NA WYDZIALE BIOLOGII, GEOGRAFII I OCEANOLOGII

Transkrypt

1 NA WYDZIALE BIOLOGII, GEOGRAFII I OCEANOLOGII KATALOG IMPREZ dr Piotr Rutkowski, dr Stella Mudrak, mgr inż. Magdalena Więcko Redakcja: mgr Aleksandra Matuszkiewicz Kontakt: piotr1rutkowski@gmail.com Tel:

2 I. Imprezy w dniu Wycieczki 29.05/1 Wycieczka hydrograficzna na obszar delty Wisły (przede wszystkim dla liceum i dorosłych) W godzinach: Prowadzący: mgr Jerzy Błaszkowski, mgr Zuzanna Krajewska Instytut Geografii, Katedra Hydrologii tel.: w. 47 lub geojb@univ.gda.pl do r. Co zabrać ze sobą: Ochrona przeciwdeszczowa i przeciwwiatrowa, wygodne obuwie, prowiant na 8,5 godziny Celem wycieczki jest zapoznanie uczestników z wyjątkowością geograficzną regionu delty Wisły, pokazanie bogactwa zjawisk i obiektów wodnych, tak naturalnych, jak i antropogenicznych, omówienie historii rozwoju delty Wisły oraz historii działań człowieka dla ochrony przed powodziami i wspomożenia działalności gospodarczej, ukazanie różnorodności funkcji hydrologicznych i gospodarczych jako pola działania dla wielu dyscyplin naukowych /2 Życie na moczarach. Rezerwat przyrody 'Jezioro Drużno' W godzinach: Prowadzący: dr Dariusz Jakubas, dr Czesław Nitecki Instytut Biologii, Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców tel.: , lub biodj@univ.gda.pl do r. Uwagi: Impreza dla osób sprawnych fizycznie - do przejścia kilka km piechotą Tereny podmokłe w świadomości wielu osób postrzegane są jako miejsca niezagospodarowane, będące wylęgarnią komarów i czekające na przekształcenie. W istocie jednak tereny te są ostoją bioróżnorodności i nierzadko miejscem bytowania ginących gatunków roślin i zwierząt. Do miejsc takich należy rezerwat Jezioro Drużno koło Elbląga, liczący ponad 3000 ha, obejmujący obszary bagiennych lasów, szuwarów, kanałów i rozlewisk. Jego centralnym elementem jest jezioro, o głębokości nieprzekraczającej 1,2 m, którego powierzchnie niemal w całości pokrywają łany barwnie kwitnących; lilii wodnych, grzybieni białych, grążeli żółtych i grzybieńczyków. Na terenie rezerwatu gniazduje około 110 gatunków ptaków. Jest on tez ważnym miejscem odpoczynku ptaków wodnobłotnych w czasie wiosennych i jesiennych migracji. Prezentacja walorów tego niezwykłego terenu jest celem naszej wycieczki, co ułatwi nam przeznaczona specjalnie dla turystów ścieżka dydaktyczna, wieża obserwacyjna i pomosty. 2

3 29.05/3 Wyspa przyrodniczych skarbów W godzinach: Prowadzący: dr Mateusz Ciechanowski, Liliana Keslinga Instytut Biologii, Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców Naukowe Koło Ornitologiczne Studentów Uniwersytetu Gdańskiego KOS UG tel.: lub liliana.keslinka@gmail.com do r. Wyspa Sobieszewska to miejsce o szczególnych walorach przyrodniczych na skalę ogólnokrajową. Każdy miłośnik przyrody znajdzie tutaj coś dla siebie. Botanicy zachwycą się mikołajkiem nadmorskim, storczykami takimi jak kruszczyk rdzawoczerwony. Zainteresowani zwierzętami mogą liczyć na spotkanie sarny, dzika, a nawet foki szarej odpoczywającą na plaży. Jest to również raj dla amatorów ornitologii - znajdują się tu dwa rezerwaty ornitologiczne - Mewia Łacha i Ptasi Raj. Ma tu też swoją siedzibę Stacja Ornitologiczna PAN. W czasie proponowanej wycieczki obejmującej spacer wzdłuż Przekopu Wisły uczestnicy poznają fakty przyrodnicze związane z wyspą. Przy pomocy atlasów i kluczy będą oznaczać spotykane gatunku roślin i zwierząt. Uczestnicy będą mieli również niepowtarzalną okazję obserwacji przy pomocy lunety ptaków przebywających na terenie rezerwatu Mewia Łacha. Na specjalnie przygotowanych kartach obserwacji biorący udział w wycieczce będą notować swoje spostrzeżenia /4 W kupie raźniej - kolonia czapli i kormoranów na Mierzei Wiślanej (wyłącznie dla: szkoła podstawowa (kl. 4-6), gimnazjum, liceum, dorośli) W godzinach: Prowadzący: dr Michał Goc Instytut Biologii, Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców biogoc@univ.gda.pl Ptaki kolonijne od dawna przyciągały uwagę ludzi. Dopiero zaczynamy rozumieć korzyści i koszty życia w ścisku podejmowanego przez niektóre gatunki. Najbardziej znany, gnieżdżący się w koloniach ptak rybożerny, kormoran czarny budzi mieszane uczucia. Dzięki skutecznej ochronie ocalony od zagłady, dziś gwałtownie zwiększa swoją liczebność, oskarżany jest coraz częściej o powodowanie poważnych strat w gospodarce rybackiej, choć oskarżenia te są niekiedy pozbawione podstaw naukowych. Wycieczka umożliwi bliższe przyjrzenie się największej w Europie kolonii lęgowej kormorana czarnego, ( par). Co roku ptaki te zakładają swe gniazda w sosnowym borze koło miejscowości Kąty Rybackie na Mierzei Wiślanej. Podczas wycieczki zapoznamy się ze zwyczajami tego rybożercy oraz gniazdujących z nim czapli siwych. Zaprezentujemy specyfikę życia w kolonii, metody prowadzonych tu badań naukowych (wyszukiwanie i znakowanie gniazd) oraz problemy konfliktów między tymi ptakami a gospodarką człowieka. 3

