Stan równowagi zewnętrznej w latach jako czynnik różnicujący kraje członkowskie
|
|
- Paulina Urbaniak
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Studia i Prace WNEIZ US nr 49/ Unia Europejska i jej aktualne problemy DOI: /sip /2-10 Marek Maciejewski * Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Stan równowagi zewnętrznej w latach jako czynnik różnicujący kraje członkowskie Unii Europejskiej ** Streszczenie Celem artykułu jest identyfikacja poziomu zróżnicowania krajów UE w zakresie równowagi zewnętrznej. Przeprowadzono analizę otwartości finansowej, międzynarodowej pozycji inwestycyjnej netto, bilansu obrotów bieżących oraz wskaźników odnoszących się do poziomu zadłużenia, stabilności źródeł finansowania i aktywów rezerwowych. Zastosowano analizę skupień z wykorzystaniem metody aglomeracyjnej i k-średnich. W efekcie uzyskano jednorodne grupy krajów i wskazano na źródła ich wyodrębnienia. Słowa kluczowe: bilans obrotów bieżących, międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto, otwartość finansowa, równowaga zewnętrzna, zadłużenie zagraniczne * Adres marek.maciejewski@uek.krakow.pl. ** Artykuł powstał w ramach projektu badawczego nr 060/WE-KHZ/01/2016/S/6060 pt. Wymiana handlowa a procesy dezintegracji Unii Europejskiej sfinansowanego ze środków przyznanych Wydziałowi Ekonomii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie w ramach dotacji na utrzymanie potencjału badawczego.
2 128 Gospodarka regionalna i międzynarodowa Wprowadzenie Upowszechnione w latach osiemdziesiątych XX wieku międzyokresowe podejście do rachunku obrotów bieżących zakłada, iż kraje rozwijające się korzystają z zasobów krajów rozwiniętych (Obstfeld, Rogoff, 1994), co pozwala im zwiększyć potencjał produkcyjny i zdynamizować wzrost gospodarczy. Wobec niedoboru własnych oszczędności, finansują one rozwój gospodarki wykorzystując oszczędności zagraniczne (Bilewicz, Nakonieczna-Kisiel, 2016). W tym ujęciu, krótkookresowy deficyt obrotów bieżących nie stanowi zakłócenia równowagi zewnętrznej kraju (Sobański, 2009) i nie wymaga podejmowania działań korygujących (Czarny, Śledziewska, 2013). Stanowi różnicę pomiędzy krajowymi oszczędnościami i inwestycjami, wynika z wyrównywania konsumpcji w długim okresie przez podmioty krajowe. Oznacza to, że jego poziom jest efektem zwiększonej bieżącej konsumpcji wobec oczekiwanego wzrostu dochodu w przyszłości, który pozwoli na spłatę zaciągniętych zobowiązań (Landau, 2002). Zakłócenia rynków finansowych, które w ostatnich latach dotknęły gospodarkę światową, spowodowały jednak, że równowaga zewnętrzna państw stała się przedmiotem badań i oceny pod kątem perspektyw stabilnego rozwoju. Postępująca integracja finansowa z otoczeniem zewnętrznym nie może być postrzegana wyłącznie jako zjawisko pozytywne. Umożliwia ona przepływ kapitału, dostęp do źródeł finansowania i bardziej efektywną alokację środków. Stwarza jednak zagrożenia związane z przenoszeniem zjawisk kryzysowych pomiędzy partnerami gospodarczymi. Było to widoczne szczególnie w latach ostatniego kryzysu, kiedy rozbudowana sieć powiązań finansowych skutkowała efektem zarażania, który sprzyjał rozprzestrzenianiu się problemów gospodarczych (Wyciślak, 2012), również w obrębie państw UE. Celem artykułu jest identyfikacja zróżnicowania stanu równowagi zewnętrznej krajów UE. Dla jego realizacji wykorzystano analizę międzynarodowej pozycji inwestycyjnej netto oraz wskaźników konstruowanych na podstawie poziomu zadłużenia, aktywów rezerwowych i stabilności finansowania. W oparciu o uzyskane rezultaty dokonano grupowania krajów UE metodą aglomeracyjną i k-średnich.
3 Marek Maciejewski Stan równowagi zewnętrznej w latach Otwartość finansowa państw UE Potencjalne zagrożenia stanu równowagi zewnętrznej państw mają ścisły związek z poziomem finansowego umiędzynarodowienia ich gospodarek. Szczególnego znaczenia problematyka ta nabiera wobec procesów globalizacyjnych, które doprowadziły do uwolnienia się rynku finansowego od jego służebnej roli wobec gospodarki realnej. Jego zakres funkcjonowania wykracza obecnie daleko poza pieniężną obsługę wymiany dóbr i usług, a jego wartość wielokrotnie przekracza obroty rynku rzeczywistego. Stwarza to warunki do generowania strumieni przepływów finansowych podatnych na zmianę koniunktury, a w rezultacie do zakłóceń w równowadze zewnętrznej państw. Za miarę międzynarodowej integracji finansowej państw przyjąć można skonstruowany przez P. Lane a i G. Milesi-Ferrettiego (2003) wskaźnik otwartości finansowej (OF). Stanowi on relację sumy aktywów i pasywów zagranicznych kraju do PKB. Odzwierciedla zatem stopień internacjonalizacji finansowej gospodarki, zarówno w sensie jej obecności na rynkach zagranicznych, jak i otwarcia na zewnętrzne źródła finansowania. Natomiast znaczenie realnej wymiany z zagranicą dla gospodarki danego kraju obrazuje wskaźnik otwartości handlowej (OH), który jest relacją sumy eksportu i importu towarów i usług do PKB. Otwartość finansowa wszystkich państw UE była w analizowanym okresie wyższa od ich otwartości handlowej. Dotyczyło to zwłaszcza państw starej Unii (UE-15), a spośród nowych państw członkowskich Cypru, Malty oraz Węgier. W ich przypadku wartość wskaźnika OF wielokrotnie przekraczała poziom wskaźnika OH. Dla pozostałych nowych państw członkowskich, a zwłaszcza dla Litwy i Słowacji, wartości obu wskaźników nie odbiegały od siebie znacznie. Za wyjątkiem Austrii, Belgii i Wielkiej Brytanii, w okresie wzrosła otwartość finansowa wszystkich państw UE, przy czym przyrost udziału w PKB aktywów i pasywów zagranicznych był na ogół wyższy niż miało to miejsce w odniesieniu do wartości eksportu i importu towarów i usług. Poziom otwartości finansowej w najwyższym stopniu wzrósł w Luksemburgu, Malcie, Cyprze i Irlandii. W 2015 roku suma aktywów i pasywów zagranicznych Luksemburga ponad 370-krotnie przekraczała wartość jego PKB. W czołówce znalazły się również Malta, Irlandia, Cypr i Holandia, dla których ta wielokrotność zamykała się w przedziale pomiędzy 20 i 50. Tymczasem w przypadku Litwy, Polski, Rumunii i Słowacji wartość
4 130 Gospodarka regionalna i międzynarodowa aktywów i pasywów zagranicznych stanowiła w 2015 roku nie więcej niż dwukrotność PKB. 2. Czynniki określające równowagę zewnętrzną państw UE Jak wcześniej zauważono, czynnikiem wzrostu otwartości finansowej jest rosnąca wartość sumy zagranicznych aktywów i pasywów. Dla oceny równowagi zewnętrznej państw istotne znaczenie ma jednak nie suma tych wartości, ale różnica pomiędzy nimi. Ona przesądza bowiem o tym, czy kraj jest dłużnikiem czy wierzycielem netto w stosunku do zagranicy. Jak wynika z rysunku 1, w 2015 roku większość (19) państw UE notowała przewagę wartości zagranicznych pasywów nad aktywami, co oznaczało ich ujemną międzynarodową pozycję inwestycyjną netto (MPIN). Jednak w okresie aż 20 państw UE odnotowało relatywnie wyższy przyrost wartości zagranicznych aktywów niż wzrost wartości Rysunek. 1. Międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto (MPIN) oraz średnioroczne tempo zmiany wartości aktywów zagranicznych państw UE w okresie Austria Belgia Bułgaria Chorwacja Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Litwa Luksemburg Łotwa Malta Niemcy Polska Portugalia Rumunia Słowacja Słowenia Szwecja Węgry Wielka Brytania Włochy Średnioroczne tempo zmiany wartości aktywów zagranicznych, (%, prawa oś) MPIN, 2007 (mld USD, lewa oś) MPIN, 2015 (mld USD, lewa oś) Źródło: opracowanie własne na podstawie IMF (2017a).
