Zasady oceniania na lekcjach języka polskiego ( przedmiotowe ocenianie) w klasach technikum i liceum w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Jasieńcu

Transkrypt

1 Zasady oceniania na lekcjach języka polskiego ( przedmiotowe ocenianie) w klasach technikum i liceum w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Jasieńcu 1. Kryteria ocen z języka polskiego 2. Warunki i tryb oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów z języka polskiego (zgodnie z założeniami szkolnego systemu oceniania) a) Ocenianie bieżące b) Kartkówki i sprawdziany c) Ocenianie śródroczne i końcoworoczne d) Egzamin klasyfikacyjny e) Egzamin poprawkowy 3. Wymagania związane z kształceniem umiejętności pisania : a) Problemowej rozprawki b) Interpretacji utworu poetyckiego 4. Skala ocen (wg szkolnego oceniania) 5. Szczegółowe wymagania edukacyjne dla poszczególnych epok 6. Wykaz tekstów kultury obowiązujących na egzaminie dojrzałości I. Cele edukacyjne przedmiotu kształcenie umiejętności odczytywania tekstów na poziomie dosłownym, alegorycznym, metaforycznym, parabolicznym kształcenie umiejętności posługiwania się terminami historyczno-literackimi, językoznawczymi kształcenie umiejętności budowania wypowiedzi językowych, zarówno ustnych jak i pisemnych, o różnych funkcjach pogłębianie znajomości utworów literackich wskazanych w programie oraz z zakresu lektury uzupełniającej doskonalenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji II. Podstawa programowa Program nauczania języka polskiego w zakresie podstawowym i rozszerzonym zgodny z nową podstawą programową obowiązujący od roku 2012/2013 III. Podręcznik "Ponad słowami " wyd. Nowa Era IV. Obszary oceniania wiadomości umiejętności postawa-aktywność, systematyczność samodzielnie opracowany materiał poszerzający wiadomości Podstawą do klasyfikacji śródrocznej i końcoworocznej jest uzyska nieco najmniej pięciu ocen cząstkowych z różnych rodzajów aktywności. Ocena końcoworoczna uwzględnia ocenę śródroczną. Ocena śródroczna i końcoworoczna nie musi być średnią arytmetyczną ocen cząstkowych. Oceny cząstkowe mają różną wagę. Najbardziej znaczące wskazują na poziom opanowania najważniejszych umiejętności przedmiotowych, czyli tworzenia dłuższych samodzielnych wypowiedzi pisanych i mówionych dotyczących odczytywania tekstów kultury. W klasie maturalnej bardzo ważne są oceny za próbne egzaminy maturalne oraz oceny cząstkowe uzyskane za wykonanie, w wyznaczonych terminach, zadań związanych z przygotowaniem się do matury ustnej. 1. Kryteria ocen z języka polskiego Uczeń otrzymuje oceny za : - odpowiedź ustną, - pisemne prace klasowe i domowe na tematy otwarte, - testy sprawdzające wiadomości, znajomość lektur, - umiejętność czytania ze zrozumieniem, - wartość prowadzonych notatek, - samodzielnie opracowany materiał poszerzający wiadomości ( np. referat, zestawy bibliograficzne, projekt inscenizacji, elementy wykładu), - aktywność na lekcjach. Ocenianie odpowiedzi ustnej i kartkówek Na ocenę dopuszczającą uczeń potrafi: Wiadomości - przyporządkować autorom tytuły i głównych bohaterów utworów literackich wskazanych w podstawie programowej; - określić ramy chronologiczne omawianych epok; - objaśnić znaczenie nazw omawianych epok literackich; - wskazać podstawowe cechy najważniejszych dla omawianych okresów gatunków literackich; - wskazać cechy postaw i wzorców osobowych charakterystycznych dla danej epoki; - wskazać cechy prądów i umysłowych i artystycznych; - posługiwać się kluczowymi dla rozumienia omawianych epok pojęciami; - streścić główne wątki utworów epickich i dramatycznych z listy lektur obowiązkowych; Umiejętności - rozpoznać środki stylistyczne w utworach literackich omawianych epok; - scharakteryzować bohaterów literackich; - przekazywać efekty swej pracy na lekcjach w komunikatywny sposób; - umiejętnie przywoływać cytaty z tekstów literackich do wypowiedzi własnych. Na ocenę dostateczną uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą, a ponadto: Wiadomości - wyjaśnić literaturoznawcze sensy pojęć; - wskazać podstawowe cechy gatunków; - powiązać fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi; 1

2 - wskazać związki omawianych epok z wcześniejszymi; Umiejętności - opisać motywy i tematy literackie, odwołując się do omówionych utworów; - scharakteryzować wzorce osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych utworów literackich; - scharakteryzować podstawowe prądy artystyczne i umysłowe oraz hasła programowe i idee poszczególnych epok, odwołując się do omówionych utworów literackich; - scharakteryzować wizję świata i człowieka w poszczególnych epokach, odwołując się do omówionych utworów literackich; - wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich omawianych epok; - określić tematykę i problematykę omówionych utworów; - prezentować na lekcji zagadnienia wcześniej przygotowane w domu; - podejmować próby włączenia się do dyskusji. Na ocenę dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, a ponadto: Umiejętności - wskazać związki literatury z wydarzeniami historycznymi, kulturą i sztuką oraz filozofią omawianych epok; - porównać wzorce osobowe, kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka w omawianych epokach, odwołując się do utworów literackich; - scharakteryzować koncepcję artysty i zadania sztuki w omawianych epokach, odwołując się do utworów literackich; - wskazać dominantę kompozycyjną i myślową oraz dokonać analizy typowego dla epoki i autora utworu literackiego; - zająć i uzasadnić stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o epoce; - formułować wnioski, uogólnienia i argumenty, prezentując swój punkt widzenia; - ocenić bohaterów literackich w kontekście epoki, zwracając uwagę na ich komplikację psychologiczną i uwikłania w problemy moralne, społeczne; - komponować w trakcie zajęć dłuższe wypowiedzi w sposób zwarty, logiczny i uporządkowany; - wypowiadać się płynnie, poprawnie pod względem stylistycznym i ortograficznym. Na ocenę bardzo dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, a ponadto: Wiadomości - wymienić głównych twórców kultury i ich dzieła w omawianych epokach; - wykazać się opanowaniem pamięciowym licznych fragmentów tekstów literackich oraz swobodnie posługiwać się cytatami; - przedstawić ewolucję bohatera literackiego oraz wybranych gatunków literackich na podstawie omawianych utworów; Umiejętności - wyjaśnić funkcje motywów antycznych i symboli biblijnych w poznanych utworach literackich; - rozpoznać nawiązania do