WYMAGANIA PRZYRODA - KLASA VI

Transkrypt

1 WYMGNI PRZYRO - KLS VI Lp. ZYNNOŚI Kat. celu Wymagania ZIEMI W UKŁZIE SŁONEZNYM Opisuje wydarzenia, miejsca związane z działalnością Mikołaja Kopernika. Opisuje wybrane cechy planet Układu Słonecznego. Wyjaśnia pojęcia: układ geocentryczny, teoria heliocentryczna. Wyjaśnia znaczenie Słońca dla życia na ziemi. Opisuje wybrane cechy Ziemi, Słońca i Księżyca. Wymienia planety układu słonecznego. Wyjaśnia znaczenie odkryć Kopernika i Galileusza. Wie kim był Kopernik i Galileusz. Wyznacza kierunki w terenie za pomocą Słońca RUHY ZIEMI I IH NSTĘPSTW Opisuje wybrane cechy stref klimatycznych na Ziemi. Odczytuje i interpretuje treść tabel i wykresów klimatycznych. Wykonuje obliczenia wysokości Słońca w południe w różnych porach roku. Podaje przykłady kalendarzy. Wyjaśnia zależność między czasem strefowym a długością geograficzną. Wyjaśnia pojęcia: orbita ziemska, rok przestępny. Odczytuje i analizuje treść map klimatycznych. Wie, ile trwa jeden obrót Ziemi wokół własnej osi. Wie, ile trwa pełny obieg Ziemi wokół Słońca. Wymienia i wskazuje na mapie strefy oświetlenia Ziemi. Wymienia daty zmian pór roku. Wymienia i wskazuje na mapie strefy klimatyczne na Ziemi. Wskazuje na mapie równik, zwrotniki, koła podbiegunowe. Wyjaśnia znaczenie pojęć: dzień polarny, noc polarna. KRJORZY FRYKI Wyjaśnia zależność między strefami oświetlenia a rozmieszczeniem stref roślinnych w fryce. Wyjaśnia pojęcia : pustynia skalista, żwirowa, piaszczysta, hamada, serir, erg. Opisuje, jak Europejczycy poznawali frykę. Wyjaśnia przyczyny występowania w strefie sawann rzek i jezior okresowych, wskazuje je na mapie. 1

2 Opisuje formy gospodarki człowieka w lesie równikowym, na sawannie i pustyni. Wymienia rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla strefy lasu równikowego, sawanny i pustyni. Opisuje warunki życia ludzi w strefie lasu równikowego, sawanny i pustyni. Wymienia i wskazuje na mapie największe rzeki i jeziora w fryce. Wymienia wody oblewające frykę i wskazuje je na mapie. Wymienia i wskazuje na mapie główne strefy klimatyczne i roślinne w fryce. KRJORZY USTRLII I OENII Wyjaśnia zależności między klimatem a roślinnością oraz gospodarką człowieka w ustralii. Opisuje i wyjaśnia rozmieszczenie ludności ustralii. Wskazuje na mapie i omawia rozmieszczenie oraz cechy głównych krajobrazów ustralii Wymienia dwa główne typy wysp występujących w Oceanii i wyjaśnia ich pochodzenie. Wyjaśnia pojęcie wody artezyjskie. Opisuje położenie ustralii względem równika, Zwrotnika Raka, Zwrotnika Koziorożca. Wyjaśnia pojęcia: archipelag i atol. Wymienia charakterystyczne rośliny i zwierzęta ustralii. Wskazuje na mapie duże wyspy, półwyspy, morza, zatoki i cieśniny ustralii. Wyjaśnia pojęcie: borygeni. Wskazuje na mapie fizycznej ustralie i Oceanię. Wie kim byli: Ferdynand Magellan, James ook, Paweł Strzelecki. Wymienia i wskazuje na mapie wody oblewające ustralię i Oceanię. 2

