STRATEGIA KRAJOWA WDROŻENIA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ PROGRAMU OWOCE I WARZYWA W SZKOLE

Transkrypt

1 Warszawa, STRATEGIA KRAJOWA WDROŻENIA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ PROGRAMU OWOCE I WARZYWA W SZKOLE W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

2 1. WPROWADZENIE Przepisy artykułu 23 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007) (Dz. U. UE L 347 z r., str. 671) przewidują uregulowania umożliwiające państwom członkowskim UE uruchomienie programów Owoce i warzywa w szkole, polegających m.in. na dostarczaniu owoców i warzyw dzieciom uczęszczającym do placówek oświatowych oraz realizacji na rzecz tych dzieci działań o charakterze edukacyjnym. Szczegółowe uregulowania w tym zakresie wprowadzone zostały na mocy rozporządzenia Komisji (WE) nr 288/2009 z dnia 7 kwietnia 2009 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do pomocy wspólnotowej przeznaczonej na dostarczanie dzieciom w placówkach oświatowych owoców i warzyw świeżych i przetworzonych oraz produktów z bananów w ramach programu Owoce w szkole (Dz. U. UE L 94 z r., str. 38, z późn. zm.). Zważywszy, że problemy, którym mają zapobiegać rozwiązania przewidziane w unijnym programie Owoce i warzywa w szkole występują w Polsce, polskie władze podjęły decyzję o kontynuacji jego wdrażania w kolejnym roku szkolnym tj. 2014/2015. Zgodnie z art. 23 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013, państwa członkowskie, które zamierzają uczestniczyć w tym programie, są zobowiązane do uprzedniego przygotowania strategii dotyczącej jego realizacji. Na podstawie art. 19a ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynków lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz. U. z 2011 r. Nr 142 poz. 868 j.t. z późn. zm.) minister właściwy do spraw rynków rolnych opracowuje projekt strategii, o której mowa w art. 103ga ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 (obecnie przepis ten jest objęty uregulowaniem art. 23 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013). 2. ZAWARTOŚĆ STRATEGII KRAJOWEJ WDROŻENIA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ PROGRAMU OWOCE I WARZYWA W SZKOLE W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 Niniejszy dokument zawiera następujące elementy: cele programu; roczny budżet programu; czas trwania programu; określenie grupy docelowej programu; wykaz produktów udostępnianych w ramach programu; opis następujących komponentów programu: 1) system udostępniania owoców i warzyw dzieciom; 2) system działań towarzyszących; 3) system monitoringu programu; 4) system oceny programu; 5) system komunikacji nt. programu. 2

3 3. CELE PROGRAMU Celem programu Owoce i warzywa w szkole jest: trwała zmiana nawyków żywieniowych dzieci poprzez zwiększenie udziału owoców i warzyw w ich codziennej diecie, na etapie, na którym kształtują się nawyki żywieniowe, oraz propagowanie zdrowej, zbilansowanej diety i wzrost świadomości społecznej w tym zakresie. Osiągnięcie powyższych celów może skutecznie przeciwdziałać następującym problemom: wzrastającemu udziałowi osób z nadwagą i otyłych wśród dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, wzrostowi zachorowań na choroby cywilizacyjne spowodowane nieodpowiednią dietą, wynikającą m.in. z braku ukształtowania w młodym wieku zdrowych nawyków żywieniowych, spadkowi konsumpcji owoców i warzyw w Polsce. 