4 29.05/5 Warunki klimatyczne centralnej części Pojezierza Kaszubskiego W godzinach: Prowadzący: dr Michał Marosz, dr Józef Korzeniewski Instytut Geografii, Katedra Meteorologii i Klimatologii tel.: w. 41 lub m.marosz@univ.gda.pl do r. Program imprezy składa się z trzech punktów: 1. Wykład, zaplanowany w pomieszczeniach dydaktycznych stacji Limnologicznej UG w Borucinie, w trakcie którego omówione zostaną uwarunkowania cyrkulacyjne i środowiskowe, kształtujące klimat Pojezierza Kaszubskiego. 2. Zwiedzanie ogródka meteorologicznego, znajdującego się na terenie Stacji Limnologicznej UG, połączone z prezentacją sprzętu pomiarowego. W ogródku uczestnicy wycieczki będą mieli możliwość wykorzystania dostępnych na stacji przyrządów do samodzielnego określenia stanu atmosfery. 3. Piesza wycieczka w okolicach rynny Jeziora Raduńskiego Górnego, w czasie której zaprezentowane zostaną w sposób praktyczny przyczyny zróżnicowania topoklimatycznego (klimat lokalny) Pojezierza Kaszubskiego. 4. Podczas powrotu będzie możliwość wejścia na wieżę widokową na Wieżycy (najwyższego wzniesienia w pasie Pojezierzy Pomorskich). Warsztaty 29.05/6 Od liścia do drzewa filogenetycznego - Analiza sekwencji DNA (przede wszystkim dla gimnazjum, liceum) W godzinach: Prowadzący: dr Marcin Górniak, mgr Dorota Cieślicka Instytut Biologii, Katedra Taksonomii i Ochrony Przyrody mg@univ.gda.pl Celem spotkania jest zaprezentowanie technik molekularnych wykorzystywanych w taksonomii. Zajęcia będą składały się z dwóch części. Pierwsza część- teoretyczna to prezentacja multimedialna, w której uczniowie dowiedzą się, jak przygotować mieszaninę do reakcji PCR, poznają tajniki sekwencjonowania DNA oraz podstawy analizy filogenetycznej. Celem pośrednim zajęć będzie także przypomnienie wiadomości z biologii molekularnej. Druga część to warsztaty w laboratorium molekularnym, na których uczniowie samodzielnie przeprowadzą: 1. Proces izolacji DNA z fragmentu tkanki roślinnej (liść) 2. Proces amplifikacji DNA metodą PCR 3. Rozdział produktów reakcji PCR w żelu agarozowym 4

