ps--, Polskie Sieci Departament Eksploatacji TYTUL : INTERFEJS UŻYTKOWNIKA SYSTEMU STEROWANIA I NADZORU NA STACJI 0 3`)11"i.. Elektroenergetyczne

Transkrypt

1 ps--, olskie Sieci Elektroenergetyczne Departament Eksploatacji Numer kodowy STNDRDOWE SECYFIKCJE TECHNICZNE SE-ST.HMI SSIN.L/20 I 4v I TYTUL : INTERFEJS UŻYTKOWNIK SYSTEMU STEROWNI I NDZORU N STCJI ORCOWNO: DERTMENT EKSLOTCJI,. TWIERDZM DO SWittSR,,, i NI irepartamentu Eks NIontacji rz gorz Tomasik Data. 0 3`)"i.. Konstancin - Jeziorna Czerwiec 204

2 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. SIS TREŚCI Wstęp Zakres dokumentu Normy i standardy związane Normy Standardy związane Objaśnienia skrótów Wymagania ogólne i funkcjonalne Funkcje Interfejsu Użytkownika HMI Wyposażenie sprzętowe Schematy stacji Schematy rozdzielni Schematy pól rocedury sterowania Odwzorowanie stanu urządzeń w stacji Inne operacje wykonywane przez operatora na stacji Wprowadzanie oznaczeń eksploatacyjnych otwierdzenie przez operatora sygnałów alarmowych Dziennik zdarzeń i lista sygnałów alarmowych Drukowanie, export danych Systemy diagnostyki technicznej Konfiguracja HMI Funkcje Interfejsu Użytkownika serwera WEB SSiN Wymagania jakościowe HMI Wymagania techniczne HMI Badania i testy HMI Dokumentacja Gwarancja...28

3 ZŁĄCZNIKI Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. Załącznik. Symbole graficzne i inne oznaczenia Załącznik 2. Kody kolorów...33 Załącznik 3. Wymagania techniczne dla wartości pomiarowych...35 Załącznik 4. omiary - wizualizacja okna HMI Załącznik 5. Dziennik zdarzeń...40 Załącznik 6. Lista sygnałów alarmowych...42 Załącznik 7. Sterowanie z HMI Załącznik 8. Sekwencje łączeniowe w HMI...48 Załącznik 9. anele menu HMI...50 Załącznik 0. Budowa ekranu HMI...52 Załącznik. Ekrany Interfejsu Użytkownika (HMI)...56

4 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. Wstęp Standardowe specyfikacje techniczne zawierają wymagania olskich Sieci Elektroenergetycznych S.. (SE S..) w zakresie budowy systemów sterowania i nadzoru dla nowych i modernizowanych stacji elektroenergetycznych o napięciu 750, 400, 220 i 0. Specyfikacje przeznaczone są do wykorzystania przy projektowaniu, dostawie i realizacji systemów sterowania i nadzoru stacji elektroenergetycznych. 2 Zakres dokumentu Specyfikacja niniejsza zawiera standardowe wymagania techniczne i funkcjonalne dla realizacji funkcji interfejsu użytkownika (HMI) systemu sterowania i nadzoru stacji (SSiN) niezbędne dla zapewnienia wymagań pewności, efektywności, niezawodności i bezpieczeństwa sterowania stacjami elektroenergetycznymi. Wymagania zawarte w Załącznikach od do są obowiązujące i stanowią rozwiązania do wykorzystania przy projektowaniu ekranów HMI w poszczególnych stacjach. Specyfikacja jest elementem zbioru standardowych specyfikacji technicznych SE S.. Wymagania tej specyfikacji należy interpretować i realizować w połączeniu z wymaganiami specyfikacji Standard budowy systemu sterowania i nadzoru (SSiN) w stacjach elektroenergetycznych WN oraz innymi wymienionymi w punkcie 3.2. Interpretacja postanowień zawartych w specyfikacji należy do SE S.. Wszelkie odstępstwa od wymagań przedstawionych w tej specyfikacji wymagają zatwierdzenia przez SE S.. 3 Normy i standardy związane Wymienione niżej normy zawierają postanowienia, które przez powołanie w treści niniejszego opracowania stają się również postanowieniami niniejszej Specyfikacji. Normy te należy stosować w aktualnym wydaniu. W przypadku, gdy wymagania niniejszego standardu są bardziej rygorystyczne niż wymagania norm, należy przyjąć wymagania podane w niniejszym standardzie. Obowiązują wszystkie standardy SE S udostępnione na stronie Wykonawca powinien zagwarantować, że w projektowaniu, produkcji, montażu i serwisie systemu SSiN, zastosowano system jakości określony normą ISO 900/2000 lub równorzędny system jakości. Terminologia stosowana w tym standardzie jest zgodna z określeniami Międzynarodowego Słownika Elektrotechnicznego (IEC 60050) oraz wyżej wymienionych norm. W przypadku użycia określeń, które nie są zdefiniowane w publikacjach IEC, podane jest odpowiednie objaśnienie w treści poniższego standardu. 3. Normy. 4