4. ROCZNY BUDŻET PROGRAMU Roczny budżet programu określono na poziomie: współfinansowanie z budżetu UE 1 : współfinansowanie z budżetu krajowego: EUR, w tym: EUR, EUR. W Polsce współfinansowanie krajowe w całości pokrywane jest z budżetu państwa. Założenie takie przyjęto wobec ryzyka, że wprowadzenie innych źródeł współfinansowania krajowego (np. częściowych opłat uiszczanych przez rodziców za udział dzieci w programie lub przeniesienie części lub całości kosztów na samorządy), będzie skutkowało ograniczeniem zainteresowania programem. Zgodnie z art. 5 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia Komisji (WE) nr 288/2009 całkowita kwota wydatków poniesionych na działania komunikacyjne musi być kwotą stałą, podlegającą określonemu pułapowi nieprzekraczającemu 5% wartości rocznej kwoty pomocy Unii przyznanej państwu członkowskiemu po ostatecznym rozdziale pomocy. W przypadku Polski kwota środków przeznaczonych na działania komunikacyjne realizowane w roku szkolnym 2014/2015 wyniesie EUR. Stosownie do przepisów art. 12 ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 288/2009 państwa członkowskie dokonują regularnej oceny wykonania swoich programów. W myśl art. 5 ust. 2 akapit drugi tego rozporządzenia, całkowita kwota kosztów związanych z zakupem, dzierżawą, wynajmem lub leasingiem wyposażenia oraz kosztów działań polegających na monitorowaniu i ocenie programu, nie przekracza 10% wartości rocznej kwoty pomocy Unii przyznanej danemu państwu członkowskiemu po ostatecznym rozdziale pomocy. Dla roku szkolnego 2014/2015, w ramach budżetu programu dokonana zostanie 1 Zgodnie z przepisami art. 5 ust. 1 lit. a pkt (ii) rozporządzenia Rady (UE) nr 1370/2013 z dnia 16 grudnia 2013 r. określającego środki dotyczące ustalania niektórych dopłat i refundacji związanych ze wspólną organizacją rynków produktów rolnych (Dz. U. L 346 z s. 12) kwota pomocy z budżetu UE nie przekracza 75% kosztów, o których mowa w art. 23 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 lub 90% takich kosztów w regionach słabiej rozwijających się oraz w regionach najbardziej oddalonych, o których mowa w art. 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Na podstawie Decyzji wykonawczej Komisji z dnia 18 lutego 2014 r. ustanawiającej wykaz regionów kwalifikujących się do finansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego oraz państw członkowskich kwalifikujących się do finansowania z Funduszu Spójności w latach (Dz. Urz. UE L , s. 22) niektóre regiony Polski zostały zakwalifikowane jako słabiej rozwinięte, w związku z tym poziom współfinansowania pomocy udzielanej w ramach programu Owoce i warzywa w szkole z budżetu UE wynosi 88%. 3

4 alokacja środków w kwocie wynoszącej EUR na pokrycie kosztów związanych z prowadzeniem oceny programu. Koszty prowadzenia monitoringu nie będą pokrywane z budżetu programu. Nie przewiduje się udzielania wsparcia na zakup, dzierżawę, wynajem lub leasing wyposażenia na potrzeby programu. [Zgodnie z art. 23 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 państwa członkowskie zapewniają środki towarzyszące niezbędne z punktu widzenia skuteczności programu, które mogą obejmować informacje w zakresie środków nauczania o zdrowych nawykach żywieniowych, o lokalnych łańcuchach dostaw żywności i przeciwdziałaniu marnotrawstwu żywności. Przepis art. 5 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia Komisji (WE) nr 288/2009 stanowi, że całkowita kwota środków UE wykorzystana do sfinansowania kosztów środków towarzyszących, nie przekracza 15% wartości rocznej kwoty pomocy Unii przyznanej danemu państwu członkowskiemu po ostatecznym rozdziale pomocy. Dla roku szkolnego 2014/2015, w ramach budżetu programu dokonana zostanie alokacja środków w kwocie wynoszącej EUR na pokrycie kosztów związanych z realizacją działań towarzyszących.] 