Termin narząd ruchu obejmuje trzy działy anatomii:

Transkrypt

1 UKŁAD BIERNY RUCHU

2 Termin narząd ruchu obejmuje trzy działy anatomii: Osteologię naukę o kościach Artrologię naukę o stawach Miologię naukę o mięśniach

3 Tkanka kostna jest zespołem komórek kostnych i substancji międzykomórkowej, natomiast kość jest narządem złożonym głównie z tkanki kostnej ale także z: tkanki tłuszczowej i tkanki krwiotwórczej (w jamie szpikowej), chrząstek (na końcach stawowych i w strefach rozrostu kości), tkanki łącznej włóknistej zbitej (okostna), śródbłonka, tkanki sprężystej i mięśniowej gładkiej (w ścianach naczyń krwionośnych) tkanki nerwowej.

4 Kościec: określa kształt i wielkość ciała ochrania narządy wewnętrzne dostosowany jest do dźwigania ciężaru ciała stanowi dźwignie i jest istotnym składnikiem narządów ruchu szpik kostny wytwarzanie elementów morfotycznych

5 Kościec dzieli się na: kościec osiowy kości czaszki kościec kończyny górnej kościec kończyny dolnej

6 Rodzaje połączeń kości dzielimy na: połączenia ciągłe ścisłe połączenia wolne lub maziowe stawy

7 Połączenia ścisłe : więzozrosty - połączenia włókniste dzielą się na: więzozrosty włókniste, więzozrosty sprężyste, szwy (gładki, łuskowy, piłowaty), wklinowania chrząstkozrosty połączenia chrzęstne polega na łączeniu dwóch kości warstwą chrzęstna szklista (np. chrząstki żebrowe), chrzęstną włóknistą (np. krążki międzykręgowe) kościozrosty - najmocniejsze połączenia kości, które charakteryzują się brakiem możliwości ruchu. Powstają na skutek kostnienia więzozrostów i chrząstkozrostów.

8 Połączenia maziowe składają się z: powierzchni stawowych torebki stawowej jamy stawowej niestałe składniki stawu: więzadła, krążki, łąkotki stawowe

9 W skład szkieletu osiowego zalicza się kręgosłup żebra mostek

10 Kręgosłup Głównym narządem decydującym o postawie ciała jest kręgosłup. Opiera się on na miednicy, która łączy go z podłożem za pośrednictwem kończyn dolnych. Poprzez klatkę piersiową i obręcz barkową uczestniczy on we wszystkich czynnościach kończyn górnych. Jest także ściśle złączony z głową siedliskiem najważniejszych dla organizmu narządów. Z tych względów, bezpośrednio lub pośrednio, kręgosłup bierze udział w każdym działaniu ludzkim.

11 Kręgosłup ma kształt dwóch trójkątów połączonych ze sobą podstawami. Górny trójkąt, znacznie dłuższy i wysmukły, jest utworzony przez część przedkrzyżową kręgosłupa i odznacza się duża ruchomością. Część dolna, stanowiąca zaledwie piątą część długości pierwszej odznacza się większą szerokością, masywnością i szczytem zwrócona jest ku dołowi. Długość całego kręgosłupa dorosłego człowieka stanowi w przybliżeniu 40-45% długości ciała. Wielkość kręgów wzrasta stopniowo od kręgu pierwszego (szczytowego) do piątego kręgu lędźwiowego. Największy wymiar poprzeczny kręgosłup osiąga na wysokości 2-3 segmentu kości krzyżowej, co jest spowodowane największym obciążeniem tego odcina kręgosłupa, który nie jest prostym jednolitym słupem.

12 U człowieka, w odcinku szyjnym i lędźwiowym krzywizny w płaszczyźnie strzałkowej są skierowane ku przodowi - lordoza, natomiast w odcinku piersiowym i krzyżowo-guzicznym wypukłe są ku tyłowi - kifoza. Krzywizny piersiowa, krzyżowo guziczna rozpoczynają się kształtować już w życiu płodowym. Krzywizna szyjna natomiast zaczyna powstawać około 4 miesiąca życia, w wyniku dźwigania głowy. Najpóźniej, bo około miesiąca życia rozpoczyna się kształtowanie krzywizny lędźwiowej, w następstwie przyjmowania pionowej postawy ciała.

13

14 Kręgosłup spełnia trzy podstawowe role w organizmie. Służy jako: narząd ochronny rdzenia kręgowego, narząd podporowy ciała, narząd ruchu

15 Budowa kręgosłupa Kręgosłup zbudowany jest z: kręgów prawdziwych (24), które dzielą się na: 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 kręgów lędźwiowych, które stanowią część przedkrzyżową kręgosłupa kręgi które uległy zrostowi: 5 kręgów krzyżowych tworzących kość krzyżową i 4-5 kręgów guzicznych które tworzą kość guziczną i są to kręgi rzekome.

16 Żebra jest ich 12 par i ze względu na połączenie z mostkiem dzielą się na 7 par żeber prawdziwych, które łączą się bezpośrednio z mostkiem i 5 par żeber rzekomych, z których żebro poprzez chrząstkę żebra 7 łączą się z mostkiemprzytwierdzone a żebro są to żebra wolne których końce są luźno zawieszone w powłokach brzusznych każde żebro składa się z większej części kostnej i mniejszej części przymostkowej chrzęstnej

17 Guzek żebra Głowa żebra

18 Mostek jest kością płaską położona jest z przodu ciała i łączy się z żebrami i razem z kręgosłupem piersiowym tworzy klatkę piersiową składa się z rękojeści, trzonu i wyrostka mieczykowatego

19 na rękojeści po środku jest wcięcie szyjne bocznie od niego wcięcie obojczykowe z powierzchnią stawową, poniżej wcięcie dla chrząstki żebra pierwszego rękojeść z trzonem łączy się przez spojenie, z boku którego jest wcięcie dla chrząstki żebra drugiego na trzonie bocznie znajdują się wcięcia żebrowe z powierzchniami stawowymi, ostatnie siódme na granicy trzonu i wyrostka mieczykowatego trzon z wyrostkiem mieczykowatym łączy się przez chrząstkozrost

