INSTRUKCJA ORGANIZACJA BEZPIECZNEJ PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH W ODDZIALE ZESPÓŁ ELEKTROCIEPŁOWNI BYDGOSZCZ

Transkrypt

1

2

3 INSTRUKCJA ORGANIZACJA BEZPIECZNEJ PRACY PRZY URZĄDZENIACH ENERGETYCZNYCH W ODDZIALE ZESPÓŁ ELEKTROCIEPŁOWNI BYDGOSZCZ Data zatwierdzenia: 20/04/2016 Obowiązuje od: 21/04/2016 INST / A Sygn.: GiEK/ECB/DB/4.02 I CEL I ZAKRES II Celem Instrukcji jest zapoznanie pracowników z bezpiecznymi warunkami pracy poprzez organizowanie działań minimalizujących zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego przy wykonywaniu prac eksploatacyjnych oraz innych niebędących pracami eksploatacyjnymi na terenie PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz. Zakres instrukcji obejmuje następujące prace: przy eksploatacji, tj.: obsłudze, pomiarach, próbach, konserwacji, remontach, montażu, a także przebudowie, rozbudowie i rozruchu urządzeń i instalacji energetycznych, przy pracach pomiarowobadawczych wykonywanych na urządzeniach i instalacjach energetycznych będących w eksploatacji oraz wykonywanych w polach probierczych przyłączonych do tych urządzeń. Instrukcja przeznaczona jest dla osób sprawujących dozór nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych, osób zatrudnionych przy eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych oraz osób wykonujących prace na polecenie pisemne i ustn Instrukcji nie stosuje się do prac wykonywanych przy urządzeniach energetycznych powszechnego użytku. ODPOWIEDZIALNOŚĆ Za stosowanie niniejszej Instrukcji odpowiedzialni są: pracownicy w zakresie przestrzegania zasad zawartych w niniejszej Instrukcji, poleceniodawcy w zakresie realizacji zadań określonych w pkt , koordynujący w zakresie realizacji zadań określonych w pkt , dopuszczający w zakresie realizacji zadań określonych w pkt , nadzorujący w zakresie realizacji zadań określonych w pkt , kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych w zakresie realizacji zadań określonych w pkt , g. kierujący zespołem pracowników niekwalifikowanych w zakresie realizacji zadań określonych w pkt , h. członkowie zespołu w zakresie realizacji zadań określonych w pkt , i. kierownik robót w zakresie realizacji zadań określonych w pkt Kierujący KO odpowiedzialni są za zapoznanie właściwych merytorycznie pracowników z treścią niniejszej Instrukcji, w zakresie odpowiednim do pełnionych przez nich obowiązków. Nadzór nad realizacją niniejszej Instrukcji sprawują Główni Inżynierowi III DOKUMENTY POWIĄZANE* Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (jedn. tekst Dz. U. z 2014r., poz. 1502, z późn. zm.). Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (jedn. tekst Dz. U. z 2012r., poz. 1059, z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 marca 2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (Dz. U. poz. 492). Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadanych kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz.828, z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109, poz.719). Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. Nr 138, poz. 931). Strona 1 z 24

4 Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 27 stycznia 1994r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu środków chemicznych do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków (Dz. U. Nr 21, poz. 73). 3.8 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz. U. Nr 62, poz. 287). 3.9 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (jedn. tekst Dz. U. z 2003r. Nr 169, poz. 1650, z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych. (Dz. U. Nr 47, poz. 401) INST 24550/A Zasady przeprowadzania egzaminów na stwierdzenie wymagań kwalifikacyjnych osób zajmujących się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci energetycznych w Oddziale Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz INST 24534/A Zasady prowadzenia działalności przez firmy obce na terenie Oddziału Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz INST 24531/A Zasady przyznawania upoważnień do wykonywania określonych prac przy urządzeniach, instalacjach i sieciach energetycznych w Oddziale Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz PNEN 61230:1999. Prace pod napięciem. Przenośny sprzęt do uziemiania lub uziemiania i zwierani 3.15 PNEN 61230:1999/A11:2002 Prace pod napięciem. Przenośny sprzęt do uziemiania lub uziemiania i zwierani 3.16 REGL 24526/B Regulamin funkcjonowania PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz. *Stan dokumentów powiązanych jest aktualny na dzień publikacji niniejszej Instrukcji. Przed użyciem dokumentu powiązanego należy sprawdzić aktualność stosowanego dokumentu. 3.7 IV ZAŁĄCZNIKI 4.1 V Zał.1 Polecenie wykonania pracy. SKRÓTY I DEFINICJE KO; Dopuszczający; Instalacja energetyczna; Instalacja gazowa; Instrukcja eksploatacji; Koordynator; Kierownik robót Kierujący zespołem nie będącym zespołem pracowników kwalifikowanych; Kierujący zespołem pracowników; Koordynujący; Nadzorujący; Obiekt energetyczny; Osoba upoważniona; Osoba uprawniona; Osoby postronne; Poleceniodawca; Pomieszczenie lub teren ruchu energetycznego; Prace eksploatacyjne; Prace wykonywane w pobliżu napięcia lub pod napięciem; Prowadzący eksploatację; Sieć cieplna; Strefa pracy; Świadectwo kwalifikacyjne; Urządzenia energetyczne; Urządzenia energetyczne powszechnego użytku; Urządzenia i instalacje energetyczne nieczynne; Uziemiacz przenośny; Uziemiacz przenośny lekki; Uziemnik; Zbiorniki; Zespół pracowników; Zespół pracowników kwalifikowanych; Zwieracz; Zwieracz lekki. Skróty użyte na potrzeby niniejszego dokumentu: KO komórka organizacyjna, Definicje pojęć użyte na potrzeby niniejszego dokumentu: Dopuszczający wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji lub dozoru i upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsca pracy. Instalacja energetyczna urządzenia energetyczne z układami połączeń między nimi. Instalacja gazowa urządzenia gazowe z układami połączeń między nimi, zasilane z sieci gazowej, znajdującej się na terenie i w obiekcie odbiorcy. Instrukcja eksploatacji zatwierdzona przez pracodawcę instrukcja określająca procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych, opracowana na podstawie odrębnych przepisów oraz dokumentacji producent Koordynator osoba sprawująca nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wyznaczona na mocy porozumienia między pracodawcami w przypadku, gdy w tym samym miejscu wykonują pracę osoby zatrudnione przez różnych pracodawców (w rozumieniu art.208 Kodeksu Pracy). Strona 2 z 24

5 Kierownik robót wyznaczony w celu nadzoru nad bezpieczeństwem i higieną pracy przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, do koordynacji prac, gdy w jednym obiekcie energetycznym jednocześnie pracuje więcej niż jeden zespół pracowników lub osoba wyznaczona na mocy porozumienia między pracodawcami w przypadku, gdy w tym samym miejscu wykonują pracę osoby zatrudnione przez różnych pracodawców. Kierujący zespołem nie będącym zespołem pracowników kwalifikowanych pracownik posiadający umiejętności zawodowe w zakresie wykonywanej pracy, przeszkolony w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracownik ten nie musi posiadać świadectwa kwalifikacyjnego zezwalającego na pracę przy urządzeniach i instalacjach energetycznych. Kierujący zespołem pracowników wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, kierujący zespołem pracowników. Koordynujący wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik KO sprawującej dozór nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru i upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację do koordynowania pra Nadzorujący wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji. Obiekt energetyczny teren wygrodzony, budynek bądź pomieszczenie, w którym znajdują się urządzenia energetyczne, wzajemnie na siebie oddziaływujące elektrycznie lub technologicznie w sensie nośników energii. Osoba upoważniona osoba wyznaczoną przez prowadzącego eksploatację do wykonywania określonych czynności lub prac eksploatacyjnych. Osoba uprawniona osoba posiadającą kwalifikacje uzyskane na podstawie przepisów prawa energetycznego. Osoby postronne osoby nie wchodzące w skład zespołu wykonującego pracę i nie będące osobami funkcyjnymi związanymi z organizacją określonej pracy. Poleceniodawca pracownik upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wydawania pleceń na wykonanie pracy, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru. Pomieszczenie lub teren ruchu energetycznego odpowiednio wydzielone pomieszczenie lub teren bądź część pomieszczenia lub terenu albo przestrzeni w budynkach lub poza budynkami, w których zainstalowane są urządzenia energetyczne, dostępne tylko dla upoważnionych osó Prace eksploatacyjne prace wykonywane przy urządzeniach energetycznych w zakresie ich obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolnopomiarowym przez osoby uprawnione i upoważnion Prace wykonywane w pobliżu napięcia lub pod napięciem prace wykonywane wokół nie osłoniętych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, w odległościach podanych w tabeli nr 1. Tabela nr 1 Napięcie znamionowe urządzenia lub instalacji elektrycznej kv Minimalny odstęp w powietrzu, wyznaczający zewnętrzną granicę strefy prac pod napięciem prac w pobliżu napięcia mm mm bez dotyku Strona 3 z 24

6 Prowadzący eksploatację jednostka organizacyjna, osoba prawna lub osoba fizyczna, zajmująca się eksploatacją własnych lub powierzonych jej, na podstawie zawartej umowy, urządzeń energetycznych. Sieć cieplna urządzenia i instalacje służące do przesyłania i dystrybucji ciepła z układami połączeń między nimi. Strefa pracy stanowisko lub miejsce pracy odpowiednio przygotowane w zakresie niezbędnym do bezpiecznego wykonywania prac eksploatacyjnych. Świadectwo kwalifikacyjne świadectwo stwierdzające spełnienie przez daną osobę odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji w ustalonym zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolnopomiarowym, montażu dla określonych rodzajów urządzeń i instalacji energetycznych, uzyskane w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Urządzenia energetyczne urządzenia, instalacje i sieci, w rozumieniu przepisów prawa energetycznego, stosowane w technicznych procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw lub energii. Urządzenia energetyczne powszechnego użytku urządzenia przeznaczone na indywidualne potrzeby ludności lub używane w gospodarstwach domowych. Urządzenia i instalacje energetyczne nieczynne urządzenia i instalacje energetyczne, do których za pomocą istniejących łączników i armatury nie ma możliwości podania czynników stwarzających zagrożeni Uziemiacz przenośny zespół składający się z jednego lub wielu zacisków fazowych, zacisku uziomowego oraz przewodu lub przewodów łączących te zaciski. Uziemiacz przenośny lekki uziemiacz przenośny wielozaciskowy, którego przewód uziemiający ma przekrój mniejszy niż przewód zwierający, przeznaczony do stosowania w liniach i stacjach (rozdzielniach) sieci elektroenergetycznych o napięciu znamionowym niższym niż 110 kv. Uziemnik aparat z napędem ręcznym lub maszynowym, przeznaczony do uziemiania obwodów elektroenergetycznych. Zbiorniki zbiorniki, kanały, studnie, studzienki kanalizacyjne, wnętrza urządzeń technicznych i inne zamknięte przestrzenie, do których wejście odbywa się przez włazy lub otwory o niewielkich rozmiarach lub jest w inny sposób utrudnion Zespół pracowników grupa pracowników, w której skład wchodzą co najmniej dwie osoby wykonujące pracę. Zespół pracowników kwalifikowanych grupa pracowników, w której co najmniej połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiada ważne świadectwa kwalifikacyjn Zwieracz urządzenie przenośne zwierające wszystkie fazy urządzenia elektroenergetycznego wraz z przewodem ochronnym i neutralnym, dostosowane do mocy zwarcia urządzenia elektroenergetycznego, mające zastosowanie w liniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kv. Zwieracz lekki urządzenie przenośne zwierające wszystkie fazy urządzenia elektroenergetycznego wraz z przewodem ochronnym i neutralnym, dostosowane do zastosowanych czynnych zabezpieczeń; zwieracz lekki może mieć zastosowanie, np. w instalacjach elektroenergetycznych oraz w przyłączach o napięciu znamionowym do 1 kv jako zabezpieczenie przed pojawieniem się napięcia od strony instalacji odbiorczej. VI REALIZACJA 6.1 ORGANIZACJA BEZPIECZNEJ ENERGETYCZNYCH PRACY PRZY URZĄDZENIACH I INSTALACJACH Podział prac i formy wydawania poleceń Prace na czynnych urządzeniach i instalacjach energetycznych mogą być wykonywane na polecenie pisemne, ustne lub bez poleceni Bez polecenia jest dozwolone: wykonywanie czynności związanych z ratowaniem zdrowia lub życia ludzkiego, zabezpieczanie urządzeń energetycznych przed zniszczeniem, prowadzenie przez osoby uprawnione i upoważnione prac eksploatacyjnych zawartych w instrukcjach stanowiskowych i eksploatacyjnych Na polecenie ustne można wykonywać wszystkie prace z wyjątkiem tych, dla których wymagane jest polecenie pisemn Strona 4 z 24

