Materiały informacyjne dla pacjentów

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Materiały informacyjne dla pacjentów"

Transkrypt

1 Materiały informacyjne dla pacjentów Karmienie piersią Rozdziały tego tematu: Wprowadzenie Korzyści Jak to działa Co należy robić Zalecenia Uzyskiwanie pomocy Problemy Piśmiennictwo Wybrane linki Wprowadzenie Mleko kobiece jest idealnym pożywieniem dla niemowlęcia. Jest zrównoważone odżywczo, zawiera doskonałą ilość białek, węglowodanów, tłuszczów, witamin i żelaza; substancje te wspomagają wzrost i rozwój dziecka. Mleko matki zmienia także swoje właściwości w miarę rozwoju dziecka, tak że spełnia zapotrzebowanie organizmu dziecka. Rząd Wielkiej Brytanii popiera następujące zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia: Mleko kobiece jest najlepszym pokarmem dla niemowląt. Przez pierwsze 6 miesięcy (26 tygodni) życia dziecka zaleca się karmienie go wyłącznie piersią, ponieważ mleko kobiece dostarcza organizmowi niemowlęcia wszystkich potrzebnych składników odżywczych. Karmienie piersią (i/lub substytutami mleka kobiecego, jeżeli się ich używa) powinno trwać przez co najmniej pierwsze pół roku życia dziecka. Po wprowadzeniu pokarmów stałych należy również nadal karmić dziecko piersią. Matki, które nie mogą lub nie chcą karmić piersią, powinny omówić inne możliwości z położną lub lekarzem rodzinnym jeszcze w czasie ciąży. W przypadku matek niekarmiących piersią duże znaczenie ma wsparcie i udzielenie informacji na temat sposobów zapewnienia niemowlęciu odpowiedniego żywienia. Karmienie piersią jest w pełni naturalną metodą żywienia małego dziecka. Ma ono zarówno krótkoterminowy, jak i długoterminowy korzystny wpływ na organizm dziecka oraz matki. Karmienie piersią może być relaksującym doświadczeniem i dostarczać dużej satysfakcji; sprzyja nawiązywaniu bliskiej więzi między matką a dzieckiem. Ważne jest również wsparcie ze strony rodziny, przyjaciół i specjalistów z zakresu ochrony zdrowia, zwłaszcza u kobiet z pierwszym dzieckiem albo matek, którym przyzwyczajenie się do karmienia piersią nastręcza trudności. Jeżeli ma Pani jakieś wątpliwości i chciałaby się Pani dowiedzieć więcej na temat właściwego sposobu karmienia piersią, można skorzystać z jednego z wielu dostępnych Breastfeeding Polish Translated March 05 Page 1 of 10 NHS Direct 2005

2 źródeł pomocy, informacji i wsparcia, w tym z pomocy położnej, grup samopomocy, infolinii telefonicznych i doradców z dziedziny karmienia piersią. Korzyści Układ odpornościowy noworodka potrzebuje czasu na to, żeby dojrzeć i wytwarzać przeciwciała. Mleko kobiece zawiera dużo przeciwciał, które organizm matki wytworzył przeciwko wielu czynnikom zakaźnym, przez co dziecko uzyskuje cenną ochronę przed zakażeniami do czasu, gdy jego własny układ odpornościowy będzie w stanie się z nimi uporać. Odporność przeciwko niektórym zakażeniom utrzymuje się jeszcze po zaprzestaniu karmienia; nawet łączenie karmienia piersią z karmieniem sztuczną mieszanką zmniejsza ryzyko infekcji. Zostało potwierdzone, że karmienie piersią przez co najmniej pierwsze sześć miesięcy życia dziecka jest korzystne zarówno dla matki, jak i dla dziecka: Dostarcza niemowlęciu mleka doskonale dostosowanego do jego potrzeb; skład mleka matki zmienia się z czasem, aby dostarczać składników odżywczych niezbędnych dziecku w miarę rozwoju. Za mleko matki nie trzeba płacić, jest wygodne w podawaniu, ma odpowiednią temperaturę i jest lekkostrawne dla dziecka. Nie trzeba go sterylizować i kupować w tym celu drogich aparatów. U dziecka, które było karmione wyłącznie mlekiem kobiecym, mniejsze jest prawdopodobieństwo wystąpienia alergii, takich jak astma i wyprysk. U dzieci karmionych w niemowlęctwie piersią rzadziej rozwija się cukrzyca. U niemowląt karmionych piersią rzadziej występują zakażenia dróg oddechowych i uszu oraz zapalenia żołądka i jelit. W perspektywie wieloletniej u kobiety, która karmiła piersią, mniejsze jest ryzyko powstania pewnych typów raka jajnika i sutka. Karmienie piersią sprzyja powrotowi macicy do wielkości sprzed porodu. Po rozpoczęciu karmienia piersią organizm matki uwalnia pewne hormony, powodujące kurczenie się macicy. Karmienie piersią skłania matkę do spoczynku, odprężenia i cieszenia się bliskością dziecka i więzią z nim. W pierwszych dniach po porodzie karmienie piersią umożliwia wygospodarowanie czasu na odpoczynek, kiedy niemowlę śpi. Karmienie piersią ułatwia zmniejszenie masy ciała i zapobiega zespołowi przedmiesiączkowemu. Badania wykazują, że kobiety karmiące spalają więcej kalorii, niż matki, które nie karmią piersią. Karmienie piersią w pewnym stopniu chroni także przed chorobą kości osteoporozą. Uważa się, że organizm, produkując mleko, efektywniej wykorzystuje wapń. Breastfeeding Polish Translated March 05 Page 2 of 10 NHS Direct 2005

3 Jak to działa Karmienie piersią będzie tym łatwiejsze, im szybciej po porodzie się rozpocznie. Noworodki zaraz po urodzeniu mają silny odruch ssania. Pierwsze karmienie należy ograniczyć do kilku minut z każdej piersi. Zapobiega to podrażnieniu sutków, zanim matka i dziecko przyzwyczają się do karmienia. Po wydaleniu łożyska po porodzie poziom hormonów: estrogenu i progesteronu zmniejsza się gwałtownie. Organizm kobiety zaczyna wydzielać inny hormon prolaktynę, pobudzającą do wytwarzania mleka. Przez kilka pierwszych dni piersi produkują żółtawą substancję, zwaną siarą. Jest ona bogata w tłuszcze i białka i lekkostrawna dla noworodka. Siara zawiera również przeciwciała zwalczające zakażenia (immunoglobuliny), wzmacniające układ odpornościowy dziecka. Noworodek będzie często karmiony siarą do momentu, aż zacznie się wytwarzać dojrzałe mleko (co trwa do dziesięciu dni). Dojrzałe mleko jest bardziej wodniste. Na początku karmienia ma zabarwienie niemal niebieskie, a pod koniec białe, w miarę zwiększania się zawartości tłuszczu. Mleko wytwarzają specjalne komórki w piersi komórki cewek gruczołowych; mleko jest następnie magazynowane w piersi. Kiedy niemowlę dotyka piersi, uwalnia się hormon oksytocyna, rozpoczynając wypływ mleka na drodze odruchowej. W wyniku tego odruchu mleko jest przepychane do brodawki i uwalnia się z niej, kiedy niemowlę ssie. Przy pierwszych kilku karmieniach kobieta niemal nie ma kontroli nad odruchem wypływu mleka. W późniejszym okresie wypływ następuje odruchowo w odpowiedzi na płacz dziecka albo nawet przy myśleniu o dziecku lub karmieniu. Piersi produkują dwa rodzaje potrzebnego niemowlęciu mleka, w doskonałych ilościach: Pierwszy rodzaj mleko I fazy (początkowe) jest to ciecz rzadka i wodnista, która zaspokaja pragnienie dziecka. Ten typ mleka uwalnia się jako pierwszy przy rozpoczynaniu każdego karmienia; zawiera mało tłuszczu, za to dużo cukru mlecznego (laktozy). Drugi rodzaj mleko II fazy, uwalniający się w dalszej części karmienia, ma większą zawartość tłuszczu. W miarę karmienia w pokarmie jest coraz więcej mleka II fazy. Jest ono bogate w tłuszcz, dostarcza kalorii źródła energii, i wspomaga wzrost dziecka. Ważne jest, aby niemowlę w miarę wzrostu i rozwoju otrzymywało mleko II fazy, zaspokajające jego zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Karmienie z drugiej piersi można zacząć dopiero po całkowitym opróżnieniu pierwszej piersi. Ilość mleka, które piersi mogą wytworzyć, nie ma związku z ich wielkością. Kobieta z małym biustem może wytwarzać tyle samo mleka, co kobieta z obfitym biustem. Duże znaczenie ma odpowiednie trzymanie i ułożenie dziecka w czasie karmienia piersią. Dziecko musi mieć możliwość chwycenia dostatecznie dużej części brodawki sutkowej i jej otoczki do ust, żeby pobudzić uwalnianie się mleka. Breastfeeding Polish Translated March 05 Page 3 of 10 NHS Direct 2005

