3/2011 [39] Polski projekt mikrotunelowy najlepszy na świecie według ISTT ISSN

Transkrypt

1 3/2011 [39] Polski projekt mikrotunelowy najlepszy na świecie według ISTT ISSN

2 HERRENKNECHT AG UTILITY TUNNELLING TRAFFIC TUNNELLING MOBILNA WIERTNICA HDD ZAPROJEKTOWANA DLA WIĘKSZEJ WYDAJNOŚCI. WIERTNICA MOBILNA HK250T

3 Inżynieria SPIS TREŚCI Inżynieria 6 Od redaktora Spis treści 32 Dla warszawskiego MPWiK technologie bezwykopowe to codzienność 7 Kalendarium 8 In the issue 10 Nominacje do nagród TYTAN Wydarzenia 25 Jak łatwo można się pomylić! Tomasz Latawiec 26 Przegląd projektów mikrotunelowych i tunelowych Robert Osikowicz 36 Wykładziny renowacyjne przy pomiarze szczelności wodą coraz lepsze 32 Dla warszawskiego MPWiK technologie bezwykopowe to codzienność Rozmowa z Adamem Chwiedukiem 36 Wykładziny renowacyjne przy pomiarze szczelności wodą coraz lepsze Roland W. Waniek, Dieter Homann 42 Recykling czyszczenie kanału z odzyskiem wody (odc. 15) Sławomir Kapica 45 System do zastosowań w wysokich ciśnieniach 46 Warszawski projekt mikrotunelowy zwycięzca NO DIG Award 2011 Agata Sumara 50 Inżynier w procedurze Projektuj i buduj (część 2.) Zbigniew J. Boczek 56 Studnie pełne niespodzianek oraz technologia MRT Tomasz Szczepański 60 Puławy w sieci Michał Andrzejewski 64 Prace pod okiem Mikołaja Kopernika Agnieszka Podhajska, Małgorzata Garmada 66 Dobre, bo polskie Kazimierz Mazur 68 HOMA VICON zintegrowany system monitoringu wibracji pomp Anna Stybryc 70 Kolejna wiertnica TERRA-JET TJ 5415 S w Polsce Sebastian Grygorcewicz 72 Wykonywanie prac a wykonanie zadania to zupełnie różne sprawy Mateusz Zyguła, Paweł Piechnik 74 Bentonit jako podstawowy materiał strukturotwórczy płuczek wiertniczych w technologii HDD Jacek Jaworski 78 Niestraszny nurt Parsęty Marcin Ozga 80 Skuteczne wdrożenie maszyny ABS 800 w Moskwie Tomasz Kabaciński, Michael Schrewe 82 Rury z poliamidu 12 właściwy wybór dla instalacji bezwykopowych Andreas Dowe, Christian Baron, Pete Rieck, Reinhard Buessing, Meinolf Rameil Warszawski projekt mikrotunelowy zwycięzca NO DIG Award 2011 TECHNOLOGIE 36 bezwykopowa renowacja 42 monitorowanie i eksploatacja 46 bezwykopowa budowa 50 prawo, finanse, zarządzanie projektem 56 bezwykopowa renowacja 60 bezwykopowa budowa 64 bezwykopowa renowacja 70 maszyny i urządzenia 72 bezwykopowa budowa 82 rury STAŁE DZIAŁY 06 editorial 07 kalendarium 08 in the issue 14 wydarzenia 25 felieton 26 kolumna wiertnicza 32 wywiad 46 1

4 2 3 / 2010 [33]

5 SPIS TREŚCI Inżynieria 3

6 4 3 / 2010 [33]