tradycji we współczesnym utworze literackim lub filmie; - formułować wnioski płynące z porównania kształtu artystycznego tekstów literackich; - samodzielnie gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych (i pisemnych) materiały z różnych źródeł dotyczące literatury, filmu i innych dziedzin sztuki; - dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła literackiego: posługując się biegle terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką; rozpoznając przenośne znaczenia dzieła ( metaforyczne, alegoryczne, paraboliczne); - dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła sztuki( w tym tekstu lit.), ze wskazaniem funkcji środków specyficznych dla danej dziedziny sztuki; - wykazać się swobodą konwersacji, kulturą dyskusji i piękną polszczyzną; - odwoływać się do opinii autorytetów ( sądy historyków literatury, myśli filozofów) dla obrony własnego stanowiska; - dowodzić własnej racji w ocenie dzieł sztuki; - dokonać syntezy literackiej( epoki, autora, prądu); - dokonać pisemnej parafrazy i stylizacji literackiej tekstu. Na ocenę celującą uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: - prezentując swoje poglądy, umiejętnie posługiwać się wiedzą spoza programu szkolnego, świadczącą o dużej erudycji; - formułować wnioski dojrzałe, wnikliwe; - stawiać hipotezy badawcze; - polemizować, by obronić własne stanowisko, szukając wciąż nowych argumentów. Prace domowe i klasowe : sposoby sprawdzania stopnia realizacji wymagań Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - zrozumieć temat rozprawki ; - znaleźć argumenty uzasadniające tezę, - zachować trójdzielność kompozycyjną; - wprowadzić do pracy cytaty z utworów; - napisać pracę językiem komunikatywnym, unikając błędów ortograficznych. Na ocenę dostateczną uczeń powinien: - zaprezentować własną koncepcję rozwinięcia tematu; - podjąć próbę skomponowania pracy w sposób zamierzony i nieschematyczny; - zadbać o poprawność ortograficzną i interpunkcyjną; Na ocenę dobrą uczeń powinien: - w funkcji argumentacyjnej właściwie wykorzystać materiał literacki i historycznoliteracki; - umiejętnie łączyć poszczególne części pracy tak, by jej tekst był spójny; - stosować urozmaiconą leksykę (bogate słownictwo) i składnię (różne typy zdań); - sięgać do różnych źródeł wiedzy, cytować badaczy literatury; - sporządzić bibliografię; - zadbać o poprawność i jednorodność stylu; Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien: - pamiętać o oryginalnym zamyśle kompozycyjnym; - zadbać o szczególnie klarowną koncepcję rozwinięcia zasugerowanych przez temat problemów; - w budowaniu argumentacji wykorzystać materiał literacki., historycznoliteracki czy kulturowy; - umieścić w rozprawce własne przemyślane sądy wartościujące i uogólniające, umiejętnie skonfrontować je z sądami badaczy literatury; - zadbać o poprawność frazeologiczną i fleksyjną; - posłużyć się żywym stylem i bogatą leksyką; Na ocenę celującą uczeń powinien: - w toku argumentacyjnym wykorzystać materiał wykraczający poza. Treści programowe; - wykazać się oryginalnością ujęcia tematu; - umiejętnie wykorzystać sądy profesjonalnych badaczy literatury, konfrontując je z własnym spojrzeniem; 2

3 - sporządzić dokładne przypisy. Ocenianie testów (w tym umiejętności czytania ze zrozumieniem) i wiadomości Według punktacji podawanej przy każdym teście Ocenianie notatek - systematyczność : wszystkie tematy, wraz ze stosownymi treściami są odnotowane, - rzetelność : zawierają informacje podane na lekcjach lub w zalecanym fragmencie podręcznika czy opracowania, - konkretność i jasność zapisu, - ewentualne wprowadzanie własnych refleksji ( dygresji, pytań). Ocena wynika ze stopnia realizacji powyższych kryteriów. Ocena aktywności Ocena celująca: - Uczeń wzbogaca treść lekcji o wartościową wiedzę pozaszkolną. Ocena bardzo dobra: - Uczeń potrafi wskazać kierunek interpretacyjny na lekcji poświęconej nowemu tematowi; potrafi wskazać trafne nawiązania merytoryczne. Ocena dobra: - Uczeń bierze udział w dyskusji, prezentując przemyślane i uzasadnione stanowisko; wykazuje aktywność w poszukiwaniach rozwiązań interpretacyjnych. Ocena dostateczna: - Uczeń uczestniczy w procesie lekcyjnym, formułując wypowiedzi trafne, lecz niepełne. Ocena dopuszczająca: - Uczeń rzadko wykazuje aktywność podczas lekcji, a jego wypowiedzi mają charakter odtwórczy (powtarzanie zdania podręcznika, nauczyciela, przedmówcy). Ocena niedostateczna: - Uczeń nie uczestniczy w tworzeniu treści lekcji; zagadnięty nie wie. o czym jest mowa; nie wykonuje poleceń nauczyciela. Ocena za aktywność może być podsumowaniem działań ucznia na kilku lekcjach, a oceny cząstkowe za aktywność zapisywane są jako + i Warunki i tryb oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów z języka polskiego ( zgodnie z założeniami szkolnego systemu oceniania) a) Ocenianie bieżące 1. Podstawową formą bieżącego sprawdzania wiedzy, umiejętności i oceniania ucznia jest: odpowiedź ustna, kartkówka (krótka forma pisemna), sprawdzian (dłuższa forma pisemna), aktywność i zaangażowanie ucznia. 2. Czas trwania odpowiedzi ustnej i kartkówki nie może przekroczyć 20 minut. 3. Oceny mają charakter jawny 4. Na prośbę ucznia nauczyciel wystawiając ocenę ma obowiązek ją uzasadnić. 5. Każda ocena musi mieć charakter mobilizujący. 6. Pisemne prace powinny być ocenione w terminie do trzech tygodni od napisania pracy b) Kartkówki i sprawdziany 1. Nauczyciel informuje uczniów o planowanym sprawdzianie tydzień wcześniej i zapisuje to w dzienniku lekcyjnym. 2. Kartkówka obejmuje mały zakres materiału (3-4 lekcji tematycznych) i nie wymaga wcześniejszej zapowiedzi. 3. W tygodniu mogą odbywać się najwyżej trzy sprawdziany, w ciągu dnia jeden sprawdzian. c) Ocenianie semestralne i końcoworoczne l. Ustalając ocenę semestralną i końcoworoczne nauczyciel uwzględnia : 1) zdobytą wiedzę i umiejętności 2) zaangażowanie i aktywność 3) obecność na lekcjach 2. Oceny klasyfikacyjne powinny być ustalone zgodnie z przedmiotowym systemem oceniania 3. Oceny semestralne i końcowe nie muszą być średnią ocen wpisanych do dziennika. Można stosować tzw. średnią ważoną. 4. Podstawą oceny klasyfikacyjnej semestralnej i końcoworocznej są oceny znajdujące się w dzienniku lekcyjnym 5. Oceny semestralne i końcoworoczne w dokumentacji przebiegu nauczania wpisuje się w pełnym brzmieniu. 6. Ocenie semestralnej i końcoworocznej podlegają zajęcia obowiązkowe, dodatkowe oraz fakultatywne. 