3 KRJORZY NTRKTYY Wyjaśnia przyczyny braku zasiedlania ntarktydy przez ludzi. Opisuje linię brzegową i ukształtowanie powierzchni ntarktydy. Wyjaśnia przyczyny surowości klimatu stref podbiegunowych. Wymienia charakterystyczne rośliny i zwierzęta ntarktydy. Omawia udział Polaków w badaniach ntarktydy. Wskazuje na mapie fizycznej świata ntarktydę. Wie kim byli: Roald mundsen, Robert Scott, Henryk rctowski. KRJORZY MERYKI. 1 1 Wyjaśnia wpływ klimatu i ukształtowania powierzchni na sieć wodną meryki Północnej. Wskazuje na mapie duże wyspy, półwyspy, morza, zatoki i cieśniny meryki. Porównuje cechy linii brzegowej meryki Północnej i Południowej Opisuje piętrowość klimatyczno-roślinną w Kordylierach. Wskazuje na mapie i opisuje położenie Parku Narodowego Yellowstone. Opisuje położenia meryki względem równika, zwrotników i kół podbiegunowych. Wskazuje na mapie Nizinę mazonki, Wyżynę razylijską, Wielkie Równiny. Wymienia i wskazuje na mapie główne strefy klimatyczne i roślinne w meryce. Wymienia wody oblewające merykę i wskazuje je na mapie. Wskazuje na mapie najwyższe góry meryki: Kordyliery i ndy. Opisuje, jak Europejczycy kolonizowali merykę. Wskazuje na mapie fizycznej świata Grenlandię. ZWIERZĘT N ZIEMI Uzasadnia potrzeby pokarmowe zwierząt. Porównuje rozwój prosty i złożony zwierząt. Określa funkcje elementów budujących komórkę zwierzęcą. Porównuje budowę komórki roślinnej z komórką zwierzęcą. Wyjaśnia pojęcia: biofagi, saprofagi, pasożyty. Określa środowisko życia wybranych zwierząt. Wykonuje rysunek schematyczny komórki zwierzęcej. Wymienia środowiska życia zwierząt. Wymienia cechy organizmu zwierzęcego. Wymienia sposoby rozmnażania się zwierząt. 3

4 RÓŻNORONOŚĆ ZWIERZĄT EZKRĘGOWYH I ŚROOWISK IH ŻYI Pierwotniaki organizmy wszystkich środowisk Ocenia znaczenie pierwotniaków w przyrodzie i życiu człowieka. Określa warunki życia pierwotniaków w założonej hodowli. Określa potrzeby pokarmowe pierwotniaków. Porównuje sposoby odżywiania się pierwotniaków. Określa rolę pierwotniaków planktonowych w łańcuch pokarmowym. Wymienia środowiska życia pierwotniaków. Podaje sposoby poruszania się pierwotniaków. Podaje przykłady chorób wywoływanych przez pierwotniaki. Parzydełkowce twórcy raf koralowych Uzasadnia, dlaczego rafy koralowe nie występują na dużych głębokościach. Uzasadnia, że parzydełkowce są drapieżnikami. Rozpoznaje postać ciała stułbi i chełbi. Wskazuje na mapie miejsca występowania raf koralowych. Określa przyczyny zamierania raf koralowych. Podaje środowiska życia pierwotniaków. Wskazuje na rysunku części ciała parzydełkowców. Pasożytnicze robaki płaskie i obłe Ocenia rolę obleńców wolno żyjących i płazińców. Ocenia wpływ pasożytów na zdrowie człowieka i zwierząt. Wykonuje i opisuje rysunek schematyczny b udowy tasiemca. Określa miejsce występowania robaków. Wymienia sposoby zarażania się pasożytami. Woda i gleba środowiskiem życia pierścienic Ocenia rolę pierścienic jako saprofagów. Wyjaśnia rolę dżdżownic i wazonkowców. Wyjaśnia rolę dżdżownic w rolnictwie. Wskazuje przystosowania dżdżownicy do życia w glebie. Wymienia środowiska życia pierścienic. Opisuje budowę zewnętrzną dżdżownicy. 4

5 Woda środowiskiem życia większości mięczaków Ocenia rolę mięczaków w przyrodzie. Określa przystosowania mięczaków do życia na lądzie i w wodzie. Klasyfikuje przedstawicieli mięczaków do ślimaków, małży i głowonogów Wymienia środowiska życia mięczaków. Opanowanie lądu przez stawonogi Uzasadnia, że stawonogi to przede wszystkim zwierzęta lądowe. Uzasadnia, dlaczego owady są tak liczne i zdołały opanować wszystkie środowiska. Uzasadnia, że rak należy do stawonogów i skorupiaków. Określa sposoby odżywiania się skorupiaków. Określa ośliczkę i kiełża jako wskaźniki jakości wód. Klasyfikuje owady w zależności od rodzaju spożywanego pokarmu Uzasadnia przynależność pajęczaków do stawonogów. Rozpoznaje pospolite gatunki skorupiaków na rysunkach lub okazach. Wymienia przystosowania owadów do środowiska. Wymienia sposoby walki z owadami niepożądanymi. Wymienia zastosowanie przędzy wytwarzanej przez pajęczaki. Wymienia pajęczaki posiadające jad, pasożyty roślin, ludzi i zwierząt. Wymienia środowiska życia skorupiaków, owadów i pajęczaków. Rozpoznaje najpospolitsze owady na okazach i rysunkach. Rozpoznaje pospolite pajęczaki. Określa objawy chorobowe spowodowane przez świerzbowce i kleszcze. RÓŻNORONOŚĆ KRĘGOWÓW I ŚROOWISK IH ŻYI owodzi, że kręgowce to grupa zwierząt, która opanowała ląd. Wymienia cechy kręgowców. nalizuje drzewo rodowe płazów. Klasyfikuje zwierzęta do odpowiedniej grupy kręgowców. Wymienia środowiska życia kręgowców. Ryby kręgowce wodne Ocenia rolę skrzeli i skóry w wymianie gazowej u ryb. Opisuje trasę wędrówek łososia i węgorza. Podaje przyczyny zagłady rekinów. Ocenia rolę wargatka czyściciela. Wyjaśnia wymianę gazową u ryb. Ocenia sposoby opieki nad potomstwem u ryb. Uzasadnia przyczyny zmniejszania się liczebności dorsza. 5