20 Wcięcie szyjne Wcięcie obojczykowe Rękojeść mostka Spojenie mostkowe Wcięcia żebrowe Trzon Wyrostek mieczykowaty

21 Połączenia w obrębie szkieletu osiowego Trzony kręgów łączą się przez krążki międzykręgowe, które zbudowane są z chrząstki włóknistej. Krążek międzykręgowy zbudowany jest z pierścienia włóknistego, który zespala trzony sąsiednich kręgów, a w środku zwiera ruchome jądro miażdżyste. Stanowi ono amortyzacje oraz ułatwia ruch. Krążki międzykręgowe znajdują się tylko w części przedkrzyżowej kręgosłupa. Pierwszy jest miedzy drugim a trzecim kręgiem szyjnym, ostatni (23) między piątym kręgiem lędźwiowym a podstawą kości krzyżowej

22

23

24 Wyrostki stawowe kręgów tworzą stawy międzykręgowe, których są 23 pary. Są to stawy proste, płaskie, półścisłe. Dzięki nim odbywa się ruch w odcinkach kręgosłupa, przede wszystkim w odcinku szyjnym i lędźwiowym W odcinku krzyżowo-guzicznym kręgi uległy kościozrostom tworząc kość krzyżową i guziczną.

25 Połączenia kręgosłupa z czaszka Staw szczytowo-potyliczny łączy kręg I szyjny (szczytowy ) z kością potyliczną. Jest to staw o małej ruchomości, gdzie wykonywany jest ruch potakiwania w osi poprzecznej i dziwienia w osi strzałkowej. Staw szczytowo-obrotowy łączy kręg szczytowy z kręgiem obrotowym ( II szyjny). W stawie tym ruch odbywa się wokół zęba kręgu obrotowego w osi długiej ruch przeczenia.

26 Połączenia żeber z kręgosłupem i z mostkiem Stawy głów żebrowych utworzone są przez dołek żebrowy na trzonie kręgu i głowę żebra Stawy żebrowo-poprzeczne tworzą je - dołek żebrowy wyrostka poprzecznego i guzek żebra. Oba stawy pod względem czynnościowym stanowią całość, gdzie ruch zachodzi wokół osi długiej szyjki żebra, są to ruchy obrotowe Z mostkiem chrząstka I żebra łączy się przez chrząstkozrost mostkowo żebrowy, a chrząstki żeber od 2 do 7 łączą się za pośrednictwem stawów mostkowożebrowych.

27 Klatka piersiowa jako całość Klatkę piersiową, która podobna jest kształtem do stożka, budują: 12 kręgów piersiowych, 12 par żeber oraz mostek. U góry znajduje się otwór górny ograniczony trzonem I kręgu piersiowego, pierwszą parą żeber i brzegiem górnym rękojeści mostka. Jego zawartość to: osklepki opłucnej, przełyk, tchawica, wielkie naczynia krwionośne, przewód piersiowy limfatyczny i nerwy.

28 Ściany boczne ograniczają jamę klatki a w niej ważne dla życia narządy; płuca i serce. U dołu jest znacznie większy otwór dolny klatki piersiowej, który ograniczony jest XII kręgiem piersiowym, ostatnią parą żeber oraz chrząstkami żeber przytwierdzonych, które z każdej strony wytwarzają łuk żebrowy. Otwór ten zamyka przepona, którą przechodzi przełyk i nerwy błędne, aorta i przewód piersiowy oraz żyła główna dolna. Ruchomość klatki uwarunkowana jest stawami, które łączą żebra z kręgosłupem i z mostkiem oraz sprężystością chrząstek żebrowych wywołujących ruchy oddechowe, które są związane z ruchem kręgosłupa piersiowego i przepony.

29 Kończyna górna Kościec kończyny górnej zbudowany jest z: kości obręczy kończyny i kończyny górnej wolnej. Obręcz kończyny górnej budują obustronnie obojczyk i łopatka a część wolną kończyny dzielimy na odcinki : ramię, przedramię i kości ręki.

30 Połączenia kończyny górnej Kończyna górna łączy się ze szkieletem osiowym stawem mostkowo-obojczykowym. Obie kości obojczyk i łopatka zespala staw barkowo-obojczykowy. Połączenie obręczy kończyny górnej z ramieniem tworzy staw ramienny. Ramię z przedramieniem połączone jest stawem łokciowym, obie kości przedramienia w nasadach dalszych łączy staw promieniowo-łokciowy dalszy. Przedramię z ręką łączy staw promieniowonadgarstkowy. W ręce występuje szereg stawów łączących kości nadgarstka, nadgarstka i śródręcza, śródręcza i palców oraz stawy międzypaliczkowe

31 Staw mostkowo-obojczykowy Kości biorące udział to: mostek i obojczyk z powierzchniami stawowymi obojczykową i mostkową oraz z krążkiem stawowym, który leży między nimi. Torebkę stawową wzmacniają więzadła: mostkowoobojczykowe przednie i tylne, międzyobojczykowe, żebrowo-obojczykowe. Jest to staw złożony, upodobniony do kulistego, wieloosiowy, sprzężony ze stawem barkowoobojczykowym. Wykonywane ruchy: unoszenie i obniżanie, wysuwanie i cofanie barków oraz obrót dookoła osi długiej obojczyka przy odwodzonym ramieniu.