5 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji... IEC International Electrotechnical vocabulary. Międzynarodowy słownik elektrotechniczny. 3.. N-EN Zasady podstawowe i bezpieczeństwa przy współdziałaniu człowieka z maszyną, oznaczanie i identyfikacja. Zasady kodowania wskaźników i elementów manipulacyjnych N-EN 675 Systemy przemysłowe, instalacje i wyposażenie oraz produkty przemysłowe. Oznaczenie sygnałów ISO 900 uality systems - Model for quality assurance in design, development, production, installation and servicing. System jakości - Model zapewnienia jakości w projektowaniu, rozwoju, produkcji, instalacji i serwisie ISO uality management and quality assurance. art 3: Guidelines for the application of ISO 900 to the development supply and maintenance of software. Kierowanie i zapewnienie jakości. Część 3: Wskazówki dla zastosowania ISO 900 do rozwoju oprogramowania podstawowego i narzędziowego N-EN Urządzenia i systemy telesterowania. Część 5-0: rotokoły transmisji. Norma towarzysząca dotycząca podstawowych zadań telesterowania 3..6 N-EN Urządzenia i systemy telesterowania. Część 2-: Warunki pracy. Zasilanie i kompatybilność elektromagnetyczna N-EN Urządzenia i systemy telesterowania. Część 2-2: Warunki pracy. Warunki środowiskowe (klimatyczne, mechaniczne i inne oddziaływania nieelektryczne) N-EN 6850-xxx Systemy i sieci telekomunikacyjne w stacjach elektroenergetycznych (seria norm) N-EN Napięcia znormalizowane IEC 3..0 N-EN Światłowodowe złącza i elementy bierne. odstawowe procedury badań i pomiarów. Część 3-39: Badania i pomiary. Wybór wtyku odniesienia dla złącza optycznego C. 5

