Andrzej Sowa. Politechnika Krakowska, W Mechaniczny, Instytut Pojazdów Szynowych KOLEJOWEGO 1. WPROWADZENIE

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 116 Transport 2017 Andrzej Sowa Politechnika Krakowska, W Mechaniczny, Instytut Pojazdów Szynowych TRANSPORTU KOLEJOWEGO, 2016 Streszczenie: UE nr 402/2013 zgodna z innymi werjest, aby terminy wymienione Rozporw artykule przedstawiono propozycje zmian szeregu Propozycje te wynik porównania ia oraz analizy terminów. renomowane publikacje polskich autorów. W przypadku niektórych terminów i transport kolejowy, 1. WPROWADZENIE Jednym problemów w zakresie integracji krajów Unii Europejskiej jest w transporcie kolejowym. W tym celu szereg transportu kolejowego na terytorium Unii. W Polsce zagadnienia omawiane ymi w takich publikacjach jak [11,19]. w niektórych z nich, które budz z dnia 30 kwietnia 2013 r. Jego polski w sprawie wspólnej (WE) nr 352/2009.

2 260 Andrzej Sowa enia. Ponadto btego pewne definicje w nim zawarte dyskusyjne, a z jego angielskiej wersji. Chodzi tu obiektów technicznych. w znowelizowanej, polskiej wersji te 2. FAZY ISTNIENIA I SYSTEM EKSPLOATACJI POJAZDÓW SZYNOWYCH, na autor w pracy [10 eksploatacyjnej w Polsce i d pojazdów szynowych. Ma to swój wyraz w wielu publikacj,7,10,13,14,16,21]. okres istnienia pracy [13] przytacza za innymi trzy fazy istnienia materialnego obiektu technicznego, to znaczy: projektowania i konstruowania, eksploatacji (rysunek 1) fazy - fazy potrzeby zbudowania tego obiektu. Nieco inaczej fazy istnienia obiektu przedstawia autor w artykule [16 a) projektowania, wytwarzania, b) recycling. W wymienionych fazach, który decyduje tego obiektu zgodnie z przeznaczeniem. Faza konstytuowania tego zasobu. istnienia abstrakcyjnego. W tej sytuacji jedynym poprawnym terminem, którego powinno do nich, a tym samym i do pojazdów szynowych, jest istnienie tych obiektów. Ten termin wykorzystywali

3 eniu Wykonawczym UE nr 402/ on stosowany 25sensie istnienia rzeczy a) Projektowanie Wytwarzanie Eksploatacja b) Projektowanie i konstruowanie Wytwarzanie Eksploatacja c) Projektowanie Wytwarzanie Wyczerpywanie Eksploatacja Rys. 1. Ostatnimi laty w wielu publikacjach technicznych, zamiast terminu istnienie. 8 wymienia 6. «za usankcjonowanie potocznej praktyki wykorzystywania [5] z 1968 roku przytacza zwrot maszynoznawstwa, a inny z roku 1981 [23] oznacza istnienie 8] znaczenie do okresu zeki eksploatacyjnych, czy ), funkcjonowania pojazdu podczas diagnostyki technicznej w systemie akiego, fraza okres istnienia wykorzystywania w takim k w [9]. W teorii marketingu, ale usprawi to jednak w odniesieniu do

4 262 Andrzej Sowa wytwarzania i eksploatacji. Drugim powodem stosowania terminu zamiast istnienie w odniesieniu do obiektów technicznych jest bezkrytyczne go ia LCC (Life Cycle Cost) jako: z technicznego punktu widzenia tworzy pewien cykl. e 8] cykl to: 1. koszt cyklu istnienia., np. autorzy pracy [2] cykl istnienia. W przypadku wykorzystywania terminu zamiast istnienie, 24]. W fraza chory samochód, która archaicznie. grupy pojazdów chorych i zdrowych, jaki do niedawna w oficjalnych to czym jest ] w wymiarze praktycznym eksploatacja obiekcie od chwili. Autor w pracy [10 procesu eksploatacji eksploatacji pojazdu szynowego) ogólnej strukturze, zawiera ]: po pewnym otoczeniu, proces eksploatacji obiektu :, te jak na rysunkach 2 i 3. M S P O 1 Rys. 2. (na podstawie [10]): M P 1 otocze egzemplarzy obiektów (pojazdów szynowych), funkcjo, uzasadnione jest traktowanie tych

