Użyteczność kliniczna białka HE4 w innych patologiach poza rakiem jajnika przegląd piśmiennictwa
|
|
- Maria Gabriela Mróz
- 4 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 GinPolMedProject 4 (50) 2018: ARTYKUŁ POGLĄDOWY Użyteczność kliniczna białka HE4 w innych patologiach poza rakiem jajnika przegląd piśmiennictwa Andrzej Brenk (AEF), Piotr Bodzek (EF), Mikołaj Baliś (EF), Aleksandra Barbachowska (EF), Iwona Janosz (F), Anita Olejek (AE) Katedra i Oddział Kliniczny Ginekologii, Położnictwa i Ginekologii Onkologicznej w Bytomiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach STRESZCZENIE WKŁAD AUTORÓW: (A) Projekt badania (B) Zbieranie Danych (C) Analiza Statystyczna (D) Interpretacja Danych (E) Przygotowanie Rękopisu (F) Gromadzenie Piśmiennictwa (G) Gromadzenie Funduszy Białko HE4 jest glikoproteiną szeroko stosowaną jako marker nowotworowy raka jajnika. W artykule przedstawiono przegląd literatury dotyczącej przydatności klinicznej oznaczania stężeń białka HE4 w diagnostyce oraz leczeniu schorzeń innych niż rak jajnika. Omówiono rolę HE4 w raku trzonu macicy, raku sromu oraz raku szyjki macicy. Z innych schorzeń kobiecego narządu płciowego omówiono rolę HE4 u kobiet z endometriozą, mięśniakami macicy, stanami zapalnymi miednicy mniejszej i łagodnymi guzami jajnika. Przytoczono piśmiennictwo dowodzące wzrostu stężeń HE4 u kobiet ciężarnych, a także jego potencjalną rolę jako markera porodu przedwczesnego oraz poronienia. Ponadto omówiono kliniczną rolę białka HE4 u chorych z rakiem płuca, przewlekłą chorobą nerek i rakiem jelita grubego. Słowa kluczowe: białko HE4; nowotwory narządu rodnego; inne nowotwory; stany nienowotworowe Adres do korespondencji: Piotr Bodzek Katedra i Oddział Kliniczny Ginekologii, Położnictwa i Ginekologii Onkologicznej w Bytomiu ul. Stefana Batorego 15, Bytom Tel , piotr.bodzek@sum.edu.pl Liczba słów: 1887 Tabele: 0 Ryciny: 0 Piśmiennictwo: 40 Received: Accepted: Published: WSTĘP HE4, podfrakcja 4 ludzkiego białka z komórek nabłonkowych najądrza (human epididymis protein 4) jest glikoproteiną szeroko stosowaną jako marker nowotworowy w raku jajnika. Wraz z markerem CA 125 jest używana w algorytmie ROMA, który służy do różnicowania nowotworów złośliwych jajnika od łagodnych [1]. Część autorów sugeruje, że HE4 jest skuteczniejsze przy wykrywaniu wznowy lub progresji raka jajnika, niż CA 125 [2]. W niektórych patologiach ginekologicznych innych niż rak jajnika, stężenie HE4 w osoczu również bywa podwyższone, dodatkowo wzrasta wraz z wiekiem i u palaczy, a jego zachowanie u kobiet ciężarnych nie do końca jest wyjaśnione [3-6]. HE4 wykazuje działanie stymulujące proliferację komórek nowotworu, hamuje apoptozę, powoduje oporność na chemioterapię oraz promuje przejście komórki z fazy G1 do fazy S, co utrzymuje żywotność komórki [7]. Przydatność białka HE4 w diagnostyce chorób nowotworowych poza rakiem jajnika wciąż nie została dobrze udokumentowana. RAK ENDOMETRIUM Rak endometrium jest w krajach wysoko rozwiniętych najczęstszym nowotworem kobiecego narządu rodnego. Tak dużą zachorowalność na ten typ nowotworu przypisuje się miedzy innymi rosnącemu odsetkowi kobiet otyłych w społeczeństwie [8]. Białko HE4 może być potencjalnie użyteczne w prognozowaniu, jak i ocenie stopnia zróżnicowania oraz zaawansowania klinicznego, a co za tym idzie doborze odpowiedniego leczenia operacyjnego tego nowotworu [9,10]. Praca Li i wsp. [11] wskazuje, że im wyższe stężenie HE4 w osoczu chorych na raka endometrium kobiet, tym większa ich śmiertelność, większy stopień zaawansowania klinicznego, mniejszy stopień zróżnicowania i gorsza prognoza. Jest on rów- 88
2 A. Brenk et al. Użyteczność kliniczna białka HE4 w innych patologiach poza rakiem jajnika nież wyższy niż u pacjentek z atypowym przerostem endometrium, a ten z kolei jest wyższy niż u zdrowych kobiet z prawidłowym endometrium [11]. Dodatkowo praca australijskich badaczy, Brennan a i wsp. [12] udowadnia, że im większe stężenie HE4, tym większe ryzyko nacieku nowotworowego na zewnętrzną połowę miometrium, co zasadniczo zwiększa ryzyko występowania ognisk metastatycznych w węzłach chłonnych. Autorzy uważają, iż przy badaniu śródoperacyjnym i potwierdzeniu wysokiego stopnia zróżnicowania wraz ze stężeniem HE4 poniżej 70 pmol/l, można odstąpić od wykonania limfadenektomii, gdyż ryzyko wykrycia przerzutów nowotworowych w węzłach chłonnych jest ekstremalnie niskie [12]. Ponadto, Abbink i wsp. [13] wskazują na użyteczność badania stężenia białka HE4 w wykrywaniu dalekich ognisk przerzutowych, kiedy jego stężenie jest znacząco wyższe niż podczas wznowy miejscowej. W tym celu przydatność HE4 jest lepsza niż CA125, które było podwyższone tylko u 37% pacjentek, w porównaniu do 67% dla HE4. Podwyższenie HE4 zwiastowało wznowę z medianą 126 dni przed wystąpieniem objawów klinicznych [13]. Połączone wysiłki badaczy czeskich i duńskich pozwoliły na utworzenie formuły HE4ren, która pozwala na zestawienie stężenia białka HE4 ze wskaźnikiem filtracji kłębuszkowej. Umożliwia ona porównywanie wyników stężenia markera HE4 u kobiet z obniżoną filtracją kłębuszkową, z wynikami pacjentek z prawidłową funkcją nerek. W pracy tej udowodniono skuteczność HE4ren w predykcji głębokości nacieku miometrium, co ma duże znaczenie rokownicze dla chorych na raka trzonu macicy [14]. Połączenie HE4 z CA125 wydaje się być idealnym rozwiązaniem, pozwalającym z największą czułością i swoistością wykrywać raka endometrium, co potwierdza badanie Dong a z 2017 roku [15]. Opracowano nowoczesny algorytm (RERT), umożliwiający wysoce skuteczne określenie zaawansowania klinicznego według FIGO, na podstawie takich danych jak: wiek, BMI, rodność, status menopuazalny, używanie