7 SPIS TREŚCI Inżynieria 5

8 Inżynieria OD REDAKTORA Polski projekt mikrotunelowy najlepszy na świecie Polish microtunnel project the best in the world Z radością możemy stwierdzić, że w ostatnich latach coraz częściej i na większą skalę w Polsce stosowane są technologie bezwykopowe. Postęp na tym polu doceniany jest nie tylko na naszym podwórku, ale zauważany jest również na świecie. Na początku maja cieszyliśmy się, kiedy warszawski projekt mikrotunelowy został doceniony przez uznane międzynarodowe stowarzyszenie ISTT. Podczas berlińskich targów NO DIG uhonorowano go nagrodą NO DIG Award 2011 jako najlepszy na świecie projekt bezwykopowy 2010 roku. Miło nam poinformować, że projekt został również nominowany do nagrody TYTAN 2011 w kategorii Europejski projekt w technologiach bezwykopowych. Takie sytuacje zawsze cieszą nie tylko inwestora czy wykonawcę i pozostałe zaangażowane jednostki, ale wszystkich mających na uwadze rozwój i propagowanie technologii bezwykopowych. W tym miejscu odsyłam Państwa do zapoznania się ze szczegółami tego wyjątkowego przedsięwzięcia w artykule pt. Warszawski projekt mikrotunelowy zwycięzca NO DIG Award Jak co roku prezentujemy wyniki badań niemieckiego instytutu IKT, dotyczące pomiaru szczelności wykładzin renowacyjnych wodą. Wydanie to trafia w Państwa ręce przed największą w kraju imprezą w szeroko pojętej branży wodno-kanalizacyjnej WOD-KAN w Bydgoszczy. W imieniu organizatorów zapraszamy Państwa do udziału w tych targach, a równocześnie na nasze stoisko wystawiennicze o łatwym do zapamiętania numerze A100. Trwają już intensywne przygotowania do 9. Międzynarodowej Konferencji, Wystawy i Pokazów Technologii INŻYNIERIA BEZWYKOPO- WA Bywalcom naszej Konferencji dobrze znana jest jej formuła, jednak nie zabraknie też nowości. Jedną z nich jest RODEO HDD. Zaplanowaliśmy też panel dyskusyjny na temat stanu obecnego i perspektyw rozwoju płynów wiertniczych. Jak zwykle zostaną też wręczone branżowe nagrody TYTAN, a z nominacjami do tego wyróżnienia można zapoznać się w niniejszym wydaniu. Ale to nie wszystko. Po więcej szczegółów odsyłam na stronę internetową Aby się jednak przekonać, jak to bywa w Tomaszowicach, zapraszamy do malowniczego dworku w dniach czerwca! We are happy to say that within the last years, trenchless technologies are applied in Poland more often and to larger scale. Progress within this field is recognized not only in our country but worldwide also. At the beginning of May, we were pleased when the Warsaw micro- tunnelling project was valued by the recognized international association - International Society for Trenchless Technology (ISTT). During the NO DIG fair in Berlin, this venture was favoured at the international forum and won the NO-DIG Award 2011 as the best trenchless project of 2010 in the world. We are happy to inform that the project was also nominated to TYTAN 2011 prize in the category European trenchless technology project. Such situations are always nice not only for the investor or contractor and engaged entities but for all persons who care for development and propagation of trenchless technologies. Now, I would like you to get acquainted with the details of this exceptional venture, that is described in more detail in the article titled Warsaw microtunnel project winner of NO DIG Award 2011 Every year we present you the results of examinations performed by German Institute IKT regarding measurement of tightness of renovation lining using water. For further details, see the mentioned report. This issue is sent to you before the biggest event in our country related to widely comprehended water and sewage discipline WOD- KAN in Bydgoszcz. On behalf of the organizers, we invite you to participate in the fair and at the same time we invite you to our exhibition stand of easily to remember number A100. In our publishing house, intensive preparations take place for the 9th edition of the International Conference, Exhibition and Show of the Technology TRENCHLESS ENGINEERING Habitues of our Conference know well its form, but there will be some novelties also. One of them is RODEO HDD. We have also planned a discussion panel concerning current state and perspective of development of drilling fluids. As usual, TYTAN discipline-oriented prizes will be granted; and nominees to this prize can be found in this issue. But that s not all. For more information, see com/inzynieria. To see how it is in Tomaszowice, we invite you to the picturesque manor near Cracow within June! Wydawca Wydawnictwo INŻYNIERIA sp. z o.o. Redakcja Kraków, ul. Radzikowskiego 1 tel.: fax: redakcja@inzynieria.com Redaktor naczelny Paweł Kośmider tel.: pawel.kosmider@inzynieria.com Redaktor prowadzący Monika Socha-Kośmider tel.: monika@inzynieria.com Sekretarz redakcji Agata Sumara tel./fax: biuro@inzynieria.com Zastępca sekretarza redakcji Dagmara Dobosz redakcja@inzynieria.com Zespół Anna Wróblewska, Agata Zwierzchowska, Michał Andrzejewski, Mariusz Iwanejko, Andrzej Kolonko, Tomasz Latawiec, Mirosław Makuch, Robert Osikowicz, Andrzej Roszkowski, Karol Ryż Reklama i marketing Dorota Skrzynecka tel.: ; dorota.skrzynecka@inzynieria.com Tadeusz Sadowski tel.: ; tadeusz.sadowski@inzynieria.com Korekta Danuta Borzęcka Okładka Fotografia: Hydrobudowa 9 / PRG Metro / Hobas Projekt: Tomasz Dytko Skład i przygotowanie do druku Teresa Borzęcka, Tomasz Dytko Druk Drukarnia Skleniarz Kraków Nakład 7500 egzemplarzy ISSN