7. Nauczyciel powiadamia ucznia i wychowawcę o przewidywanej ocenie niedostatecznej na miesiąc przed klasyfikacją, a wychowawca w formie pisemnej powiadamia rodziców 8. Uczeń, który opuści 25% odbytych lekcji w danym semestrze zobowiązany jest do zaliczenia danej partii materiału w formie pisemnej. W przypadku 50% nieobecności na zajęciach lekcyjnych w semestrze uczeń może być klasyfikowany na podstawie egzaminu klasyfikacyjnego. 9. Nie stosujemy zasady zdawania na ocenę wyższą w ostatnim tygodniu klasyfikacji semestralnej i końcoworocznej. 10. Uczeń, który otrzymał ocenę niedostateczną może zdawać egzamin poprawkowy. 11. Jeżeli uczeń nie zgadza się z proponowaną wstępną oceną wystawioną przez nauczyciela i chce ją podwyższyć, zgłasza to w dniu wystawienia oceny i dwa tygodnie przed radą klasyfikacyjną zgłasza się do nauczyciela w celu zaliczenia wymagań na ocenę wyższą. 12. Uczeń, który nie zgadza się z otrzymaną oceną semestralną lub końcoworoczną może zastosować procedury zawarte w Statucie Szkoły. d) Egzamin klasyfikacyjny 1. Uczeń nieklasyfikowany może złożyć prośbę o egzamin klasyfikacyjny do Dyrektora szkoły w dniu zakończenia klasyfikacji. W podaniu powinien określić przyczyny nieobecności i zaproponować termin egzaminu klasyfikacyjnego. Rada Pedagogiczna podejmuje decyzję dotyczącą egzaminu klasyfikacyjnego. Dyrektor wyznacza termin egzaminu klasyfikacyjnego i powiadamia o tym ucznia. 2. Formę i termin egzaminu ustala Dyrektor w porozumieniu z nauczycielem przedmiotu. 3. Wyniki egzaminu klasyfikacyjnego zatwierdza Rada Pedagogiczna. 4.Ocena wystawiona na podstawie egzaminu klasyfikacyjnego jest ostateczna. e) Egzamin poprawkowy l. Uczeń, który otrzymał ocenę niedostateczną na koniec roku szkolnego może złożyć podanie do Dyrektora szkoły o dopuszczenie do egzaminu poprawkowego najpóźniej w dniu rady klasyfikacyjnej klasy 1) egzamin poprawkowy ( w formie ustnej i pisemnej) odbywa się w ostatnim tygodniu ferii letnich a dokładny termin egzaminu poprawkowego ustala Dyrektor 2) egzamin poprawkowy przeprowadza komisja powołana przez Dyrektora szkoły 3) uczeń przystępujący do egzaminu poprawkowego otrzymuje od nauczyciela informację dotyczącą zakresu wymagań egzaminacyjnych. 2. Ocena wystawiona na podstawie egzaminu poprawkowego jest ostateczna. 3. Wymagania związane z kształceniem umiejętności pisania 3

4 a. rozprawka Sposób sprawdzana stopnia realizacji wymagań: prace domowe i prace klasowe. Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien: - zrozumieć temat rozprawki ; - znaleźć argumenty uzasadniające tezę, - zachować trójdzielność kompozycyjną; - wprowadzić do pracy cytaty z utworów; - napisać pracę językiem komunikatywnym, unikając błędów ortograficznych. Na ocenę dostateczną uczeń powinien: - zaprezentować własną koncepcję rozwinięcia tematu; - podjąć próbę skomponowania pracy w sposób zamierzony i nieschematyczny; - zadbać o poprawność ortograficzną i interpunkcyjną; Na ocenę dobrą uczeń powinien: - w funkcji argumentacyjnej właściwie wykorzystać materiał literacki i historycznoliteracki; - umiejętnie łączyć poszczególne części pracy tak, by jej tekst był spójny; - stosować urozmaiconą leksykę (bogate słownictwo) i składnię (różne typy zdań); - sięgać do różnych źródeł wiedzy, cytować badaczy literatury; - sporządzić bibliografię; - zadbać o poprawność i jednorodność stylu; Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien: - pamiętać o oryginalnym zamyśle kompozycyjnym; - zadbać o szczególnie klarowną koncepcję rozwinięcia zasugerowanych przez temat problemów; - w budowaniu argumentacji wykorzystać materiał literacki., historycznoliteracki czy kulturowy; - umieścić w rozprawce własne przemyślane sądy wartościujące i uogólniające, umiejętnie skonfrontować je z sądami badaczy literatury; - zadbać o poprawność frazeologiczną i fleksyjną; - posłużyć się żywym stylem i bogatą leksyką; Na ocenę celującą uczeń powinien: - w toku argumentacyjnym wykorzystać materiał wykraczający poza treści programowe; - wykazać się oryginalnością ujęcia tematu; - umiejętnie wykorzystać sądy profesjonalnych badaczy literatury, konfrontując je z własnym spojrzeniem; - sporządzić dokładne przypisy. Przy ocenianiu wykorzystuje się narzędzia egzaminatora maturalnego zawarte w informatorze CKE Matura b. interpretacja utworu poetyckiego Sposób sprawdzenia stopnia opanowania wymagań: na ocenę dopuszczającą - nazwać typ liryki, biorąc za kryterium kreację, ja" lirycznego; - znaleźć ślady obecności podmiotu lirycznego; - nazwać i wyodrębnić formy monologu lirycznego; - wypisać znaczące środki stylistyczne i je nazwać; - przedstawić w formie kilku zdań sytuację liryczną; na ocenę dostateczną - opisać budowę wiersza; - na podstawie słów wiersza zidentyfikować podmiot liryczny; - określić funkcję występujących w tekście form monologu lirycznego; - określić funkcję znaczących środków stylistycznych; - sformułować założenie interpretacyjne; - zaprojektować konteksty interpretacyjne. na ocenę dobrą - budować pracę interpretacyjną według własnej koncepcji; - zadbać o spójność tworzonego tekstu; - zadbać o poprawność stylistyczną pracy; - zadbać o poprawność ortograficzną; - umiejętnie wykorzystać obserwacje analityczne do budowania własnej hipotezy interpretacyjnej (sprawnie posługiwać się terminologią teoretycznoliteracką; podmiot liryczny, monolog liryczny, sytuacja liryczna); - podejmować próby dotarcia do znaczeń metaforycznych; - umiejętnie przywoływać fragmenty tekstu (cytaty) dla poparcia własnych sądów; - zastosować uzasadnione konteksty interpretacyjne; na ocenę bardzo dobrą - wykazać się umiejętnością budowania oryginalnej koncepcji pracy; - zadbać o klarowność wywodu interpretacyjnego; - swobodnie posługiwać się terminologią teoretycznoliteracką, szczególnie wyraźnie akcentując funkcjonalność zastosowanych form i środków, m. in. monologu lirycznego, kreacji podmiotu, środków stylistycznych itp,; - umiejętnie łączyć obserwacje analityczne ze sferą znaczeń wiersza; - formułować własne dojrzałe uwagi, wnioski i sugestie; - szczególnie starannie dobierać wartościowe i uzasadnione konteksty interpretacyjne; - umiejętnie budować uogólnienia interpretacyjne; - posługiwać się bogatą leksyką i żywym stylem; - zadbać o poprawność interpunkcyjną pracy; na ocenę celującą - wykazać się dużą sprawnością interpretacyjną; - budować bardzo dojrzałe i oryginalne sądy wartościujące i uogólniające; - starannie i celowo dobierać konteksty wykraczające poza program nauczania świadczące o dużej erudycji; - stylowi własnej pracy nadać znamiona indywidualności. Przy ocenianiu wykorzystuje się narzędzia egzaminatora maturalnego zawarte w informatorze CKE Matura Skala ocen Ustala się 6- stopniową skalę ocen z następującymi skrótami: celujący - cel - 6 bardzo dobry - bdb - 5 dobry - db - 4 4