5 Marek Maciejewski Stan równowagi zewnętrznej w latach pasywów zagranicznych. Prowadziło to w ich przypadku do podniesienia wartości MPIN. Często wiązało się to z bezwzględnym wzrostem wartości aktywów, któremu towarzyszyło obniżenie wartości pasywów (np. Niemcy, Dania) lub niższe tempo wzrostu wartości pasywów (np. Holandia, Czechy). Niekiedy też spadająca bezwzględna wartość aktywów zagranicznych następowała wraz z jeszcze wyższym tempem spadku wartości pasywów (np. Hiszpania, Portugalia). Tylko Francja, Irlandia, Polska, Wielka Brytania i Cypr oraz, w mniejszym zakresie, Rumunia, Słowacja i Słowenia, wzrost poziomu otwartości finansowej zawdzięczały relatywnie wyższemu przyrostowi pasywów niż aktywów zagranicznych. W przypadku Cypru, Irlandii, Polski, Rumunii i Słowacji rosnącej wartości aktywów towarzyszył wzrost wartości pasywów na jeszcze wyższym poziomie. Natomiast Francja, Słowenia i Wielka Brytania odnotowały spadek wartości aktywów zagranicznych, który następował wraz z wolniejszą redukcją wartości pasywów. Stan MPIN pozostaje w ścisłym związku z bilansem obrotów bieżących (BOB). Jego ujemne saldo musi zostać sfinansowane pożyczkami, inwestycjami bezpośrednimi lub innymi transakcjami majątkowymi, związanymi ze sprzedażą majątku krajowego, które stanowią o wartości MPIN danego kraju. Deficyt na rachunku obrotów bieżących w danym roku, a zwłaszcza jego utrzymywanie się w kolejnych latach, prowadzi do obniżenia wartości MPIN kraju (Janicka, 2016). Pojawia się przy tym dodatkowa potrzeba finansowania kosztów obsługi MPIN, co znajduje odzwierciedlenie w saldzie dochodów 1 BOB (Dorosz, 2013). A zatem potrzeba finansowania deficytu obrotów bieżących nie pozostaje bez wpływu na saldo tego rachunku, oddziałując w kierunku pogłębienia się deficytu. Na koniec 2007 roku 23 państwa UE charakteryzowały się ujemną MPIN. 18 spośród nich wykazywało w tym samym czasie również deficyt na rachunku obrotów bieżących (rys. 2), co skutkowało narastającymi zobowiązaniami wobec zagranicy. Warte odnotowania jest natomiast to, iż w przypadku wszystkich tych państw UE, które w 2007 r. posiadały ujemną MPIN, ale osiągnęły nadwyżkę na rachunku obrotów bieżących (Austria, Dania, Finlandia, Holandia i Luksemburg), na koniec 2015 roku ich MPIN osiągnęła wartość dodatnią. Wydaje się, iż w tym samym kierunku zmierzają kolejne kraje UE. 13 spośród tych, które w 2007 roku wykazywało ujemną MPIN i deficyt obrotów bieżących, w 2015 roku notowało już nadwyżkę na rachunku 1 Deficyt na rachunku dochodów w 2015 r. notowało 20 państw UE. W 2015 r. jedyną ujemną pozycją rachunku obrotów bieżących Polski było saldo dochodów.
6 132 Gospodarka regionalna i międzynarodowa bieżącym. Na koniec 2015 roku z ujemną MPIN i deficytem obrotów bieżących pozostały tylko Grecja, Łotwa, Polska, Rumunia i Wielka Brytania. Do tej grupy państw dołączył Cypr, który jeszcze w 2007 roku posiadał dodatnią MPIN. Rysunek 2. Bilans obrotów bieżących* (BOB) i międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto (MPIN) w relacji do PKB krajów UE w latach 2007 i 2015 (%) 2007 MPIN/PKB Dania Belgia Włochy -20 Wielka Brytania Polska Czechy Słowenia Chorwacja Irlandia -5 Cypr Malta Węgry Portugalia Hiszpania Słowacja Francja -10 Grecja Estonia Litwa Rumunia Bułgaria Łotwa Finlandia Luksemburg 10 Holandia Austria BOB/PKB Szwecja Niemcy BOB/PKB Holandia Irlandia Niemcy Dania 4 Malta Węgry Chorwacja Austria Hiszpania Włochy 2 Słowacja Estonia MPIN/PKB Portugalia Francja Bułgaria Litwa Czechy Polska Belgia Finlandia Grecja Rumunia Łotwa -2 Cypr Słowenia Wielka Brytania -6 Szwecja Luksemburg * Wartości średnie z trzech ostatnich lat. Źródło: opracowanie własne na podstawie IMF (2017a, 2017b).
