KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

Transkrypt

1 PARLAMENT EUROPEJSKI Komisja Petycji KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja 1614/2009, którą złoŝyła Marinella Colombo (Włochy) ze 134 podpisami, w sprawie niemieckiego Urzędu ds. Dzieci i MłodzieŜy (Jugendamtu) oraz dyskryminowania obywateli innych państw przez niemieckie organy ds. rodziny 1. Streszczenie petycji Składająca petycję, która poprzednio mieszkała w Niemczech ze swoim niemieckim męŝem oraz dwójką ich wspólnych dzieci, opisuje problemy, jakie napotyka ze strony niemieckiego Urzędu ds. Dzieci i MłodzieŜy (Jugendamtu) oraz niemieckich organów ds. rodziny od czasu separacji w 2006 r. Składająca petycję, która w 2007 r. z przyczyn związanych z zatrudnieniem przeniosła się do Mediolanu, została następnie decyzją niemieckich władz sądowych pozbawiona prawa do kontaktów z dziećmi, które mieszkają teraz ze swoim ojcem i nie mają juŝ Ŝadnego kontaktu z włoską kulturą oraz z rodziną we Włoszech. Odnosząc się do sporządzonego przez Komisję Petycji w 2008 r. dokumentu roboczego w sprawie rzekomych środków dyskryminujących i arbitralnych podejmowanych przez organy ochrony dzieci i młodzieŝy w niektórych państwach członkowskich, a w szczególności przez Urząd ds. Dzieci i MłodzieŜy (Jugendamt) w Niemczech, oraz do niezastosowania się przez władze niemieckie do zaleceń zawartych w tym sprawozdaniu, składająca petycję wzywa Komisję Petycji do podjęcia działań, podkreślając, Ŝe jest to nie tylko przypadek naruszania europejskiej konwencji praw człowieka, lecz takŝe licznych praw podstawowych UE. 2. Dopuszczalność Petycja uznana została za dopuszczalną dnia 19 lutego 2010 r. Zwrócono się do Komisji, aby dostarczyła informacje (art. 202 ust. 6 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 24 czerwca 2010 r. CM\ doc PE v04-00 Zjednoczona w róŝnorodności

2 Składająca petycję, obywatelka Włoch, która poprzednio mieszkała w Niemczech ze swoim męŝem, obywatelem Niemiec, oraz ich dwojgiem dzieci, opisuje bezprawne traktowanie, jakiego doświadczyła ze strony niemieckich władz od czasu separacji w 2006 r. Składająca petycję twierdzi, Ŝe podczas postępowania sądowego w sprawie separacji na początku 2007 r. niemiecki Urząd ds. Dzieci i MłodzieŜy występował jako strona w postępowaniu. Interwencja Urzędu nie była uzasadniona wezwaniem sądu. Składająca petycję wskazuje, Ŝe małŝonkowie byli zgodni co do sposobu sprawowania pieczy nad dziećmi. Ponadto uwaŝa ona, Ŝe interwencja niemieckiego Urzędu ds. Dzieci i MłodzieŜy jest niezgodna z prawem europejskim. Składająca petycję stwierdza, Ŝe przez 18 miesięcy otrzymywała jedynie minimalne świadczenia alimentacyjne, co było skutkiem opóźnionego przedłoŝenia przez jej byłego męŝa pełnego zaświadczenia o wysokości dochodów podczas postępowania. Na początku 2008 r. składająca petycję poinformowała niemiecki sąd o tym, Ŝe zaproponowano jej pracę we Włoszech. Dlatego teŝ sąd niemiecki zlecił przygotowanie kilku opinii ekspertów w celu ustalenia, czy taka przeprowadzka słuŝyłaby najlepszym interesom dwóch synów składającej petycję. Składająca petycję utrzymuje, Ŝe nie pozwolono jej złoŝyć oświadczenia przed ekspertami wyznaczonymi przez sąd oraz Ŝe jej poglądy nie zostały uwzględnione przez ekspertów w sprawozdaniach przedstawionych sądowi. W związku z tym twierdzi, Ŝe odmówiono jej prawa do rzetelnego procesu sądowego. Eksperci stwierdzili, Ŝe róŝnice kulturowe między Niemcami i Włochami są zbyt duŝe oraz Ŝe dzieci najwyraźniej nie zintegrowały się z włoską kulturą, a ich związek z Włochami nie jest szczególnie silny. Składająca petycję twierdzi, Ŝe brakuje dowodów na poparcie wskazanych wniosków. Dodaje takŝe, Ŝe podczas postępowania sądowego jej synowie wyrazili chęć przeprowadzenia się do Włoch. Według składającej petycję sąd uznał, Ŝe ojciec dzieci jest niezdolny do sprawowania opieki nad nimi i Ŝe w związku z tym dzieci powinny pozostać z matką. Niemiecki Sąd Apelacyjny natomiast, jak dalej stwierdza składająca petycję, nakazał matce pozostanie z dziećmi w Niemczech, przedłoŝywszy dobro dzieci nad prawo matki do swobodnego przemieszczania się. Składająca petycję postanowiła nie składać odwołania od tej decyzji do Sądu NajwyŜszego. Aby nie dopuścić do opuszczenia Niemiec przez składającą petycję, jej nazwisko umieszczono na liście Interpolu we wrześniu 2008 r. Nieświadoma tego składająca petycję przeprowadziła się do Włoch. Wydano europejski nakaz aresztowania składającej petycję. Po jej powrocie do Włoch wszczęto we włoskim sądzie postępowanie w celu doprowadzenia do powrotu dzieci. Dnia 28 listopada 2008 r. sąd poinformował składającą petycję o sądowym przesłuchaniu, które miało się odbyć 2 grudnia 2008 r. Składająca petycję twierdzi, Ŝe nie miała moŝliwości zapoznania się z treścią dokumentów przedłoŝonych przez władze niemieckie włoskiemu sądowi. Miała jedynie 3 dni na napisanie swojego oświadczenia dla sądu. UwaŜa ona ponadto, Ŝe oświadczenie przygotowane przez jej prawnika nie było dla niej korzystne. Co więcej, tłumaczenia dokumentów wykorzystywanych podczas PE v /13 CM\ doc

