DIAGNOSTYKA STANU IZOLACJI SILNIKÓW INDUKCYJNYCH WYSOKONAPICIOWYCH OFF-LINE W PRZEMYLE

Transkrypt

1 Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 71/ Sławomir Szymaniec Politechnika Opolska, Opole DIAGNOSTYKA STANU IZOLACJI SILNIKÓW INDUKCYJNYCH WYSOKONAPICIOWYCH OFF-LINE W PRZEMYLE DIAGNOSTICS OF INSULATION HIGH VOLTAGE INDUCTION MOTOR OFF-LINE IN INDUSTRY Abstract: The article presents an application of diagnostic insulation high voltage induction motor off-line in industry. The paper contains an analysis of different diagnostics methods. It the usefulness of method was has talked over was in peculiarity using measurements PI, C, DD i SV - Polarization Index Testing, Capacitance, Dielectric Discharge Testing, Step Voltage Testing. The examples of results of measurements state isolation interesting industrial cases were passed. 1.Wstp Diagnostyka silników indukcyjnych wysokonapiciowych (WN) jest jednym z najwaniejszych zada dla Słub Technicznych w kadym zakładzie przemysłowym. Praca silników powinna by niezawodna a stan techniczny eksploatowanych silników najlepiej jakby nie budził zastrzee. Wymóg ten narzuca coraz to wysze wymagania Słubom Działu Głównego Energetyka-Elektryka oraz Słubom Diagnostycznym. Diagnostyka wspomnianych wyej silników powinna by coraz efektywniejsza. Jednym z najwaniejszych elementów tej diagnostyki jest ocena stanu ich izolacji. 2. Uszkodzenia silników indukcyjnych WN Długoletnie obserwacje autora artykułu w zakresie oceny przyczyn awarii silników indukcyjnych WN w przemyle krajowym wskazuj e w ostatnich latach ich awaryjno wyranie spada. Zmienia si statystyka rodzaju wystpujcych uszkodze. Zmniejsza si liczba uszkodze obwodu elektrycznego i magnetycznego silników a relatywnie powiksza si liczba uszkodze typu mechanicznego. Z ekonomicznego punktu widzenia dla Uytkownika silników WN najkosztowniejsze s uszkodzenia izolacji silników i powane uszkodzenia jego fundamentów i konstrukcji wsporczych. Remont silnika majcy na celu gruntown popraw stanu jego izolacji to najczciej przezwojenie, co jest bardzo kosztowne. Remont taki eliminuje ów silnik z cyklu produkcyjnego zakładu na kilka, kilkanacie tygodni, co dodatkowo komplikuje sytuacj i powiksza wyranie koszty awarii. Eksploatujc silniki elektryczne WN naley monitorowa proces starzenia si ich izolacji. W sposób szczególny naley traktowa napdy nie majce rezerwy - dublera. Awaria takiego napdu unieruchamia czsto nitk produkcyjn lub nawet cały zakład. Koszt awarii przekracza wówczas wiele razy koszt samego silnika. Rzetelna ocena stanu izolacji w takim napdzie jest szczególnie wana. W oparciu o diagnoz stanu izolacji mona prowadzi racjonaln polityk remontow - planowa i prowadzi remonty przy optymalizacji kosztów w zakładzie. Błdem jest przedwczesne kierowanie silnika na przezwojenie gdy stan jego izolacji umoliwia jeszcze jego prac w przewidywalnym i akceptowalnym przez Słuby Techniczne zakładu czasie. Ale o wiele wikszym błdem jest nietrafna ocena stanu izolacji silnika który ma w rzeczywistoci bardzo słab izolacj a niestety został dopuszczony do eksploatacji, w wyniku czego nastpiła awaria z wszystkimi konsekwencjami finansowymi. 3. Badania stanu izolacji silników WN Izolacja silników WN powinna zdaniem autora artykułu zapewni okres uytkowania silników w przewidzianych dla nich warunkach eksploatacji w czasie nie krótszym ni lat. Poniewa jest ona jednym z głównych czynników okrelajcych eksploatacyjne i techniczno-ekonomiczne wskaniki silników musi by poddana wiarygodnej ocenie czyli badaniom. Badania stanu izolacji silników WN mona usystematyzowa nastpujco: -próba napiciowa, -badania diagnostyczne stanu izolacji off-line