5 II. Imprezy w dniu w Gdańsku 30.05/1 Zapis zmian środowiska w osadach geologicznych (wyłącznie dla gimnazjum) Forma prezentacji: wykład i pokaz Miejsce imprezy: UG WBGIO Instytut Geografii, ul. Dmowskiego 16A, Gdańsk W godzinach: Prowadzący: Janusz Dworniczak Instytut Geografii, Katedra Geomorfologii i Geologii Czwartorzędu dokjdw@univ.gda.pl do r. W ramach kilku krótkich prezentacji multimedialnych zostaną przedstawione różne środowiska sedymentacyjne (m. in. jeziorne, morskie, lodowcowe) oraz zapis w nich zmian klimatycznych, pokrywy roślinnej oraz oddziaływań człowieka w różnych skalach czasowych. Współczesne zmiany środowiska będą omówione na przykładzie zjawisk zachodzących w strefie brzegowej Półwyspu Helskiego, Mierzei Karwieńskiej oraz Zatoki Gdańskiej; zmiany w okresie nasilania się wpływów człowieka w ostatnich kilkuset latach i kilku tysiącach lat - na przykładzie osadów jeziornych z Pojezierza Kaszubskiego; to, co się działo kilkanaście tysięcy lat temu na wschodnim Pomorzu - na przykładzie osadów polodowcowych. Podczas imprezy będzie można obejrzeć ekspozycje różnych typów skał, powstałych w różnych typach środowisk, a także sprzęt, którym prowadzi się badania omawianych osadów /2 Nocni Łowcy - tajemniczy świat nietoperzy Forma prezentacji: wycieczka lub zwiedzanie W godzinach: Miejsce imprezy: Gdańsk Oliwa, Dolina Radości (zbiórka na parkingu u zbiegu ul. Kwietnej i Bytowskiej - przy Kuźni Wodnej) Prowadzący: dr Mateusz Ciechanowski Instytut Biologii, Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców tel.: lub matciech@kki.net.pl Nietoperze, jedyne zdolne do aktywnego lotu ssaki. Nasza wycieczka poprowadzona zostanie przez jeden z najpiękniejszych zakątków Trójmiasta- oliwską Dolinę Radości. Krótkie wprowadzenie zapozna uczestników z podstawową wiedzą o życiu nietoperzy, a zwłaszcza o echolokacji - niedostępnym dla ludzkich zmysłów sposobie odnajdowania drogi w ciemnościach nocy za pomocą ultradźwięków. Zaprezentowane zostaną również nowoczesne metody badań, służące dziś naukowcom do rejestracji i analizy wydawanych przez nietoperze głosów, łącznie z przykładami prawdziwych nagrań i ich barwnego, graficznego obrazu na ekranie komputera. Wreszcie udamy się nad położone w dolinie stawy i skraje lasu, aby obserwować, nieraz z bardzo bliska, polujące nietoperze, reprezentujące co najmniej kilka gatunków. Umożliwi to zapoznanie się z charakterystycznym dla każdego z nich stylem lotu, sposobem chwytania ofiar (owadów), a nawet podsłuchanie ich sygnałów echolokacyjnych za pomocą detektora ultradźwięków. 5

6 III. Imprezy w dniu W Budynku Instytutu Biologii Gdańsk ul Kładki /1 Podstawy skutecznej ochrony jezior i bagien (przede wszystkim dla gimnazjum, liceum) Forma prezentacji: warsztaty W godzinach: Prowadzący: dr Katarzyna Bociąg, dr Krzysztof Banaś, mgr Agnieszka Gałka, mgr Piotr Skurzyński Instytut Biologii, Katedra Ekologii Roślin dokkb@univ.gda.pl U podstaw skutecznej ochrony jezior i bagien leży dobre rozpoznanie i opisanie takich ekosystemów, określenie ich dotychczasowej historii, poznanie mechanizmów ich funkcjonowania oraz stałe monitorowanie warunków siedliskowych. Z zagadnieniami tymi młodzież zapozna się w trakcie warsztatów dla zorganizowanych grup uczniów gimnazjów i liceów pomorskich. W trakcie warsztatów uczestnicy zapoznają się (w formie prezentacji i praktycznych zajęć) z: - typologią jezior i bagien na Pomorzu - metodyką opisu ekosystemu i rozpoznawania gatunków (ze szczególnym naciskiem na gatunki chronione) - metodyką monitoringu warunków siedliskowych (analizy fizykochemiczne wody, osadu i torfu) - sposobem zakładania i prowadzenia hodowli roślin wodnych i bagiennych oraz jej edukacyjnego znaczenia dla ochrony takich ekosystemów /2 Biologia molekularna nauką przyszłości Forma prezentacji: pokaz i warsztaty W godzinach: Prowadzący: dr Magdalena Narajczyk, mgr Ewa Piotrowska, mgr Iwona Sokołowska, mgr Ewa Stec, mgr Aleksandra Wiczk, mgr Piotr Golec Instytut Biologii, Katedra Biologii Molekularnej Celem imprezy jest zapoznanie z najnowszymi technikami biologii molekularnej. Pokażemy, jak wyglądają i jak hodujemy w warunkach laboratoryjnych bakterie, wirusy bakteryjne i ludzkie komórki nowotworowe. Będzie można uczestniczyć w izolacji DNA z komórek bakteryjnych, a następnie oglądać go w żelu agarozowym. Opowiemy, jak badamy sekwencje i funkcje genów. Wytłumaczymy, dlaczego niektóre bakterie nie reagują na antybiotyki, a inne są wrażliwe na promieniowanie UV. Przedstawimy rolę wirusów bakteryjnych w oczyszczaniu wody, a także powiemy o biochipach i ich zastosowaniu w monitorowaniu skażenia środowiska. Wyjaśnimy również, dlaczego warto jeść warzywa. 6

