Poczucie koherencji u pacjentów ze schorzeniami reumatycznymi
|
|
- Jolanta Grzybowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2009;6(1):9-14 artykuł oryginalny orginal article Poczucie koherencji u pacjentów ze schorzeniami reumatycznymi Sense of coherence in patients with rheumatic disorders Krystyna Kurowska, Katarzyna Żegarska, Mariola Głowacka, Mirosława Felsmann, Marzena Humańska Katedra i Zakład Pedagogiki i Dydaktyki Pielęgniarskiej, Wydział Nauk o Zdrowiu UMK CM w Bydgoszczy Słowa kluczowe: reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, poczucia koherencji (SOC), skala Barthel Key words: rheumatoid arthritis, systemic lupus erythematosus, sense of coherence (SOC), Barthel Index Streszczenie Wstęp. Reumatoidalne zapalenie stawów i toczeń rumieniowaty układowy to schorzenia prowadzące do niepełnosprawności i kalectwa, a nierzadko i śmierci. Niezwykle ważna jest adaptacja do choroby, a jednym z zasobów, który odgrywa istotną rolę w przystosowaniu się do owej sytuacji jest poczucie koherencji. Wysokie daje wiarę w sens życia, jego uporządkowanie, przewidywalność - co sprawia, że chce się być zdrowym i sprawnie funkcjonować. Celem badań była ocena umiejętności wykorzystywania przez pacjentów danych im możliwości, by zachować optymalne zdrowie mimo działania czynników destrukcyjnych. Materiał i metody. Badaniom poddano 63 respondentów (32 osoby z reumatoidalnym zapaleniem stawów i 31 osób z toczniem rumieniowatym układowym) na Oddziale Chorób Wewnętrznych Wojewódzkiego Szpitala im. Ludwika Rydygiera w Toruniu. Poziom poczucia koherencji oceniony był za pomocą kwestionariusza A. Antonovsky ego SOC-29 a pomiar zdolności do samoopieki skalą Bartel. Wyniki. Grupę badawczą stanowiły przede wszystkim kobiety, w wieku po szczycie zachorowań. Pacjentki z toczniem rumieniowatym układowym posiadały wyższy poziom poczucia koherencji i jego składowych niż chorzy z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Jednocześnie nie stwierdzono, by obie badane grupy różniły się poziomem samodzielności. Wnioski. Badani o odmiennych chorobach niezwykle mocno różnili się poziomem poczucia koherencji i jego składowymi. Wyniki wysokie były charakterystyczne dla tocznia rumieniowatego układowego, natomiast niskie - dla reumatoidalnego zapalenia stawów. Osoby z toczniem rumieniowatym układowym mimo niekorzystnych rokowań były zabezpieczane w funkcjonowaniu przez wysoki poziom poczucia koherencji oraz wykształcenie. PGP 110 Adres do korespondencji: dr med. Krystyna Kurowska Katedra i Zakład Pedagogiki i Dydaktyki Pielęgniarskiej, Wydział Nauk o Zdrowiu UMK CM w Bydgoszczy Bydgoszcz; ul Techników 3 tel mail: krystyna_kurowska@op.pl Copyright 2009 Fundacja Ochrony Zdrowia Psychicznego
2 10 Abstract Introduction. Rheumatoid arthritis and systemic lupus erythematosus lead to invalidism and often death. Adaptation to the disease is very important and one of the crucial resources which help in adaptation to the situation is the sense of coherence (SOC). For people with strong sense of coherence life and its predictability make sense. Consequently they want to be healthy and functional. The aim of the study was to assess the ability of patients to use their potential in the fight against destructive factors in order to remain healthy. Material and methods. The study involved 63 patients (32 with rheumatoid arthritis and 31 with lupus erythematosus) of the internal ward of provincial hospital in Toruń. The SOC level was assessed using Antonovsky s questionnaire SOC-29 and the level of self-care ability was measured using Barthel Index. Results. The majority of patients were women. Patients with lupus erythematosus had higher level of SOC and its components than patients with rheumatoid arthritis. Differences in the levels of self-care ability among the two groups were not observed. Conclusions. Patients with different disorders significantly differed in the level of SOC and its components. High scores were characteristic of patients with lupus erythematosus and low scores of patients with rheumatoid arthritis. Despite poor prognosis, patients with lupus erythematosus had high level of SOC and education. Wstęp Schorzenia reumatyczne stanowią dużą grupę chorób o różnej etiologii i patogenezie. Do nich między innymi zaliczane jest reumatoidalne zapalenie stawów i toczeń układowy. Wspólnym objawem łączącym te choroby są zmiany w stawach, charakteryzujące się bólem i objawami zapalenia [1, 2, 3]. Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekły, postępujący proces zapalny, rozpoczynający się w błonie maziowej stawów, prowadzący do zniszczenia tkanek stawowych, zniekształceń i upośledzenia czynności stawów. Etiologia nie została dotychczas wyjaśniona. Niewątpliwie w powstawaniu choroby decydujące znaczenie ma wrażliwość genetyczna i czynniki środowiskowe. Przypuszcza się, że choroba uwarunkowana jest wielogenowo, czynniki środowiskowe mogą być różne, ale decydujące znaczenie mają zakażenia wirusowe. Na chorobę tą choruje ok. 2% ludności. Szczyt zachorowań przypada na okres r.ż. Kobiety chorują 3-4 razy częściej niż mężczyźni. RZS może pojawiać się nagle w ciągu kilku dni lub rozwijać się skrycie w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Pacjent zgłasza się najczęściej z bólami i obrzękiem licznych małych i dużych stawów, niekiedy jednak występuje ból np. tylko jednego nadgarstka i kolana, a nawet asymetryczne zajęcie stawów tylko jednej połowy ciała. Bólowi i obrzękom stawów często towarzyszy sztywność poranna i uczucie zmęczenia. Objawy nieswoiste to: uczucie rozbicia, skłonność do pocenia, czasem stany podgorączkowe, zmatowienie paznokci, ich kruchość; spotyka się także zmiany barwnikowe na grzbiecie ręki [1, 2]. Kolejne schorzenie - toczeń rumieniowaty układowy - to układowa choroba skóry i tkanki łącznej okołonaczyniowej różnych narządów z zapaleniem naczyń i zapaleniem okołonaczyniowym małych tętnic i tętniczek, związana z odkładaniem się kompleksów immunologicznych, składających się z: DNA, anty-dna, dopełniacza i włóknika. Choroba ta występuje u 3-6/ osób. W 80-90% przypadków chorują kobiety, szczególnie młodsze. W patogenezie zakłada się zakażenie wirusowe, które potencjalnie prowadzi do cytolizy i uwalniania odczynu immunologicznego przeciw DNA. Wskutek upośledzenia czynności supresorowej limfocytów T utrzymuje się odczyn immunologiczny. Objawy odczuwane przez pacjentów to dolegliwości ogólne dotyczące 95% chorych: gorączka, osłabienie, utrata masy ciała. Pozostałe objawy - dolegliwości mięśniowo-stawowe: zapalenie wielostawowe bez zniekształceń stawów (powyżej 80% chorych), zapalenie mięśni (ok. 40% chorych), zmiany skórne (dotyczą ponad 70% chorych): rumień o kształcie motyla na policzkach; liszaj krążkowy: świecące, czerwone grudki, łuszczące się i z mieszkową hiperkeratozą; nadwrażliwość na światło