doustnej antykoncepcji, hormonalnej terapii zastępczej, nadciśnienie oraz stężenia HE4 i CA125 w surowicy krwi. Pozwoliło to na określanie stopnia zaawansowania klinicznego z czułością i swoistością odpowiednio 90% i 76%. Ma to znaczenie dla określenia rokowania oraz doboru odpowiedniej terapii przed operacją jak i określenia koniecznego zakresu samej operacji [16]. RAK SROMU Rak sromu jest rzadkim nowotworem, występującym od 3% do 5% kobiet chorych na nowotwory ginekologiczne [17]. Badania Montagnana i wsp. [18] dowodzą, że marker HE4 w tej patologii jest także podwyższony (76,8 pmol/l vs. 40,3 pmol/l u kobiet zdrowych). W przeciwieństwie do stężenia HE4, CA 125 w przypadku tego nowotworu nie wzrasta i pozostaje w granicach normy [18]. Potencjalne wykorzystanie HE4 we wczesnej diagnostyce raku sromu wymaga jednak dodatkowych badań i przeprowadzenia testów na próbie o większej liczebności. RAK SZYJKI MACICY Ukazało się również badanie, określające stężenie białka HE4 w nowotworach szyjki macicy. W przypadku występowania prawidłowego nabłonka szyjki macicy i nowotworów środnabłonkowych stężenie HE4 jest prawidłowe, a istotnie podwyższone w postaciach inwazyjnych raka [19]. ENDOMETRIOZA HE4 może być pomocne przy diagnostyce endometriozy. Wraz z białkiem CA 125 pozwala na różnicowanie torbieli endometrialnych od nowotworów złośliwych jajnika [20]. Zapardiel i wsp. [21] w 2016 roku przeprowadzili wieloośrodkowe badanie, w którym udowodnili, że zastosowanie obu wyżej wymienionych markerów pozwala z dużym prawdopodobieństwem wykluczyć raka jajnika u pacjentek z endometriozą, ponieważ CA 125 jest podwyższone zarówno u kobiet z endometriozą, jak i rakiem jajnika, z kolei HE4 wykazuje podwyższone stężenie tylko u kobiet z rakiem jajnika [21]. Leggieri i wsp. [22] badali stężenia omawianych markerów przed i po laparoskopowym usunięciu torbieli endometrialnych. Okazało się, że stężenie HE4 nie ulega zmianom, a CA 125 wyraźnie spada [22]. Badanie Huhtinena i wsp. [23] dowiodło, że marker HE4 ma potencjalną wartość w różnicowaniu nowotworów jajnika, endometrium i torbieli endometrialnych jajnika. Wykazano, że stężenie HE4 jest najwyższe u chorych z rakiem jajnika (1125,4 pmol/l), powyżej normy, aczkolwiek dużo niższe u chorych z rakiem endometrium (99,2 pmol/l), a najniższe, poniżej górnej granicy normy u kobiet z torbielami endometrialnymi jajnika (46,0 pmol/l) lub endometriozą w innej lokacji (45,0 89
3 GinPolMedProject 4 (50) 2018: pmol/l) [23]. Inni autorzy zwracają uwagę na możliwość znaczącego wzrostu stężenia białka HE4 (137,6 pmol/l) po pęknięciu torbieli czekoladowej, której towarzyszyło rozlanie się zawartości do jamy miednicy [24]. NIEZŁOŚLIWE ZMIANY NARZĄ- DÓW PŁCIOWYCH ŻEŃSKICH Badania polskich badaczy z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego na pacjentkach z mutacją BRCA1 potwierdziły, że stężenie markera HE4 wzrasta w raku jajnika i raku endometrium, a pozostaje stały w niezłośliwych zmianach kobiecego narządu płciowego takich jak mięśniaki macicy, stany zapalne, endometrioza, czy łagodne guzy jajnika. Wśród tych pacjentek, które nie miały aktywnie toczącego się procesu nowotworowego stężenia HE4 były niskie, takie jak w populacji osób zdrowych, jednak każde, nawet niewielkie podwyższenie stężenia tego białka świadczyło o aktywnym procesie rozrostowym w obrębie jajnika, jajowodu czy trzonu macicy [25]. Kolejna duża praca badaczy amerykańskich również wydaje się potwierdzać te tezę. W badaniach ujęto ponad 1000 kobiet z różnymi patologiami rak jajnika, rak endometrium, potworniaki dojrzałe jajnika, mięśniaki macicy, stany zapalne układu płciowego i endometrioza. Okazało się, że stężenie CA 125 było podwyższone w większej ilości przypadków niż HE4, które to wzrastało jedynie w raku jajnika i raku endometrium [26]. Inne badanie, które potwierdza, że HE4 dobrze sprawdza się w różnicowaniu guzów miednicy mniejszej na łagodne i złośliwe to praca Goff a i wsp [27]. BIAŁKO HE4 W CIĄŻY Badania nad stężeniem HE4 w populacji kobiet ciężarnych rozpoczął Moore w 2012 roku. Udowodnił, że średnia wartość tego markera nowotworowego jest obniżona w ciąży, a rośnie wraz z wiekiem, niezależnie od stanu menopauzalnego [4]. Badanie to nie uchwyciło zależności, która została potwierdzona w kolejnych pracach o tej tematyce. Analiza przeprowadzona na naszym materiale [5] oraz badanie Lu i wsp. [6] na grupie 1006 kobiet ciężarnych dowodzą, że stężenie HE4 w 3. trymestrze fizjologicznej ciąży jest istotnie wyższe niż w trymestrach 1. i 2. oraz w każdym trymestrze ciąży wyższe niż u kobiet nieciężarnych. Przeprowadzone zostało badanie, mające na celu określić czy podczas fizjologicznego cyklu miesiączkowego występują istotne fluktuacje stężeń HE4 w surowicy krwi. W tym celu 74 pacjentki poddały się pięciokrotnemu badaniu stężenia tego markera w surowicy. Okazało się, że stężenie białka HE4 jest relatywnie stałe w przebiegu cyklu miesiączkowego, niewielki jego wzrost zanotowano jedynie podczas owulacji [28]. Sprawdzono również stężenie HE4 podczas procedury zapłodnienia pozaustrojowego. Jak donosi Hallamaa i wsp. [29] hiperstymulacja jajników, jako przygotowanie do zapłodnienia in-vitro nie zwiększa zawartości HE4 w osoczu. Okazuje się jednak, co potwierdzają badania Kanninen a i wsp. [30], że marker ten, w szczególności w kombinacji z interleukiną-13 (IL-13), może pomóc w określeniu ryzyka przedwczesnego porodu u pacjentek ciężarnych po procedurze in vitro (IVF). Stężenia HE4 oraz IL-13 maleją w przypadku porodu przedwczesnego w porównaniu do stężeń u pacjentek rodzących o czasie [30]. Tezę tę zdają się potwierdzać badania Orfanelli ego i wsp. [31], które wskazują, że niskie stężenia HE4, w 28. dniu