5 eniu Wykonawczym UE nr 402/ systemu eksploatacji. Autor w [10] formal eksploatacji - - : =,,,, (1) w której: eksploatacyjny), ), lub ), p Z B S O 2 Rys. 3. (na podstawie [10]): Z serwisanci (pracownicy zaplecza technicznego i nia, S 2 otoczenie i wanie e w stosunku do terminu eksploatacja. W konsekwencji uprawniony jest wobec tego temu - utrwalonego w f- terminem, w [9]. literatury e pojazdów i elementów infrastruktury transportowej [1,6,7,10,13,14,16,21] prace z takich dziedzin techniki maszyn. W przypadku nieodnawialnych elementów pojazdów szynowych reprezentuje tego elementu i jest reprezentowana (przebiegu km, motog.. loatacji do pierwszej odnowy obiektu, okresy albo okres od ostatniej odnowy do zaprzestania eksploatacji to. elektrycznej oraz odpowiednio przebiegiem lokomotywy liczonym w [km].

6 264 Andrzej Sowa eksploatacji eksploatacji () 90 [mm] Przebieg lokomotywy [km] Rys. 4. w formule (1) wynika, jego stan eksploatacyjny. Jak wykazano w [22 wieloznacznym i w odniesieni stan strukturalny, stan techniczny, stan eksploatacyjny. zbiorami stanów wymienionych kategorii przedstawia rysunek 5. Kryteria relacyjne Zbiór stanów strukturalnych Zbiór stanów eksploatacyjnych Zbiór stanów technicznych Kryteria fizykalne Rys. 5. zbiorami stanów pojazdu i kryteria ich [22] ich danego

7 eniu Wykonawczym UE nr 402/ ogólne kryterium klasyfikacyjne alnym i stanem stanem eksploatacyjnym. tan eksploatacyjny pojazdu by determinowany jego stanem technicznym. W literaturze niekiedy nice terminami eksploatacja i eksploatacja techniczna [12,13,15 eksploatacji teraz do zaakceptowanitworzone aktualnie kompleksowe systemy informatyczne Mankamentem takiego systemu nych, finansowych (handlowych [12]) i techniczno-organizacyjnych eksploatacji pojazdów szynowych. utrzymanie. W przytaczanej 24utrzymanie i naprawa pewnym zbiorem ch, diagnostycznych, konserwacyjnych przechowywaniem pojazdu. Inaczej ujmuje to autor w pracy [13]. utrzymanie jest teraz rozumiane jako. W odniesieniu do pojazdów szynowych podobny 17 w nim zdefiniowanym przedtem naprawom pojazdów szynowych. Wyszczególnione modernizacje, a nawet planowo wykonywanych prze realizowanych w i danego poziomu utrzymania ych w przepisowych okresach, czyli od. np. w przypadku lokomotyw elektrycznych, procesy w wyspecjalizowanych jednostkach artykule [20] autorzy w systemie eksploatacj utrzymanie i. sprzeczne z definicjami poziomów utrzymania zawartymi w 17], to jednak stawia to znak zapytania: czy utrzymanie jest synonimem? Podane argumenty postawione pytanie. 3. ZAWARTE WYKONAWCZYM UE NR 402/2013 r. Wykonawcze UE nr 402/2013 [18] w tytule

8 266 Andrzej Sowa. odpowiada jednak jednoznacznie ykowej tego 3], zapisanego jako: Commission Implementing Regulation (EU) No 402/2013 of 30 April 2013 on the common safety method for risk evaluation and assessment and repealing Regulation (EC) No 352/2009. Nie ma wycena i ocena ryzykarisk evaluation and assessment, na co [9 risk evaluation to ocena ryzyka, a zamiast risk assessment kwalifikacja ryzyka dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie, przeznaczonej do oceny i kwalifikacji. 18] zawiera jego punkt (2) w wierszu 5 od góry. Ponadto w nim wycena i ocena ryzyka, któ ocena i kwalifikacja ryzyka z 3] odpowiednio risk evaluation and assessment rodzaju zmian przedstawia Tablica 1. Tablica 1 wycena i ocena ryzyka[18] Lp. Miejsce w dokumencie Wiersz Lp. Miejsce w dokumencie Wiersz 1. Punkt (2) 5 od góry 3. Punkt (10) od góry 4. 2 od góry i dalsze modyfikacje kryteriów. tekstu : further developments in risk acceptance criteria that could be used to assess the acceptability of a risk during explicit risk estimation and evaluation. Chodzi tu zatem o dalsze modyfikacje kryteriów akceptacji oceny jawnego ryzykasamym punkcie zamiast poparte sprawozdaniem z oceny skutkówpoparte sprawozdaniem z kwalifikacji skutków [3] jest supported by an impact assessment report. Ponadto, w punkcie (3) w wierszu 4 oraz oceny ryzyka jako odpowiednika risk evaluation w [3], tego 18]) to samo wycena ryzyka. W punkcie (3) dwukrotnie kiedy zmiana warunków prowadzenia i. W pierwszym przypadku chodzi tu o jako odpowiednika operating conditions operations w [3].