32 w. międzyobojczykowe Krążek stawowy w.mostkowo-obojczykowe przednie mostek w.żebrowo-obojczykowe

33 Staw barkowo-obojczykowy Kości biorące udział to: obojczyk i łopatka z powierzchniami stawowymi - barkową i wyrostka barkowego. Torebkę stawowa wzmacniają więzadła : barkowo-obojczykowe i kruczo-obojczykowe. Ruchy tego stawu są sprzężone z ruchami obojczyka w stawie mostkowo-obojczykowym. Oba stawy zwiększają zakres ruchu ramienia we wszystkich kierunkach

34 Staw ramienny Kości biorące udział to: łopatka i kość ramienna. Staw ten łączy kończynę górna wolną z jej obręczą. Powierzchnie stawowe to: wydrążenie stawowe panewki łopatki pogłębione obrąbkiem oraz głowa kości ramiennej. Torebkę stawową, która jest luźna i bardzo obszerna, wzmacniają ją więzadła: kruczo-ramienne do guzków na kości ramiennej i obrąbkowo-ramienne do szyjki anatomicznej kości ramiennej. Strop dla tego stawu tworzy więzadło kruczo-barkowe.

35 Jest to staw prosty, kulisty, wieloosiowy. Wykonywane ruchy odwodzenie i przywodzenie w osi strzałkowej, przodozgięcie i tyłozgięcie w osi poprzecznej oraz nawracanie i odwracanie w osi podłużnej. Z połączenia ruchów zgięcia i prostowania z odwodzeniem i przywodzeniem powstaje ruch obwodzenia.

36 Więzadło kruczo-barkowe k.ramienna łopatka

37

38 Staw łokciowy Kości biorące udział to: ramienna, łokciowa i promieniowa, które tworzą pary połączeń ramiennołokciowe to bloczek i wcięcie bloczkowe: ramiennopromieniowe to główka i dołek głowy; promieniowo-łokciowe bliższe to: obwód stawowy głowy kości promieniowej i wcięcie promieniowe. Torebkę stawową wzmacniają więzadła: poboczne łokciowe i poboczne promieniowe, pierścieniowate i czworokątne

39 Jest to staw z złożony zawiasowo-obrotowy o dwóch osiach ruchu : zginania i prostowania w osi poprzecznej, oraz nawracanie i odwracanie w osi pionowej. Ruch ten sprzężony jest z ruchem stawu promieniowołokciowego dalszego. Brzegi obu kości przedramienia łączy błona międzykostna przedramienia, która hamuje podłużne przesuwanie się kości promieniowej w stosunku do kości łokciowej, także służy za pole przyczepów licznych mięsni.

40 Główka k. ramiennej Dołek głowy k.promieniowej Obwód głowy k.promieniowej Bloczek Wcięcie bloczkowe Wcięcie promieniowe

41 k. ramienna k. łokciowa k.promieniowa

42 Staw promieniowo-łokciowy dalszy Kości biorące udział to: łokciowa i promieniowa z powierzchniami stawowymi; obwód stawowy głowy kości łokciowej i wcięcie łokciowe kości promieniowej oraz leżący między nimi krążek stawowy. Torebki stawowej nie wzmacniają dodatkowe więzadła. Jest to staw złożony obrotowy sprzężony ze stawem promieniowołokciowym bliższym

43 wcięcie łokciowe kości promieniowej obwód stawowy głowy kości łokciowej Pow.nadgarstkowa na kości promieniowej

44 Stawy ręki to: śródnadgarstkowy, międzynadgarstkowe, nadgarstkowo-środręczne, międzyśródręczne, śródręczno-paliczkowe i międzypaliczkowe. Staw śródręczno-paliczkowy kciuka jest odrębnym stawem typu siodełkowatego o dwóch osiach ruchu : przywodzenia i odwodzenia kciuka oraz ruchy przeciwstawienia i odprowadzenia kciuka. W wyniku których jest ruch obwodzenia kciuka. Dzięki stawom ręki ma ona zdolność manualną

45 Kończyna dolna Szkielet kończyny dolnej składa się z: kości obręczy kończyny dolnej, w której skład wchodzą dwie kości miedniczne, które wraz z kością krzyżową ograniczają miednicę kończyny dolnej wolnej, która wolna dzieli się na odcinki: udo kość udowa, podudzie - kość piszczelowa i strzałka oraz kości stopy zbudowane z kości stępu, śródstopia i palców.

46 Połączenia kończyny dolnej Kończyna dolna połączona jest ze szkieletem osiowym kością biodrową i krzyżową. W obrębie kończyny dolnej są stawy o znacznie mniejszym zakresie ruchomości od kończyny górnej, odporniejsze na przenoszone siły. Połączenie kończyny dolnej z tułowiem oraz stopą spełniają ważną rolę jako amortyzatory przenoszące siły działające z podłoża przez stopę na kręgosłup podczas ruchu

47 Połączenia obręczy kończyny dolnej Obręcz kończyny stanowią zrośnięte trzonami kości: biodrowa, łonowa i kulszowa; które tworzą kość miedniczną. Łączy się ona stawowo z kością krzyżową - ze szkieletu osiowego, oraz z kością udową kością kończyny dolnej wolnej

48 Staw krzyżowo-biodrowy Kości biorące udział : krzyżowa i biodrowa z powierzchniami stawowymi uchowatymi. Torebka stawowa jest bardzo silna i wzmocniona więzadłami bezpośrednimi: krzyżowo-biodrowe brzuszne, grzbietowe i międzykostne i więzadłami pośrednimi: biodrowo-lędźwiowe, krzyżowo-guzowe i krzyżowo-kolcowe. Jest to staw prosty, płaski, półścisły

49 Z przodu obie kości łonowe połączone są przez spojenie łonowe. Więzozrosty tworzą błonę zasłonową, która zamyka otwór zasłonowy (oprócz kanału zasłonowego). Więzadło pachwinowe jest jako widoczna bruzda zasłonowa. Podsumowanie: w miednicy występuje kościozrost, który tworzy kość miedniczną, chrząstkozrost spojenie łonowe, więzozrostto błona zasłonowa i więzadło pachwinowe oraz staw - krzyżowo-biodrowy

50

51

52 Staw biodrowy Kości biorące udział to: kość miedniczna i udowa. Powierzchnie stawowe księżycowata pogłębiona obrąbkiem i zamknięta więzadłem poprzecznym panewki oraz głowa kości udowej (bez dołka). Torebka stawowa jest bardzo gruba i napięta wzmocniona więzadłami: biodrowo-udowym, łonowo-udowym, kulszowo-udowym i warstwa okrężną.