7 Na polecenie pisemne należy wykonywać: prace eksploatacyjne stwarzające możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, przy zastosowaniu odpowiednich środków zabezpieczających zdrowie i życie ludzkie, z wyjątkiem prac dopuszczonych do wykonywania bez polecenia, określonych w pkt ppkt. c, prace wykonywane przez pracowników nie będących pracownikami Oddziału prowadzącego eksploatację danego urządzenia i instalacji, z wyjątkiem prac, dla których czynności związane z dopuszczeniem do pracy ustalono odrębnie na piśmie, prace dla których prowadzący eksploatację urządzeń energetycznych lub poleceniodawca uzna to za niezbędn Do prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego zalicza się w szczególności prace: wewnątrz niebezpiecznych przestrzeni zamkniętych, komór paleniskowych kotłów, kanałów spalin, elektrofiltrów, absorberów, walczaków kotłów, kanałów i lejów zsypowych, rurociągów sieci cieplnych oraz w zbiornikach paliw płynnych i gazowych, wewnątrz zasobników węgla lub biomasy oraz zasobników pyłu węglowego lub biomasy, niebezpieczne pod względem pożarowym wykonywane w strefach zagrożenia wybuchem, w obiegach wody elektrociepłowni wymagające wejścia do kanałów, rurociągów, rur ssawnych i zbiorników, jak również prace na ujęciach i zrzutach wody wykonywane z pomostów, łodzi lub barek oraz prowadzone pod powierzchnią wody, wykonywane w pobliżu nieosłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem, przy urządzeniach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia, lecz uziemionych w taki sposób, że którekolwiek z uziemień nie jest widoczne z miejsca wykonywania pracy, g. w wykopach, z zakresu konserwacji, remontów, kontrolnopomiarowe, wykonywane przy gazociągach lub innych urządzeniach gazowniczych oraz rurociągach sieci cieplnych, h. konserwacyjne, modernizacyjne lub remontowe przy kolejowej sieci trakcyjnej znajdującej się pod napięciem, i. przy wyłączonych spod napięcia lub znajdujących się w budowie elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem lub mogącymi znaleźć się pod napięciem, w tym przewodami trakcji elektrycznej, j. na skrzyżowaniach linii elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem lub mogących znaleźć się pod napięciem i przewodami trakcji elektrycznej, k. przy wyłączonym spod napięcia torze wielotorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu 1 kv i powyżej, jeżeli którykolwiek z pozostałych torów linii pozostaje pod napięciem, l. konserwacyjne, remontowe lub montażowe przy urządzeniach i instalacjach rozładowczych paliw płynnych i gazowych. Szczegółowy wykaz prac szczególnie niebezpiecznych określa Dyrektor Oddziału w odrębnej regulacji wewnętrznej. Prace, o których mowa w pkt , wykonują co najmniej dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji. Polecenia na wykonanie prac oraz kwalifikacje i obowiązki pracowników w zakresie organizacji bezpiecznej pracy. Wydawanie poleceń, koordynowanie prac i dopuszczenie pracowników do wykonywania pracy należy do obowiązków upoważnionych pracowników elektrociepłowni prowadzących eksploatację urządzenia energetycznego, przy którym ma być wykonana prac W okresie wykonywania prac rozruchowych obowiązki określone w pkt spoczywają na wykonawcy rozruchu lub przyszłym użytkowniku, jeżeli została zawarta między nimi umowa na piśmi Na czas wykonywania prac remontowych lub modernizacyjnych przy nieczynnych urządzeniach energetycznych obowiązki określone w pkt mogą być przekazane wykonawcy tych prac, o ile obowiązki te określono w zawartej z nim umowie na piśmie oraz w protokole przekazania frontu robót. Prowadzący eksploatację urządzeń energetycznych jest obowiązany prowadzić wykaz poleceniodawców, koordynujących i dopuszczających zawierający w szczególności: imię i nazwisko osoby upoważnionej, zakres upoważnienia, określające okres, na jaki upoważnienie zostało wydan Strona 5 z 24

8 Do obowiązków poleceniodawcy należy w szczególności: ustalenie rodzaju polecenia (pisemne, ustne), określenie zakresu, rodzaju, miejsca i terminu wykonania pracy, określenie wymagań dotyczących środków i warunków bezpiecznego wykonania pracy (zarówno w miejscu pracy jak i bezpośrednim sąsiedztwie) oraz sposobu zabezpieczenia przeciwpożarowego prac niebezpiecznych pożarowo prowadzonych w obszarach i strefach zagrożonych pożarem lub wybuchem, wyznaczenie pracowników o odpowiednich kwalifikacjach, odpowiedzialnych za organizację pracy, przygotowanie miejsca pracy i wykonanie pracy, pełniących funkcję: dopuszczającego i koordynującego imiennie lub stanowiskiem, znajdującego się w wykazie, kierownika robót, nadzorującego lub kierującego zespołem pracowników imiennie, wyznaczenie liczby pracowników skierowanych do pracy, określenie w poleceniu planowanych przerw w pracy i wymaganych warunków do spełnienia w czasie przerwy, g. prowadzenie ewidencji poleceń (pisemnych i ustnych), h. przy poleceniu ustnym omówienie warunków pracy z kierującym zespołem (nadzorującym) i dopuszczającym. W przypadku, gdy dozór nad ruchem urządzeń lub instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, jest prowadzony przez kilka KO elektrociepłowni, koordynującym może być osoba z kierownictwa jednej z tych KO. Jeżeli dozór nad ruchem urządzeń energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, jest sprawowany przez poleceniodawcę, koordynującym może być sam poleceniodawc Do obowiązków koordynującego w szczególności należy: skoordynowanie wykonania prac, określonych w poleceniu, z ruchem urządzeń energetycznych (również w przypadkach, gdy przygotowanie miejsca pracy związane jest z wyłączeniem urządzeń będących w operatywnym kierownictwie różnych KO), określenie czynności łączeniowych związanych z przygotowaniem strefy pracy, wydanie zezwoleń na przygotowanie stref pracy, dopuszczenie do pracy i likwidację strefy pracy, podjęcie decyzji o uruchomieniu urządzeń i instalacji energetycznych, przy których była wykonywana praca, zapisanie w dokumentacji eksploatacyjnej ustaleń wynikających z ppkt. a Do obowiązków dopuszczającego należy: przygotowanie strefy pracy, dopuszczenie do wykonywania pracy, sprawdzenie wykonania pracy, zlikwidowanie strefy pracy po jej zakończeniu i powiadomienie o tym koordynującego. Poleceniodawca wyznacza nadzorującego, jeżeli: pracę wykonywać będzie zespół pracowników nie będący zespołem pracowników kwalifikowanych lub kierujący zespołem nie posiada świadectwa kwalifikacyjnego, poleceniodawca uzna to za konieczne ze względu na szczególny charakter i warunki wykonywania pracy. Do obowiązków nadzorującego należy: sprawdzenie przygotowania strefy pracy i jego przejęcie od dopuszczającego, jeżeli została przygotowana właściwie, zaznajomienie nadzorowanych pracowników z warunkami bezpiecznego wykonania pracy, sprawowanie ciągłego nadzoru nad pracownikami, aby nie przekraczali granicy wyznaczonej strefy pracy, powiadomienie dopuszczającego o zakończeniu pracy. Nadzorujący nie może wykonywać innych prac, poza nadzorowaniem. Funkcję kierującego zespołem: pracowników kwalifikowanych powinien pełnić pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne, właściwe dla określonego w poleceniu zakresu pracy i rodzaju urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, w przypadku zespołu, nie będącego zespołem pracowników kwalifikowanych może pełnić osoba nie posiadająca świadectwa kwalifikacyjnego, a posiadająca umiejętności zawodowe w zakresie wykonywanej pracy, przeszkolona w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Strona 6 z 24

9 Do obowiązków kierującego zespołem pracowników kwalifikowanych w szczególności należy: dobór pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do wykonania poleconej pracy, sprawdzenie przygotowania strefy pracy i przyjęcie jej od dopuszczającego, jeżeli została przygotowana właściwie, zaznajomienie podległych pracowników ze sposobem przygotowania strefy pracy, występującymi zagrożeniami w strefie pracy i w bezpośrednim sąsiedztwie oraz warunkami i metodami bezpiecznego wykonywania pracy, zapewnienie wykonania pracy w sposób bezpieczny, egzekwowanie od członków zespołu stosowania właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu, zapewnienie w strefie pracy wymaganego sprzętu pożarniczego w przypadku, gdy prowadzone prace są niebezpieczne pożarowo, g. nadzorowanie przestrzegania przez podległych pracowników przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej w czasie wykonywania pracy, h. powiadamianie dopuszczającego o zakończeniu pracy lub przerwie w pracy Do obowiązków kierującego zespołem nie będącym zespołem pracowników kwalifikowanych w szczególności należy: dobór pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do wykonania poleconej pracy, zapewnienie wykonania pracy w sposób bezpieczny, egzekwowanie od członków zespołu stosowania właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu, zapewnienie w strefie pracy wymaganego sprzętu pożarniczego w przypadku, gdy prowadzone prace są niebezpieczne pożarowo, nadzorowanie przestrzegania przez podległych pracowników przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej w czasie wykonywania pracy Do obowiązków członków zespołu pracowników w szczególności należy: wykonywanie pracy zgodnie z zasadami i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisami ochrony przeciwpożarowej oraz poleceniami i wskazówkami kierującego zespołem, stosowanie narzędzi, odzieży ochronnej i roboczej oraz sprzętu ochrony osobistej, wymaganych przy wykonywaniu danego rodzaju prac, powiadamianie kierującego zespołem o konieczności przerwania pracy w razie braku możliwości jej wykonania zgodnie z zasadami i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy lub ochrony przeciwpożarowej, nieopuszczanie miejsca pracy bez zgody kierującego zespołem W przypadku, gdy na jednym obiekcie energetycznym wykonuje prace jednocześnie więcej niż jeden zespół pracowników, należy wyznaczyć kierownika robót lub każdorazowo, jeżeli poleceniodawca uzna to za konieczn Do obowiązków kierownika robót należy koordynowanie pracy różnych zespołów pracowników w celu wyeliminowania zagrożeń wynikających z ich jednoczesnej pracy na jednym obiekcie, a w szczególności: ustalenie harmonogramu prac uwzględniającego zadania wszystkich zespołów realizujących prace, jeżeli wymaga tego bezpieczeństwo lub technologia ich wykonania, zapewnienie współpracy osób kierujących pracami zespołów i osób nadzorujących te prace, ustalenie sposobu łączności i sposobu alarmowania w sytuacji zaistnienia zagrożenia lub awarii Zabronione jest wykonywanie prac wewnątrz urządzeń energetycznych na co najmniej dwóch poziomach równocześnie, jeżeli stanowiska pracy zostały usytuowane jedno nad drugim, bez wymaganego zabezpieczeni Zasady łączenia funkcji przy pracach na polecenie przedstawia tabela nr 2. Tabela nr 2 Lp. Funkcja Poleceniodawca x tak 2 Kierujący zespołem / nadzorujący x Strona 7 z 24

