KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. ZDROWIA I OCHRONY KONSUMENTÓW

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. ZDROWIA I OCHRONY KONSUMENTÓW Dyrekcja D Bezpieczeństwo żywności: produkcja i łańcuch dystrybucyjny D2 Zagrożenia biologiczne SANCO/34/2004 Rev3 Dokument roboczy 13 lipca 2004 r. BADANIE PODSTAWOWE DOTYCZĄCE WYSTĘPOWANIA BAKTERII SALMONELLA W STADACH NIOSEK GATUNKU GALLUS gallus NA TERENIE UE SPECYFIKACJE TECHNICZNE PRZEDSTAWIONE NA SPOTKANIU STAŁEGO KOMITETU DS. ŁAŃCUCHA POKARMOWEGO I ZDROWIA ZWIERZĄT DN. 15 LIPCA 2004 R. 1

2 OPRACOWANIE PODSTAWOWE DOTYCZĄCE WYSTĘPOWANIA BAKTERII SALMONELLA W STADACH NIOSEK GATUNKU GALLUS gallus NA TERENIE UE SPECYFIKACJE TECHNICZNE Rozdział 1 Cele badania Celem jest oszacowanie występowania bakterii Salmonella w stadach kur niosek (Gallus gallus) znoszących jaja spożywcze pod koniec ich okresu produkcyjnego na terenie Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Biorąc pod uwagę, że badanie skupia się na gatunkach bakterii Salmonella wywołujących choroby pochodzenia odzwierzęcego, gatunki bakterii Salmonella Pullorum oraz Salmonella Gallinarum nie są objęte badaniem. Przypadki wystąpień wykryte w poszczególnych Państwach Członkowskich będą stanowić dane porównawcze. Badanie powinno objąć okres jednego roku, począwszy od dnia 1 października 2004 r. Rozdział 2 Pobieranie próbek Pobieraniem próbek powinny zostać zasadniczo objęte fermy hodujące przynajmniej 1000 kur niosek. W państwach, gdzie liczba ferm z co najmniej 1000 kurami jest mniejsza od rozmiaru próbki (patrz rozdział 3), można wziąć pod uwagę mniejsze fermy, preferując raczej te hodujące powyżej 350 kur. Fermy niepodlegające przepisom rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 na mocy jego art. 1 ust. 3 nie muszą być objęte pobieraniem próbek. Pobieranie próbek od niosek będzie się odbywać na koniec okresu niesienia, w okresie maksymalnie 9 tygodni od depopulacji. Warunek ten nie dotyczy małych stad (koniecznie poniżej 1000 kur) niosek w różnym wieku. W celu organizacji pobierania próbek organy zorganizują system pozwalający na odwiedzanie stad we właściwym czasie. Próbki są pobierane tylko od jednego stada na fermę. W razie obecności stad w różnym wieku, pozostających w okresie do 9 tygodni przed depopulacją, pobieranie próbek należy skoncentrować na najstarszych nioskach. Jeżeli w jednym kurniku/stadzie występują grupy kur w różnym wieku, pobieraniem próbek należy objąć najstarsze grupy. Podczas wyboru fermy należy brać pod uwagę ryzyko, że niektóre początkowo wybrane fermy nie będą mogły zostać objęte pobieranie próbek (np. z powodu wczesnego uboju), dlatego należy dokonać wyboru nieco większej liczby. Definicje znajdują się w załączniku 4A. Pobieranie próbek powinno być rozłożone maksymalnie równomiernie w okresie roku, tak aby następowało w rożnych porach roku. 2