3 postępowania nie były precyzyjne. 9 grudnia włoski sąd wydał nakaz repatriacji dwojga dzieci. Wszczęto postępowanie mediacyjne. W drodze postępowania prawnicy obydwu stron podpisali porozumienie, w myśl którego prawo pieczy nad dziećmi zostało przyznane matce. Stwierdzono takŝe, Ŝe dzieci powinny pozostać we Włoszech. Porozumienie to zostało przekazane włoskiemu sądowi. Kilka tygodni później prawnik byłego męŝa składającej petycję poinformował sąd, Ŝe postępowanie mediacyjne zakończyło się fiaskiem i Ŝe w związku z tym dzieci muszą natychmiast wrócić do Niemiec. Zgodnie z tym, co twierdzi składająca petycję, po przekazaniu powyŝszej informacji prokurator usunął dzieci ze szkoły i odesłał je do ojca w Niemczech. Składającej petycję nie poinformowano o decyzjach i działaniach władz włoskich. Obecnie nie ma ona Ŝadnego kontaktu z dziećmi. Władze niemieckie zakazały jej nawiązywania jakiegokolwiek kontaktu z dziećmi. Ponadto, jak twierdzi składająca petycję, Interpol zmienił jej zapis w kartotece z zakazu opuszczania Niemiec na zakaz opuszczania Włoch. Nakaz ograniczenia kontaktu został wydany przez niemieckie władze w celu uniemoŝliwienia składającej petycję zbliŝenia się do dzieci. W zakończeniu składająca petycję stwierdza, Ŝe decyzja władz niemieckich narusza art. 6, 13, 8 i 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, jej prawo do swobodnego przemieszczania się wynikające z Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz artykuł 29 Konwencji ONZ o prawach dziecka. Składająca petycję wzywa Komisję Petycji Parlamentu Europejskiego do wystąpienia do Niemiec z Ŝądaniem przestrzegania praw i konwencji, do których przystąpiły, i co za tym idzie umoŝliwienia powrotu jej synów do Włoch oraz zadośćuczynienia dyskryminacji, której doświadczyła. Składająca petycję wyraŝa takŝe wątpliwość co do tego, czy terminy rodzina i jedność rodziny są prawidłowo interpretowane w Niemczech, gdyŝ nie gwarantują one wychowywania dzieci przez oboje rodziców. We wszystkich postępowaniach w sprawie dzieci składającej petycję niemiecki Urząd ds. Dzieci i MłodzieŜy nie występował w obronie najlepszych interesów dzieci, ale raczej w obronie interesów niemieckiej społeczności w sprawach związanych z dziećmi. W dokumencie dołączonym do petycji składająca petycję wyraŝa niezadowolenie z powodu zaangaŝowania niemieckiego Urzędu ds. Dzieci i MłodzieŜy w postępowanie sądowe. Według opinii składającej petycję niemiecki Urząd ds. Dzieci i MłodzieŜy wpływa na decyzje podejmowane przez wymiar sprawiedliwości i ingeruje w nie w celu ochrony niemieckich interesów politycznych. Urząd wykonuje wyroki tak, by chronić niemieckie interesy polityczne. Odgrywa on rolę prawnego obrońcy rodzica będącego obywatelem Niemiec przed rodzicem, który jest obcokrajowcem, oraz ma prawo wniesienia z własnej inicjatywy odwołania przeciwko decyzjom sądu. Składająca petycję jest zdania, Ŝe istnienie niemieckiego Urzędu ds. Dzieci i MłodzieŜy jest sprzeczne z zasadami prawa rodzinnego CM\ doc 3/13 PE v04-00

4 w Europie, a decyzje administracyjne podjęte w ramach niemieckiego prawa rodzinnego nie mają mocy prawnej zgodnie rozporządzeniami europejskimi oraz konwencjami międzynarodowymi. Według składającej petycję niemiecki rząd federalny nie powinien udzielać władzy administracyjnej ani sądowniczej Urzędowi ds. Dzieci i MłodzieŜy, gdyŝ w takiej sytuacji nie gwarantuje on poszanowania międzynarodowych zobowiązań podpisanych przez Niemcy. Powołując się na rozporządzenie nr 2201/2003 i nr 4/2009, składająca petycję Ŝąda zawieszenia decyzji władz niemieckich. UniewaŜnienie powinno pozostawać w mocy do czasu uzyskania przez sądy europejskie i organy międzynarodowe pewności co do zaprzestania rzekomych bezprawnych ingerencji w postępowanie sądowe przez niemiecki Urząd ds. Dzieci i MłodzieŜy. Zgodnie z Traktatem o Unii Europejskiej oraz Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Unia Europejska nie ma prawa interweniować w sprawach, które nie są związane z prawem Unii Europejskiej. W sprawie przedstawionej przez składającą petycję niemiecki Urząd ds. Dzieci i MłodzieŜy zastosował niemieckie prawo rodzinne, a nie prawo UE. Prawo rodzinne UE w sprawie dzieci jest ograniczone do wspólnych zasad w zakresie jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania istniejących wyroków w innych państwach członkowskich. Rozporządzenie (WE) nr 2201/ (rozporządzenie Bruksela IIa) stanowi główny akt prawa UE w tym obszarze. Ani rozporządzenie Bruksela IIa, ani niemieckie przepisy implementacyjne nie nadają Jugendamtowi szczególnej roli w wykonywaniu tego aktu. Komisja monitoruje prawidłowe zastosowanie rozporządzenia Bruksela IIa