6 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. 3.. N-EN Światłowodowe złącza i elementy bierne -- odstawowe procedury badań i pomiarów -- Część 3-39: Badania i pomiary -- Wybór optycznego wtyku odniesienia z kontaktem fizycznym (C) do pomiarów tłumienności odbiciowej 3..2 N-E Urządzenia i układy elektryczne w obiektach elektroenergetycznych. Wytyczne przeprowadzania pomontażowych badań odbiorczych. 3.2 Standardy związane Energoprojekt SOWEL. System oznaczeń stacji i linii. 4 Objaśnienia skrótów. L alarm pilny. 2. L2 alarm ostrzegawczy. 3. KO - automatyka przeciwkołysaniowo odciążająca. 4. automatyka przeciwprzepięciowa. 5. RNE - układ regulacji napięcia w węźle wytwórczym. 6. RST - automatyka regulacji napięcia w sieci przesyłowej wykorzystująca regulację wzdłużną poprzeczną transformatorów sieciowych i współpracująca z RNE w węźle przy elektrowni. 7. W awaryjne wyłączenie. 8. CN/RCN - Centrum Nadzoru / Regionalne Centrum Nadzoru. 9. EZ - Elektroenergetyczna utomatyka Zabezpieczeniowa. 0. GIS - rozdzielnica okapturzona w izolacji SF6.. HIS - rozdzielnica hybrydowa. 2. HMI Interfejs Użytkownika. 3. KSE - Krajowy System Elektroenergetyczny. 4. KDM - Krajowa Dyspozycja Mocy. 5. ODM Obszarowa Dyspozycja Mocy. 6. LN (Local rea Network) - lokalna sieć łączności komputerowej. 7. OSD - Operator Systemu Dystrybucyjnego. 8. SE S.. - olskie Sieci Elektroenergetyczne S.. 9. SR - anel Sterowania Rezerwowego. 20. OS Operator Systemu rzesyłowego SE S.. 2. SSiN - System Sterowania i Nadzoru. 22. SVC - Układy kompensacji mocy biernej. 6

7 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. 23. NN - Najwyższe Napięcie od 220 do WN - Wysokie Napięcie SN - Średnie Napięcie - od do nn - niskie Napięcie. - do. Dla poniższego standardu przyjęto następującą terminologię: lgorytm blokad łączeniowych system blokad logicznych zaimplementowany w SSiN zapewniający bezpieczną kolejność łączeń w stacjach elektroenergetycznych. Blokada elektryczna blokada sprzętowa realizowana w obwodach elektrycznych zapobiegająca wykonaniu polecenia sterowniczego. Blokada logiczna blokada programowa realizowana przez systemy i urządzenia cyfrowe SSiN zapobiegająca wykonaniu polecenia sterowniczego. Blokada mechaniczna - blokada sprzętowa wynikająca z konstrukcji urządzeń realizowana przez elementy mechaniczne napędów łączników. Blokada sterowania uniemożliwienie wykonania polecenia sterowniczego z powodu zadziałania blokad logicznych, elektrycznych lub sprzętowych. Centrum Nadzoru (CN) komórka organizacyjna w Departamencie Eksploatacji SE S.. Sprawuje nadzór nad pracą i stanem technicznym elementów majątku sieciowego SE S.. Regionalne Centrum Nadzoru (RCN) - komórka organizacyjna w spółkach obszarowych SE S.. Sprawuje nadzór nad pracą i stanem technicznym elementów majątku sieciowego na obszarze danej spółki. HMI (Human Machine Interface) stanowisko operatora stacji umożliwiające dostęp do funkcji systemu SSiN. IED (Intelligent Electronic Device) urządzenie mikroprocesorowe umożliwiające wymianę danych z urządzeniami zewnętrznymi np. z wielofunkcyjnymi miernikami elektronicznymi, zabezpieczeniami, sterownikami. Lista sygnałów zbiór sygnałów: pogrupowanych według ich znaczenia i przetwarzanych w SSiN. Obejmuje: a. listę sygnałów alarmowych sygnały binarne zawierające: informacje o wyłączeniach elementów sieci, ostrzeżenia o zakłóceniach pracy, uszkodzeniach urządzeń i aparatury w stacji. Sygnały odwzorowujące działania celowe, które mogą skutkować ograniczeniem funkcjonalności danego urządzenia nie są sygnałami alarmowymi ojawienie się sygnału alarmowego wymaga podjęcia działań przez operatorów lub personel eksploatacyjny. b. listę sygnałów pomiarowych wielkości mierzone w stacji. c. listę sygnałów sterowniczych polecenia sterownicze. d. listę sygnałów zdarzeń sygnały binarne inne niż sygnały alarmowe. anel sterowania rezerwowego (SR) schemat synoptyczny umożliwiający wykonywanie niezbędnych sterowań ruchowych. 7