3 Pobieranie próbek przeprowadzane jest przez odpowiednie organy lub pod ich nadzorem, przez organy, na które przeniesiono ten obowiązek. Rozdział 3 Wielkość próby i wybór stad Podstawowa wielkość próby określa liczbę ferm do sprawdzenia. Jest obliczana w oparciu o następujące kryteria: docelowa częstość występowania: 20% wymagany poziom ufności: 95% dokładność: 3% Państwa pobiorą próbki z liczby stad wyliczonej w oparciu o powyższe kryteria, bez względu na częstość występowania znaną dla poszczególnych krajów dzięki uprzednio podejmowanym działaniom. W każdym z Państw Członkowskich należy poddać populację kur niosek stratyfikacji ze względu na wielkość fermy. Stratyfikację ferm należy przeprowadzić możliwie ściśle w oparciu o poniższą klasyfikację: >= Załącznik 1 zawiera klasyfikację liczby ferm w Państwach Członkowskich, opartą na danych dostarczonych służbom Komisji przez organy krajowe, jak również liczbę i klasyfikację ferm, które zostaną objęte pobieraniem próbek z zastosowaniem powyższych kryteriów statystycznych. Wielkość próby jest ustalana przy pomocy wzoru podanego w załączniku 2. Państwa mogą użyć nowszych dostępnych danych dotyczących populacji kur niosek na ich obszarze, o ile stosują powyższe reguły klasyfikacji oraz wzór. Dane o populacji oraz wielkość próby są dostarczane Komisji. Ogółem, należy pobrać próbki z co najmniej 172 ferm, aby umożliwić wykrycie zmniejszenia częstości występowania z 20% do 10% z mocą 95%. W wypadku państw z mniej niż 172 fermami powyżej 1000 niosek, należy dodatkowo wybrać mniejsze fermy, preferując te zawierające powyżej 350 niosek. W państwach posiadających mniej niż 172 fermy (w dowolnym rozmiarze), pobieraniem próbek objęte są wszystkie fermy. Rozdział 4 Próbki Aby zmaksymalizować czułość operacji pobierania próbek, należy pobierać zarówno próbki odchodów, jak i próbki z otoczenia. Zależnie od rodzaju produkcji/hodowli należy stosować się do poniższych zasad. W każdej z wybranych ferm należy pobrać ogółem 7 próbek, zgodnie z następującymi zasadami: Klatki 3

4 5 próbek naturalnie wymieszanych odchodów z taśm nawozowych, zgarniaków lub dołów, w zależności od typu klatek. Masa każdej z 5 zebranych próbek powinna wynosić od 200 do 300g. 2 próbki kurzu spod klatek (2 x 250ml). Bez klatek oraz kurniki z wybiegami 5 par okładzin na buty (1 para = 1 próbka); 1 próbka kurzu z taśmy na jaja (250 ml) 1 próbka kurzu zebranego z rożnych miejsc w kurniku (250 ml) Szczegółowe informacje dotyczące pobierania próbek podano w załączniku 3. Pobieranie próbek w fermach poniżej 1000 kur powinno być w największym możliwym stopniu zgodne z powyższymi procedurami. W wypadku małych stad nie trzymanych w klatkach, próbki kurzu mogą zostać zastąpione dodatkowymi próbkami odchodów. Państwa Członkowskie mogą zbierać dodatkowe próbki, takie dane zostaną zgłoszone osobno. Rozdział 5 Sprawdzanie Próbki przesyłane są do odpowiedniego laboratorium za pomocą przesyłki ekspresowej lub kurierskiej. Wykrywanie i określanie serotypów odbywa się w krajowych laboratoriach referencyjnych. Jeżeli krajowe laboratorium referencyjne nie jest w stanie przeprowadzić wszystkich analiz, lub jeżeli wykrywanie nie należy do rutynowych czynności laboratorium, właściwe organy mogą wyznaczyć do przeprowadzania analiz ograniczoną liczbę innych laboratoriów uczestniczących w oficjalnych badaniach salmonelli. Laboratoria te powinny mieć udokumentowane doświadczenie w stosowaniu wymaganej metody wykrywania i dysponować systemem zapewniania jakości zgodnym z normą ISO 17025, także zostać objęte nadzorem krajowego laboratorium referencyjnego. Próbki w laboratorium powinny być przechowywane w stanie schłodzonym aż do badania, które powinno zostać przeprowadzone do 48 godzin po ich przyjęciu. Przygotowywanie próbek: Próbki z okładzin na buty: o Należy ostrożnie rozpakować parę okładzin (lub skarpet ), aby uniknąć usunięcia przylegających odchodów i umieścić je w 225 ml roztworu buforowego peptonu, ogrzanego wcześniej do temperatury pokojowej. o Wirować próbkę do pełnego nasycenia, następnie kontynuować hodowlę zgodnie z metodą zaakceptowaną dla badania. Pozostałe próbki odchodów oraz próbki kurzu: o W laboratorium odważyć 200 g z każdej próbki odchodów lub 50 g z każdej próbki kurzu do roztworu buforowego peptonu o identycznej masie i delikatnie mieszać. o Czekać minut w celu zmięknięcia próbki, następnie delikatnie mieszać ręcznie, upewniając się, że kurz jest w pełni nasycony. 4