w państwach członkowskich. Gdyby stosowanie rozporządzenia naleŝało do kompetencji Jugendamtu, Komisja ściśle kontrolowałaby zgodność działań Urzędu z prawami podstawowymi określonymi w Traktatach oraz w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej w kaŝdej przedstawionej jej sprawie. Składająca petycję twierdzi, Ŝe orzeczenie sądu niemieckiego stanowi naruszenie jej prawa do swobodnego przemieszczania się. WyraŜa takŝe niezadowolenie z powodu decyzji o umieszczeniu jej nazwiska na liście Interpolu w celu uniemoŝliwienia jej opuszczenia Włoch. Komisja zwraca uwagę, Ŝe zgodnie z art. 21 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej kaŝdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich, z zastrzeŝeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w Traktatach i środkach przyjętych w celu ich wykonania. Odnośne ograniczenia i warunki określono w dyrektywie 2004/38/WE 2. Zgodnie z rozdziałem VI dyrektywy 2004/38/WE państwa członkowskie mogą ograniczyć swobodę obywateli Unii, jeśli chodzi o wyjazd z ich terytorium i wjazd na nie, kierując się względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego. Środki przedsięwzięte ze względów porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego muszą być zgodne z zasadą proporcjonalności i opierać się wyłącznie na indywidualnym 1 Dz.U. L 338 z , s Dyrektywa 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich (Dz.U. L 158 z 30 kwietnia 2004 r., s. 77). PE v /13 CM\ doc

5 zachowaniu danej osoby, które musi stanowić rzeczywiste, aktualne i dostatecznie powaŝne zagroŝenie naraŝające jeden z podstawowych interesów społecznych. Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich jest jednym z filarów UE i dlatego przepisy określające tę swobodę powinny być obszernie interpretowane, podczas gdy odstępstwa od tej zasady powinny być poddawane surowej ocenie zgodnie z ogólnymi zasadami prawa UE, w szczególności zaś zgodnie z zasadą proporcjonalności. Zasady UE w zakresie swobody przemieszczania się muszą być stosowane w odniesieniu do praw podstawowych określonych w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. W wyjątkowych przypadkach powaŝne przesłanki związane z ochroną najlepszych interesów dziecka mogłyby stanowić uzasadnienie dla odstępstwa od prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, pod warunkiem jednak, Ŝe spełnione są gwarancje przestrzegania zasad UE w zakresie swobodnego przemieszczania się. Komisja nie jest w stanie ocenić, czy przedmiotowa sprawa stanowi taki przypadek. Jeśli chodzi o zastrzeŝenia składającej petycję co do postępowania przed włoskim sądem, Komisja podkreśla, Ŝe sąd musi postępować zgodnie z rozporządzeniem Bruksela IIa. Zgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie powrotu dziecka w przypadku jego uprowadzenia sąd, do którego wpływa wniosek w sprawie powrotu dziecka, jest zobowiązany do szybkiego rozpatrzenia wniosku i wydania orzeczenia. Sąd musi zastosować najszybszą procedurę, jaka jest dostępna w prawie krajowym. Sąd musi, z wyjątkiem sytuacji, w których wyjątkowe okoliczności to uniemoŝliwiają, wydać orzeczenie nie późnej niŝ w ciągu sześciu tygodniu od daty wpłynięcia wniosku 1. W dodatkowym dokumencie składająca petycję domaga się, aby orzeczenia sądu niemieckiego w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej i alimentów rodzinnych podjęte w rezultacie postępowania, w które zaangaŝowany był Urząd ds. Dzieci i MłodzieŜy, nie zostały uznane ani nie były wykonywane w innych państwach członkowskich. Kwestia ta wydaje się nie mieć znaczenia w przedmiotowej sprawie, gdyŝ zgodnie z treścią petycji drugi rodzic sprawuje pieczę nad dwojgiem dzieci w miejscu ich zwykłego pobytu. Niemiecki sąd nie wydał jednak orzeczenia w sprawie alimentów rodzinnych. Innymi słowy wydaje się, Ŝe w przedmiotowej sprawie nie ma Ŝadnego orzeczenia wydanego przez sąd niemiecki, które musiałoby być uznane lub wykonane w innym państwie członkowskim. Składająca petycję skarŝy się, Ŝe we wszystkich postępowaniach w sprawie jej dzieci niemieckie władze nie działały w obronie najlepszych interesów dzieci. Zgodnie z art. 24 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz z Konwencją ONZ o prawach dziecka państwa członkowskie mają nadrzędny obowiązek dbałości o najlepsze interesy dziecka we wszystkich sprawach odnoszących się do dzieci. Sądy krajowe są najbardziej kompetentne w zakresie oceny zastosowania zasady uwzględnienia najlepszych interesów dziecka 1 Artykuł 11 rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małŝeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1347/2000. CM\ doc 5/13 PE v04-00