4 Karmienie trwa różnie długo: od kilku minut do godziny; nie ma idealnego czasu trwania karmienia. Na średni czas trwania karmienia piersią wpływ mają takie czynniki, jak: prawidłowe ułożenie niemowlęcia przy piersi, prędkość wypływu mleka, dostępna ilość mleka, wiek niemowlęcia. Niektórym matkom karmienie piersią przychodzi z łatwością, innym zaś może sprawiać spore trudności. Jeżeli karmienie piersią jest dla kobiety trudne lub bolesne, prawdopodobnie jest także trudne dla niemowlęcia. Należy zwrócić się o poradę do lekarza rodzinnego, położnej, doradcy do spraw karmienia piersią lub pielęgniarki środowiskowej, zanim piersi staną się tak podrażnione, że karmienie nie będzie możliwe, i zanim dziecko nadmiernie straci na wadze. Co należy robić Karmienie piersią należy rozpoczynać jak najwcześniej po porodzie, kiedy dziecko szczególnie silnie odbiera bodźce. Noworodki zwykle zaczynają być głodne po 2-3 godzinach od ostatniego karmienia, jednak w miarę rozwoju niemowlęcia jest ono w stanie przyjmować coraz większe ilości mleka i często wtedy zmniejsza się niezbędna częstość karmienia: najważniejsze, aby karmić niemowlę, kiedy jest głodne i zapewnić mu dostęp do pożywienia wtedy, kiedy w opinii osoby opiekującej się dzieckiem chce ono jeść. Najlepszą metodą zwiększenia ilości wytwarzanego mleka jest częstsze karmienie dziecka. Im więcej karmi się dziecko, tym więcej mleka wytwarza organizm matki. Kobieta karmiąca powinna dbać o swój wypoczynek i właściwe odżywianie. Odpowiednia pozycja i trzymanie niemowlęcia Do karmienia należy usiąść wygodnie, prosto, z podparciem pod plecami. Niemowlę należy położyć na boku, w poprzek własnego brzucha. Zadbać o odpowiednie podparcie dla dziecka, ewentualnie używając poduszki, tak żeby mogło swobodnie sięgnąć do piersi. Podtrzymywać niemowlę za karkiem i pod ramionami. Jeżeli trzeba podeprzeć pierś, należy umieścić palce płasko na klatce piersiowej w miejscu, gdzie styka się z nią pierś, z kciukiem skierowanym do góry. Pierś należy trzymać nieruchomo nie przybliżać jej do ust dziecka. Nos dziecka powinien znajdować się na tym samym poziomie, co brodawka sutkowa, sprzyjając lekkiemu odchyleniu bródki, ułatwiającemu oddychanie. Do piersi najpierw powinna dochodzić bródka i żuchwa. Niemowlę należy przysunąć do piersi tak, żeby jego usta dotknęły do brodawki, co skłania dziecko do szerokiego otwarcia buzi. Nie powinno się w żaden sposób wyciągać ani deformować sutka, kiedy wchodzi on do otwartych ust niemowlęcia. Breastfeeding Polish Translated March 05 Page 4 of 10 NHS Direct 2005

5 Kiedy język niemowlęcia się wysunie, należy ustawić jego dolną wargę jak najdalej od podstawy sutka. Pomoże to dziecku uchwycić jak największą część sutka przy otwartych ustach. W ustach niemowlęcia powinien znaleźć się cały sutek i większa część otoczki brodawki sutkowej, czyli ciemnej obwódki wokół sutka. Ułatwi to wyciśnięcie zapasu mleka poza obręb brodawki. Wargi dziecka powinny być odsunięte, tak żeby dziecko ssało pierś, a nie żuło sutek. Prawidłowe przystawienie dziecka do piersi (odpowiednia pozycja) zapewni mu dostateczny przepływ mleka i ochroni sutki przed urazem. Karmienie piersią może być na początku niewygodne: problemy zwykle zmniejszają się jednak w miarę karmienia i powinny całkowicie ustąpić po kilku tygodniach. Jeżeli przystawienie niemowlęcia do piersi wydaje się nieprawidłowe, matka może czubkiem swojego małego palca odsunąć wargę dziecka od sutka i na powrót umieścić we właściwej pozycji. Po początkowym mlaśnięciu przy przysysaniu się dziecka powinny nastąpić silne, miarowe ruchy szczęk, którym nie towarzyszą żadne odgłosy poza połykaniem. W celu mniej więcej równego użycia obu piersi większość matek albo podaje dziecku przy każdym karmieniu obie piersi, albo podaje je na przemian. Podawanie piersi na przemian przy kolejnych karmieniach ułatwia równe wykorzystanie obu piersi. Można podać dziecku jedną pierś, a kiedy przestanie ssać, pozwolić mu wyssać jeszcze trochę mleka z drugiej piersi. Niektórym niemowlętom trzeba pomóc, żeby im się odbiło po jedzeniu. W celu złagodzenia dolegliwości dziecka należy delikatnie masować je po plecach, trzymając je wzdłuż własnego przedramienia, pionowo przy własnej klatce piersiowej albo u matki na kolanach, w pozycji siedzącej lub leżącej twarzą w dół. Breastfeeding Polish Translated March 05 Page 5 of 10 NHS Direct 2005