3 11 powodująca zmiany skórne; owrzodzenia jamy ustnej i nosowej; zmiany na skórze głowy: bliznowate łysienie plackowate, występują także zmiany sercowo-płucne (60-70%) zmiany nerkowe (60-70%); kłębuszkowe zapalenie nerek z różnymi obrazami histopatologicznymi, zmiany neurologiczne (60%). Choroba przebiega pod postacią nawracających zaostrzeń i remisji [3]. Przedstawiony obraz schorzeń wskazuje na ich istotne znaczenie dla funkcjonowania chorego, jednak mimo tak licznych objawów dodatkowych znaczna część chorych funkcjonuje w codziennym życiu stosunkowo sprawnie. Wyjaśnieniem tego faktu może być konstrukt poczucia koherencji (SOC). Przyjęcie salutogenetycznej perspektywy teoretycznej wskazuje na znaczenie poziomu poczucia koherencji jako cechy dyspozycyjnej, która z jednej strony może być związana (w sensie może przyczyniać się) z zachorowaniem na chorobę przewlekłą, z drugiej strony natomiast może pomagać (lub nie) w radzeniu sobie z chorobą poprzez ukierunkowanie zachowań chorego na pro- lub antyzdrowotne działania. Zdaniem Antonovsky ego [4] im silniejsze poczucie koherencji, tym większe prawdopodobieństwo podejmowania zachowań prozdrowotnych. Związana jest bowiem z wysokim poczuciem koherencji wiara, że życie jest sensowne, uporządkowane i przewidywalne, stanowi dobry powód, aby chcieć być zdrowym i móc sprawnie funkcjonować. Osoby takie będą, więc unikały zachowań szkodzących zdrowiu i angażowały się w aktywność prozdrowotną. Ludzie posiadający powyższą orientację życiową uważają za warte zachodu angażowanie się w aktywność fizyczną, zaprzestanie palenia czy preferowanie właściwego, zdrowego odżywiania się jak i też skrupulatne przestrzeganie zaleceń medycznych związanych z leczeniem schorzenia. Tak więc celem badań opartych o powyższe założenia było ustalenie, czy poziom poczucia koherencji jest związany z radzeniem sobie w codziennym życiu i czy jest on inny w odmiennych schorzeniach. Materiał i metoda Badania przeprowadzono w grupie 63 pacjentów: z rozpoznanym reumatoidalnym zapaleniem stawów (32 osoby) i toczniem rumieniowatym układowym (31 osób) przebywających na Oddziale Chorób Wewnętrznych Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Toruniu, w terminie od stycznia 2006 roku do października 2006 roku, po uzyskaniu zgody Komisji Biotycznej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu przy Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy (KB/562/2005). Do pomiaru zastosowano kwestionariusz SOC-29, skalę Barthel oraz ankietę konstrukcji własnej, opisującą zmienne demograficzne. Analizy statystyczne wykonano za pomocą pakietu STATISTICA 6.0, wykorzystując miary opisowe, testy istotności różnic oraz korelacje. Za istotne statystycznie przyjęto wyniki spełniające warunek iż p<0,05. Skala Barthel służy do oceny złożonych czynności życia codziennego, ocenia stopień niesprawności badanego. Jest skalą 100 punktową uwzględniającą stan funkcjonowania człowieka w zakresie samoopieki. Kwestionariusz SOC-29 jest narzędziem wystandaryzowanym, znormalizowanym, ogólnodostępnym. Wyniki badań Badani chorzy z toczniem rumieniowatym układowym (SLE) stanowili 49,2% osób, a z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) 50,8% ogółu badanych. Z otrzymanych danych wynika, iż pacjenci z SLE i RZS nie byli zróżnicowani pod względem wieku, pomimo że pacjenci z RZS (średnia wieku 50,1) byli nieco starsi od pacjentów z SLE (średnia wieku 48,5), były to różnice nieistotne statystycznie. Przeciętny wiek pacjentów oscylował w granicach 50. roku życia. Badani pochodzili z kohorty, w której szczyt zachorowań już nastąpił. Jednocześnie stwierdzono istotne różnice ze względu na płeć badanych. Wśród chorób z SLE 84,37% to kobiety, natomiast w grupie z RZS stanowiły one 100% badanych. Różnice w zakresie płci były istotne na poziomie (t= -2,357; p<0,03), także wykształcenie istotnie różnicowało badane grupy. Osoby z SLE częściej posiadały wyższy jego poziom, a różnica była istotna statystycznie (t= -3,09; p<0,003). Badani najczęściej mieszkali w dużych aglomeracjach miejskich, w większości ze współmałżonkiem, dotyczyło to obu chorób. Najczęściej oceniali swoja sytuację materialną jako przeciętną bądź dobrą, żaden z badanych nie podał oceny bardzo dobrej. W zakresie aktywności zawodowej widoczna była istotna statystycznie różnica (t=-3,19; p<0,035), zdecydowanie częściej aktywne zawodowo pozostają osoby z SLE, podczas gdy RZS był częstszy u emerytów. Stosunkowo często (jednak częściej w grupie z SLE) badani pozostawali na rencie. Jednocześnie, mimo że
4 12 obie grupy różniły się, to zbliżony odsetek badanych pracował - był to jedynie co około trzeci badany. W zakresie typu pracy zawodowej widoczna była istotna statystycznie różnica (t= -3,29; p<0,038), osoby z RZS częściej wykonywały pracę fizyczną, podczas gdy w SLE dominowała praca umysłowa. Nie było różnic istotnych statystycznie w stosunku do wiary badanych. Większość badanych z obu grup deklarowało się jako osoby wierzące. Badani z obu grup deklarują się jako osoby nieuczestniczące w grupach wsparcia (stowarzyszenia). Najczęściej mogą liczyć na wsparcie ze strony małżonka bądź dzieci, znacznie rzadziej sąsiadów czy grup wsparcia. Z danych wynika, że pacjenci z SLE chorują nieco dłużej (średni czas trwania choroby wynosi 11,9 lat) niż pacjenci z RZS (średni czas trwania choroby wynosi 9,9 lat). Jednak różnice czasu trwania choroby u pacjentów w obu badanych grupach nie miały znaczenia statystycznego. Także czas trwania choroby u pacjentów w obu badanych grupach nie wpływał na poziom SOC w sposób istotny statystycznie. W przeprowadzonych badaniach na grupie chorych z chorobami reumatycznymi stwierdzono, że chorzy z SLE posiadali wyższy poziom poczucia koherencji (SOC) niż chorzy z reumatoidalnym zapaleniem stawów (tabela 1). Określono przeciętne poczucia SOC w obu grupach pacjentów. Na podstawie średnich można stwierdzić, że osoby z SLE posiadały wyższy poziom SOC w każdym aspekcie. Średni poziom SOC w tej grupie był wysoki (SOC ogólne 154), charakterystyczny dla osób zdrowych, może być on jednocześnie wynikiem wyższego niż w drugiej grupie wykształcenia. Osoby z RZS posiadały