7 Marek Maciejewski Stan równowagi zewnętrznej w latach Dla oceny równowagi zewnętrznej państw przyjąć można szereg wskaźników. W odniesieniu do państw UE wskazane zostały one w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zapobiegania zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowania (The European Parliament and the Council, 2011). Zaliczono do nich: saldo rachunku obrotów bieżących w relacji do PKB, międzynarodową pozycję inwestycyjna netto w relacji do PKB. Dla wskaźników tych określono orientacyjne górne i dolne progi, które służą jako poziomy ostrzegawcze. Podlegające ocenie wartości wskaźnika dla salda rachunku obrotów bieżących biorą pod uwagę średnią arytmetyczną z trzech ostatnich lat. Przyjmuje się przy tym, iż dla równowagi zewnętrznej niekorzystny jest zarówno nadmierny deficyt (powyżej 4% PKB) jak i nadmierna nadwyżka (powyżej 6%). Dotyczy to szczególnie państw unii walutowej, gdzie wspólny kurs i wspólna polityka pieniężna nie mogą reagować na potrzeby poszczególnych gospodarek (COM, 2013). W analizowanym okresie większość państw UE zmniejszyła lub zlikwidowała deficyt na rachunku bieżącym. Jeszcze w 2007 roku 19 państw UE (w tym wszystkie nowe kraje członkowskie) notowało deficyt, przy czym 13 spośród nich na poziomie przekraczającym próg ostrzegawczy. W 2015 roku deficyt na rachunku obrotów bieżących posiadało już tylko 9 krajów UE, a próg ostrzegawczy przekraczały wyłącznie Wielka Brytania (4,9%) oraz Cypr (4,2%). Pozostałe państwa wykazywały w 2015 roku nadwyżkę, która w przypadku Holandii (9,4% PKB), Niemiec (7,7%), Danii (6,9%) i Irlandii (6,7%) przekraczała próg ostrzegawczy. W odniesieniu do MPIN próg ostrzegawczy określony został na poziomie 35% PKB. Na koniec 2015 roku tylko 9 krajów UE było wierzycielami netto w stosunku do zagranicy, a w analizowanym okresie wszystkie one poprawiły swą pozycję inwestycyjną. Zaliczyć należy do nich przede wszystkim Holandię (67,3% PKB), Belgię (61,3%), Niemcy (48,8%), Maltę (48,7%), Danię (41,9%) i Luksemburg (34,9%). Próg ostrzegawczy w 2015 roku przekroczony został przez 14 krajów, a zwłaszcza przez Irlandię ( 208,1% PKB), Grecję ( 134,4%), Cypr ( 130,2%) i Portugalię ( 109,3%). Z uwagi na to, iż nie wszystkie zobowiązania wymagają obsługi, w analizie MPIN bierze się pod uwagę dodatkowe mierniki, jak udział zadłużenia zagranicznego brutto (ZZB) oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w pasywach zagranicznych ogółem (PZO). Pierwszy ze wskaźników (ZZB/PZO) odnosi się
8 134 Gospodarka regionalna i międzynarodowa wyłącznie do instrumentów dłużnych (Janicka, 2014), pomija natomiast zobowiązania o charakterze udziałowym (Knap, Nakonieczna-Kisiel, 2012). Drugi (BIZ/PZO) informuje o poziomie stabilności źródeł finansowania, bowiem bezpośrednie inwestycje zagraniczne są trwale związane z miejscem ich lokalizacji i nie są podatne na gwałtowne przepływy kapitału. Tabela 1. Wybrane wskaźniki oceny równowagi zewnętrznej państw UE w latach 2007 i 2015 (%) Kraj ZZB/PZO BIZ/PZO AR/ZZB E/ZZB Austria 69,6 67,4 26,6 31,2 2,2 3,4 25,8 31,0 Belgia 66,7 59,9 34,0 50,2 1,1 2,1 23,5 32,4 Bułgaria 63,8 56,6 58,3 61,6 41,1 55,4 61,7 80,3 Chorwacja 55,6 70,2 46,7 37,0 27,6 30,1 47,4 49,0 Cypr 82,8 38,4 19,9 63,6 8,8 0,8 13,9 11,3 Czechy 38,9 52,4 57,5 56,5 45,8 51,1 154,3 121,9 Dania 75,0 61,2 21,3 17,9 6,0 14,1 28,5 34,6 Estonia 60,4 52,3 44,9 55,1 12,9 2,0 56,2 85,1 Finlandia 47,6 63,0 18,9 17,3 2,6 2,1 35,1 17,8 Francja 64,8 67,5 13,1 13,9 2,4 2,8 15,1 15,1 Grecja 74,4 91,5 9,0 5,3 0,8 1,3 14,6 12,2 Hiszpania 70,5 68,8 21,8 24,4 0,8 2,7 16,6 20,1 Holandia 57,5 50,2 48,0 54,4 0,6 1,0 13,4 15,7 Irlandia 60,8 42,2 14,4 24,0 0,0 0,1 9,2 14,5 Litwa 68,6 70,3 35,6 37,0 25,7 5,5 66,6 101,8 Luksemburg 33,8 35,2 24,3 45,2 0,0 0,0 3,9 3,0 Łotwa 81,1 74,9 24,2 31,8 14,8 9,2 30,7 42,4 Malta 83,7 40,7 18,4 75,0 9,2 0,6 25,3 14,1 Niemcy 77,6 70,3 17,9 19,5 2,5 3,5 27,4 32,2 Polska 57,2 63,9 45,9 43,2 28,1 28,8 71,3 71,6 Portugalia 72,9 75,5 19,0 24,4 2,3 4,5 14,9 19,1 Rumunia 64,0 65,1 46,3 48,4 46,3 39,2 50,0 74,0 Słowacja 55,4 65,9 57,4 46,7 11,0 4,0 140,6 111,2 Słowenia 80,9 79,8 25,0 23,8 2,1 1,8 64,5 68,5 Szwecja 65,9 61,0 32,0 27,3 3,6 6,7 27,3 25,9 Węgry 43,2 42,3 64,0 72,0 13,6 21,4 60,1 71,3 Wielka Brytania 66,6 54,9 9,7 13,7 0,5 1,6 7,0 9,4 Włochy 78,1 75,1 14,9 15,3 3,6 5,8 23,0 24,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie IMF (2017a, b).