9 KALENDARIUM Inżynieria Rada Programowa Erez N. Allouche Ph.D. P.E. Associate Director of Trenchless Technology Center Louisiana Tech University Gerard Arends MSc. Associate Professor Delft University of Technology Professor Samuel Ariaratnam Ph.D., P.E. Chairman of the International Society for Trenchless Technology (ISTT), Del E. Webb School of Construction Arizona State University Mark A. Knight Ph.D. P. Eng. Associate Professor University of Waterloo Prof. dr hab. inż. Marian Kwietniewski Politechnika Warszawska Prof. dr hab. inż. Karol Kuś Politechnika Śląska Prof. dr hab. inż. Cezary Madryas Prezes PSTB, Prorektor Politechniki Wrocławskiej Professor Maria Anna Polak Ph.D. P. Eng. Associate Chair for Undergraduate Studies Department of Civil and Environmental Engineering University of Waterloo Professor C.D.F. Rogers Ph.D. University of Birmingham Janaka Ruwanpura Ph.D. Associate Professor Schulich School of Engineering University of Calgary Professor Raymond L. Sterling Ph.D. Director of Trenchless Technology Center Louisiana Tech University Prof. zw. dr hab. inż. Andrzej Wichur Akademia Górniczo-Hutnicza Redakcja zastrzega sobie prawo do skrótów nadesłanych artykułów. Przedruk materiałów lub ich części możliwy jest tylko za pisemną zgodą redakcji. Materiałów redakcyjnych wydawnictwo nie przesyła do autoryzacji. Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania zmian tytułów oraz redagowania artykułów (w uzgodnieniu z autorem). Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam, ogłoszeń i komercyjnych prezentacji. Partnerzy: Kalendarium INŻYNIERIA 2011 IX Międzynarodowa Konferencja, Wystawa i Pokazy Technologii Tomaszowice koło Krakowa, organizator: Wydawnictwo INŻYNIERIA sp. z o.o. adres: ul. Radzikowskiego 1, Kraków tel: fax: biuro@inzynieria.com RETC Rapid Excavation & Tunneling Conference & Exhibit Marriott Marquis, San Francisco, California, Organizator: Society for Mining, Metallurgy, and Exploration, Inc. (SME) adres: E. Adam Aircraft Circle Englewood, CO adres imprezy: San Francisco, California tel: , fax: cs@smenet.org www organizatora: Międzynarodowe Seminarium International Tunnelling Association pt. Conventional and mechanized tunnelling Warszawa, Organizator: Wydział Inżynierii Lądowej Instytut Dróg i Mostów Politechniki Warszawskiej tel: a.lewandowska@il.pw.edu.pl TIWS IV Międzynarodowe Targi Infrastruktura Wodno-Ściekowa Kielce, Targi Kielce, Organizator: Targi Kielce Sp. z o.o. adres: ul. Zakładowa 1, Kielce tel: fax: mlynarczyk.m@targikielce.pl NO-DIG Down Under 2011 Brisbane, Convention and Exhibition Centre, Southbank, Australia, Organizator: Great Southern Press adres: GPO Box 4967, Melbourne VIC 3001 tel: fax: conferences@gs-press.com.au 16th DCA Annual Congress Usedom, Niemcy (wyspa Uznam), Organizator: Verband Güteschutz Horizontalbohrungen e.v. (DCA-Europe) adres: Charlottenburger Allee 39, Aachen adres imprezy: Hotel Travel Charme tel: / fax: / dca@dca-europe.org www organizatora: TRENCHLESS MIDDLE EAST Dubai 2011 Dubai, The United Arab Emirates, Organizator: Westrade Group Ltd adres imprezy: Jumeirah Beach Convention Centre tel: trenchless@westrade.co.uk; pharwood@westrade.co.uk www organizatora: XI Międzynarodowa Konferencja Naukowa Infrastruktura Podziemna Miast Politechnika Wrocławska, Organizator: Politechnika Wrocławska adres: Wyb. Wyspiańskiego 27, Wrocław Konferencja GEOINŻYNIERIA w budownictwie Sandomierz Organizator: Wydawnictwo Inżynieria sp. z o.o. adres imprezy: Sandomierz, ul. Zawichojska 2 tel: fax: biuro@inzynieria.com 7