6 Zalecenia Przy karmieniu piersią ważna dla zdrowia matki i dziecka jest zrównoważona, urozmaicona dieta, z piciem dużych ilości płynów (co najmniej ośmiu szklanek wody dziennie). Karmienie piersią wymaga dodatkowo co najmniej 500 kalorii dziennie. Większość tej energii organizm może zaczerpnąć z zapasów tłuszczu, który odkłada się w czasie ciąży. Kobieta karmiąca powinna jednak zawsze jeść, kiedy jest głodna, i pić, kiedy odczuwa pragnienie. Należy wybierać produkty o dużej wartości odżywczej, a nie pokarmy tłuste lub słodkie, i pamiętać, że organizm kobiety karmiącej potrzebuje większych ilości białka, wapnia, kwasu foliowego, witaminy C i witaminy A. Pewne substancje przenikają do mleka z organizmu matki. Jakkolwiek ogólnie do mleka przedostaje się poniżej 1% jakiegokolwiek leku, rozsądniej jest ograniczyć lub wyeliminować przyjmowanie takich substancji, które mogłyby mieć niekorzystny wpływ na dziecko. Na przykład nikotyna, alkohol, kofeina i narkotyki mogą niekorzystnie wpływać na karmienie, sen i trawienie. Matki przyjmujące leki z powodu uprzednio istniejących chorób powinny zawsze zasięgnąć porady lekarza. Przy każdej konsultacji ze specjalistą z zakresu ochrony zdrowia należy poinformować, że karmi się piersią, aby uzyskać odpowiednią poradę i leczenie. Częstość karmienia może się zwiększać w okresach gwałtownego przyśpieszenia rozwoju niemowlęcia, które przypadają zwykle około drugiego tygodnia, szóstego tygodnia, trzeciego i szóstego miesiąca, chociaż każde dziecko jest inne. Wytwarzanie mleka może przez pierwsze godziny nie nadążyć za zwiększonym zapotrzebowaniem, kobieta powinna więc w tym czasie więcej wypoczywać, dobrze się odżywiać i pić dużo płynów. Jeżeli chce się połączyć karmienie piersią z karmieniem mieszanką mleczną z butelki, lepiej jest poczekać, aż wytwarzanie mleka ustabilizuje się, by dodanie mieszanki nie wywarło niekorzystnego wpływu. Trudniej jest przejść z karmienia butelką, z zastosowaniem mieszanki, na karmienie piersią, niż odwrotnie. Zamiast wprowadzać mieszankę (która jest żywieniowo odmienna, jako że produkuje się ją z mleka krowiego), wiele matek używa przyrządów do ściągania mleka z piersi do butelek. Taką porcję można przechowywać do późniejszego użycia w lodówce nie dłużej niż 24 godziny lub w zamrażalniku przez czas do trzech miesięcy. Po rozmrożeniu mleka nie wolno z powrotem zamrażać. Kobiety, które pracują zawodowo, ściągają też mleko w czasie dnia pracy. Jeżeli matka spędza większość dnia z dala od dziecka, wytwarzanie mleka może ulec zmianie. Używanie ściągaczki umożliwia utrzymanie wytwarzania mleka na tym samym poziomie, a dziecko może być karmione odciągniętą porcją mleka, kiedy matka jest w pracy. Karmienie piersią działa na zasadzie sprzężenia zwrotnego między zapotrzebowaniem a produkcją mleka i nie powinno być trudności z pogodzeniem pracy poza domem z podawaniem dziecku mleka matki. Organizacja Maternity Alliance (Sojusz dla Macierzyństwa) dostarcza informacji i oferuje wsparcie przy powrocie do pracy zawodowej karmiącym matkom oraz ich pracodawcom, na których spoczywa odpowiedzialność spełnienia tych wymagań, jeżeli jest to możliwe. Ściągaczki można wypożyczyć lub kupić; Breastfeeding Polish Translated March 05 Page 6 of 10 NHS Direct 2005

7 informacje na ten temat można uzyskać od położnej, na oddziale położniczym albo w jednej z grup wsparcia, takich jak National Childbirth Trust (Narodowy Trust Urodzeń) lub La Leche League (Liga La Leche). Organizacje te doradzają też matkom wracającym do pracy w sprawach związanych z karmieniem piersią. U niektórych kobiet wytwarzanie prolaktyny w czasie karmienia piersią hamuje jajeczkowanie (owulację). To działanie antykoncepcyjne jest jednak obecne jedynie pod warunkiem, że niemowlę jest karmione tylko piersią do sześciu miesięcy. Oznacza to, że na to działanie antykoncepcyjne może liczyć tylko kobieta, która: karmi piersią w regularnych odstępach czasu, w ciągu dnia i w nocy (odstępy nie dłuższe niż sześć godzin) nie podaje dziecku innych pokarmów ani napojów, tak że nie opuszcza żadnego karmienia piersią od porodu nie miała normalnej miesiączki. Mimo spełniania wszystkich tych kryteriów kobieta może jednak zajść w ciążę. Większość klinik planowania rodziny i lekarzy rodzinnych zaleca dodatkowe zabezpieczenia, na przykład używanie prezerwatyw, pigułek antykoncepcyjnych zawierających progestagen jako jedyny składnik czynny lub wkładkę domaciczną (spiralę). Breastfeeding Polish Translated March 05 Page 7 of 10 NHS Direct 2005

8 Uzyskiwanie pomocy Kobieta mająca trudności z karmieniem piersią powinna wiedzieć, że zdarza się to dość często. Nabycie odpowiednich nawyków, związanych z karmieniem, może zająć trochę czasu i matce, i dziecku. Zdecydowanie warto jednak ponawiać próby, jeżeli jest to możliwe. Większość problemów z karmieniem można rozwiązać dzięki poradzie, informacji i wsparciu. Można je uzyskać z wielu źródeł, takich jak: National Childbirth Trust (NCT) breastfeeding helpline (Infolinia poświęcona problematyce karmienia piersią Narodowego Trustu Urodzin): La Leche League breastfeeding helpline (Infolinia poświęcona problematyce karmienia piersią Ligi La Leche): Breastfeeding Network (BfN) supporterline (Infolinia poświęcona problematyce karmienia piersią Sieci Karmienia Piersią): The Maternity Alliance information line (Infolinia Sojuszu dla Macierzyństwa): Association of Breastfeeding Mothers helpline (Infolinia Stowarzyszenia Matek Karmiących): Infolinia Drugline jest częścią Sieci Karmienia Piersią. W Drugline można telefonicznie uzyskać informacje na temat brania leków (wydawanych tylko na receptę) w okresie karmienia. Numer telefonu: Breastfeeding Polish Translated March 05 Page 8 of 10 NHS Direct 2005

9 Problemy Większość problemów przy karmieniu ma charakter przemijający i zwykle wiąże się z nieprawidłową postawą albo przystawieniem piersi. Można je zwykle łatwo rozwiązać i nie wymaga to zaprzestania karmienia piersią. Jeżeli niemowlę jest ułożone lub przystawione niewłaściwie, matka może odczuwać pewne dolegliwości (na przykład podrażnienie sutków). Korzystna może być zmiana pozycji, czyli karmienie dziecka w pozycji leżącej albo trzymanie go przedramieniem, zwłaszcza jeżeli matka odczuwa bóle po cesarskim cięciu. Piersi mogą się wypełniać i twardnieć z powodu zwiększenia dopływu krwi, niezbędnej do wytwarzania mleka, lub wtedy, gdy mleko pojawia się w kilka dni po porodzie. Takie zjawisko może wystąpić także wtedy, gdy niemowlę nie wypija całości mleka przy każdym karmieniu albo przy trudnościach z odpowiednim ułożeniem dziecka. Do pierwotnego obrzęku dochodzi, gdy piersi przepełniają się mlekiem, zanim możliwe jest samoistne uregulowanie ilości mleka. Zjawisku temu można zapobiegać przez: Delikatne masowanie piersi w celu zmiękczenia sutków i upuszczenia pewnej ilości mleka tuż przed karmieniem, co ułatwia dziecku uchwycenie sutka i zmniejsza uczucie pełności. Zimny okład na pierś, po to, żeby brodawka bardziej sterczała, co ułatwia niemowlęciu ssanie. Ciepłą kąpiel lub ciepły okład na pierś tuż przed karmieniem. Częste karmienie dziecka. Jeżeli dziecko nie zjadło dostatecznie dużo upuszczenie mleka po karmieniu, żeby zmiękczyć pierś, co może wywołać odruch wypływania mleka. Stan zapalny można łagodzić ibuprofenem w tabletkach, a ból paracetamolem. Przyzwyczajenie dziecka do karmienia na żądanie z odpowiednim ułożeniem go jest najskuteczniejszym sposobem leczenia i profilaktyki obrzęku i większości innych potencjalnych zaburzeń. Zapalenie sutka jest to stan zapalny piersi, który, nieleczony, może rozwijać się w cięższe zakażenie. Zwykle czynnik zakaźny dostaje się do piersi przez pęknięcia w brodawce, zablokowane przewody mleczne lub na skutek niewłaściwego ułożenia niemowlęcia. Do objawów zapalenia sutka należą: obecność guzków w piersi, zaczerwienienie, nadmierne ucieplenie i tkliwość (ból przy dotykaniu) oraz wydostawanie się z sutka grudek mleka. Zapaleniu mogą także towarzyszyć objawy przypominające grypę, takie jak bóle i gorączka. Zapalenie sutka leczy się zwykle antybiotykami; należy także kontynuować karmienie piersią, ponieważ łagodzi ono stan zapalny. Także w tym przypadku pomocne mogą być delikatne masaże piersi (zwłaszcza w czasie karmienia), częste karmienie i okłady. Czasami niemowlęta jedzą za mało, co może stanowić problem, jeżeli dziecko także nie przybiera na wadze. Może to być skutkiem złej techniki karmienia, stosowania nieodpowiednich mieszanek (przy karmieniu butelką), niedostatecznego wytwarzania mleka, Breastfeeding Polish Translated March 05 Page 9 of 10 NHS Direct 2005