9 Marek Maciejewski Stan równowagi zewnętrznej w latach W analizie równowagi zewnętrznej wykorzystuje się też szereg miar opartych o stan aktywów rezerwowych oraz wartość eksportu towarów i usług. Zaliczyć tu można (Najlepszy, Sobański, 2010): relację aktywów rezerwowych do zadłużenia zagranicznego brutto (AR/ZZB), która mówi o tym, jaka część zobowiązań zagranicznych może zostać spłacona aktywami rezerwowymi, relację eksportu towarów i usług do zadłużenia zagranicznego brutto (E/ZZB), która mówi o możliwości sfinansowania spłaty długu zagranicznego z wpływów eksportowych. Wartości obliczonych wskaźników przedstawiono w tabeli 1. Na uwagę zasługują zwłaszcza wyraźne zmiany w strukturze pasywów zagranicznych Cypru i Malty, polegające na wzroście udziału w nich BIZ przy redukcji zobowiązań dłużnych. Zwraca uwagę również relatywnie niska wartość aktywów rezerwowych państw należących do strefy euro. Europejski Bank Centralny przejmuje w strefie euro od państw członkowskich funkcje związane z realizacją polityki monetarnej i kursowej. Kraje przystępujące do strefy euro zobowiązane są do przekazania na rzecz EBC części swoich aktywów rezerwowych na potrzeby realizacji tych funkcji. Poza tym, w zintegrowanych monetarnie gospodarkach spada zapotrzebowanie na rezerwy, których wymagany poziom zwykle określany jest wielkością handlu zagranicznego. Intensyfikacja wymiany w obrębie obszaru walutowego prowadzi bowiem do tego, iż znaczna część transakcji zachodzi pomiędzy podmiotami posługującymi się tą samą walutą (Młodkowski, 2008). 3. Grupowanie krajów UE z uwagi na wartość wskaźników określających stan równowagi zewnętrznej W celu identyfikacji jednorodnych grup państw UE wykorzystano wszystkie opisane wyżej miary oceny stanu równowagi zewnętrznej. Poddano je weryfikacji statystycznej pod kątem ich zmienności i wzajemnego skorelowania, po to aby wyeliminować spośród nich te, które w nieznacznym tylko stopniu różnicują badane kraje oraz te, które powielają informacje (Wawrzyniak, 2015). Wartość krytyczną współczynnika zmienności przyjęto na poziomie 0,1 (Zeliaś, 2000), natomiast analizę wzajemnego skorelowania zmiennych przeprowadzono w oparciu o metodę odwróconej macierzy współczynników korelacji przyjmując wartość krytyczną
10 136 Gospodarka regionalna i międzynarodowa na poziomie 10 (Bąk, Szczecińska, 2013). Do grupowania państw wykorzystano aglomeracyjną metodę analizy skupień przy zastosowaniu odległości euklidesowej i metody Warda oraz grupowanie metodą k-średnich. Liczbę grup przyjęto na podstawie wniosków płynących z analizy diagramu drzewa metody aglomeracyjnej oraz wykresu przebiegu aglomeracji, natomiast przedstawione niżej zestawienia są efektem grupowania metodą k-średnich. W 2007 roku wyodrębniono cztery grupy państw: grupa 1: Czechy, Słowacja, grupa 2: Bułgaria, Chorwacja, Estonia, Grecja, Hiszpania, Litwa, Łotwa, Polska, Portugalia, Rumunia, Węgry, grupa 3: Austria, Irlandia, Finlandia, Francja, Holandia, Luksemburg, Wielka Brytania, Włochy, grupa 4: Belgia, Dania, Cypr, Malta, Niemcy, Słowenia, Szwecja. Analiza wariancji (tab. 2) wskazuje na statystyczną istotność wszystkich wykorzystanych miar w różnicowaniu grup krajów. W grupach 1 i 2 znalazły się wyłącznie nowe kraje członkowskie UE oraz najuboższe kraje UE15 Grecja, Hiszpania i Portugalia. Grupy te charakteryzował wysoki poziom ujemnej MPIN w relacji do PKB oraz deficyt obrotów bieżących. Z drugiej jednak strony, charakteryzowały się one wyższym udziałem BIZ w strukturze pasywów zagranicznych oraz, co dotyczyło krajów nienależących do strefy euro, stosunkowo wysokim poziomem rezerw walutowych. Główną przyczyną, dla której Czechy i Słowacja zostały zaklasyfikowane do osobnej grupy, była wysoka relacja wartości wpływów eksportowych do długu zagranicznego. Grupy 3 i 4 różniło przede wszystkim saldo MPIN. Znalazły się w nich wysoko rozwinięte kraje UE15 a także Cypr i Malta głównie z uwagi na dodatnią MPIN oraz Słowenia, która jako pierwsza spośród nowych państw członkowskich przystąpiła do strefy euro, co znalazło odzwierciedlenie w poziomie jej rezerw walutowych począwszy od 2007 roku. W 2015 roku wyodrębniono cztery grupy państw: grupa 1: Cypr, Irlandia, Grecja, Portugalia, grupa 2: Bułgaria, Czechy, Estonia, Litwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Węgry, grupa 3: Chorwacja, Francja, Hiszpania, Łotwa, Słowenia, Wielka Brytania, Włochy,
11 Marek Maciejewski Stan równowagi zewnętrznej w latach grupa 4: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Holandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Szwecja. Tabela 2. Wyniki analizy wariancji i średnich dla grup krajów w latach 2007 i 2015 Wskaźnik Średnie wartości wskaźników w grupach grupa 1 grupa 2 grupa 3 grupa 4 Wartość p 2007 BOB/PKB 4,7 12,5 1,5 0,4 0, MPIN/PKB 46,7 73,8 16,4 7,4 0, ZZB/PZO 47,2 64,7 59,8 76,1 0, BIZ/PZO 57,4 37,8 21,2 24,1 0, AR/ZZB 28,4 19,5 1,5 4,8 0, E/ZZB 147,5 44,6 16,6 30,1 0, BOB/PKB 2,0 0,4 1,0 4,4 0, MPIN/PKB 145,5 51,8 46,1 34,1 0, ZZB/PZO 61,9 58,6 70,2 56,5 0, BIZ/PZO 29,3 52,6 22,8 37,5 0, AR/ZZB 1,6 25,9 7,7 3,7 0, E/ZZB 14,3 89,6 32,7 23,0 0, Źródło: opracowanie własne na podstawie IMF (2017a, b). Obliczeń dokonano w programie Statistica 12. W 2015 roku statystycznie istotnymi czynnikami różnicującymi grupy krajów pozostały już tylko relacje MPIN do PKB oraz aktywów rezerwowych i eksportu do zadłużenia zagranicznego brutto. W grupie 4 znalazły się wszystkie kraje UE, które odnotowały dodatnią MPIN (a wśród nich tylko Malta spoza państw UE15), natomiast w grupie 1 te spośród nich, których udział ujemnej MPIN w PKB był najwyższy (dostrzec to można również na rys. 2). Natomiast linia podziału państw pomiędzy grupą 2 (obejmującą wyłącznie nowe kraje członkowskie UE) i 3 wyznaczona została przez wyższą relację aktywów rezerwowych i eksportu do zadłużenia zagranicznego krajów grupy 2.
12 138 Gospodarka regionalna i międzynarodowa Podsumowanie W latach zaszło szereg istotnych przekształceń w zakresie zmiennych opisujących równowagę zewnętrzną państw UE. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy redukcję lub eliminację deficytu na rachunku obrotów bieżących, co było przede wszystkim efektem poprawy bilansu handlowego. W rezultacie poprawie ulegała wartość międzynarodowej pozycji inwestycyjnej netto. Nie dotyczyło to jednak wszystkich państw UE. Wartość zagranicznych pasywów Irlandii, Grecji, Cypru czy Portugalii przekraczała na koniec analizowanego okresu wartość aktywów o kwotę przewyższającą roczne PKB, a większość nowych państw członkowskich UE notowała ujemną MPIN na poziomie przekraczającym próg ostrzegawczy. Poprawa w tym zakresie wymagać będzie uzyskania lub utrzymania nadwyżek na rachunku bieżącym. Ważne jest również, aby odbywało się to przede wszystkim za sprawą rosnącego eksportu, a nie redukcji wartości importu 2. Zastosowana w artykule metoda grupowania krajów, z uwagi na wartość elementów składowych stanu równowagi finansowej państw UE, wskazuje na utrzymujący się podział na nowe i stare kraje członkowskie Unii, co związane jest z ich poziomem rozwoju gospodarczego i zasobami kapitału. Państwa przechodzące proces transformacji systemowej, otwierające się na świat i modernizujące swe gospodarki, chłoną kapitał zewnętrzny z uwagi na jego niedobór na rynku lokalnym. Kryzys finansowy i proces rozszerzania strefy euro, które miały miejsce w analizowanym okresie, skutkowały jednak częściowym zbliżaniem się państw UE, głównie poprzez zmiany stanu ich zagranicznych zobowiązań i aktywów rezerwowych. Wykorzystana metoda badawcza wiąże się z szeregiem ograniczeń, które utrudniają wnioskowanie, zwłaszcza w związku z liczbą i różnorodnością analizowanych krajów. W dalszych pracach należy uwzględnić specyfikę każdego z nich przy uwzględnieniu szczegółów struktury bilansu płatniczego. 2 Poprawa bilansu handlowego Grecji w latach była efektem spadku wyrażonej w USD wartości eksportu o 12,8% i importu 41,9%.
