Standardy krajowe w pielęgniarstwie w Niemczech. Doświadczenia własne. Słowa kluczowe: standard krajowy, DNQP, jakość, proces tworzenia, wdrażanie

Transkrypt

1 Standardy krajowe w pielęgniarstwie w Niemczech. Doświadczenia własne. Dipl. Pflegewirtin Urszula Aleksy, Niemcy Słowa kluczowe: standard krajowy, DNQP, jakość, proces tworzenia, wdrażanie w praktykę Krajowy standard stworzony przez ekspertów czy specjalistów w pielęgniarstwie (Nationaler Expertenstandard in der Pflege) jest obowiązującą wytyczną dotyczącą świadczeń pielęgniarskich w Niemczech. Cechami charakterystycznymi standardu jest: - temat standardu, który odnosi się do diagnozy pielęgniarskiej, czyli do potencjalnego albo aktualnego problemu pacjenta. - wydanie standardu przez autoryzowaną jednostkę, którą stanowi DNQP (Deutsches Netzwerk für Qualitätsentwicklung in der Pflege) - Niemiecka Sieć do Spraw Rozwoju Jakości w Pielęgniarstwie). DNQP jest to ogólnokrajowy zespół naukowców, ekspertów, specjalistów w pielęgniarstwie z siedzibą na uczelni w Osnabrück, działający od 1999 roku oraz finansowany przez Ministerstwo Zdrowia [1]. Głównym celem DNQP jest rozwój i wzmacnianie jakości świadczeń przez tworzenie standardów, czuwanie nad procesem ich wdrażania oraz kontrolą rezultatów ich implementacji. Ponadto bierze aktywny udział w badaniach związanych z metodami rozwoju oraz pomiarem jakości. DNQP kooperuje z Towarzystwem Pielęgniarskim DPR (Deutscher Pflegerat e.v.), instancją polityczną BUKO-QS (Bundeskonferenz zur Qualitätssicherung in in Gesundheits- und Pflegevesen e.v.) oraz Związkiem Obrony Praw Pacjenta. Przez standard rozumiemy uzgodniony poziom wykonawstwa zmierzający do ideału, regułę, normę, wzorzec [2]. Wielostronne spojrzenie na standard uwidacznia jego przydatność w zakresie: - pracy naukowej metody tworzenia i ewaluacji poszerzania zasobu wiedzy sprawdzonej instrument w Evidence Based Practice

2 - polityki zawodowej sprecyzowanie świadczeń odzwierciedlenie w gratyfikacji aprobata społeczna - zarządzania wprowadzenie w praktykę realizacja w praktyce dopasowanie warunków pracy - składu i budowy pragmatyczny instrument Zadaniem standardu krajowego jest podniesienie jakości świadczeń pielęgniarskich oraz zapewnienie opieki na wysokim poziomie przez coraz doskonalszą praktykę pielęgniarską w konkretnej sytuacji. W tym właśnie celu standardy krajowe obejmują najważniejsze zagadnienia w działalności pielęgniarki. Formułują konkretny problem i cel specyficzny dla danej sytuacji, np.: adekwatna profilaktyka przeciwodleżynowa zapobiegająca powikłaniu odleżyna. Dalszym, jednakże nieodzownym zadaniem standardu krajowego jest efektywne zaspokojenie potrzeb z uwzględnieniem ekonomicznego wykorzystania potencjału ludzkiego. Niezmiernie istotne jest zapewnienie EBN (Evidence-Based-Nursing), a przez to dalszy rozwój pielęgniarstwa jako dziedziny naukowej. Zasięg standardu obejmuje cały personel pielęgniarski (fachowców) każdej placówki Służby Zdrowia (obszar) i wszystkich pacjentów albo ich określonej populacji (klienci) jednocześnie. Z tematem standard nieodzownie związane jest pojęcie jakość. Przez jakość rozumiany jest zespół cech produktu lub usługi, które wpływają na ich zdolność do zaspokojenia określonej potrzeby. Stopień w jakim świadczona usługa przynosi pożądany wynik [2]. Proces tworzenia i kontrola - audit jest dokładnie sformułowany przez DNQP i bazuje na aktualnych metodach stosowanych w badaniach oraz pracach naukowych. Postępowanie w toku opracowania standardu krajowego zawiera: sprecyzowanie problemu,

3 pracę z literaturą przedmiotu, konsultacje, ustalenie stanowiska (konsensus), opracowanie pierwszej wersji, test w praktyce, ewaluację wyników, publikację opracowanego dokumentu. Struktura gotowego standardu zawiera kryteria (mierniki) oraz odpowiednik ich wymogów w oparciu o definicje jakości Donabediana z 1980 roku [3], w której to jakość znajduje odbicie w trzech kryteriach (wymiarach) jednocześnie: Organizacja/struktura (wymogi stawiane placówce służby zdrowia oraz pielęgniarce) Proces (uogólnione wyliczenie czynności pielęgniarskich) Wynik. (rezultat końcowy/outcome) Kryteria zawierają praktyczne informacje jak osiągnąć/spełnić standard oraz są sprecyzowane na 5 płaszczyznach. Rezultat opisany w wyniku końcowym jest odzwierciedleniem celu. Tabela nr 1. Skład i budowa standardu krajowego [1, 2] Struktura Proces Wynik W Y M O G I Opisuje warunki, które są istotne dla wyniku końcowego: - Personel - Wyposażenie - Organizacja wewnętrzna - Procesy wewnętrzne - Komunikacja/informacja - Regulamin wewnętrzny - Tożsamość firmy - Edukacja - Sieć Opisuje przebieg działań bazujących na procesie pielęgnowania: - zastosowanie wiedzy i umiejętności - nawiązanie kontaktu z pacjentem - zaplanowanie i realizacja procesu pielęgnacji Opisuje stan pacjenta i stopień jego zadowolenia. Konkretyzuje w jakim stopniu został osiągnięty cel: - wynik interwencji pielęgniarskiej - konsenus współpracy lekarsko-pielęgniarskiej - ustalenie następnego celu