8 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. artner Energetyczny podmiot przyłączony do obiektu będącego własnością OS. Otwarcie otwarcie odłącznika lub uziemnika. Zamknięcie zamknięcie odłącznika lub uziemnika. Wyłączenie wyłączenie wyłącznika. Załączenie załączenie wyłącznika. System sterowania i nadzoru (SSiN) zespół środków przeznaczonych do sterowania aparaturą łączeniową i automatykami oraz monitorowania, diagnostyki urządzeń i układów stacyjnych. Sterowanie lokalne sterownie łącznikami z ich napędu lub szafki kablowej. Sterownie zdalne sterowanie łącznikami z SSiN lub SR. Sekwencja łączeniowa cykl co najmniej dwóch poleceń sterowniczych wykonywanych dla grupy łączników. Serwer WEB komputer i oprogramowanie świadczące usługi zdalnego interfejsu SSiN przez protokół http/https. Zdarzenie zmiana stanu sygnału binarnego. ole w przeglądzie stan pracy pola wybierany na panelu sterowania rezerwowego (SR) sygnalizowany odpowiednio w SSiN. ole w remoncie stan pracy pola wybierany na stanowisku operatora stacji (HMI) sygnalizowany odpowiednio w SSiN. 5 Wymagania ogólne i funkcjonalne Interfejs użytkownika w SSiN stacji powinien dostarczać integralne i jednoznaczne informacje dotyczące stanu wszystkich kontrolowanych urządzeń w stacji niezbędnych dla realizacji sterowania i nadzoru stacji oraz zapewniać bezpieczne, pewne i niezawodne sterowanie aparaturą stacji elektroenergetycznej 750, 400, 220 i Funkcje Interfejsu Użytkownika HMI HMI powinien realizować następujące zadania: a) Sterowanie urządzeniami stacji z wykorzystaniem systemu blokad polowych, między polowych oraz sekwencji łączeniowych zaimplementowanych w sterownikach stacyjnych i polowych. b) Wizualizację schematu stacji, wizualizację stanu pracy poszczególnych urządzeń na edytowanym schemacie synoptycznym w formie i przy użyciu symboliki przedstawionej w Załączniku, w tym dynamiczną zmianę barw torów głównych i/lub urządzeń. Zasady kolorowania urządzeń stacyjnych prezentowanych na ekranach HMI powinny być zgodne z przyjętą konwencją priorytetów kolorów i kolorystyką (Załącznik 2). 8

9 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. c) Wizualizację dziennika zdarzeń z czasem rzeczywistym każdego zdarzenia i jego wydruku (Załącznik 5). d) Wizualizację listy alarmów (Załącznik 6). e) Wizualizację pomiarów na schematach pól i rozdzielni stacji elektroenergetycznej wraz z ich rejestracją (Załącznik 4). f) Wizualizację raportów edytowanych na ekranie i ich wydruk na drukarce lub eksport do pliku wraz z możliwością wprowadzania oznaczeń eksploatacyjnych i informacji tekstowych (Załączniki 0, ). W celu realizacji wyżej wymienionych zadań, w HMI na stacji należy przewidzieć odpowiednią ilość ekranów niezbędnych do przedstawienia: a) schematu stacji, schematów rozdzielni, schematów pól, schematów rozdzielni GIS z rozkładem przedziałów gazowych, b) schematów wyposażenia stanów pracy urządzeń i automatyk w poszczególnych rozdzielniach i polach, stanów pracy urządzeń łączności oraz schematu struktury systemu SSiN i komunikacji SSiN z IED, c) listy sygnałów alarmowych, d) listy sygnałów zdarzeń dziennika zdarzeń. Sterowanie urządzeniami dopuszcza się tylko z poziomów schematów rozdzielni i pól zawierających urządzenia i aparaturę przewidzianą do sterowania. Nazwy i oznaczenia elementów powinny być zgodne ze specyfikacją Sposób oznaczeń rozdzielni i jej elementów w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 0. Oznaczenia i nazwy elementów muszą być zgodne z zatwierdzoną dokumentacją wykonawczą obwodów pierwotnych i wtórnych. 5.2 Wyposażenie sprzętowe Sprzęt zastosowany do HMI powinien spełniać następujące wymagania: a) Stacja robocza (komputer C) powinna być wyposażona w jeden monitor, klawiaturę alfanumeryczną, urządzenie wskazujące lub panel dotykowy i oprogramowanie które powinno umożliwić użytkownikowi niezawodną i możliwie prostą współpracę z systemem SSiN przy pomocy wyświetlanych ekranów i okien dialogowych udostępniając zdefiniowane w systemie funkcje dla realizacji sterowań i nadzoru stacji elektroenergetycznych. b) Stacja robocza (komputer C) powinna posiadać mechanizmy pozwalające aktualizować poprawki producenckie zainstalowanego oprogramowania oraz uruchomione systemy ochronne zgodne z wytycznymi olityki Bezpieczeństwa Informacji w SE S 9