globalny poziom SOC zdecydowanie niski (117). W grupie tej najbardziej w stosunku do SLE obniżony był poziom zrozumiałości RZS (38). Z uzyskanych wyników można wywnioskować, że poziom otrzymywanego wsparcia nie wpływał istotnie statystycznie na ogólny poziom SOC jak i na poszczególne jego komponenty i to niezależnie, czy wsparcie otrzymywane było ze strony osób bliskich (małżonek, dzieci), czy ze strony innych osób (sąsiedzi, grupy wsparcia). Tak samo liczba osób, na które osoby chore mogły liczyć nie miała wpływu na ogólny poziom SOC. W żadnym przypadku nie uzyskano istotnych statystycznie różnic w poziomie SOC ze względu na doznawane wsparcie (rozpatrując ze względu na dawcę wsparcia, jak i liczbę osób, na które można liczyć). Osoby z SLE posiadały wyższy poziom SOC i był on stałą dyspozycją, niezmienną ze względu na pozostałe cechy. Wydaje się raczej związany z wykształceniem niż z wiekiem badanych czy chorobą, nie miał też związku ze wsparciem i nie wykazywał związku z poziomem samoopieki. Należy jednak podkreślić, że badani posiadali wysoką zdolność do samoopieki. Tab. 1. Poziom SOC oraz różnice w jego zakresie między badanymi grupami Table 1. The SOC level and its differences between the groups included in the study Poczucie koherencji (SOC) Sense of coherence (SOC) Średnia Mean RZS Średnia Mean SLE t df P Zrozumienie Comprehensibility Zaradność Manageability Sensowność Meaningfulness SOC ogólne Global SOC 38,45 54,12-8, , ,41 53,96-6, , ,19 46,21-6, , ,06 154,31-10, , Wśród badanych nie było różnic w zdolności do samoopieki mierzonych skalą Barthel. Żaden ze związków pomiędzy skalą Bartel a wymiarami koherencji nie okazał się istotny statystycznie, ich siła pozostawała słaba bądź nikła. Dla zaradności, sensowności i SOC ogólnego był związkiem pozytywnym, tzn. wraz ze wzrostem elementów SOC rosła zdolność do samoopieki.
5 13 Dyskusja Różnic w zakresie poczucia koherencji w zależności od schorzenia można upatrywać w specyfice schorzenia. Specyfika choroby przewlekłej wskazuje na istnienie u chorych stanu nieustannej niepewności, co do rozwoju choroby [5]. Wyniki badań potwierdziły założenie, że pacjenci z SLE i RZS różnią się pod względem poczucia koherencji. Poziom SOC poniżej wyników normatywnych podanych przez ankietowanych wykazali pacjenci z RZS (117,06), natomiast u pacjentów z SLE poziom SOC kształtuje się na poziomie 154,31. Różnica ta może wynikać z poziomu wykształcenia, jakie reprezentowały obie grupy. Osoby z SLE częściej posiadały wyższy poziom wykształcenia (p<0.003). Zgodnie z koncepcją Antonovsky ego osoby o silnym poczuciu koherencji łatwiej unikają zagrożeń i niebezpieczeństw, częściej traktują stresory jako wyzwanie, któremu trzeba sprostać, wykazują instrumentalne podejście do problemu, chętniej i łatwiej mobilizują zasoby odpornościowe, dobierają sposoby radzenia ze stresem odpowiednie do danej sytuacji, dzięki temu prezentują bardziej zdrowy model funkcjonowania. Poczucie koherencji jest czynnikiem intrapsychicznym, który wpływa na funkcjonowanie człowieka w różnych obszarach jego życia [6]. Antonovsky przyjmuje poczucie koherencji jako cechę względnie stałą, która kształtuje się w ciągu całego życia człowieka, a ustala się na określonym dla danego człowieka poziomie około 30. roku życia, czyli w momencie osiągnięcia przez niego pełnej stabilizacji życiowej [7]. Badania przeprowadzane były wśród populacji ludzi dorosłych, gdzie średnia wieku utrzymywała się na poziomie 50,16 u chorych na RZS i 48,53 u chorych z SLE i być może dlatego wiek nie różnicował tych dwóch grup chorych pod względem poczucia koherencji. Coraz częściej pisze się i mówi o psychologicznych konsekwencjach choroby przewlekłej. Schorzenia reumatyczne (tak jak i inne choroby przewlekłe) stanowią ryzyko trudności adaptacyjnych. Uważa się, że średnio ciężki przebieg choroby reumatycznej nasila u pacjentów skłonności depresyjne, neurotyczne i obniża poczucie własnej wartości. Poza chorobą na stan emocjonalny pacjenta rzutuje czas jej trwania, liczba przebytych hospitalizacji, jakość relacji z otoczeniem. Przedstawione w literaturze badania potwierdzają, że im dłuższy czas trwania choroby, tym więcej zaburzeń w przystosowaniu społecznym, wielokrotne hospitalizacje i uciążliwe zabiegi medyczne utrudniają rozwój społeczny i obniżają jakość relacji społecznych [8]. Z przeprowadzonych badań wynika, że respondenci z obu badanych grup nie różnili się pod względem czasu trwania choroby (średnia RZS 9,9; średnia SLE 11,9), a czas trwania choroby zarówno w RZS jak i w SLE nie wpływał istotnie na prezentowany przez chorych poziom poczucia koherencji. Współczesny świat, zmieniający się niezwykle szybko, wymusza w człowieku przewartościowania systemu postrzegania własnego miejsca w rzeczywistości, w jakiej żyje. Zmiana ta dotyczy wszystkich jego sfer, także pojmowania własnego zdrowia [9]. Uczenie się własnej choroby łagodzi niepokój, pozwala na łagodzenie agresji. Poprzez poszerzanie wiedzy o chorobie, budząca się agresja na zaistniałą sytuacje częściej znajduje pożyteczne ujście w zwalczaniu przeszkód napotykanych w życiu przewlekle chorego. Już samo uświadomienie sobie przyczyn niepokoju i agresji staje się czynnikiem łagodzącym ten stan. Proces godzenia się z chorobą polega między innymi na poszukiwaniu wsparcia, uspokojeniu, opanowaniu procedur leczniczych, określeniu realistycznych celów życiowych, analizowaniu zachowań na wypadek wystąpienia możliwych skutków choroby, znajdowaniu celu, pielęgnowaniu sensu życia. Do strategii radzenia sobie z chorobą zalicza się też przebudowę świadomości, stosowanie ekspresji uczuć. Techniki te ułatwiają pogodzenie się z chorobą, przystosowanie się do trudnej sytuacji, jaką jest choroba przewlekła. Badania publikowane w literaturze wskazują na utratę po pięciu latach trwania choroby 10% aktywności życiowych, stanowiących wartość dla chorego. Te aktywności dotyczą takich dziedzin życia jak praca zawodowa, uczestnictwo w życiu społecznym i kulturowym, rozwój zainteresowań, spędzanie wolnego czasu [10]. Wnioski 1. Badani o odmiennych chorobach niezwykle mocno różnią się poziomem poczucia koherencji (SOC) i jego składowymi. Wyniki wysokie były charakterystyczne dla tocznia rumieniowatego układowego (SLE), natomiast niskie - dla reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Chorzy z RZS najbardziej obniżoną mieli zrozumiałość. Może to wynikać z faktu, że osoby z SLE posiadały wyższy poziom wykształcenia niż osoby z reumatoidalnym zapaleniem stawów.