10 trudności ze strony dziecka (na przykład kłopoty z ustabilizowaniem ust przy ssaniu, nieodpowiedniej pozycji przy ssaniu) lub zaburzeń wchłaniania, spowodowanych nietolerancją pewnych pokarmów albo zaburzeniami ze strony jelit. Jeżeli stanowi to źródło niepokoju, zwłaszcza jeśli stan dziecka wydaje się gorszy, należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym, pielęgniarką środowiskową (odwiedzającą rodzinę w domu) lub położną. Jeżeli nie, należy spróbować więcej wypoczywać, dobrze się odżywiać i koncentrować na karmieniu. Czasami małe dziecko przejmuje stres i napięcie matki. Piśmiennictwo Health Encyclopaedia (Encyklopedia zdrowia): Mastitis (Zapalenie sutka) Pregnancy (Ciąża) Wybrane linki Po narodzeniu: karmienie dziecka (National Childbirth Trust NCT) (Narodowy Trust Urodzin - NCT) Karmienie niemowlęcia: piersią czy butelką? (Midwives Information and Resource Service - MIDIRS) (Serwis Informacji i Pomocy Położnych MIDIRS) Oznaczanie prolaktyny (Lab Tests UK Online) (Badania Laboratoryjne Online Wielka Brytania) Breastfeeding (Karmienie piersią) (Informed Health Online) Breastfeeding (Karmienie piersią) La Leche League (Liga La Leche) Wsparcie przy karmieniu piersią (Breastfeeding Network (BfN)) (Sieć Karmienia Piersią BfN) Breastfeeding (Karmienie piersią) (The Association of Breastfeeding Mothers) (Stowarzyszenie Matek Karmiących) Breastfeeding Polish Translated March 05 Page 10 of 10 NHS Direct 2005

Jak przystawiać dziecko do karmienia? to pytanie nurtuje większość mam.

Jak przystawiać dziecko do karmienia? to pytanie nurtuje większość mam. Jak przystawiać dziecko do karmienia? to pytanie nurtuje większość mam. Ogólne zasady: 1. Przede wszystkim pamiętaj, że to dziecko jest przystawiane do piersi, a nie pierś do dziecka. 2. Można karmić dziecko

Bardziej szczegółowo

Dlaczego karmienie piersią jest najlepsze?

Dlaczego karmienie piersią jest najlepsze? Dlaczego karmienie piersią jest najlepsze? Mleko kobiece jest doskonałym, naturalnym pożywieniem, zapewniającym Twojemu dziecku najlepszy start w życie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca karmienie

Bardziej szczegółowo

Krok po kroku do sukcesu karmienia naturalnego

Krok po kroku do sukcesu karmienia naturalnego Krok po kroku do sukcesu karmienia naturalnego Istotą udanego karmienia piersią jest przede wszystkim wiara w siebie, ponieważ Mama jak nikt inny potrafi najlepiej się zająć swoim dzieckiem. Nie mniej

Bardziej szczegółowo

porady laktacja bez tajemnic Szczęśliwe dziecko, to szczęśliwa mama... Sposoby na udane karmienie piersią. Jak poznać czy dziecko się najada?

porady laktacja bez tajemnic Szczęśliwe dziecko, to szczęśliwa mama... Sposoby na udane karmienie piersią. Jak poznać czy dziecko się najada? porady laktacja bez tajemnic Szczęśliwe dziecko, to szczęśliwa mama... Sposoby na udane karmienie piersią. Jak poznać czy dziecko się najada? porady laktacja bez tajemnic Rzeczywisty niedobór pokarmu występuje

Bardziej szczegółowo

kłopotów związanych Przezwyciężanie typowych z karmieniem piersią Zwróć się o pomoc, gdy: Bolesne brodawki karmienia piersią?

kłopotów związanych Przezwyciężanie typowych z karmieniem piersią Zwróć się o pomoc, gdy: Bolesne brodawki karmienia piersią? Przezwyciężanie typowych kłopotów związanych z karmieniem piersią Karmienie piersią jest na pewno naturalne, ale czasami powstają przy tym trudności. Karmienia piersią trzeba się nauczyć. Wymaga to ćwiczeń.

Bardziej szczegółowo

MAM ważne informacje dotyczące karmienia piersią

MAM ważne informacje dotyczące karmienia piersią MAM ważne informacje dotyczące karmienia piersią Karmienie piersią szczególny związek Karmienie piersią to niezwykły kontakt z dzieckiem. Bliskość. Czułość. Miłość. Gdyby tylko można było pozbyć się niepewności

Bardziej szczegółowo

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego

Bardziej szczegółowo

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi

Bardziej szczegółowo

Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie

Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego

Bardziej szczegółowo

NIEMOWLĘ- JAK OCENIĆ ŻYWIENIE?

NIEMOWLĘ- JAK OCENIĆ ŻYWIENIE? NIEMOWLĘ- JAK OCENIĆ ŻYWIENIE? Klinika Gastroenterologii, Hepatologii, Zaburzeń Odżywiania i Pediatrii, Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa MGR INŻ. MAŁGORZATA MATUSZCZYK ILE ML MLEKA POWINNO

Bardziej szczegółowo

Chroń naturalny kształt główki dziecka: do zabawy na brzuch, do snu na wznak

Chroń naturalny kształt główki dziecka: do zabawy na brzuch, do snu na wznak B48961 Plagioceph-LFLT fin_po:layout 1 8/7/09 11:33 PM Page 2 Chroń naturalny kształt główki dziecka: do zabawy na brzuch, do snu na wznak Niemowlę powinno zawsze spać na plecach. Na brzuchu należy je

Bardziej szczegółowo

Materiały informacyjne dla pacjentów

Materiały informacyjne dla pacjentów Materiały informacyjne dla pacjentów Ząbkowanie Rozdziały tego tematu: Wprowadzenie Objawy Leczenie Powikłania Zapobieganie Ostrzeżenia Wprowadzenie Pierwsze zęby (zwane także zębami mlecznymi lub przejściowymi)

Bardziej szczegółowo

Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej

Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Warsztaty Żywieniowe Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Jeśli jesteś aktywny Powinieneś dbać szczególnie o to, co jesz! potrzebujesz więcej energii potrzebujesz więcej witamin i składników mineralnych

Bardziej szczegółowo

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185 SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje

Bardziej szczegółowo

Jak. karmić piersią. bez stresu?