2 78 Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 71/2005 (poza eksploatacj), -badania diagnostyczne stanu izolacji on-line (w czasie eksploatacji). Naley tu jeszcze wspomnie o badaniach stanu izolacji uzwoje silników WN w czasie ich produkcji na poszczególnych etapach jego wytwarzania a nastpnie montau. Jest to obszar diagnostyki i kontroli jakoci produkcji wystpujcy w zakładach wytwarzajcych i remontujcych silniki WN. 4. Badania diagnostyczne stanu izolacji off-line w przemyle Badanie stanu izolacji silników WN prowadzone poza jego eksploatacj " ( off-line) jest podstawowym badaniem okrelajcym stan jego izolacji. Obserwujc od wielu lat sposoby oceny izolacji silników indukcyjnych WN głównie w przemyle krajowym, wykonujc osobicie pomiary diagnostyczne stanu izolacji oraz ledzc literatur techniczn krajow i obcojzyczn powicon temu zagadnieniu usystematyzowałem rodzaje technik " stosowanych przez oceniajcych stan izolacji silników indukcyjnych WN w przemyle. Wg mojej wiedzy mona tu wyróni nastpujce metody: a) Ocena w oparciu o pomiary wg norm krajowych, zalece branowych i zakładowych. b) Metoda prof. Glinki w oparciu o pomiary napiciem stałym [3,4]. c) Ocena w oparciu o pomiary wyładowa niezupełnych [1,2,5,9,12,14,15,16]. d) Zespół metod stosowanych w Elektrowni Opole [5]. e) Metoda w oparciu o pomiary PI, DD, SV, C (Megger, Fluke, Adwel, Vanguard Instruments Company, AEMC Instruments [6,8,14,15]. f) DC Ramp Test [14,15]. g) Test impulsowy [15,17]. Wg oceny autora artykułu wikszo uytkowników silników indukcyjnych WN w kraju do oceny stanu ich izolacji stosuje tylko wskazania norm krajowych i ewentualnie zalecenia bran- owe i zakładowe [9,10,11,13]. Najwaniejszymi zaleceniami tych wskaza jest konieczno wykonania pomiarów: -rezystancji izolacji uzwoje i -wskanika zmian rezystancji izolacji R 60 /R 15 (współczynnika absorpcji). Przy pomiarze rezystancji naley uwzgldni temperatur. Rezystancja izolacji uzwoje wyraona w kiloomach w temperaturze 75 0 C nie powinna by liczbowo mniejsza ni warto napicia znamionowego wyraonego w woltach. Pomiar kadej fazy oddzielnie lub wszystkich faz wspólnie przy stałym połczeniu punktu gwiazdowego, naley wykona miernikiem rezystancji o napiciu 2.5kV[11]. Zalecenia odnonie wskanika zmian rezystancji izolacji R 60 /R 15 s nastpujce: Stosunek rezystancji izolacji zmierzonej po 60s (R 60 ) od chwili przyłoenia napicia do rezystancji zmierzonej po 15s (R 15 ) nie powinien by mniejszy ni [11]: 1.5 w temperaturze 20 0 C, 1.4 w temperaturze 40 0 C, 1.3 w temperaturze 60 0 C. W literaturze [7] jest stwierdzenie e warto R 60 izolacji poszczególnych faz maszyny wirujcej nie powinny róni si midzy sob wicej ni o 30% i nie powinny si róni od R 60 zmierzonych przy poprzedniej próbie wicej ni o 30%.W niektórych zakładach produkujcych i remontujcych silniki indukcyjne WN [1,5] do oceny stanu ich izolacji wykonuje si pomiary współczynnika stratnoci tgδ. Pomiar ten wykonuje si wysokonapiciowym mostkiem Scheringa podajc na badany układ napicie zmienne o czstotliwoci 50 Hz. Z długoletnich dowiadcze w eksploatacji maszyn elektrycznych wynika e zjawisku starzenia si izolacji towarzyszy zwikszanie si szczelin powietrznych pomidzy poszczególnymi warstwami izolacji