6 14 2. Badane grupy różniły się istotnie poziomem wykształcenia. Wyższy jego poziom posiadały osoby z SLE. W pozostałych aspektach odpowiadały sylwetkom chorych opisywanych w literaturze. Zdecydowanie częściej chorowały kobiety, w wieku ok. 40 i więcej lat. 3. W obu chorobach poziom zdolności do samoopieki mierzony skalą Barthel był zbliżony. 4. Osoby z SLE mimo niekorzystnych rokowań były zabezpieczane w funkcjonowaniu przez wysoki poziom SOC oraz wykształcenie. Piśmiennictwo [1] Herold G. Medycyna wewnętrzna. Warszawa: Wyd. Lek. PZWL; s [2] Mackiewicz S. Choroby tkanki łącznej. W: Wojtczak A.(red.) Choroby wewnętrzne. Warszawa: Wyd. Lek. PZWL; s ] Musiał J, Szczeklik A. Układowe choroby tkanki łącznej kolagenozy. W: Kokot F.(red.) Choroby wewnętrzne. Warszawa: Wyd. Lek. PZWL; s [4] Antonovsky A. Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować? Warszawa: Fundacja IPN; s. 85. [5] Kurowska K, Wrońska I. Poczucie koherencji a zachowania zdrowotne u chorych z miażdżycą tętnic kończyn dolnych. Pielęgniarstwo XXI wieku, 2005;1, s [6] Andruszkiewicz A, Wrońska I. Poczucie koherencji pielęgniarek a typ zachowań związanych z pracą. Pielęgniarstwo XXI wieku, 2003; 5, s [7] Bień A, Wrońska I. Poczucie koherencji kobiet a czynniki społeczno-demograficzne, Pielęgniarstwo XXI wieku, 2005;3, s [8] Tatulińska J. Podatni na lęk i depresję. Magazyn Pielęgniarki i Położnej, 2005; 7-8, s. 24. [9] Wrońska I. Kurowska K. Zając M., Hołtyń B. Konstelacje poczucia koherencji chorych a ich zachowania zdrowotne, Pielęgniarstwo XXI wieku, 2005; 10/11, s [10] Rappach M, Moskalewicz B, Krzemińska-Dąbrowska I, Świerkocka K, Mańczak M. Społeczny aspekt bólu u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Reumatologia, 2006; 44, s Zrecenzowano/Reviewed Zatwierdzono do druku/accepted
POCZUCIE KOHERENCJI (SOC) A STAN POCZUCIA POSIADANEJ WIEDZY O CHOROBIE U OSÓB Z ROZPOZNANIEM PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI ŻYLNEJ
Nowiny Lekarskie 2009, 78, 1, 30 34 KRYSTYNA KUROWSKA, JUSTYNA JOŃCZYK POCZUCIE KOHERENCJI (SOC) A STAN POCZUCIA POSIADANEJ WIEDZY O CHOROBIE U OSÓB Z ROZPOZNANIEM PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI ŻYLNEJ THE
Bardziej szczegółowoOrientacja życiowa a style radzenia sobie ze stresem w rodzinach pacjentów. w terminalnej fazie choroby nowotworowej.
Współczesna Onkologia (2008) vol. 12; 6 (283 289) Śmierć bliskiej osoby stanowi traumatyczne przeżycie, a świadomość zbliżającej się śmierci jest związana z odczuwaniem silnego stresu zarówno przez osobę
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004 Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału Zdrowia Publicznego AM we Wrocławiu MARTA ARENDARCZYK, EWA
Bardziej szczegółowolat deklarowało silny stopień nasilenia bólu. W RZS 51% respondentów chorujących powyżej 10 lat oceniało ból na poziomie silnym.