po IVF zwiastują wczesne poronienie. W badaniu tym zestawiono HE4 z wydzielniczym inhibitorem proteaz leukocytarnych SLPI (secretory leukocyte protease inhibitor), którego niskie stężenie także było predyktorem wczesnej utraty ciąży [31]. INNE NOWOTWORY I CHOROBY NIENOWOTWOROWE Próbuje się również ustalić użyteczność markera HE4 w schorzeniach nie wywodzących się z kobiecego narządku płciowego. Duża praca chińskich badaczy, Du i wsp. [32], gdzie grupą badaną było 691 pacjentów, potwierdza, że podwyższenie stężenia tego białka i jest niezależnym czynnikiem ryzyka wystąpienia raka płuca u osób ze zmianami w miąższu płucnym potwierdzonymi w tomografii komputerowej. Inne badanie wykazało, że u chorych z rakiem płuca stężenia HE4 są istotnie wyższe niż u chorych z niezłośliwą patologią miąższu płucnego oraz u osób zdrowych. Udowodniono również, że HE4 rośnie także u pacjentów z bardzo niewielkimi zmianami tego narządu, co pozwalałoby na wykrywanie choroby na znacznie wcześniejszym jej etapie i co za tym idzie w niższym stopniu zaawansowania klinicznego [33]. Jednakże przydatność tego białka w wykrywaniu raka płuca jest dyskusyjna. Okazuje się, że 90,1% drobnokomórkowych raków płuca nie wykazuje ekspresji genu WFDC2. Klinicznie istotną ekspresję tego genu, w tym konkretnym 90
4 A. Brenk et al. Użyteczność kliniczna białka HE4 w innych patologiach poza rakiem jajnika badaniu wykazał jedynie gruczolakorak płuca [34]. Pozwala to wiązać nadzieję z możliwością rozwoju terapii celowanej w przypadku wystąpienia tego podtypu nowotworu. Inne badanie ukazuje użyteczność markera HE4 w niedrobnokomórkowym raku płuca, zarówno przy rozpoznaniu, jak i monitorowaniu wznowy [35]. Duża metaanaliza udowadnia, że wysoka ekspresja HE4 u chorych z rakiem płuca jest złym czynnikiem rokowniczym [36]. Pojawiają się również doniesienia o użyteczności białka HE4 jako markera przewlekłej choroby nerek (PChN). Chińscy badacze potwierdzili jego skuteczność w wykrywaniu PChN u kobiet w różnym wieku, z prawidłową funkcją jajników, oraz określili jego przydatność w ocenie zaawansowania klinicznego PChN. Ujawnili oni istotnie większą wartość diagnostyczną niż stężenia kreatyniny, mocznika czy kwasu moczowego w surowicy krwi [37]. Metaanaliza wielu badań z lat udowodniła z kolei, że HE4 może być markerem zwłóknienia nerek [38]. U pacjentów z rakiem jelita grubego także sprawdzono przydatność białka HE4. Pilotażowe badanie, które ukazało się w 2017 roku, dowiodło, że proteina ta może być użyteczna przy wykrywaniu tego typu nowotworu. U 28,3% chorych wykryto ekspresję genu WFDC2, co stanowi istotnie wyższy wynik niż w grupie kontrolnej, gdzie nie stwierdzano ekspresji tego genu. Szczególnie silny wzrost HE4 wykazano w grupie pacjentów w III i IV stopniu zaawansowania klinicznego raka jelita grubego oraz u pacjentów z wysokim stężeniem CA19-9 [39]. Wymagane są jednak dalsze badania nad HE4 w raku jelita grubego, gdyż powyższy eksperyment przeprowadzony był na niewielkiej grupie chorych. Badano również stężenia HE4 w gruczolakoraku trzustki. Okazuje się, że silnie korelują one ze stopniem zaawansowania klinicznego, a istotnie podwyższone są już w początkowych stadiach choroby [40]. PODSUMOWANIE Stężenia białka HE4 są podwyższone w wielu różnych od siebie schorzeniach. Obecnie największe znaczenie kliniczne temu markerowi przypisuje się w nowotworach ginekologicznych, takich jak rak jajnika i rak trzonu macicy, jednak ma on również duży potencjał w diagnostyce różnicowej zmian w miednicy mniejszej. Pomaga w odróżnieniu zmian łagodnych od złośliwych. Korelacja z innymi markerami może ułatwiać rozpoznanie wznowy lub progresji raka jajnika i raka trzonu macicy lub szacować ryzyko porodu przedwczesnego u pacjentek po zapłodnieniu pozaustrojowym. Ogromne znaczenie tego białka opisane zostało w planowaniu zakresu operacji u kobiet z rakiem trzonu macicy oraz w określaniu stopnia zaawansowania klinicznego, prognozy i rokowania tego nowotworu. Ma ono również niebagatelne znaczenie przy wykrywaniu wznów miejscowych i odległych przerzutów raka endometrium. Można wiązać nadzieje z użytecznością HE4 jako markera w predykcji porodu przedwczesnego u pacjentek po fizjologicznym zapłodnieniu. W innych nowotworach najważniejszą rolą HE4 wydaje się być wykorzystanie go jako czynnika prognostycznego w niedrobnokomórkowym raku płuca. 1. Wang J, Gao J, Yao H et al. Diagnostic accuracy of serum HE4, CA125 and ROMA in patients with ovarian cancer: A meta-analysis. Tumor Biol 2014;35, Piovano E, Attamante L, Macchi C et al. The role of HE4 in ovarian cancer follow-up: A review. Int J Gynecol Cancer 2014;24: Tian Y, Wang C, Cheng L et al. Determination of reference intervals of serum levels of human epididymis protein 4 (HE4) in Chinese women. J Ovarian Res 2015; 8: Moore RG, Miller MC, Eklund EE et al. Serum levels of the ovarian cancer biomarker HE4 are decreased in pregnancy and increase with age. Am J Obstet Gynecol 2012;206: e Janosz I, Bodzek P, Partyka R i wsp. Ocena stężeń białka HE4 w poszczególnych trymestrach ciąży fizjologicznej. Ginekol Położn/Gynecol Obstet Med Project 2017; 1(43): Lu J, Zheng Z, Zhang Q et al. Measurement of HE4 and CA125 and establishment of reference intervals for the ROMA index in the sera of pregnant women. J Clin Lab Anal 2018;32:e Li J, Chen H, Curcuru JR et al. Serum HE4 level as a biomarker to predict the recurrence of gynaecologic cancers. Curr Drug Targets 2017;18: Nevadunsky NS, VanArsdale A, Strickler H et al. Obesity and age at diagnosis of endometrial cancer. Obstet Gynecol 2014;124: Capriglione S, Plotti F, Miranda A et al. Utility of tumor marker HE4 as prognostic factor in endometrial cancer: a single-center controlled study. Tumor Biol 2015; 36: Angioli R, Miranda A, Aloisi A et al. A critical review on HE4 performance in endometrial cancer: Where are we now? Tumor Biol 2014; 35: Li X, Gao Y, Tan M et al. Expression of HE4 in endometrial cancer and its clinical significance. BioMed Research International, 2015; article ID , /2015/ Brennan DJ, Hackethal A, Metcalf AM et al. Serum HE4 as a prognostic marker in endometrial cancer - A population based study. Gynecol Oncol 2014;132: PIŚMIENNICTWO 91