13 Marek Maciejewski Stan równowagi zewnętrznej w latach Literatura Bąk, I., Szczecińska, B. (2013). Zastosowanie zmiennej syntetycznej z medianą do oceny kondycji finansowej wybranych spółek akcyjnych. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica, 71, Bilewicz, E., Nakonieczna-Kisiel, H. (2016). Napływ kapitału zagranicznego a równowaga zewnętrzna Polski. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 3 (81), COM (2013). Report from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Central Bank and the European Economic and Social Committee. Alert Mechanism Report Brussels: European Commission. Czarny, E., Śledziewska, K. (2013). Analiza determinant bilansów obrotów bieżących państw członkowskich Unii Europejskiej w latach Warszawa: NBP, Instytut Ekonomiczny. Dorosz, A. (2013). Międzynarodowa pozycja inwestycyjna Polski i wynikające z niej zagrożenia dla rozwoju gospodarczego. International Journal of Management and Economics, 37, IMF (2017a). Balance of Payments and International Investment Position Statistics. Pobrano z: (styczeń, 2017). IMF (2017b). International Financial Statistics. Pobrano z: (styczeń, 2017). Janicka, M. (2014). Ocena stabilności zewnętrznej Polski w latach International Business and Global Economy, 33, Janicka, M. (2016). Ocena stabilności zewnętrznej Polski w latach International Business and Global Economy, 35 (1), Knap, R., Nakonieczna-Kisiel, H. (2012). W kwestii nierównowagi zewnętrznej Polski. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 45, Landau, S.A.S. (2002). The Intertemporal Approach to the Current Account: Evidence for Chile. Pobrano z: (styczeń, 2017). Lane, P.R., Milesi-Ferretti, G.A. (2003). International Financial Integration. IMF Staff Papers, 50, Młodkowski, P. (2008). Integracja monetarna i zarządzanie rezerwami walutowymi. Gospodarka Narodowa, 9, Najlepszy, E., Sobański, K. (2010). Niestabilność równowagi zewnętrznej krajów rozwijających się. Warszawa: PWE. Obstfeld, M., Rogoff, K. (1994). The Intertemporal Approach to the Current Account. NBER Working Paper Series No Pobrano z: pdf (styczeń, 2017).
14 140 Gospodarka regionalna i międzynarodowa Sobański, K. (2009). Uwarunkowania stabilności deficytu obrotów bieżących w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Pobrano z: (styczeń, 2017). The European Parliament and the Council (2011). Regulation (EU) no 1176/2011 of the European Parliament and of the Council on the prevention and correction of macroeconomic imbalances. Official Journal of the European Union, L 306/25, Wawrzyniak, D. (2015). Infrastruktura społeczno-techniczna w krajach Unii Europejskiej analiza taksonomiczna. Ekonomia Międzynarodowa, 11, Wyciślak, S. (2012). Efekt zarażania w mechanizmie rozprzestrzeniania się kryzysu. Ekonomista, 2, Zeliaś, A. (2000). Taksonomiczna analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu życia w Polsce w ujęciu dynamicznym. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie. The External Balance In The Years As The Distinctive Factor Of Eu Countries Abstract The aim of this article is to identify the level of EU countries diversification in terms of external balance. This is done by analyzing financial openness, net international investment position, current account balance, level of external debt, stability of funding sources and reserve assets. Hierarchical agglomerative clustering and k-means clustering was used. As a result, homogeneous groups of countries were identified and the sources of their isolation were identified. Keywords: current account balance, external balance, external debt, financial openness, net international investment position, external equilibrium JEL codes: F32, F34, F36
WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU
WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU GOSPODARCZEGO NA POZYCJĘ KONKURENCYJNĄ UNII EUROPEJSKIEJ W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM Tomasz Białowąs Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej, UMCS w Lublinie bialowas@hektor.umcs.lublin.pl
Bardziej szczegółowoSCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH
SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH Scoreboard to zestaw praktycznych, prostych i wymiernych wskaźników, istotnych z punktu widzenia sytuacji makroekonomicznej krajów Unii Europejskiej.
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoWarszawa, 8 maja 2019 r. BAS- WAPL 859/19. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi
BAS- WAPL 859/19 Warszawa, 8 maja 2019 r. Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wysokość płatności bezpośrednich w poszczególnych państwach członkowskich w latach 2016-2018
Bardziej szczegółowoBRE Business Meetings. brebank.pl
BRE Business Meetings Witamy w świecie ekspertów Innowacje a wzrost gospodarczy Ryszard Petru Główny Ekonomista BRE Banku SA Dyrektor Banku ds. Strategii i Nadzoru Właścicielskiego 05.08.2010 r. brebank.pl
Bardziej szczegółowoWyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych
Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Bardziej szczegółowoRozwój turystyki w Polsce na przykładzie danych statystycznych
Rozwój turystyki w Polsce na przykładzie danych statystycznych VI Ogólnopolska Konferencja Polskich Stacji Narciarskich i Turystycznych Białka Tatrzańska, 2 4 czerwca 2014 r. Wydatki w gospodarce turystycznej
Bardziej szczegółowoWynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej
Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Płaca minimalna w krajach unii europejskiej Spośród 28 państw członkowskich Unii Europejskiej 21 krajów posiada regulacje dotyczące wynagrodzenia
Bardziej szczegółowoPrognozy gospodarcze dla
Prognozy gospodarcze dla Polski po I kw. 21 Łukasz Tarnawa Główny Ekonomista Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 13.5.21 Gospodarka globalna po kryzysie finansowym Odbicie globalnej aktywności gospodarczej
Bardziej szczegółowoFORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU
FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich Warszawa 02.12.2015 Transformacja polskiej gospodarki w liczbach PKB w Polsce w latach 1993,2003 i 2013 w mld PLN Źródło:
Bardziej szczegółowoPRZEPŁYWY KAPITAŁU MIĘDZYNARODOWEGO A WZROST GOSPODARCZY
UNIWERSYTET EKONOMICZNY w POZNANIU Paweł Śliwiński PRZEPŁYWY KAPITAŁU MIĘDZYNARODOWEGO A WZROST GOSPODARCZY w krajach Europy Srodkowo-Wschodniej w latach 1994-2008 B 380901 WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO
Bardziej szczegółowoSystem finansowy w Polsce. dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl
System finansowy w Polsce dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl Segmenty sektora finansowego (w % PKB) 2 27 212 Wielkość systemu finansowego
Bardziej szczegółowoPŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
10.05.2018 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 12 423 00 45 media@sedlak.pl PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji.
Bardziej szczegółowoCzy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A.
Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A. W której fazie cyklu gospodarczego jesteśmy? Roczna dynamika PKB Polski (kwartał do kwartału poprzedniego
Bardziej szczegółowoWykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków
Wykorzystanie Internetu przez młodych Europejczyków Marlena Piekut Oleksandra Kurashkevych Płock, 2014 Pracowanie Zarabianie pieniędzy Bawienie się INTERNET Dokonywanie zakupów Nawiązywanie kontaktów Tadao
Bardziej szczegółowoZakończenie Summary Bibliografia
Spis treści: Wstęp Rozdział I Zakresy i ich wpływ na pojmowanie bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1. Zakresy pojmowania bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.1. Zakres wąski bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.2. Zakres
Bardziej szczegółowoWydatki na ochronę zdrowia w
Wydatki na ochronę zdrowia w wybranych krajach OECD Seminarium BRE CASE Stan finansów ochrony zdrowia 12 czerwca 2008 r. Agnieszka Sowa CASE, IZP CM UJ Zakres analizy Dane OECD Health Data 2007 (edycja
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK
29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów
Bardziej szczegółowoRola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach
Rola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach 1999 2013 dr hab. Kamilla Marchewka-Bartkowiak, prof. nadzw. UEP dr Marcin Wiśniewski Katedra Polityki
Bardziej szczegółowo48,6% Turystyka w Unii Europejskiej INFORMACJE SYGNALNE r.
INFORMACJE SYGNALNE Turystyka w Unii Europejskiej 16.02.2018 r. 48,6% Udział noclegów udzielonych turystom Według Eurostatu - Urzędu Statystycznego Unii Europejskiej, liczba noclegów udzielonych w turystycznych
Bardziej szczegółowoBadanie zróżnicowania krajów członkowskich i stowarzyszonych Unii Europejskiej w oparciu o wybrane zmienne społeczno-gospodarcze
Barbara Batóg Jacek Batóg Uniwersytet Szczeciński Badanie zróżnicowania krajów członkowskich i stowarzyszonych Unii Europejskiej w oparciu o wybrane zmienne społeczno-gospodarcze W 2004 roku planowane
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 32/2017
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż W drugim tygodniu sierpnia ceny zakupu pszenicy konsumpcyjnej, po znaczącym spadku w poprzednim tygodniu, nieco wzrosły. W dniach 7 13 sierpnia 2017
Bardziej szczegółowoEURO jako WSPÓLNA WALUTA
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy EURO jako WSPÓLNA WALUTA Prof. dr hab. Eugeniusz Gatnar Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 18 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r.
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w pierwszym tygodniu kwietnia 2018 r. wzrosły ceny większości monitorowanych zbóż. W dniach 2 8.04.2018 r. w zakładach zbożowych objętych
Bardziej szczegółowoWyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy
Wyzwania polityki ludnościowej wobec prognoz demograficznych dla Polski i Europy Grażyna Marciniak Główny Urząd Statystyczny IV. Posiedzenie Regionalnego Forum Terytorialnego, Wrocław 8 grudnia 215 r.
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 48/2013 TENDENCJE CENOWE. Ceny krajowe w skupie
RYNEK ZBÓŻ Ceny krajowe w skupie TENDENCJE CENOWE W pierwszym tygodniu grudnia 2013 r. w krajowym skupie odnotowano dalszy wzrost cen zbóż podstawowych oraz spadek cen kukurydzy. Według danych Zintegrowanego
Bardziej szczegółowoWPŁYW INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ
WPŁYW INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ dr Anna Stępniak-Kucharska Uniwersytet Łódzki Plan wystąpienia 1. 2. 3. 4. Cel referatu Dane źródłowe Pojęcie wolności gospodarczej
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 2017 ROK
07.06.206 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 56 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 207 ROK Jak wynika z prognoz Komisji Europejskiej na 207 rok, dynamika realnego
Bardziej szczegółowoZakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych. dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska
Zakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska Cel badania Identyfikacja zakresu wykorzystania handlu elektronicznego
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN
Bardziej szczegółowoPolityka kredytowa w Polsce i UE
Polityka kredytowa Raport Polityka Kredytowa powstał w oparciu o dane zgromadzone przez Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) oraz (ECB) Europejski Bank Centralny. Jest to pierwszy w Polsce tego typu raport odnoszący
Bardziej szczegółowoWYZWANIA NA RYNKU ENERGII
BLOK TEMATYCZNY: Zrównoważone finansowanie infrastruktury WYZWANIA NA RYNKU ENERGII Nowe oferty dostawców i zmienione zachowania użytkowników dr Andrzej Cholewa dr Jana Pieriegud Sopot, 26 czerwca 2013
Bardziej szczegółowoSytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku :38:33
Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku 2015-10-21 14:38:33 2 Rumunia jest krajem o dynamicznie rozwijającej się gospodarce Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku. Rumunia jest dużym krajem o dynamicznie
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 6/2017. Cena bez VAT. Zmiana tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) r.
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż W czwartym tygodniu września 2017 r. ceny zakupu pszenicy konsumpcyjnej uległy obniżeniu, natomiast wzrosły ceny pozostałych monitorowanych zbóż. W
Bardziej szczegółowoEKSPORT WYROBÓW WYSOKIEJ TECHNIKI W UNII EUROPEJSKIEJ EXPORT OF HIGH TECH IN THE EUROPEAN UNION
PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU RESEARCH PAPERS OF WROCŁAW UNIVERSITY OF ECONOMICS nr 416 2016 Współczesne problemy ekonomiczne. ISSN 1899-3192 Rozwój zrównoważony w wymiarze globalnym
Bardziej szczegółowo1. Mechanizm alokacji kwot
1. Mechanizm alokacji kwot Zgodnie z aneksem do propozycji Komisji Europejskiej w sprawie przejęcia przez kraje UE 120 tys. migrantów znajdujących się obecnie na terenie Włoch, Grecji oraz Węgier, algorytm
Bardziej szczegółowo156 Eksport w polskiej gospodarce
156 Eksport w polskiej gospodarce Eksport w polskiej gospodarce struktura oraz główne trendy Eksport jest coraz ważniejszym czynnikiem wzrostu gospodarczego w Polsce. W 217 r. eksport stanowił 54,3% wartości
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty. Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt?
Akademia Młodego Ekonomisty Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt? dr Anna Gardocka-Jałowiec Uniwersytet w Białymstoku 7 marzec 2013 r. Dobrobyt, w potocznym rozumieniu, utożsamiać można
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach 2012. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi.
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Zmiana tyg. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r.
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w drugim tygodniu kwietnia 2018 r. ponownie wzrosły ceny monitorowanych zbóż. W dniach 9 15.04.2018 r. w zakładach zbożowych objętych monitoringiem
Bardziej szczegółowoNapływ kapitału zagranicznego a równowaga zewnętrzna Polski
Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 3/2016 (81) DOI: 10.18276/frfu.2016.81-02 s. 15 24 Napływ kapitału zagranicznego a równowaga zewnętrzna Polski Ewa Bilewicz, Halina Nakonieczna-Kisiel * Streszczenie:
Bardziej szczegółowoMiejsce Polski w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi Unii Europejskiej. dr Łukasz Ambroziak mgr Małgorzata Bułkowska
Miejsce Polski w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi Unii Europejskiej dr Łukasz Ambroziak mgr Małgorzata Bułkowska Zakład Ekonomiki Przemysłu Spożywczego Warszawa, 10 października 2014 r.
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r.