10 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. c) W przypadku zaniku zasilania komputer C nie powinien wprowadzać błędnych informacji. o przywróceniu zasilania komputer powinien powrócić samoczynnie do normalnej pracy odbudowując zerwaną komunikację z elementami SSiN. Sposób zasilania urządzeń HMI określa specyfikacja: Standard budowy systemu sterowania i nadzoru (SSiN) w stacjach elektroenergetycznych WN. d) Jednostka komputerowa, jednomonitorowa przeznaczona do zabudowy w szafie HMI. Wymagania dotyczące wyboru i szczegółów rozwiązania należy określić w projekcie technicznym stacji. e) W przypadkach realizacji SSiN, w stacjach dzielonych z artnerem Energetycznym, dopuszcza się zastosowanie dodatkowego, wyniesionego do nastawni artnera Energetycznego stanowiska HMI, wyposażonego w dwumonitorowy komputer i aplikację identyczną jak w pierwszym HMI. Jednocześnie przy współpracy tych dwóch zestawów należy wprowadzić mechanizm zapewniający możliwość zalogowania się użytkownika z uprawnieniami do sterowania tylko na jednym stanowisku HMI w tym samym czasie. f) nalogiczne do punktu d), wielostanowiskowe rozwiązanie HMI dopuszcza się zastosowanie w obiektach, w których podstawowa aparatura obwodów wtórnych (EZ, SSiN) jest zabudowana w więcej niż jednym budynku lub w przypadku, gdy istnieje odrębne pomieszczenie nastawni/zes, z którego przewiduje się nadzorowanie obiektu lub sterowanie elementami stacji. Należy wprowadzić mechanizm zapewniający możliwość zalogowania się użytkownika z uprawnieniami do sterowania tylko na jednym stanowisku HMI w tym samym czasie. g) Drukarka powinna być typu laserowego i umożliwiać drukowanie w trybie kolorowym listy zdarzeń, informacji tekstowych, ekranów ze schematem stacji, rozdzielni, pola, itp. W drukarkę należy wyposażyć każde stanowisko HMI w obiekcie. h) Oprogramowanie podstawowe HMI powinno być zaakceptowane i zgodne ze standardami SE oraz bazować, na wspieranych przez producenta, licencjonowanych systemach operacyjnych. owinno pozwalać na wyświetlenie z pełną rozdzielczością graficzną całości skonfigurowanych ekranów (bez konieczności przesuwania schematów) oraz powinno zapewniać zarządzanie ekranami umożliwiające przyjazną użytkownikowi prezentację i obsługę funkcji systemu SSiN. owinno ono zapewniać niezawodną i bezpieczną realizację funkcji sterowniczych przewidzianych w SSiN stacji. i) Stanowisko HMI powinno być zlokalizowane w szafie i zabezpieczone przed dostępem przez osoby niepowołane. Dostęp do aplikacji HMI powinien być poprzedzony autoryzacją. utoryzacja może być realizowana przez żądanie wprowadzenia przez użytkownika hasła z klawiatury lub za pomocą karty identyfikacyjnej w czytniku przyłączonym do HMI. W wykonaniu szafowym stanowiska HMI, szafa powinna być zamykana na klucz. 0