5 dostateczny - dst - 3 dopuszczający - dop - 2 niedostateczny - ndst l 1. W ocenianiu bieżącym i semestralnym stosuje się oceny pełne i oceny z plusem +". Plus ma wartość 0,5. Nie stosuje się ocen z minusami. 2. Wystawiając oceny cząstkowe stosujemy zapis cyfrowy. 3. Przy ocenianiu sprawdzianów i zadań klasowych punktowanych stosujemy następujący przelicznik procentowy: 31% - 50% dopuszczający 51% - 74% dostateczny 75% - 89% dobry 90% - 100% bardzo dobry W pewnych sytuacjach wskazanych przez nauczyciela (np. kartkówki, prace domowe, referaty, notatki, plany wypowiedzi) przelicznik może być inny informacja musi być podana przed wykonaniem zadania. 5. Wymagania edukacyjna na poszczególne oceny Tematyka lekcji Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Fundamenty kultury europejskiej Poglądy filozoficzne starożytnych Greków Sztuka antyku Uczeń: znaczenie słów: antyk, klasyczny, monoteizm i politeizm, antropocentryzm wskazuje różnice między politeizmem i monoteizmem tłumaczy, co oznacza pojęcie imperium rzymskie i odnosi je do właściwego okresu historycznego podaje datę upadku cesarstwa zachodniorzymskiego i przedstawia znaczenie tego wydarzenia w określaniu ram czasowych epoki imiona najważniejszych filozofów starożytnej Grecji: Sokratesa, Platona i Arystotelesa podaje założenia filozofii stoickiej i epikurejskiej rozróżnia porządki architektoniczne: dorycki, joński i koryncki rozpoznaje zabytki starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą oraz: znaczenie słów: judaizm, chrześcijaństwo, miasto-państwo, demokracja oraz imperium i używa ich w odpowiednim kontekście właściwie stosuje w swoich wypowiedziach przymiotnik klasyczny wykorzystuje pojęcia miastopaństwo i demokracja do opisu form ustrojowych starożytnej Grecji podstawowe założenia filozofii Sokratesa, Platona i Arystotelesa czyta ze zrozumieniem fragment Uczty Platona i objaśnia platońską metaforę jaskini określa etymologię oraz znaczenie słowa filozofia podaje główne cechy sztuki antycznej rzymskie wynalazki architektoniczne: arkadę oraz kopułę i wskazuje je na przykładach konkretnych zabytków znaczenie pojęć: ANTYK O EPOCE 5 Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz: określa, na czym polegało przełomowe znaczenie wynalazku pisma podaje etymologię i wyjaśnia sens słowa antropocentryzm w kontekście kultury antyku tłumaczy, co oznacza pojęcie materializm w odniesieniu do filozofii przyrody określa sens wyrazu idealizm w kontekście filozofii Platona znaczenie słowa cnota i odnosi je do filozofii Sokratesa znaczenie harmonii w sztuce antyku tłumaczy, czym jest kanon objaśnia sens pojęcia mimesis jako kategorii sztuki antycznej Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą oraz: ideę kalokagatii jako ideału człowieczeństwa temat fundamentalnej roli starożytności klasycznej w historii kultury europejskiej znaczenie pojęcia arche opisuje zasadę złotego środka w odniesieniu do filozofii Arystotelesa objaśnia sens słów: cynizm, hedonizm, sofistyka antyczny ideał piękna dokonuje analizy dzieła sztuki według następujących kryteriów: stosunek do natury, kompozycja, sposób ukazania tematu, kontekst kulturowy i filozoficzny Wymagania wykraczające (ocena celująca) Uczeń: potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą oraz:, kim był Perykles i odnosi tę postać do złotego wieku w kulturze greckiej przedstawia znaczenie prawa rzymskiego dla rozwoju późniejszych kodyfikacji prawnych podaje datę podziału cesarstwa rzymskiego na wschodnie i zachodnie tłumaczy, co oznacza pojęcie agora określa pochodzenie słów akademia i liceum przedstawia główne poglądy Heraklita z Efezu temat ceramiki antycznej przedstawia najistotniejsze informacje na temat muzyki w antyku rozróżnia okresy klasyczny i hellenistyczny w historii sztuki starożytnej Grecji i przyporządkowuje im odpowiednie dzieła

6 Teatr antyczny Mitologia Greków i Rzymian U źródeł poezji liryka grecka Homer początki epiki nazwy rodzajów literackich i definiuje dramat wskazuje podstawowe elementy budowy teatru greckiego orchestrę, proscenium, skene, parodos, na czym polegała zasada trzech jedności przytacza tytuły przynajmniej dwóch tragedii Sofoklesa (Król Edyp i Antygona) na podstawie fragmentu Mitologii Jana Parandowskiego relacjonuje powstanie świata i bogów według wierzeń Greków streszcza mit o Orfeuszu imiona najważniejszych bogów greckich (Zeus, Posejdon, Hades, Hera, Hestia, Demeter, Afrodyta, Apollo, Ares, Atena, Hermes i Hefajstos) podział na rodzaje literackie nazwy gatunków lirycznych uprawianych w antyku określa tematykę przeczytanego fragmentu Iliady uzasadnia przynależność eposu polichromia, fresk, mozaika, kompozycja dzieła, arkada, kariatyda, kolumna, akwedukt, Koloseum, kopuła, łuk triumfalny rozróżnia antyczne gatunki dramatyczne: tragedię, komedię i dramat satyrowy opisuje podstawowe elementy budowy teatru greckiego orchestrę, proscenium, skene, parodos przedstawia budowę dramatu antycznego 6 historię narodzin teatru swobodnie posługuje się pojęciami i wyrażeniami: dytyramb, koryfeusz, agon, chór, koturny, maska, deus ex machina, amfiteatr ANTYK TEKSTY Z EPOKI znaczenie pojęcia mit na tle wierzeń świata starożytnego odróżnia mit od legendy i baśni rodzaje mitów: kosmogoniczne, teogoniczne, antropogeniczne oraz genealogiczne i podaje konkretne przykłady każdego z nich opisuje najważniejszych bogów greckich: Zeusa, Posejdona, Hadesa, Herę, Hestię, Demeter, Afrodytę, Apolla, Aresa, Atenę, Hermesa i Hefajstosa, Artemidę, Uranosa, Gaję, Kronosa, Reę podaje definicje gatunków lirycznych: pieśni, trenu, anakreontyka, ody, elegii, poezji tyrtejskiej definiuje patriotyzm w kontekście utworu Tyrtajosa twórców starożytnej liryki greckiej: Tyrtajosa, Safonę, Anakreonta cechy eposu homeryckiego, na czym polega używa ze zrozumieniem pojęć sacrum i profanum tłumaczy znaczenie pojęcia antropomorfizm i odnosi je do mitów greckich interpretuje mit o Orfeuszu poezję tyrtejską na przykładzie wiersza Tyrtajosa interpretuje poezję Anakreonta w odniesieniu do filozofii epikurejskiej porównuje liryki Tyrtajosa z wierszami Anakreonta twórczość poetów starożytnej Grecji: Tyrtajosa, Safony, Anakreonta relacjonuje główne wątki Iliady odróżnia inwokację od określa rolę trzech pisarzy Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa w rozwoju dramatu znaczenie pojęcia archetyp w kontekście mitu o Orfeuszu szczegółowo analizuje i interpretuje wiersze, używając terminologii z zakresu teorii literatury (rodzaj liryki, podmiot liryczny, sytuacja liryczna) i wskazując zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego oraz określając ich funkcje rozpoznaje i wskazuje cechy stylu podniosłego głównych podaje etymologię słowa tragedia wpływ tragików greckich: Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa oraz komediopisarza Arystofanesa na rozwój teatru na podstawie mitów o Prometeuszu i Syzyfie określa sens pojęcia archetyp tłumaczy, czym były misteria eleuzyńskie interpretuje mit o rodzie Labdakidów interpretuje liryki Tyrtajosa, Anakreonta i Safony, odnosząc je do światopoglądu starożytnych Greków ocenia formę i styl poznanych liryków imiona drugoplanowych bohaterów Iliady: Andromacha, Priam, Kasandra, Helena,