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w czwartym tygodniu stycznia 2018 r. ceny pszenicy konsumpcyjnej i żyta konsumpcyjnego uległy obniżeniu, a jęczmienia paszowego i kukurydzy
Bardziej szczegółowoPODOBIEŃSTWA RYNKÓW PRACY W GRUPIE KRAJÓW UE-28
Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 289 2016 Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Wydział Ekonomii Katedra Analiz i Prognozowania Rynku Pracy jaroslaw.wasowicz@ue.katowice.pl
Bardziej szczegółowoSytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r.
1 Urz d Statystyczny w Gda sku W Polsce w 2012 r. udział osób w wieku 30-34 lata posiadających wykształcenie wyższe w ogólnej liczbie ludności w tym wieku (aktywni zawodowo + bierni zawodowo) wyniósł 39,1%
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 49/2013
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny krajowe w skupie W drugim tygodniu grudnia 2013 r. w krajowym skupie odnotowano dalszy wzrost cen zbóż. Według danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg. TENDENCJE CENOWE. Towar
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż W pierwszym tygodniu czerwca 2018 r. wzrosły ceny skupu wszystkich monitorowanych zbóż. Zakłady zbożowe objęte monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 27/2017
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w pierwszym tygodniu lipca 2017 r. ceny zbóż podstawowych były znacząco wyższe niż w analogicznym okresie 2016 r. W dniach 3 9 lipca
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg.
RYNEK ZBÓŻ ZBIORY ZBÓŻ W UE W 2018 R. Według aktualnej prognozy Komisji Europejskiej zbiory zbóż w UE w 2018 r. mogą się ukształtować na poziomie 304 mln ton 1, o 0,8% niższym niż w 2017 r. Spadek zbiorów
Bardziej szczegółowoPaweł Borys Polski Fundusz Rozwoju
Oszczędności długoterminowe z perspektywy rynku kapitałowego a wzrost gospodarczy kraju Paweł Borys Polski Fundusz Rozwoju Forum Funduszy Inwestycyjnych, Warszawa, 16.06.2016 Model wzrostu Polski oparty
Bardziej szczegółowoKonkurencyjność polskiej gospodarki na tle krajów unijnych
Konkurencyjność polskiej gospodarki na tle krajów unijnych Dr Magdalena Hryniewicka Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Zakład Ekonomii Plan wystąpienia Cel Definicje konkurencyjności w literaturze
Bardziej szczegółowoZmiany na ekonomicznej mapie świata
Zmiany na ekonomicznej mapie świata Ryszard Petru Główny Ekonomista BRE Banku, Dyrektor Banku ds. Strategii i Nadzoru Właścicielskiego Starogard Gdański, 22.10.2010 1 Agenda Wschodząca Azja motorem światowego
Bardziej szczegółowoStosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami. Tomasz Białowąs
Stosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami Tomasz Białowąs Wysoki dynamika wymiany handlowej 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Eksport całkowity UE Eksport UE do Chin Import całkowity UE Import
Bardziej szczegółowoSzara strefa w Polsce
Szara strefa w Polsce dr hab. prof. nadzw. Konrad Raczkowski Podsekretarz Stanu Ministerstwo Finansów www.mf.gov.pl Rodzaje nierejestrowanej gospodarki Szara strefa obejmuje działania produkcyjne w sensie
Bardziej szczegółowoZatrudnienie w Polsce Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Trendy na polskim rynku pracy 80 75 Wskaźnik zatrudnienia Wskaźnik aktywności Stopa bezrobocia 20 18 70 16 65 60 14 55 12 50 10 45 8 40 35 6 30 4 Turcja
Bardziej szczegółowoSytuacja makroekonomiczna w Polsce
Departament Polityki Makroekonomicznej Sytuacja makroekonomiczna w Polsce 27 lutego 215 ul. Świętokrzyska 12-916 Warszawa tel.: +48 22 694 52 32 fax :+48 22 694 36 3 Prawa autorskie Ministerstwo Finansów
Bardziej szczegółowoPomiar dobrobytu gospodarczego
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Pomiar dobrobytu gospodarczego Uniwersytet w Białymstoku 07 listopada 2013 r. dr Anna Gardocka-Jałowiec EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoProdukt krajowy brutto w województwie śląskim w 2010 r.
Urząd Statystyczny w Katowicach 40 158 Katowice, ul. Owocowa 3 e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.: 32 7791 200 fax: 32 7791 300, 258 51 55 OPRACOWANIA SYGNALNE Produkt krajowy brutto w województwie
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT
RYNEK ZBÓŻ UNIJNY HANDEL ZAGRANICZNY ZBOŻAMI W SEZONIE 2017/2018 1 Duża konkurencja (zwłaszcza ze strony Federacji Rosyjskiej i Ukrainy) na tradycyjnych rynkach zbytu (Afryka Północna i Bliski Wschód)
Bardziej szczegółowoMaciej Rapkiewicz, Instytut Sobieskiego,
sektor rządowy (Skarb Państwa, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej z.o.z., państwowe szkoły wyższe) sektor samorządowy (jednostki samorządu terytorialnego, samodzielne publiczne z.o.z., samorządowe
Bardziej szczegółowoPRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2012 R.
Urząd Statystyczny w Katowicach Ośrodek Rachunków Regionalnych ul. Owocowa 3, 40 158 Katowice e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.: 32 779 12 00 fax: 32 779 13 00, 258 51 55 katowice.stat.gov.pl OPRACOWANIA
Bardziej szczegółowoHandel międzynarodowy - Otwarcie gospodarki
Handel międzynarodowy - Otwarcie gospodarki 2 Handel międzynarodowy - Otwarcie gospodarki 0 Autarkia = = gospodarka zamknięta 0 Gospodarka otwarta 3 Otwarcie gospodarki - zadanie 0 Jak mierzymy stopień
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Walutowa wieża Babel
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Walutowa wieża Babel dr Monika Pettersen-Sobczyk Uniwersytet Szczeciński 3 grudnia 2015 r. Temat: Walutowa Wieża Babel 1) Czy potrzebujemy własnej waluty? 2) Czy ma sens
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r.
EUR/t RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym na przełomie stycznia i lutego 2018 r. ceny pszenicy konsumpcyjnej i jęczmienia paszowego uległy obniżeniu, a żyta konsumpcyjnego i
Bardziej szczegółowoMIEJSCE POLSKIEGO PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO W UNII EUROPEJSKIEJ
MIEJSCE POLSKIEGO PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO W UNII EUROPEJSKIEJ mgr Małgorzata Bułkowska mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Konferencja: Przemysł spożywczy otoczenie rynkowe, inwestycje, ekspansja
Bardziej szczegółowoAktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej
Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej dr Ewa Wasilewska II Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa Społeczne wyzwania i problemy XXI wieku. STARZEJĄCE SIĘ SPOŁECZEŃSTWO
Bardziej szczegółowoRYNEK JAJ SPOŻYWCZYCH. Nr 38/ września 2014 r.
M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.