10 Inżynieria In the issue IKT LinerReport Tube liner water-tightness constantly improving 36 Roland W. Waniek, Dieter Homann All in all, 2010 test results at a high level. Water-tightness again better, statics characteristics still good. Only the wall thickness results are poorer than last year. This seventh IKT - Institute for Underground Infrastructure LinerReport is based on just on 1,300 tube liner samples taken at construction sites during 2010 and tested at the IKT Tube Liner Test Center. The results presented here are those achieved by installation contractors from whom IKT has tested not less than twenty-five liner samples from five different sites. Eighteen contractors fulfill this requirement, three more than last year. Two installation contractors work only in the Netherlands, and are indicated by (NL) in the tables. In 81% of cases, the clients (or their engineering consultancies) commissioned IKT directly for laboratory testing of liner samples, which were, as noted, taken on site. 19% of the assignments were commissioned by the installation contractors themselves. Warsaw microtunnel project winner of NO DIG Award Agata Sumara Microtunnel project executed in Warsaw along the length of 5.7 km is an exceptional venture not only to national but to world scale also. Originality of this task consisted in that the combined sewer DN2800, DA3000 was made completely using the microtunnelling technology. Diameter of the pipes applied within this project is record-breaking as well as the length of single section (930 m) executed from one chamber. This project has been discussed many times at international forums devoted to trenchless technologies, and within the May congress and exhibition NO DIG, organized by the International Society for Trenchless Technology it won the first prize NO DIG Award 2011 as the best trenchless project around the world in Engineer during the procedure Design and construct (part 2) 50 Zbigniew J. Boczek The Ordering Party, applying in the contract concerning public procurements the FIDIC contractual terms, should thoroughly analyse the clause concerning the Engineer included in the general Terms of the contract and amend (correct) all inconsistencies according to the Public procurement law regulations, Civil code, Construction law and other regulations applicable to the public procurement. The Ordering Party should also consider the principles of social symbiosis and set customs (art of the Civil code) and then develop and implement to the concluded contract the special clauses considerations which shall eliminate such inconsistencies. Wells full of surprises and MRT technology 56 Tomasz Szczepański Application of the MRT technology increases effectiveness. At the same time, single working team may perform more renovations of sewage wells. Instead of one per day, e.g. two or three. Only modern technologies can help us significantly improve technical condition of the operated sewage wells in the near future. Perfect combination of specially designed device with matched material plus trained personnel guarantee the result that shall be neither a surprise nor a lottery, but ideal realization of investor s requirements. Pipe made of polyamide 12 - the right choice for trenchless installation 82 Andreas Dowe, Christian Baron, Pete Rieck, Reinhard Buessing, Meinolf Rameil In recent years pipes of polyamide 12 have been thoroughly investigated for high pressure gas installations with operation pressures up to 20 bar. After overall positive results from feasibility studies and various test installations, the gas industry followed up with its first service installations under waiver to develop more experience with and confidence in this new material for high pressure distribution lines as an alternative to steel. To gain additional experience and confidence in the performance of PA12 pipes installed by alternative installation technologies Evonik investigated the behavior of its PA12 grade if installed trenchless. The authors will summarize the relevant lab test data and will present results of directional drilling and pipe cracking trials performed in Germany. Horizontal directional drilling installation of PA12 in a service installation in Mississippi will be highlighted. 8