7 Król Edyp Sofoklesa Liryka rzymska Horacy Retoryka Podsumowanie wiadomości na temat kultury antycznej Powtórzenie wiadomości do epiki streszcza tragedię Król Edyp Sofoklesa przedstawia postać Horacego określa pochodzenie pojęcia mecenas sztuki w nawiązaniu do biografii Horacego znaczenie pojęcia horacjanizm znaczenie pojęcia retoryka wyróżnia argumenty rzeczowe, logiczne i emocjonalne streszcza główne tezy fragmentu tekstu Ernsta Hansa Gombricha O sztuce relacjonuje fragment prozy Tadeusza Borowskiego U nas, w Auschwitzu przytacza fakty, sądy i opinie na temat antyku specyfika porównania homeryckiego i wskazuje odpowiednie przykłady w tekście tłumaczy znaczenie pojęcia stały epitet i podaje przykłady takich epitetów z eposu homeryckiego, co oznacza wyrażenie koń trojański wskazuje w tekście elementy budowy dramatu antycznego zasadę trzech jedności na przykładzie utworu Sofoklesa głównego bohatera tragedii funkcje chóru w dramacie antycznym, odwołując się do przykładów z tekstu podaje cechy charakterystyczne pieśni (ód) rozpoznaje rodzaj liryki omawianego utworu, jego adresata, sposób kreacji podmiotu lirycznego i sytuacji lirycznej określa problematykę utworu 7 apostrofy na przykładach istotę toposu istotę tragizmu w kontekście treści utworu na przykładzie działań Edypa określa funkcjonowanie ironii tragicznej przedstawia, na czym polega wina tragiczna w odniesieniu do losów głównego bohatera definiuje zasadę decorum i odnosi ją do wybranych utworów literatury starożytnej sytuuje treść ody w kontekście poznanych filozofii wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego ANTYK NAUKA O JĘZYKU prezentuje na przykładach różne znaczenie słowa typy argumentów perswazja i rzeczowe, wskazuje odmiany logiczne i perswazji: emocjonalne propagandę oraz etapy agitację przygotowania realizuje w wypowiedzi ustnej praktyce etapy przygotowania wypowiedzi ustnej ANTYK PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE prezentuje podsumowuje własne wrażenia dziedzictwo antyku wynikające z lektury fragmentu tekstu Tadeusza Borowskiego wykorzystuje konteksty wywodzące się z wyciąga wnioski na tematy związane z ą antyczną określa własne bohaterów Iliady analizuje zagadnienie fatum w świecie starożytnych Greków, odnosząc się do treści Króla Edypa posługuje się pojęciem hybris przy charakteryzowaniu postaci Edypa objaśnia zagadnienie katharsis jako jednej z podstawowych kategorii tragedii greckiej pisze analizę i interpretację wiersza Horacego rozpoznaje manipulację językową i najczęstsze chwyty erystyczne tworzy konspekt dłuższej wypowiedzi ustnej podczas wypowiadania się zwraca uwagę na mowę ciała podejmuje dyskusję na temat roli artysty w czasach antyku i obecnie bierze udział w dyskusji na temat zagrożeń myślenia idealistycznego zabiera głos w dyskusji na tematy związane z antykiem i stosuje odpowiednie Parys, Laokoon konfrontuje historię o Laokoonie z rzeźbą Grupa Laokoona tematykę, toposy i przesłanie Odysei znaczenie pojęcia homo viator streszcza mit o rodzie Labdakidów na przykładzie Króla Edypa, na czym polega zasada decorum przywołuje szerokie konteksty Horacego i nawiązania do niej rozpoznaje i analizuje wypowiedź propagandową pisze pracę, w której zawiera swój pogląd na temat dziedzictwa antyku wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z antycznej formułuje i

8 Śladami antyku Mitologia współcześnie (Wybór rozpoznaje wpływy kultury starożytnej w różnych dziełach sztuki streszcza mit o Dedalu i Ikarze czyta ze zrozumieniem fragment tekstu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Tragiczny koniec mitologii antycznej stanowisko w kwestii dziedzictwa antyku ANTYK NAWIĄZANIA elementy kultury starożytnej obecne w dzisiejszym świecie streszcza mit o Ledzie i Jowiszu znaczenie słów demitologizacja i parodia na przykładzie utworu Gałczyńskiego znany sobie przykład inspiracji kulturą antyku interpretuje rzeźbę Igora Mitoraja Ikaro Alato w odniesieniu do kanonu sztuki antycznej oraz mitu o Dedalu i Ikarze argumenty w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań podaje przykłady wpływu sztuki starożytnej na twórczość kolejnych epok współczesne interpretacje mitologii starożytnych Greków i Rzymian rozwiązuje problemy badawcze związane z ą antyku stosunek poszczególnych okresów w historii kultury do dziedzictwa antyku tworzy parodię dowolnie wybranego mitu Safona w poezji współczesnej nauczyciela0 Omówienie filmu Troja Omówienie filmu Grek Zorba Świat judeochrześcijański Biblia wiadomości wstępne określa tematykę fragmentu wiersza Marii Pawlikowskiej Jasnorzewskiej Róże dla Safony nazywa rodzaj liryki występujący w utworze streszcza fabułę filmu temat swoich odczuć po obejrzeniu filmu podaje nazwy religii wywodzących się z Biblii podobieństwa i różnice pomiędzy judaizmem a chrześcijaństwem określa pochodzenie słowa Biblia prezentuje podział ksiąg biblijnych prezentuje informacje na temat życia, legendy oraz Safony określa podmiot liryczny i adresata lirycznego utworu porównuje fabułę filmu z treścią mitu trojańskiego definiuje żywioł dionizyjski i odnosi go do Alexisa Zorbasa głównego bohatera filmu nazwy religii chrześcijańskich i wskazuje podstawowe różnice pomiędzy nimi znaczenie pojęcia Testament w odniesieniu do Biblii dokonuje podziału ksiąg biblijnych na księgi historyczne, dydaktyczne oraz profetyczne i podaje ich przykłady przekłady Biblii określa, w jakich językach została zapisana Biblia znaczenie pojęć temat kreacji podmiotu lirycznego sytuację liryczną występującą w utworze Jasnorzewskiej posługuje się nazwami gatunków filmowych i