Bardziej szczegółowoZ. Pozsar i in.: pośrednictwo finansowe, które jest związane z dokonywaniem transformacji terminów zapadalności oraz płynności bez jednoczesnego
Shadow banking. Z. Pozsar i in.: pośrednictwo finansowe, które jest związane z dokonywaniem transformacji terminów zapadalności oraz płynności bez jednoczesnego dostępu do środków banku centralnego lub
Bardziej szczegółowoAnaliza wpływu dodatkowego strumienia wydatków zdrowotnych na gospodarkę
Analiza wpływu dodatkowego strumienia wydatków zdrowotnych na gospodarkę 8 maja 2014 Łukasz Zalicki 85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż W Polsce ceny zbóż podstawowych, po spadku w okresie zbiorów, od września 2017 r., pomimo tygodniowych wahań, wykazują tendencję wzrostową. Na rynku unijnym
Bardziej szczegółowoRYNEK JAJ SPOŻYWCZYCH. Nr 37/ września 2013 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 42, poz. 471
Bardziej szczegółowoSpołeczno-ekonomiczne uwarunkowania poprawy wydajności pracy w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów Unii Europejskiej
Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania poprawy wydajności pracy w polskim przemyśle spożywczym na tle krajów Unii Europejskiej mgr Jadwiga Drożdż mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Prezentowany
Bardziej szczegółowoPłaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT]
Płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT] data aktualizacji: 2018.05.14 Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji. Niektóre grupy społeczne domagają się jej podniesienia, z kolei
Bardziej szczegółowoRYNEK JAJ SPOŻYWCZYCH. Nr 36/ września 2014 r.
M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.
Bardziej szczegółowoWarunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski
Warunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski Wojciech Burzyński Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur Warszawa, 8 kwietnia
Bardziej szczegółowoZrównoważona intensyfikacja rolnictwa jako kombinacja efektywności ekonomicznej i środowiskowej. prof. Andrzej Czyżewski mgr Jakub Staniszewski
Zrównoważona intensyfikacja rolnictwa jako kombinacja efektywności ekonomicznej i środowiskowej prof. Andrzej Czyżewski mgr Jakub Staniszewski XV Międzynarodowa Konferencja Naukowa Globalne problemy rolnictwa
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach 2013. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2013 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2013 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi.
Bardziej szczegółowoWyzwania w rozwoju gospodarczym Polski : jaka rola JST i spółek komunalnych? Witold M.Orłowski
Wyzwania w rozwoju gospodarczym Polski : jaka rola JST i spółek komunalnych? Witold M.Orłowski Lubelska Konferencja Spółek Komunalnych, 22.10.2014 Od 20 lat Polska skutecznie goni bogaty Zachód 70.0 PKB
Bardziej szczegółowoWykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła
M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.
Bardziej szczegółowoRYNEK JAJ SPOŻYWCZYCH. Nr 41/ października 2014 r.
M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.
Bardziej szczegółowoWykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła
M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg.
RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż Od początku 2018 r. na rynku krajowym ceny pszenicy konsumpcyjnej są względnie stabilne. W dniach 8 14.01.2018 r. w zakładach zbożowych objętych monitoringiem
Bardziej szczegółowoProwadzący: Jacek Kocerka, Łukasz Matuszczak, Rafał Woźniak Poniedziałki 18:30-20:00, Aula F Oceny 50% prezentacja 20% obecności 30% test [60%, 65%)
Zajęcia 1 1 Prowadzący: Jacek Kocerka, Łukasz Matuszczak, Rafał Woźniak Poniedziałki 18:30-20:00, Aula F Oceny 50% prezentacja 20% obecności 30% test [60%, 65%) 3; [65%, 70%) 3,5; [70%, 80%) 4, [80%, 90%)
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 216 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 216 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Publikacja chroniona jest prawami
Bardziej szczegółowoWykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła
M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.
Bardziej szczegółowoFinansowanie akcji kredytowej
Finansowanie akcji kredytowej ze źródeł zagranicznych: doświadczenia Hiszpanii i Irlandii Robert Woreta Departament Analiz Rynkowych Urząd Komisji Nadzoru Finansowego 24 września 2010 roku 1 10,0 % Negatywne
Bardziej szczegółowoRYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 35/2015
kg na mieszkańca Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 35/2015 RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny krajowe w przedsiębiorstwach prowadzących zakupy W pierwszym tygodniu września 2015 r. na rynku krajowym ceny
Bardziej szczegółowoInformacja na temat rozwiązań dotyczących transgranicznej działalności zakładów ubezpieczeń w Unii Europejskiej
Informacja na temat rozwiązań dotyczących transgranicznej działalności zakładów ubezpieczeń w Unii Europejskiej Notatka prezentuje wybrane informacje statystyczne o działalności zagranicznych zakładów
Bardziej szczegółowoCzy równe dopłaty bezpośrednie w UE byłyby sprawiedliwe? Prof. J. Kulawik, Mgr. inż. A. Kagan, Dr B. Wieliczko
Czy równe dopłaty bezpośrednie w UE byłyby sprawiedliwe? Prof. J. Kulawik, Mgr. inż. A. Kagan, Dr B. Wieliczko Teza do potwierdzenia Zawodność rynku i państwa a rolnictwo Efektywne dostarczanie dobra publicznego
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy. Bilans płatniczy rejestruje międzynarodowe przepływy kapitału, związane m.in. z handlem zagranicznym i inwestycjami zagranicznymi.
Bilans płatniczy Bilans płatniczy rejestruje międzynarodowe przepływy kapitału, związane m.in. z handlem zagranicznym i inwestycjami zagranicznymi. Ważny dla banku centralnego ponieważ: - ściśle monitorowany
Bardziej szczegółowoPodatek od niektórych instytucji finansowych - zagrożenie dla klientów ubezpieczycieli. Warszawa, 21 lutego 2011 r.
Podatek od niektórych instytucji finansowych - zagrożenie dla klientów ubezpieczycieli Warszawa, 21 lutego 2011 r. Udział ubezpieczeń w gospodarce Składka przypisana brutto z ubezpieczeń majątkowych oraz
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Unii Europejskiej
L 30/6 2.2.2018 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2018/162 z dnia 23 listopada 2017 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 oraz załączniki II
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Mierniki dobrobytu gospodarczego Przemysław Pluskota Uniwersytet Szczeciński 05 listopada 2015r. Mierniki dobrobytu gospodarczego MIERZENIE ROZMIARÓW AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ PKB PKB per capita PNB W gospodarce
Bardziej szczegółowoMonitor konwergencji nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 5 / 1 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 69 36 69 36 fax (+8 ) 69 1 77 e-mail: dziennikarze @mofnet.gov.pl
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach 2014. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2014 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi. W przypadku cytowania jej fragmentów należy wskazać
Bardziej szczegółowoStatystyka bilansu płatniczego źródło informacji o nierównowadze gospodarczej
Jacek Kocerka / Departament Statystyki Statystyka bilansu płatniczego źródło informacji o nierównowadze gospodarczej Łódź / 18 października 2013 Statystyka bilansu płatniczego źródło informacji o nierównowadze
Bardziej szczegółowoPRODUKT KRAJOWY BRUTTO
Opracowania sygnalne PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W 2007 R. Urząd Statystyczny w Katowicach, ul. Owocowa 3, 40-158 Katowice www.stat.gov.pl/katow e-mail: SekretariatUsKce@stat.gov.pl tel.:
Bardziej szczegółowo