6 w określonych przypadkach. Zgodnie z Traktatem o Unii Europejskiej oraz Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Unia Europejska nie ma prawa interweniować w sprawach, które nie są związane z prawem Unii Europejskiej. Jeśli chodzi o przedstawione przez składającą petycję rzekome naruszenia art. 6, 8, 13 i 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności podczas postępowania w sprawie separacji i odpowiedzialności rodzicielskiej, naleŝy stwierdzić, Ŝe kwestie te naleŝą wyłącznie do kompetencji państw członkowskich. Składająca petycję powinna dochodzić swoich praw na szczeblu krajowym. Po wyczerpaniu wszystkich moŝliwości na tym szczeblu składająca petycję moŝe rozwaŝyć skierowanie sprawy do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Jednak orzeczenie zabraniające składającej petycję opuszczenie Niemiec, a następnie kolejne orzeczenie zabraniające jej opuszczenia Włoch powinny zostać bliŝej zbadane pod kątem wspomnianej wyŝej zasady proporcjonalności. Obecnie Komisja czeka na szczegóły dotyczące przedmiotowych orzeczeń, tak aby móc je skontrolować właśnie pod tym kątem. 4. REV Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 13 stycznia 2011 r. Po dostarczeniu komunikatu Komisji w czerwcu 2010 r. składająca petycję przekazała uwagi pisemne. Składająca petycję powtarza, Ŝe niemiecki Urząd ds. Dzieci i MłodzieŜy interweniował przed rozpoczęciem procedury prawnej i uzgodnił wynik tej procedury z drugą stroną postępowania. W toku procedury składającej petycję nie zezwolono na wgląd do akt Urzędu ds. Dzieci i MłodzieŜy dotyczących jej własnej osoby. Składająca petycję wyjaśnia, Ŝe w kontekście oceny najlepszych interesów jej dzieci władze niemieckie priorytetowo traktowały interesy społeczności niemieckiej. W związku z tym władze niemieckie nie uwzględniły najlepszego interesu jej dzieci. Składająca petycję twierdzi, Ŝe podczas postępowania w sprawie powrotu jej dzieci toczącego się we włoskim sądzie pierwszej instancji druga strona postępowania umyślnie przedłoŝyła błędne tłumaczenia dokumentów niemieckich. Utrzymuje ona, Ŝe zgodnie z tymi tłumaczeniami ojciec dzieci sprawuje wyłączną opiekę nad dziećmi, mimo Ŝe przysługiwało mu jedynie prawo do odwiedzin. W celu zapewnienia ojcu dzieci prawa do odwiedzin niemiecki sąd odmówił składającej petycję prawa do przeniesienia się do Włoch. Przysługujące ojcu prawo do odwiedzin było ponadto głównym argumentem władz niemieckich za powrotem dzieci z Włoch. Składająca petycję twierdzi, Ŝe stanowi to naruszenie rozporządzenia Bruksela IIa oraz konwencji haskiej. Składająca petycję utrzymuje, Ŝe umieszczenie jej nazwiska na liście Interpolu/SIS na wypadek rzekomego uprowadzenia było działaniem zapobiegawczym, podjętym miesiąc przed jej wyjazdem z Niemiec do Włoch wraz z dziećmi. UwaŜa ona, Ŝe jest to powszechna praktyka stosowana przez władze niemieckie, naruszająca prawa podstawowe. Składająca petycję skarŝy się, Ŝe po jej wyjeździe z Niemiec data wpisu do SIS została zmieniona odpowiednio do daty jej wyjazdu. Wpis ten jest nadal waŝny, mimo Ŝe jej dzieci zostały odesłane do Niemiec. PE v /13 CM\ doc

7 Składająca petycję skarŝy się, Ŝe zawiadomienie Interpolu/wpis do SIS jest nadal waŝny, mimo tego, Ŝe Sąd NajwyŜszy (Corte di Cassazione) w marcu 2010 r. uniewaŝnił orzeczenie sądu pierwszej instancji. Sąd uznał, Ŝe wyjazd składającej petycję do Włoch nie był nielegalny oraz Ŝe ojciec będący obywatelem Niemiec nie był uprawniony do domagania się powrotu dzieci. Sąd orzekł, Ŝe wszystkie werdykty wydane przeciwko składającej petycję, zarówno pod jej nieobecność, jak i później, są niewaŝne, poniewaŝ konwencja haska powinna być stosowana jako narzędzie słuŝące przywróceniu warunków Ŝycia przed przeniesieniem się. Składająca petycję skarŝy się, Ŝe władze niemieckie nie stosują się do orzeczenia Sądu NajwyŜszego w Rzymie. Składająca petycję zwraca się do Komisji o sprawdzenie, czy wpis do SIS, który władze niemieckie wprowadziły zapobiegawczo przed jej wyjazdem wraz dziećmi z Niemiec, jest zgodny z prawodawstwem UE. Komisja powinna ponadto zbadać, czy wpisanie na listę Interpolu nazwiska rodzica, który ma prawo pieczy nad dzieckiem, jest zgodne z prawodawstwem UE. Składająca petycję zwraca się teŝ do Komisji o sprawdzenie, czy decyzja sądu włoskiego o repatriacji jej dzieci do Niemiec, wydana na wniosek ojca, który ma jedynie prawo do odwiedzin, jest zgodna z prawodawstwem UE. Komisja powinna podjąć działania mające na celu zniesienie ograniczeń nałoŝonych w odniesieniu do przedmiotowej sprawy, w szczególności nakazu aresztowania w przypadku uprowadzenia dziecka oraz zastosowania repatriacji. Uwagi Komisji dotyczące uwag składającej petycję odnośnie do działań następczych Komisja powtarza, Ŝe w trakcie postępowania toczącego się w Niemczech władze niemieckie stosowały niemieckie prawo krajowe, a nie prawodawstwo UE. Jeśli chodzi o rzekome błędne zastosowanie zasady najlepszych interesów dziecka przez władze niemieckie, Komisja nie jest w stanie ocenić wdroŝenia tej zasady w indywidualnych przypadkach. Jeśli chodzi o przedłoŝenie przez drugą stronę postępowania błędnego tłumaczenia dokumentów przekazanych sądowi włoskiemu podczas postępowania w sprawie powrotu przewidzianego w rozporządzeniu Bruksela IIa, Komisja zauwaŝa, Ŝe włoski NajwyŜszy Sąd Kasacyjny uniewaŝnił orzeczenie sądu pierwszej instancji i zmienił dany stan rzeczy. Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 2201/2003 kwestia bezprawnego zabrania dziecka zaleŝy od prawa do opieki nabytego na mocy orzeczenia sądowego, przysługującego z mocy prawa lub umowy mającej skutek prawny zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym dziecko zwykle zamieszkiwało przed zabraniem lub zatrzymaniem. Rozporządzenie (WE) nr 2201/2003 nie reguluje kwestii tego, komu powinno przysługiwać prawo opieki nad dzieckiem, mogące sprawić, Ŝe uprowadzenie dziecka stanie się bezprawne, lecz w zakresie wyznaczenia osoby, której takie prawo pieczy przysługuje, odsyła do prawa państwa członkowskiego, które było miejscem zwykłego pobytu dziecka bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem. To zatem prawo tego państwa członkowskiego ma decydujące znaczenie w trakcie ustalania warunków nabycia przez rodziców prawa do opieki nad dziećmi. Na podstawie informacji dostarczonych przez składającą petycję Komisja nie jest w stanie sprawdzić, czy ojciec dzieci miał prawo do opieki nad dziećmi w momencie zabrania dzieci przez składającą petycję do Włoch. CM\ doc 7/13 PE v04-00

8 Jeśli chodzi o skargi złoŝone przez składającą petycję w związku z orzeczeniem sądu niemieckiego ograniczającym jej swobodę przemieszczania się, to Komisja wysłała do składającej petycję w dniu 9 czerwca 2010 r. pismo z prośbą o przekazanie dodatkowych informacji na temat przedmiotowych orzeczeń. Komisja zwróciła się do składającej petycję o dostarczenie kopii wszystkich oficjalnych dokumentów związanych z jej sprawą, a zwłaszcza kopii wszelkich decyzji wydanych przez władze niemieckie i włoskie. Komisja stwierdziła, Ŝe jeśli składająca petycję nie dostarczy wymaganych kopii, nie będzie ona w stanie udzielić odpowiedzi odnośnie do istoty przedmiotowej petycji ani ocenić zgodności decyzji wydanych przez władze niemieckie i włoskie z prawem UE. W u z dnia 16 czerwca 2010 r. składająca petycję poinformowała Komisję, Ŝe prześle wymagane dodatkowe informacje. Komisja jak dotąd nie otrzymała Ŝadnych dokumentów i w związku z tym nie jest w stanie ocenić zgodności decyzji wydanych przez władze niemieckie i włoskie z prawem UE. Jeśli chodzi o zastrzeŝenia zgłoszone przez składającą petycję co do umieszczenia jej nazwiska na liście Interpolu/SIS, system informacyjny Schengen (SIS) został ustanowiony jako inicjatywa międzyrządowa przewidziana w Konwencji wykonawczej do układu z Schengen, obecnie zintegrowanej w ramach UE. Systemem tym zarządzają bezpośrednio państwa naleŝące do strefy Schengen. Komisja nie ma dostępu do jakichkolwiek danych przechowywanych w systemie SIS. Do systemu SIS mają dostęp wyłącznie właściwe władze krajowe państw naleŝących do strefy Schengen. Państwa naleŝące do strefy Schengen odpowiadają za wprowadzanie wpisów do SIS zgodnie z przepisami określonymi w Konwencji wykonawczej do układu z Schengen oraz powiązanymi przepisami prawa krajowego (art. 92, 94 i 108 Konwencji wykonawczej do układu z Schengen). Te państwa członkowskie odpowiadają równieŝ za zapewnienie, aby dane wprowadzane do SIS były prawdziwe, aktualne i zgodne z prawem (art. 105 Konwencji wykonawczej do układu z Schengen). Komisja nie moŝe ponadto interweniować w tej kwestii ani w związku z wycofaniem europejskiego nakazu aresztowania, który leŝy w wyłącznej gestii państw członkowskich. 5. REV II Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 10 czerwca 2011 r. W swoich uwagach dotyczących ostatniego komunikatu Komisji składająca petycję ponownie stwierdza, Ŝe niemiecki Urząd ds. Dzieci i MłodzieŜy interweniował przed rozpoczęciem procedury prawnej i uzgodnił wynik tej procedury z drugą stroną postępowania. W toku procedury składającej petycję nie zezwolono na wgląd do dotyczących jej sprawy akt Urzędu ds. Dzieci i MłodzieŜy. Składająca petycję wyjaśnia, Ŝe w kontekście oceny najlepszych interesów jej dzieci władze niemieckie priorytetowo traktowały interesy społeczności niemieckiej. W związku z tym władze niemieckie nie uwzględniły najlepszego interesu jej dzieci. Składająca petycję twierdzi, Ŝe podczas postępowania w sprawie powrotu jej dzieci toczącego się przed włoskim sądem pierwszej instancji, druga strona postępowania przedłoŝyła błędne tłumaczenia dokumentów niemieckich. Utrzymuje ona, Ŝe zgodnie z tymi tłumaczeniami ojciec dzieci sprawuje wyłączną opiekę nad dziećmi, mimo Ŝe przysługiwało mu jedynie prawo do odwiedzin. W celu zapewnienia ojcu dzieci prawa do odwiedzin niemiecki sąd odmówił składającej PE v /13 CM\ doc