5. CZAS TRWANIA PROGRAMU Program obejmuje rok szkolny 2014/2015, czyli okres od 1 sierpnia 2014 r. do 31 lipca 2015 r GRUPA DOCELOWA Grupą docelową objęte są dzieci uczęszczające: 1) do oddziałów przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych, realizujące obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, o którym mowa w art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1991 r., nr 95, poz. 425 z późn. zm.), oraz 2) do klas I-III szkół podstawowych. W roku szkolnym 2014/2015 liczba dzieci objętych grupą docelową 3 wyniesie Grupa docelowa obejmuje najmłodsze dzieci uczęszczające do szkół podstawowych. Wybór tak określonej grupy docelowej jest uzasadniony tym, że u dzieci w takim wieku nadal skutecznie kształtują się nawyki żywieniowe. 2 Okres ten ogranicza się do jednego roku szkolnego ponieważ Komisja Europejska podjęła prace nad projektem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1308/2013 i rozporządzenie (UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do systemu pomocy do dostaw owoców i warzyw, bananów oraz mleka do placówek oświatowych. Wypracowane docelowo przepisy bazowe dotyczące programów pomocy do dostaw produktów rolnych do placówek oświatowych mogą istotnie odbiegać od obecnie obowiązujących zasad wdrażania programu Owoce i warzywa w szkole. Tym samym, na bieżącym etapie nie ma uzasadnienia opracowanie strategii krajowej obejmującej perspektywę szerszą niż jeden rok szkolny. 3 Liczba dzieci objętych grupą docelową w roku szkolnym 2014/2015 została określona przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w piśmie znak DZSE.WWRD z dnia 10 lutego 2014 r. 4

5 7. PRODUKTY KWALIFIKUJĄCE SIĘ DO DYSTRYBUCJI Kryteria doboru produktów dystrybuowanych w ramach programu: - jak największy udział owoców i warzyw świeżych; - jak najwyższa jakość tych produktów; - jak największa różnorodność tych produktów; - jak najwyższa zdrowotność tych produktów; - jak największy udział produktów właściwych dla regionu. Produkty kwalifikujące się do dystrybucji: OWOCE ŚWIEŻE: jabłka, gruszki, truskawki WARZYWA ŚWIEŻE: marchew, rzodkiewka, papryka słodka PRZETWORY: soki owocowe, warzywne oraz owocowo-warzywne, wytworzone z gatunków owoców i warzyw uprawianych w Polsce. Powyższe produkty, zwane dalej owocami i warzywami, zostały wybrane z katalogu określonego przez Ministerstwo Zdrowia 4, przy zastosowaniu ww. kryteriów doboru. 8. SYSTEM UDOSTĘPNIANIA OWOCÓW I WARZYW DZIECIOM System udostępniania owoców i warzyw dzieciom w ramach programu Owoce i warzywa w szkole wdrażany jest w sposób jednolity na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Za realizację dostaw owoców i warzyw do biorących udział w programie szkół podstawowych mogą odpowiadać albo te szkoły podstawowe albo zatwierdzeni na potrzeby programu dostawcy. 8.1 Zasady uczestnictwa jednostek realizujących działania w systemie udostępniania owoców i warzyw dzieciom AGENCJA RYNKU ROLNEGO Agencja Rynku Rolnego, zwana dalej ARR, administruje systemem udostępniania owoców i warzyw dzieciom, realizując w szczególności następujące działania: - zatwierdzanie, zawieszanie oraz wycofanie zatwierdzenia wnioskodawców zapewniających dostawy owoców i warzyw na cele związane z programem; - określenie i opublikowanie liczby porcji w przeliczeniu na jedno dziecko, udostępnianych w danym okresie udostępniania; - rozpatrywanie wniosków o przyznanie i wypłatę pomocy finansowej składanych przez wnioskodawców; - dokonywanie wypłat pomocy finansowej wnioskodawcom; - przeprowadzanie kontroli administracyjnych wniosków oraz kontroli na miejscu, zgodnie z przepisami UE (w tym. kontroli jakości handlowej udostępnianych produktów); - nakładanie kar zgodnie z przepisami UE; - publikacja listy szkół podstawowych zamierzających uczestniczyć w programie na zasadach objętych I opcją oraz wykazu dostawców, którzy uzyskali zatwierdzenie jako wnioskodawca. 4 Zgodnie z art. 3 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia Komisji (WE) nr 288/2009 państwa członkowskie są zobowiązane zadbać, aby ich właściwe organy ds. ochrony zdrowia zatwierdziły wykaz produktów, kwalifikujących się do objęcia pomocą w ramach realizowanego przez nie programu. Katalog ten został określony przez Ministerstwo Zdrowia w piśmie znak MZ-ZP-Z /SF/14 z dnia 26 marca 2014 r. 5