5 GinPolMedProject 4 (50) 2018: Abbink K, Zusterzeel PLM, Geurts-Moespot AJ et al. HE4 is superior to CA125 in the detection of recurrent disease in high-risk endometrial cancer patients. Tumor Biol 2018; 40, Chovanec J, Selingerova I, Greplova K et al. Adjustment of serum HE4 to reduced glomerular filtration and its use in biomarker-based prediction of deep myometrial invasion in endometrial cancer. Oncotarget 2017;8: Dong C, Liu P, Li C. Value of HE4 combined with cancer antigen 125 in the diagnosis of endometrial cancer. Pak J Med Sci 2017;33: Vezzoli M, Ravaggi A, Zanotti L et al. RERT: A novel regression tree approach to predict extrauterine disease in endometrial carcinoma patients. Sci Rep 2017;7: Chhabra S, Bhavani M, Deshpande A. Trends of vulvar cancer. J Obstet Gynaecol 2014;34: Montagnana M, Lippi G, Danese E at al. Human epydidimis protein 4 (HE4): could it be useful in the diagnosis of vulvar cancer? Clin Lab 2010;56: Diniz G, Karadeniz T, Sayhan S et al. Tissue expression of human epididymal secretory protein 4 may be useful in the differential diagnosis of uterine cervical tumors. Ginekol Pol 2017;88: Nikolova T, Zivadinovic R, Evtimovska N et al. Diagnostic performance of human epididymis protein 4 compared to a combination of biophysical and biochemical markers to differentiate ovarian endometriosis from epithelial ovarian cancer in premenopausal women. J Obstet Gynaecol Res 2017;43: Zapardiel I, Gorostidi M, Ravaggi A et al. Utility serum marker HE4 for the differential diagnosis between endometriosis and adnexal malignancy. Int J Gynecol Cancer 2016;26: Leggieri C, D Agostino G, Tommasi L et al. Is HE4 a useful endometrioma marker? Eur J Gynaecol Oncol 2014; 35: Huhtinen K, Suvitie P, Hiissa J et al. Serum HE4 concentration differentiates malignant ovarian tumours from ovarian endometriotic cysts. Br J Cancer 2009;100: Sükür YE, Taskin S, Simsir C et al. Highly elevated human epididymis protein 4 (HE4) following endometrioma rupture: a case report. J Obstet Gynaecol 2018;38: Chudecka-Głaz A, Cymbaluk-Płoska A, Strojna A et al. HE4 serum levels in patients with BRCA1 gene mutation undergoing prophylactic surgery as well as in other benign and malignant gynecological diseases. Dis Markers 2017; 2017: doi: /2017/ Moore RG, Miller MC, Steinhoff MM et al. Serum HE4 levels are less frequently elevated than CA125 in women with benign gynaecologic disorders. Am J Obstet Gynecol 2012;206:e Goff BA, Agnew K, Neradilek MB et al. Combining a symptom index, CA125 and HE4 (triple screen) to detect ovarian cancer in women with a pelvic mass. Gynecol Oncol 2017;147: Moore RG, Plamnte B, Hartnett E et al. Assessment of serum HE4 levels throughout the normal menstrual cycle. Am J Obstet Gynecol 2017;217:53.e1-53.e Hallamaa M, Huhtinen K, Suvitie P et al. Serum concentrations of HE4 change little during in vitro fertilization. Acta Obstet Gynecol Scand 2014;93: Kanninen TT, Sisti G, Ramer I et al. Predictive biomarkers of preterm delivery in women with ongoing IVF pregnancies. J Reprod Immunol 2015;112: Orfanelli T, Doulaveris G, Shulman BP et al. Human epididymis protein 4 (HE4) and secretory leukocyte protease inhibitor (SLPI) are two novel biomarkers predictive of IVF outcome. Fertil Steril 2013;100, suppl: S Du Q, Yan C, Wu SG et al. Development and validation of a novel diagnostic nomogram model based on tumor markers for assessing cancer risk of pulmonary lesions: A multicenter study in Chinese population. Cancer Lett 2018;420: Choi SI, Jang MA, Jeon BR et al. Clinical usefulness of human epididymis protein 4 in lung cancer. Ann Lab Med 2017;37: Celik B, Bulut T. Human epididymis protein 4 may not be a reliable screening biomarker for detecting lung carcinoma patients. Biomed Reports 2017;7: Huang W, Wu S, Lin Z et al. Evaluation of HE4 in the diagnosis and follow up of non-small cell lung cancers. Clin Lab 2017;63: Zhong H, Qian Y, Fang S et al. HE4 expression in lung cancer, a meta-analysis. Clin Chim Acta 2017;470: Yuan T, Li Y. Human epididymis protein 4 as a potential biomarker of chronic kidney disease in female patients with normal ovarian function. Lab Med 2017;48: Chen P, Yang Q, Li X et al. Potential association between elevated serum human epididymis protein 4 and renal fibrosis: A systemic review and meta-analysis. Medicine (Baltimore) 2017; 96: e Kemal YN, Demirag GN, Bedir AM et al. Serum human epididymis protein 4 levels in colorectal cancer patients. Mol Clin Oncol 2017;7: Huang T, Jiang SW, Qin L et al. Expression and diagnostic value of HE4 in pancreatic adenocarcinoma. Int J Mol Sci 2015;16:
Ocena użyteczności oznaczeń białka HE4 i algorytmu ROMA w przedoperacyjnej diagnostyce guzów przydatków
Ocena użyteczności oznaczeń białka HE4 i algorytmu ROMA w przedoperacyjnej diagnostyce guzów przydatków Evaluation of applicability of HE4 and ROMA in the preoperative diagnosis of adnexal masses 1 2 1
Bardziej szczegółowoStężenie białka HE 4 u kobiet z rakiem endometrium
GinPolMedProject 3 (45) 2017: 043-048 ARTYKUŁ ORYGINALNY Stężenie białka HE 4 u kobiet z rakiem endometrium Andrzej Brenk (ABDE), Piotr Bodzek (CDEG), Iwona Janosz (EF), Anita Olejek (E) Katedra Ginekologii,