9 petycję prawa do przeniesienia się do Włoch. Przysługujące ojcu prawo do odwiedzin było ponadto głównym argumentem władz niemieckich w kwestii powrotu dzieci z Włoch. Składająca petycję uwaŝa, Ŝe stanowi to naruszenie rozporządzenia Bruksela IIa oraz konwencji haskiej. Składająca petycję utrzymuje, Ŝe umieszczenie jej nazwiska na liście Interpolu/SIS na wypadek rzekomego uprowadzenia było działaniem zapobiegawczym, podjętym miesiąc przed jej wyjazdem wraz z dziećmi z Niemiec do Włoch. UwaŜa ona, Ŝe jest to powszechna praktyka stosowana przez władze niemieckie, naruszająca prawa podstawowe. Składająca petycję informuje, Ŝe po jej wyjeździe z Niemiec data wpisu do SIS została zmieniona odpowiednio do daty jej wyjazdu. Wpis ten jest nadal waŝny, mimo Ŝe jej dzieci zostały odesłane do Niemiec. Składająca petycję informuje, Ŝe zawiadomienie Interpolu/wpis do SIS pozostaje w mocy, mimo Ŝe Sąd NajwyŜszy (Corte di Cassazione) uchylił w marcu 2010 r. orzeczenie sądu pierwszej instancji. Sąd uznał, Ŝe wyjazd składającej petycję do Włoch nie był nielegalny oraz Ŝe ojciec będący obywatelem Niemiec nie był uprawniony do domagania się powrotu dzieci. Sąd orzekł, Ŝe wszystkie orzeczenia wydane przeciwko składającej petycję, zarówno pod jej nieobecność, jak i później, są niewaŝne, poniewaŝ konwencja haska powinna być stosowana jako narzędzie słuŝące przywróceniu warunków Ŝycia przed przeniesieniem się. Składająca petycję informuje, Ŝe władze niemieckie nie stosują się do orzeczenia Sądu NajwyŜszego w Rzymie. Składająca petycję zwraca się do Komisji o zweryfikowanie, czy wpis do SIS, który władze niemieckie wprowadziły zapobiegawczo przed jej wyjazdem wraz z dziećmi z Niemiec oraz wpis na listę Interpolu dotyczący rodzica mającego prawo do opieki to praktyka zgodna z prawodawstwem UE. Składająca petycję zwraca się teŝ do Komisji o sprawdzenie, czy decyzja sądu włoskiego o repatriacji jej dzieci do Niemiec, wydana na wniosek ojca, który ma jedynie prawo do odwiedzin, jest zgodna z prawodawstwem UE. Komisja powinna podjąć działania mające na celu zniesienie ograniczeń nałoŝonych w odniesieniu do przedmiotowej sprawy, w szczególności nakazu aresztowania w przypadku uprowadzenia dziecka oraz zastosowania repatriacji. Uwagi Komisji dotyczące komentarzy składającej petycję Komisja powtarza, Ŝe w trakcie postępowania toczącego się w Niemczech władze niemieckie stosowały niemieckie prawo krajowe, a nie prawodawstwo UE. Jeśli chodzi o rzekome błędne zastosowanie zasady najlepszych interesów dziecka przez władze niemieckie, Komisja nie jest w stanie ocenić wdroŝenia tej zasady w indywidualnych przypadkach. Jeśli chodzi o przedłoŝenie przez drugą stronę postępowania błędnego tłumaczenia dokumentów, przekazanych sądowi włoskiemu podczas postępowania w sprawie powrotu przewidzianego w rozporządzeniu Bruksela IIa, to Komisja zauwaŝa, Ŝe włoski Sąd NajwyŜszy uchylił orzeczenie sądu pierwszej instancji i zmienił odnośny stan rzeczy. Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 2201/2003 kwestia bezprawnego zabrania dziecka zaleŝy od prawa do opieki nabytego na mocy orzeczenia sądowego, przysługującego z mocy prawa lub umowy mającej skutek prawny zgodnie z prawem państwa członkowskiego, CM\ doc 9/13 PE v04-00

10 w którym dziecko zwykle zamieszkiwało przed zabraniem lub zatrzymaniem. Rozporządzenie (WE) nr 2201/2003 nie reguluje kwestii tego, komu powinno przysługiwać prawo opieki nad dzieckiem, mogące sprawić, Ŝe uprowadzenie dziecka stanie się bezprawne, lecz w zakresie wyznaczenia osoby, której takie prawo opieki przysługuje, odsyła do prawa państwa członkowskiego, które było miejscem zwykłego pobytu dziecka bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem. To zatem prawo tego państwa członkowskiego ma decydujące znaczenie w trakcie ustalania warunków nabycia przez rodziców prawa do opieki nad dziećmi. Na podstawie informacji dostarczonych przez składającą petycję Komisja nie jest w stanie sprawdzić, czy ojciec dzieci miał prawo do opieki nad dziećmi w momencie zabrania dzieci przez składającą petycję do Włoch. Jeśli chodzi o skargi złoŝone przez składającą petycję w związku z orzeczeniem sądu niemieckiego ograniczającym jej swobodę przemieszczania się, to Komisja wysłała do składającej petycję w dniu 9 czerwca 2010 r. pismo z prośbą o przekazanie dodatkowych informacji na temat przedmiotowych orzeczeń. Komisja zwróciła się do składającej petycję o dostarczenie kopii wszystkich oficjalnych dokumentów związanych z jej sprawą, a zwłaszcza kopii wszelkich decyzji wydanych przez władze niemieckie i włoskie. Komisja stwierdziła, Ŝe jeŝeli składająca petycję nie dostarczy wymaganych kopii, nie będzie ona w stanie udzielić odpowiedzi odnośnie do przedmiotu petycji ani ocenić zgodności decyzji wydanych przez władze niemieckie i włoskie z prawem UE. W u z dnia 16 czerwca 2010 r. składająca petycję poinformowała Komisję, Ŝe prześle wymagane dodatkowe informacje. Jednak do chwili obecnej Komisja nie otrzymała Ŝadnych dokumentów i w