Jak. karmić piersią. bez stresu? Jak karmić piersią bez stresu? Karmienie piersią jest niezwykle pouczającym doświadczeniem. Zapoznanie się z kilkoma wskazówkami pomoże Ci prawidłowo żywić Twojego maluszka. Gdy już nauczysz się najbardziej

Bardziej szczegółowo

Odczulanie na jad osy i pszczoły

Odczulanie na jad osy i pszczoły Odczulanie na jad osy i pszczoły Oddział Immunologii Broszura informacyjna dla pacjentów Wstęp Niniejsza broszura przeznaczona jest dla osób uczulonych na jad pszczoły i osy. Zawiera ona informacje na

Bardziej szczegółowo

SZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1)

SZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1) SZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1) Grypa sezonowa jest ostrą chorobą wirusową, która przenosi się drogą kropelkową, bądź też przez kontakt bezpośredni z zakażoną osobą

Bardziej szczegółowo

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika

Bardziej szczegółowo

Czy grozi mi wirusowe zapalenie wątroby typu B?

Czy grozi mi wirusowe zapalenie wątroby typu B? Czy grozi mi wirusowe zapalenie wątroby typu B? Co to jest? Wirus zapalenia wątroby typu B (HBW) powoduje zakażenie wątroby mogące prowadzić do poważnej choroby tego organu. Wątroba jest bardzo ważnym

Bardziej szczegółowo

ZDROWO JEM. Mamo! Tato! - ZDROWO ROSNE!

ZDROWO JEM. Mamo! Tato! - ZDROWO ROSNE! Mamo! Tato! To od Was zależy, co znajdzie się na moim talerzu, a potem - w brzuszku. Wybierajcie mądrze i nauczcie mnie jeść zdrowe oraz smaczne produkty. Tę naukę musimy zacząć już teraz. Kolorowanka

Bardziej szczegółowo

Ten przewodnik dla pacjenta może być rozpowszechniany wyłącznie wśród kobiet, którym lekarz przepisał tabletki antykoncepcyjne Atywia

Ten przewodnik dla pacjenta może być rozpowszechniany wyłącznie wśród kobiet, którym lekarz przepisał tabletki antykoncepcyjne Atywia Ten przewodnik dla pacjenta może być rozpowszechniany wyłącznie wśród kobiet, którym lekarz przepisał tabletki antykoncepcyjne Atywia Twój lekarz zalecił Ci stosowanie nowoczesnej metody antykoncepcji

Bardziej szczegółowo

Hipoglikemia Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.

Hipoglikemia Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o. Hipoglikemia Hipoglikemia Hipoglikemia, zwana inaczej niedocukrzeniem, oznacza obniżanie stężenia glukozy we krwi do wartości poniżej 55 mg/dl (3,1 mmol/l) Niekiedy objawy hipoglikemii mogą wystąpić przy

Bardziej szczegółowo

Badanie przesiewowe szyjki Badanie przesiewowe szyjki macicy: Kolposkopia

Badanie przesiewowe szyjki Badanie przesiewowe szyjki macicy: Kolposkopia Polish translation of Cervical screening: the colposcopy examination (January 2013) Badanie przesiewowe szyjki Badanie przesiewowe szyjki macicy: Kolposkopia Poradnik zaktualizowany Page 2 Dlaczego powinnam

Bardziej szczegółowo

Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie

Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki

Bardziej szczegółowo

Zasady bezpieczeństwa podczas upałów

Zasady bezpieczeństwa podczas upałów Zasady bezpieczeństwa podczas upałów Zasada nr 1 Noś jasne, luźne, swobodne oraz bawełniane ubrania. Zakładaj tak mało ubrań jak to jest możliwe gdy jesteś w domu. Zasada nr 2 Pij dużo płynów W czasie

Bardziej szczegółowo

Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie.

Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. GALAKTOZEMIA Częstotliwość występowania tej choroby to 1:60 000 żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. galaktoza - cukier prosty (razem z glukozą i fruktozą wchłaniany w przewodzie pokarmowym),

Bardziej szczegółowo

2011-03-17. Woda. Rola wody. Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia?

2011-03-17. Woda. Rola wody. Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia? Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia? A. Jarosz Woda głównym składnikiem ciała i podstawowym składnikiem pożywienia stanowi 50 80 %masy ciała zasoby wodne organizmu muszą być stale

Bardziej szczegółowo

Suszona siara dla cieląt: dobry czy zły pomysł?

Suszona siara dla cieląt: dobry czy zły pomysł? https://www. Suszona siara dla cieląt: dobry czy zły pomysł? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 10 stycznia 2017 Siara dla cielęcia jest według niektórych eliksirem życia. Podana na czas w odpowiedniej

Bardziej szczegółowo

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE SZKOLNYM Opracowała: Iwona Konowalska Prawidłowe żywienie powinno stanowić bardzo istotny element promocji zdrowia. Tworząc szkolne programy prozdrowotne należy koncentrować

Bardziej szczegółowo

Kręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza

Kręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza Kręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza Kręgozmyk (spondylolisteza) - jest to zsunięcie się kręgu do przodu (w kierunku brzucha) w stosunku do kręgu położonego poniżej. Dotyczy to

Bardziej szczegółowo

Grupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 25 czerwiec 2016

Grupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 25 czerwiec 2016 CIĄŻA I KARMIENIE PIERSIĄ > Model : 4075211 Producent : MERCK KGAA FEMINATAL N - Podwójne zdrowie dziecka i mamy Zestaw witamin i minerałów dla kobiet w ciąży i karmiących piersią - najczęściej stosowany

Bardziej szczegółowo

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także

Bardziej szczegółowo

Zadbaj o swoje zdrowie już dziś

Zadbaj o swoje zdrowie już dziś Zadbaj o swoje zdrowie już dziś Jurata Jurkun Specjalista ds. odżywiania i kontroli wagi Centrum Zdrowego Odżywiania i Kontroli Wagi w Suwałkach Zmiany cywilizacyjne Zmiany cywilizacyjne Transport Zbiory

Bardziej szczegółowo

Jakie są objawy zespołu policystycznych jajników?

Jakie są objawy zespołu policystycznych jajników? 3 Jakie są objawy zespołu policystycznych jajników? Najważniejsze punkty zu kobiet występuje różne nasilenie objawów; u niektórych objawy mogą być ciężkie, u innych nieznaczne. zobjawami zespołu PCOS mogą

Bardziej szczegółowo

NIE PONOSIMY ODPOWIEDZIALNOŚCI za ewentualne powikłania wynikające ze stosowania zaleceń bez nadzoru lekarskiego.

NIE PONOSIMY ODPOWIEDZIALNOŚCI za ewentualne powikłania wynikające ze stosowania zaleceń bez nadzoru lekarskiego. Copyright by Wydawnictwo EPROFESS Wydanie I, 2017 ISBN: 978-83-63435-53-0 Niniejszy poradnik nie podejmuje prób leczenia, stanowi jedynie źródło informacji. Zawarte tu porady nie mogą zastępować diagnostyki

Bardziej szczegółowo

Co należy jeść, a czego lepiej unikać, by odżywiać się zdrowo?

Co należy jeść, a czego lepiej unikać, by odżywiać się zdrowo? Co należy jeść, a czego lepiej unikać, by odżywiać się zdrowo? Według definicji zdrowe odżywianie to sposób jedzenia, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu jego zapewnienia

Bardziej szczegółowo

Twoje wizyty położnicze Informacje i porady dla przyszłych matek

Twoje wizyty położnicze Informacje i porady dla przyszłych matek Ta broszura zawiera informacje o wizytach położniczych. Nie zgub jej i przynoś ze sobą na wizyty u położnej, lekarza lub jakiekolwiek inne wizyty szpitalne. Naklejka szpitalna Telefon: Lekarz pierwszego

Bardziej szczegółowo

Jak ustalić datę poczęcia?