5 o Natychmiast po mieszaniu pobrać 50 g roztworu i dodać go do 200 ml roztworu buforowego peptonu, ogrzanego wcześniej do temperatury pokojowej. o Kontynuować hodowlę próbki zgodnie z metodą zaakceptowaną dla badania. Metoda wykrywania Stosować należy metodę zalecaną przez Wspólnotowe Laboratorium Referencyjne Badania Salmonelli w Bilthoven w Holandii. Jest ona modyfikacją normy ISO 6579 (2002), w której w roli pojedynczego ośrodka selektywnego wzbogacania używa się ośrodka półstałego (MSRV). Ośrodek półstały powinien być inkubowany w temperaturze 41,5 +/- 1 C przez okres 2x (24+/-3) godzin. Określanie serotypów: Przynajmniej jeden izolat z każdej próbki powinien zostać oznaczony w krajowym laboratorium referencyjnym badania salmonelli. Krajowe laboratorium referencyjne będzie stosować schemat Kaufmanna-White a. W ramach procedury zapewniania jakości część szczepów izolatów jest wysyłana do wspólnotowego laboratorium referencyjnego (maksymalnie 16 oznaczalnych szczepów i 16 nieoznaczalnych izolatów). Część z tych izolatów powinna być wysyłana do wspólnotowego laboratorium referencyjnego w okresach kwartalnych. Przechowywanie szczepów: Wyizolowane szczepy są przechowywane przy użyciu zwykłej metody zbierania hodowli stosowanej przez krajowe laboratorium referencyjne dopóki zapewnia ona zachowanie integralności szczepów, minimalnie przez okres 2 lat. Oznaczanie fagów: Zdecydowanie zalecane jest poddanie co najmniej jednego izolatu bakterii S. Enteritidis i S. Typhimurium z każdej pozytywnej próbki procesowi oznaczania fagów, przy użyciu protokołu określonego przez HPA Colindale w Londynie. Badanie wrażliwości na antybiotyki: Dla celów epidemiologicznych zaleca się, aby, gdy jest to możliwe, jeden izolat każdego serotypu stada został poddany badaniu wrażliwości na antybiotyki. Stosować należy, w miarę możliwości, metody ilościowe oraz normy NCCLS. Rozdział 6 Sprawozdawczość: Wynik sprawdzenia stada jest uważany za pozytywny dla celów niniejszego badania, jeżeli wykryto obecność bakterii Salmonella spp. w co najmniej jednej z próbek. Sprawozdania dotyczące wszystkich serotypów należy jednak sporządzać osobno, włącznie z serotypami nieoznaczalnymi. Definicje znajdują się w załączniku 4A. Organ państwowy odpowiedzialny za sporządzanie corocznych krajowych sprawozdań dotyczących monitorowania występowania salmonelli wśród zwierząt, zgodnie z art. 9 dyrektywy 2003/99/WE, gromadzi i ocenia wyniki oraz przekazuje je Komisji. 5

6 Państwa Członkowskie przekazują Komisji pełne dane dotyczące wszystkich ferm, określone poniżej. Format prezentacji danych powinien zostać ustalony przez Komisję po konsultacji odpowiednio z Państwami Członkowskimi i zainteresowanymi stronami (wspólnotowe laboratorium referencyjne badania salmonelli, wspólnotowe laboratorium epidemiologiczne chorób odzwierzęcych w Berlinie oraz Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności). Istotne dane zebrane w ramach niniejszego badania są na wniosek Komisji przekazywane Europejskiemu Urzędowi ds. Bezpieczeństwa Żywności. Jakiekolwiek użycie danych dostarczonych przez Państwa Członkowskie w celach innych, niż związane z niniejszym badaniem, wymaga uprzedniej zgody Państw Członkowskich. Zagregowane dane z poszczególnych krajów zostaną opublikowane w formie zapewniającej zachowanie poufności. Przygotowanie sprawozdania wspólnotowego nastąpi w drodze konsultacji między Komisją, Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności, Wspólnotowym Laboratorium Referencyjnym Badania Salmonelli i Państwami Członkowskimi. Sprawozdanie z postępu wdrożenia badań obejmujące pobieranie próbek w okresie październik - grudzień 2004 r., zawierające wszelkie napotkane trudności, zostanie dostarczone Komisji przed końcem stycznia 2005 r. Ostateczne sprawozdanie z pomocniczą dokumentacją finansową zostanie złożone do 15 października 2005 r. Komisji należy dostarczyć następujące informacje: 1. Ogólny opis wdrożenia programu: opis badanej populacji w stratyfikacji według rozmiaru ferm; opis procedury randomizacji, łącznie z systemem powiadamiania oraz rozkładem regionalnym ferm, z których pobrano próbki; wyliczona oraz faktyczna wielkość próby; informacje na temat laboratoriów przeprowadzających pobieranie próbek/badania/oznaczanie; ogólne wyniki badania (odnoszące się do wymaganych próbek), w szczególności występowanie bakterii salmonella spp, Salmonella Typhimurium, Salmonella Enteritidis oraz innych serotypów; w razie pobierania dodatkowych próbek, informacje dotyczące próbek i metod badania oraz komentarz do wyników. 2. Pełne dane dotyczące każdej fermy/stada objętych pobieraniem próbek oraz odpowiadające im wyniki badań: informacje identyfikujące fermę rodzaj produkcji w danej fermie: wszystkie występujące rodzaje, tj. w klatkach/bez klatek/standardowa z wybiegiem/ekologiczna z wybiegiem; rozmiar (kategoria) fermy; liczba kur na fermie; liczba stad na fermie; liczba kur w badanym stadzie; rodzaj produkcyjny stada: rodzaj badanego stada, tj. w klatkach/bez klatek/standardowe z wybiegiem/ekologiczne z wybiegiem; data i miejsce pobierania próbek; wiek kur objętych pobieraniem próbek (dla stad niosek w różnym wieku zakres wiekowy); 6