11 SPIS TREŚCI Inżynieria dostawca systemów rurowych GRP Wykop otwarty Mikrotuneling / przecisk Relining / slipling Instalacje nadziemne Oferujemy: Rury DN 25 - DN 4000 Kształtki - pełny zakres Zbiorniki podziemne i naziemne Systemy do instalacji bezwykopowej Zastosowania Instalacje wodociągowe Instalacje kanalizacyjne Odwodnienia dróg i mostów Przepusty i przejścia dla zwierząt Energetyka wodna Instalacje przemysłowe marzec - kwiecień 2 / 2010 [32] HOBAS System Polska Sp. z o.o. ul. Koksownicza 11 PL Dąbrowa Górnicza tel.: fax: office@hobas.com.pl

12 Inżynieria NAGRODY TYTAN 2011 Nominacje Nagrody TYTAN 2011 Nominacje do nagród branżowych dwumiesięcznika Inżynieria Kategoria: Projekt roku nowa instalacja Albrehta sp. z o.o., Biała Podlaska cztery wiercenia HDD w ramach budowy gazociągu wysokiego ciśnienia DN500. Dwa z przewiertów o długościach odpowiednio 620 m i 544 m posłużyły do instalacji gazociągu, a kolejne dwa do instalacji kabli obsługujących magistralę. Wiercenie prowadzono w podłożu skalnym. Interkonektor połączy systemy gazowe Polski i Czech. Jeden z otworów został wykonany pod dnem granicznej rzeki Olza. Inwestor: GAZ-SYSTEM S.A. NAWITEL sp. z o. o. sp. k., Bielany Wrocławskie instalacja z wykorzystaniem technologii wiercenia kierunkowego przewiert HDD pod Wisłą w centrum Warszawy. Przekroczenie to jest elementem budowy systemu energetycznego łączącego Rozdzielczy Punkt Zasilania Powiśle z uruchamianą stacją wysokiego napięcia, wbudowaną w podstawę Stadionu Narodowego. W ramach inwestycji prowadzonej przez RWE Stoen Operator kable energetyczne o napięciu 110 kv zamknięto w 4 rurach osłonowych o średnicy 180 mm, natomiast kable światłowodowe w rurociągu o średnicy 110 mm. Zainstalowanie pięciu rur na dystansie 546 m trwało około pięciu godzin. Inwestor: RWE Stoen Operator. P.R.I. INKOP sp. z o.o., Kraków budowa systemu kanalizacji sanitarnej i rozbudowa sieci wodociągowej w Olsztynie. Działania obejmowały prace mikrotunelowe z wykorzystaniem rur kamionkowych Keramo Steinzeug N.V. odpowiednio w odcinkach o średnicach i długościach: φ1000, 502,5 m; φ800, 1500 m; φ600, 754 m; φ500, 907 m. Na długości 106 m zastosowano rury GRP HOBAS φ800. Rury kamionkowo-żelbetowe φ600 zainstalowano pod rzeką Łyną na długości 166,5 m. Wykonano też przewierty sterowane z wykorzystaniem rur φ300 o długości 407 m oraz φ200 i długości 1051 m. Głębokość posadownienia wyniosła od 3,5 m do 23 m pod poziomem terenu. Inwestor: Urząd Miasta Olsztyn. P.R.I. POL-AQUA S.A., Warszawa budowa kanału o długości blisko 3 km w wykopie otwartym i w technologii mikrotunelowania z rur DN1600, DN1400 i DN1000 z żywic poliestrowych, wzmocnionych włóknem szklanym dostarczonych przez HOBAS System Polska sp. z o.o.. Wykonano kolektor ogólnospławny DN1400 o długości L = 1571 m i DN1000 o długości L = 1359 m w ul. Noteckiej i połączono go z kolektorem ogólnospławnym II klasy w ul. Rejonowej. Ponadto przyłączono kanał ogólnospławny DN300 w ul. Trzcinowej do projektowanego kanału ogólnospławnego DN1000 wzdłuż torów kolejowych oraz przyłączono istniejące przykanaliki do projektowanego kolektora DN1400. Inwestor: MPWiK w m. st. Warszawa S.A. ZRB Janicki, Gierałtowice przewiert sterowany z wykorzystaniem rury PE o średnicy 630 mm pod rzeką Kucelinką i jezdnią ul. Cieszyńskiej w ramach zadania pn. Przebudowa wodociągu w ul. Szpitalnej w Częstochowie. Prace zrealizowano przy użyciu wiertnicy Ditch Witch 4020 Mach 1 o sile uciągu 180 kn z wykorzystaniem systemu separacji fazy stałej RU 500. Zainstalowano rurociąg o średnicy 630 mm i długości 120 m. Inwestor: PWiK Okręgu Częstochowskiego S.A. w Częstochowie. Kategoria: Projekt roku renowacja AQUASEWER sp. z o.o., Warszawa modernizacja kanału burzowego DN500 metodą krakingu statycznego z zastosowaniem maszyny Bohrtec RB 60 przy użyciu, dostarczonych przez KWH Pipe Poland, modułów VipLiner DN500 na długości 38 mb. Kanał posadowiono na głębokości 12 m pod parkingiem obok szpitala. Na długości ponad 20 m prześwit kanału wynosił zaledwie 20%. Inwestor: Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Lublinie. Blejkan sp. z o.o., Gryfino modernizacja żelbetowego kanału grawitacyjnego, podającego wodę z ujęć do pompowni wody surowej na terenie Stacji Pomp Rzecznych, jak też czterech komór i czterech studni, znajdujących się na jego trasie oraz budowa stałej instalacji odwadniającej przewody tłoczne, podające wodę do Stacji Filtrów przy ul. Koszykowej 81 w Warszawie. Długość przewodu grawitacyjnego DN2200 wyniosła 800 m. Inwestycja w całości zlokalizowana jest na terenie inwestora przy ul. Czerniakowskiej 124 w Warszawie Stacja Pomp Rzecznych Zakładu Wodociągu Centralnego MPWiK m. st. Warszawy S.A. 10