Jak ustalić datę poczęcia? Jak ustalić datę poczęcia? Ciąża rozpoczyna się w chwili zapłodnienia komórki jajowej. Czy jest możliwe dokładne wyznaczenie dnia w którym do tego doszło? Istnieją kalkulatory, które obliczają prawdopodobną

Bardziej szczegółowo

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi

Bardziej szczegółowo

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia

Bardziej szczegółowo

Grzybica brodawek i pleśniawki

Grzybica brodawek i pleśniawki Grzybica brodawek i pleśniawki Jedną z częstych przypadłości jaka dosięga mamy karmiące piersią jest grzybica brodawek. Mamy często nie wiedzą co się dzieje, kiedy nagle brodawki zaczynają boleć, najpierw

Bardziej szczegółowo

ANKIETA - dietetyczna AKTYWNOŚĆ DANE OSOBOWE. Charakter twojej pracy: Imię i nazwisko: Miejsce zamieszkania (miejscowość): Tel kontaktowy:

ANKIETA - dietetyczna AKTYWNOŚĆ DANE OSOBOWE. Charakter twojej pracy: Imię i nazwisko: Miejsce zamieszkania (miejscowość): Tel kontaktowy: ANKIETA - dietetyczna DANE OSOBOWE Imię i nazwisko: Data urodzenia: Waga: Wzrost: Miejsce zamieszkania (miejscowość): Tel kontaktowy: Email (w razie zmiany adresu @ prosimy o informację zwrotną): Wypełnij

Bardziej szczegółowo

Doustna szczepionka przeciwko rotawirusom

Doustna szczepionka przeciwko rotawirusom Doustna szczepionka przeciwko rotawirusom Na tej stronie można znaleźć krótkie podsumowanie informacji o zapobieganiu chorobie i szczepionce, która jest dostępna. Łącza do bardziej szczegółowych informacji

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Bo mama nie zawsze karmi piersią Pierwsza marchewka malucha Jedzenie to przygoda! Ach, śpij, kochanie (2)

Spis treści. Bo mama nie zawsze karmi piersią Pierwsza marchewka malucha Jedzenie to przygoda! Ach, śpij, kochanie (2) Spis treści Jak zacząć karmić piersią? By karmienie było wygodne dla obojga Czy dziecko je efektywnie? Czy mam za mało mleka? Gdy karmienie piersią boli Mam za dużo mleka! Gdy mleko nie wypływa z piersi

Bardziej szczegółowo

Karmienie naturalne dobre dla dziecka zdrowe dla matki. Katarzyna Dobosz, Latem.

Karmienie naturalne dobre dla dziecka zdrowe dla matki. Katarzyna Dobosz, Latem. Karmienie naturalne dobre dla dziecka zdrowe dla matki Katarzyna Dobosz, Latem. Prezentacja zaktualizowana w ramach Programu Zdrowotnego Macierzyństwo krok po kroku finansowanego ze środków Miasta Gdańsk..

Bardziej szczegółowo

your smear test results

your smear test results Wyniki badania cytologicznego your smear test results Informacje szczegółowe explained POLISH Twój ostatni wynik badania cytologicznego wykazał pewne nieprawidłowości. Niniejsza ulotka wyjaśnia, co oznacza

Bardziej szczegółowo

MOJE SZCZENIĘ MA BIEGUNKĘ! CO ROBIĆ?

MOJE SZCZENIĘ MA BIEGUNKĘ! CO ROBIĆ? MOJE SZCZENIĘ MA BIEGUNKĘ! CO ROBIĆ? Biegunka to nic innego jak oddawanie przez szczenię, z większą niż zazwyczaj częstotliwością, rzadkiego, nieuformowanego kału. Jeżeli dodatkowo podczas biegunki występują

Bardziej szczegółowo

Karmienie piersią. Ważne informacje dla matek. UNICEF UK Baby Friendly Initiative Breastfeeding Your Baby, page 1

Karmienie piersią. Ważne informacje dla matek. UNICEF UK Baby Friendly Initiative Breastfeeding Your Baby, page 1 Karmienie piersią Ważne informacje dla matek UNICEF UK Baby Friendly Initiative Breastfeeding Your Baby, page 1 Wstęp Niniejsza broszura przeznaczona jest dla matek, które rozpoczynają karmienie piersią.

Bardziej szczegółowo

Lilly Diabetes. Cukrzyca ciążowa

Lilly Diabetes. Cukrzyca ciążowa Lilly Diabetes Twoje doświadczenia są naszą inspiracją. Cukrzyca ciążowa Cukrzyca ciążowa Cukrzyca w okresie ciąży występuje u około 3% kobiet. Taka cukrzyca nazywana jest cukrzycą ciążową. Cukrzyca ciążowa

Bardziej szczegółowo

Karmienie naturalne dobre dla dziecka zdrowe dla matki. Katarzyna Dobosz, Latem.

Karmienie naturalne dobre dla dziecka zdrowe dla matki. Katarzyna Dobosz, Latem. Karmienie naturalne dobre dla dziecka zdrowe dla matki Katarzyna Dobosz, Latem. PROGRAM ZDROWOTNY KARMIENIE NATURALNE DZIECKA JAKO PROFILAKTYKA NIEKORZYSTNYCH WPŁYWÓW ŚRODOWISKA aktualizacja: Gdańsk, październik

Bardziej szczegółowo

Smacznie, zdrowo, aktywnie! Jak zachęcić młodzież do zdrowego stylu życia?

Smacznie, zdrowo, aktywnie! Jak zachęcić młodzież do zdrowego stylu życia? Smacznie, zdrowo, aktywnie! Jak zachęcić młodzież do zdrowego stylu życia? Omówienie ankiety na temat stylu życia dla uczniów klas 2 gimnazjum i 7 szkoły podstawowej 1.Czy spożywasz śniadanie codziennie

Bardziej szczegółowo

FORMULARZ DO WYPEŁNIENIA PRZED KONSULTACJĄ. Jeżeli jesteś umówiony/a na konsultację stacjonarną zabierz plik ze sobą na spotkanie.

FORMULARZ DO WYPEŁNIENIA PRZED KONSULTACJĄ. Jeżeli jesteś umówiony/a na konsultację stacjonarną zabierz plik ze sobą na spotkanie. ! FORMULARZ DO WYPEŁNIENIA PRZED KONSULTACJĄ Jeżeli jesteś umówiony/a na konsultację stacjonarną zabierz plik ze sobą na spotkanie. Jeżeli jesteś umówiony/a na konsultację online prześlij plik najpóźniej

Bardziej szczegółowo

Wszystko co warto wiedzieć o skutecznym uśmierzaniu bólu drogą wziewną przy porodzie.

Wszystko co warto wiedzieć o skutecznym uśmierzaniu bólu drogą wziewną przy porodzie. Wszystko co warto wiedzieć o skutecznym uśmierzaniu bólu drogą wziewną przy porodzie. Linde: Living healthcare 02 03 Bezpieczne i skuteczne uśmierzanie bólu w trakcie porodu. Co to jest wziewne łagodzenie

Bardziej szczegółowo

Buduj bliskość, wspieraj odporność

Buduj bliskość, wspieraj odporność Buduj bliskość, wspieraj odporność Kampania edukacyjna dla rodziców dotycząca roli mleka mamy w budowaniu odporności dziecka. Odkryj wiedzę o oligosacharydach mleka kobiecego i wymień ją na unikalne body

Bardziej szczegółowo

ROPIEŃ PIERSI OD OBJAWÓW DO WYLECZENIA

ROPIEŃ PIERSI OD OBJAWÓW DO WYLECZENIA ROPIEŃ PIERSI OD OBJAWÓW DO WYLECZENIA lek. Katarzyna Raczek-Pakuła IBCLC, CDL Centrum Medyczne Żelazna Babka Medica Konferencja jesienna PTKIDL, Lublin 2018 WYWIAD CHOROBOWY PACJENTKA URODZIŁA 7.01.2018

Bardziej szczegółowo

Rola poszczególnych składników pokarmowych

Rola poszczególnych składników pokarmowych Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.