11 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. j) Wszystkie zastosowane zabezpieczenia skonfigurowane na stacji HMI musza być zgodne z obowiązująca BI w SE S. k) Wszystkie zbędne porty (USB, sieciowe, szeregowe) HMI powinny zostać wyłączone w BIOS lub dostęp do nich powinien być zablokowany przez system uprawnień. l) HMI musi przejść proces hardeningu, polegający na usunięciu z systemu operacyjnego wszystkich niezbędnych funkcji i aplikacji, wyłączeniu zbędnych usług i procesów. m) Konfiguracja kont systemowych używanych do uruchamiania aplikacji HMI powinna zostać zrealizowana zgodnie z zasadą minimalnych uprawnień. n) Oprogramowanie systemu operacyjnego HMI musi umożliwiać realizację instalacji poprawek i łat bezpieczeństwa, a także ich wycofywania w przypadku wystąpienia negatywnego wpływu na działanie aplikacji HMI. Stanowisko HMI powinno być zlokalizowane w budynku technologicznym stacji elektroenergetycznej w pomieszczeniu obwodów wtórnych lub w nastawni. 5.3 Schematy stacji Schematy stacji prezentowane w HMI, zarówno na poziomie stacji jak również w CN/RCN, powinny być wykonane w taki sposób, iż schemat rozdzielni o najwyższym napięciu był prezentowany na górze ekranu HMI. rezentowany schemat stacji powinien zachować rzeczywiste wzajemne sąsiedztwo systemów szyn zbiorczych w poszczególnych rozdzielniach z uwzględnieniem sąsiedztwa pól oraz geograficzne ułożenie systemów szyn. Tak więc np. jeżeli w R400 system 2 znajduje się od strony systemu 2 R220 i jednocześnie od strony systemu w R0 to, takie sąsiedztwo powinno zostać zachowane. Wizualizując pola T/TR należy uwzględnić także rzeczywiste sposoby powiązań pomiędzy poszczególnymi rozdzielniami. Ustala się, iż numeracja pól powinna być zgodna z rzeczywistym schematem stacji. Niniejszy standard w Załączniku na rysunku nr 40 prezentuje sposób wizualizacji schematów stacji w oparciu o sytuacyjny schemat obwodów pierwotnych pokazany na rysunku 4. Narastanie numerów pól, dla rozdzielni, na ekranach HMI od strony lewej do prawej z zachowaniem wzajemnego położenia względem pól sąsiednich z zachowaniem zasad opisanych powyżej w pozostałych rozdzielniach. Na ekranach ze schematami stacji powinny być wizualizowane schematy poszczególnych rozdzielni. owinny one odzwierciedlać rzeczywiste rozwiązania rozdzielni, zawierające między innymi następujące urządzenia i aparaturę pierwotną: szyny zbiorcze, wyłączniki, odłączniki, auto/transformatory w raz z numerem zaczepu Z i symbolami grup połączeń, generatory, dławiki kompensacyjne,