53 Pow. staw.księżycowata pogłębiona obrąbkiem Głowa kości udowej

54 Jest to staw prosty, kulisto-panewkowy, wieloosiowy. Ruchy wykonywane zginanie i prostowanie w osi poprzecznej, odwodzenie i przywodzenie w osi strzałkowej, nawracanie i odwracanie w osi pionowej. W ustalonym położeniu kończyny wolnej wykonywane są skręty miednicy. Przez kombinację ruchów: odwodzenia i przywodzenia oraz zginania i prostowania można wykonać ruch obwodzenia

55 Staw kolanowy Kości biorące udział: udowa, piszczelowa i rzepka. Powierzchnie stawowe na kości udowej to kłykieć przyśrodkowy i boczny, na kości piszczelowej są to powierzchnie stawowe górne kłykcia przyśrodkowego i bocznego, rzepki i rzepkowa na kości udowej. W jamie stawu znajdują się łąkotki boczna i przyśrodkowa, które dzielą częściowo jamę stawu na piętro górne i dolne spełniają również funkcję amortyzatora.

56 Torebka stawowa ma bardzo złożony przebieg, powodując, że więzadła wewnętrzne leżą między warstwami włóknistą i maziową, są to krzyżowe przednie, krzyżowe tylne i poprzeczne kolana. Z zewnątrz więzadła wzmacniają staw z każdej strony: z przodu to więzadło rzepki, które włączone jest w ścięgno końcowe mięśnia czworogłowego uda, od strony przyśrodkowej więzadło poboczne piszczelowe, od strony bocznej poboczne strzałkowe a z tyłu podkolanowe skośne i łukowate.

57 Rzepka Więzadło poboczne strzałkowe Więzadło poboczne piszczelowe Więzadło rzepki

58 Powierzchnia stawowa rzepkowa Więzadło krzyżowe przednie Rzepka

59 Jest to staw złożony, zawiasowo-obrotowy o dwóch osiach ruchu. Zgięcie i prostowanie w osi poprzecznej które składają się z fazy toczenia i ślizgania hamowane przez napinające się więzadła krzyżowe. Przy zgiętym kolanie w stawie kolanowym można wykonać ruch nawracania i odwracania w osi pionowej.

60 Połączenia kości podudzia Staw piszczelowo-strzałkowy Kości biorące udział to piszczelowa i strzałka, Powierzchnie stawowe to strzałkowa na kości piszczelowej i głowy strzałki. Torebkę stawową wzmacniają więzadła: głowy strzałki przednie i tylne. Jest to staw prosty, płaski, półścisły.

61 Błona międzykostna goleni łączy brzegi międzykostne kości piszczelowej i strzałki, hamuje ona ruchy przesuwania się kości względem siebie i jest miejscem przyczepu mięśni. Więzozrost piszczelowo-strzałkowy, jest przedłużeniem błony międzykostnej w dolnej części goleni. Wzmacniana jest więzadłami piszczelowo-strzałkowym przednim i tylnym. Ruchomość więzozrostu jest bardzo mała

62 Staw piszczelowo-strzałkowy Błona międzykostna Strzałka Kość piszczelowa Więzozrost piszczelowo-strzałkowy

63 Stawy stopy W połączeniach stopy wyróżniamy stawy: skokowo-goleniowy, stawy międzystępowe, stępowo-śródstopne, międzyśródstopne stawy palców stopy

64 UKŁAD CZYNNY RUCHU

65 Układ czynny ruchu tworzą mięśnie szkieletowe poprzecznie prążkowane wykonują one szybkie, celowe ruchy oraz są poddane są naszej woli. dzięki kostnym przyczepom mięśnie szkieletowe podczas skurczu powodują ruchy kośćca bądź ustalają położenie jednych kości względem drugich, dlatego też nazywamy je mięśniami tworzącymi czynny układ ruchu.

66 MIĘŚNIE GRZBIETU Dzielą się na powierzchowne i głębokie. Czynnościowo należą do mięśni działających na kończynę górną i żebra. Mięśnie powierzchowne grzbietu dzielą się na dwie grupy ze względu na przyczepy: mięśnie kolcowo-ramienne mięśnie kolcowo-żebrowe

67 Mięsień czworoboczny jest najbardziej powierzchownie położonym mięśniem, o kształcie trójkąta, którego podstawa skierowana jest do kręgosłupa a wierzchołek do okolicy stawu ramiennego. Przyczep początkowy guzowatość potyliczna zewnętrzna, więzadło karkowe, wyrostki kolczyste wszystkich kręgów piersiowych i więzadło nadkolcowe tego odcinka Przyczep końcowy dzieli się na części: górna zstępująca, przyczepia się do końca barkowego obojczyka, środkowa poprzeczna do wyrostka barkowego łopatki, dolna wstępująca, do grzebienia łopatki

68 m.czworoboczny m.najszerszy grzbietu

69 Czynność obustronny skurcz powoduje zbliżenie łopatki do kręgosłupa (postawa na baczność), części górnej unosi bark, części środkowej zbliża łopatkę do kręgosłupa i części dolnej obniża bark. Przy ustalonym przyczepie końcowym skurcz jednostronny powoduje pochylenie głowy w stronę skurczu a w skurczu obustronnym pochyla głowę do tyłu. Przy ustalonej obręczy kończyny górnej unosi tułów np. podczas zwisu i podciągania.

70 Mięsień najszerszy grzbietu jest częściowo przykryty przez mięsień czworoboczny, pokrywa dolną okolicę grzbietu i boczną klatki piersiowej. Jego podstawa zwrócona jest do kręgosłupa, a wierzchołek do kości ramiennej. Przyczep początkowy części kręgowej znajduje się na wyrostkach kolczystych sześciu dolnych kręgów piersiowych, wszystkich lędźwiowych i na grzebieniu krzyżowym pośrodkowym część biodrowaprzyśrodkowa część grzebienia biodrowego,część żebrowa - z boku trzech lub czterech ostatnich żeber część łopatkowa - na zewnętrznej powierzchni kąta dolnego łopatki.