10 3 Koordynujący tak x 4 Dopuszczający x 5 Kierownik robót x Polecenie wykonania pracy Polecenie pisemne wykonania pracy powinno być wystawione w dwóch lub trzech egzemplarzach, zgodnie z Zał Na prace wykonywane przez jeden zespół pracowników w jednej strefie pracy wystawia się polecenie wykonania pracy w dwóch egzemplarzach: kierującemu zespołem lub nadzorującemu (jeden egzemplarz) i przekazuje dopuszczającemu (drugi egzemplarz) W trzech egzemplarzach polecenie wystawia się w następujących przypadkach: wyznaczenia kierownika robót, przekazywania polecenia za pośrednictwem środków łączności, w sposób określony w pkt Dozwolone jest wystawianie jednego polecenia pisemnego na takie same prace wykonywane w jednej strefie pracy przez jeden zespół pracowników kolejno w innych miejscach pracy, gdy zespół pracuje w tym samym czasie tylko w jednym miejscu, a warunki bezpiecznego wykonania pracy są takie same we wszystkich miejscach Miejsce pracy dla prac wykonywanych w budynkach powinno być ograniczone do jednego pomieszczenia lub strefy wyznaczonej w poleceniu Poleceniodawca może dopuścić wykonywanie prac przez jednego lub kilku pracowników zespołu w różnych pomieszczeniach, dokonując odpowiedniego zapisu w poleceniu. Wykonujący prace w różnych pomieszczeniach powinni posiadać ważne świadectwo kwalifikacyjn Polecenie wykonania pracy jest ważne na czas określony przez poleceniodawcę W razie potrzeby poleceniodawca może w poleceniu dokonać zmiany uprzednio podanych terminów wykonania pracy oraz zmiany liczby pracowników w składzie zespołu W poleceniu pisemnym wykonania pracy zmiany terminów i liczby pracowników powinny być odnotowane w odpowiedniej rubryc Dokonywanie innych, niż określone w pkt i pkt , zmian i poprawek w treści polecenia jest zabronion Polecenia wykonania pracy powinny być rejestrowane przez poleceniodawcę w rejestrze poleceń, przy czym w przypadku polecenia ustnego powinna być odnotowana jego treść Rejestr poleceń pisemnych powinien zawierać: numer polecenia, datę jego wystawienia i nazwisko poleceniodawcy, obiekt, miejsce i rodzaj pracy, przewidywaną datę i godzinę rozpoczęcia oraz zakończenia pracy, stanowisko, nazwisko, datę i podpis odbierającego poleceni Rejestr poleceń ustnych powinien zawierać: numer polecenia, datę wydania polecenia i nazwisko poleceniodawcy, stanowisko i nazwisko dopuszczającego do pracy, datę i godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy, treść polecenia (obiekt, miejsce i rodzaj pracy oraz warunki i środki bezpiecznego wykonania pracy), nazwisko kierującego zespołem i liczbę osób w zespole, podpis przyjmującego polecenie (jeżeli polecenie zostało przekazane za pomocą technicznych środków łączności to przekazujący wpisuje w tym miejscu imię i nazwisko odbierającego) Rejestr dopuszczeń do pracy na polecenie pisemne i ustne (prowadzi dopuszczający) powinien zawierać: numer i datę polecenia oraz nazwisko poleceniodawcy, datę i godzinę dopuszczenia do pracy oraz datę i godzinę zakończenia pracy, nazwiska i podpisy przygotowujących miejsce pracy, nazwisko i podpis dopuszczającego do pracy, nazwisko i podpis kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego, miejsce i rodzaj pracy (tylko dla poleceń ustnych). Strona 8 z 24

11 Dozwolone jest przekazywanie polecenia pisemnego środkami łączności. W tym przypadku polecenie wypełnia się w trzech egzemplarzach: jeden egzemplarz wypełnia poleceniodawca, drugi i trzeci egzemplarz wypełnia przyjmujący poleceni Przy telefonicznym lub radiowym przekazaniu polecenia pisemnego na pracę poleceniodawca dyktuje tekst (w formie telefonogramu lub radiogramu), a odbierający wypełnia blankiet polecenia, którego treść odczytuje poleceniodawcy Po telefonicznym lub radiowym przyjęciu polecenia pisemnego na wykonanie pracy zamiast podpisu poleceniodawcy wpisuje się jego imię i nazwisko, pod którym przyjmujący dopisuje adnotację "tekst przyjął" i składa własnoręczny podpis. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, przyjmujący nawiązuje łączność z poleceniodawcą w celu sprawdzenia jego autentyczności Po przyjęciu polecenia za pośrednictwem poczty elektronicznej (w sieci komputerowej wewnętrznej lub poprzez sieć internet) lub faksu przyjmujący dokonuje wydruku polecenia w dwóch egzemplarzach (dla dopuszczającego i kierującego zespołem) i za pomocą łączności radiowej lub telefonicznej sprawdza jego autentyczność oraz dokonuje podpisu jak przy telefonicznym przyjęciu poleceni Polecenia pisemne wykonania prac należy przechowywać przez okres 30 dni od daty zakończenia pracy, przy czym: oryginał polecenia przechowuje poleceniodawca, kopię polecenia pisemnego na wykonanie pracy przechowuje dopuszczający Przygotowanie strefy pracy i dopuszczenie do pracy na poleceni Przygotowania strefy pracy i dopuszczenia do pracy dokonuje dopuszczający Przygotowanie strefy pracy polega na: uzyskaniu od koordynującego potwierdzenia o wykonaniu niezbędnych przełączeń ruchowych oraz zezwolenia na dokonanie przełączeń i założenie odpowiednich urządzeń zabezpieczających, przewidzianych do wykonania przez dopuszczającego, uzyskaniu zezwolenia na rozpoczęcie przygotowania strefy pracy od koordynującego, jeżeli koordynujący został wyznaczony, wyłączeniu urządzeń z ruchu, w zakresie określonym w poleceniu i uzgodnionym z koordynującym, zablokowaniu napędów łączników, zaworów, zasuw w sposób uniemożliwiający przypadkowe uruchomienie wyłączonych urządzeń lub doprowadzenie czynnika, sprawdzeniu, że w miejscu pracy w wyłączonych urządzeniach zostało usunięte zagrożenie napięcie, ciśnienie, temperatura, woda, para, gaz, mazut, zastosowaniu wymaganych zabezpieczeń na wyłączonych urządzeniach np. uziemienie urządzeń elektroenergetycznych, założenie zaślepek przy urządzeniach cieplnomechanicznych i ciepłowniczych, zastawek przy urządzeniach hydrotechnicznych, zasłon na źródła promieniowania jonizującego, g. założeniu ogrodzeń i osłon w strefie pracy stosownie do występujących potrzeb, h. oznaczeniu strefy pracy i wywieszeniu tablic ostrzegawczych w tym również w miejscach zdalnego sterowania napędami wyłączonych urządzeń, i. sprawdzeniu wyposażenia strefy pracy w wymagany sprawny sprzęt pożarniczy w przypadku wykonywania prac niebezpiecznych pożarowo Przy wykonywaniu czynności związanych z przygotowaniem strefy pracy może brać udział (pod nadzorem dopuszczającego) członek lub członkowie zespołu, którzy będą wykonywać prace, jeżeli są pracownikami uprawnionymi Zamknięcie uziemników i nałożenie uziemiaczy przenośnych powinno być każdorazowo odnotowane w dokumentacji eksploatacyjnej i odwzorowane na schemacie operacyjnym urządzeń, jeżeli schemat taki istniej Dopuszczenie do pracy polega na: sprawdzeniu przygotowania strefy pracy przez dopuszczającego i kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego, wskazaniu zespołowi pracowników miejsca pracy, pouczeniu zespołu pracowników o warunkach pracy oraz wskazaniu zagrożeń występujących w sąsiedztwie strefy pracy, udowodnieniu, że w strefie pracy zagrożenie nie występuje, ustaleniu drogi ewakuacyjnej na wypadek, gdyby zagrożenie powstało, Strona 9 z 24

12 potwierdzeniu dopuszczenia do pracy podpisami w odpowiednich rubrykach dwóch egzemplarzy polecenia pisemnego oraz w rejestrze dopuszczeń prowadzonym przez dopuszczającego Rozpoczęcie pracy jest dozwolone po uprzednim przygotowaniu strefy pracy i dopuszczeniu do pracy. Po dopuszczeniu do pracy za stan zabezpieczeń strefy pracy odpowiada osoba, która je przyjęł Po dopuszczeniu do pracy na polecenie pisemne oryginał tego polecenia powinien być przekazany kierującemu zespołem pracowników lub nadzorującemu (jeżeli nadzorujący został wyznaczony), a kopia polecenia powinna pozostać u dopuszczającego, drugą kopię zatrzymuje kierownik robót (koordynator), jeżeli został wyznaczony Wykonywanie i zakończenie pracy na poleceni Prace przy urządzeniach energetycznych i instalacjach mogą być wykonywane tylko przy zastosowaniu sprawdzonych metod i technologii. Dopuszcza się wykonywanie prac przy zastosowaniu nowych metod i technologii pod warunkiem wykonywania tych prac w oparciu o specjalnie dla nich opracowane instrukcj Pracownik, na którego wystawiono polecenie pisemne, powinien je (oryginał polecenia) mieć przy sobie w czasie wykonywania pracy Przy wykonywaniu prac na polecenie jest zabronione: rozszerzanie pracy poza zakres i strefę określoną w poleceniu, dokonywanie zmian w zastosowanych zabezpieczeniach, a w szczególności: położenia napędów, aparatury i armatury odcinającej, użytej do przygotowania strefy pracy, usuwanie ogrodzeń, osłon, barier, zaślepek i tablic ostrzegawczych oraz zdejmowanie uziemiaczy, jeżeli ich zdjęcie nie zostało przewidziane w poleceniu Jeżeli w czasie pracy warunki bezpiecznego jej wykonywania nie pozwalają kierującemu zespołem pracowników na bezpośredni udział w pracy z jednoczesnym pełnieniem funkcji nadzoru i kontroli, nie powinien on bezpośrednio wykonywać tej pracy, a wykonywać tylko czynności nadzorowania zespołu pracowników W razie konieczności opuszczenia strefy pracy przez kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego, dalsze wykonywanie pracy powinno być przerwane, zespół pracowników wyprowadzony z miejsca pracy, a miejsce pracy odpowiednio zabezpieczone przed dostępem osób postronnych Po przerwaniu pracy wykonywanej na polecenie, jej wznowienie może nastąpić po ponownym dopuszczeniu do pracy Nie wymaga się ponownego dopuszczenia do pracy po przerwie, jeżeli: w czasie trwania przerwy w pracy zespół pracowników nie opuścił miejsca pracy, miejsce pracy na czas opuszczenia go przez zespół pracowników zostało zabezpieczone przed dostępem osób postronnych Kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący, przed wznowieniem pracy po przerwie nie wymagającej ponownego dopuszczenia, jest zobowiązany dokonać dokładnego sprawdzenia zabezpieczenia strefy pracy Jeżeli podczas sprawdzania zabezpieczenia strefy pracy zostanie stwierdzona jej zmiana, wznowienie pracy jest zabronion O decyzji wstrzymania pracy kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący powinien niezwłocznie powiadomić dopuszczającego oraz odnotować przerwę w poleceniu pisemnym wykonania pracy O przerwie w pracy wymagającej ponownego dopuszczenia do pracy przed jej wznowieniem, kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący obowiązany jest powiadomić dopuszczającego, a w razie wykonywania pracy na polecenie pisemne przekazać to polecenie dopuszczającemu po uprzednim podpisaniu Jeżeli w czasie trwania przerwy w pracy przewidywana jest likwidacja miejsca pracy, kierujący zespołem pracowników obowiązany jest przed jego opuszczeniem przez zespół pracowników usunąć z niego materiały, narzędzia i sprzęt oraz powiadomić o tym dopuszczającego Przy wykonywaniu pracy przez jeden zespół pracowników kolejno w kilku miejscach pracy, dopuszczenie w nowym miejscu pracy może nastąpić po zakończeniu pracy w poprzednim miejscu pracy Samowolna zmiana miejsca pracy jest niedozwolon Zakończenie pracy na polecenie następuje, jeżeli zakres pracy przewidziany poleceniem został w pełni wykonany lub też zakończenie prac jest niemożliwe z powodów niezależnych od poleceniodawcy Po zakończeniu pracy: kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący jest obowiązany: zapewnić usunięcie materiałów, narzędzi oraz sprzętu, wyprowadzić zespół pracowników ze strefy pracy, Strona 10 z 24