Bardziej szczegółowo

PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH

PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje pakietów Genodiet Pakiet konsultacji genetycznych Genodiet składaja się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki

Bardziej szczegółowo

PORADNIK DLA PACJENTKI

PORADNIK DLA PACJENTKI PORADNIK DLA PACJENTKI Walproinian Antykoncepcja i ciąża: Co powinna Pani wiedzieć Niniejsza broszura jest skierowana do kobiet i dziewcząt, które przyjmują jakikolwiek lek zawierający walproinian, lub

Bardziej szczegółowo

Ulotka informacyjna. Witamina K Informacje dla rodziców. Wersja 2

Ulotka informacyjna. Witamina K Informacje dla rodziców. Wersja 2 Ulotka informacyjna Witamina K Informacje dla rodziców Wersja 2 Czym jest witamina K? Witamina K jest witaminą naturalnie występującą w produktach spożywczych, szczególnie w wątrobie i niektórych warzywach.

Bardziej szczegółowo

African Mango - recenzja, opis produktu

African Mango - recenzja, opis produktu African Mango - recenzja, opis produktu African mango to popularne obecnie suplementy diety wspomagające odchudzanie, stworzone na bazie pestek afrykańskiego mango. Skutecznie pomagają w utracie nadmiaru

Bardziej szczegółowo

Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce www.seniorizdrowie.pl

Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce www.seniorizdrowie.pl Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce

Bardziej szczegółowo

Co robię, aby nie zachorować na AIDS? Mateusz Hurko kl. III AG

Co robię, aby nie zachorować na AIDS? Mateusz Hurko kl. III AG Co robię, aby nie zachorować na AIDS? Mateusz Hurko kl. III AG -Czym jest HIV? -HIV jest wirusem. Jego nazwa pochodzi od: H human I immunodeficiency ludzki upośledzenia odporności V virus wirus -To czym

Bardziej szczegółowo

Korespondujące. rekomendacje z wydanych. przez WHO wytycznych: chroniących, promujących i. wspierających karmienie. piersią w placówkach

Korespondujące. rekomendacje z wydanych. przez WHO wytycznych: chroniących, promujących i. wspierających karmienie. piersią w placówkach Dziesięć Kroków Udanego Karmienia Piersią wersja po aktualizacji w 2018 roku porównanie z pierwotną wersją Dziesięciu Kroków oraz nowymi wytycznymi WHO z 2017 roku Dziesięć Kroków Udanego Karmienia Piersią

Bardziej szczegółowo

ULEWANIA. Czy Twojemu dziecku dokuczają ulewania?

ULEWANIA. Czy Twojemu dziecku dokuczają ulewania? ULEWANIA Czy Twojemu dziecku dokuczają ulewania? Okiem mamy Ulewania Pierwsze ulewania mogą wywołać Twój niepokój szczególnie jeśli to Twój debiut w roli mamy. Nie ma powodu do obaw ulewanie nie jest chorobą,

Bardziej szczegółowo

ANKIETA DLA PACJENTKI. Imię:. Nazwisko:... Data urodzenia:

ANKIETA DLA PACJENTKI. Imię:. Nazwisko:... Data urodzenia: Data:... ANKIETA DLA PACJENTKI Imię:. Nazwisko:.... Data urodzenia: Szanowna Pani, serdecznie prosimy o poświęcenie 15 minut na wypełnienie poniższego dokumentu. Zawiera on pytania, które bardzo pomogą

Bardziej szczegółowo

Ostre infekcje u osób z cukrzycą

Ostre infekcje u osób z cukrzycą Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni

Bardziej szczegółowo

GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH

GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje testów Genodiet Test Genodiet składają się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki do poznania indywidualnych zasad zdrowia. Identyfikacja typu

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Duphalac, 667 mg/ml, roztwór doustny. Lactulosum

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Duphalac, 667 mg/ml, roztwór doustny. Lactulosum Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Duphalac, 667 mg/ml, roztwór doustny Lactulosum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zażyciem leku, ponieważ zawiera ona informacje

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Anatomia człowieka 1. Które z białek występujących w organizmie człowieka odpowiedzialne są za kurczliwość mięśni? 2. Co to są neurony i w jaki sposób stykają się między sobą i efektorami?

Bardziej szczegółowo

Żywienie dziecka. Żywienie dziecka. Budowa nowych tkanek (rozrost) Odnowa zużytych tkanek. Wytwarzanie energii. Utrzymywanie temperatury ciała

Żywienie dziecka. Żywienie dziecka. Budowa nowych tkanek (rozrost) Odnowa zużytych tkanek. Wytwarzanie energii. Utrzymywanie temperatury ciała Żywienie dziecka dr n.med. Jolanta Meller Na wiele potrzebnych nam rzeczy możemy poczekać. Dziecko nie może. Właśnie teraz formują się jego kości, tworzy się krew, rozwija umysł. Nie możemy mu powiedzieć

Bardziej szczegółowo

Diosminum. Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta.

Diosminum. Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta. ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Diohespan max, 1000 mg, tabletki Diosminum Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta. Lek ten jest dostępny

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowa Rada Egzaminatorów Konsultantów

Międzynarodowa Rada Egzaminatorów Konsultantów I. Rozwój i odżywianie 26 A. Niemowlę 1. Zachowania żywieniowe w różnym wieku 2. Nietolerancje pokarmowe/alergie 3. Anatomia niemowlęcia i trudności spowodowane przez czynniki anatomiczne w jamie ustnej

Bardziej szczegółowo

Dobry start w życie. Jak pomagają położne

Dobry start w życie. Jak pomagają położne Dobry start w życie Jak pomagają położne Jesteś w ciąży? Właśnie urodziłaś dziecko? Serdecznie gratuluję i cieszę się razem z Tobą! Narodziny dziecka to radosne wydarzenie. Jednocześnie ciąża i poród niosą

Bardziej szczegółowo

ZASADY ŻYWIENIA NIEMOWLĄT I MAŁYCH DZIECI

ZASADY ŻYWIENIA NIEMOWLĄT I MAŁYCH DZIECI ZASADY ŻYWIENIA NIEMOWLĄT I MAŁYCH DZIECI Optymalnym i fizjologicznym sposobem żywienia niemowląt jest karmienie piersią. Pokarm kobiecy wytwarzany w wystarczających ilościach przez zdrową matkę w pełni

Bardziej szczegółowo

Problemy z brodawkami piersiowymi w laktacji. lek. Katarzyna Raczek-Pakuła IBCLC, CDL Poradnia Laktacyjna CMŻ

Problemy z brodawkami piersiowymi w laktacji. lek. Katarzyna Raczek-Pakuła IBCLC, CDL Poradnia Laktacyjna CMŻ Problemy z brodawkami piersiowymi w laktacji lek. Katarzyna Raczek-Pakuła IBCLC, CDL Poradnia Laktacyjna CMŻ Zagadnienia Warianty anatomiczne brodawek Ból i uszkodzenia brodawek leczenie przyczynowe Anatomia

Bardziej szczegółowo

10 kroków do udanego karmienia piersią

10 kroków do udanego karmienia piersią 10 kroków do udanego karmienia piersią wskazówki do wdrażania w oddziałach z patologią noworodka i intensywną terapią II i III poziom opieki perinatalnej Maria Wilińska, Komitet Upowszechniania Karmienia

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon

Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon Omówienie rozpowszechnienia choroby Deksametazonu sodu fosforan w postaci roztworu do wstrzykiwań stosowany jest

Bardziej szczegółowo

Nazwa producenta Ilość w opakowaniu handlowym. opak. Cena części / netto / słownie : zł groszy. Kwota podatku VAT słownie : zł groszy