7 oczekiwana data depopulacji; informacje identyfikujące próbki; rodzaj pobranych próbek: z okładzin na buty, zgromadzone odchody z taśm nawozowych, zgromadzone odchody ze zgarniaków, zgromadzone odchody z dołów, kurz spod klatek, kurz z taśm na jaja, kurz z rożnych miejsc (stada bez klatek lub z wybiegiem); w przypadku pobrania dodatkowych próbek, osobno podane informacje na ich temat; stan szczepień, rodzaj szczepionki (martwa/żywa), czas podania; leki stosowane w ciągu poprzednich dwóch tygodni. Dla każdej próbki badanej przez laboratoria w Państwach Członkowskich powinny zostać zebrane następujące informacje: identyfikator laboratorium (jeżeli w badaniach uczestniczy więcej laboratoriów); informacje identyfikujące fermę/stado, z których pobrano próbki; środki transportu próbek; datę badania; rodzaj próbki; masa/objętość próbki; wynik dla konkretnej przebadanej próbki (negatywny, serowar Salmonella lub niezonaczalny) w przypadku pobrania dodatkowych próbek, podane osobno informacje na ich temat, łącznie z użytymi metodami; dla szczepów poddanych badaniu wrażliwości na antybiotyki, wyniki badań i/lub oznaczania fagów. 7

8 Załącznik 1 Państwo Rok >= Suma Fermy objęte pobieraniem próbek >= Austria - AT Belgia - BE Cypr - CY 2003? Dania - DK Estonia - EE Finlandia - FI Francja - FR Niemcy - DE Grecja - GR Węgry - HU Irlandia - IE Włochy - IT Łotwa - LV Litwa - LT Luksemburg - LU Holandia Polska - PL Portugalia - PT Słowenia - SI Hiszpania - ES Szwecja - SE Wielka Brytania - UK 2002/ Malta - MT >10000 Suma Fermy objęte pobieraniem próbek >10000 Słowacja -SK > Suma Fermy objęte pobieraniem próbek > Czechy CZ *: łącznie z niektórymi fermami poniżej 1000 kur 8

9 Liczba ferm objętych pobieraniem próbek została wyliczona z uwzględnieniem sumy ferm powyżej sztuk niosek, oczekiwanej częstości występowania równej 20%, dokładności 3% i przy granicach ufności równych 95%. Próbki zostały następnie podzielone proporcjonalnie do liczby ferm w każdej klasie spójności. W celu uzyskania liczby ferm niezbędnej do niezwłocznego wykrycia zmiany częstości występowania, w każdym z państw należy pobrać próbki w przynajmniej 172 fermach, co umożliwi wykrycie spadku częstości o co najmniej 10%, jeżeli oczekiwana czestość wynosi 20%, alfa jest równa 0,05, a moc badania 0,95. Z tej przyczyny, w państwach o mniejszej niż 172 liczbie ferm objętych badaniem, należy zwiększyć tę liczbę do 172. Fermy z ponad 1000 osobników są badane zgodnie z powyższą procedurą; ponadto pobiera się próbki z dodatkowej liczby małych stad (poniżej 1000 niosek) do ogólnej liczby 172 (Irlandia, Portugalia). W krajach, gdzie całkowita liczba ferm jest niższa od 172, pobieraniem próbek objęte zostają wszystkie fermy. Dotyczy to Cypru (33 fermy), Czech (ok. 90), Estonii (ok ), Łotwy (ok. 20), Litwy (ok. 20), Luksemburga (ok ), Malty (ok. 20), Słowacji (ok. 40), Słowenii (104). 9