71 Mięsień biegnie do góry w bok, wchodzi do dołu pachowego, zawija się na kości ramiennej. Przyczep końcowy przyczepia się do grzebienia guzka mniejszego kości ramiennej. Czynność działa na staw ramienny. Przywodzi ramię, tyłozgina i nawraca, przy ustalonej kończynie unosi żebra jest pomocniczym mięśniem wdechu. Podczas gwałtownego skurczu działa jako mięsień wydechowy (podczas kaszlu i odksztuszania).

72 m. najszerszy grzbietu

73 Mięśnie głębokie grzbietu sięgają od miednicy do czaszki leżąc po obu stronach kręgosłupa. Dzielimy je na dwa pasma: boczne leży bardziej powierzchownie w przestrzeni ograniczonej wyrostkami poprzecznymi i linią sięgającą do brzegu przyśrodkowego łopatki i przyśrodkowe leży głębiej, wypełnia bruzdę ograniczoną wyrostkami porzecznymi kręgów a ich wyrostkami kolczystymi. Mięśnie głębokie grzbietu służą głównie do utrzymania pozycji pionowej kręgosłupa i do prostowania go, a ich antagonistami są mięśnie brzucha.

74 Mięsień prostownik grzbietu jest największym z mięśni głębokich, przebiega od okolicy krzyżowej do kości skroniowej. Przyczep początkowy wspólna masa mięśniowościęgnista na powierzchni grzbietowej kości krzyżowej, na grzebieniu biodrowym i więzadłach krzyżowo-biodrowych oraz na wyrostkach kolczystych kręgów lędźwiowych.

75 Mięsień biegnie do góry i dzieli się na dwa pasma: a) pasmo boczne to mięsień biodrowo-żebrowy, który dzieli się na biodrowo-żebrowy lędźwi, biodrowo-żebrowy klatki piersiowej i biodrowo-żebrowy szyi Przebiegają one w okolicach kątów żeber. Przyczep końcowy mięśnia biodrowo-żebrowego szyi jest na wyrostkach poprzecznych kręgów szyjnych od III do VI.

76 b) pasmo przyśrodkowe to mięśnie najdłuższe najdłuższy klatki piersiowej, najdłuższy szyi i najdłuższy głowy. Przebiegają one między wyrostkami porzecznymi Przyczep końcowy mięśnia najdłuższego głowy znajduje się na wyrostku sutkowym kości skroniowej Czynność działając jednostronnie silnie zgina we wszystkich odcinkach kręgosłup w bok. Czynność obustronna prostuje kręgosłup jest pomocniczym mięśniem wdechu, zgina kręgosłup ku tyłowi a także pochyla głowę do tyłu.

77 m. najdłuższy głowy m.biodrowo-żebrowy szyi m.biodrowo-żebrowy kl. p mm. międzyżebrowe zew. m.najdłuższy klatki piersiowej m. biodrowo-żebrowy lędźwi

78 MIĘŚNIE GŁOWY dzielą się na trzy grupy a) mięśnie mimiczne, czyli wyrazowe. Charakteryzują się tym, ze jeden bądź oba przyczepy znajdują się na częściach miękkich. b) mięśnie języka, gałki ocznej i narządu słuchu c) mięśnie żuchwy, których przyczepy znajdują się na czaszce i żuchwie i czynność ich to poruszanie żuchwą.

79 MIĘŚNIE SZYI mięśnie powierzchowne grupa środkowa mięśnie nadgnykowe mięśnie głębokie - mięśnie podgnykowe

80 Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy Przyczep początkowy rękojeść mostka, koniec mostkowy obojczyka, Przyczep końcowy wyrostek sutkowy kości skroniowej. Czynność skurcz jednostronny pochyla głowę w bok w stronę skurczu, skręca ją w stronę przeciwną skurczowi, unosi głowę do góry. skurcz obustronny: pochyla głowę do tyłu, a przy ustalonym p.k. mięsień unosi mostek jest pomocniczym mięśniem wdechu.

81 m.mostkowo-obojczykowo-sutkowy

82 MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ a) mięśnie powierzchowne mięsień piersiowy większy mięsień piersiowy mniejszy mięsień podobojczykowy mięsień zębaty przedni b) mięśnie głębokie mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne mięśnie podżebrowy mięsień porzeczny klatki piersiowej c) przepona.

83 m. czworoboczny m. naramienny m. piersiowy większy m.najszerszy grzbietu m. zębaty przedni m. skośny zew. brzucha

84 Mięsień piersiowy większy ma kształt zbliżony do trójkąta, którego podstawa zwrócona jest do mostka, a wierzchołek do kości ramiennej. Przyczep początkowy części obojczykowej - koniec mostkowy obojczyka, mostkowo-żebrowejpowierzchnia przednia mostka i chrząstki żeber prawdziwych i brzusznej - pochewka mięśnia prostego brzucha Mięsień biegnie w bok do góry.

85 Przyczep końcowy grzebień guzka większego kości ramiennej. Czynność równoczesny skurcz wszystkich części mięśnia przywodzi ramię do przedniej ściany klatki piersiowej oraz ją nawraca. Przy ustalonym ramieniu dźwiga ciało do góry (przy zwisie i podciąganiu), a także jest pomocniczym mięśniem wdechu. Część obojczykowa przodozgina ramię, a razem z mięśniem najszerszym grzbietu przywodzi ramię w płaszczyźnie czołowej.