I. STRESZCZENIE Głównym celem pracy była analiza porównawcza jakości życia i stanu fizycznego pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów z grupą chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Badania przeprowadzono
Bardziej szczegółowoBól stawów i mięśni w wieku starszym punkt widzenia reumatologa
Ból stawów i mięśni w wieku starszym punkt widzenia reumatologa Mariusz Korkosz Katedra Chorób Wewnętrznych i Gerontologii UJ CM Oddział Reumatologii Kliniki Chorób Wewnętrznych Szpitala Uniwersyteckiego
Bardziej szczegółowoPoczucie koherencji a stan posiadanej wiedzy o schorzeniu u pacjentów po przebytym ostrym zespole wieńcowym
PRACA ORYGINALNA Folia Cardiologica Excerpta 2012, tom 7, nr 2, 78 83 Copyright 2012 Via Medica ISSN 1896 2475 Poczucie koherencji a stan posiadanej wiedzy o schorzeniu u pacjentów po przebytym ostrym
Bardziej szczegółowoPoczucie koherencji a depresyjność u osób z chorobą nowotworową Sense of coherence and depression in patients with neoplastic disease
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2010;7(3):91-98 artykuł oryginalny original article Poczucie koherencji a depresyjność u osób z chorobą nowotworową Sense of coherence and depression in patients with neoplastic
Bardziej szczegółowoOrientacja życiowa i poziom wsparcia wyznacznikiem zapotrzebowania rodzin na domową opieką hospicyjną
Współczesna Onkologia (2008) vol. 12; 10 (455 460) Celem badań było określenie poziomu poczucia koherencji (ang. sense of coherence SOC) oraz zakresu otrzymywanego wsparcia przez rodziny pacjentów będących
Bardziej szczegółowoPOCZUCIE KOHERENCJI A WSPARCIE SPOŁECZNE OKAZYWANE MATKOM HOSPITALIZOWANYCH DZIECI
Nowiny Lekarskie 2011, 80, 2, 84 90 KRYSTYNA KUROWSKA, DANUTA ŻUREK POCZUCIE KOHERENCJI A WSPARCIE SPOŁECZNE OKAZYWANE MATKOM HOSPITALIZOWANYCH DZIECI SENSE OF COHERENCE AND SOCIAL SUPPORT IN MOTHERS OF
Bardziej szczegółowooczucie koherencji a radzenie sobie z chorobą u osób z rozpoznaniem raka płuca
P R A C A O R Y G I N A L N A Krystyna Kurowska, Katarzyna Weilandt Katedra i Zakład Pedagogiki i Dydaktyki Pielęgniarskiej Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu P oczucie
Bardziej szczegółowoPOCZUCIE KOHERENCJI (SOC) A POZIOM POSIADANEJ WIEDZY O CHOROBIE U OSÓB Z ROZPOZNANĄ PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ TĘTNICZĄ KOŃCZYN DOLNYCH
Nowiny Lekarskie 2008, 77, 3, 204 208 KRYSTYNA KUROWSKA, ALICJA GAWRON POCZUCIE KOHERENCJI (SOC) A POZIOM POSIADANEJ WIEDZY O CHOROBIE U OSÓB Z ROZPOZNANĄ PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ TĘTNICZĄ KOŃCZYN DOLNYCH
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoSALUTOGENEZA co to takiego?
SALUTOGENEZA co to takiego? Jak powstawała salutogeneza? W okresie po II wojnie światowej Aaron Antonovsky, prowadził badania osób, które przeżyły horror nazistowskich obozów koncentracyjnych. Obserwacje
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowooczucie koherencji (SOC) a style radzenia sobie z chorobą u osób z rozpoznaniem raka jajnika i jądra
P R A C A O R Y G I N A L N A Krystyna Kurowska, Mirosława Jaworska Katedra i Zakład Pedagogiki i Dydaktyki Pielęgniarskiej Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu P oczucie
Bardziej szczegółowoPOCZUCIE KOHERENCJI (SOC) A STYLE RADZENIA SOBIE ZE STRESEM JAKO WYZNACZNIKI W UTRZYMANIU OPTYMALNEGO STANU ZDROWIA U KOBIET PO MASTEKTOMII
Nowiny Lekarskie 2009, 78, 5 6, 307 311 KRYSTYNA KUROWSKA, JOANNA CZAPLICKA POCZUCIE KOHERENCJI (SOC) A STYLE RADZENIA SOBIE ZE STRESEM JAKO WYZNACZNIKI W UTRZYMANIU OPTYMALNEGO STANU ZDROWIA U KOBIET
Bardziej szczegółowoLECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB
LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH U PACJENTÓW 65+ Włodzimierz Samborski Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH
Bardziej szczegółowoPoczucie koherencji a wsparcie społeczne otrzymywane przez rodziny pacjentów w terminalnej fazie choroby. nowotworowej.
Współczesna Onkologia (2008) vol. 12; 8 (388 394) Pojawienie się choroby nowotworowej jest trudną sytuacją dla wszystkich członków rodziny, zarówno dla chorego, jak i jego opiekunów. Celem badań było określenie
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 252 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 252 SECTIO D 2003 Zakład Pielęgniarstwa Psychiatrycznego Wydziału Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu AM w Lublinie Kierownik:
Bardziej szczegółowooczucie koherencji (SOC) a wsparcie społeczne u osób z rozpoznaniem raka jajnika i jądra
P R A C A O R Y G I N A L N A Krystyna Kurowska, Edyta Kowalczyk Katedra i Zakład Pedagogiki i Dydaktyki Pielęgniarskiej Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu P oczucie
Bardziej szczegółowo2. Praktyczne aspekty komunikacji: pielęgniarka pacjent Józef Skrzypczak Pytania sprawdzające Piśmiennictwo... 35
SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I Zagadnienia ogólne... 15 1. Reakcje pacjenta wynikające z hospitalizacji Bogusław Stelcer... 17 1.1. Pacjent w szpitalu... 17 1.2. Specyfika leczenia szpitalnego... 21 1.3. Stres szpitalny
Bardziej szczegółowoDEPRESYJNOŚĆ A POCZUCIE KOHERENCJI U OSÓB CHORYCH Z 1 TYPEM CUKRZYCY DEPRESSION AND SENSE OF COHERENCE IN PEOPLE SUFFERING FROM TYPE 1 DIABETES
Nowiny Lekarskie 2007, 76, 5, 406-413 KRYSTYNA KUROWSKA, BEATA BRZYSKA-WILUSZ, MIROSŁAWA FELSMANN, MARIOLA GŁOWACKA DEPRESYJNOŚĆ A POCZUCIE KOHERENCJI U OSÓB CHORYCH Z 1 TYPEM CUKRZYCY DEPRESSION AND SENSE
Bardziej szczegółowooczucie koherencji a otrzymywane wsparcie wśród niepełnosprawnych pracowników zatrudnionych w zakładach pracy chronionej
P R A C A O R Y G I N A L N A Krystyna Kurowska, Iwona Szumacher Katedra i Zakład Pedagogiki i Dydaktyki Pielęgniarskiej, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu P oczucie
Bardziej szczegółowoEdukacja terapeutyczna Therapeutic Education
1 Nazwa pola Nazwa (w języku polskim oraz angielskim) Jednostka oferująca przedmiot Jednostka, dla której przedmiot jest oferowany Kod Kod ERASMUS Liczba punktów ECTS Sposób zaliczenia Język wykładowy
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia
Bardziej szczegółowoPoczucie koherencji a stan posiadanej wiedzy o schorzeniu u osób dializowanych
Poczucie koherencji a stan posiadanej wiedzy o schorzeniu u osób dializowanych Wstęp: Poczucie koherencji (SOC), wprowadzone przez Antonovsky ego, wyjaśnia związek ze zdrowiem. Wysokie daje wiarę w sens
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Kod kierunku: 12. Specjalność: pielęgniarstwo 1. PRZEDMIOT
Bardziej szczegółowoChoroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych
Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski
Bardziej szczegółowoPOCZUCIE KOHERENCJI A STAN POSIADANEJ WIEDZY O CHOROBIE U OSÓB Z ROZPOZNANIEM ŁUSZCZYCY
Nowiny Lekarskie 2010, 79, 6, 445 450 KRYSTYNA KUROWSKA, ELŻBIETA PŁACHECKA POCZUCIE KOHERENCJI A STAN POSIADANEJ WIEDZY O CHOROBIE U OSÓB Z ROZPOZNANIEM ŁUSZCZYCY THE COHERENCE FEELING AND THE STATE OF
Bardziej szczegółowoEdukacja terapeutyczna Therapeutic Education
Nazwa pola Nazwa (w języku polskim oraz angielskim) Jednostka oferująca przedmiot Jednostka, dla której przedmiot jest oferowany Kod Kod ERASMUS Liczba punktów ECTS Sposób zaliczenia Język wykładowy Określenie,
Bardziej szczegółowoWsparcie a radzenie sobie w chorobie przewlekłej na przykładzie nadciśnienia tętniczego
Krystyna Kurowska, Monika Kuźba PRACA ORYGINALNA Katedra i Zakład Pedagogiki i Dydaktyki Pielęgniarskiej Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń Wsparcie a radzenie sobie
Bardziej szczegółowoUniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Wydział Nauk o Zdrowiu CM UMK Katedra Pielęgniarstwa Zabiegowego Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Leczenia
Bardziej szczegółowoPorównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami
Piotr Magiera, Miko/aj Majkowicz, Iwona Trzebiatowska, Krystyna de Walden-Ga/uszko Porównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami Katedra i I Klinika Chorób Psychicznych AM w
Bardziej szczegółowoMacierzyństwo a choroby reumatyczne. Ines Pokrzywnicka - Gajek
Macierzyństwo a choroby reumatyczne Ines Pokrzywnicka - Gajek Co to jest choroba reumatyczna? Choroby reumatyczne to różnorodna pod względem objawów grupa obejmująca ponad 300 odrębnych jednostek. Większość
Bardziej szczegółowoWiedzy jak na lekarstwo! Czyli Polacy o chorobach autoimmunologicznych.