tzw. spuchnicie izolacji [7]. Skutkuje to obnieniem si wartoci napicia krytycznego przy którym pojawiaj si wyładowania niezupełne, towarzyszy temu wzrost tgδ. W literaturze [7] podano kryteria oceny stanu izolacji silników w oparciu o pomiar tgδ. Pomiar ten w istotny sposób uzupełnia informacje o stanie izolacji maszyn elektrycznych. W eksploatacji silników WN jak równie innych maszyn elektrycznych podane s jednoznaczne kryteria pozwalajce okreli stopie zuycia izolacji. Słuby Utrzymania Ruchu Elektrycznego musz mie baz odniesienia na podstawie której mona by porównywa proces starzenia si izolacji silników w kolejnych latach ich eksploatacji. W rezultacie długoletnich bada, diagnozujc stan izolacji eksploatowanych w przemyle krajowym maszyn elektrycznych prof. Glinka opracował metod oceny stanu izolacji przy wykorzystaniu pomiarów napiciem stałym. Metod przedstawiono w bogatej ju literaturze, np. [3,4]. Metoda jest ju na tyle uznana e została wpisana do Polskiej Normy PN-E z 1998 r jako próba

3 Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 71/ nieobowizkowa [11]. Na ostatnim Seminarium Komelu w 2004 roku prof. Glinka przedstawił wspomnian wyej metod wraz z klasyfikacj stopnia zuycia izolacji uzwoje maszyn elektrycznych [4].Jest to cenne uzupełnienie tej metody. W ostatnich kilku latach obserwuje si coraz czciej wykorzystywanie wyładowa niezupełnych (wnz) do diagnostyki stanu izolacji maszyn elektrycznych WN off-line, głównie dziki szybkiemu rozwojowi techniki cyfrowej która moe przetwarza i analizowa informacje z pomiarów wnz [1,2,12,14,15,16]. Wg wiedzy autora artykułu jak do tej pory nie ma w kraju normy wyładowa niezupełnych dotyczcych izolacji silników WN. Jest prawie pewne e jednolitych norm nie ma równie na wiecie. Przodujce wiatowe firmy produkujce uzwojenia maszyn elektrycznych stosuj własne fabryczne normy wprowadzajc kryteria dotyczce intensywnoci wnz głównie dla uzwoje generatorów. Bardzo istotnym mankamentem pomiarów diagnostycznych stanu izolacji w oparciu o pomiar wyładowa niezupełnych jest wpływ zakłóce. Zakłócenia te utrudniaj lub wrcz uniemoliwiaj pomiar wnz. Wyeliminowanie lub skuteczne ograniczenie zakłóce podczas pomiarów wnz jest spraw podstawow ale bardzo trudn. Wymaga to bardzo dobrej znajomoci metodologii pomiarów, opanowania techniki ograniczania zakłóce. Jest to bardzo obszerne zagadnienie które nie do koca jest skutecznie rozpoznane. Informacje na ten temat mona znale midzy innymi w publikacjach [2,14]. 5.Dowiadczenia własne Prowadzc od dawna pomiary stanu izolacji w przemyle i obserwujc histori silników indukcyjnych WN które z koniecznoci zostały uruchomione przy współczynniku absorpcji poniej 1.3 a zdarzało si e nawet poniej 1.0 nabrałem duego dystansu do przydatnoci do oceny stanu izolacji pomiaru R 60 /R 15. Silniki których nie powinno si uruchamia ze wzgldu na nisk warto R 60 /R 15 pracowały nawet kilka lat. Myl e podobne dowiadczenia ma wielu Kolegów zajmujcych si eksploatacj silników indukcyjnych WN. Po analizie wyników swoich bada doszedłem do wniosku e pomiar rezystancji izolacji powinien odbywa si w dłuszym horyzoncie czasowym. Mierzc bowiem w szczególnoci R 15, ze wzgldu na charakter zmian prdu w tak krótkim czasie moemy popełni duy błd. Znajdujemy si bowiem na szybko wznoszcej si charakterystyce I(t). Na rys.1 przedstawiono charakter zmian prdu w izolacji podczas pomiaru stanu izolacji silnika Rys.1.Prd w izolacji podczas pomiaru [8] Rys.2.Rezystancja