związku z tym nie jest w stanie ocenić zgodności decyzji wydanych przez władze niemieckie i włoskie z prawem UE. Jeśli chodzi o zastrzeŝenia zgłoszone przez składającą petycję co do umieszczenia jej nazwiska na liście Interpolu/SIS, to system informacyjny Schengen (SIS) został ustanowiony na mocy Konwencji wykonawczej do układu z Schengen, obecnie włączonej do ram prawnych UE. Systemem tym zarządzają państwa naleŝące do strefy Schengen (zwane dalej państwami Schengen). Do systemu SIS mają dostęp wyłącznie właściwe władze krajowe państw Schengen. Państwa Schengen odpowiadają za dokonywanie wpisów do SIS zgodnie z przepisami określonymi w Konwencji wykonawczej do układu z Schengen oraz odnośnymi przepisami prawa krajowego (art. 92, 94 i 108 Konwencji wykonawczej do układu z Schengen). Państwa te odpowiadają równieŝ za zapewnienie, aby dane wprowadzane do SIS były prawdziwe, aktualne i zgodne z prawem (art. 105 Konwencji wykonawczej do układu z Schengen). Prawna ochrona obywateli przed skutkami decyzji władz administracyjnych państw Schengen uregulowana jest w art. 109, 110 i 111 Konwencji wykonawczej do układu z Schengen. Dotyczą one dostępu do danych, wprowadzania korekt do danych niedokładnych i usuwania danych przechowywanych z naruszeniem prawa, a takŝe działań prawnych odpowiednio w związku z dokonywaniem korekt i uzyskiwaniem odszkodowania. Komisja nie moŝe interweniować w tej kwestii ani w związku z wycofaniem europejskiego nakazu aresztowania, co leŝy w wyłącznej gestii państw członkowskich. 6. REV III Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 27 stycznia 2012 r. W odpowiedzi na poprzedni komunikat Komisji składająca petycję przekazała Komisji PE v /13 CM\ doc

11 Petycji kopie niektórych dokumentów urzędowych istotnych w jej sprawie. Co najwaŝniejsze, wśród dokumentów znajdował się wyrok włoskiego Sądu NajwyŜszego, w którym uchylił on orzeczenie z dnia 10 grudnia 2008 r. wydane przez Sąd ds. Małoletnich w Mediolanie nakazujące powrót dzieci składającej petycję do Niemiec i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przed sądem pierwszej instancji. Wśród dokumentów znajdował się równieŝ numer referencyjny, który pozwolił Komisji na znalezienie w publicznie dostępnych źródłach odpowiedniego orzeczenia sądu okręgowego wyŝszej instancji w Monachium (sądu apelacyjnego) z dnia 3 września 2008 r., który rzekomo niezgodnie z prawem ograniczył prawo składającej petycję do swobodnego przemieszczania się. Składająca petycję wysłała równieŝ do Komisji Petycji pismo z ostatnimi informacjami dotyczącymi sprawy, w którym stwierdziła, Ŝe ostatnie działania podjęte przez władze niemieckie potwierdziły jej wcześniejsze zarzuty dotyczące dyskryminującego traktowania. Zdaniem składającej petycję władze niemieckie złoŝyły drugi wniosek w sprawie repatriacji dzieci, który władze wloskie przyjęły. Jak utrzymuje składająca petycję, przyjęcie wniosku przez władze włoskie nie ma podstaw prawnych, jako Ŝe nie poczekano na wynik rewizji pierwszej decyzji o nakazie powrotu. Składająca petycję wniosła skargę dotyczącą tego aspektu sprawy przed Europejski Trybunał Praw Człowieka. W marcu 2011 r. nastąpił ponowny powrót do Niemiec dzieci składającej petycję, która wskazuje, Ŝe od tego czasu nie widziała się z nimi. Skłądająca petycję złoŝyła wniosek do sądu okręgowego w Monachium jako właściwego sądu niemieckiego, do którego jurysdykcji naleŝy rozpoznanie sprawy co do istoty, o przyznanie praw do opieki, w tym wyłącznego prawa do ustalenia miejsca pobytu dzieci. Składająca petycję skarŝy się na nieprawidłowości, jakie wystąpiły podczas prowadzenia postępowania w Niemczech, jako Ŝe ani składającej petycję, ani jej przedstawicielowi prawnemu nie dano moŝliwości bycia obecnym podczas przesłuchań. Składająca petycję stwierdza, Ŝe Jugendamt wyznaczył nową osobę do zajęcia się sprawą, która mimo Ŝe jej nie zna, została stroną postępowania. Składająca petycję utrzymuje równieŝ, Ŝe władze niemieckie wyznaczyły kuratora w celu reprezentowania dzieci w toczącym się w Niemczech postępowaniu o przyznanie opieki nad dziećmi, który jeszcze nie nawiązał z nią kontaktu. Jej zdaniem takie osoby nie powinny występować jako strony w postępowaniu o przyznanie opieki nad dziećmi, jeśli nigdy nie widziały rodzica niebędącego Niemcem. Składająca petycję uwaŝa przesłuchanie dzieci przez sąd niemiecki za niesprawiedliwe, jako Ŝe zakazane jest nagrywanie przesłuchania. Strony nie są świadkami postępowania, które odbywa się wyłącznie w obecności sędziego (czasem w obecności kuratora lub pracownika Jugendamtu). Zdaniem składającej petycję podwaŝa to w rezultacie bezstronność przesłuchania, a tym samym jego waŝność. Dodatkowe dokumenty przekazane przez składającą petycję umoŝliwiły Komisji ocenę jej zastrzeŝeń dotyczących rzekomego naruszenia prawa składającej petycję do swobodnego przemieszczania się oraz rzekomego naruszenia postanowień roporządzenia (WE) nr CM\ doc 11/13 PE v04-00