przyporządkowuje Troję do jednego z nich porównuje Greka Zorbę z tragedią antyczną, uwzględniając następujące elementy: przeznaczenie, konflikt tragiczny, winę tragiczną, katharsis BIBLIA O EPOCE różnice pomiędzy Starym a Nowym Testamentem, czym są Ewangelie i wymienia imiona ewangelistów przekłady Biblii znaczenie pojęć: kanon, teologia, symbol, na czym polega funkcja metafor w wierszu temat scenografii, kostiumów, zdjęć, montażu, reżyserii, gry aktorskiej oraz efektów specjalnych w Troi znaczenia tańca w filmie i w antycznych obrzędach religijnych analizuje relacje dogmatyczne i społeczne pomiędzy judaizmem i chrześcijaństwem, a także pomiędzy wyznaniami chrześcijańskimi funkcje Biblii sakralną, poznawczą i estetyczną pisze analizę i interpretację wiersza porównuje obraz Wolfganga Petersena z innymi dziełami filmowymi podejmującymi wątki antyczne tworzy recenzję filmu wyczerpująco opisuje jedną z religii wywodzących się z Biblii nazwy świętych ksiąg innych religii 8

9 Księga Rodzaju dzieje początków świata i ludzkości relacjonuje powstanie świata i człowieka według Biblii werset i alegoria BIBLIA TEKSTY Z EPOKI porównuje znaczenie biblijny opis frazeologizmu stworzenia świata i zakazany owoc człowieka z opisem definiuje pojęcia mitologicznym genesis i patriarcha interpretuje opowieść o zerwaniu owocu z drzewa zakazanego (o grzechu pierworodnym) formułuje wypowiedź na temat wolnej woli w kontekście o o grzechu pierworodnym interpretuje obraz Tycjana Grzech pierworodny i Williama Blake a Bóg stwarzający wszechświat Rozważania o cierpieniu Księga Hioba Poezja biblijna Księga Psalmów opowiada historię Hioba przyporządkowuje psalmy do liryki określa rodzaj liryki oraz nadawcę i adresata psalmów znaczenie pojęć psalm i psałterz relacje między Hiobem a Bogiem na podstawie fragmentu Biblii klasyfikuje psalmy według poznanych kryteriów podaje przykłady paralelizmów interpretuje przemianę postawy Hioba po rozmowie z Bogiem temat związku psalmów z muzyką wskazuje środki stylistyczne zastosowane w psalmach i omawia ich funkcje podejmuje dyskusję na temat sensu cierpienia i zgody Boga na istnienie zła (teodycei) przedstawia obraz Boga wyłaniający się z psalmów problem cierpienia we współczesnym świecie interpretuje obraz Léona Bonnata w kontekście historii Hioba porównuje tłumaczenia psalmów (z Biblii Tysiąclecia, Jana Kochanowskiego i Czesława Miłosza) Biblijne oblicza miłości Pieśń nad Pieśniami Moralizatorski sens przy biblijnych Wizja końca świata w Apokalipsie św. Jana uzasadnia przynależność Pieśni nad Pieśniami do liryki odczytuje przy na poziomie dosłownym i alegorycznym tłumaczy znaczenie pojęcia parabola streszcza Księgę Apokalipsy na podstawie przeczytanych fragmentów relacje między Oblubieńcem a Oblubienicą znaczenie wyrażenia miłość zmysłowa w kontekście utworu elementy świata przedstawionego, zwracając uwagę na ich schematyczną konstrukcję opisuje jeźdźców Apokalipsy i charakteryzuje ich na podstawie ryciny Albrechta Dürera Czterech jeźdźców Apokalipsy definiuje pojęcie eschatologii oddziaływanie Pieśni nad Pieśniami na zmysły, wskazując cytaty z tekstu odnajduje środki stylistyczne zastosowane w utworze i określa ich funkcję funkcję schematycznej konstrukcji przy i podaje przyczynę braku imion bohaterów odróżnia przypowieść od exemplum wskazuje główne cechy stylu Apokalipsy interpretuje symbole i alegorie znajdujące się w omawianym fragmencie podejmuje dyskusję na temat przynależności Pieśni nad Pieśniami do kanonu biblijnego temat symbolicznej interpretacji Pieśni uzasadnia sens posługiwania się formą przy w Biblii wskazuje na średniowiecznej miniaturze Czterech ewangelistów atrybuty właściwe poszczególnym ewangelistom temat sposobów obrazowania i wywoływania nastroju grozy w Apokalipsie porównuje biblijną Apokalipsę z innymi przedstawieniami końca świata porównuje opis miłości zaprezentowany w Pieśni nad Pieśniami z wybranymi utworami miłosnymi z kręgu popkultury opisuje postać z obrazu Oblubienica Rossettiego i zestawia ją z literackim pierwowzorem z Biblii podejmuje dyskusję na temat aktualności wzorców moralnych propagowanych w przyach podaje przykłady utworów literackich o charakterze parabolicznym pisze analizę porównawczą Apokalipsy i dowolnego dzieła prezentującego koniec świata (literackiego, malarskiego bądź filmowego) Style wypowiedzi style funkcjonalne obecne w języku polskim i rozpoznaje je w praktyce najczęstsze rodzaje stylizacji językowej BIBLIA NAUKA O JĘZYKU podaje cechy stylów funkcjonalnych rozpoznaje stylizację językową wskazuje wyróżniki stylu biblijnego różnice pomiędzy stylem funkcjonalnym a artystycznym podaje cechy dobrego stylu tworzy teksty napisane różnymi stylami funkcjonalnymi 9

10 Podsumowanie wiadomości na temat Biblii relacjonuje opinie na temat Biblii, zawarte w tekstach Anny Kamieńskiej Książka nad książkami i Anny Świderkówny Rozmowy o Biblii BIBLIA PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE wskazuje i komentuje różnice pomiędzy tekstami obu autorek na podstawie przeczytanych fragmentów formułuje własne sądy na temat Biblii podejmuje dyskusję o miejscu Biblii w przeszłości i we współczesnym świecie temat wpływu Biblii na dzieje świata Powtórzenie wiadomości Śladami Biblii przytacza fakty, sądy i opinie na temat Biblii rozpoznaje inspiracje biblijne w sztuce wykorzystuje konteksty wywodzące się z Biblii rozważa zagadnienia poruszane w przeczytanych fragmentach Biblii i formułuje własne sądy na ich temat oraz wnioski BIBLIA NAWIĄZANIA motywy w kulturze współczesnej, wywodzące się z Biblii przykład dzieła zainspirowanego Biblią zabiera głos w dyskusji na tematy związane z Biblią i stosuje odpowiednie argumenty w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań podaje przykłady inspiracji biblijnych, realizowane w określonych epokach wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z Biblii formułuje i rozwiązuje problemy badawcze związane z Biblią szczegółowo omawia wybrany przykład współczesnego dzieła sztuki inspirowanego Biblią Poezja współczesna inspirowana Biblią O Biblii dzisiaj Kino o wartościach Dekalog I Krzysztofa Kieślowskiego odczytuje ze zrozumieniem treść wierszy Zbigniewa Herberta Książka i Anny Achmatowej Żona Lota relacjonuje historie zburzenia Sodomy i Gomory nazywa rodzaj liryki występujący w utworach relacjonuje treść fragmentów tekstów Harolda Kushnera Co się naprawdę zdarzyło w ogrodzie Edenu? i Frédérica Beigbedera Windows on the World przytacza treść historii o grzechu pierworodnym i