10 Załącznik 2 Frankena K, Noordhuizen JP, Willeberg P, van Voorthuysen PF, Goelema JO. EPISCOPE: programy komputerowe w epidemiologii weterynaryjnej. Vet Rec 1990; 126: Przybliżona wymagana wielkość próby Celem jest oszacowanie wielkości próby wymaganej dla uzyskania pożądanej szerokości granic ufności: x+w Stosujemy zwykłe przybliżenie dla nieskończonej populacji: w = z α p( 1 p) n gdzie p oznacza częstość, a z α = wartość standaryzowanego rozkładu normalnego dla prawdopobobieństwa α. Rozwiązując powyższe dla n, otrzymujemy n 2 zα = p(1 p). w Dla skończonej populacji: 1 1 = n n 1 + N przy N = wielkości rzeczywistej populacji n = wielkość próby dla nieskończonej populacji n= próba prosta dla skończonej populacji 10

11 Załącznik 3 RODZAJE PRÓBEK STOSOWANE W WYKRYWANIU BAKTERII SALMONELLA SPP. INFEKUJĄCYCH STADA NIOSEK ZAŁOŻENIA OGÓLNE Rozmaite badania wykazały, że monitorowanie środowiskowe naturalnie nagromadzonych odchodów i kurzu w stadach hodowanych w celach handlowych prowadzi do wyższej skuteczności wykrywania bakterii Salmonella niż pobieranie próbek pojedynczych odchodów. Celem niniejszego dokumentu jest opisanie metod, które można zastosować przy pobieraniu próbek w różnych rodzajach stad. Istotną kwestią jest nie tylko pobieranie próbek w reprezentatywny sposób przy użyciu możliwie znormalizowanego protokołu, ale także ich pobieranie w tych miejscach kurnika, w których z największym prawdopodobieństwem można osiągnąć wyniki pozytywne, z powodu koncentracji zanieczyszczeń. Wytyczne dotyczące procedury pobierania próbek znajdują się na końcu niniejszego dokumentu. POSZCZEGÓLNE RODZAJE PRÓBEK Chociaż sposób pobierania próbek może wymagać dostosowania do warunków panujących w stadzie, osoba pobierająca próbki powinna dołożyć wszelkich starań, aby postępować zgodnie z poniższymi zasadami. Kurniki bez klatek lub z wybiegiem 1. Okładziny na buty w kurnikach bez klatek i z wybiegami 1.1. Okładziny służą do zbierania próbek odchodów/wilgotnej ściółki z podłoża. Mogą być noszone podczas pobierania innych rodzajów próbek z kurnika Okładziny na buty powinny być wykonane z materiału wchłaniającego wilgoć. Dopuszczalne są także skarpety z gazy Należy wejść do kurnika i założyć nowe buty wierzchnie - z reguły jest je łatwiej włożyć na dotychczasowe wierzchnie obuwie. Okładziny należy założyć na buty wierzchnie Powierzchnię okładzin należy zwilżyć za pomocą rozcieńczalnika maksymalnego odzysku (0,8% chlorku sodu, 0,1% peptonu w sterylnej dejonizowanej wodzie ) Zależnie od liczby próbek do pobrania za pomocą okładzin na buty, należy odpowiednio podzielić przestrzeń kurnika i przejść co najmniej 100 m na parę okładzin w wybranym sektorze. Należy przemieszczać się w sposób, który umożliwia reprezentatywne zebranie próbek z każdej części sektora, włącznie z rejonami pokrytymi ściółką oraz pokrytych listwami, o ile stąpanie po listwach nie jest niebezpieczne. Gdy liczba podanych próbek z okładzin jest wystarczająca, należy osobno pobierać próbki z obszarów pokrytych ściółką oraz listwami. Należy upewnić się, że pobieraniem próbek objęto wszystkie zagrody w kurniku. 11