Warszawa, dn. 26.08.2013 Informacja prasowa Wiedzy jak na lekarstwo! Czyli Polacy o chorobach autoimmunologicznych. Aż 75% Polaków nie wie, czym są choroby autoimmunologiczne. Tylko niewielki odsetek badanych
Bardziej szczegółowoPOCZUCIE KOHERENCJI (SOC) A PREFEROWANE STYLE RADZENIA SOBIE Z CHOROBĄ U OSÓB Z ROZPOZNANIEM CUKRZYCY TYPU 1
Nowiny Lekarskie 2009, 78, 3 4, 191 196 KRYSTYNA KUROWSKA, TERESA ŚWIĄTKOWSKA POCZUCIE KOHERENCJI (SOC) A PREFEROWANE STYLE RADZENIA SOBIE Z CHOROBĄ U OSÓB Z ROZPOZNANIEM CUKRZYCY TYPU 1 SENSE OF COHERENCE
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoDepresyjność a poczucie koherencji u osób z rozpoznaniem typu 2 cukrzycy
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2009;6(1):1-7 artykuł oryginalny orginal article Depresyjność a poczucie koherencji u osób z rozpoznaniem typu 2 cukrzycy Depression and the sense of coherence in patients with type
Bardziej szczegółowoPoczucie koherencji a style radzenia sobie z chorobą u osób z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym
Krystyna Kurowska, Anna Dąbrowska PRACA ORYGINALNA I Katedra i Zakład Pedagogiki i Dydaktyki Pielęgniarskiej Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Poczucie koherencji
Bardziej szczegółowoPOCZUCIE KOHERENCJI (SOC) A STAN POSIADANEJ WIEDZY U MATEK Z ZAKRESU PIELĘGNACJI MAŁEGO DZIECKA
Nowiny Lekarskie 2009, 78, 2, 123 128 KRYSTYNA KUROWSKA, BOŻENA JOŃCZYK POCZUCIE KOHERENCJI (SOC) A STAN POSIADANEJ WIEDZY U MATEK Z ZAKRESU PIELĘGNACJI MAŁEGO DZIECKA SENSE OF COHERENCE (SOC) AND MOTHERS
Bardziej szczegółowoPSYCHOGERIATRIA POLSKA 2010;7(2):37-44. Krystyna Kurowska, Iwona Bąk. Streszczenie. artykuł oryginalny orginal article PGP 132
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2010;7(2):37-44 artykuł oryginalny orginal article Poczucie koherencji (SOC) a funkcjonowanie w codziennym życiu mieszkańców domów pomocy społecznej dla przewlekle i somatycznie
Bardziej szczegółowoProjekt Move to Work
Projekt Move to Work Projekt Move to Work jest kontynuacją rozpoczętej w 2011 r. polskiej edycji międzynarodowego projektu Fit for Work. Stowarzyszenie CEESTAHC zaangażowało się w realizację projektu Fit
Bardziej szczegółowoJakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska
Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu VII Zjazd PTNefD, Łódź 2015 1 Jakość życia
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowoDEPRESYJNOŚĆ A POCZUCIE KOHERENCJI U PACJENTÓW ZE ZMIANAMI ZWYRODNIENIOWYMI KRĘGOSŁUPA
Nowiny Lekarskie 2011, 80, 6, 441 446 KRYSTYNA KUROWSKA, ALICJA ŻBIKOWSKA DEPRESYJNOŚĆ A POCZUCIE KOHERENCJI U PACJENTÓW ZE ZMIANAMI ZWYRODNIENIOWYMI KRĘGOSŁUPA DEPRESSION AND SENSE OF COHERENCE IN PATIENTS
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ DLA KURSU KWALIFIKACYJNEGO OPIEKA PALIATYWNA DLA PIELĘGNIAREK
dzień miesiąc dzień tygodnia ilość godzin od-do moduł wykładowca 14 luty sobota 13 9.00-19.30 MODUŁ I- SPECJALISTYCZNY Założenia i podstawy opieki paliatywnej Prekursorzy opieki paliatywnej. Główne ośrodki
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ ŻYCIA I PRZYSTOSOWANIE PSYCHOSPOŁECZNE DZIECI I MŁODZIEŻY Z NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚCIĄ TYPU 1
JAKOŚĆ ŻYCIA I PRZYSTOSOWANIE PSYCHOSPOŁECZNE DZIECI I MŁODZIEŻY Z NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚCIĄ TYPU 1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Katedra i Klinika Psychiatrii
Bardziej szczegółowoProblem pomiaru obiektywnych i subiektywnych uwarunkowań jakości życia
Problem pomiaru obiektywnych i subiektywnych uwarunkowań jakości życia MIKOŁAJ MAJKOWICZ KATEDRA PSYCHOLOGII I ZAKŁAD BADAŃ NAD JAKOŚCIĄ ŻYCIA WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Użycie
Bardziej szczegółowoOcena akceptacji choroby u chorych na raka jelita grubego
Ocena akceptacji choroby u chorych na raka jelita grubego Cierzniakowska Katarzyna 1,2 Szewczyk Maria 1,3 Kozłowska Elżbieta 1,2 PopowAleksandra 1,2 1 Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego Collegium Medicumim.