12 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. baterie kondensatorów statycznych, układy kompensacji mocy biernej, przekładniki napięciowe w polach pomiarów napięcia. Na schematach stacji powinny być wizualizowane stany pracy aparatury łączeniowej i sygnalizacja alarmowa przy wykorzystaniu symboli graficznych zgodnie z Załącznikiem i 2 w tym: uprawnienia sterownicze, przyciski wyboru trybu sterowania, stany pracy aparatury łączeniowej, statusy pól (pole czynne, pole w przeglądzie, pole w remoncie), sygnalizację alarmową. Sposób prezentacji standardowych schematów stacji ujęto w Załączniku. Oznaczenia i symbole. Oznaczenia i symbole urządzeń powinny być zgodne z zasadami obowiązującymi Wybór urządzeń do sterowania. w SE S i zawartymi w specyfikacjach Standardowe specyfikacje techniczne. Sposób oznaczeń rozdzielni i jej elementów w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 0 oraz SOWEL. System oznaczeń stacji i linii [3.2.]. Nie dopuszcza się sterowania ze schematu stacji. Sterowanie urządzeniami stacji może być zainicjowane przez wybór rozdzielni/pola na schemacie stacji. To powinno spowodować automatyczną wizualizację procesu sterowania na schematach rozdzielni / pola. Nazwy pól, obwodów i urządzeń. Nazwy pól generatorów, transformatorów, szyn zbiorczych, itp. powinny być zgodne z systemem SOWEL [3.2.] i Standardową specyfikacją techniczne. Sposób oznaczeń rozdzielni i jej elementów w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 0. Obowiązujące w tym zakresie wizualizacje przedstawiono na rysunkach Załącznika. Wizualizacja wartości pomiarowych. Nie przewiduje się wizualizacji pomiarów elektrycznych na schematach stacji. Wizualizacja stanu pracy automatyk. Na schematach stacji należy odwzorowywać schematy automatyki KO RNE/RST. (Rys. 5 Załącznik ). 2

13 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. 5.4 Schematy rozdzielni Schematy rozdzielni WN i potrzeb własnych powinny odzwierciedlać rzeczywiste rozmieszczenie geograficzne pól na stacji tzn. (kierunki wyprowadzenia pól i kolejności ich przyłączenia wraz z numeracją pól odpowiadającą ich rzeczywistej numeracji w wizualizowanej rozdzielni). Na ekranach ze schematami rozdzielni powinny być wizualizowane schematy poszczególnych pól zgodnie z zasadami obowiązującymi w SE S. owinny być prezentowane przynajmniej następujące urządzenia i aparatura pierwotna: szyny zbiorcze, wyłączniki, odłączniki, uziemniki, auto/transformatory łącznie z numerem przełącznika zaczepu i grupą połączeń, generatory, przekładniki pomiarowe, dławiki kompensacyjne, baterie kondensatorów statycznych, układy kompensacji mocy biernej. Na schematach rozdzielni powinny być wizualizowane stany pracy automatyk, aparatury łączeniowej i sygnalizacja z wykorzystaniem symboli graficznych zgodnie z Załącznikiem w tym: uprawnienia sterownicze, przyciski wyboru trybu sterowania, stany położenia aparatury łączeniowej, statusy pól, sygnalizację alarmową. Dla rozdzielni zbudowanej w całości w technologii GIS należy przewidzieć ekran wizualizujący rozdzielnię w rozkładzie przedstawiającym poszczególne przedziały gazowe SF 6 zgodnie z konstrukcją i wizualizujący w nich alarmy dotyczące spadku oczekiwanego poziomu gazu. podział systemów szyn rozdzielni i poszczególnych segmentów konstrukcji pól na przedziały gazowe SF 6 przedstawione i nazwane zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową aparatury. wizualizację stanów alarmowych L, L2 oznaczonych ustalonym w standardzie kolorem, sygnalizowanych w kolumnie alarmowej po prawej stronie schematu i w przedziale GIS, którego dotyczy alarm. wizualizację zbiorczej informacji o spadku ciśnienia SF 6 poniżej poziomu odpowiednio,, 2, i 3, osobno dla przedziałów gazowych pól 3