86 m.mostkowo-obojczykowo-sutkowy m. piersiowy większy m. zębaty przedni m.prosty brzucha

87 Mięsień zębaty przedni leży na ścianie bocznej klatki piersiowej i razem z mięśniami skośnym zewnętrznym brzucha i najszerszym grzbietu buduje ścianę boczną tułowia. Mięsień ten stanowi dno jamy pachowej. Przyczep początkowy zewnętrzna powierzchnia dziewięciu górnych żeber. Przyczep końcowy mięsień biegnie pod łopatką i kończy się na brzegu przyśrodkowym łopatki-od kąta górnego po kąt dolny łopatki

88 m. zębaty przedni mm. międzyżebrowe wew. mm. międzyżebrowe zew.

89 Czynność: przyciska łopatkę do ściany klatki piersiowej, przesuwa ją bocznie i do przodu, Pociągając kąt dolny do przodu, przesuwa kąt boczny do góry dzięki czemu ramię może być odwiedzione powyżej poziomu. Przy ustalonej kończynie jest pomocniczym mięśniem wdechu.

90 Mięśnie głębokie klatki piersiowej stanowią o ruchomości żeber i są to zasadnicze mięśnie oddechowe. Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne Przyczep początkowy dolna krawędź żebra wyżej położonego. Przyczep końcowy górny brzeg żebra niżej położonego. Czynność unoszą żebra, są to główne mięśnie wdechowe. Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne Przyczep początkowy wewnętrzna powierzchnia żebra niżej położonego. Przyczep końcowy dolny brzeg żebra wyżej położonego. Czynność obniżają żebra, są to główne mięśnie wydechowe

91 Przepona stanowi przegrodę oddzielającą jamę klatki piersiowej od jamy brzucha. Uwypuklona jest w światło klatki piersiowej i może przesuwać się w górę i w dół, tym samym zmieniając przemiennie obie jamy Przyczep początkowy część lędźwiowa składa się z dwóch odnóg, które przyczepiają się do powierzchni przednich trzonów trzech, czterech górnych kręgów lędźwiowych, łączą się one na wysokości XII kręgu piersiowego ograniczając rozwór aortowy, przez który przechodzi aorta i przewód piersiowy ( limfatyczny)

92 część żebrowa wewnętrzna powierzchnia VI dolnych chrząstek żeber, część mostkowa wewnętrzna powierzchnia wyrostka mieczykowatego mostka. Przyczep końcowy wszystkie włókna zbiegają się do środka tworząc środek ścięgnisty. Czynność jest to główny mięsień wdechowy, dzięki skurczowi wytwarza podciśnienie, które umożliwia zassanie powietrza do płuc. Jest także mięśniem tłoczni brzusznej. Przez przeponę przechodzą w części ścięgnistej żyła główna dolna i aorta, a w części mięśniowej przełyk. Na powierzchni górnej środka ścięgnistego leżą podstawy płuc, a na płatku przednim serce.

93 aorta część lędźwiowa część żebrowa środek ścięgnisty. część mostkowa

94 MIĘŚNIE BRZUCHA leżą między klatką piersiową a górnym brzegiem miednicy budując ściany jamy brzusznej. Dzielą się na mięśnie boczne, przednie i tylne. Przyśrodkowe części mięśni bocznych krzyżują się ze stroną przeciwną tworząc kresę białą, (która biegnie od wyrostka mieczykowatego do spojenia łonowego), a przed i po skrzyżowaniu pochewkę dla mięśnia prostego brzucha. Mięśnie grupy bocznej i przedniej są pomocniczymi mięśniami wydechu.

95 Mięśnie boczne brzucha m. skośny zewnętrzny brzucha jest to mięsień płaski, szeroki, o kształcie czworokąta, leży w przedniej i bocznej okolicy brzucha. Przyczep początkowy zewnętrzna powierzchnia żeber od V do XII. Przyczep końcowy włókna przechodzą do przodu przyśrodkowo, gdzie w części środkowej tworzą pochewkę mięśnia prostego brzucha i kresę białą (od wyrostka mieczykowatego do spojenia łonowego), dolne części przechodzą w więzadło pachwinowe oraz na wargę zewnętrzną grzebienia biodrowego.

96 Czynność skurcz jednostronny: zgina kręgosłup i klatkę piersiową w bok, skręca tułów w stronę przeciwną. skurcz obustronny: zgina kręgosłup lędźwiowy w przód. Jest pomocniczym mięśniem wydechowym oraz mięśniem tłoczni brzusznej. Przy ustalonym kręgosłupie unosi miednicę.

97 m.skośny zewnętrzny brzucha

98 Mięśnie przednie brzucha- Mięsień prosty brzucha leży po obu stronach kresy białej. Przyczep początkowy powierzchnia przednia od V do VII chrząstki żebrowej i wyrostek mieczykowaty mostka. Przyczep końcowy gałąź górna kości łonowej i spojenie łonowe. Czynność: skurcz obustronny zgina kręgosłup do przodu, jest pomocniczym mięśniem wydechowym i mięśniem tłoczni brzusznej. Przy ustalonym tułowiu unosi miednicę

99 kresa biała m.skośny wew. brzucha m.prosty brzucha kresy poprzeczne

100 MIĘŚNIE KOŃCZYNY GÓRNEJ Dzielą się na grupy topograficzne, w których wyróżniamy mięśnie obręczy kończyny górnej, ramienia, przedramienia ręki.

101 Mięsień naramienny Tylko mięsień naramienny ma przyczepy początkowe na obu kościach obręczy tj. obojczyku i łopatce, ma kształt trójkąta i obejmuje staw ramienny z przodu, z góry i z boku Przyczep początkowy części przedniej: koniec barkowy obojczyka, części środkowej: wyrostek barkowy łopatki, części tylnej :grzebień łopatki. Przyczep końcowy: guzowatość naramienna kości ramiennej. części przedniej: przodozgina ramię i je nawraca, części środkowej: odwodzi ramię, części tylnej: tyłozgina ramię i Czynność całego mięśnia: odwodzi ramię, je odwraca

102 m.naramienny m.dwugłowy ramienia m.ramienny

103 m.naramienny m.dwugłowy ramienia m.ramienny

104 Mięsień dwugłowy ramienia Leży najbardziej powierzchownie, przyczep początkowy dzieli się na dwie głowy. Przyczep początkowy głowy długiej nadpanewkowy łopatki. guzek Przyczep początkowy głowy krótkiej wyrostek kruczy łopatki.