12 2201/ przez Sąd ds. Małoletnich w Mediolanie, który wydał nakaz powrotu dzieci do Niemiec na mocy orzeczenia z dnia 10 grudnia 2008 r. Komisja oceniła orzeczenia sądów niemieckich, w których odrzuciły wniosek składającej petycję o przyznanie wyłącznego prawa do ustalania miejsca pobytu dzieci w celu wyjazdu do Włoch i nie stwierdziła naruszenia prawa UE w sprawie swobodnego przemieszczania się obywateli UE. Zgodnie z decyzją sądu okręgowego wyŝszej instancji w Monachium składająca petycję nie przedstawiła waŝnych, naleŝycie uzasadnionych podstaw do przyznania jej wyłącznego prawa do ustalania miejsca pobytu dzieci w celu niezwłocznego wyjazdu z nimi za granicę. Decyzja sądu nie ograniczyła zatem bezpośrednio prawa składającej petycję do swobodnego przemieszczania się, lecz potwierdziła jedynie ustalenia dotyczące opieki nad dziećmi w celu ochrony najlepszych interesów dzieci i prawa dzieci do utrzymywania kontaktu z ojcem. Decyzji sądu okręgowego wyŝszej instancji w Monachium nie moŝna uznać za wyraźnie niewspółmierną w odniesieniu do prawa składającej petycję do swobodnego przemieszczania się. Ponadto Komisja podkreśla, Ŝe nie jest kompetentna w zakresie oceny zastosowania w poszczególnych przypadkach zasady uwzględnienia najlepszych interesów dziecka przez sądy krajowe. Składająca petycję twierdzi równieŝ, Ŝe Sąd ds. Małoletnich w Mediolanie naruszył postanowienia rozporządzenia (WE) nr 2201/2003, nakazując powrót jej dzieci do Niemiec, nie uwzględniwszy faktu, Ŝe ojcu przysługiwało prawo do kontaktu z dziećmi, natomiast nie miał on prawa do opieki nad nimi wówczas, gdy składająca petycję przeprowadziła się do Włoch, oraz nie przesłuchując dzieci. O tyle, o ile Sąd Kasacyjny uchylił decyzję sądu pierwszej instancji o powrocie dzieci, zadośćuczyniono wszelkiemu potencjalnemu naruszeniu postanowień rozporządzenia (WE) nr 2201/2003 przez Sąd ds. Małoletnich w Mediolanie. Sprawę przekazano do ponownego rozpoznania przed Sądem ds. Małoletnich w Mediolanie. Komisji nie poinformowano o wyniku tego postępowania. NiezaleŜnie od tego stanowisko Komisji w sprawie bezprawnego zabrania lub zatrzymania dziecka zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 2201/2003 jest następujące 2 : Definicja zawarta w art. 2 ust. 11 rozporządzenia (WE) nr 2201/2003 obejmuje zabranie lub zatrzymanie dziecka dokonane z naruszeniem prawa do opieki zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym dziecko posiadało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem. Rozporządzenie stanowi równieŝ, Ŝe uznaje się, iŝ opieka sprawowana jest wspólnie wtedy, gdy jedna z osób posiadających odpowiedzialność rodzicielską nie moŝe podejmować decyzji o miejscu zamieszkania dziecka bez zgody drugiej osoby posiadającej odpowiedzialność rodzicielską. W konsekwencji zabranie dziecka z jednego państwa 1 Rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małŝeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 (Dz.U. L 338 z , s. 1). 2 Zob. Praktyczny przewodnik dotyczący stosowania nowego II rozporządzenia brukselskiego, s. 40, dostępny pod następującym adresem: PE v /13 CM\ doc

13 członkowskiego do innego bez zgody danej osoby stanowi uprowadzenie dziecka w rozumieniu rozporządzenia. Po pierwszej repatriacji dzieci do Niemiec w maju 2009 r., w lutym 2010 r. składająca petycję po raz drugi zabrała dzieci z Niemiec. Uczyniła to po przyznaniu ojcu wyłącznego prawa do ustalania stałego miejsca pobytu dzieci na mocy tymczasowej decyzji sądu okręgowego w Monachium z dnia 17 września 2008 r. W związku z powyŝszym drugie zabranie dzieci było bezprawne w rozumieniu art. 2 ust. 11 rozporządzenia (WE) nr 2201/2003. Druga decyzja sądu włoskiego o powrocie została wydana w ramach odrębnego postępowania sądowego toczącego się równolegle do postępowania w Sądzie ds. Małoletnich w Mediolanie, któremu sprawę przekazano do ponownego rozpoznania po uniewaŝnieniu przez Sąd NajwyŜszy pierwszej decyzji o powrocie. Z tej przyczyny przy podejmowaniu decyzji w sprawie drugiego wniosku w sprawie powrotu władze włoskie nie musiały czekać na wydanie orzeczenia przez Sąd ds. Małoletnich w Mediolanie w sprawie pierwszej repatriacji dzieci do Niemiec. W odniesieniu do skarg składającej petycję dotyczących naruszania jej praw do sprawiedliwego procesu sądowego przez sąd niemiecki, który obecnie podejmuje decyzję o przyznaniu praw do opieki, Komisja podkreśla, Ŝe decyzje w sprawie przyznania praw do opieki i wszelkie późniejsze zmiany do tych decyzji naleŝą do kompetencji państw członkowskich. Zgodnie z postanowieniami art. 51 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej postanowienia karty mają zastosowanie do państw członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii. Z tej przyczyny Komisja nie moŝe odnieść się do tych kwestii. CM\ doc 13/13 PE v04-00