12 1.6. Po zakończeniu pobierania próbek w wybranym sektorze należy zdjąć okładziny z obuwia, uważając, aby nie usunąć przylegającego do nich materiału, umieścić je w torbie lub pojemniku i opatrzyć go etykietą. Jeżeli w tym samym kurniku będą pobierane za pomocą okładzin następne próbki, należy postępować zgodnie z procedurą w pkt powyżej, w odniesieniu do kolejnego sektora kurnika. 2. Kurz z kurników bez klatek oraz kurników z wybiegami 2.1. Należy korzystać z masek przeciwpyłowych, najlepiej przez cały czas pobierania próbek, a koniecznie podczas pobierania próbek kurzu Wspólnie z rolnikiem określić najlepsze miejsca w kurniku do zbierania kurzu. Będą to z reguły owiewki wentylatorów, ale niekiedy także przyległe półki, belki, przegrody lub rury W celu dostania się do najkorzystniejszych miejsc pobrania kurzu może być konieczne pożyczenie drabiny, jednak jest to zalecane przy niskim poziomie występowania kurzu Nie należy zbierać kurzu z pracujących wiatraków Należy unikać zbierania kurzu z miejsc w pobliżu mechanizmów dostarczania pożywienia, ponieważ będzie on zawierał mniejszą ilość odchodów Jeżeli przy zbieraniu kurzu wykorzystywane są owiewki wentylatorów, należy pobrać próbkę w czterech częściach, które po ściśnięciu wypełnią słoik lub torebkę z tworzyw sztucznych o pojemności 250 ml. Miejsca pobierania części próbki powinny być rozmieszczone reprezentatywnie na obszarze kurnika Jeżeli kurnik jest podzielony na zagrody, próbka musi zawierać kurz ze wszystkich zagród Jeżeli brak owiewek wentylatorów lub też są one niedostępne, należy zebrać kurz z półek, belek i rur. Części próbki należy zebrać z dziesięciu różnych miejsc kurnika, pamiętając o konieczności włączenia do próbki kurzu ze wszystkich oddzielnych zagród Jeżeli kurzu jest bardzo mało, np. w niewielkich, naturalnie wentylowanych kurnikach z wybiegiem, należy zebrać kurz gdzie jest to możliwe. W razie potrzeby można użyć skrobaka. Gdy brak jest odpowiedniego kurzu do zebrania, należy pobrać dodatkową próbkę ściółki lub z okładzin na buty Po zakończeniu pobierania próbki, należy ją opatrzyć odpowiednią etykietą. 3. Kurz z taśm na jaja w kurnikach bez klatek i z wybiegami 3.1. Taśmy transportujące jaja z automatycznych gniazd zwykle wyładowują je w przedsionku kurnika, gdzie na palecie lub na podłodze gromadzi się kurz pochodzący z taśmy. Często można również pobrać materiał ze szczotek znajdujących się na drugim końcu taśmy w kurniku Przed zebraniem próbek należy poprosić rolnika o uruchomienie taśm do transportu jaj, ale nie sprzątanie kurzu przez jego pobraniem Jeżeli w kurniku jest więcej niż jedna taśma, należy pobrać materiał pochodzący z każdej z nich Nie wolno pobierać próbek z pracujących taśm. 12

13 3.5. Przy użyciu nowych plastykowych rękawiczek należy zebrać ilość kurzu z taśm wystarczającą do napełnienia (po ściśnięciu) pojemnika lub torebki z tworzyw sztucznych o pojemności 250 ml. W razie braku takiej ilości, należy zebrać dostępną ilość kurzu Po zakończeniu pobierania próbki, należy ją opatrzyć odpowiednią etykietą. Stada w klatkach 4. Zgromadzone odchody z taśm nawozowych, zgarniaków lub dołów 4.1. Odchody w kurnikach są usuwane na trzy główne sposoby: (a) za pomocą taśm nawozowych, pod każdym rzędem klatek, które są regularnie uruchamiane i wyładowywane do urządzeń transportujących; (b) z wykorzystaniem głębokiego dołu pod kurnikiem, do którego odchody są zgarniane z deflektorów pod klatkami; (c) z wykorzystaniem dołu, do którego odchody wpadają bezpośrednio z przesuniętych względem siebie klatek W kurniku znajduje się zwykle kilka pionów z klatkami, należy zadbać, aby odchody pochodzące z każdego pionu znalazły się w zgromadzonej próbce. Z każdego stada należy pobrać 5 próbek, zgodnie z poniższą procedurą: Jeżeli w kurniku używane są taśmy lub zgarniaki, należy poprosić rolnika o ich uruchomienie w dniu pobierania próbek, przed samym pobraniem W wypadku stosowania rozwiązania z deflektorami i zgarniakami, należy zebrać próbki przylegające do zgarniaka, po jego cyklu pracy. Z każdego pionu klatek należy zebrać materiał, który złoży się na całą próbkę o masie g W układach klatek przesuniętych względem siebie, gdzie brak taśmy lub zgarniaka, konieczne jest pobranie próbek bezpośrednio z dołu z odchodami. Należy ręcznie zamieszać powierzchnię stosów nawozu i pobrać 40 szczypt nagromadzonego materiału, reprezentujących wszystkie rzędy klatek i stanowiące w sumie próbkę o masie g W systemach z taśmami nawozowymi należy dla każdej próbki pobrać g odchodów zgromadzonych w miejscu wyładowywania taśm. Odchody odkładają się na listwach zgarniających na końcu taśmy, skąd mogą być łatwo zbierane. Przy użyciu nowej pary plastykowych rękawiczek dla każdej próbki, należy zebrać co najmniej 20 szczypt z różnych listew zgarniających, o ile to możliwe, dbając o to, aby w próbce znalazł się materiał ze wszystkich pionów Po zakończeniu pobierania próbki, należy ją opatrzyć odpowiednią etykietą. 5. Kurz spod klatek 5.1. Jeżeli kurnik jest wielopiętrowy, należy zbierać kurz tylko z najniższej kondygnacji Przy użyciu nowej pary plastykowych rękawiczek dla każdej próbki, należy zebrać kurz z 20 różnych miejsc pod klatkami. Przy pobieraniu należy uwzględnić wszystkie piony klatek Dłonią w rękawiczce lub skrobakiem należy zmieszać materiał na podłodze i umieścić dużą szczyptę w słoiku lub torebce na próbki Próbki zbiera się z każdego końca pionów, w około jednej czwartej długości od końca każdego pionu. 13