105 Przyczep końcowy guzowatość kości promieniowej. Czynność w stawie ramiennym głowy długiej: odwodzi ramię. Czynność w stawie ramiennym głowy krótkiej: przodozgina i przywodzi ramię. Czynność w stawie łokciowym: zgina przedramię i przy zgiętym je odwraca.

106 głowa długa głowa krótka m.kruczo-ramienny m.dwugłowy ramienia

107 Mięsień trójgłowy ramienia Przyczep początkowy dzieli się na trzy głowy. Przyczep początkowy głowy długiej guzek podpanewkowy łopatki. Przyczep początkowy głowy przyśrodkowej tylna powierzchnia trzonu kości ramiennej (brzeg przyśrodkowy). Przyczep początkowy głowy bocznej tylna powierzchnia trzonu kości ramiennej (brzeg boczny)

108 Przyczep końcowy wyrostek łokciowy kości łokciowej. Czynność w stawie ramiennym głowy długiej: tyłozgina i przywodzi ramię. Czynność w stawie łokciowym: najsilniejszy i jedyny prostownik działający na staw łokciowy

109 m.trójgłowy (głowa długa) m.trójgłowy (głowa boczna) m.trójgłowy (głowa przyśrodkowa)

110 Mięsień ramienno-promieniowy Przyczep początkowy poniżej połowy trzonu, na brzegu bocznym kości ramiennej. Przyczep końcowy wyrostek rylcowaty kości promieniowej. Czynność w stawie łokciowym: zgina przedramię, najsilniej w położeniu pośrednim między odwróceniem a nawróceniem. Przedramię odwrócone nawraca a nawrócone odwraca.

111 m.ramienno-promieniowy

112 MIĘŚNIE RĘKI Są to mięśnie krótkie, leżące na powierzchni dłoniowej śródręcza i między kośćmi śródręcza. Na powierzchni grzbietowej ręki nie występują mięśnie. Mięśnie dzielą się na mięśnie kłębu - czynnościowo związane z kciukiem i kłębika - związane z palcem V, środkowe dłoni - współdziałają w zginaniu palców trójczłonowych w stawach śródręcznopaliczkowych oraz prostują w stawach międzypalciczkowych

113 MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ Mięśnie kończyny dolnej dzielą się na mięśnie obręczy kończyny dolnej mięśnie kończyny dolnej wolnej (uda, podudzia,stopy).

114 MIĘŚNIE OBRĘCZY KOŃCZY DOLNEJ (miednicy) Są to mięśnie krótkie, których przyczepy początkowe znajdują się na kościach miednicy a przyczepy końcowe w bliższej części kości udowej. Dzielą się na: mięśnie wewnętrzne mięśnie zewnętrzne miednicy.

115 mięśnie wewnętrzne miednicy: mięsień biodrowo-lędźwiowy mięsień lędźwiowy mniejszy Mięsień biodrowo-lędźwiowy Ze względu na przyczep początkowy dzieli się na mięsień lędźwiowy większy i mięsień biodrowy.

116 Mięsień lędźwiowy większy Przyczep początkowy boczna powierzchnia trzonów XII kręgu piersiowego i czterech górnych lędźwiowych, oraz na wyrostkach żebrowych kręgów lędźwiowych. Mięsień biodrowy Przyczep początkowy wypełnia dół biodrowy kości biodrowej.

117 Mięśnie łączą się we wspólny brzusiec i ścięgno. Miednicę opuszcza pod więzadłem pachwinowym. Przyczep końcowy krętarz mniejszy kości udowej. Czynność w stawie biodrowym: zgina, przywodzi i odwraca udo. Czynność w odcinku lędźwiowym kręgosłupa: skurcz obustronny zgina kręgosłup w przód, jednostronny skurcz zgina kręgosłup w bok.

118 m. biodrowy m. lędźwiowy większy

119 Mięsień pośladkowy wielki Jest najbardziej powierzchownie położonym mięśniem i przykrywa pozostałe mięśnie tej grupy. Przyczep początkowy biegnie wzdłuż linii stawu krzyżowobiodrowego, więzadła krzyżowo-guzowego oraz na przylegającej części powierzchni pośladkowej kości biodrowej. Przyczep końcowy część dolna mięśnia przyczepia się do guzowatości pośladkowej kości udowej, część górna wchodzi w skład (z mięśniem naprężaczem powięzi szerokiej) pasma biodrowo-piszczelowego powięzi szerokiej uda, która kończy się poniżej kłykcia bocznego kości piszczelowej.

120 Czynność w stawie biodrowym : najsilniejszy prostownik stawu biodrowego, obustronny skurcz przy ustalonej kończynie dolnej wysuwa miednicę do przodu a skurcz jednostronny- w bok. Jest także najsilniejszym odwracaczem i przywodzicielem uda. Czynność w stawie kolanowym: wzmacnia czynność którą zastanie ( prostowane prostuje, zgięte bardziej zgina ).

121 m.pośladkowy wielki m.półścięgnisty pasmo biodrowo-piszczelowe powięzi szerokiej uda m. dwugłowy uda

122 MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ WOLNEJ Mięsnie kończyny dolnej wolnej dzielą się na mięśnie uda, podudzia i stopy. Mięśnie uda W skład mięśni uda wchodzą trzy grupy: przednia, przyśrodkowa i tylna. Mięśnie przednie uda: mięsień krawiecki mięsień czworogłowy uda mięsień stawowy kolana

123 m. prosty uda m. krawiecki m.obszerny boczny

124 Mięsień czworogłowy uda Jest to najbardziej masywny mięsień ustroju człowieka. Leży na powierzchni przedniej uda i w przyczepie początkowym dzieli się na cztery głowy. Warstwę powierzchowną tworzy głowamięsień prosty uda, a pozostałe głowy to mięśnie: obszerny boczny, obszerny przyśrodkowy i obszerny pośredni - położone są głębiej. Mięsień prosty uda działa na dwa stawy a pozostałe mięśnie są jednostwowe.