izolacji stojana silnika WN, izolacja wadliwa. Na rys.2. przedstawiono wynik pomiaru rezystancji izolacji stojana w funkcji czasu dla przykładowego silnika WN 400kW. Rezystancj mierzono przez 13 minut, zwraca uwag charakter zmian R w pocztkowym okresie czasu pomiaru. Nasuwa si szereg wtpliwoci co do wielkoci błdu pomiaru R 15. Stwierdzono dowiadczalnie [8,14] e dobra izolacja wykazuje wzrost rezystancji w horyzoncie czasowym minut. W izolacji zawilgoconej lub zabrudzonej charakterystyka R(t) jest płaska w horyzoncie kilkunastu minut lub jak stwierdził autor artykuły wrcz opada. Te podstawowe wtpliwoci w przydatno historycznych kryteriów oceny stanu izolacji maszyn elektrycznych, postp w dziedzinie materiałoznawstwa elektrotechnicznego oraz moliwoci aparaturowe zrodziły w krajach zachodnich ide oceny stanu izolacji maszyn elektrycznych w tym silników indukcyjnych WN w oparciu o pomiary [ 6,8,15] :

4 80 Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 71/ Wskanika polaryzacji PI (Polarization Index). PI = R 10min /R 1min czyli R zmierzone po 10 minutach, do R zmierzonego po 1 minucie od podania napicia pomiarowego. Dla stojana indukcyjnego WN zalecane jest 5 kv Pojemnoi układu izolacji C Pomiar rozładowania dielektryka DD (Dielectric Discharge). Obecno trzech składowych prdu podczas ładowania izolacji: prdu ładowania pojemno- ci, prdu absorpcji i prdu upływu powoduje e pomiar prdu polaryzacji jest trudny. W fazie rozładowania pomiar ten jest znacznie prostszy. Podczas pomiaru DD izolacja jest ładowana przez długi czas zalecane 30 minut. Po tak długim czasie zakoczony jest proces ładowania i polaryzacji. W izolacji czynny jest tylko prd upływowy. Nastpnie izolacja jest rozładowywana. Prd jest mierzony po upływie 1 min. aby wyeliminowa składow rozładowania pojemnoci. Ewentualnie duy prd reabsorpcji jest spowodowany zanieczyszczeniem izolacji [6,8]. Obok prdu mierzona jest pojemno C badanego układu izolacji i napicie pomiarowe - probiercze U cyklu ładowania. Warto wskanika DD jest obliczana ze wzoru (1). Stosowane jednostki ma/vxc. DD I1 (1) U C = min Wskanik DD jest zaleny od temperatury. W tablicy 1 przedstawiono omawiane wielkoci okrelajce stan izolacji silników WN [8]. DD dla złego stanu izolacji przyjmuje wartoci wiksze od 7 [8]. Bardzo czsto przy pomiarach stanu izolacji silników o zuytej izolacji wskanika DD nie mona wyznaczy. Powodem tego jak stwierdził autor artykułu jest zbyt niska warto pojemnoci C. Firma Megger [13] np. uwaa e DD mona mierzy jeeli C jest wiksze od 0.2µF. Okrela w ten sposób dolny próg wartoci C dla izolacji maszyny elektrycznej WN któr warto szczegółowo diagnozowa - miernik BM25. Tablica 2.Wielkoci okrelajce stan izolacji silników [8] Stan izolacji Definicja PI R 60 /R 15 DD 10 minut 1 minuta 60 sekund 15 sekund Prd rozładowania (po 60s)/(V x C) Słaby < 1 < 1 > 4 Niejasny 1 do 2 Dobry 2 do 4 1 do 1,4 1,4 do 1,6 2 do 4 < Badanie napiciem narastajcym schodkowo SV (Step Voltage) Idealna izolacja ma jednakow rezystancj niezalenie od napicia probierczego. Izolacja z wadami ma rezystancj wyranie zmniejszajc si przy wyszych napiciach [6,8]. Pomiar jest wykonywany np. przez 5 min. Napicie podwysza si co 1 min o np.1 kv. Rezystancja jest w tym czasie sekwencyjnie rejestrowana wraz z pojemnoci. Wykres R(t) jest w kształcie charakterystycznych zbów o rónym stopniu opadania. Wielkoci od 1-4 wprowadziły (3) do swojego sprztu czołowe wiatowe firmy produkujce aparatur