13 powiadomić dopuszczającego o zakończeniu pracy w razie wykonywania pracy na polecenie pisemne, przekazać dopuszczającemu to polecenie po uprzednim podpisaniu, dopuszczający do pracy jest obowiązany: sprawdzić wykonanie pracy w zakresie usunięcia materiałów, narzędzi i sprzętu, wyprowadzenia zespołu pracowników ze strefy pracy oraz potwierdzić zakończenie pracy, podpisać polecenie pisemne, jeżeli polecenie pisemne zostało wystawione, uzyskać zgodę koordynującego na likwidację strefy pracy oraz przygotowanie urządzeń do ruchu, zlikwidować strefę pracy przez usunięcie technicznych środków zabezpieczających użytych do jej przygotowania, przygotować urządzenia do ruchu i powiadomić o tym koordynującego, dokonać odpowiedniego wpisu w dokumentacji eksploatacyjnej, zwrotnie przesłać poleceniodawcy polecenie pisemne po zlikwidowaniu strefy pracy W czynnościach związanych z likwidacją strefy pracy mogą brać udział pod nadzorem dopuszczającego, kierujący zespołem pracowników i członkowie tego zespołu Jeżeli praca była wykonywana przez kilka zespołów pracowników, decyzję o uruchomieniu urządzenia lub instalacji energetycznej może podjąć koordynujący po otrzymaniu meldunków o gotowości urządzenia (instalacji) do ruchu od wszystkich dopuszczających. 6.2 ZASADY WYKONYWANIA PRAC PRZY URZĄDZENIACH I INSTALACJACH ENERGETYCZNYCH W ELEKTROCIEPŁOWNIACH Ogólne zasady wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych Obiekty z zainstalowanymi urządzeniami energetycznymi oraz urządzenia energetyczne powinny być oznakowane w sposób umożliwiający ich łatwą identyfikację Urządzenia energetyczne stwarzające zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego należy zabezpieczyć przed dostępem osób nieupoważnionych Zabronione jest używanie urządzeń energetycznych bez przewidzianych dla nich urządzeń ochronnych w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy Każde urządzenie energetyczne przed dopuszczeniem do eksploatacji powinno posiadać deklarację zgodności z Polskimi Normami, wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi odrębnymi przepisami Wszystkie prace na lub przy urządzeniach energetycznych, bez względu na ich zakres, mogą być prowadzone tylko za wiedzą i zgodą pracownika dozoru prowadzącego eksploatację Urządzenia i instalacje energetyczne powinny być eksploatowane tylko przez upoważnionych pracowników z zachowaniem postanowień określonych w instrukcjach eksploatacji W każdym miejscu pracy, w którym wykonuje pracę zespół pracowników, powinien być wyznaczony kierujący tym zespołem (chyba, że został wyznaczony nadzorujący) W razie, gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek: współpracować ze sobą, wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór na bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu, ustalić zasady współdziałania, uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników Zapisy pkt nie zmieniają ustawowej odpowiedzialności pracodawcy za stan bezpieczeństwa i higieny pracy u tego pracodawcy i nie ograniczają, ani nie zmniejszają odpowiedzialności za szkody spowodowane niedopełnieniem obowiązków w tym zakresi Celem ich jest jedynie zapewnienie, by działania pracowników kilku firm zatrudnionych w jednym miejscu wykonywania robót nie były ze sobą sprzeczne lub wzajemnie się wykluczające, lecz skoordynowane i wzajemnie harmonijn Prace rozruchowe, próby techniczne urządzeń i instalacji energetycznych powinny być prowadzone zgodnie z wymaganiami Polskich Norm, odrębnych przepisów, instrukcji eksploatacji oraz uzgodnione z ich użytkownikiem Urządzenia energetyczne lub ich części, przy których będą prowadzone prace konserwacyjne, remontowe lub modernizacyjne, powinny być wyłączone z ruchu, pozbawione czynników stwarzających zagrożenia i skutecznie zabezpieczone przed ich przypadkowym uruchomieniem oraz właściwie oznaczon Strona 11 z 24

14 Jeżeli ruch urządzeń znajdujących się w pobliżu miejsca wykonywania prac, o których mowa w pkt lub w pobliżu miejsca instalowania urządzeń energetycznych zagraża bezpieczeństwu pracowników, to urządzenia te powinny być na czas wykonywania tych prac wyłączone z ruchu Wymagania, o których mowa w pkt nie dotyczą prac, dla których zastosowana technologia nie przewiduje wyłączeń urządzeń z ruchu Strefa pracy powinna być właściwie przygotowana, oznaczona i zabezpieczona: elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie zetknięcia się z nimi stwarzają zagrożenie, powinny być do wysokości co najmniej 2,5 m od poziomu podłogi (podestu) stanowiska pracy osłonięte lub zaopatrzone w inne skuteczne urządzenia ochronne, z wyjątkiem przypadków, gdy spełnienie tych wymagań nie jest możliwe ze względu na funkcję maszyny, pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i inne elementy układów napędowych oraz części maszyn zagrażające spadnięciem, znajdujące się nad stanowiskami pracy lub przejściami na wysokości ponad 2,5 m od poziomu podłogi, powinny być osłonięte co najmniej od dołu trwałymi osłonami Wszystkie odcięcia źródeł energii (elektrycznej, mechanicznej, hydraulicznej, pneumatycznej i pozostałych) od miejsc wykonywania pracy podczas napraw, przeglądów i konserwacji urządzeń energetycznych oraz maszyn i sprzętu muszą być oznakowane tablicami ostrzegawczymi z napisami np. "Nie otwierać!" lub innymi, których treść będzie stanowiła jednoznaczne ostrzeżenie przed zmianą położenia urządzenia odcinającego Zabronione jest: eksploatowanie urządzeń i instalacji energetycznych bez przewidzianych dla tych urządzeń i instalacji środków ochrony i zabezpieczeń, dokonywanie zmian środków ochrony i zabezpieczeń przez osoby nieupoważnion Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych może być powierzone pracownikom, którzy posiadają wymagane kwalifikacje i umiejętności zawodowe do ich wykonywania, zostali przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz posiadają aktualne orzeczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (przy określonego rodzaju pracach) Osoby sprawujące dozór są obowiązane wstrzymać pracę brygady (zespołu), jeżeli stwierdzą, że w miejscu pracy nie są zachowane warunki bezpiecznego jej wykonywania lub nie są przestrzegane przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy lub przeciwpożarow Pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego, jeżeli warunki jej wykonywania nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w pkt pracownik zachowuje prawo do wynagrodzeni Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych z zakresu prób i pomiarów, konserwacji i napraw urządzeń i instalacji energetycznych o napięciu znamionowym do 1kV, wykonywanych przez osobę wyznaczoną na stałe do tych prac w obecności pracownika asekurującego, przeszkolonego w udzielaniu pierwszej pomocy Na powierzchniach wzniesionych na wysokości powyżej 1m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy, lub służących jako przejścia powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15m. Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osó Wymagania te nie dotyczą ramp przeładunkowych. Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie ww. balustrad jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy Przy pracach wykonywanych na rusztowaniach na wysokości powyżej 2 m od otaczającego poziomu podłogi lub terenu zewnętrznego oraz na podestach ruchomych wiszących należy w szczególności: zapewnić bezpieczeństwo przy komunikacji pionowej i dojścia do stanowiska pracy, zapewnić stabilność rusztowań i odpowiednią ich wytrzymałość na przewidywane obciążenia, Strona 12 z 24

15 przed rozpoczęciem użytkowania rusztowania należy dokonać odbioru technicznego przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnieni Przy pracach na: słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach, konstrukcjach budowlanych bez stropów, a także przy ustawianiu lub rozbiórce rusztowań oraz przy pracach na drabinach i klamrach na wysokości powyżej 2 m nad poziomem terenu zewnętrznego lub podłogi, a także podczas wykonywania prac na galeriach, pomostach, podestach i innych podwyższeniach, jeżeli rodzaj pracy wymaga od pracownika wychylania się poza balustradę lub obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy w szczególności: przed rozpoczęciem prac sprawdzić stan techniczny konstrukcji lub urządzeń, na których mają być wykonywane prace, w tym ich stabilność, wytrzymałość na przewidywane obciążenie oraz zabezpieczenie przed nieprzewidywaną zmianą położenia, a także stan techniczny stałych elementów konstrukcji lub urządzeń mających służyć do mocowania linek bezpieczeństwa, zapewnić stosowanie przez pracowników, odpowiedniego do rodzaju wykonywanych prac, sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości jak: szelki z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji, szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym (do prac w podparciu na słupach, masztach itp.), zapewnić stosowanie przez pracowników hełmów ochronnych przeznaczonych do prac na wysokości. Jeżeli w zamkniętym wnętrzu urządzenia energetycznego mogą gromadzić się lub występować pary cieczy lub gazy stwarzające zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa, przed każdym wejściem do zamkniętego wnętrza tego urządzenia należy: dokonać pomiaru stężenia par cieczy lub gazów w tym wnętrzu, sprawdzić, czy stężenie par cieczy lub gazów nie przekracza: dopuszczalnych wartości określonych w przepisach dotyczących najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy lub wartości określonych w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, doprowadzić do obniżenia stężenia par cieczy lub gazów co najmniej do dopuszczalnego poziomu, w przypadku gdy stężenie przekracza dopuszczalne wartości. Jeżeli nie jest możliwe obniżenie stężenia par cieczy lub gazów poniżej wartości, o których mowa w pkt ppkt. c, rozpoczęcie i prowadzenie prac eksploatacyjnych jest dopuszczalne po zapewnieniu odpowiednich środków ochronnych, zawartych w instrukcji prowadzenia tych pra Czynności oraz wyniki pomiarów, o których mowa w pkt , należy rejestrować. Prace eksploatacyjne, przy wykonywaniu których jest możliwe gromadzenie się lub występowanie pyłów, gazów, par cieczy lub mgieł stwarzających zagrożenie powstania pożaru lub wybuchu, należy prowadzić po usunięciu tego zagrożenia lub zastosowaniu środków ochronnych zgodnie z instrukcjami wykonywania tych pra Udostępniona strefa pracy, w której istnieje możliwość wystąpienia atmosfery wybuchowej, powinna spełniać wymagania określone w przepisach dotyczących minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej. Prace eksploatacyjne w kotłach lub zbiornikach należy wykonywać po ich technologicznym wyłączeniu, skutecznym przewietrzeniu oraz zabezpieczeniu przed wystąpieniem czynników mogących stwarzać zagrożenia dla osób wykonujących te prac Podczas przebywania osób wewnątrz kotłów lub zbiorników wszystkie włazy należy otworzyć, a jeżeli nie jest to wystarczające do dotrzymania wymaganych parametrów powietrza w kotle lub zbiorniku, należy stosować stały nadmuch powietrz Prace wewnątrz urządzeń i instalacji energetycznych, a w szczególności w kotłach, kanałach, tunelach, zbiornikach, zasobnikach, studzienkach, rurociągach, walczakach, komorach paleniskowych powinny być wykonywane po usunięciu znajdujących się w nich czynników stwarzających zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników, w zespołach składających się, co najmniej z dwóch osób, z których jedna pełni funkcję tylko asekuracyjną. Prace w zbiornikach przeznaczonych do przechowywania środków chemicznych należy wykonywać w zespole, co najmniej trzyosobowym, w którym jedna osoba pracuje wewnątrz zbiornika, a dwie ubezpieczają ją na zewnątrz. Osoba znajdująca się wewnątrz urządzenia powinna mieć założone szelki bezpieczeństwa z zaczepioną do nich linką asekuracyjną, której drugi koniec jest przymocowany do punktu stałego na zewnątrz zbiornik Strona 13 z 24