6 I OPCJA przewiduje, że dostawy owoców i warzyw dostarczane są do szkół podstawowych na podstawie umów zawieranych przez te szkoły z zatwierdzonymi dostawcami. Zatwierdzeni dostawcy jako podmioty odpowiedzialne za realizację dostaw owoców i warzyw występują jako wnioskodawcy. WNIOSKODAWCY Wnioskodawcami mogą być zatwierdzeni dostawcy. Zatwierdzonymi dostawcami mogą stać się wyłącznie podmioty dysponujące zapleczem organizacyjnym niezbędnym do zapewnienia prawidłowego przeprowadzenia działań związanych z dystrybucją owoców i warzyw. Podmioty takie występują do ARR z wnioskiem o zatwierdzenie jako dostawca. Jako zatwierdzeni dostawcy, zawierają ze szkołami podstawowymi, które zgłosiły się do udziału w programie na zasadach objętych I opcją, umowy nieodpłatnego dostarczania owoców i warzyw w danym semestrze. Zatwierdzeni dostawcy realizują dostawy do szkół zgodnie z uprzednio zawartymi umowami nieodpłatnego dostarczania owoców i warzyw oraz wnioskują do ARR o przyznanie pomocy finansowej. SZKOŁY PODSTAWOWE Szkoły podstawowe zgłaszają wolę udziału w programie na zasadach objętych I opcją. Po zawarciu umowy nieodpłatnego dostarczania owoców i warzyw z zatwierdzonymi dostawcami, szkoły podstawowe odbierają od wnioskodawców dostarczone na podstawie ww. umów owoce i warzywa oraz udostępniają je dzieciom. Dana szkoła podstawowa może podpisać umowę dotyczącą dostaw owoców i warzyw wyłącznie z jednym wnioskodawcą. Szkoły podstawowe prowadzą bieżącą ewidencję w zakresie przyjętych od wnioskodawców dostaw oraz udostępnionych dzieciom owoców i warzyw. II OPCJA przewiduje, że szkoły podstawowe we własnym zakresie zaopatrują się w owoce i warzywa niezbędne do przygotowania porcji udostępnianych dzieciom uczęszczającym do tych szkół. W takich przypadkach to szkoły podstawowe występują jako wnioskodawcy. WNIOSKODAWCY Wnioskodawcami są szkoły podstawowe. Szkoły podstawowe występują do ARR o ich zatwierdzenie jako wnioskodawców na zasadach objętych II opcją. Szkoły podstawowe dokonują zakupu owoców i warzyw udostępnianych dzieciom w tych szkołach. Następnie szkoły te udostępniają owoce i warzywa dzieciom oraz wnioskują do ARR o przyznanie pomocy finansowej. Szkoły podstawowe prowadzą bieżącą ewidencję w zakresie zakupionych oraz udostępnionych dzieciom owoców i warzyw. 8.2 Okresy oraz częstotliwość udostępniania oraz liczba udostępnianych dzieciom porcji w danym semestrze OKRESY UDOSTĘPNIANIA Program realizowany jest w dwóch okresach, z których każdy przebiega w innym semestrze roku szkolnego 2014/2015. Każdy w dwóch ww. okresów obejmuje dziesięć wybranych tygodni rozpoczynających się i kończących w danym semestrze tego roku szkolnego. 6

7 8.2.2 LICZBA PORCJI W danym dziesięciotygodniowym okresie udostępniania każdemu dziecku udostępnia się określoną przez ARR liczbę porcji. Liczba ta zależy od ogólnej liczby dzieci biorących udział w programie w danym semestrze. Łączną liczbę dzieci zgłoszonych do udziału w programie określa się w odniesieniu do każdego semestru roku szkolnego 2014/2015. Liczbę taką określa się na podstawie danych przedstawionych w umowach zawieranych pomiędzy zatwierdzonymi dostawcami a szkołami podstawowymi (w przypadku opcji I) oraz na podstawie oświadczeń szkół podstawowych (w przypadku opcji II). Po obliczeniu łącznej liczby dzieci zgłoszonych do udziału w programie w danym semestrze określa się łączną liczbę