7 30.05/3 Żubr - wymarły, ocalony - nadal zagrożony? (przede wszystkim dla gimnazjum, liceum, dorośli) Forma prezentacji: wykład i pokaz W godzinach: Prowadzący: dr Joanna N. Izdebska Instytut Biologii, Pracownia Parazytologii i Zoologii Ogólnej Katedry Zoologii, Bezkręgowców Żubr to gatunek, którego udana restytucja jest ewenementem w skali światowej. Jego przykład skłania do rozważań nad problemami wymierania gatunków, introdukcji, reintrodukcji i restytucji zwierząt. Obrazuje też wkład Polski w działania na rzecz ochrony Puszczy Białowieskiej i jej znaczenia jako Światowego Dziedzictwa Ludzkości i Światowego Rezerwatu Biosfery. Obecnie niestety, blisko 90 lat od czasu, jak w Puszczy Białowieskiej zginął ostatni żubr, a w 55 lat od powrotu żubrów do Puszczy, mimo osiągnięcia pogłowia ok sztuk (z czego 27% żyje w Polsce), gatunek jest nadal zagrożony. Przyczyną jest bardzo mała pula założycielska obecnej populacji, której konsekwencją jest skromna pula genowa współczesnych żubrów. Jest to przyczyną wielu zagrożeń dla populacji, które ujawniają się w postaci szeregu nieprawidłowości i chorób o podłożu genetycznym, a także obniżonej odporności, co z kolei jest przyczyną dużej podatności na infekcje mikroorganizmów, czy inwazje pasożytnicze /4 Gryzą, kłują, uczulają... Stawonogi pasożytnicze - zagrożenie dla ludzi i zwierząt (przede wszystkim dla gimnazjum, liceum) Forma prezentacji: pokaz i warsztaty W godzinach: Prowadzący: dr Sławomira Fryderyk Instytut Biologii, Katedra Zoologii Bezkręgowców Zarówno w kraju, jak i za granicą można zetknąć się z wieloma pasożytniczymi stawonogami, jak: wszy, pchły, wszoły, kleszcze, skorupiaki. Podczas warsztatów będzie można zapoznać się z tymi organizmami, ich budową, licznymi przystosowaniami do pasożytniczego trybu życia, jak również chorobami przez nie przenoszonymi i sposobami ich uniknięcia /5 Mikroskopijni czyściciele naszych wód Forma prezentacji: pokaz i warsztaty W godzinach: Prowadzący: mgr A. Kilikowska, dr A. Wysocka, dr T. Namiotko, dr Johen Vandekerhove, mgr L. Namiotko, mgr A. Iglikowska, Anna Zając, Agnieszka Dobrzyńska, Anita Szafrańska, Ewelina Hallmann Instytut Biologii, Katedra Genetyki adriak@biotech.ug.gda.pl Eutrofizacja polega na wzroście żyzności zbiorników wodnych. Zwiększony dopływ składników mineralnych powoduje wzmożony rozwój fitoplanktonu oraz zachwianie równowagi tlenowej zbiornika. Objawia się to zazielenieniem i zmniejszeniem przeźroczystości wody, stanowiąc prosty wskaźnik zanieczyszczenia wody. Nadmierna eutrofizacja może zagrażać istnieniu zbiorników wodnych. W 7

