Zagrożenia mikrobiologiczne płynące z wykorzystywania zielonej energii

Transkrypt

1 Zagrożenia mikrobiologiczne płynące z wykorzystywania zielonej energii Małgorzata Gołofit-Szymczak Pracownia Zagrożeń Biologicznych, Zakład Zagrożeń Chemicznych, Pyłowych i Biologicznych, Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

2 Biomasa najstarsze i najczęściej wykorzystywane odnawialne źródło energii w Polsce uznana za odnawialne źródło energii o największych zasobach jej udział w produkcji energii alternatywnej to aż 98% 55 elektrowni oraz kilkadziesiąt elektrociepłowni w Polsce wykorzystujących biomasę jako źródło energii

3 Biomasa leśna Biomasa rolnicza drewno opałowe (polana, zrębki, brykiet, pelet) odpady z leśnictwa, przemysłu drzewnego (kora, trociny) rośliny energetyczne (zboża, kukurydza wierzba, topola) pozostałości z produkcji ogrodniczej i rolniczej, nadwyżki rolne, odpady z przemysłu spożywczego (pestki wiśni, słoma, łupiny orzeszków ziemnych)

4

5 Produkcja energii elektrycznej z odnawialnych nośników energii w Polsce w latach 2001 i 2009 [GWh] Woda Wiatr Biomasa stała

6 Biomasa Pył organiczny Szkodliwe czynniki biologiczne

7 Szkodliwe czynniki biologiczne (SCB) mogące być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia obejmują: 1. drobnoustroje komórkowe, w tym zmodyfikowane genetycznie; 2. jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie; 3. hodowle komórkowe; 4. pasożyty wewnętrzne człowieka. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki, DzU nr 81, poz. 716

8 Specyfika szkodliwych czynników biologicznych Duża liczba czynników biologicznych Stanowią naturalny składnik środowiska Najpowszechniej rozprzestrzeniają się drogą powietrzno-pyłową lub powietrzno-kropelkową Trudno jest je mierzyć i kontrolować Wyniki działania na organizm są złożone i zależą od: - mechanizmu patogennego działania SCB, - immunologicznej obrony narażonego organizmu (niejednakowej, ulegającej ciągłym zmianom i modyfikacjom, nie zawsze korzystnej dla organizmu np. autoaleregie, autoagresja)

9 Specyfika szkodliwych czynników biologicznych brak jest ogólnie akceptowanych kryteriów narażenia na czynniki biologiczne, jak również ogólnie uznanych wartości progowych i zaleceń metodycznych. zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia ocena ryzyka na czynniki biologiczne powinna być oceną jakościową.

10 Klasyfikacja Grupa zagrożenia Definicja/przykłady wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne Staphylococcus epidermidis mogą wywoływać choroby, rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej mało prawdopodobne, istnieją skuteczne metody profilaktyki lub leczenia Staphylococcus aureus, Aspergillus fumigatus mogą wywoływać ciężkie choroby, rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej bardzo prawdopodobne, istnieją skuteczne metody profilaktyki lub leczenia HBV, Mycobacterium tuberculosis wywołują ciężkie choroby, o wysokim stopniu śmiertelności, rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej bardzo prawdopodobne, nie istnieją skuteczne metody profilaktyki lub leczenia wirus Marburg, wirus Lassa

11 Rozprzestrzenianie szkodliwych czynników biologicznych Droga kontaktu z SCB: powietrzno-pyłowa powietrzno-kropelkowa przez skórę i błony śluzowe przez ukłucie krwiopijnych stawonogów (wektorów) drogą pokarmowa

12 Wielkość cząstek bioaerozoli 2.5-3µm Aspergillus fumigatus Mycobacterium tuberculosis µm x µm Betula spp µm Wirus grypy A/H1N1 1mm 90nm Wirus SARS-CoV

13 USUWANIE CZĄSTEK BIOAEROZOLI Z górnych dróg oddechowych Z oskrzeli Z dolnych dróg oddechowych (zbudowanych z nabłonka pozbawionego migawek) Cząstki submikronowe (<0,1 µm) kilka godzin, za pomocą układu śluzowomigawkowego lub wskutek odkrztuszenia do 24 godzin, przedostając się do jamy ustnej bezpośrednio lub pośrednio (poprzez przewód pokarmowy) wydalane są poza organizm) kilkudziesięciu lub nawet kilkuset dni kilka lat