14 = miejsce pobierania próbek pod pionami klatek 5.5. Całość próbki powinna wypełnić słoik lub torebkę o pojemności 250 ml Po zakończeniu pobierania próbki, należy ją opatrzyć odpowiednią etykietą. INSTRUKCJE DOTYCZĄCE PROCEDURY POBIERANIA PRÓBEK ZALECANY SPRZĘT Samochód do objazdu ferm (czysty) Zdezynfekowane obuwie gumowe Jednorazowe obuwie wierzchnie Kombinezon jednorazowy Maska przeciwpyłowa Nakrycie głowy Instrukcja pobierania próbek Notatnik i formularz rejestracji próbki Długopis, ołówek, pisak wodoodporny Małą latarka Sterylne pojemniki lub torebki na próbki Sterylne jednorazowe rękawiczki Sterylne jednorazowe skrobaki (np. drewniane szpatułki wysterylizowane w autoklawie) Okładziny na buty Rozcieńczalnik maksymalnego odzysku Skrzynka/pudełko na sprzęt Środek dezynfekujący z rozpylaczem Sprzęt do pakowania i wysyłania próbek Personel pobierający próbki powinien podjąć niezbędne środki ostrożności w celu uniknięcia przeniesienia chorób z jednej fermy do innej. Poniżej zamieszczono szczegółowe instrukcje dotyczące pobierania próbek. 1. Przygotowanie wizyty na fermie 1.1. Należy zapoznać się z listą ferm wybranych do pobierania próbek Następnie skontaktować się rolnikiem w celu określenia wieku, rozmiaru, rodzaju oraz dat depopulacji stad Wybrać do pobrania próbek stado z najkrótszym okresem do depopulacji, o ile jest ono typowe dla fermy Jeżeli stado nie jest typowe (np. niewielkie stado trzymane bez klatek lub z wybiegiem na dużej fermie z hodowlą w klatkach), należy wybrać następne w kolejności stado pod względem czasu do depopulacji Uzyskać informacje dotyczące rodzaju wentylacji, zbierania jaj, usuwania nawozu z danego kurnika, w celu zaplanowania pobierania próbek Wstępnie ustalić z rolnikiem szczegóły pobrania próbek i potwierdzić je pisemnie. 14