porcji owoców i warzyw udostępnianych w danym semestrze jednemu dziecku uczestniczącemu w programie. Tę ostatnią określa się zaokrąglając do dołu iloraz połowy rocznego budżetu przewidzianego na pokrycie kosztów zakupu i dystrybucji owoców i warzyw oraz iloczynu łącznej liczby dzieci zgłoszonych do udziału w programie i stawki pomocy udzielanej w odniesieniu do jednej porcji owoców i warzyw, o której mowa w podsekcji 8.3.1, zgodnie z poniższą formułą: Łączna liczba porcji owoców i warzyw otrzymywanych przez 1 dziecko w danym okresie udostępniania ½ x Całkowity roczny budżet programu pomniejszony o środki na pokrycie kosztów związanych z realizacją systemu komunikacji i promocji programu, systemu oceny programu [oraz systemu działań towarzyszących] Łączna liczba dzieci zgłoszonych do udziału w programie w danym semestrze x Stawka pomocy udzielanej w odniesieniu do 1 porcji owoców i warzyw Przedstawiony powyżej, elastyczny sposób określania łącznej liczby porcji owoców i warzyw udostępnianych w danym semestrze jednemu dziecku uczestniczącemu w programie zapewnia wykorzystanie budżetu na poziomie zbliżonym do zaplanowanego. Sposób ten umożliwia zwiększenie liczby porcji udostępnianych dzieciom w danym semestrze w sytuacji gdy do udziału w programie nie zostaną zgłoszone wszystkie dzieci objęte grupą docelową. W rezultacie środki finansowe, które nie byłyby wykorzystane w związku z nieuczestniczeniem w programie wszystkich dzieci objętych grupą docelową, przeznaczone zostaną na dodatkowe porcje udostępnione dzieciom zgłoszonym do udziału w programie. W każdym tygodniu objętym okresem udostępniania dzieci otrzymują minimum 2 porcje owoców i warzyw. Każdą porcję udostępnia się dzieciom w innym dniu. W szkołach, w których dzieciom wydaje się regularne posiłki obiadowe, porcje nie mogą być wydawane na przerwach lekcyjnych, na których wydawane są takie posiłki. 8.3 Wysokość pomocy oraz wnioski o pomoc STAWKA POMOCY W odniesieniu do całego roku szkolnego 2014/2015 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi określi stawkę pomocy udzielanej w odniesieniu do 1 porcji owoców i warzyw udostępnionej dziecku w ramach programu. Stawka ta określona zostanie z uwzględnieniem cen produktów wchodzących w skład porcji oraz pozostałe koszty realizacji dostaw. 7

8 Kalkulacja stawki, o której mowa opiera się na założeniu, że w ramach danego semestru udostępnia się zestaw 20 porcji owoców i warzyw, w którym znajduje się: w semestrze pierwszym: 1) 12 porcji obejmujących jabłka - 1 szt. o masie netto 150 g; 2) 5 porcji obejmujących gruszki - 1 szt. o masie netto 150 g; 3) 3 porcje obejmujące soki owocowe - 1 op. jedn. o pojemności 0,2 l; 4) 10 porcji obejmujących marchew - 1 op. jedn. o masie netto 60 g; 5) 5 porcji obejmujących rzodkiewkę - 1 op. jedn. o masie netto 60 g; 6) 2 porcje obejmujące paprykę słodką - 1 op. jedn. o masie netto 60 g; 7) 3 porcje obejmujące soki warzywne lub owocowo-warzywne - 1 op. jedn. o pojemności 0,2 l, w semestrze drugim: 1) 10 porcji obejmujących jabłka - 1 szt. o masie netto 150 g; 2) 6 porcji obejmujących gruszki - 1 szt. o masie netto 150 g; 3) 1 porcja obejmująca truskawki - 1 op. jedn. o masie netto 100 g; 4) 3 porcje obejmujące soki owocowe - 1 op. jedn. o pojemności 0,2 l; 5) 12 porcji obejmujących marchew - 1 op. jedn. o masie netto 60 g; 6) 5 porcji obejmujących rzodkiewkę - 1 op. jedn. o masie netto 60 g; 7) 3 porcje obejmujące soki warzywne lub owocowo-warzywne - 1 op. jedn. o pojemności 0,2 l WYSOKOŚĆ POMOCY Pomoc udzielana jest za dostarczenie i udostępnienie dzieciom pełnej liczby porcji owoców i warzyw, o której mowa w podsekcji 8.2.2, zgodnie z określonym w załączniku sposobem udostępniania owoców i warzyw. Suma wnioskowanej