16 Przed przystąpieniem do prac, o których mowa w pkt należy sprawdzić czy nie występuje czynnik stwarzający zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników i czy zapewniona jest dostateczna zawartość tlenu Przy wykonywaniu prac spawalniczych wewnątrz urządzeń i instalacji energetycznych butle z acetylenem i tlenem nie mogą się znajdować w ich wnętrzach W czasie spawania wnętrza te powinny być oświetlone (zasilone napięciem bezpiecznym) i skutecznie wentylowan Przed przystąpieniem do robót ziemnych, związanych z pracami przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, na terenie przyszłych robót należy rozpoznać i oznaczyć uzbrojenie podziemne, a w szczególności sieci elektroenergetyczne, telekomunikacyjne, cieplne, gazowe, wodne, kanalizacyjne i inn W razie wątpliwości należy kopać rowy poszukiwawcze, które do głębokości 40 cm mogą być wykonywane sprzętem zmechanizowanym, a głębiej tylko ręcznie, za pomocą łopat Zasady wykonywania prac w kotłach oraz przy urządzeniach i sieciach cieplnych Prace eksploatacyjne w kotłach oraz w komorach, kanałach i rurociągach sieci cieplnych nie mogą być 0 wykonywane w temperaturze powyżej 40 C Wyjątkowo w przypadku usuwania awarii dopuszcza się wykonywanie prac w temperaturze powyżej 40 C w obecności osoby asekurującej, pod warunkiem zapewnienia pracownikom: napojów chłodzących i środków obniżających temperaturę powietrza otaczającego bezpośrednio pracownika, środków ochrony indywidualnej, przerwy w pracy i miejsca odpoczynku, ustalanych indywidualnie w zależności od warunków i specyfiki pracy Prace eksploatacyjne wewnątrz urządzeń i instalacji służących do dostarczania oraz magazynowania paliw wymagające wyłączenia tych urządzeń i instalacji z ruchu należy wykonywać po: całkowitym odcięciu dopływu paliwa, zabezpieczeniu armatury lub urządzeń odcinających dopływ paliwa przed ich przypadkowym otwarciem, opróżnieniu urządzenia i instalacji z paliwa, jeżeli z przyczyn technologicznych lub bezpieczeństwa jest to wymagane, zamknięciu armatury i urządzeń odcinających odpływ paliwa i sprawdzeniu ich szczelności; w przypadku stwierdzenia nieszczelności po doprowadzeniu do wyeliminowania tych nieszczelności, zastosowaniu określonych w instrukcjach środków ochronnych zabezpieczających przed wystąpieniem czynników mogących stwarzać zagrożenie dla osób wykonujących prace, oznaczeniu strefy pracy oraz armatury lub urządzeń odcinających dopływ paliwa znakami lub tablicami bezpieczeństw Prace eksploatacyjne przy instalacjach cieplnych wymagające wyłączenia tych instalacji z ruchu należy wykonywać po: odłączeniu odcinków instalacji, na których mają być prowadzone prace, poprzez zamknięcie armatury lub urządzeń odcinających dopływ czynnika grzewczego, zabezpieczeniu armatury lub urządzeń odcinających dopływ czynnika grzewczego przed przypadkowym otwarciem, rozprężeniu, odwodnieniu i wychłodzeniu instalacji, jeżeli wymaga tego technologia prac, sprawdzeniu szczelności armatury lub urządzeń odcinających dopływ czynnika grzewczego, oznaczeniu strefy pracy oraz armatury lub urządzeń odcinających dopływ czynnika grzewczego znakami lub tablicami bezpieczeństw Jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury lub urządzeń odcinających dopływ czynnika grzewczego, należy zastosować dodatkowe środki techniczne wymienione w instrukcjach Wymagania, o których mowa w pkt , nie dotyczą prac, dla których zastosowana technologia nie przewiduje wyłączeń urządzeń lub instalacji z ruchu Przed każdym wejściem do komory paleniskowej kotła lub przestrzeni zamkniętych należy sprawdzić temperaturę oraz stężenie par lub gazów czy nie przekracza dopuszczalnych norm Prace wewnątrz kotłów, a w szczególności w komorach paleniskowych i ciągach konwekcyjnych, powinny być wykonywane po uprzednim: wygaszeniu, rozprężeniu, wychłodzeniu, przewietrzeniu i zastosowaniu zabezpieczenia w miejscach połączenia kotła z instalacjami lub urządzeniami, które mogą być źródłem zagrożenia dla pracowników, usunięciu nawisów żużla, cegieł wypadających ze ścian i sklepienia oraz popiołu z lejów, przewodów i zsypów. Strona 14 z 24

17 Pracownicy przed przystąpieniem do pracy przy usuwaniu żużla i popiołu powinni być zabezpieczeni przed oparzeniem i szkodliwym działaniem pyłów i gazów Żużel i popiół należy gasić w specjalnie do tego celu przeznaczonych miejscach lub pomieszczeniach, przy użyciu urządzeń lub instalacji określonych w instrukcji eksploatacji Otwieranie włazów i innych otworów komory żużlowej lub leja żużlowego jest dozwolone tylko przez obsługę kotła w czasie ustabilizowanej pracy kotła i przy podwyższonym podciśnieniu w komorze paleniskowej Zabronione jest jednoczesne wykonywanie prac wewnątrz kotłów i lejów zsypowych żużla i popiołu, bez wymaganego zabezpieczeni Zabronione jest wykonywanie prac wewnątrz kotłów na dwóch poziomach równocześnie, przy usytuowaniu stanowisk pracy jednego nad drugim bez wymaganego zabezpieczeni Włazy do walczaka kotła mogą być otwarte dopiero po sprawdzeniu, że w walczaku nie ma wody lub pary pod ciśnieniem Wejście do walczaka może nastąpić po jego odłączeniu technologicznym, skutecznym przewietrzeniu oraz zabezpieczeniu przed wystąpieniem czynnika stwarzającego zagrożenia, w sposób określony w instrukcji eksploatacji Prace remontowe przy sieciach cieplnych powinny być poprzedzone: zapoznaniem pracowników z aktualną dokumentacją sieci, uzgodnieniami z właścicielem lub użytkownikiem znajdujących się w pobliżu prowadzonych prac remontowych elementów uzbrojenia technicznego terenu w przypadku sieci podziemnych Prace remontowe przy rurociągach i węzłach cieplnych należy wykonywać po: odłączeniu odcinków remontowanych poprzez zamknięcie armatury odcinającej; gdy zachodzi potrzeba, zamknięcia należy dokonać z obydwu stron oraz od strony odgałęzień, założeniu odpowiedniej zaślepki lub wymontowaniu części rurociągu, jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury odcinającej z powodu jej nieszczelności, zabezpieczeniu armatury odcinającej przed nieprzewidywalną zmianą położenia oraz oznakowaniu jej tablicami informacyjnoostrzegawczymi z napisem np. "Nie otwierać!, wygrodzeniu i oznakowaniu miejsc niebezpiecznych, otwarciu w remontowanym odcinku armatury spustowej, odwadniającej i odpowietrzającej Prace remontowe mogą być również wykonywane po odłączeniu i o ile jest to możliwe wymontowaniu części rurociągu Jeżeli wykonywanie prac remontowych wymaga obecności pracowników wewnątrz urządzeń i instalacji cieplnych, a w szczególności wewnątrz rurociągów, zbiorników, wymienników, zasobników, konieczne jest zabezpieczenie remontowanego odcinka rurociągu zaślepkami dostosowanymi do ciśnienia roboczego występującego w czasie pracy sieci lub urządzeń lub odcięcie dopływu czynnika przez (jeżeli jest to możliwe dwa) szczelne zawieradła z każdej strony, z której może zagrozić dopływ tego czynnik Zabezpieczeniem odpowiednim może być również zamknięcie dwóch zawieradeł z możliwością rozprężenia czynnika pomiędzy nimi lub zdemontowanie części rurociągu Wejście do komór i kanałów sieci cieplnych powinno być poprzedzone kontrolą stężenia gazów i sprawdzeniem (podane wartości graniczne), czy wewnątrz znajduje się odpowiednia ilość tlenu w powietrzu Zabrania się w urządzeniach i instalacjach cieplnych: sprawdzania obecności gazów za pomocą otwartego ognia, wykonywania prac remontowych i konserwacyjnych rurociągów polegających na spawaniu, rozkręcaniu połączeń kołnierzowych, wymianie armatury, jeżeli znajdują się one pod ciśnieniem czynnika lub 0 napełnione są gorącą wodą o temperaturze powyżej 50 C (zakaz ten nie dotyczy dokręcania kompensatorów dławicowych i dławików armatury, gdy jest to dozwolone przez producenta urządzeń i zamieszczone w instrukcjach eksploatacyjnych), rozkręcania złączy na rurociągach znajdujących się pod ciśnieniem czynnika, odkopywania lub odkrywania preizolowanych rurociągów sieci cieplnych będących w stanie naprężeń wewnętrznych na odcinkach dłuższych niż dopuszczaln Zasady wykonywania prac przy urządzeniach nawęglania i odpopielani Prace eksploatacyjne wewnątrz urządzeń i instalacji służących do dostarczania oraz magazynowania paliw wymagające wyłączenia tych urządzeń i instalacji z ruchu należy wykonywać po: całkowitym odcięciu dopływu paliwa, zabezpieczeniu armatury lub urządzeń odcinających dopływ paliwa przed ich przypadkowym otwarciem, Strona 15 z 24