15 1.7. Sprawdzić przewidziane przez rolnika dla gości procedury zapobiegania przenoszeniu chorób Poprosić rolnika o uruchomienie taśmy i zgarniaków w dniu wizyty i nieczyszczenie z kurzu przenośników jaj oraz powierzchni pod klatkami do momentu pobrania próbek Kilka dni wcześniej potwierdzić w rozmowie telefonicznej z rolnikiem datę i godzinę wizyty, przypominając o punkcie 1.6 powyżej. 2. Przygotowanie do pobierania próbek na fermie 2.1. Należy zebrać wymagany sprzęt. Wziąć zapasowe pojemniki, rękawiczki, okładziny na buty, itp. na wypadek nieprzewidzianych okoliczności. Pojemniki i torebki na próbki można z góry opatrzyć etykietami zgodnymi z arkuszem rejestracji próbek Upewnić się, że używany samochód jest czysty wewnątrz i na zewnątrz Upewnić się, że zgromadzono cały niezbędny sprzęt, oraz że odzież ochronna jest we właściwym rozmiarze i gatunku. 3. Przybycie na fermę 3.1. Zależy stosować się do przewidzianych przez rolnika dla gości procedur zapobiegania przenoszeniu chorób Dotrzeć do farmy o ustalonej godzinie Zaparkować samochód w czystym miejscu z dala od zakurzonych wylotów urządzeń wentylacyjnych, ścieków lub zgromadzonych odpadów Zdezynfekować koła i wnęki kół samochodu Powiadomić rolnika o przyjeździe za pomocą dostępnego dzwonka, domofonu, klaksonu lub telefonu komórkowego. Nie wchodzić na teren kurnika bez zgody rolnika lub osoby zarządzającej Skorzystać z miejscowej odzieży ochronnej, jeżeli taka jest dostępna. W innym wypadku należy założyć jednorazowe kombinezony, rękawiczki, zdezynfekowane wodoodporne buty oraz obuwie wierzchnie Poprosić rolnika o wskazanie kurnika, w którym będą pobierane próbki, opisanie układu pomieszczeń i włączenie światła W razie potrzeby poprosić o pożyczenie drabiny lub innych urządzeń pomocnych w dostaniu się do najodpowiedniejszych miejsc pobierania próbek Zapisać wymagane informacje o fermie i kurniku na arkuszu rejestracyjnym. (Szczegółowe wymagane informacje zostaną określone, z pewnością jednak będą zawierać wielkość stada, rodzaj stada, typ kurnika, status szczepień, wiek stada, sposób wentylacji, zbierania jaj oraz usuwania nawozu). 4. Pobieranie próbek 4.1. Należy sprawdzić w instrukcji, jakie rodzaje próbek będą pobierane w danym kurniku Pobierać próbki w najbardziej reprezentatywny sposób, zbierając części próbek z różnych miejsc kurnika Zmieniać rękawiczki pomiędzy różnymi próbkami Upewnić się, że identyfikator fermy, numer próbki oraz rodzaj próbki zostały wyraźnie zaznaczone na pojemniku z próbką lub w korespondującej z nią pozycji w arkuszu rejestracyjnym Po pobraniu wszystkich próbek z fermy, należy sprawdzić, czy wszystkie zostały opatrzone odpowiednimi etykietami, a wszystkie formularze wypełnione. 15

16 5. Opuszczenie fermy 5.1. Jeżeli jest to możliwe, należy wyrzucić wszystkie jednorazowe składniki wyposażenia na terenie fermy Jeżeli użyto własnych butów, należy je starannie wyczyścić i zdezynfekować Dokładnie umyć ręce, a po ich wyschnięciu użyć żelu na bazie alkoholu Po opuszczeniu fermy ponownie zdezynfekować koła i wnęki kół. Jeżeli samochód został w widoczny sposób zabrudzony, należy go umyć przed następną wizytą. 6. Wysyłanie próbek do laboratorium 6.1. Należy umieścić torebki lub pojemniki z próbkami w odpowiedniej nieprzemakalnej torbie oraz w zewnętrznym pojemniku, towarzyszące próbkom dokumenty powinny znaleźć się w zewnętrznej torebce Zadbać o bezpieczne zapakowanie paczki oraz podanie na niej adresu laboratorium i wszelkich wymaganych etykiet ostrzegawczych Wysłać paczkę z próbkami nocną pocztą do laboratorium, w dniu, w którym pobrano próbki. Telefonicznie powiadomić laboratorium o przesyłce. 16

17 Załącznik 4A Definicje Ferma Obiekt, w którym hodowane są kury nioski i w którym odbywa się produkcja jaj spożywczych Stado Wszystkie ptaki w tym samym stanie zdrowia trzymane w jednej lokalizacji lub zagrodzie i stanowiące jednostkę epidemiologiczną. W wypadku ptaków trzymanych w kurniku, za stado uważa się ptaki mające wspólną przestrzeń powietrzną. Stada pozytywne pod względem występowania bakterii Salmonella Stada o określonym rodzaju produkcji, kategorii fermy (ze względu na ilość osobników) i rodzaju próbki, pozytywnej pod względem występowania jakiegokolwiek gatunku bakterii Salmonella, bez względu na typ wyizolowanego serotypu. Jeżeli dla tego samego stada wyizolowano więcej serotypów, informacja o tym powinna zostać dodana jako komentarz. Stada pozytywne pod względem określonego serotypu Stada o określonym rodzaju produkcji, kategorii fermy (ze względu na ilość osobników) i rodzaju próbki, pozytywnej pod względem określonego serotypu. Liczba pozytywnych stad powinna zostać podana dla każdego rodzaju serotypu. 17