pomocy stanowi iloczyn ww. pełnej liczby porcji, stawki udzielanej w odniesieniu do 1 porcji owoców i warzyw określonej przez ARR dla danego semestru oraz liczby dzieci, którym udostępniono objęte wnioskiem porcje owoców i warzyw WNIOSEK O POMOC W odniesieniu do owoców i warzyw udostępnionych dzieciom w danym semestrze będą mogły być składane 1 lub 2 wnioski o pomoc, w zależności od woli wnioskodawcy. Jeśli wnioskodawca zwraca się o pomoc dotyczącą wszystkich owoców i warzyw udostępnionych dzieciom w danym semestrze w jednym wniosku, wniosek ten może zostać złożony najwcześniej po upływie 10-cio tygodniowego okresu udostępniania przewidzianego w tym semestrze. Jeśli wnioskodawca ubiega się o pomoc w ramach dwóch wniosków, pierwszy wniosek składany jest po pierwszych pięciu tygodniach udostępnienia, a drugi po zakończeniu całego dziesięciotygodniowego okresu udostępniania. W przypadku I opcji, jeśli wnioskodawca realizuje dostawy do więcej niż jednej szkoły podstawowej, liczba składanych przez ten podmiot wniosków o pomoc może być większa. Jeden wniosek o pomoc może dotyczyć wszystkich lub części szkół podstawowych, do których wnioskodawca dostarczał owoce i warzywa przekazywane dzieciom w danym okresie udostępniania. 8

9 9. SYSTEM DZIAŁAŃ TOWARZYSZĄCYCH Zgodnie z przepisami art. 23 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 państwa członkowskie zapewniają środki towarzyszące niezbędne z punktu widzenia skuteczności programu, które mogą obejmować informacje w zakresie środków nauczania o zdrowych nawykach żywieniowych, o lokalnych łańcuchach dostaw żywności i przeciwdziałaniu marnotrawstwu żywności. Przepis art. 3 ust. 4 rozporządzenia Komisji (WE) nr 288/2009 stanowi, że państwa członkowskie określają w swoich strategiach środki towarzyszące, jakie zamierzają podjąć w celu zapewnienia skutecznego wykonania swoich programów oraz, że środki te mają charakter edukacyjny i są ukierunkowane na wzbogacenie wiedzy grupy docelowej o sektorze owoców i warzyw lub o zdrowych nawykach żywieniowych i mogą obejmować nauczycieli oraz rodziców. Na podstawie 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie sposobu realizacji środków towarzyszących służących zapewnieniu skutecznego wykonania programu Owoce w szkole (Dz. U. Nr 103, poz. 594), dyrektorzy szkół podstawowych uczestniczących w programie mają obowiązek zapewnienia realizacji przez szkołę co najmniej dwóch zajęć w każdym semestrze roku szkolnego wzbogacających wiedzę uczniów o zdrowych nawykach żywieniowych w ramach edukacji przyrodniczej lub wychowania fizycznego. Ponadto przepisy 1 ust. 2 ww. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej przewidują możliwość podjęcia przez szkoły podstawowe następujących działań: 1) zamieszczanie na stronie internetowej szkoły treści wzbogacających wiedzę uczniów o zdrowych nawykach żywieniowych, a w miarę możliwości także o sektorze owoców i warzyw; 2) organizowanie pracy w ogrodzie w ramach edukacji przyrodniczej lub wychowania fizycznego, co najmniej raz w semestrze; 3) zorganizowanie wycieczki do gospodarstwa rolnego lub zakładu przetwórstwa owoców i warzyw, co najmniej raz w etapie edukacyjnym; 4) stosowanie innych sposobów upowszechniania informacji o programie Owoce w szkole poprzez organizowanie wystaw, przygotowywanie prezentacji lub wydawanie gazetek. Zgodnie z ww. rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej, dyrektorzy szkół podstawowych biorących udział w programie opracowują i przesyłają do ARR informację o zrealizowanych w danym roku szkolnym działaniach towarzyszących. [ARR jest podmiotem wskazanym do administrowania działaniami towarzyszącymi. ARR może finansować realizację działań towarzyszących wykonywanych przez wybranych i zatwierdzonych przez nią wnioskodawców ubiegających się o pomoc. W odniesieniu do ww. działań towarzyszących objętych pomocą ARR określi zakres i model ich realizacji oraz niezbędne do ich wdrożenia procedury w oparciu o analizę uwarunkowań na poziomie beneficjentów oraz doświadczeń i możliwości wnioskodawców.] 9