9 eniu Wykonawczym UE nr 402/ ocena ryzyka zamiast kwalifikacja ryzyka, które lepiej reprezentuje risk assesment z angielskiej wersji tekstu [3]. a jej wyrazów, przedstawia tablica 2. ocena ryzyka18] Tablica 2 Lp. Miejsce w dokumencie Wiersz Lp. Miejsce w dokumencie Wiersz 1. Punkt (4) od góry 2. 1 od góry i 5 od góry 3. punkt 4 1 od góry od góry od góry 5. 3 od góry od góry 6. 1 od góry od góry 7. 1 od góry od góry 8. 1 od góry od góry 9. 1 od góry od góry od góry od góry od góry od góry eksploatacja (lub jego odmiany) zamiast, które operationmu w a [3]. Miejsca te podaje Tablica 3. eksploatacja i jego odmian 18] Tablica 3 Lp. Miejsce w dokumencie Wiersz Lp. Miejsce w dokumencie Wiersz 1. Punkt (8) 3 od góry 8. 2 od góry 2. 4 i 7 od góry 9. 1 od góry 3. punkt 7 3 od góry od góry 4. 3 od góry od góry 5. 3 od góry od góry 6. 3 od góry 13. punkt 2 4 od góry Jest to w Artykule 3 punkt 7 wiersz 2 od góry i Artykule 4 punkt 2 litera d) wiersz 2 od góry. W obu go w odniesieniu do systemu lub podsystemu transportu cykl istnienia przede wszystkim w stosunku do jego materialn 18] i angielskiej [3 w punktach 1) i 13), czyli definicje ryzyka i ]. istotny w tych dwu definicjach. Definicja wypadku [18] ( an accident [3]) podczas, gdy definicja ryzyka do wypadków i incydentów [18] ( accidents and incidents [3]). jakimkolwiek.

10 268 Andrzej Sowa [3,18] ryzyka, zamiast ylko do stanów, które wypadków ie. Te powody by w [9 cych obiekty i ich otoczeniejest zatem znanych lub nierozpoznanych r w czasie rzeczywistym podczas realizacji procesów oraz w systemie transportu proponowanych 18] terminu 3] jest to assessment body estimation, evaluation i assessment. W [9szacowanie, ocena i kwalifikacja 18 akredytowana lub uznana dla poszczególnych obszarów i i w rezultacie, wytycznych zawar raport w sprawie oceny, bo w [3] jest safety assessment report ) assessment body terminu jednostka kw. 4. PROCEDURY OCENY I KWALIFIKACJI RYZYKA W TRANSPORCIE KOLEJOWYM algorytmem opisanym w pracy [4], przedstawia rysunek 6. Zastosowanie tej procedury nie jest wymagane, gdy proponowana wyszczególnionych w artykule 4 punkt tego,, ryzyka.

11 eniu Wykonawczym UE nr 402/ Zmiana Nie? Tak w artykule 4 punkt (2) litery (a) (),? Tak Nie Zapisz, na jakiej (np. ) ryzyka Rys. 6. Algorytm 4] W D18. Konsekwentnie w stosunku do propozycji zamieszczonych w [9] i angielskiej wersji 3Risk management process and independent assessment ocena kwalifikacja mo. Widoczne na rysunku 7 bloki:, Wybór i zastosowanie zasady akceptacji ryzyka i Ocena ryzyka z nich na podstawie schematu zawartego w 18], 9 i 10. proponowane zmiany w kolejowym. Z rysunku 7

12 270 Andrzej Sowa owanie zasady akceptacji ryzyka. do analizowane]. algorytmie przedstawionym schematycznie na rysunku 7 bloku - Rewizja definicji systemu pod - angielskiej wersji [3] jest to System Definition Review in function of the identified Safety Requirements. rewizja, które ] to 2. rii naukowych, aktów prawnych itp.. Jest zgodne ze schematem przedstawionym na rysunku 7, z którego 8] 1. procesem zmian wymogi istotna? Nie Tak (zakres,,, itp.) Kwalifikacja ryzyka akceptacji ryzyka Ocena ryzyka Analiza ryzyka (tj., ) Rys. 7.