8 prezentacji będą przedstawione eksperymenty wyjaśniające rolę wioślarek w redukcji ilości glonów w zeutrofizowanych zbiornikach śródlądowych. Zaplanowano wykazanie różnic w ilości glonów jednokomórkowych i nitkowatych wielokomórkowych poprzez zmiany w przeźroczystości wody w akwariach z wioślarkami i bez nich. W kolejnym zestawie akwariów przedstawione zostanie doświadczenie obrazujące migracje pionowe wioślarek wywołane obecnością kairomonów, wydzielonych przez drapieżnika (ryba planktonożerna). Każdy z uczestników zapozna się z morfologią i przeprowadzi obserwację żywych wioślarek pod mikroskopem stereoskopowym /6 Techniki barwienia żeli białkowych Forma prezentacji: pokaz laboratoryjny W godzinach: Prowadzący: dr Magdalena Narajczyk, mgr Piotr Golec, mgr Tomasz Łagowski Instytut Biologii, Katedra Biologii Molekularnej Celem imprezy jest zapoznanie z technikami wykrywania białek wykorzystywanymi w biologii molekularnej. Pokażemy proces wylewania żeli poliakrylamidowych oraz wyjaśnimy znaczenie ich poszczególnych składników. Zaprezentujemy różne techniki barwienia żeli, m.in. srebrem, coomassie. Przedstawimy również zalety technik fluorescencyjnych /7 Świat wirusów, bakterii i komórek ludzkich w mikroskopie elektronowym Forma prezentacji: pokaz laboratoryjny W godzinach: Prowadzący: dr Magdalena Narajczyk, dr Grażyna Konopa Instytut Biologii, Katedra Biologii Molekularnej W jednym pokazie może uczestniczyć maksymalnie 10 osób. Impreza może zostać odwołana w przypadku uszkodzenia mikroskopu. Bohaterem imprezy będzie mikroskop elektronowy, to jak działa, jak przygotowuje się preparaty mikroskopowe i przede wszystkim, do czego służy. Będzie można obejrzeć wirusy bakteryjne, komórki bakteryjne i ludzkie powiększone nawet milion razy. Będzie można zajrzeć do ich środka, aby podziwiać struktury wewnątrzkomórkowe (jadro komórkowe, mitochondria, lizosomy) oraz śledzić procesy komórkowe (tworzenie spor przez bakterie) /8 Ptaki w naszych ogrodach - 'naturalny środek ochrony roślin' Forma prezentacji: wykład W godzinach: Prowadzący: dr Mateusz Ciechanowski, Jakub Tysiak Instytut Biologii, Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców, Naukowe Koło Ornitologiczne Studentów UG 'KOS UG' Ogródek przydomowy czy działkowy jest dla mieszkańców miast ogromnym skarbem; to kawałeczek własnej ziemi, która dostarcza radości z plonów lub jest miejscem upragnionego odpoczynku po pracy. Wiele osób wkłada ogromny trud w to, aby ich ogród wyglądał pięknie i spełniał ich oczekiwania. A kiedy do naszego ogrodu dodatkowo zawitają ptaki, zaczyna się on wypełniać ich 8

9 pięknym śpiewem. Mało kto jednak wie, że w ptakach ogrody zyskują wspaniałego sojusznika w zwalczaniu szkodników. Niniejszy wykład będzie poświecony ptakom jako naturalnemu środkowi ochrony roślin. Mowa będzie o tym, jak postępować, żeby ptaki w naszym ogrodzie chętnie się pojawiały i nawet zakładały gniazda oraz o tym, jak je chronić przed drapieżnikami. Dodatkowo będzie można posłuchać śpiewu kilku najpopularniejszych, skrzydlatych mieszkańców naszego ogrodu. (wyłącznie dla liceum, dorośli) Forma prezentacji: laboratorium W godzinach: /9 Co się dzieje z białkami w przewodzie pokarmowym? Prowadzący: mgr Anna Sobiecka-Szkatuła, mgr Izabela Guenther Instytut Biologii, Katedra Biochemii guenther@biotech.ug.gda.pl lub sobiecka@biotech.ug.gda.pl Uwagi: Impreza odbywać się będzie jednocześnie w dwóch salach ćwiczeniowych katedry biochemii: 91 i 92. Laboratoria chcielibyśmy powtórzyć trzykrotnie w ciągu dnia w godzinach: 9:00, 11:00, 13:00. Szacowany czas trwania laboratorium dla jednej grupy: 2 godz. Jedna grupa ćwiczeniowa może liczyć do 15 osób (łącznie na daną godzinę do 30 osób). Celem spotkania będzie przybliżenie uczestnikom zasady działania oraz funkcji układu trawiennego na przykładzie człowieka. Przeprowadzona będzie przez uczestników reakcja hydrolizy - trawienia białka przez enzymy produkowane w trzustce oraz żołądku. Przebieg reakcji enzymatycznej zaobserwujemy przez zastosowanie standardowej techniki, jaką jest elektroforeza poliakrylamidowa, która jest wykorzystywana powszechnie w laboratoriach biologicznych oraz medycznych /10 Podróż do wnętrza komórki (przede wszystkim dla gimnazjum, liceum, dorośli) Forma prezentacji: pokaz i warsztaty W godzinach: Prowadzący: Marzena Jeziorska Instytut Biologii, Katedra Cytologii i Embriologii Roślin W czasie pokazu uczestnicy zapoznają się z różnymi technikami mikroskopowymi wykorzystywanymi w dziedzinie biologii komórki tj. mikroskopia świetlna (fluorescencyjna) i skaningowa mikroskopia elektronowa. Podczas pokazu uczestnicy będą mieli możliwość samodzielnego wykonania i obserwacji preparatów anatomicznych, cytologicznych oraz z zakresu embriologii klasycznej i eksperymentalnej. Ponadto zostaną przedstawione wybrane zagadnienia dotyczące hodowli kultur in vitro tkanek i organów roślinnych /11 Atlas mózgu 3D (przede wszystkim dla gimnazjum, liceum, dorośli) Forma prezentacji: pokaz W godzinach: Prowadzący: mgr Irena Majkutewicz Instytut Biologii, Katedra Fizjologii Zwierząt 9