18 opróżnieniu urządzenia i instalacji z paliwa, jeżeli z przyczyn technologicznych lub bezpieczeństwa jest to wymagane, zamknięciu armatury i urządzeń odcinających odpływ paliwa i sprawdzeniu ich szczelności; w przypadku stwierdzenia nieszczelności po doprowadzeniu do wyeliminowania tych nieszczelności, zastosowaniu określonych w instrukcjach środków ochronnych zabezpieczających przed wystąpieniem czynników mogących stwarzać zagrożenie dla osób wykonujących prace, oznaczeniu strefy pracy oraz armatury lub urządzeń odcinających dopływ paliwa znakami lub tablicami bezpieczeństw Jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury lub urządzeń odcinających dopływ paliwa, należy zastosować dodatkowe środki techniczne określone w instrukcjach. Zabronione jest wchodzenie i przechodzenie przez urządzenia przeładunkowe, a zwłaszcza: wywrotnice wagonowe, przenośniki taśmowe, ładowarki w czasie ruchu lub chwilowego postoju tych urządzeń. Prace wewnątrz zasobników, młynów, wentylatorów, separatorów, cyklonów, elektrofiltrów oraz innych urządzeń powinny być wykonywane po: ich opróżnieniu, oczyszczeniu z pyłu i przewietrzeniu, wyłączeniu z ruchu przenośników oraz innych urządzeń podających i odbierających, trwałym odcięciu od współpracujących urządzeń, z których mogłyby przedostać się spaliny, gorące powietrze lub para wodn Wykonywanie prac wewnątrz zasobników węgla podczas pracy kotła jest dozwolone po całkowitym i pewnym odcięciu dopływu węgla i jego odpływu oraz po zastosowaniu środków zabezpieczających, określonych w instrukcjach eksploatacji tych urządzeń. Prace eksploatacyjne, na których lub w których zainstalowano izotopowe źródła promieniowania, należy wykonywać po uprzednim zdemontowaniu i zabezpieczeniu izotopowych źródeł promieniowania lub zabezpieczeniu przed promieniowaniem osób wykonujących te prac Zasady organizacji prac, przy których występuje narażenie na promieniowanie jonizujące, określają przepisy prawa atomowego. Zasady wykonywania prac przy urządzeniach hydrotechnicznych. Prace eksploatacyjne przy rurociągach, armaturze lub hydrotechnicznych urządzeniach odcinających, wymagających wyłączenia ich z ruchu, należy wykonywać po: odłączeniu odcinków, na których mają być prowadzone prace, poprzez zamknięcie armatury lub hydrotechnicznych urządzeń odcinających, zamknięciu dopływu wody, sprawdzeniu, czy zamknięcia odcinające dopływ wody są szczelne, zabezpieczeniu armatury lub urządzeń odcinających przed przypadkową zmianą położenia, rozprężeniu i odwodnieniu rurociągów, urządzeń lub instalacji hydrotechnicznych, na których mają być prowadzone prace, jeżeli wymaga tego technologia prac, oznaczeniu strefy pracy oraz armatury i hydrotechnicznych urządzeń odcinających znakami lub tablicami bezpieczeństw Prace eksploatacyjne w rurach ssących turbin wodnych, pompoturbinach i turbinach wodnych umieszczonych w komorach otwartych oraz komorach odwodnień należy wykonywać po: całkowitym odcięciu dopływu wody poprzez zamknięcie armatury i urządzeń odcinających jej dopływ, zabezpieczeniu armatury lub urządzeń odcinających dopływ wody przed ich przypadkowym otwarciem, odwodnieniu komór, oznaczeniu strefy pracy oraz armatury i urządzeń odcinających odpowiednimi znakami lub tablicami bezpieczeństw Jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury lub urządzeń odcinających dopływ wody, do odcinka, na którym mają być wykonywane prace, należy zastosować dodatkowe środki techniczne wymienione w instrukcjach. Wykonywanie prac w odwodnionych rurociągach, sztolniach, spiralach turbinowych z ciśnieniowym doprowadzeniem wody, wieżach wyrównawczych i innych urządzeniach lub instalacjach hydrotechnicznych jest dozwolone tylko po podwójnym odcięciu wody górnej za pomocą zamknięcia ruchowoawaryjnego i zamknięcia remontowego oraz po specjalnym zabezpieczeniu przed przypadkowym otwarciem tych zamknięć. Gdy istniejące rozwiązanie konstrukcyjne uniemożliwia zastosowanie podwójnego odcięcia wody, dopuszcza się wykonywanie prac, o których mowa w pkt bez takiego odcięcia, pod warunkiem zachowania Strona 16 z 24

19 specjalnych środków ostrożności, określonych w instrukcjach eksploatacji urządzeń lub instalacji hydrotechnicznych. Wszystkie zasuwy i inne odcięcia należy obowiązkowo oznakować tablicami z napisami zabraniającymi ich otwarci Prace podwodne w siłowniach wodnych i budowlach hydrotechnicznych, w tym wewnątrz sztolni, rurociągów doprowadzających i odprowadzających, należy wykonywać przy wyłączonych i zabezpieczonych przed załączeniem turbinach, hydrozespołach i pompach, w sposób i na zasadach uwzględniających wymagania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac podwodnych, w zakresie w jakim mają one zastosowani Prace eksploatacyjne z użyciem sprzętu pływającego przy urządzeniach, instalacjach i budowlach hydrotechnicznych należy wykonywać przy wyłączonych oraz zabezpieczonych przed przypadkowym załączeniem turbinach, hydrozespołach i pompach. Osoby zatrudnione na sprzęcie pływającym należy wyposażyć w specjalistyczny sprzęt ratunkowy chroniący przed utonięciem. Zasady wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach gazowych. Do prac przy urządzeniach i instalacjach gazowych należy używać narzędzi nie iskrzących. Wykonujący prace przy urządzeniach i instalacjach gazowych zainstalowanych w pomieszczeniach i strefach obiektów są obowiązani do przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosowania zabezpieczeń przewidzianych dla danego rodzaju gazu oraz urządzeń i instalacji gazowych. Sposób eksploatacji urządzeń i instalacji gazowych powinien być określony w instrukcji eksploatacji tych urządzeń i instalacji. Na czas przeprowadzania remontów generatorów, instalacji lub zbiorników, po usunięciu z nich gazu, należy: zabudować zaślepki w rurociągach łączących te urządzenia ze źródłem gazu, niezależnie od zamknięcia odpowiednich zaworów (zamknięte zawory oznakować tablicami ( informacyjnoostrzegawczymi) lub zdemontować odcinek rurociągu od strony dopływu gazu w celu uzyskania widocznej przerwy. Do przedmuchiwania instalacji gazowej powinna być stosowana para wodna lub gazy obojętne, nie tworzące mieszanin wybuchowych. W zakresie prac przy urządzeniach gazowniczych oraz dla zapewnienia bezpiecznych warunków pracy w pomieszczeniach, w których znajdują się te urządzenia należy stosować odpowiednio przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące w zakładach przemysłu gazowego. Przy użytkowaniu paliw gazowych pracodawca jest obowiązany: zatrudniać odpowiednio przeszkolony personel służby eksploatacyjnej i remontowej, posiadać niezbędny sprzęt ratunkowy i ochronny wraz z instrukcją jego używania, posiadać aparaturę kontrolnopomiarową oraz urządzenia do sygnalizacji i wykrywania gazu. Przed przystąpieniem do pracy w strefie generatorów elektrycznych chłodzonych wodorem, przy zbiornikach wodoru, elektrolizerach oraz składach butli napełnionych wodorem lub innych zbiornikach z gazem zagrożonych pożarem lub wybuchem powinny być przeprowadzone pomiary obecności gazów i ich stężeni Przed przystąpieniem do remontu generatorów elektrycznych, instalacji i zbiorników wodoru lub elektrolizerów należy: usunąć z tych urządzeń wodór i przedmuchać je gazem obojętnym, założyć zaślepki na rurociągach łączących te urządzenia ze źródłem wodoru, niezależnie od zamknięcia odpowiednich zaworów, lub zdemontować odcinek rurociągu od strony dopływu wodoru z widoczną przerwą. Zasady wykonywania prac przy urządzeniach elektroenergetycznych. Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych, w zależności od zastosowanych metod i środków zapewniających bezpieczeństwo pracy, mogą być wykonywane: przy całkowicie wyłączonym napięciu, w pobliżu napięcia przy użyciu środków ochronnych odpowiednich do występujących warunków pracy, pod napięciem w oparciu o właściwą technologię pracy przy zastosowaniu wymaganych narzędzi i środków ochronnych określonych w instrukcji wykonywania tych pra Odległości wokół nie osłoniętych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, wyznaczające granice strefy prac w pobliżu napięcia i strefy prac pod napięciem określa tabela nr 1. Strona 17 z 24

20 Wyłączenie urządzeń i instalacji elektroenergetycznych spod napięcia powinno być dokonane w taki sposób, aby uzyskać widoczną przerwę izolacyjną w obwodach zasilających urządzenia i instalacj Za przerwę izolacyjną uważa się: otwarte styki łącznika w odległości określonej w Polskiej Normie lub w dokumentacji producenta, wyjęte wkładki bezpiecznikowe, zdemontowanie części obwodu zasilającego. W urządzeniach i instalacjach w których zastosowano łączniki o obudowie zamkniętej przerwanie ciągłości połączenia obwodu zasilającego stwierdza się w sposób jednoznaczny w oparciu o położenie wskaźnika odwzorowującego otwarcie łącznik Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia należy: zastosować odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem napięcia, wywiesić tablicę ostrzegawczą w miejscu wyłączenia obwodu o treści: Nie załączać!, sprawdzić brak napięcia w wyłączonym obwodzie, uziemić wyłączone urządzenia, zabezpieczyć i oznaczyć miejsce pracy odpowiednimi znakami i tablicami informacyjnoostrzegawczymi. Odpowiednim zabezpieczeniem przed przypadkowym załączeniem napięcia, o którym mowa w pkt ppkt a, jest: w urządzeniach o napięciu znamionowym do 1 kv wyjęcie wkładek bezpiecznikowych w obwodzie zasilającym lub zablokowanie napędu otwartego łącznika, w urządzeniach o napięciu znamionowym powyżej 1 kv otwarcie, unieruchomienie i zablokowanie napędów łączników lub wstawienie przegród izolacyjnych między otwarte styki łączników. Uziemienia należy wykonać tak, aby miejsce pracy znajdowało się w strefie ograniczonej uziemieniami; co najmniej jedno uziemienie powinno być widoczne z miejsca pracy. W razie zasilania wielostronnego, uziemienia powinny być wykonane od każdej strony zasilani Jeżeli rozwiązanie konstrukcyjne urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej albo rodzaj wykonywanej pracy nie pozwala na wykonanie uziemienia w sposób określony w pkt , dopuszcza się zastosowanie innych środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo pracy. W sytuacji, o której mowa w pkt , poleceniodawca w pisemnym poleceniu wykonania pracy jest obowiązany umieścić odpowiedni zapis o zastosowaniu innych środków zapewniających bezpieczeństwo pracy. Przy wykonywaniu prac na elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem lub które znajdują się w pobliżu takich linii, należy krzyżujące lub sąsiednie linie wyłączyć również spod napięcia i uziemić lub zastosować inne środki technicznoorganizacyjne niezbędne dla bezpiecznego wykonania pracy. Podczas prac wykonywanych przy wyłączonym jednym torze dwutorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu znamionowym 110kV należy: tor linii, na którym będą wykonywane prace, wyłączyć spod napięcia i uziemić we wszystkich punktach zasilania oraz założyć uziemiacze na przewody robocze na najbliższych słupach ograniczających miejsce pracy, zablokować automatykę samoczynnego powtórnego załączenia na torze pozostającym pod napięciem, a w miejscu pracy oznaczyć tor pozostający pod napięciem, założyć dodatkowe uziemiacze: na przewody robocze na każdym słupie, na którym wykonywane są prace wymagające dotykania przewodów roboczych, po obu stronach mostka przewodu roboczego przy jego rozłączaniu lub łączeniu, na przewód odgromowy w miejscu wykonywania na nim prac w warunkach przerwania metalicznego połączenia przewodu odgromowego z konstrukcją słup Przy pracach wykonywanych przy wyłączonej jednotorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej należy założyć dodatkowe uziemiacze, o których mowa w pkt ppkt. c, jeżeli przebiega ona równolegle na odcinkach o łącznej długości większej niż 2 km od elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu znamionowym 110 kv w odległości mniejszej niż 100 m. Strona 18 z 24