13 eniu Wykonawczym UE nr 402/ Analiza ryzyka (??,? Jak?, itp.) (?) Czy ryzyko jest? Nie Tak akceptacji ryzyka Rys. 8 Analiza ryzyka k a zy ry c ta a k c e p ji akceptacji ryzyka? Analiza (-w) Szacowana Szacowany Szacowane ryzyko Stosowanie Rys. 9. akceptacji ryzyka

14 272 Andrzej Sowa w stosunku ] definicji, które dopuszczalnego poziomu ryzyka, na zamiast. Wynika t [8] pakiet oznacza 3., a w wersj] jest wprost a set of actions. Ze schematu na rysunku 8 wynika podczas identyfikacji i klasyfikacji zasadniczo dopuszczalne, wówczas oraz on kontynuowany. Zgodnie z rysunkiem 8 wymaga to wtedy wybrania jednej z trzech zasad akceptacji ryzyka, to znaczy: szacowania jawnego ryzyka. Analiza ryzyka k a zy ry c ta a k c e p ji akceptacji ryzyka c ie a n w o S za Ocena ryzyka Nie Czy ryzyko jest? Nie Czy ryzyko jest? Nie Czy ryzyko jest? Tak Tak Tak Rys. 10.

15 eniu Wykonawczym UE nr 402/ : (w oryginale ) do sz i szacowany., kr, wymoie ze schematem jak na rysunku PODSUMOWANIE 18 o koniecznej dwu, a to: i ryzyka. Bibliografia 1. Elementy diagnostyki technicznej. Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa samochodu. Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów, Politechnika Warszawska, Rocznik 2013, z. 1/ Commission Implementing Regulation (EU) No 402/2013 of 30 April 2013 on the common safety method for risk evaluation and assessment and repealing Regulation (EC) No 352/2009. Official Journal of the European Union of , ver. EN, pp. L 121/8-L 121/ Common Safety Method for risk evaluation and assessment. Guidance on the application of Commission Regulation (EU) 402/ data/assets/pdf_file/0006/3867/common_ safety_method_guidance.pdf z dnia 30 stycznia 2016 r. 5. Doroszewski W. ( PWN, Warszawa Eksploatacja pojazdów trakcyjnych, Warszawa Hebda M. i inni: Eksploatacja samochodów. Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom stycznia 2016 r. 9..: Ryzyko i jego miary w transporcie kolejowym. Logistyka nr 6/2015, s CD cz Konieczny J.:. PWN Warszawa Krystek R. (red.):, t. 1-

16 274 Andrzej Sowa 12. Lisowski Z.: PWN, Warszawa 1970, z. 6, s N lski R. (red.): Utrzymanie pojazdów i maszyn. Seria Biblioteka Problemów - Olsztyn Elementy eksploatacji obiektów technicznych, Wydawnictwo Un - Mazurskiego, Olsztyn Piec P.:, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków ja, eksploatyka, eksploatologia - czyli kongwistyka eksploatacyjna. Zagadnienia Eksploatacji Maszyn 2001, Vol.36, z. 2(126), s w sprawie ogólnych warunków technicznych eksploatacji pojazdów kolejowych, Dziennik Ustaw Nr 212, poz R 352/2009. PL, str. L 121/8- L 121/ Sitarz M., Chruzik K., Wachnik R.: kolejowych, Czasopismo techniczne 2012, z. 7-M. 20. lejowych stosowanych w Polsce. Technika Transportu Szynowego, 1-2/ Smalko Z.: Podstawy eksploatacji technicznej pojazdów, Oficyna wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa Sowa A.: loatacji technicznej. Czasopismo Techniczne, seria Mechanika, Politechnika Krakowska 2012, z. 7-M. 23. Szymczak M. (red. nauk.):, PWN, Warszawa Chory samochód: utrzymanie i naprawa samochodu. Seria Biblioteka Automobilisty, Wydawnictwo Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa Zin W.: Zapach pieczonego chleba. z dnia r. ANALYSIS OF THE CORRECTNESS USE OF SELECTED TERMS IN THE EU IMPLEMENTING REGULATION NO. 402/2013 CONCERNING THE RAILWAY TRANSPORT Summary: Polish membership in the European Union will need to adopt a whole range of documents related to the operation of rail transport. One of them is the UE Implementing Regulation No. 402/2013. Its Polish language version should not only be consistent in terms of content with the other language versions, as well as to include the concepts defined and accepted by the scientific community that group together people representing authorities in the field. The latter does not meet the criteria in many parts of the mentioned Regulation. Therefore, the article presents a number of proposals for changes in the wording contained therein and concerning the sphere of railway transport safety. These proposals resulted from the comparison of the Polish and English language versions of the Regulation and analysis of the representativeness of certain terms used. The basis for this analysis were reputable publications by Polish authors. Some of the analyzed concepts, reference was made also to their overall meaning given by Polish language dictionaries. The concepts proposed in the article were used to describe the course of procedures for risk evaluation and assessment in rail transport. Keywords: railway transport, safety, risk management