10 10. SYSTEM MONITORINGU ARR prowadzi monitoring programu w zakresie: - systemu udostępniania owoców i warzyw dzieciom w oparciu o dane własne oraz sprawozdawczość prowadzoną przez szkoły podstawowe oraz dostawców; - systemu działań towarzyszących o charakterze edukacyjnym w oparciu o dane uzyskane ze szkół podstawowych uczestniczących w programie. Zgodnie z art. 15 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 288/2009 ARR przekazuje Komisji Europejskiej informacje nt. wyników prowadzonego monitoringu oraz rezultatów i ustaleń z przeprowadzonych przez nią kontroli. 11. SYSTEM OCENY PROGRAMU Program Owoce i warzywa w szkole podlega regularnej ocenie skuteczności mającej wykazać czy i w jakim stopniu program realizuje zakładane cele. W szczególności ocena ma wykazać, jak program wpływa na nawyki żywieniowe dzieci, w tym na ilości spożywanych owoców i warzyw, a także wiedzę dzieci na temat zdrowej diety oraz inne zachowania żywieniowe. Ocena obejmuje okres 5 lat szkolnych, tj. lata 2011/ /2016, a jej wyniki zostaną przekazane Komisji Europejskiej. Badanie skuteczności programu przeprowadza, na zlecenie Agencji Rynku Rolnego, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie. Badanie przeprowadzane jest na terenie pięciu wybranych województw: wielkopolskiego, mazowieckiego, opolskiego, podkarpackiego i pomorskiego. W ocenie biorą udział równolegle dwie grupy szkół podstawowych: uczestniczące w programie (jako grupa badana) oraz nieuczestniczące (jako grupa kontrolna). Koncepcja badania ewaluacyjnego zakłada przeprowadzenie oceny skuteczności programu podczas całego okresu uczestnictwa dziecka w programie, tj. od I do III klasy oraz rok po zakończeniu uczestnictwa w programie (w IV klasie). Badanie rozpoczęło się od ustalenia stanu wyjściowego przed wprowadzeniem programu (badanie dzieci z klas I na początku roku szkolnego 2012/2013). Następnie te same dzieci, co roku uczestniczą w badaniu na zakończenie kolejnych lat szkolnych uczestnictwa w programie (na zakończenie I, II i III klasy). Końcowym etapem badania jest ocena trwałości efektów osiągniętych przez okres uczestnictwa w programie, poprzez objęcie badaniem dzieci rok po zakończeniu programu (w IV klasie). Ocena obejmuje zarówno dzieci i ich rodziców, jak i środowisko szkolne. Badania, których charakter jest anonimowy, polegają na wypełnieniu przez dzieci, rodziców i przedstawicieli szkół ankiet, wypełnieniu przez rodziców razem z dzieckiem 3-dniowych dzienniczków spożycia produktów, potraw i napojów przez dziecko oraz zebraniu danych dotyczących wagi i wzrostu dzieci. 10

11 12. SYSTEM KOMUNIKACJI NT. PROGRAMU ARR opracowuje jednolity projekt plakatu dla programu Owoce i warzywa w szkole w oparciu o specyfikację określoną w załączniku nr III do rozporządzenia Komisji (WE) nr 288/2009, zgodnie z którym szkoły biorące udział w programie umieszczają plakat w widocznym miejscu, w pobliżu głównego wejścia do budynku szkoły. Na system komunikacji programu mogą składać się różnorodne środki komunikacji i reklamy, a w tym: 1) kampanie i działania w mediach informujące o programie (tj. za pośrednictwem telewizji, radia, internetu i/lub prasy); 2) konferencje, seminaria, warsztaty, konkursy mające na celu promocję programu oraz towarzyszące im środki przekazu i wyrazu; 3) broszury oraz strona internetowa upowszechniające wiedzę na temat programu Owoce i warzywa w szkole, a także zawierające informacje o zasadach uczestnictwa jednostek realizujących działania w systemie udostępniania owoców i warzyw dzieciom; 4) upominki i nagrody konkursowe promujące program Owoce i warzywa w szkole. Akceptował 11