13 NAGRODY TYTAN 2011 Nominacje Inżynieria Konsorcjum firm: INFRA S.A., HYDROBUDOWA POLSKA S.A., WIERTMAR sp. z o.o., PBG S.A. modernizacja dystrybucyjnej sieci wodociągowo-kanalizacyjnej w Łodzi z wykorzystaniem technologii bezwykopowych obejmująca: przełazowe kolektory kanalizacji sanitarnej na długości ,63 m (czyszczenie, fugowanie, częściowa wymiana cegieł, wymiana stopni złazowych w studniach i włazów, zastosowano powłoki chemoodporne); kanalizację sanitarną o średnicach DN na długości 7429,01 m (czyszczenie, rękawy nasączone żywicami utwardzane promieniami UV); magistrale wodociągowe na długości ,86 m (czyszczenie, cementowanie, relining przy użyciu rur z żeliwa, GRP, PE, wykopy punktowe); wodociągową sieć rozdzielczą na długości ,09 m (kraking, relining, metoda Compact Pipe, przewiert sterowany, wykop otwarty przy zastosowaniu rur PE i żeliwa sferoidalnego, wykopy punktowe); przyłącza wodociągowe o średnicach DN w ilości 2024 sztuk o łącznej długości ,14 m (kraking, przewiert sterowany, wykop otwarty, wykopy punktowe). Prace wykonano w terminie r r. Inwestor: Łódzka Spółka Infrastrukturalna sp. z o.o. MC-Bauchemie sp. z o.o., Środa Wielkopolska renowacja spustów wody opadowej w zabytkowym budynku Zachęty Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie. Zastosowanie nowej aplikacji do renowacji infrastruktury nadziemnej systemu BRAWOLINER oraz technologii MC-Bauchemie. Renowacja sieci kanalizacyjnych o niewielkich średnicach od 70 do 250 mm z kolanami do 90, zarówno w poziomie, jak i w pionie. Inwestor: Zachęta Narodowa Galeria Sztuki. Per Aarsleff Polska sp. z o. o., Warszawa renowacja kolektora ściekowego DN1200 w ulicy Dębogórskiej w Rumi. Kolektor o dugości L = 1220 m wykonano z paneli GRP DN1100 dostarczonych przez Amitech Poland sp. z o.o. Inwestor: PeWiK Gdynia sp. z o.o. Kategoria: Europejski projekt w technologiach bezwykopowych J. Murphy and Sons Ltd, Wielka Brytania wykonanie instalacji mikrotunelowej na dystansie 650 m w brytyjskim mieście Bury. Murphy buduje stalowy wodociąg West East Link Main o średnicy 1200 mm i długości 54 km, który połączy zbiornik Prescot położony w pobliżu Liverpoolu ze zbiornikiem Woodgate Hill w okolicach Manchesteru. Na trasie rurociągu zaplanowano kilkanaście instalacji bezwykopowych, w tym przekroczenia rzeki Roch, linii kolejowej East Lancashire oraz autostrad M6, M61, M66. Całość instalacji zostanie ukończona w 2011 r. Konsorcjum firm: HYDROBUDOWA 9 S.A., P.R.G. Metro sp. z o.o., KWG S.A. budowa układu przesyłowego ścieków z Warszawy lewobrzeżnej do Oczyszczalni Ścieków Czajka. Kolektor ogólnospławny DN2800, DA3000 o długości ponad 5,7 km został wykonany w całości w technologii mikrotunelowania. Rury dostarczyła firma HOBAS System Polska sp. z o.o. Najdłuższy spośród 16 odcinków mikrotunelu o długości 930 m zainstalowany został z jednej komory i wykonany po trasie łuku poziomego o promieniach 450 i 900 mm. Obenie jest to największa inwestycja mikrotunelowa w Polsce. Inwestor: MPWiK w m. st. Warszawa S.A. LMR Drilling UK Ltd, Wielka Brytania przedmiotem pierwszego etapu inwestycji realizowanej dla Southern Gas Networks były dwie równoległe instalacje gazociągu o średnicy 324 mm pod dnem cieśniny Solent w Wielkiej Brytanii. Rekordowa w skali światowej długość przekroczenia wykonanego metodą wiercenia kierunkowego HDD wyniosła 3926 m. Rurociąg połączył wyspę Isle of Wight z Lepe. Wiertnica klasy 3500 kn została posadowiona w Lepe, a druga (2500 kn) po drugiej strony cieśniny w Gurnard. Zastosowano metodę Intersect, która pozwoliła na spotkanie się na głębokości 80 m i w odległości 2200 m od Gurnard dwóch niezależnie wierconych otworów pilotowych. Wykorzystano magnetyczny system kierowania trajektorią otworu ParaTrak 2 wraz ze stowarzyszonym z nim osprzętem służącym do wzajemnego naprowadzania dwóch zestawów wiertniczych. Nacap, Holandia budowa odcinka gazociągu o długości 20 km i średnicy 450 mm, pomiędzy Swifterband i Emmeloord w Holandii w technologii HDD. Wykonano instalację o długości 2750 m pod dnem jeziora Ketelmeer oraz 7 innych przekroczeń. Wykorzystano technologię meeting in the middle, pozwalającą na przecięcie się dwóch otworów wierconych przez dwa urządzenia HDD, zlokalizowane na przeciwległych brzegach jeziora. Sekcję poziomą otworu poprowadzono na głębokości 28 m. Jest to najdłuższy jak dotąd otwór wykonany w technologii HDD w miękkich formacjach. Projekt zrealizowano na zlecenie firmy N.V. Nederlandse Gasunie. Visser & Smit Hanab, Holandia wykonanie jednego z najważniejszych przewiertów HDD w trakcie budowy gazociągu Opal, związane z przekroczeniem rzeki Dahme w Niemczech. W tej technologii wykonano otwór o długości 970 m, w którym zainstalowano gazociąg o średnicy 56 (1422 mm). Był to jeden z pierwszych przypadków wykonania otworu o średnicy 1800 mm w Europie Zachodniej. Kategoria: Produkt roku Maszyny Terra Jet nowa seria S produkcji szwajcarskiej firmy Terra AG dystrybutor w Polsce TERRA THALER Sebastian Grygorcewicz, Lubin. Mieszanka uszczelniająca Drill Mix GÓRAŻDŻE CEMENT S.A., Chorula. Rury ciśnieniowe GRP FLOWTITE z żywic poliestrowych wzmacnianych włóknem szklanym z wypełniaczem w postaci piasku kwarcowego Amitech Poland sp. z o.o., Poznań. Technologia STAR technologia zautomatyzowanego układania kabla światłowodowego w kanalizacji ściekowej i deszczowej przy pomocy robota Technitel Polska Klimkiewicz, Rodziewicz S.J., Łódź. Wielokanałowy rejestrator parametrów procesu wygrzewania rękawa renowacyjnego Gamm-Bud sp. z o.o., Szczecin. Kategoria: Firma roku HOBAS System Polska sp. z o.o., Dąbrowa Górnicza. JL Maskiner w Polsce sp.z o.o. NAWITEL sp. z o. o. sp. k., Bielany Wrocławskie. Przedsiębiorstwo Robót Górniczych Metro sp. z o.o., Warszawa. UNIMARK sp. z o.o., Wadowice Niezależne Jury, złożone ze specjalistów z największych polskich uczelni technicznych oraz stowarzyszeń branżowych, wybierze spośród firm nominowanych przez redakcję dwumiesięcznika Inżynieria laureatów w przedstawionych wcześniej kategoriach. Członkowie komisji w każdej z kategorii mają do dyspozycji pulę punktową, którą rozdzielą pomiędzy firmy nominowane w danej kategorii. Punkty przyznane za poszczególne miejsca to 7, 5, 3, 2, 1. Werdykty wszystkich członków Jury zostaną podsumowane i w ten sposób wyłonimy laureatów. Po raz trzeci zostanie też przyznana nagroda specjalna Tytanowy Laur Inwestora, stanowiąca wyróżnienie dla inwestorów zwycięskich projektów, za które nagrodę TYTAN otrzymali wykonawcy w kategoriach: Projekt roku nowa instalacja, Projekt roku renowacja oraz Europejski projekt w technologiach bezwykopowych. Nagrody zostaną wręczone 16 czerwca 2011 r. podczas wieczornej gali w trakcie IX Międzynarodowej Konferencji, Wystawy i Pokazów Technologii INŻYNIERIA BEZWYKOPOWA