21 Nie jest dopuszczalne sytuowanie stanowisk pracy, składowisk wyrobów i materiałów lub maszyn i urządzeń budowlanych bezpośrednio pod napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi lub w odległości liczonej w poziomie od skrajnych przewodów, mniejszej niż: 3 m dla linii o napięciu znamionowym nieprzekraczającym 1 kv, 5 m dla linii o napięciu znamionowym powyżej 1 kv, lecz nieprzekraczającym 15 kv, 10 m dla linii o napięciu znamionowym powyżej 15 kv, lecz nieprzekraczającym 30 kv, 15 m dla linii o napięciu znamionowym powyżej 30 kv, lecz nieprzekraczającym 110 kv, 30 m dla linii o napięciu znamionowym powyżej 110 kv W czasie wykonywania robót budowlanych z zastosowaniem żurawi lub urządzeń załadowczowyładowczych zachowuje się odległości, o których mowa w pkt , mierzone do najdalej wysuniętego punktu urządzenia wraz z ładunkiem Przy wykonywaniu robót budowlanych przy użyciu maszyn lub innych urządzeń technicznych, w sąsiedztwie linii i napowietrznych stacji elektroenergetycznych wysokiego napięcia, należy uzgodnić bezpieczne warunki pracy z jej użytkownikiem Żurawie samojezdne, koparki i inne urządzenia ruchome, które mogą zbliżyć się na niebezpieczną odległość do napowietrznych lub kablowych linii elektroenergetycznych, o których mowa w pkt , powinny być wyposażone w sygnalizatory napięci Zabronione jest podczas oględzin urządzeń i instalacji elektroenergetycznych wykonywanie jakichkolwiek prac wymagających zdejmowania osłon i barier ochronnych, otwierania celek, wchodzenia na konstrukcje oraz zbliżania się do nie osłoniętych części urządzeń i instalacji znajdujących się pod napięciem, na odległość mniejszą niż odległości określone w tabeli nr Zabronione jest wykonywanie prac na napowietrznych liniach elektroenergetycznych, stacjach i rozdzielniach oraz na wysokich konstrukcjach w czasie wyładowań atmosferycznych. 6.3 BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY W ELEKTROCIEPŁOWNIACH Ogólne warunki bezpieczeństwa i higieny pracy w elektrociepłowniach Obiekty z zainstalowanymi urządzeniami i instalacjami energetycznymi oraz urządzenia i instalacje energetyczne powinny być oznakowane zgodnie z odrębnymi przepisami Pomieszczenia lub teren ruchu energetycznego powinny być dostępne tylko dla osób upoważnionych Urządzenia i instalacje energetyczne stwarzające zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy zabezpieczyć przed dostępem osób nieupoważnionych Trasy ruchu kołowego, przejścia dla pieszych oraz drogi pożarowe na terenie zakładu powinny być oznakowane, zabezpieczone i należycie utrzymane, a ruch pojazdów zorganizowany w sposób nie powodujący kolizji Otwarte kanały, studzienki, zbiorniki, wykopy lub inne podobne wgłębienia w miejscach dostępnych dla ludzi na terenie zakładu pracy powinny być w sposób widoczny oznakowane znakami ostrzegawczymi, a miejsca szczególnie niebezpieczne ogrodzone barierkami odpowiednio wytrzymałymi na przypadkowe wtargnięci Powyższe znaki ostrzegawcze i ogrodzenia powinny być od zmierzchu do świtu i w razie ograniczonej widoczności oświetlone lampami ostrzegawczymi Otwarte kanały i zbiorniki wodne powinny być wyposażone w odpowiedni sprzęt i urządzenia ratunkowe (koła ratunkowe, klamry i poręcze chwytowe, zejścia) w miejscach wymagających takich zabezpieczeń Komory i kanały przechodnie podziemnych sieci cieplnych powinny być wyposażone w niezbędną ilość włazów odpowiednio rozmieszczonych i zaopatrzonych w sprawne pod względem technicznym drabiny lub klamry Komory naziemne, węzły cieplne, przepompownie powinny być zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych. Nie wymaga się oddzielnego zamknięcia dla typowych włazów ulicznych Włazy do komór podziemnych powinny być zakryte pokrywami. Pokrywy włazowe do komór i kanałów po otwarciu powinny być wyposażone w zabezpieczenie uniemożliwiające samoczynne lub przypadkowe ich zamknięci Wejścia do komór, kanałów i węzłów nie powinny być zastawione przedmiotami utrudniającymi swobodny dostęp do nich lub ograniczającymi swobodę ruchów w tych miejscach Urządzenia i instalacje pracujące z czynnikiem o temperaturze wyższej niż 60 C powinny być wyposażone w izolację termiczną tak zaprojektowaną i utrzymaną, aby temperatura zewnętrzna na jej powierzchni 0 w miejscach dostępnych nie przekraczała 60 C. Strona 19 z 24

22 6.3.2 Sprzęt ochronny Narzędzia pracy i sprzęt ochronny należy przechowywać w miejscach wyznaczonych, w warunkach zapewniających utrzymanie ich w pełnej sprawności Sprzęt ochronny powinien być ewidencjonowany i okresowo kontrolowany Narzędzia pracy i sprzęt ochronny powinny być poddawane okresowym próbom w zakresie ustalonym w Polskich Normach lub w dokumentacji producent Ewidencja sprzętu ochronnego powinna zawierać terminy lub czasookresy następnych prób tego sprzętu Sprzęt ochronny powinien być oznakowany w sposób trwały przez podanie numeru ewidencyjnego, daty następnej próby okresowej oraz cechy przeznaczenia np. napięcia roboczego Zabronione jest używanie narzędzi i sprzętu ochronnego, które nie są oznakowane lub oznakowanie budzi pewne wątpliwości Osoby dozoru powinny okresowo sprawdzać stan techniczny, stosowanie, przechowywanie i ewidencję sprzętu ochronnego oraz środków ochrony indywidualnej Stan techniczny narzędzi pracy i sprzętu ochronnego należy sprawdzać bezpośrednio przed jego użyciem Narzędzia pracy i sprzęt ochronny, niesprawne lub które utraciły ważność próby okresowej, powinny być niezwłocznie wycofane z użyci Zabrania się używania uszkodzonych lub niesprawnych narzędzi pracy i sprzętu ochronnego Zasady stosowania sprzętu ochronnego i narzędzi pracy do bezpiecznego wykonywania czynności eksploatacyjnych przy urządzeniach i instalacjach energetycznych oraz gospodarki tym sprzętem i narzędziami zawierają Polskie Normy oraz dokumentacja producent Sprzęt ochronny powinien posiadać certyfikat na znak bezpieczeństwa "B" i deklaracje zgodności z Polskimi Normami Bezpieczeństwo i higiena pracy w kotłowniach i przy urządzeniach nawęglani W pomieszczeniach kotłowni powinna być zainstalowana skutecznie działająca wentylacja nawiewnowywiewn Zabronione jest instalowanie urządzeń mechanicznej wentylacji wywiewnej w kotłowniach o naturalnym ciągu spalin kotłowych Urządzenia kruszące, młyny, przewody pyłowe i inne urządzenia do nawęglania powinny być utrzymane w stanie technicznym nie powodującym zapylenia pomieszczeń Urządzenia do mechanicznego transportu pyłu i zbiorniki pyłu powinny być szczelne, posiadać wskaźnik do pomiaru temperatury i klapy eksplozyjn Szczelność i sprawność działania urządzeń wymienionych w pkt i pkt powinna być sprawdzana okresowo, zgodnie z instrukcją eksploatacji Stanowiska robocze pracowników obsługi urządzeń do nawęglania powinny być wyposażone w sprawne urządzenia łączności i sygnalizacji w zakresie ustalonym w instrukcji eksploatacji Urządzenia do nawęglania powinny być wyposażone w wyłączniki awaryjn Klapy eksplozyjne w obiegach pyłowych z pośrednim podawaniem pyłu powinny być tak rozmieszczone, aby wykluczyć możliwość spowodowania wypadku Gazy spalinowe lub powietrze nośne wydalane z obiegów pyłowych młynów na zewnątrz powinny być oczyszczane z pyłów Z pomieszczeń, w których znajdują się przewody i inne elementy obiegów pyłowych młynów, powinien być usuwany gromadzący się pył Bezpieczeństwo i higiena pracy przy składowaniu i transporcie paliw Paliwa ciekłe i gazowe powinny być magazynowane tylko w specjalnie do tego celu przystosowanych i oznakowanych pomieszczeniach lub zbiornikach. W pomieszczeniach i zbiornikach tych zabrania się używania otwartego ognia i palenia tytoniu Pomieszczenia dystrybucyjne i kontrolnopomiarowe bez stałej obsługi oraz komory podziemnych sieci paliw płynnych i gazowych powinny być dostępne tylko dla osób upoważnionych W pomieszczeniach magazynowych paliw ciekłych i gazowych powinna być zainstalowana skuteczna wentylacja i przeprowadzana okresowa kontrola koncentracji par i gazów, zgodnie z odrębnymi przepisami oraz w sposób określony w instrukcji eksploatacji Warunki techniczne obowiązujące przy składowaniu paliwa płynnego: ropę naftową i produkty naftowe, z wyjątkiem gazu płynnego, w zależności od temperatury zapłonu, zalicza się: Strona 20 z 24

23 do I klasy niebezpieczeństwa pożarowego ropę naftową i produkty naftowe o temperaturze 0 zapłonu do 294,15 K (21 C) i niższej do II klasy niebezpieczeństwa pożarowego produkty naftowe o temperaturze zapłonu wyższej od ,15 K (21 C) do 328,15 K (55 C) /olej napędowy do silników Diesla ma temperaturę zapłonu > 0 310,15 K (37 C), do III klasy niebezpieczeństwa pożarowego produkty naftowe o temperaturze zapłonu wyższej od ,15 K (55 C) do 373,15 K (100 C), zbiorniki przeznaczone do magazynowania ropy naftowej i produktów naftowych oraz rurociągi technologiczne podlegają okresowym badaniom szczelności, za pomocą metod ustalonych w oparciu o aktualny stan wiedzy technicznej, w następujących terminach (zbiorniki i rurociągi naziemne): do 30 lat eksploatacji badanie co 10 lat, po 30 latach eksploatacji badanie co 6 lat, badaniom szczelności podlegają również zbiorniki i rurociągi bez względu na sposób ich zainstalowania przy przekazywaniu do eksploatacji i po każdym remoncie lub naprawie, zbiorniki nie eksploatowane powinny być zabezpieczone przed ewentualnym wybuchem. Dla urządzeń technologicznych, przeznaczonych do magazynowania i dystrybucji ropy i produktów naftowych I i II klasy niebezpieczeństwa pożarowego ustala się następujące strefy zagrożenia wybuchem (strefa 1 i strefa 2): pompa ustawiona na otwartej przestrzeni lub pod zadaszeniem: strefa 1 1,5 m w poziomie od dławicy pompy i połączeń kołnierzowych 1 m w górę oraz w dół do ziemi, strefa 2 1,5 m w poziomie od strefy 1, do wysokości 0,5 m nad powierzchnią ziemi, studzienka, w której znajdują się armatura, rurociągi lub inne urządzenia o połączeniach kołnierzowych, strefa 1 wewnątrz studzienki, połączenia kołnierzowe armatury i rurociągów, strefa 2 1 m w górę, 1,5 m w poziomie i do ziemi, studzienka zlewowa, strefa 2 w promieniu 1 m od osi przewodu spustowego, zbiornik naziemny o osi głównej poziomej, strefa 2 w promieniu 1,5 m od wylotu przewodu oddechowego, cysterna drogowa lub kolejowa, w której właz w czasie spustu produktu jest otwarty, strefa 2 1,5 m od włazu i płaszcza cysterny i w dół do ziemi gdzie: strefa 0 przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, występuje stale, często lub przez długie okresy, strefa 1 przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, może czasami wystąpić w trakcie normalnego działania, strefa 2 przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia, utrzymuje się przez krótki okres, strefa 20 przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu występuje stale, często lub przez długie okresy, strefa 21 przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu może czasami wystąpić w trakcie normalnego działania, strefa 22 przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia, utrzymuje się przez krótki okres. Bezpieczeństwo i higiena pracy przy Instalacji Odsiarczania Spalin IOS. Zabronione jest mieszane wapna palonego z wodą poza hydratorem. Jeżeli w budynku instalacji odsiarczania spalin stwierdzona zostanie obecność spalin, należy opuścić budynek i zakazać wejścia do tego obszaru. Należy wywietrzyć i skorygować parametry robocze instalacji. Niedozwolone jest wchodzenie do wnętrza kanałów podczas pracy kotła, gdy w kanałach i w instalacji znajdują się lub mogą się znajdować spaliny. Wejście do instalacji jest też zabronione przy pracy obejściowej. Zabrania się prowadzenia robót i przebywania pod niezabezpieczonymi pokrywami. Nie wolno pod żadnym pozorem wchodzić do silosów. Wszystkie kontrole należy wykonać na zewnątrz przez wzierniki w dachu Strona 21 z 24