zburzeniu wieży Babel przedstawia swoje odczucia po obejrzeniu filmu określa adresata i nadawcę wierszy rozpoznaje bohaterów lirycznych wiersza Achmatowej odnajduje nawiązania biblijne w wierszu Herberta uzasadnia porównanie World Trade Center do wieży Babel z tekstu Frédérica Beigbedera opisuje dzieło Jerzego Nowosielskiego Krucyfiks zabiera głos w dyskusji na temat postawy bohatera filmu Krzysztofa określa stosunek podmiotu lirycznego do Biblii w wierszu Herberta oraz do żony Lota w wierszu Achmatowej określa funkcję pytań w tekście Harolda Kushnera porównuje autorską interpretację historii biblijnej z interpretacją kanoniczną temat dialogów, narracji i kadrowania w filmie analizuje rolę przypadku w konstrukcji fabuły interpretuje oba wiersze wskazuje literaturę pomocną do interpretacji krucyfiksu interpretuje znaczenie krucyfiksu w kontekście symboliki chrześcijańskiej interpretuje postać graną w filmie przez Artura Barcisia podejmuje dyskusję o hierarchii wartości we współczesnym świecie pisze analizę porównawczą obu utworów tytuły innych dzieł Jerzego Nowosielskiego i je interpretuje formułuje wypowiedź na temat innego filmu z cyklu Dekalog Średniowiecze wprowadzenie do epoki podaje etymologię nazwy epoki wydarzenia związane z początkiem i końcem średniowiecza znaczenie słów teocentryzm i feudalizm określa fazy średniowiecza ŚREDNIOWIECZE O EPOCE analizuje specyfikę wydarzenia periodyzacji związane z polskiego początkiem i średniowiecza końcem, na czym średniowiecza polegał porównuje ramy średniowieczny czasowe uniwersalizm i średniowiecza teocentryzm polskiego i europejskiego interpretuje rolę karnawału opisuje wpływ antyku i kultury arabskiej na średniowiecze 10

11 Filozofia chrześcijańska Sztuka średniowieczna Teatr średniowieczny Bogurodzica najstarszy polski utwór poetycki Ludzki wymiar cierpienia Matki Boskiej w Lamencie świętokrzyskim Motyw tańca śmierci w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią czyta ze zrozumieniem fragment Wyznań św. Augustyna oraz Summy teologicznej św. Tomasza znaczenie pojęcia asceza rozpoznaje zabytki polskiego i europejskiego średniowiecza odróżnia styl romański od gotyckiego podaje nazwy średniowiecznych gatunków teatralnych czyta ze zrozumieniem Bogurodzicę wskazuje przykłady archaizmów w utworze czyta ze zrozumieniem Lament świętokrzyski wskazuje przykłady archaizmów w utworze czyta ze zrozumieniem Rozmowę Mistrza Polikarpa ze Śmiercią streszcza utwór wskazuje przykłady archaizmów w tekście średniowieczny system szkolny, co oznacza sformułowanie Biblia pauperum podstawowe założenia obu filozofii tłumaczy, co oznaczają pojęcia: dualizm, iluminacja, akt, potencja, hierarchia bytów podstawowe cechy stylu romańskiego i gotyckiego podaje przykłady zabytków polskiego i europejskiego średniowiecza właściwie posługuje się terminami: płaskorzeźba, rzeźba pełnofigurowa, fresk, pieta, ikona, nawa, ołtarz, prezbiterium, apsyda, katedra, przypora, rozeta, witraż, portal cechy teatralnych gatunków średniowiecznych na podstawie Summy teologicznej wyjaśnia pochodzenie hierarchii bytów według św. Tomasza wpływ idei hierarchii bytów na średniowieczną koncepcję władzy i społeczeństwa i ilustruje przykładami parenetyczny i anonimowy charakter sztuki średniowiecznej alegorię i podaje jej przykłady używa we właściwym kontekście terminów: symultanizm, iluminatorstwo, miniatura, chorał, bazylika temat funkcji teatru w średniowieczu ŚREDNIOWIECZE TEKSTY Z EPOKI rozpoznaje podmiot liryczny temat kompozycji oraz adresata utworu utworu funkcję wskazuje Bogurodzicy w archaizmy średniowiecznej leksykalne i Polsce fleksyjne w Bogurodzicy znaczenie pojęcia kierlesz określa sytuację liryczną, podmiot liryczny i adresatów utworu wskazuje archaizmy leksykalne i fleksyjne w Lamencie świętokrzyskim opisuje obraz śmierci przedstawiony w utworze, posługując się przy tym terminem alegoria wskazuje w Maryję jako matkę rozpoznaje w wierszu motyw Stabat mater odnajduje w przeczytanym fragmencie motyw danse macabre przyczyny popularności motywu śmierci w przedstawia różnice między filozofią św. Augustyna a filozofią św. Tomasza analizuje średniowieczne dzieło sztuki według następujących kryteriów: symbolika, kolorystyka, kolejność ukazywania postaci, sposób przedstawienia sylwetki ludzkiej, kontekst filozoficzny i historyczny dzieła, kompozycja objaśnia psychomachię w kontekście moralitetu odnajduje w treści Bogurodzicy motyw deesis i odnosi go do sztuk plastycznych formę wiersza porównuje obrazy Maryi z Lamentu świętokrzyskiego i z Bogurodzicy na podstawie lektury światopogląd ludzi średniowiecza temat średniowiecznych wskazań ars interpretuje portret św. Augustyna objaśnia alegoryczne znaczenie koloru na obrazie Justusa z Gandawy cechy stylu bizantyjskiego i podaje jego przykłady temat muzyki średniowiecznej przywołuje szerokie konteksty i nawiązania wskazuje podobieństwa między motywem deesis w Bogurodzicy a przedstawionym na średniowiecznej ikonie zestawia obrazy męki Pańskiej przedstawione w Lamencie świętokrzyskim i na obrazie Matthiasa Grünewalda Ukrzyżowanie temat obrazu Żydów w tekście Lamentu świętokrzyskiego porównuje motyw danse macabre przedstawiony w Rozmowie i na obrazie Bernta Notkego Taniec śmierci 11

12 Średniowieczny ideał ascety Legenda o św. Aleksym Świętość afirmacyjna św. Franciszek Średniowieczny wzorzec rycerza Król Artur i rycerze Okrągłego Stołu Średniowieczna miłość Dzieje Tristana i Izoldy Historiografia polska w średniowieczu U źródeł języka polskiego Podsumowanie wiadomości czyta ze zrozumieniem Legendę o św. Aleksym streszcza żywot św. Aleksego wskazuje przykłady archaizmów w utworze relacjonuje treść fragmentu Pochwała stworzenia Pochwałę stworzenia jako hymn streszcza fragment utworu Król Artur i rycerze Okrągłego Stołu dla fragmentów utworu: streszcza fragment Dziejów Tristana i Izoldy dla całości utworu: streszcza utwór Dzieje Tristana i Izoldy sporządza plan wydarzeń opisuje wzorzec władcy na podstawie charakterystyki Bolesława Chrobrego pióra Galla Anonima definiuje pojęcie kronika dialekty polszczyzny przytacza przykłady zabytków języka polskiego (w tym pierwsze zapisane zdanie) relacjonuje opinie na temat średniowiecza, zawarte we fragmentach tekstów tekście archaizmy leksykalne i fleksyjne świętego jako ascetę podaje przykłady archaizmów leksykalnych i fleksyjnych z tekstu porównuje postawy dwóch świętych: św. Franciszka i św. Aleksego tytuły europejskich eposów rycerskich odnosi zachowania Artura do średniowiecznego