Bardziej szczegółowoOCENA STANU PSYCHICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK (PNN) I ICH ADAPTACJI DO STRESU SPOWODOWANEGO CHOROBĄ
Nowiny Lekarskie 2012, 81, 6, 636 640 MONIKA STACHOWIAK-ANDRYSIAK 1, BOGUSŁAW STELCER 2, ADAM MIKSTACKI 1, DARIUSZ KULIŃSKI 1, BARBARA TAMOWICZ 1 OCENA STANU PSYCHICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoPOROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM
POROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy NF1 W RODZINIE
Bardziej szczegółowoOcena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007
W Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ABC medic Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Zielonej Górze w okresie od 04.05.2007-15.11.2007 została przeprowadzona ocena efektów klinicznych u pacjentów
Bardziej szczegółowoPoczucie koherencji a występowanie stanów depresyjnych u słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2009;6(3):141-146 artykuł oryginalny orginal article koherencji a występowanie stanów depresyjnych u słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku Sense of coherence (SOC) and depression
Bardziej szczegółowoCz. II. Metodologia prowadzonych badań. Rozdz. 1. Cele badawcze. Rozdz. 2. Metody i narzędzia badawcze. Celem badawczym niniejszego projektu jest:
Cz. II. Metodologia prowadzonych badań Rozdz. 1. Cele badawcze Celem badawczym niniejszego projektu jest: 1. Analiza zachowań zdrowotnych, składających się na styl życia Wrocławian: aktywność fizyczna,
Bardziej szczegółowoPoczucie koherencji a wsparcie społeczne u osób ze schorzeniami wieku starczego
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2008;5(4):165-172 artykuł oryginalny orginal article Poczucie koherencji a wsparcie społeczne u osób ze schorzeniami wieku starczego Sense of coherence and social support in patients
Bardziej szczegółowoPoczucie koherencji a stan posiadanej wiedzy o chorobie u osób z rozpoznaniem cukrzycy typu 2
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Krystyna Kurowska, Katarzyna Nowakowska Katedra i Zakład Pedagogiki i Dydaktyki Pielęgniarskiej Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Bardziej szczegółowoKamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Bardziej szczegółowoŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA
Depresja Inż. Agnieszka Świątkowska Założenia kampanii Światowy Dzień Zdrowia obchodzony co roku 7 kwietnia, w rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia daje nam unikalną możliwość mobilizacji działań
Bardziej szczegółowoAnna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę
Anna Kłak Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Wstęp: Świadomość pacjentów
Bardziej szczegółowoPOCZUCIE KOHERENCJI A ZACHOWANIA ZDROWOTNE U OSÓB Z ROZPOZNANĄ CUKRZYCĄ TYPU 2
Nowiny Lekarskie 2009, 78, 3 4, 197 205 KRYSTYNA KUROWSKA, OLGA FIGIEL POCZUCIE KOHERENCJI A ZACHOWANIA ZDROWOTNE U OSÓB Z ROZPOZNANĄ CUKRZYCĄ TYPU 2 SENSE OF COHERENCE AND HEALTH BEHAVIORS IN PATIENTS
Bardziej szczegółowoPoczucie koherencji a style radzenia sobie u osób z wyłonioną kolostomią z powodu raka jelita grubego
Współczesna Onkologia (2008) vol. 12; 9 (429 435) Czynnikiem wpływającym na umiejętność radzenia sobie ze stresem jest poczucie koherencji (ang. sense of coherence SOC). Celem pracy było zbadanie poziomu
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoKierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów. Zdrowie publiczne Studia II stopnia stacjonarne. Dr n. med. Beata Penar-Zadarko
Sylabus : PSYCHOLOGIA ZDROWIA Nazwa Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Psychologia zdrowia Wydział Medyczny, Instytut Pielęgniarstwa i Nauk o zdrowiu, Katedra i Zakład Zdrowia Publicznego Kod - Studia
Bardziej szczegółowoPrzemysław Kotyla. Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii Śląski Uniwersytet Medyczny Katowice
Przemysław Kotyla Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii Śląski Uniwersytet Medyczny Katowice Opis problemu 59-letnia chora z obrzękami stawów, osłabieniem i niewielką suchością oczu. Wywiad
Bardziej szczegółowoWpływ poczucia koherencji na jakość życia chorych hemodializowanych
Forum Nefrologiczne 2013, tom 6, nr 2, 116 123 Copyright 2013 Via Medica ISSN 1899 3338 AKTUALNOŚCI W PIELĘGNIARSTWIE NEFROLOGICZNYM www.fn.viamedica.pl Krystyna Kurowska, Natalia Molas Zakład Teorii Pielęgniarstwa
Bardziej szczegółowoPodsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon
VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon Omówienie rozpowszechnienia choroby Deksametazonu sodu fosforan w postaci roztworu do wstrzykiwań stosowany jest
Bardziej szczegółowoStreszczenie. Abstract
15 Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Otrzymano/Submitted: 11.09.2015 Zaakceptowano/Accepted: 11.01.2016 Poczucie koherencji a radzenie sobie z chorobą u osób po przebytym niedokrwiennym
Bardziej szczegółowoPROGRAM PRAKTYK ZAWODOWYCH W WYBRANYCH SPECJALIZACJIACH KLINICZNYCH
PROGRAM PRAKTYK ZAWODOWYCH W WYBRANYCH SPECJALIZACJIACH KLINICZNYCH Student w ramach realizacji praktyki klinicznej w danej specjalizacji dostępnej w wybranej placówce medycznej, powinien odbywać ją w
Bardziej szczegółowoMaria Korzonek Wydział Nauk o Zdrowiu Pomorski Uniwersytet Medyczny Szczecin ZESPÓŁ SŁABOŚCI I JEGO WPŁYW NA ROKOWANIE CHOREGO
Maria Korzonek Wydział Nauk o Zdrowiu Pomorski Uniwersytet Medyczny Szczecin ZESPÓŁ SŁABOŚCI I JEGO WPŁYW NA ROKOWANIE CHOREGO Zespół słabości: definicja Charakteryzuje się spadkiem odporności na ostry
Bardziej szczegółowoPsychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa. Michał Ziarko Poznań 2018/2019
Psychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa Michał Ziarko Poznań 2018/2019 Zmaganie się z krytycznymi wydarzeniami życiowymi w ujęciu interackycjnym Stres jako interakcja ujęcie fenomenologiczno
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500
Bardziej szczegółowoPoczucie koherencji a motywy wyboru zawodu pielęgniarki i położnej
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2006, 1, 34 40 Monika Binkowska-Bury, Małgorzata Marć, Lucyna Boratyn-Dubiel Poczucie koherencji a motywy wyboru zawodu pielęgniarki i położnej Z Instytutu
Bardziej szczegółowoOCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY
OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY EVALUATION OF LIFE SATISFACTION AND PSYCHOLOGICAL WELL-BEING OF PATIENTS BEFORE SURGERY AORTIC ANEURYSM Emilia
Bardziej szczegółowopujących w środowisku pracy na orzekanie o związanej zanej z wypadkami przy pracy Paweł Czarnecki
Wpływ stresorów w występuj pujących w środowisku pracy na orzekanie o długotrwałej niezdolności do pracy związanej zanej z wypadkami przy pracy Paweł Czarnecki 1 Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
Bardziej szczegółowoJak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego
Jak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego Cele szkolenia Celem szkolenia jest przedstawienie lekarzom i personelowi medycznemu technik właściwej komunikacji
Bardziej szczegółowoWiedza i zachowania zdrowotne mieszkańców Lubelszczyzny a zmienne demograficzno-społeczne.