24 6.3.6 Warunki bezpieczeństwo i higieny pracy przy urządzeniach gazowych Podczas prac przy urządzeniach i instalacjach gazowych należy przestrzegać wymagań dotyczących ochrony przed pożarem i wybuchem W pomieszczeniach, w których znajdują się instalacje gazowe, powinna być zainstalowana skutecznie działająca wentylacja wywiewnonawiewn W pomieszczeniach zamkniętych, w których znajduje się instalacja gazowa należy kontrolować stężenie gazów Urządzenia do spalania paliw gazowych powinny zapewniać samoczynne odcięcie gazu w przypadku zgaśnięcia płomienia i spadku ciśnienia gazu Palnik gazowy powinien być wyposażony w urządzenie zabezpieczające przed cofnięciem się płomienia do instalacji lub oderwaniem się płomieni Przed każdym palnikiem gazowym powinno znajdować się ręczne urządzenie odcinające dopływ gazu, obsługiwane ręcznie lub działające samoczynnie, z możliwością ręcznego sterowani Jeżeli paleniska gazowe sterowane są ręcznie, to urządzenia zamykające dopływ gazu znajdujące się przed paleniskiem lub grupą palników powinny być tak usytuowane, aby pracownicy obsługujący mieli możliwość obserwacji płomienia zapalającego i płomienia głównego podczas wykonywania tych czynności Warunki bezpieczeństwa i higieny pracy dla oddziałów i pomieszczeń elektrociepłowni, w których usytuowane są urządzenia lub instalacje gazowe: poszczególne obiekty energetyczne elektrociepłowni, w których stosuje się urządzenia gazowe powinny być oznaczone tablicami o zakazie wstępu osobom nieupoważnionym, a obiekty zagrożone wybuchem tablicami o zakazie używania ognia oraz tablicami informacyjnymi o kategorii zagrożenia wybuchem i niebezpieczeństwa pożarowego, z określeniem strefy zagrożenia wybuchem, na zbiornikach z cieczami i gazami palnymi, łatwo zapalnymi lub toksycznymi powinny być umieszczone odpowiednie znaki i napisy ostrzegawcze, na urządzeniach służących do zamykania i otwierania przepływu gazu i cieczy powinny być umieszczone znaki wskazujące zamknięcie lub otwarcie przewodu i kierunku przepływu gazu lub cieczy, w pomieszczeniach z urządzeniami gazowniczymi powinny być wywieszone w miejscu widocznym i dostępnym schematy połączeń tych urządzeń, na stanowiskach pracy powinny być wywieszone w widocznym miejscu czytelne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej przy wykonywaniu określonych robót, instalacje i osprzęt elektryczny w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem powinny być dostosowane odpowiednio do kategorii zagrożenia wybuchem, określonych w odrębnych przepisach, g. urządzenia dźwigowe w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem, służące do montażu i demontażu ciężkich elementów aparatów powinny mieć instalacje i osprzęt elektryczny w wykonaniu przeciwwybuchowym, h. w pomieszczeniach lub ich strefach oraz przestrzeniach zagrożonych wybuchem dopuszcza się, po uprzednim usunięciu stanu zagrożenia wybuchem, stosowanie urządzeń elektroenergetycznych suwnic i wciągów montażoworemontowych bez zastosowania instalacji i osprzętu elektrycznego w wykonaniu przeciwwybuchowym, jeżeli suwnice te i wciągi będą używane wyłącznie w czasie montażu i remontu urządzeń technologicznych, i. w miejscach zasilania energią elektryczną suwnic i wciągów powinny być instalowane wyłączniki zamykane na klucz i plombowane, j. zabrania się wchodzenia bez odpowiednich środków ochrony indywidualnej i asekuracji przez inne osoby do wnętrza zbiorników, studzienek, kanałów lub innych urządzeń i pomieszczeń, w których mogą znajdować się gazy i pary trujące, duszące, palne lub wybuchowe albo w których występuje niedobór tlenu. Zakaz ten dotyczy również wykopów dokonywanych przy awariach, naprawach i przeglądach gazociągów oraz instalacji gazowych Wykonywanie robót gazoniebezpiecznych Robotami gazoniebezpiecznymi są prace na czynnych urządzeniach gazowniczych i sieciach gazowych, przy których wydzielają się lub mogą wydzielać się ilości gazu powodujące zatrucie, wybuch lub pożar Robotami niebezpiecznymi są prace wykonywane w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, nie wymienione w pkt Wykaz robót gazoniebezpiecznych wykonywanych w elektrociepłowniach obejmuje: Strona 22 z 24

25 roboty w pomieszczeniach, w których występuje zagrożenie przekroczenia najwyższego dopuszczalnego stężenia gazu ziemnego, szkodliwego dla zdrowia ludzkiego lub przekroczenia dolnej granicy wybuchowości gazu ziemnego (4,3% objętościowo), roboty na czynnych gazociągach i instalacjach gazowych Roboty gazoniebezpieczne powinny być nadzorowane przez osobę posiadającą kwalifikacje w zakresie dozoru urządzeń energetycznych i wykonywane na podstawie: pisemnego polecenia pracodawcy lub osoby przez niego upoważnionej, określającego miejsce wykonywania robót, skład imienny brygady, środki techniczne, i warunki bezpiecznego wykonywania pracy, szczegółowej instrukcji uwzględniającej technologię czynności i środki techniczne niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa wykonywania prac, planu lub szkicu sytuacyjnego Przy robotach związanych z wykonywaniem przyłączy o średnicy nominalnej nie przekraczającej 50 mm do czynnych gazociągów o ciśnieniu nominalnym nie większym niż 0,4 MPa dopuszcza się nadzorowanie robót gazoniebezpiecznych również przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje w zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych W razie stwierdzenia przekroczenia dopuszczalnych stężeń gazów trujących w powietrzu oraz w miejscach o zmniejszonej zawartości tlenu, powinien być stosowany sprzęt ochrony indywidualnej Przy robotach gazoniebezpiecznych powinni być zatrudniani pracownicy mający odpowiednie kwalifikacje zawodowe, w tym także w zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych. Spawacze powinni mieć uprawnienia do spawania rurociągów gazu Pracownicy wykonujący roboty gazoniebezpieczne powinni być wyposażeni w odzież trudnopalną, kaptury ochronne na głowę z tkaniny żaroodopornej lub trudnopalnej, rękawice ochronne, sprzęt ochrony dróg oddechowych i szelki bezpieczeństwa z linkami lub kombinezony z wszytymi szelkami bezpieczeństw Brygady wykonujące roboty gazoniebezpieczne powinny mieć zapewnione środki łączności, odpowiednie ilości środków gaśniczych, lampy przeciwwybuchowe, przyrządy do pomiaru stężeń i ciśnienia gazu oraz apteczkę wyposażoną w odpowiednie środki do udzielania pierwszej pomocy Roboty gazoniebezpieczne powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby W razie zaistnienia nieprzewidzianych zagrożeń podczas wykonywania robót gazoniebezpiecznych, roboty powinny być przerwane, pracownicy wycofani do strefy zapewniającej bezpieczeństwo, a miejsca pracy zabezpieczon 6.4 RODZAJ URZĄDZEŃ, INSTALACJI I SIECI ENERGETYCZNYCH, PRZY EKSPLOATACJI WYMAGANE JEST POSIADANIE ŚWIADECTWA KWALIFIKACJI Sieci, urządzenia i instalacje energetyczne wytwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną: urządzenia prądotwórcze przyłączone do krajowej sieci elektroenergetycznej bez względu na wysokość napięcia znamionowego, sieci, urządzenia i instalacje o napięciu do 1 kv, z wyjątkiem urządzeń i instalacji w gospodarstwach domowych i rolnych oraz w zakładach eksploatujących: urządzenia elektryczne niskiego napięcia (o napięciu poniżej 1 kv) i o określonej w umowie sprzedaży mocy maksymalnej do 20 kw, urządzenia, instalacje o mocy cieplnej zainstalowanej do 50 kw sieci, urządzenia i instalacje o napięciu znamionowym wyższym od 1 kv, zespoły prądotwórcze o mocy łącznie od 20 kw wzwyż, urządzenia elektrotermiczne, urządzenia do elektrolizy, sieci elektrycznego oświetlenia ulicznego, elektryczna sieć trakcyjna, elektryczne urządzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym, aparatura kontrolnopomiarowa oraz urządzenia i instalacje automatycznej regulacji, sterowania i zabezpieczeń urządzeń i instalacji wymienionych w ppkt. ai, urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia, urządzenia ratowniczogaśnicze i ochrony grani Grupa 1. g. h. i. j. k. l. KTÓRYCH Strona 23 z 24

26 Urządzenia zużywające ciepło, paliwa stałe i płynne oraz przetwarzające i przesyłające ciepło: kotły parowe oraz wodne o mocy od 50 kw wzwyż, wraz z urządzeniami pomocniczymi, sieci i instalacje cieplne wraz z urządzeniami pomocniczymi o przesyle ciepła powyżej 50 kw, turbiny parowe oraz wodne o mocy od 20 kw wzwyż, wraz z urządzeniami pomocniczymi, przemysłowe urządzenia odbiorcze pary i gorącej wody powyżej 50 kw, urządzenia wentylacji, klimatyzacji i chłodnicze o mocy ponad 10 kw każde, z wyjątkiem urządzeń i instalacji w gospodarstwach domowych i rolnych oraz w zakładach eksploatujących: urządzenia elektryczne niskiego napięcia (o napięciu poniżej 1 kv) i o określonej w umowie sprzedaży mocy maksymalnej do 20 kw, urządzenia, instalacje o mocy cieplnej zainstalowanej do 50 kw, pompy, ssawy, wentylatory i dmuchawy o mocy powyżej 20 kw każda, g. sprężarki oraz instalacje sprężonego powietrza, o mocy powyżej 20 kw, h. urządzenia do składowania, magazynowania i rozładunku paliw o pojemności ponad 100 Mg, i. piece przemysłowe o mocy ponad 50 kw, j. aparatura kontrolnopomiarowa i urządzenia automatycznej regulacji do urządzeń instalacji wymienionych w ppkt. ai, k. urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia, l. urządzenia ratowniczogaśnicze i ochrony grani Grupa 3. Sieci, urządzenia i instalacje gazowe, służące do wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, magazynowania i zużywające paliwa gazowe: urządzenia do produkcji paliw gazowych, generatory gazu, sieci i instalacje cieplne wraz z urządzeniami pomocniczymi o przesyle ciepła powyżej 50 kw, urządzenia do magazynowania paliw gazowych, sieci gazowe przesyłowe o ciśnieniu wyższym od 0,4 MPa (gazociągi, stacje gazowe, tłocznie gazu), sieci gazowe rozdzielcze o ciśnieniu do 0,4 MPa włącznie (gazociągi i punkty redukcyjne, stacje gazowe), urządzenia, instalacje i przybory gazowe o ciśnieniu do 5 kpa włącznie, g. urządzenia, instalacje i przybory gazowe o ciśnieniu powyżej 5 kpa, h. przemysłowe odbiorniki paliw gazowych o mocy powyżej 35 kw, w tym kotły, i. turbiny gazowe, j. aparatura kontrolnopomiarowa, urządzenia sterowania do sieci, urządzeń i instalacji wymienionych w ppkt. ai. Grupa POSTANOWIENIA KOŃCOWE Aktualizacja oraz zmiany zapisów Instrukcji mogą być inicjowane przez Dział BHP lub inne KO Oddziału Do aktualizacji załączników do Instrukcji upoważniony jest Kierownik Działu BHP, bez konieczności wprowadzenia dokumentem systemu zarządzani Zaktualizowane załączniki, dostępne będą na witrynie intranetowej Spółki regulacje wewnętrzn Kierownik Działu BHP lub wyznaczona przez niego osoba, przesyła pocztą elektroniczną, zgodnie z rozdzielnikiem Instrukcji, informację o opublikowaniu zaktualizowanych załączników. Na podstawie niniejszej Instrukcji traci moc obowiązujące Zarządzenie Nr 8/2000 Prezesa Zarządu Generalnego Dyrektora Zespołu Elektrociepłowni Bydgoszcz S.A. z dnia r. w sprawie wprowadzenia Instrukcji organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w Zespole Elektrociepłowni Bydgoszcz Spółka Akcyjna. Strona 24 z 24