do oceny stanu izolacji maszyn elektrycznych. Wymieni tu mona midzy innymi firmy - Megger, Fluke, Adwel, Vanguard Instruments Company, AEMC Instruments. Autor artykułu stosuje wymienione wielkoci do oceny stanu izolacji maszyn elektrycznych WN off-line korzystajc ze sprztu jednej z wymienionych wyej firm. Dla zilustrowania przydatnoci wielkoci PI, DD, SV, C do oceny stanu izolacji silników indukcyjnych WN przedstawiono poniej wyniki pomiarów dla dwóch ciekawych zdaniem autora przypadków. Na rys.3 i 4 przedstawiono wyniki pomiarów stanu izolacji dla dwóch silników tego samego typu. Silniki z napdu młyna wgla, 400kW, 6kV, 740obr/min, izol. klasy B. W wyniku pomiarów naleało wybra silnik o izolacji lepszej gwarantujcy prac przez cały sezon grzewczy

5 Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 71/ w jednej z krajowych ciepłowni. Do oceny wykorzystano metod przedstawion powyej, mierzc PI, DD, SV i C. Mierzc np. rezystancj w horyzoncie czasu 30min, przy napiciu 2.5 kv (rys.3 i 4) stwierdzono wyran rónic pomidzy silnikami. Z uzyskanych pomiarów wynika e izolacja silnika nr 1 jest wyranie lepsza ni dla silnika nr 2. Do eksploatacji wybrano silnik nr 1. Rys.6.Rezystancja izolacji wirnika silnika WN, 740kW,silnik nr2, pomiar SV izolacja wadliwa. Rys.3.Rezystancja izolacji stojana silnika WN, 400kW, silnik nr 1, izolacja dobra. Rys.4.Rezystancja izolacji stojana silnika WN, 400kW, silnik nr 2,izolacja wadliwa. Rys.5.Rezystancja izolacji wirnika silnika WN, 740kW, silnik nr 1, pomiar SV, izolacja dobra. Na rys. 5 i 6 przedstawiono wyniki pomiarów stanu izolacji równie dla dwóch silników tego samego typu. Silnik piercieniowy, stojan 6kV, wirnik 1700V, napd wentylatora.. Do oceny stanu izolacji stojana i wirnika wykorzystano równie metod przedstawion powyej, mierzc PI, DD, SV i C. W wyniku pomiarów nale- ało równie wybra silnik lepszy. Z pomiarów wynikało e stojany s jakociowo porównywalne, natomiast w izolacji wirników stwierdzono wyrane rónice. Wirnik silnika nr 1 jest wyranie lepszy. Wynika to midzy innymi z pomiarów SV (rys.5 i 6). Rezystancja wirnika silnika nr2 bardzo mocno zaley od napicia i wyranie zbyt mocno maleje przy wzrocie napicia. Wirniki badano przez okres 5 minut, podajc co 1min. napicie wzrastajce schodkowo, kolejno:500v, 1000V, 1500V, 2000V i 2500V. Coraz czciej do oceny stanu izolacji silników WN w praktyce przemysłowej wykorzystuje si DC Ramp Test [14]. Uywa si jej zgodnie ze standardem IEEE do analizy stanu izolacji maszyn elektrycznych duej mocy. Daje ona moliwoci wykrycia wady izolacji ju we wczesnej fazie jej rozwoju [14]. Test polega na pomiarze prdu podczas podawania na badane uzwojenie silnika liniowo narastajcego napicia. W urzdzeniu pomiarowym diagnosta wybiera granic napicia do jakiego ma by izolacja badana (wybór najczciej z przedziału kilka do 50kV DC), wybiera równie prdko narastania napicia (najczciej przedział 0-2.5kV/min). Urzdzenia pomiarowe wykorzystujce t metod posiadaj prdowe zabezpieczenia które przerywaj pomiar przy gwałtownym wzrocie prdu o czym osobicie mógł si przekona autor artykułu biorc udział w pomiarach

