DEMOKRACJA I DYKTATURA

Transkrypt

1 DEMOKRACJA I DYKTATURA DEMOKRATI OG DIKTATUR Demokracja Decydujemy wspólnie Demokracja, czyli władza ludu, to określenie formy rządów (styreform), gdzie to obywatele mogą współuczestniczyć w podejmowaniu ważnych decyzji. Możliwe jest to poprzez głosowanie w wyborach (stemme ved valg). Demokracja różni się od innych form rządów (takich jak dyktatura) w których rządzi tylko jedna osoba. W Norwegii mamy demokrację. Oznacza to, że wszyscy mieszkańcy Norwegii mogą współdecydować o tym, jak społeczeństwo (samfunn) ma funkcjonować. Także dzieci i młodzież mogą wypowiedzieć się w sprawach, które ich dotyczą. Słowo «demokracja» składa się z dwóch greckich słów: demos, co oznacza lud, oraz kratein, czyli rządzić. Idea władzy ludu (folkestyre) powstała w Atenach około 2500 lat temu. Wtedy tylko wolni mężczyźni mieli prawo głosu (stemmerett). Głosować nie mogły kobiety, niewolnicy oraz cudzoziemcy (utlendinger). Demokracja powstała w Atenach

2 W Norwegii mamy różne partie polityczne, które mają różne poglądy na temat tego, jak społeczeństwo powinno wyglądać. Podczas wyborów do parlamentu wszyscy obywatele (borgere) powyżej 18-tego roku życia mogą głosować na partię, która najbardziej im odpowiada. Storting to parlament norweski. Co 4 lata odbywają się wybory, gdzie obywatele wybierają, jakie partie będą zasiadać w parlamencie. Wolność słowa W demokracji jest wolność słowa (ytringsfrihet). Oznacza to, że każdy może powiedzieć lub napisać, co myśli i nie będzie za to ukarany (straffet). Od dzieciństwa uczymy się wyrażać swoje uczucia, myśli i opinie (meninger). Jednocześnie ważne jest, by nauczyć się szanować zdanie innych osób, które jest odmienne od naszego.

3 Wolne media W demokracji mass media (prasa, radio telewizja, Internet) wykorzystywane są, by przekazywać różne opinie. Partie polityczne w Norwegii korzystają z różnych mediów, by dotrzeć do ludzi, szczególnie przed wyborami. W telewizji, gazetach i radio możemy śledzić dyskusje polityków na temat tego, jak społeczeństwo ma wyglądać. W Norwegii obowiązuje trójpodział władzy. Jest ona podzielona między: parlament (Stortinget), rząd (regjeringen) oraz sądy (domstolene).

4 Dyktatura Kilka osób decyduje W niektórych krajach obowiązującą formą rządów jest dyktatura. W dyktaturze tylko jedna lub kilka osób ma władzę i decyduje, jak rządzić krajem. Nie moża mieć innego zdania niż władza. Jeśli ktoś odważy się pisać lub mówić coś, co władzom się nie podoba, może być prześladowany (forfulgt) i trafić do więzienia. Niektórzy zostają też zabici za swoje poglądy. Zazwyczaj dzieli się różne rodzaje dyktatur zależnie od tego ile osób lub kto ma władzę oraz w jakim stopniu ograniczona jest wolność (frihet): Jeśli władzę posiada tylko jeden dyktator, mówimy o dyktaturze jednoosobowej lub władzy absolutnej (enevelde). Przykładem tego był Adolf Hitler w Niemczech, Józef Stalin w Związku Radzieckim oraz Francisco Franco w Hiszpanii. Adolf Hitler Józef Stalin Francisco Franco

5 Jeśli władza skoncentrowana jest w rękach większej liczby osób, nazywa się to oligarchią. Tak jest w przypadku wielu dyktatur wojskowych i krajach, gdzie rządzi tylko jedna partia. Przykładem dyktatury wojskowej była junta w Chile. Propaganda Tylko jeden głos się liczy W krajach z dyktaturą to władze (myndighetene) kontrolują mass media. W gazetach, radio i telewizji można dowiedzieć się jedynie o tym, co władze chcą przekazać. Nie można mówić, ani pisać, co się myśli. Kontrolę władz nad tym, co ludzie mówią i piszą nazywamy cenzurą (sensur). Władze w krajach z dyktaturą często stosują propagandę. Oznacza to świadomą manipulację uczuciami ludności za pomocą plakatów, ulotek, filmów, informacji w mediach. Władze chcą w ten sposób przekonać ludzi do określonych poglądów i działań.