10 Komputerowa prezentacja trójwymiarowego atlasu mózgu człowieka, dodatkowo dostępne będą tablice Ishihary umożliwiające sprawdzenie zdolności rozróżniania kolorów czerwonego i zielonego /12 Czynność elektryczna mózgu (przede wszystkim dla gimnazjum, liceum, dorośli) Forma prezentacji: pokaz laboratoryjny W godzinach: Prowadzący: dr hab. Edyta Jurkowlaniec, Jolanta Orzeł-Gryglewska, Magdalena Kuśmierczak, Maciej Kroplewski, Michał Kulikowski, Paweł Matulewicz Instytut Biologii, Katedra Fizjologii Zwierząt tel.: w dniach od r. do r. Po wprowadzeniu w postaci krótkiego wykładu zaprezentowana zostanie zmiana czynności elektrycznej mózgu po różnych bodźcach, w formie rejestracji i analizy sygnału EEG /13 Krew pod mikroskopem (przede wszystkim dla gimnazjum, liceum, dorośli) Forma prezentacji: pokaz laboratoryjny W godzinach: Prowadzący: dr Wojciech Glac, mgr Piotr Badtke Instytut Biologii, Katedra Fizjologii Zwierząt Własnoręczne wykonanie rozmazu barwionego krwi i jego oglądanie pod mikroskopem. Pokaz poszczególnych populacji leukocytów w obrazie mikroskopowym /14 Wydolność wysiłkowa organizmu (przede wszystkim dla gimnazjum, liceum, dorośli) Forma prezentacji: laboratorium W godzinach: Prowadzący: mgr Paweł Matulewicz, dr Wojciech Glac Instytut Biologii, Katedra Fizjologii Zwierząt Określenie poziomu wydolności organizmu (pułapu tlenowego) na podstawie zachowania się tętna, ciśnienia krwi i częstotliwości oddechów oraz pojemności płuc w czasie wysiłku fizycznego (przy użyciu ergonometru). 10

11 30.05/15 Tajemniczy ogród - w świecie orchidei Forma prezentacji: pokaz i warsztaty W godzinach: Prowadzący: dr Joanna Mytnik-Ejsmont Instytut Biologii, Katedra Taksonomii i Ochrony Przyrody Zabrać się na wycieczkę z pszczołą niosącą pyłek, zaobserwować, jak kwiat przekształca się w owoc, spróbować go i dowiedzieć się dlaczego tak się dzieje! W programie: - warsztaty Tajemnice zapylania, obserwacja żywych okazów tropikalnych gatunków storczyków, doświadczenia z użyciem mikroskopu i binokularu, preparowanie i obserwacja warżki, prętosłupa i pyłkowin egzotycznych gatunków storczyków, zjawisko mimikry, pseudokopulacji pokaz Owoce tropikalne, przegląd owoców tropikalnych gatunków roślin, zapoznanie się z ich budową i funkcją, degustacja - tworzenie modeli kwiatów z papieru - konkursy plastyczne z nagrodami związane z tematyką pokazów - konkurencja sportowa na czas Zapylaj! - dla każdego uczestnika: materiały edukacyjne, botaniczne zakładki do książek, degustacja produktów pochodzenia roślinnego i owoców tropikalnych oraz dyplomy i słodkie nagrody dla biorących udział w konkursach /16 Zielone Trójmiasto - kampania społeczna (I) Forma prezentacji: warsztaty W godzinach: Prowadzący: dr Piotr Rutkowski, Jakub Szlachetko Stowarzyszenie Pro Societas oraz Katedra Taksonomii i Ochrony Przyrody Cel główny: Promocja ekologicznej stylu życia obywateli Trójmiasta poprzez wskazanie jego definicji i determinantów. Harmonogram imprezy: 1) Prezentacja internetowej Ekologicznej Mapy Trójmiasta zawierającej informacje o trójmiejskich rezerwatach, szlakach turystycznych, a także punktach dystrybucji ekologicznych przedmiotów codziennego użytku (torby papierowe/wielorazowe, torebki na psie odchody, miejsca segregacji i skupu odnawialnych odpadów) na bazie portalu ekologicznego zielonygdansk.pl; 2) Edukacja ekologiczna dla najmłodszych realizowana poprzez dyskusję i kolportację biuletynów informacyjnych; 3) Konkursy i quizy z ekologicznymi nagrodami; 4) Zbiórka makulatury, szkła i plastików; 5) Galeria fotografii ekologicznej obszarów trójmiejskich /17 Bliskie spotkania z cząsteczką życia - Izolacja DNA Forma prezentacji: warsztaty W godzinach: Prowadzący: mgr A. Kilikowska, dr A. Wysocka, N. Gasperowicz, E. Ojdakowska, R. Ziółkowski, O. Żołnierkiewicz Instytut Biologii, Katedra Genetyki adriak@biotech.ug.gda.pl 11