6 82 Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 71/ VOLTAGE (kv) Rys.7.DC Ramp Test dla izolacji epoksydowomikowej wadliwej [14]. wykorzystujcych DC Ramp Test. Na rys.7 podano przykładowy wynik DC Ramp Testu dla maszyny elektrycznej z izolacj epoksydowo-mikow w której stwierdzono nieprawidłowoci w procesie impregnacji [14]. Coraz wiksz popularnoci do oceny stanu izolacji maszyn elektrycznych cieszy si test impulsowy [15,17]. W trakcie pomiarów diagnozowane uzwojenie jest pobudzane do drga przez rozładowanie przez nie kondensatora o znanej pojemnoci. Uzyskany przebieg ma kształt gasncej sinusoidy o czstotliwoci wynikajcej z wielkoci wystpujcych L i C. Typowa czstotliwo zawiera si pomidzy kilkoma khz a 200kHz. Uszkodzenie izolacji uzwojenia powoduje zmian pojemnoci C, a tym samym czstotliwoci oscylacji. Ten fakt jest wykorzystany do diagnostyki. 6. Uwagi kocowe Według autora artykułu rzetelna ocean stanu izolacji silników indukcyjnych WN w oparciu o pomiary off-line w przemyle nie powinna opiera si tylko na jednej metodzie. Osobicie staram si stosowa równolegle kilka metod. Niewskazane jest ocenianie stanu izolacji maszyny elektrycznej na podstawie tylko jednego pomiaru. Sytuacj tak uwaam za awaryjn. Pomiary biece powinny by porównywane z poprzednimi i na tej podstawie powinien by wyznaczony trend zmian izolacji. Literatura [1]. Biernacki A., Zielonka A.: Metody diagnozowania stanu izolacji silników elektrycznych wysokiego napicia, Wiadomoci Elektrotechniczne nr 12, 1996 r. [2]. Florkowska B., Florkowski M., Włodek R. Zydro P.: Mechanizmy, pomiary i analiza wyładowa niezupełnych w diagnostyce układów izolacyjnych wysokiego napicia, Wyd. IPPT PAN, Warszawa 2001 r. [3]. Glinka T.: Badania diagnostyczne maszyn elektrycznych w przemyle, Wyd. BOBRME Katowice 1998 r. [4]. Glinka T. Klasyfikacja stopnia zuycia izolacji uzwoje maszyn elektrycznych, Wyd. BOBRME, Katowice 2004r, Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne nr 68, 2004 r. [5]. Hickiewicz J.,Ławrowski Z.: Diagnostyka układów izolacyjnych dla poziomów napi pracy, Wiadomoci Elektrotechniczne, nr 4, 2003 r. [6]. Koczorowicz T.: Pomiary rezystancji izolacji w teorii i w praktyce, Elektroinfo, nr [7]. Latek W.: Badanie maszyn elektrycznych w przemyle, Wyd. WNT, Warszawa 1987 r. [8]. Megger: The Complete Guide to Electrical Insulation Testing, AVO International 2001 r. [9]. Norma PN-86/E Pomiary wyładowa niezupełnych. [10]. Norma PN-88/E Maszyny elektryczne wirujce. Ogólne wymagania i badania. [11]. Norma PN-98/E Urzdzenia i układy elektryczne. Wytyczne przeprowadzenia pomonta- owych bada odbiorczych. [12]. Przybysz J.: Diagnozowanie w czasie rzeczywistym stanu izolacji uzwoje stojanów generatorów, Prace Instytutu Energetyki, Warszawa, zeszyt nr 24, 1999 r. [13]. Przepisy eksploatacji urzdze elektroenergetycznych. Dział I zeszyt 8 Eksploatacja elektrycznych urzdze napdowych. Wyd. Instytutu Energetyki, Warszawa 1988 r. [14]. Stone G.C., Boulter E.A., Culbert I., Hussein Dhirani: Electrical insulation for rotating machines, Wiley-Interscienence, USA, Canada, 2004 r. [15]. Szymaniec S.: Diagnostyka stanu izolacji silników elektrycznych indukcyjnych wysokonapiciowych off-line w przemyle, Wiadomoci Elektrotechniczne, nr 4, 2005 r. [16]. Tułodziecka E., AndrzejewskI K., Proczek M.: Diagnostyka układu izolacyjnego VPI stojana silnika 6 kv, 630 kw, 3000 obr/min. w procesie produkcji, Wyd. BOBRME, Katowice 1998r., Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne nr 55,1998r. [17]. Wierzbicka B.,Wierzbicki J.: Tester impulsowy IT 6, Noty aplikacyjne firmy SEITZ Inst. Autor Dr in. Sławomir Szymaniec Politechnika Opolska. Wydział Elektrotechniki i Automatyki. Instytut Układów Elektromechanicznych i Elektroniki Przemysłowej Opole ul. Luboszycka slawszym@po.opole.pl