Michał Nowakowski Zakład Socjologii Medycyny i Rodziny Instytut Socjologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Luiza Nowakowska Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny Katedra Nauk Humanistycznych Wydziału
Bardziej szczegółowoZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ
ZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ Raport z Programu Edukacyjno-Badawczego Październik 2017 Założenia programu Małe zaangażowanie w przebieg
Bardziej szczegółowoT. XXXVII Zeszyty Naukowe WSHE 2013 r.
T. XXXVII Zeszyty Naukowe WSHE 2013 r. Leokadia Rezmerska, Beata Haor (Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku, Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum
Bardziej szczegółowoStreszczenie. Summary
117 FARMACJA WSPÓŁ CZESNA 2016; 9: 117-125 Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Otrzymano/Submitted: 11.07.2016 Zaakceptowano/Accepted: 11.08.2016 Poczucie koherencji a strategie radzenia
Bardziej szczegółowoPrzegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2005, 2,
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2005, 2, 149 155 Monika Binkowska-Bury 1, Małgorzata Marć 1, Marek Sobolewski 2 Orientacja życiowa a czynniki motywujące młodzież do podejmowania kształcenia
Bardziej szczegółowoI F izjoterapia! OGÓLNA
PA TR ONA T MER YTOR YCZNY Komitet Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej PAN I F izjoterapia! OGÓLNA Wydawnictwo Lekarskie PZWL F izjoterapia ogólna prof. dr hab. med. JERZY E. KIWERSKI
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologia lekarska 2. NAZWA JEDNOSTKI
Bardziej szczegółowoWojciech Otrębski, Grzegorz Wiącek Instytut Psychologii KUL
1 Kontekst teoretyczny diagnozy zainteresowań zawodowych i przystosowania do sytuacji pracy, czyli jak pomóc uczniowi z niepełnosprawnością umysłową w efektywnym przejściu ze szkoły na rynek pracy Wojciech
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 243 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 243 SECTIO D 2005 Samodzielna Pracownia Wirusologii 1 Katedry i Kliniki Chorób Zakaźnych Akademii Medycznej w Lublinie
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to
Bardziej szczegółowoStreszczenie mgr Agnieszka Kotwica
Streszczenie mgr Agnieszka Kotwica Słowa kluczowe: rehabilitacja uzdrowiskowa, dysfunkcje narządu ruchu, ból, jakość życia Zdrowie na podstawie definicji prezentowanej, przez WHO oznacza całkowity brak
Bardziej szczegółowoSHL.org.pl SHL.org.pl
Placówki opieki długoterminowej ważne ogniwo w epidemiologii zakażeń szpitalnych Szpital Powiatowy w Wołominie, Joanna Wejda, Małgorzata Purchała Rodzaje placówek I. Podmioty prowadzące działalność leczniczą
Bardziej szczegółowoLeczenie w domu pacjenta - praca w Zespole Leczenia Środowiskowego
Leczenie w domu pacjenta - praca w Zespole Leczenia Środowiskowego Zespół Leczenia Środowiskowego Wieliczka Paweł Sacha specjalista psychiatra Idea psychiatrycznego leczenia środowiskowego, a codzienna
Bardziej szczegółowoMarzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie
Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane
Bardziej szczegółowoPoradnia Immunologiczna
Poradnia Immunologiczna Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Uprzejmie informujemy, że w Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli funkcjonuje
Bardziej szczegółowooczucie koherencji a uzależnienie od nikotyny
P R A C A O R Y G I N A L N A Anna Andruszkiewicz 1, Małgorzata Anna Basińska 2 1 Katedra i Zakład Promocji Zdrowia, Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu 2
Bardziej szczegółowoPolskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456 Anna Ratajska 1 2 1 1 Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Institute of Psychology, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz
Bardziej szczegółowoOrientacja życiowa a wsparcie społeczne u osób z kolostomią wyłonioną z powodu raka jelita grubego
Współczesna Onkologia (2008) vol. 12; 5 (228 233) Poczucie koherencji (SOC) jest konstruktem wyjaśniającym związek wsparcia ze zdrowiem. Wysokie SOC daje wiarę w sens życia, jego uporządkowanie, przewidywalność
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE BIANKA MISIAK. Ocena zasobów zdrowotnych personelu pielęgniarskiego po 40 roku życia z województwa podlaskiego
BIANKA MISIAK Ocena zasobów zdrowotnych personelu pielęgniarskiego po 40 roku życia z województwa podlaskiego STRESZCZENIE Pielęgnowanie jest tym rodzajem działalności, który przez swój szeroki zakres
Bardziej szczegółowoDr A. Wołpiuk- Ochocińska. Dr A. Wołpiuk- Ochocińska
(1) Nazwa przedmiotu Psychologia stosowana (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa (3) Kod przedmiotu - () Studia Kierunek
Bardziej szczegółowoDlaczego tak późno trafiamy do reumatologa?
Dlaczego tak późno trafiamy do reumatologa? Wyniki najnowszego badania Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji im. prof. dr hab. med. Eleonory Reicher. Wczesne rozpoznanie Ustalenie
Bardziej szczegółowoPoczucie koherencji a style radzenia sobie ze stresem u osób niedosłyszących
42 Otorynolaryngologia 2011, 10(1): 42-48 Poczucie koherencji a style radzenia sobie ze stresem u osób niedosłyszących Sense of coherence and styles of coping with stress in people with hearing impairment
Bardziej szczegółowoStreszczenie Wstęp: Cel pracy:
Streszczenie Wstęp: Ocena bólu, który jest zjawiskiem bardzo złożonym z klinicznego punktu widzenia, stanowi jedno z istotnych wyzwań współczesnej medycyny. Rzetelne oszacowanie bólu ma podstawowe znaczenie
Bardziej szczegółowo