6 1 1 1 Wyjaśnia związek między kształtem i trybem życia ryb. Wyjaśnia pojęcia związane z rozmnażaniem i rozwojem ryb. Ocenia wartości odżywcze ryb w diecie człowieka. Określa cechy przystosowawcze ryb do życia w wodzie. Opisuje na podstawie rysunku rozmnażanie się ryb. Rozpoznaje gatunki ryb słodkowodnych i morskich. Między wodą a lądem harakteryzuje etapy rozwoju kijanki. Wyjaśnia rolę skóry płazów w wymianie gazowej. Rysuje schemat rozwoju żaby. Porównuje rozwój i rozmnażanie się żaby i salamandry. Określa warunki środowisk, w których żyją płazy Wymienia cechy przystosowawcze płazów do życia w dwóch środowiskach oraz określa ich rolę. Rozpoznaje gatunki płazów chronione w Polsce. Rozpoznaje przedstawicieli płazów. Wskazuje wodę jako miejsce rozwoju płazów. Wymienia przyczyny wymierania płazów. Gady na Ziemi Wykazuje związek rozmnażania się gadów z klimatem. Uzasadnia, że gady są przodkami ptaków i ssaków. harakteryzuje praptaka jako ogniwo łączące ptaki z gadami. Wyjaśnia pojęcie owodniowce. Określa przyczyny wymierania gadów. nalizuje drzewo rodowe gadów. Wyjaśnia rolę skórzastej lub wapiennej otoczki jaja gada. Wyjaśnia, że gady są zmiennocieplne. Wymienia miejsca występowania gadów Wymienia cechy przystosowawcze gadów do życia na lądzie i określa ich rolę. Określa potrzeby pokarmowe gadów. Wymienia sposoby łowienia zdobyczy przez węża. Odróżnia zaskrońca od żmii zygzakowatej, wyjaśnia sposób zachowania się w przypadku ukąszenia przez żmiję. Powietrzni zdobywcy Ocenia znaczenie stałocieplności dla lotu ptaka. Określa możliwości widzenia związane z trybem życia ptaka. Wykazuje cechy budowy szkieletu związane z lotem. harakteryzuje ptaki gniazdowniki i zagniazdowniki. Wyróżnia rodzaje piór i podaje ich rolę w przystosowaniu do lotu. Opisuje budowę jaja ptaka. Wymienia powody budowania gniazd przez ptaki. Wyróżnia grupy ekologiczne ptaków. 6

7 Uzasadnia ogromne znaczenie ptaków. Podaje miejsca występowania ptaków na kuli ziemskiej. Objaśnia przyczyny wędrówki ptaków. Rozpoznaje ptaki w swoim regionie. Uzasadnia cel obrączkowania ptaków. Wyjaśnia, dlaczego dokarmianie ptaków musi być systematyczne. Ssaki organizmy wszechstronnie przystosowane do środowiska Uzasadnia, że zarodki ssaków mają najlepsze warunki rozwoju. Ocenia rolę małżowiny usznej u ssaków. Identyfikuje wytwory naskórka i określa ich funkcje. Określa związek trybu życia ssaków z miejscem występowania. Wyjaśnia sposoby rozmnażania się ssaków. Wymienia grupy ssaków ze względu na sposoby odżywiania się. Wymienia przyczyny tępienia szczurów, myszy i nornic. Wyjaśnia pojęcie ssaki. Określa związek budowy kończyny ssaka z funkcją. Określa znaczenie ssaków w przyrodzie i dla człowieka. ŚROOWISKO ZIŁLNOŚĆ ZŁOWIEK Przewiduje skutki, jakie może spowodować zniknięcie jednego gatunku w środowisku lub wprowadzenie do niego obcego gatunku Ocenia przydatność znajomości klas czystości wód w zbiornikach wodnych. Ocenia skutki negatywnego oddziaływania człowieka na środowisko. Porównuje różne formy prawne ochrony przyrody. Wyjaśnia współzależność między jakością wody a występowaniem w niej organizmów wskaźnikowych. obiera w pary udomowione zwierzęta i kontynent. Wymienia czynniki, które powodują degradację środowiska przyrodniczego. Wymienia działania człowieka mające wpływ na występowanie organizmów na Ziemi. Wymienia formy ochrony przyrody w najbliższej okolicy. 7