14 Inżynieria??????????????????????? 12

15 ?????? Inżynieria 13

16 Inżynieria WYDARZENIA Ruszyło drążenie tunelu pod Wisłą Pełna fotorelacja na 7 kwietnia w Warszawie miała miejsce uroczystość związana z oficjalnym startem maszyny TBM. Zgodnie z górniczą tradycją odbyło się poświęcenie maszyny i symboliczne rozpoczęcie drążenia. W uroczystości wzięło w sumie udział około 120 osób, a wśród nich m.in. przedstawiciele konsorcjum wykonawczego, na czele którego stoi PRG Metro, inwestora MPWiK w m. st. Warszawie SA, pracownicy, którzy będą brać udział w procesie realizacji tunelu, zaproszeni goście oraz przedstawiciele mediów. Jednym z celów organizacji spotkania była też integracja pracowników, którzy będą zaangażowani w realizację tego wyjątkowego w skali kraju przedsięwzięcia. Warto zaznaczyć, że w procesie budowy tunelu będą brać udział ekipy, w których znajdą się Polacy, Niemcy i Węgrzy. Nawet te osoby, które nigdy nie widziały takiej maszyny, miały okazję nie tylko obejrzeć ją z bliska, ale również wejść do szybu startowego, po którym gości oprowadzali specjaliści objaśniający, na czym polega działanie TBM oraz jak będą przebiegały prace. Maszyna, której odbiór techniczny zakończył się w lutym w niemieckim Schwanau, gdzie TBM został wyprodukowany przez firmę Herrenknecht AG, rozpocznie drążenie 8 kwietnia. 26 lutego do Warszawy przywieziono oba elementy głowicy TBM. Następnego dnia środkową jej część opuszczono na dno komory startowej. 2 marca zakończono prace polegające na dosprzętowieniu przedniej części głowicy i opuszczono ją na tzw. łoże na głębokości 10 m. Kolejny etap prac to łączenie pozostałych elementów, jak np. koła tnącego czy tzw. ogona głowicy i innych części. Za tarczą skrawającą po zainstalowaniu wszystkich segmentów maszyny pojawi się pozostały sprzęt kompleksu tarczowego o łącznej długości 60 m. Prace tunelowe rozpoczną się w kwietniu przy ulicy Świderskiej. Planuje się, że tunelowanie będzie przebiegać przy dobowych osiągach do 15 m. Jeśli uda się przeprowadzić prace zgodnie z założonym harmonogramem, maszyna TBM przebije się po drugiej stronie Wisły we wrześniu. Tunel wykonany pod Wisłą połączy się z kolektorem, jaki na Białołęce wykonano z zastosowaniem mikrotunelowania. W kolektorze o średnicy zewnętrznej wynoszącej ponad 5 m, wykonanym pod rzeką, znajdą się dwie rury o średnicy 1,6 m. Powstanie on pomiędzy ulicami Farysa i Świderską, a cel jego budowy to umożliwienie odprowadzania ścieków z lewobrzeżnej Warszawy do oczyszczalni ścieków Czajka. Inwestycja realizowana jest przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie, a jej koszt to ponad 176 mln zł. 14

17 WYDARZENIA Inżynieria 15

18 Inżynieria WYDARZENIA Szkolenie firm HABA-BETON oraz HTI BP Pełna fotorelacja na W dniach 4 5 maja firmy HABA- BETON Johann Bartlechner sp. z o.o. oraz HTI BP zorganizowały szkolenie połączone ze zwiedzaniem Targów Wasser Berlin International W spotkaniu, które odbyło w hotelu Eduardshof w mieście Bad Freienwalde w Niemczech, wzięło udział ponad 100 osób. W ramach szkolenia uczestnicy mieli okazję wysłuchać wykładu wygłoszonego przez prof. dr hab. Adama Wysokowskiego na temat zalet przepustów komunikacyjnych z betonu i żelbetu. W dalszej części dr Andrzej Marynowicz omówił statykę kanałów z betonu i żelbetu, natomiast Marcin Cwielong zaprezentował elementy specjalne z betonu i żelbetu produkcji HABA-BETON. Szkolenie zakończyła uroczysta kolacja. Drugiego dnia uczestnicy wyjechali do Berlina, by zwiedzić targi Wasser Berlin International poświęcone m.in. uzdatnianiu i dystrybucji wody, oczyszczaniu i odprowadzaniu ścieków, a także nowoczesnym technologiom i materiałom budowlanym związanych np. z bezwykopowym układaniem rurociągów. Podczas tegorocznej imprezy zaprezentowało się niemal 700 wystawców z 35 krajów. 16