Bardziej szczegółowodiagnostyka różnicowa złośliwych i niezłośliwych zmian w jajnikach nie tylko CA 125 i HE4, ale również wybrane wykładniki gospodarki lipidowej
diagnostyka różnicowa złośliwych i niezłośliwych zmian w jajnikach nie tylko CA 125 i HE4, ale również wybrane wykładniki gospodarki lipidowej Pracownia Markerów Nowotworowych Zakładu Patologii i Diagnostyki
Bardziej szczegółowoDr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa
Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa ROZPOZNAWANIE: PET - CT W ONKOLOGII poszukiwanie ognisk choroby - wczesne wykrywanie różnicowanie zmian łagodnych
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoOcena stężeń białka HE4 w poszczególnych trymestrach ciąży fizjologicznej
GinPolMedProject 1 (43) 2017: 054-058 ARTYKUŁ ORYGINALNY Ocena stężeń białka HE4 w poszczególnych trymestrach ciąży fizjologicznej Iwona Janosz 1 (ACEF), Piotr Bodzek 1 (EFG), Robert Partyka 2 (ABE), Danuta
Bardziej szczegółowoWydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
Bardziej szczegółowoDr hab. n. med. Paweł Blecharz
BRCA1 zależny rak piersi i jajnika odmienności diagnostyczne i kliniczne (BRCA1 dependent breast and ovarian cancer clinical and diagnostic diversities) Paweł Blecharz Dr hab. n. med. Paweł Blecharz Dr
Bardziej szczegółowoOdrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet Barbara Radecka Opolskie Centrum Onkologii Amadeo Modigliani (1884-1920) 1 Młode chore Kto to taki??? Daniel Gerhartz (1965-) 2 3 Grupy wiekowe
Bardziej szczegółowoOncoOVARIAN Dx (Jajniki) - Raport
IMS Sp. z o.o. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 4 4 OncoOVARIAN Dx (Jajniki) - Raport Informacje o pacjencie Dane identyfikacyjne Kod: PRZYKLAD PESEL: 00999000000 Dane osobowe Wiek (w latach): 40 Status menopauzalny
Bardziej szczegółowoTyp histopatologiczny
Typ histopatologiczny Wiek Stopieo zróżnicowania nowotworu Typ I (hormonozależny) Adenocarcinoma Adenoacanthoma Naciekanie przestrzeni naczyniowych Wielkośd guza Typ II (hormononiezależny) Serous papillary
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. med. Wojciech P. Polkowski Kierownik Kliniki Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Prof. dr hab. med. Wojciech P. Polkowski Kierownik Kliniki Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Lublin, 2 lipca 2018 Recenzja osiągnięcia oraz aktywności naukowej dr. n. med. Piotra
Bardziej szczegółowoROZPRAWA DOKTORSKA STRESZCZENIE
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Katedra i Zakład Patomorfologii Klinicznej ROZPRAWA DOKTORSKA STRESZCZENIE Lek. Joanna Irla-Miduch WERYFIKACJA HISTOPATOLOGICZNA I OCENA EKSPRESJI BIAŁKA p16 INK4A ORAZ
Bardziej szczegółowoOcena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i
Bardziej szczegółowoV KONFERENCJA NOWE TRENDY W GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ. Gdańsk, 16-17.05.2014. Patronat naukowy: Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej
V KONFERENCJA NOWE TRENDY W GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ Gdańsk, 16-17.05.2014 Patronat naukowy: Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej 16.05.2014 8:00-8:15 Otwarcie Konferencji Prof. J. Markowska,
Bardziej szczegółowoOcena stężeń białka HE4 u zdrowych kobiet ciężarnych oraz ciężarnych ze stanem przedrzucawkowym badania pilotażowe
GinPolMedProject 2 (52) 2019: 039-045 ARTYKUŁ ORYGINALNY Ocena stężeń białka HE4 u zdrowych kobiet ciężarnych oraz ciężarnych ze stanem przedrzucawkowym badania pilotażowe Iwona Janosz (ABEF), Piotr Bodzek
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoEBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Bardziej szczegółowoRak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;
Bardziej szczegółowoRAK PŁUCA A CHOROBY WSPÓŁISTNIEJĄCE
Beata Brajer-Luftmann Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej UM w Poznaniu TPT 30.11.2013r. Najczęstszy nowotwór na świecie (ok. 1,2 mln zachorowań i ok. 1,1ml zgonów)
Bardziej szczegółowoMateriał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
Bardziej szczegółowoDiagnostic value of CA125, HE4, ROMA and logistic regression model in pelvic mass diagnostics our experience
P R A C E O R Y G I N A L N E Diagnostic value of CA125, HE4, ROMA and logistic regression model in pelvic mass diagnostics our experience Wartość diagnostyczna CA125, HE4, ROMA oraz modelu regresji logistycznej
Bardziej szczegółowoSpiS TreśCi chirurgia narządowa 51. nowotwory układu pokarmowego VII
Spis treści CHIRURGIA NARZĄDOWA... 1005 51. Nowotwory układu pokarmowego... 1007 51.1. Nowotwory przełyku Andrzej W. Szawłowski... 1007 51.1.1. Wstęp... 1007 51.1.2. Patologia... 1008 51.1.3. Rozpoznanie...
Bardziej szczegółowoZastosowanie metabolomiki w diagnostyce medycznej Nowoczesne metody wykrywania chorób
Zastosowanie metabolomiki w diagnostyce medycznej Nowoczesne metody wykrywania chorób Wojciech Wojtowicz wojciech.wojtowicz@pwr.edu.pl Bioorganic Chemistry Group Department of Chemistry Wrocław University
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoWybór najistotniejszych publikacji z roku 2013 Lancet (IF-39)/Lancet Oncology (IF-25)/ Oncologist
Wybór najistotniejszych publikacji z roku 2013 Lancet (IF-39)/Lancet Oncology (IF-25)/ Oncologist (IF-4) Dr n. med. Lubomir Bodnar Klinika Onkologii, Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie Warszawa
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKI DOTYCZĄCE RAKA JAJNIKA
bioprognos OncoOVARIAN Dx Nieinwazyjne badanie krwi umożliwiające zasugerowanie diagnozy u pacjentek z podejrzeniem nowotworu złośliwego jajnika oraz ograniczenie liczby nieadekwatnych badań diagnostycznych,
Bardziej szczegółowoCzy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym?
Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym? Piotr Potemski Klinika Chemioterapii Nowotworów Katedry Onkologii Uniwersytet
Bardziej szczegółowoPrzydatność oznaczeń stężenia osteopontyny (OPN) u chorych na raka jajnika poddanych chemioterapii I rzutu
Przydatność oznaczeń stężenia osteopontyny (OPN) u chorych na raka jajnika poddanych chemioterapii I rzutu Usefulness of osteopontin (OPN) determinations in ovarian cancer patients who underwent first-line
Bardziej szczegółowoOncoCUP Dx (Ognisko pierwotne) - Raport
IMS Sp. z o.o. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 9 OncoCUP Dx (Ognisko pierwotne) - Raport Informacje o pacjencie Dane identyfikacyjne Kod: PRZYKLAD0001 PESEL: 00990000000 Dane osobowe Płeć: Kobieta Rasa: Inna Wiek
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i leczenie ciąży ektopowej. Klinika Położnictwa i Chorób Kobiecych
Diagnostyka i leczenie ciąży ektopowej Klinika Położnictwa i Chorób Kobiecych Co to jest ciąża ektopowa? Ciąża ektopowa- lokalizacja Ciąża ektopowa - lokalizacja Najczęstsza lokalizacja bańka jajowodu
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoSłużba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000. Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi. Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk
Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000 Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk Korzystny wpływ skryningu na zmniejszenie umieralności z powodu raka
Bardziej szczegółowoLimfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel
Limfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel PO CO?? PO CO?? Znaczenie diagnostyczne Cel terapeutyczny Wartość rokownicza Nieoperacyjne metody oceny węzłów chłonnych Ultrasonografia
Bardziej szczegółowoLIMFADENEKTOMIA W LECZENIU RAKA TRZONU MACICY. Andrzej Bieńkiewicz Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej Uniwersytet Medyczny w Łodzi
LIMFADENEKTOMIA W LECZENIU RAKA TRZONU MACICY Andrzej Bieńkiewicz Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej Uniwersytet Medyczny w Łodzi II Kongres PTGO, POZNAŃ 2011 ARGUMENTY "ZA" ARGUMENTY "PRZECIW"
Bardziej szczegółowodr n. med. Norbert Krajczy Zastępca Ordynatora: lek. Krzysztof Kroczak Zastępca Ordynatora: lek. Edmund Lupa Prof. dr hab.
Ordynator Oddziału: dr n. med. Norbert Krajczy Zastępca Ordynatora: lek. Krzysztof Kroczak Zastępca Ordynatora: lek. Edmund Lupa Prof. dr hab. Marian Gabryś Pielęgniarka oddziałowa: mgr Beata Sajboth Telefony
Bardziej szczegółowoKwas sjalowy oraz izoformy transferyny jako wskaźniki zaburzeń glikozylacji w chorobach trzustki
Kwas sjalowy oraz izoformy transferyny jako wskaźniki zaburzeń glikozylacji w chorobach trzustki dr hab. n. med. Bogdan Cylwik Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Bardziej szczegółowoBiochemiczne markery nowotworowe
Biochemiczne markery nowotworowe mgr Agnieszka Jeleń Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Farmakogenomiki Analityka Medyczna IV rok Nowotwory przewodu pokarmowego zapadalności na nowotwory przewodu pokarmowego
Bardziej szczegółowoWskaźniki włóknienia nerek
Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowoWARSZAWSCY LEKARZE ZASTOSOWALI NOWĄ METODĘ LECZENIA RAKA JAJNIKA
WARSZAWSCY LEKARZE ZASTOSOWALI NOWĄ METODĘ LECZENIA RAKA JAJNIKA..,WWW.MONEY.PL ( 00:00:00) www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/pap/artykul/warszawscy;lekarze;zastosowali;nowa;metode;leczenia;raka;j
Bardziej szczegółowoPersonalizowana profilaktyka nowotworów
Personalizowana profilaktyka nowotworów Prof. dr hab. med. Krystian Jażdżewski Zakład Medycyny Genomowej, Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Nowych Technologii, Uniwersytet Warszawski Warsaw Genomics,
Bardziej szczegółowoZałącznik do OPZ nr 8
Załącznik do OPZ nr 8 Lista raportów predefiniowanych Lp. Tytuł raportu Potencjalny użytkownik raportu 1. Lista chorych na raka stercza w zależności od poziomu antygenu PSA (w momencie stwierdzenia choroby)
Bardziej szczegółowoEPIDEMIOLOGIA. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH EPIDEMIOLOGIA prof. dr hab. med. Jan Kornafel Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM we Wrocławiu Mierniki epidemiologiczne Mierniki epidemiologiczne
Bardziej szczegółowoRak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa RAK TRZUSTKI U 50% chorych w momencie rozpoznania stwierdza się
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoPiotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi
Piotr Potemski Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy, Warszawa, 10-12.08.2016 1 Obserwowane są samoistne regresje zmian przerzutowych
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii.
Nowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii. Przygotowali: Komitet ds. Epidemiologii Beata Hawro, Maria Wolny-Łątka,
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 88/2013 z dnia 15 kwietnia 2013 r. o projekcie programu Rak jajnika cichy zabójca. Program badań dla wczesnego
Bardziej szczegółowoPrzegląd publikacji z roku 2013 Cancer New England Journal of Medicine Annals of Oncology
Przegląd publikacji z roku 2013 Cancer New England Journal of Medicine Annals of Oncology Renata Zaucha HOT TOPICS 2014 w Onkologii Ginekologicznej Warszawa Wybrane publikacje 1 Annals of Oncology 2013;
Bardziej szczegółowoPRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY
W.S.H.E w Łodzi Kierunek Pielęgniarstwo Poziom B Mariola Krakowska Nr Albumu 42300 PRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY TEMAT PRACY: UDZIAŁ PIELĘGNIARKI W PROFILAKTYCE
Bardziej szczegółowoPakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej
Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet
Bardziej szczegółowoProgramy przesiewowe w onkologii. Badam się więc mam pewność
Programy przesiewowe w onkologii Badam się więc mam pewność Badanie przesiewowe zorganizowane przeprowadzenie testu medycznego lub wywiadu u osób, które nie zgłaszają się po pomoc kwalifikowaną w związku
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoWartość predykcyjna stężenia CA 125 w diagnostyce raka jajnika u kobiet przed i po menopauzie
Wartość predykcyjna stężenia CA 125 w diagnostyce raka jajnika u kobiet przed i po menopauzie Predictive value of CA 125 in detection of ovarian cancer in pre- and postmenopausal patients Grzybowski Wojciech
Bardziej szczegółowoCzym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii?
Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii? Wykorzystanie nowych technik molekularnych w badaniach nad genetycznymi i epigenetycznymi mechanizmami transformacji nowotworowej
Bardziej szczegółowoBADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE
BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Marian Reinfuss CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE OCENA WARTOŚCI CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE PROWADZENIA BADAŃ KONTROLNYCH 1. długość przeŝycia
Bardziej szczegółowoOdmienności podejścia terapeutycznego w rzadszych podtypach raka jajnika
Odmienności podejścia terapeutycznego w rzadszych podtypach raka jajnika Rak jajnika: nowe wyzwania diagnostyczno - terapeutyczne Warszawa, 15-16.05.2015 Dagmara Klasa-Mazurkiewicz Gdański Uniwersytet
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoRak piersi - zagrożenie cywilizacyjne
Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne dr n. med. Marcin Wiszniewski, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Łodzi Regionalny Ośrodek Onkologiczny II Ogólnopolska Konferencja Medycyny Pracy
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoCZWARTEK r. godzina: 15:00-19:00 INTERAKTYWNE WARSZTATY SZKOLENIOWE
CZWARTEK 08.09.2016 r. godzina: 15:00-19:00 INTERAKTYWNE WARSZTATY SZKOLENIOWE Moderatorzy: prof. dr hab. med. Zbigniew Kojs prof. dr hab. med. Łukasz Wicherek 15:00-17:00 Miejsce wielonarządowej resekcji
Bardziej szczegółowoDodatek F. Dane testowe
Dodatek F. Dane testowe Wszystkie dane wykorzystane w testach pochodzą ze strony http://sdmc.lit.org.sg/gedatasets/datasets.html. Na stronie tej zamieszczone są różne zbiory danych zebrane z innych serwisów
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoDIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK
KURS 15.04.2016 Szczecinek DIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK dr hab. n. med. Sylwia Małgorzewicz, prof.nadzw. Katedra Żywienia Klinicznego Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański
Bardziej szczegółowoHOT TOPICS 2014. W GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ WARSZAWA, 01 marzec 2014 r.
HOT TOPICS 2014 W GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ WARSZAWA, 01 marzec 2014 r. NOWOTWORY TRZONU MACICY Przegląd publikacji w International Journal of Gynecological Cancer w 2013 roku Paweł Knapp Klinika Ginekologii
Bardziej szczegółowoRak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka
Rak Płuca 2014 Epidemiologia i Czynniki Ryzyka Dariusz M. Kowalski Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii Instytut w Warszawie Warszawa, 16. 09. 2014 EPIDEMIOLOGIA Epidemiologia
Bardziej szczegółowoWTÓRNE OPERACJE CYTOREDUKCYJNE - ZASADY KWALIFIKACJI
WTÓRNE OPERACJE CYTOREDUKCYJNE - ZASADY KWALIFIKACJI Paweł Basta Klinika Ginekologii i Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie Uniwersyteckie Centrum Leczenia Chorób Piersi I Katedra Chirurgii Ogólnej
Bardziej szczegółowoRak płuca wyzwania. Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Rak płuca wyzwania Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Innowacje w leczeniu RAKA PŁUC ocena dostępności w Polsce Warszawa, 1 marca 14 Nowotwory główna przyczyna
Bardziej szczegółowoCZWARTEK r. INTERAKTYWNE WARSZTATY SZKOLENIOWE. Moderatorzy: prof. dr hab. med. Zbigniew Kojs prof. dr hab. med.
CZWARTEK 08.09.2016 r. INTERAKTYWNE WARSZTATY SZKOLENIOWE Moderatorzy: prof. dr hab. med. Zbigniew Kojs prof. dr hab. med. Łukasz Wicherek 15:00-17:00 Miejsce wielonarządowej resekcji w leczeniu chorych
Bardziej szczegółowoŁAGODNE NOWOTWORY NARZĄDU RODNEGO
ŁAGODNE NOWOTWORY NARZĄDU RODNEGO *POLIP SZYJKI Łagodny polipowaty przerost błony śluzowej szyjki macicy Objawy: Nieprawidłowe krwawienia, krwawienia kontaktowe, upławy Najczęściej bezobjawowe Postępowanie:
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO
PLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO w dniach 05.09.2014 07.09.2014 Data Godziny Tematy zajęć Osoba prowadząca Miejsce realizacji zajęć Forma zajęć Liczba godz. 05.09.14
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób nowotworowych oraz opinie konsultantów krajowych i wojewódzkich na temat rozwoju onkologii
Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób nowotworowych oraz opinie konsultantów krajowych i wojewódzkich na temat rozwoju onkologii IV posiedzenie Zespołu do spraw Bezpieczeństwa Zdrowotnego przy Wojewodzie
Bardziej szczegółowoPłocki Zakład Opieki Zdrowotnej, Oddział Ginekologiczno-Położniczy; ordydnator Oddziału: dr med. Romuald Juchnowicz-Bierbasz
Zmiany patologiczne w jamie macicy u kobiet po menopauzie zale noœæ od czasu trwania menopauzy i przesz³oœci ginekologiczno-po³o niczej, u kobiet z krwawieniami i bez krwawieñ Pathology of uterus cavity
Bardziej szczegółowoSytuacja ginekologii onkologicznej w Polsce. Prof. dr hab. Zbigniew Kojs
Sytuacja ginekologii onkologicznej w Polsce Prof. dr hab. Zbigniew Kojs CONCORD Globalny nadzór nad przeżyciami chorych na raka w latach 1995 2009: analiza indywidualnych danych dla 25 676 887 pacjentów
Bardziej szczegółowoOcena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry Ziętarskiej
Prof. dr hab. n. med. Robert Słotwiński Warszawa 30.07.2018 Zakład Immunologii Biochemii i Żywienia Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry
Bardziej szczegółowoRak trzonu macicy przegląd publikacji z roku 2013. Jacek Sznurkowski Katedra i Klinika ChirurgiiOnkologicznej Gdański Uniwersytet Medyczny
Rak trzonu macicy przegląd publikacji z roku 2013 Jacek Sznurkowski Katedra i Klinika ChirurgiiOnkologicznej Gdański Uniwersytet Medyczny Plan prezentacji Staging chirurgiczny 1. Nowy algorytm z Mayo Clinic
Bardziej szczegółowoSytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 2005-2011
Sytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 25-211 Ostatnie, opublikowane w roku 212 dane dla Polski [1] wskazują, że w latach 28-29 w woj. dolnośląskim stwierdzano
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
Bardziej szczegółowodiagnostyka raka piersi
diagnostyka raka piersi Jedyne w Polsce badanie genetyczne połączone z badaniem obrazowym piersi 1 Czy jesteś pewna, że nie grozi Ci zachorowanie na raka piersi? Aktualny stan wiedzy medycznej umożliwia
Bardziej szczegółowoCzy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii
Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną chemioterapię z udziałem cisplatyny? Jacek Jassem Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego ń Uniwersytetu t Medycznego Jaka jest siła
Bardziej szczegółowoEDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ LECZONYCH METODĄ FOTOTERAPII UVB.