Nazwa producenta Ilość w opakowaniu handlowym. opak. Cena części / netto / słownie : zł groszy. Kwota podatku VAT słownie : zł groszy Załącznik nr 1 Część nr 1 - Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Mleko początkowe. Opis produktu leczniczego, postać, dawka, ilość w opakowaniu j.m.. Nazwa handlowa, postać w opakowaniu

Bardziej szczegółowo

Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS. Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów

Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS. Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów Lekarze z Chin uważają, że owoce głożyny znane jako chińskie daktyle pomagają zachować sprawność, poprawiają odporność, wspomagają

Bardziej szczegółowo

Przydatne dane kontaktowe

Przydatne dane kontaktowe Przydatne dane kontaktowe Ogólnokrajowe Allergy UK (alergie) 01322 619 898 www.allergyuk.org Association of Breastfeeding Mothers (karmienie piersią) 0300 330 5453 9:30 22:30 www.abm.me.uk Asthma UK (astma)

Bardziej szczegółowo

DZIECKO Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA

DZIECKO Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA DZIECKO Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA Odżywianie jest ważną sferą w życiu każdego człowieka. Różnorodne przeżywane przez nas stresy są częstym powodem utraty apetytu, podjadania lub nadmiernego apetytu. Różne

Bardziej szczegółowo

KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY

KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY nr zad. max punktów 1. 4 pkt. A. ośrodek dotyku płat ciemieniowy ośrodek ruchowy płat czołowy ośrodek Wernickiego płat skroniowy

Bardziej szczegółowo

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie

Bardziej szczegółowo

CZYM JEST SZCZEPIONKA?

CZYM JEST SZCZEPIONKA? CZYM JEST SZCZEPIONKA? Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany

Bardziej szczegółowo

Płacz niemowląt. Ponieważ niemowlęta nie umieją mówić, używają płaczu jako środka wyrazu i komunikowania swoich potrzeb.

Płacz niemowląt. Ponieważ niemowlęta nie umieją mówić, używają płaczu jako środka wyrazu i komunikowania swoich potrzeb. Płacz niemowląt Wprowadzenie Wszystkie niemowlęta płaczą, zwłaszcza w ciągu pierwszych paru tygodni po urodzeniu. Płaczą, kiedy czegoś potrzebują, ale nie zawsze oznacza to, że dzieje się coś złego. Czasem

Bardziej szczegółowo

Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej

Bardziej szczegółowo

Pierwszy dzień. Narodziny dziecka to chwila bardzo szczególna, ale czasem również męcząca.

Pierwszy dzień. Narodziny dziecka to chwila bardzo szczególna, ale czasem również męcząca. Pierwszy dzień Narodziny dziecka to chwila bardzo szczególna, ale czasem również męcząca. Jeżeli wiesz już coś o karmieniu piersią, pierwszy dzień może być dzięki temu łatwiejszy. Po porodzie Najlepiej

Bardziej szczegółowo

Sportowa dieta kobiet

Sportowa dieta kobiet Sportowa dieta kobiet Poradnik żywieniowy dla kobiet uprawiających kolarstwo ARKADIUSZ KOGUT Uprawianie sportów wytrzymałościowych, w tym kolarstwa, wiąże się z utratą dużej ilości energii. U kobiet prawidłowe

Bardziej szczegółowo

1 Proces zapłodnienia 15 Kobiecy cykl miesiączkowy 15 Spermatogeneza 20 Zapłodnienie 22. Kiedy należy zwrócić się o pomoc do lekarza?

1 Proces zapłodnienia 15 Kobiecy cykl miesiączkowy 15 Spermatogeneza 20 Zapłodnienie 22. Kiedy należy zwrócić się o pomoc do lekarza? SPIS TREŚCI Wstęp 10 1 Proces zapłodnienia 15 Kobiecy cykl miesiączkowy 15 Spermatogeneza 20 Zapłodnienie 22 Zagnieżdżenie 23 Prawdopodobieństwo zajścia w ciążę 23 Kiedy należy zwrócić się o pomoc do lekarza?

Bardziej szczegółowo

Ty i Twoje dziecko Wirusowe zapalenie wątroby typub

Ty i Twoje dziecko Wirusowe zapalenie wątroby typub Ty i Twoje dziecko Wirusowe zapalenie wątroby typub Jeżeli chorujesz na wirusowe zapalenie wątroby typu B i jesteś w ciąży, planujesz ciążę, właśnie urodziłaś, albo masz już dzieci, ta ulotka dostarczy

Bardziej szczegółowo

Badania przesiewowe z krwi włośniczkowej noworodka

Badania przesiewowe z krwi włośniczkowej noworodka Badania przesiewowe z krwi włośniczkowej noworodka W pierwszym tygodniu życia Twojego dziecka, zostanie Ci zaproponowane przeprowadzenie badania przesiewowego z jego krwi włośniczkowej. Dlaczego należy

Bardziej szczegółowo

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ PIJMY WODĘ NA ZDROWIE!

SCENARIUSZ PIJMY WODĘ NA ZDROWIE! SCENARIUSZ PIJMY WODĘ NA ZDROWIE! CELE: 1. Przekazanie dzieciom wiedzy na temat znaczenia wody dla ludzi, zwierząt i roślin. 2. Uświadomienie dzieciom wagi picia wody. 3. Przekazanie dzieciom wiedzy na

Bardziej szczegółowo

1a. Osobą sprawującą opiekę był/była:?

1a. Osobą sprawującą opiekę był/była:? 1. Czy miała Pani wyznaczoną osobę sprawującą opiekę? osoba sprawująca opiekę lekarz specjalista w dziedzinie położnictwa i ginekologii, lekarz ze specjalizacją I stopnia w dziedzinie położnictwa i ginekologii,

Bardziej szczegółowo

W zależności od stanu zdrowia noworodki dzielimy na trzy grupy:

W zależności od stanu zdrowia noworodki dzielimy na trzy grupy: Sprawdź jak bardzo pomocny jest logopeda podczas pierwszych dni nowonarodzonego dziecka. W tym artykule dowiesz się, jak wygląda badanie logopedyczne maluszka oraz jakich wskazówek specjalista powinien

Bardziej szczegółowo

Co to jest cukrzyca?

Co to jest cukrzyca? Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii

Bardziej szczegółowo

Centrum Medyczne Ostrołęka. dr Piotr Pierzyński. Szanowni Państwo,

Centrum Medyczne Ostrołęka. dr Piotr Pierzyński. Szanowni Państwo, Centrum Medyczne Ostrołęka dr Piotr Pierzyński Szanowni Państwo, Proszę o wydrukowanie i wypełnienie załączonego poniżej formularza wizyty oraz zabranie go ze sobą na konsultację. Proszę też pamiętać o

Bardziej szczegółowo

Grupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 20 wrzesień 2016

Grupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 20 wrzesień 2016 CIĄŻA I KARMIENIE PIERSIĄ > Model : 8431401 Producent : MERCK SP.Z O.O. Feminatal Metafolin Metafolina. Od niej wszystko się zaczyna. Pierwsza i jedyna w Polsce opatentowana aktywna forma folianu. Feminatal

Bardziej szczegółowo

Produkty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!!

Produkty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!! Zdrowy tryb życia Co robić żeby zdrowo żyć? Co otrzymujemy dzięki zdrowemu stylowi życia? Jak wygląda plan zdrowego żywienia? Chcesz być szczupła? Zdrowe odżywianie Węglowodany Warzywa i owoce Produkty

Bardziej szczegółowo

Głodzenie w okresie okołooperacyjnym dorosłych i dzieci. Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Anestezjologii

Głodzenie w okresie okołooperacyjnym dorosłych i dzieci. Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Anestezjologii Głodzenie w okresie okołooperacyjnym dorosłych i dzieci Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Anestezjologii Dlaczego powstały nowe wytyczne Przegląd aktualnej wiedzy Umożliwienie anestezjologom w całej Europie

Bardziej szczegółowo