14 Działanie czynników biologicznych na organizm człowieka: toksyczne drażniące alergizujące Mikotoksyny Aflatoksyny B 1, B 2, G 1, G 2 i M 1 Ochratoksyna A Patulina Fumonizyny Najważniejsze grzyby pleśniowe wytwarzające mikotoksyny Aspergillus flavus, A. parasiticus, A. nomius Penicillium verrucosum, Aspergillus alutaceus Penicillium expansum, spergillus clavatus, Byssochlamys nivea Fusarium moniliforme, F. proliferatum Deoksywalenon Fusarium graminearum, F. culmorum, F. crookwellense, F. sporotrichoides, F. poae, F. acuminatum Zearalenon Fusarium graminearum, F. culmorum, F. crookwellense

15 PROPOZYCJE ZALECANYCH STĘŻEŃ Czynnik mikrobiologiczny Pomieszczenia robocze zanieczyszczone pyłem organicznym Dopuszczalne stężenie Pomieszczenia mieszkalne i użyteczności publicznej Bakterie mezofilne Bakterie Gram-ujemne Termofilne promieniowce Grzyby Czynniki z 3. i 4. grupy zagrożenia Endotoksyna bakteryjna jtk/m 3 * jtk/m 3 * jtk/m 3 * jtk/m 3 * 0 jtk/m ng/m 3 (2000 JE/m 3 )* 5000 jtk/m jtk/m jtk/m jtk/m 3 0 jtk/m 3 5 ng/m 3 (50 JE/m 3 )

16 Biomasa Świeża biomasa zawiera ok gatunków bakterii i grzybów; Bakterie Grzyby Gram-ujemne pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae (endotoksyna) termofilne promieniowce grzyby pleśniowe z rodzajów Aspergillus, Penicillium, Alteranria, Scopulariopsis i Trichoderma mezofilne promieniowce

17 STAWONOGI: KLESZCZE Borrelia burgdorferi, wywołujący boreliozę z Lyme wirus kleszczowego zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych (k.z.m.), Ehrlichia chaffeensis erlichioza: wywołująca erlichiozę monocytarną Anaplasma phagocytophilum,wywołujące erlichiozę granulocytarną

18 Bakterie -Endotoksyna odczyn zapalny w płucach, gorączka, zaburzenia w wymianie gazów, skurcz oskrzeli, przewlekłego zapalenia oskrzeli Promieniowce Grzyby pleśniowe alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych oraz inne dolegliwości ze strony układu oddechowego przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), astma oskrzelowa, przewlekłe zapalenie oskrzeli, nadreaktywność oskrzeli reakcje alergiczne (AZPP, alergiczny nieżyt nosa, alergie skórne, podraznienia), infekcje (np. aspergiloza), reakcje toksyczne

19 Dolegliwość Badania ankietowe Częstość występowania [%] Nigdy Sporadycznie Często Bardzo często Ból głowy Osłabienie Zawroty głowy Omdlenia Bóle mięśni Gorączka Nudności Zatkane uszy Pieczenie oczu Zatkany nos Ból gardła Kaszel suchy Kaszel z flegmą Świszczący oddech Ucisk w klatce Duszność Podrażnienie skóry

20 Utrzymywanie się dolegliwości zdrowotnych po skończonej pracy oraz w weekendy lub dni wolne

21 Ocena narażenia na czynniki biologiczne Analiza ilościowa Przekroczenie zalecanych wartości dopuszczalnych: dla bakterii: Rozdrabnianie bioproduktów (20x) dla grzybów: Taśmociąg transportujący biomasę (20x) endotoksyny bakteryjnej: Sortowanie biosurowców (11x) Analiza jakościowa Gatunki mikroorganizmów zaliczane do grupy 1. lub 2. zagrożenia (Aspergillus fumigatus, Bacillus subtilis, Streptomyces albus, Pseudomonas aeruginosa)

22 Dziękuję za uwagę