kodeksu rycerskiego znaczenie pojęcia epos rycerski dla fragmentów utworu: formułuje zasady miłości rycerskiej dla całości utworu: etos rycerski na przykładzie postaci Tristana obowiązki króla przedstawione przez kronikarza podaje przykłady dzieł polskiej historiografii średniowiecznej definiuje pojęcie historiografia 12 średniowieczu w kontekście utworu znaczenie pojęć memento mori i ars moriendi wskazuje w utworze typowe elementy legendy hagiograficznej odnajduje w tekście elementy stylu biblijnego wyraża opinię na temat dwóch dróg do świętości św. Aleksego i św. Franciszka na przykładzie tekstu objaśnia funkcję fantastyki w epice rycerskiej tłumaczy, co oznacza pojęcie etos dla fragmentów utworu: objaśnia funkcję fantastyki w tekście dla całości utworu: podaje przykłady elementów fantastyki w Dziejach Tristana i Izoldy i określa ich funkcję na podstawie Kroniki polskiej wypowiada się na temat stosunków społecznych i obyczajowości w średniowiecznej Polsce dzieła polskiej historiografii średniowiecznej ŚREDNIOWIECZE NAUKA O JĘZYKU rozpoznaje we historię współczesnym zapożyczeń języku niektóre wskazuje pozostałości przykłady wyrazów staropolskie, np. z przegłosem ślady liczby polskim, podwójnej palatalizacją oraz e ruchomym moriendi tłumaczy, czym była w średniowieczu czarna śmierć podejmuje dyskusję na temat aktualności ascezy oraz sensu takiej drogi do świętości interpretuje dzieło Giotta znaczenie pojęcia franciszkanizm analizuje etos rycerza i wyraża swoją opinię na ten temat dla fragmentów utworu: analizuje specyfikę uczucia łączącego Tristana i Izoldę dla całości utworu: obyczajowość średniowieczną na podstawie Dziejów Tristana i Izoldy uwarunkowania historyczne początków piśmiennictwa polskiego podejmuje dyskusję na temat wizerunku współczesnych władców w mediach podaje przyczyny zmian zachodzących w języku polskim ŚREDNIOWIECZE PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE wskazuje i formułuje własne komentuje różnice sądy na podstawie pomiędzy tekstami przeczytanych obu autorów fragmentów podejmuje dyskusję dotyczącą oceny średniowiecza, w opisuje inne przykłady ascezy średniowiecznej, jaką rolę odgrywali święci w życiu ludzi średniowiecza przywołuje szerokie konteksty interpretacyjne związane z postacią św. Franciszka temat XV-wiecznego obrazu Rycerze Okrągłego Stołu i św. Graal opisuje współczesne dzieła (filmowe, literackie) nawiązujące do średniowiecznych o o rycerzach streszcza historię Abelarda i Heloizy podaje przykłady dzieł (także współczesnych) opartych na historii podobnej do romansu Tristana i Izoldy temat miniatury Tristan i Izolda podczas morskiej podróży przygotowuje mowę pochwalną na cześć wybranej przez siebie osoby sytuuje język polski we właściwej grupie języków słowiańskich nazwy podstawowych grup języków wywodzących się z języka praindoeuropejskiego oraz języków spoza rodziny indoeuropejskiej przywołuje szerokie konteksty i nawiązania wywodzące się ze

13 Powtórzenie wiadomości Śladami średniowiecza Poetycki komentarz do ascezy Franca Cardiniego Wojownik i rycerz oraz Johana Huizingi Jesień średniowiecza odtwarza fakty, sądy i opinie na temat średniowiecza rozpoznaje inspiracje sztuką średniowiecza rozpoznaje kontekst literacki wiersza Kazimiery Iłłakowiczówny Opowieść małżonki św. Aleksego wykorzystuje konteksty wywodzące się ze średniowiecza rozważa zagadnienia poruszane w przeczytanych tekstach średniowiecznych i formułuje własne sądy na ich temat oraz wnioski ŚREDNIOWIECZE NAWIĄZANIA wpływy elementy kultury kultury średniowiecza średniowiecznej w obecne w różnych dziełach dzisiejszym sztuki świecie określa typ liryki występujący w utworze, a także wskazuje podmiot liryczny i adresata wiersza porównuje legendę średniowieczną z poetyckim komentarzem współczesnej poetki której odwołuje się do fragmentów tekstów Cardiniego i Huizingi zabiera głos w dyskusji na tematy związane ze światopoglądem oraz ą średniowiecza i stosuje odpowiednie argumenty w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań analizuje wybrany przykład inspiracji kulturą średniowiecza kontekst kulturowy wykorzystany w wierszu światopoglądu i z średniowiecza wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się ze światopoglądu i z średniowiecza formułuje i rozwiązuje problemy badawcze związane z epoką średniowiecza podaje przykłady wpływów sztuki średniowiecznej na twórczość kolejnych epok stosunek poszczególnych okresów w historii kultury do dziedzictwa średniowiecza pisze analizę i interpretację wiersza Śmiech w średniowieczu Współczesne inspiracje średniowieczem Średniowiecze w krzywym zwierciadle Monty Python i św. Graal referuje opinię bohaterów Imienia róży na temat śmiechu streszcza fragment tekstu Andrzeja Sapkowskiego Miecz przeznaczenia streszcza fabułę filmu porównuje stosunek do śmiechu obecny w Imieniu róży i Stołku dla wesołka motywy średniowieczne, którymi posłużył się autor Miecza przeznaczenia odnajduje w filmie motywy średniowieczne w kontekście filmu znaczenie słów absurd oraz ironia rozpoznaje we fragmencie Imienia róży autora księgi Arystotelesa rolę błazna na dworach odnajduje w tekście elementy stylizowane na polszczyznę średniowieczną porównuje bohaterów filmu z ich pierwowzorami z legend arturiańskich, na czym polega specyfika angielskiego humoru podejmuje dyskusję na temat funkcji śmiechu w kulturze średniowiecza i dzisiaj wskazuje w dziele Zdzisława Beksińskiego nawiązania do wieków średnich oraz elementy charakterystyczne dla sposobu obrazowania malarza analizuje środki tworzące w filmie klimat średniowiecza przywołuje szerokie konteksty i nawiązania obecne w utworze Umberta Eco Imię róży interpretuje obraz Zdzisława Beksińskiego porównuje dzieło Beksińskiego z animacją Tomasza Bagińskiego Katedra podejmuje dyskusję na temat walorów artystycznych i poznawczych filmu Tematyka lekcji Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Ponad słowami klasa 1 część 2 Wymagania Wymagania Wymagania podstawowe rozszerzające dopełniające (ocena (ocena dobra) (ocena bardzo dobra) dostateczna) Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Uczeń: Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą, oraz: Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, oraz: 13 Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, oraz: Wymagania wykraczające (ocena celująca) Uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą, oraz: RENESANS O EPOCE U progu czasów określa, na kiedy objaśnia, na czym społeczne analizuje wpływ, jakie