12 DNA to największa i najważniejsza znana cząsteczka. Tajemnica izolowania DNA polega na otwarciu komórki, pozwoleniu by jej molekularna zawartość wypłynęła, a następnie oddzieleniu DNA od pozostałych składników komórki. Na zajęciach laboratoryjnych dla młodzieży licealnej prowadzona będzie izolacja DNA pochodzącego z różnych tkanek (np. udka kurczaka) przy wykorzystaniu komercyjnego zestawu oraz omówione będą szczegółowo poszczególne etapy ekstrakcji DNA genomowego. Wizualizacja uzyskanego preparatu DNA będzie przeprowadzona za pomocą techniki elektroforezy agarozowej. Przedstawione będą także odmienne techniki pozyskiwania materiału genetycznego oraz praktyczne wykorzystanie wyizolowanego DNA. Dla dzieci i młodzieży szkół podstawowych i gimnazjum procedura izolacji DNA z owoców będzie opierała się na prostych metodach możliwych do przeprowadzenia we własnej kuchni z wykorzystaniem soli kuchennej i detergentu /18 Dzielisz się z nami owocami - 'genetyczna modelka' muszka owocowa Forma prezentacji: pokaz i warsztaty W godzinach: Prowadzący: mgr A. Kilikowska, dr A. Wysocka, mgr L. Namiotło Instytut Biologii, Katedra Genetyki Chyba każdy zetknął się kiedyś z małym natrętem, jakim jest muszka owocowa (Drosophila melanogaster). Muszki owocowe przywabia zapach produktów takich jak wino, konfitury, ocet czy fermentujące owoce, dlatego też, często możemy je spotkać we własnej kuchni. Nie każdy zdaje sobie jednak sprawę, że ten niewielki owad (2-3 mm) należący do rzędu muchówek (Diptera) jest jednym z najbardziej cenionych w nauce organizmów modelowych. Łatwa hodowla, prosty sposób krzyżowania oraz krótki cykl życiowy powodują, że organizm ten jest powszechnie wykorzystywany w badaniach genetycznych. Warsztaty i pokazy mają na celu przybliżenie biologii tej małej muszki, poznanie jej cyklu rozwojowego i warunków hodowli, przedstawienie zmienności morfologicznej/genetycznej czy nabycia umiejętności rozróżniania płci u muszki owocowej. Dla najmłodszych, przewidujemy konkurs rysunkowy z nagrodami /19 Z immunologią za pan brat Forma prezentacji: warsztaty W godzinach: Prowadzący: dr Anna-Karina Kaczorowska Instytut Biologii, Katedra Mikrobiologii fax: lub szuster@biotech.ug.gda.pl do r. Planowane jest kilka tur imprezy - decyduje kolejność zgłoszeń. Warsztaty mające ukazać rolę i znaczenie układu immunologicznego dla organizmu człowieka. W ramach warsztatów uczniowie (lub goście) będą mogli nauczyć się odróżniać za pomocą przeciwciał, gronkowce, wykrywać w moczu narkotyki itp. 12