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku EDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ
Bardziej szczegółowoRola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego
Tomasz Borkowski Department of Urology Medical University of Warsaw Rola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego VII Pomorskie spotkanie Uroonkologiczne Rak pęcherza moczowego Henry Gray (1825
Bardziej szczegółowoTesty DNA umiarkowanie zwiększonego ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe
Grzegorz Kurzawski, Janina Suchy, Cezary Cybulski, Joanna Trubicka, Tadeusz Dębniak, Bohdan Górski, Tomasz Huzarski, Anna Janicka, Jolanta Szymańska-Pasternak, Jan Lubiński Testy DNA umiarkowanie zwiększonego
Bardziej szczegółowoGuzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa?
Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa? Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Diagnostyka patomorfologiczna 1. Ocena wycinków z biopsji chirurgicznej jądra pacjenci
Bardziej szczegółowoOncoOVARIAN Dx (Jajniki) - Raport
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 7 Kod: 20180101xx0003 Wiek (w latach): 38 Menopauza: Przed Przewlekła choroba wątroby: Wysięk osierdziowy/opłucnowy: wydolność nerek: Kreatynina (mg/dl): 0.80 ASAT (U/L): 18.00 ALAT
Bardziej szczegółowoNIE nowotworom u dzieci
NIE nowotworom u dzieci Ogólnopolski Program Przesiewowych Badań Ultrasonograficznych Fundacji Ronalda McDonalda realizowany na pokładzie specjalistycznego ambulansu Zestawienie wyników badań przeprowadzonych
Bardziej szczegółowoOcena wiedzy i opinii rodzących na temat komórek macierzystych krwi. 1. Zakład Pielęgniarstwa w Ginekologii i Położnictwie, Katedry Ginekologii i
Ocena wiedzy i opinii rodzących na temat komórek macierzystych krwi pępowinowej PATRYCJA KRAWCZYK 1, ANDRZEJ BARAN 2, URSZULA SIOMA- MARKOWSKA 1, MARIOLA MACHURA 1, SYLWIA KUBASZEWSKA 1, ANNA KANABROCKA
Bardziej szczegółowoDlaczego w Polsce ciągle musimy leczyć inwazyjnego raka szyjki macicy?
Dlaczego w Polsce ciągle musimy leczyć inwazyjnego raka szyjki macicy? Cytologia eksfoliatywna szyjki macicy. Dr n.med.a.wojcieszek Quiz co to jest? A tak to się zaczęło Obrazy cytologiczne 5 stopni czyli
Bardziej szczegółowoWarto wiedzieć więcej o swojej chorobie, aby z nią walczyć
Warto wiedzieć więcej o swojej chorobie, aby z nią walczyć Kilka ważnych porad dla kobiet chorych na raka piersi Konsultacja merytoryczna: dr hab. n. med. Lubomir Bodnar Warto wiedzieć więcej o swojej
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Barbara Czerska... 11 Autorzy... 17 Wykaz skrótów... 19
Przedmowa Barbara Czerska.................................. 11 Autorzy.................................................... 17 Wykaz skrótów.............................................. 19 Rozdział I.
Bardziej szczegółowoThe role of HE4 in differentiating benign and malignant endometrial pathology
The role of HE in differentiating benign and malignant endometrial pathology Rola HE w różnicowaniu złośliwych i niezłośliwych patologii endometrium 1 1 1 2, 1 1 Department of Gynecology, Obstetrics and
Bardziej szczegółowoPodstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień
Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania
Bardziej szczegółowoEndometrioza jako czynnik prekursorowy raka jajnika. Łukasz Milewski Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny
Endometrioza jako czynnik prekursorowy raka jajnika Łukasz Milewski Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny Dotyczy 7-15% kobiet w wieku rozrodczym Endometrioza Występowanie endometrium poza jamą
Bardziej szczegółowoZapytaj swojego lekarza.
Proste, bezpieczne badanie krwi, zapewniające wysoką czułość diagnostyczną Nieinwazyjne badanie oceniające ryzyko wystąpienia zaburzeń chromosomalnych, takich jak zespół Downa; opcjonalnie umożliwia również
Bardziej szczegółowoRAK PIERSI ZWIĄZANY Z CIĄŻĄ. Wprowadzenie do tematu. Sylwia Grodecka-Gazdecka Maria Litwiniuk
RAK PIERSI ZWIĄZANY Z CIĄŻĄ Wprowadzenie do tematu Sylwia Grodecka-Gazdecka Maria Litwiniuk 2006 DEFINICJA Rak piersi związany z ciążą to nowotwór rozpoznany w trakcie ciąży, w pierwszym roku po jej ukończeniu
Bardziej szczegółowoPrzewidywanie słabej odpowiedź na kontrolowaną hiperstymulację jajników na podstawie polimorfizmów genu GDF-9 opis przypadku
Przewidywanie słabej odpowiedź na kontrolowaną hiperstymulację jajników na podstawie polimorfizmów genu GDF-9 Prediction of poor response to controlled ovarian hyperstimulation based on GDF-9 polymorphism
Bardziej szczegółowoOtyłość i choroby nerek. groźny problem XXI wieku
Otyłość i choroby nerek groźny problem XXI wieku Dr Lucyna Kozłowska SGGW, Wydział Nauk o śywieniu Człowieka i Konsumpcji Katedra Dietetyki e-mail: lucyna_kozlowska@sggw.pl Nadwaga + otyłość 25% 27% Nadwaga
Bardziej szczegółowoPrzeżycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe z lat na tle w podregionach woj. dolnośląskiego
Przeżycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe z lat na tle w podregionach woj. dolnośląskiego Analizie poddano 109.725 dolnośląskich zachorowań na nowotwory złośliwe z lat, z pięcioletniej obserwacji
Bardziej szczegółowo