125 Mięsień prosty uda Przyczep początkowy kolec biodrowy przedni dolny i torebka stawu biodrowego. Mięsień obszerny boczny Przyczep początkowy okolica krętarza większego kości udowej. Mięsień obszerny przyśrodkowy Przyczep początkowy okolica krętarza mniejszego kości udowej. Mięsień obszerny pośredni Przyczep początkowy powierzchnia przednia trzonu kości udowej.

126 Wszystkie te mięśnie przechodzą we wspólne ścięgno środkowe. Przyczep końcowy powierzchnia przednia rzepki a dalej przechodzi w więzadło rzepki, które kończy się na guzowatości kości piszczelowej. Czynność w stawie biodrowym: mięsień prosty uda, który z mięśniem biodrowo-lędźwiowym jest najsilniejszym zginaczem uda, także je odwodzi i odwraca. Czynność w stawie kolanowym: jest jedynym i najsilniejszym prostownikiem w stawie kolanowym.

127 m.prosty uda m.obszerny pośredni m. obszerny boczny m.obszerny przyśrodkowy

128 mięsień przywodziciel wielki Przyczep początkowy gałąź dolna kości łonowej, gałąź kości kulszowej i guz kulszowy. Przyczep końcowy warga przyśrodkowa kresy chropawej kości udowej i powyżej nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej. Czynność w stawie biodrowym: jest najsilniejszym przywodzicielem a także odwraca oraz silnie prostuje udo.

129 m. prosty uda m. przywodziciel wielki m.obszerny przyśrodkowy m. półbłoniasty

130 Mięsień półścięgnisty Przyczep początkowy guz kulszowy. Przyczep końcowy poniżej kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej. Mięsień półbłoniasty Przyczep początkowy guz kulszowy. Przyczep końcowy okolica kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej. Czynność obu mięśni w stawie biodrowym: prostowanie i przywodzenie uda. Czynność w stawie kolanowym: zginają i zgięte podudzie nawracają.

131 m. półścięgnisty m. dwugłowy uda m.półbłoniasty

132 Mięsień dwugłowy uda Przyczep początkowy głowy długiej guz kulszowy Przyczep początkowy głowy krótkiej środkowa część wargi bocznej kresy chropawej kości udowej. Przyczep końcowy głowa strzałki. Czynność w stawie biodrowym: prostuje, przywodzi i odwraca. Czynność w stawie goleń odwraca kolanowym: zgina i zgiętą

133 głowa długa m.dwugłowego uda pasmo biodrowo-piszczelowe powięzi szerokiej uda głowa krótka m.dwugłowego uda

134 Mięsień piszczelowy przedni Przyczep początkowy górna część błony międzykostnej goleni, przylegający kłykieć boczny, górna część trzonu kości piszczelowej. Przyczep końcowy ścięgno końcowe przebiega do przodu od stawów skokowych. Biegnie w kierunku brzegu przyśrodkowego stopy gdzie zawija się na powierzchnię podeszwową i kończy się na kości klinowatej przyśrodkowej i I kości śródstopia.

135 m. strzałkowy długi m. piszczelowy przedni

136 Czynność w stawie skokowym górnym: jest najsilniejszym zginaczem grzbietowym stopy, przy ustalonej stopie pochyla goleń do przodu. Czynność w stawie skokowym dolnym: przywodzi i odwraca stopę, unosząc brzeg przyśrodkowy stopy wpływa na prawidłowe jej wysklepienie.

137 mięśnie boczne podudzia mięsień strzałkowy długi mięsień strzałkowy krótki Mięsień strzałkowy długi Przyczep początkowy kłykieć boczny kości piszczelowej, głowa strzałki, torebka stawu piszczelowo-strzałkowego i górny odcinek trzonu strzałki.

138 Przyczep końcowy ścięgno biegnie za kostką boczną, wzdłuż brzegu bocznego stopy, na wysokości kości sześciennej skręca na powierzchnię podeszwową i kończy się na kości klinowatej przyśrodkowej i I kości śródstopia. Czynność w stawie skokowym górnym: zgina podeszwowo stopę. Czynność w stawie skokowym dolnym: najsilniej nawraca i odwodzi stopę, bierze udział w utrzymaniu prawidłowego wysklepienia stopy.

139 m. strzałkowy długi

140 mięśnie tylne podudzia Dzielą się na dwie warstwy: powierzchowną i głęboką Mięśnie warstwy powierzchownej dzielą się na: mięsień trójgłowy łydki mięsień podeszwowy

141 Mięsień trójgłowy łydki Jest mięśniem, który ze względu na przyczepy początkowe dzieli się na dwa mięśnie: mięsień brzuchaty oraz mięsień płaszczkowaty Mięsień brzuchaty łydki Przyczep początkowy głowy bocznej powyżej kłykcia bocznego kości udowej. Przyczep początkowy głowy przyśrodkowej powyżej kłykcia przyśrodkowego kości udowej

142 Mięsień płaszczkowaty jest trzecią głową i leży pod mięśniem brzuchatym łydki. Przyczep początkowy powierzchnia tylna głowy strzałki, górna część trzonu strzałki i górna część kości piszczelowej. Wszystkie trzy głowy przechodzą we wspólne ścięgno końcowe jako ścięgno piętowe inaczej zwane ścięgnem Achillesa. Przyczep końcowy guz piętowy kości piętowej. Czynność w stawie kolanowym- tylko mięsień brzuchaty zgina. Czynność w stawie skokowym górnym: jest najsilniejszym zginaczem podeszwowym stopy, dzięki niemu możemy chodzić, biegać.czynność w stawie skokowym dolnym: odwraca i przywodzi stopę

143 m. brzuchaty głowa boczna m. brzuchaty głowa boczna m. płaszczkowaty