4 - zadowolenie klienta Informacja zwrotna Tabela nr 2. Przykład: Krajowy standad ekspertów Pielęgnacja osób z raną przewlekłą ; płaszczyzna pierwsza [1,5] w tłumaczeniu autorki. Struktura Proces Wynik W Y M O G I Pielęgniarka posiada wiedzę oraz umiejętność komunikowania, dzięki krórym identifikuje osoby z raną przewlekłą oraz problemy pielęgnacyjne zwiazane z istnieniem rany. Placówka posiada regulamin ustalający zasady współdziałania w opiece nad chorym z raną. Dysponuje potrzebnym personelem oraz wyposarzeniem Pielęgniarka podczas wywiadu (anamnesa) zbiera dane o ranie, o rodzaju dolegliwości związanych z raną oraz o możliwościach pacjenta w zakresie samoopieki. Kontaktujez pielęgniarką specjalistką w zarządzaniu ranami. Dokumentacja - zawiera specyficzne informacje dotyczące stanu rany oraz stanu pacjenta wraz z jego wiedzą na temat związany z raną Informacja zwrotna Informacja zwrotna na przykładzie krajowego standardu ekspertów Pielęgnacja osób z raną przewlekłą zawiera dane czy: pacjent jest przygotowany do samopielęgnacji poprawa stanu pacjenta odzwierciedla się w poprawie jakości życia dokumentacja odzwierciedla aktualny stan pacjenta

5 Proces wprowadzania standardu w praktykę przebiega wg wskazówek DNQP. Planowana implementacja czyli okres próbny wersji pierwszej następuje w wybranych placówkach Służby zdrowia i zajmuje 6 miesięcy. Kierownicy poszczególnych projektów biorą udział w warsztatach na uczelni w Osnabrück. Celem spotkań jest wymiana informacji oraz kontrola dotychczasowych poczynań. Każda uczestnicząca w implementacji placówka przesyła swoje wyniki projektu do biura DNQP. Zebranie danych o projekcie przeprowadzane jest na opracowanych przez ekspertów formularzach. Wyniki zbierane sa na podstawie dokumentacji, wywiadu z kadrą oraz pacjentami. Analizowane dane dotyczą: stanu rany i pacjenta, współpracy między grupami zawodowymi, warunków pracy, stanu wiedzy kadry związanej z tematem standardu zadowolenia pacjenta z opieki wzmocnienia samoopieki. Następnie DNQP dokonuje ewaluacji wszystkich projektów (w ciągu kolejnych 6 miesiecy) oraz opracowuje wynik końcowy wraz z jego interpretacją, który jest podstawą dyskusji w gronie fachowców. Konsensem ewaluacji jest oficjalne wydanie pełnego tekstu Standardu w postaci wydania ISBN. Pierwsza publikacja standardu odbywa sie podczas konferencji ogólnokrajowej przez grupę ekspertów z DNQP. Dalsze wdrażanie standardów krajowych w praktykę zawodową odbywa sie przez zespoły pielęgniarskie. DNQP przy współpracy kierowników projektów wspomagają wdrażające zespoły. Związki oraz towarzystwa pielęgniarskie uwzględniają temat Standardy krajowe w programach swoich konferencji, zjazdów a także szkoleń. Standardy krajowe spotykają sie także z krytyką ze strony praktyków. Krytyka ostatniego standardu Pielęgnacja osób z raną przewlekłą dotyczy [4]: warunków pracy i zakresu obowiazków kwalifikacji wymogów stawianych dzisiejszej kadrze edukacji przyszłej kadry braku wpływu na refundację procedur wpływu polityki na treść standardu (autonomia zawodu) niechęci do zmian ze strony pacjentów, Kasy Chorych i innych

6 pojedyńczo samej treści standardu Standardy narodowe ekspertów okazały sie dobrym wzorcem i instrumentem w praktyce pielęgniarskiej. Przyjęte zostały przez praktyków, aczkolwiek również krytycznie przez nich są spostrzegane. Przyczyniają się do ustabilizowania oraz ciągłego rozwoju jakości świadczeń pielęgniarskich. Piśmiennictwo: www. thieme.de/cne/inhalte/pflegestandards 3. Hoehl, Mechthild (Hrsg.):Gesundheits und Kinderkrankenpflege, Thiemes 2008, 3 Auflage 4. Moers, Martin: Ergebnisse der wissenschaftlichen Begleitung; 11. Netzwerkworkshop des DNQP in der Charite Universitätsmedizin Berlin, Deutsches Netzwerk für Qualitätsentwicklung in der Pflege: Sonderdruck Expertenstandard Pflege von Menschen mit chronischen Wunden; Fachhochschule Osnabrück 2008