19 WYDARZENIA Inżynieria Doświadczenie i jakość w jednym Historia HABA-BETON to ponad 100 lat, na przełomie których fi rma stała się wiodącą marką na europejskim rynku rur oraz systemów kanalizacyjnych z betonu i żelbetu. PROGRAM PRODUKCYJNY > rury żelbetowe / betonowe > systemy studni > odwodnienia liniowe > rury i studnie do mikrotunelingu > rury bazaltowe do mikrotunelingu HABA-BETON Johann Bartlechner Sp. z o.o. ul. Niemiecka 1 Olszowa PL Ujazd telefon 3 / /77/405 [39]

20 Inżynieria WYDARZENIA Seminarium warsztatowo-dyskusyjne na temat eksploatacji sieci kanalizacyjnych Pełna fotorelacja na W dniach maja w Hotelu Energetyk w Myczkowcach koło Sanoka odbyło się seminarium warsztatowo-dyskusyjne Nowoczesne metody eksploatacji i napraw sieci kanalizacyjnych potrzeby i doświadczenia. Wydarzenie zostało zorganizowane przez firmy ELSE z Gdańska, HYDROBUD z Latoszyna oraz MC-Bauchemie Polska. Patronat merytoryczny nad nim objęło MPWiK Rzeszów, a patronat medialny nasze czasopismo. W seminarium wzięło udział około 30 osób, głównie pracowników miejskich zakładów wodno-kanalizacyjnych. Spotkanie zawierało elementy dyskusyjne oraz warsztatowe. Elementem innowacyjnym tego wydarzenia był fakt, że organizatorzy zredukowali wystąpienia własne na rzecz referatów swoich klientów, którzy zaprezentowali własne zawodowe doświadczenia. Istotny wkład w tym zakresie wniosły PWiK w Lublinie, PWiK w Koninie oraz ZWK Kolbuszowa. Bogaty program spotkania rozpoczęło wystąpienie Zenona Świgonia, rzeczoznawcy PZITS, na temat planowania kanalizacji z zachowaniem najwyższych standardów europejskich oraz stosowania optymalnych technik i zasad inwestycyjno-eksploatacyjnych. Po nim przedstawiono porównanie rzeczowych efektów pracy pojazdów do hydrodynamicznego czyszczenia kanałów w PWiK sp. z o.o. w Koninie oraz doświadczenia w utrzymaniu sprawności technicznej pojazdu z funkcją odzysku wody, a następnie omówiono propozycje rozwiązań sprzętowych firmy Assmann do skutecznego czyszczenia kanalizacji. W dalszej części uczestnicy seminarium mogli wysłuchać referatów poświęconych: ekonomicznym i technicznym aspektom funkcjonowania sieci kanalizacyjnych, dużym problemom małych wodociągów, renowacji kanalizacji przy użyciu żywic epoksydowych, naprawie i zabezpieczeniu studni kanalizacyjnych w systemie Ombran, a także uszczelnieniu i zabezpieczaniu studni oraz komór kanalizacyjnych. Ponadto odbyły się prezentacje firmy HYDROBUD i pojazdu firmy Assmann do ciśnieniowego czyszczenia kanalizacji z funkcją odzysku wody, jak również pokaz praktyczny i warsztaty zastosowania materiałów Ombran. Pierwszy dzień zakończyła wspólna kolacja. Drugi dzień spotkania również obfitował w interesujące referaty, które inspirowały uczestników do gorących dyskusji. Referenci omówili: doświadczenia eksploatacyjne systemy telewizyjnej inspekcji kanalizacji, analizę i wykorzystanie raportów inspekcyjnych przy wyborze metod naprawczych sieci kanalizacyjnej, a także naprawę i zabezpieczenia kanalizacji od DN70 do DN1000. Ponadto przedstawiono propozycję sprzętową firmy IBAK oraz zaprezentowano System Telewizyjnej Inspekcji Kanalizacji tej firmy. Seminarium zakończył panel dyskusyjny. Spotkanie w Myczkowcach było świetną okazją do zapoznania się z najnowszymi metodami eksploatacji i napraw sieci kanalizacyjnych oraz wymiany doświadczeń. Kameralna atmosfera seminarium pozwalała na prowadzenie swobodnych dyskusji. Uczestnicy mieli też możliwość zaznajomienia się z nowoczesnym sprzętem przydatnym w codziennej pracy. Gratulujemy organizatorom wysokiego poziomu merytorycznego seminarium i życzymy kolejnych, równie owocnych spotkań. 18