13 30.05/20 Molekularne nożyczki (wyłącznie dla liceum) Forma prezentacji: warsztaty W godzinach: Prowadzący: mgr Katarzyna Bielawska, dr hab. Tadeusz Kaczorowski, prof. UG, dr Anna-Karina Kaczorowska Instytut Biologii, Katedra Mikrobiologii fax: lub szuster@biotech.ug.gda.pl do r. Planowane są dwie tury imprezy - decyduje kolejność zgłoszeń. Niezwykły postęp nauk biomedycznych nie byłby możliwy bez wynalezienia technik rekombinacji DNA. Choć sam termin 'inżynieria genetyczna' jest dość leciwy, techniki manipulacji DNA rozwinięto dopiero się w latach 70. i 80, kiedy po raz pierwszy stworzono syntetyczną cząsteczkę DNA, klonowano ludzki gen insuliny i opracowano techniki amplifikacji śladowych ilości DNA. Dziś techniki te stosuje się niemal w każdej dziedzinie życia od diagnostyki i kosmetyki po sądownictwo. I choć obecnie toczą się żywiołowe dyskusje na temat klonowania czy genetycznie modyfikowanej żywności, rzadko, kto wie, na czym polegają techniki rekombinacji DNA. W ramach warsztatów uczestnicy będą mogli samodzielnie przeprowadzić kilka doświadczeń; precyzyjnie przeciąć cząsteczkę DNA przy pomocy 'molekularnych nożyczek' (enzymy restrykcyjne) lub nauczyć się, w jaki sposób naukowcy potrafią uwidocznić cząsteczki DNA, odzyskać przecięte fragmenty o określonej wielkości oraz wykorzystać je do klonowania /21 Inteligencja roślin (przede wszystkim dla szkoła podstawowa (kl. 4-6), gimnazjum, liceum, dorośli) Forma prezentacji: wykład W godzinach: Prowadzący: Andrzej Recław Instytut Biologii, Katedra Taksonomii i Ochrony Przyrody Zawsze dręczyło ludzi pytanie czy rośliny mogą być inteligentne. Jeżeli są - to w jaki sposób się ona ujawnia. Szacuje się, iż jest 40 tyś. gatunków w ponad 750 rzędach. Występują na wszystkich kontynentach, charakteryzując się bardzo dużą różnorodnością, kolorem i kształtem kwiatów, pędu a także samego trybu życia. Właśnie ta specyfika budowy kwiatu powoduje, że botanicy zastanawiają się czy rośliny widzą, czują, słyszą, a co najważniejsze myślą. Taki wniosek, nasuwa się gdy zajrzymy w świat tropikalnych storczyków, głównie ekwadorskich. Wykształciły one tam takie mechanizmy jak pseudokopulacja i automimikra, czyli swoisty kamuflaż. Powodują one, że te zachwycające rośliny, mają swoją drugą- ciemniejszą stronę. Zwierzęta pomagające im w procesie zapylania bardzo często wpadają w śmiercionośne pułapki stworzone przez te inteligentne rośliny. To tylko początek wielu przystosowań tych wiejących grozą (dla zapylaczy roślin ), inteligentnych taktyków. 13

14 30.05/22 Biologia w obiektywie - wystawa zdjęć Forma prezentacji: wystawa W godzinach: Prowadzący: mgr inż. Magda Więcko Instytut Biologii, Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców Wystawa zdjęć o tematyce biologicznej. Świat w obiektywie biologów - naukowców Instytutu Biologii Uniwersytetu Gdańskiego. Zapraszamy! IV. Imprezy w dniu W Budynku Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii Gdynia Al. Marsz. Piłsudskiego /1 Kącik małego fykologa (przede wszystkim dla przedszkole, szkoła podstawowa (kl. 1-3), szkoła podstawowa (kl. 4-6), gimnazjum, liceum) Forma prezentacji: pokaz i warsztaty W godzinach: Prowadzący: dr Aleksandra Zgrundo Instytut Oceanografii, Zakład Funkcjonowania Ekosystemów Morskich, Pracownia Bioindykacji Środowisk Morskich stella@ocean.univ.gda.pl do r. W części teoretycznej przedstawione zostaną teoretyczne podstawy zagadnień prezentowanych w części praktycznej m.in.: formy życia roślinnego w wodach, rola organizmów wodnych, wpływ człowieka na zanieczyszczenie wód oceanu światowego. Część praktyczna obejmować będzie prezentację mikro- i makroglonów zamieszkujących wody słodkie i morskie. Uczestnicy warsztatów będą mogli pobrać próbki zawierające organizmy roślinne z specjalnie przygotowanych w tym celu podłoży albo kultur glonowych oraz przeprowadzić ich obserwację pod binokularem lub w mikroskopie świetlnym zaopatrzonym w kamerę cyfrową. Uczestnicy będą mogli również stworzyć własnoręcznie stronę zielnika z dostępnych materiałów. Ponadto wykonywane będą proste doświadczenia chemiczne, w wyniku których tworzą się formy do złudzenia przypominające plechy makroglonów. Dodatkowo przewiduje się konkursy, komputerowe gry edukacyjne i zabawy skierowane głównie do dzieci w wieku wczesnoszkolnym. 14