12 Załącznik do dokumentu Strategia krajowa wdrożenia w Rzeczypospolitej Polskiej programu Owoce i warzywa w szkole w roku szkolnym 2014/2015 SPOSÓB UDOSTĘPNIANIA OWOCÓW I WARZYW 1. Grupa owoce lub przetwory owocowe obejmuje: jabłko o masie netto co najmniej 150 g, gruszkę o masie netto co najmniej 150 g, truskawki o masie netto co najmniej 100 g, sok owocowy w opakowaniu jednostkowym o pojemności co najmniej 0,2 l. 2. Grupa warzywa lub przetwory warzywne obejmuje: marchew o masie netto co najmniej 60 g, paprykę słodką o masie netto co najmniej 60 g, rzodkiewki o masie netto co najmniej 60 g, sok warzywny lub owocowo-warzywny w opakowaniu jednostkowym o pojemności co najmniej 0,2 l. 3. Porcja składa się z jednego produktu objętego grupą owoce lub przetwory owocowe oraz jednego produktu objętego grupą warzywa lub przetwory warzywne. 4. Porcje są udostępniane dzieciom w okresach udostępniania obejmujących 10 wybranych tygodni każdego semestru roku szkolnego 2014/ Dzieciom udostępnia się co najmniej: 1) w pierwszym semestrze: a) 12 porcji obejmujących jabłka; b) 5 porcji obejmujących gruszki; c) 3 porcje obejmujące soki owocowe; d) 10 porcji obejmujących marchew; e) 5 porcji obejmujących rzodkiewkę; f) 2 porcje obejmujące paprykę słodką; g) 3 porcje obejmujące soki warzywne lub owocowo-warzywne, 2) w drugim semestrze: a) 10 porcji obejmujących jabłka; b) 6 porcji obejmujących gruszki; c) 1 porcja obejmująca truskawki; d) 3 porcje obejmujące soki owocowe; e) 12 porcji obejmujących marchew; f) 5 porcji obejmujących rzodkiewkę; g) 3 porcje obejmujące soki warzywne lub owocowo-warzywne. 6. Każdą porcję udostępnia się dzieciom innego dnia. 7. W każdym z tygodni, o których mowa w ust. 4, dzieciom udostępnia się co najmniej 2 porcje. 8. Soków owocowych nie udostępnia się w ramach tej samej porcji co soki warzywne lub owocowo-warzywne. 12

13 9. Udostępniane dzieciom produkty nie mogą zawierać dodatku tłuszczu, soli, cukru lub substancji słodzących. 10. Jabłka i gruszki udostępnia się dzieciom w całości. 11. Jabłka, gruszki, truskawki, marchew, rzodkiewki i paprykę słodką podaje się w stanie gotowym do bezpośredniego spożycia. 12. Jeżeli truskawki, marchew, rzodkiewki i paprykę słodką podaje się w częściach, to części te są uzyskane z owoców lub warzyw wystarczająco rozwiniętych i dojrzałych oraz zdrowych, bez objawów gnicia lub zepsucia, powodujących ich niezdatność do spożycia. 13. Jeżeli owoce i warzywa udostępnia się w całości, to odpowiadają one normom jakości handlowej obowiązującym zgodnie z art. 74 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/ Truskawki, marchew, rzodkiewki i paprykę słodką podaje się w opakowaniach jednostkowych. Oznakowanie zamieszczone na tych opakowaniach musi obejmować co najmniej informacje, o których mowa w 2 ust. 1 pkt 1,3 oraz 5-7 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych (Dz. U. Nr 137, poz. 966, z późn. zm.) 5. 5 Z dniem 13 grudnia 2014 r. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych zostanie uchylone. Od tego dnia aktem prawnym regulującym zagadnienia związane ze znakowaniem środków spożywczych będzie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. Urz. UE L 304 z r., str. 18). Zakres oznakowania, którego obowiązek zamieszczenia przewidziano odnosząc się do obecnie obowiązującego rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r., odpowiada zakresowi oznakowania określonego w art. 9 ust. 1 lit a), e), f), g) oraz h) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. 13