14 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. i szynoprzewodów. Kolory wizualizacji w kolumnie po prawej stronie sygnałów powinny być tożsame z odpowiadającym im sygnałami alarmowymi. Klikanie w sygnalizację w kolumnie alarmowej, powinno powodować wywołanie listy alarmowej. Na tym schemacie łączniki mogą być przedstawione w formie statycznej, bez powiązań z aktualną sytuacją ruchową stacji. Sposób wizualizacji zawiera Załącznik. Wybór urządzeń do sterowania. Sterowanie urządzeniami rozdzielni powinno być zrealizowane w HMI poprzez zainicjowanie wyboru łącznika, który ma być sterowany lub przez wybór urządzenia ze schematu rozdzielni. Wybór innej rozdzielni niż aktualnie prezentowana na ekranie HMI powinien być realizowany z paska menu głównego obszaru wizualizacji. Wybór pola do sterowania z aktualnie prezentowanego schematu rozdzielni powinien być realizowany przyciskiem z trzyliterowym kodem wybranego pola. Zasady i procedury sterowania zostały zdefiniowane w punkcie 5.7. Nazwy pól, obwodów i urządzeń. Nazwy pól generatorów, transformatorów, szyn zbiorczych, itp. powinny być zgodne z systemem SOWEL [3.2.] i Standardową specyfikacją techniczną. Sposób oznaczeń rozdzielni i jej elementów w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 0. Zasady i sposób wizualizacji nazw pól przedstawione są na rysunkach w Załączniku. Oznaczenia i symbole. a) Oznaczenia i symbole urządzeń powinny być zgodne z zasadami obowiązującymi w SE S.. i zawartymi w specyfikacjach Standardowe specyfikacje techniczne. Sposób oznaczeń rozdzielni i jej elementów w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 0 oraz SOWEL. System oznaczeń stacji i linii [3.2.]. Urządzenia prezentowane na schematach rozdzielni powinny mieć te same symbole i oznaczenia jak na schematach stacji rozdzielni - rysunki 2, 9-, 6, 9, 22, 25, 29, 36, 37 Załącznika przedstawiono przykłady typowego wyposażenia pól liniowych, transformatorów, łączników szyn, itp. Oznaczenie identyfikacyjne zablokowanych łączników powinny być wyświetlane w kolorze czerwonym. Łączniki dla których sterowania są możliwe powinny mieć swoje oznaczenie identyfikacyjne prezentowane w kolorze czarnym. Łączniki, którymi sterować można tylko bezpośrednio z napędu lub szafki kablowej, powinny mieć swoje oznaczenie identyfikacyjne prezentowane w kolorze niebieskim. 4

15 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. Wizualizacja wartości pomiarowych. a) Interfejs użytkownika powinien prezentować wartości pomiarowe zgodnie z zasadami przedstawionymi w Załączniku. b) Należy przewidzieć wizualizację pomiarów elektrycznych na schematach rozdzielni w zakresie: w polach pomiaru napięcia: napięcie międzyfazowe UL2 i częstotliwość na poszczególnych systemach szyn zbiorczych, w pozostałych polach: moc czynną i bierną, bilans mocy czynnej i biernej na poszczególnych systemach szyn zbiorczych rozdzielni. Ilość, rozdzielczość i zakres pomiarów elektrycznych powinien być zgodny ze specyfikacją Standardowe specyfikacje techniczne. Listy sygnałów dla stacji elektroenergetycznych 750, 400, 220, i 0. Sposób prezentacji przedstawiono w Załączniku. Wymagania techniczne dla mierzonych wielkości określono w Załączniku 3. c) Wartości pomiarowe, mieszczące się w zakresach dopuszczalnych zdefiniowanych w zakładce Limity, powinny być wyświetlane na zielonym tle czcionką w kolorze czarnym. rzekroczenie dopuszczalnych wartości przez pomiar powinno powodować zmianę koloru tła, wartości pomiarowej, na kolor czerwony. Błąd pomiaru powinien być prezentowany na pomarańczowym tle z jednoczesnym wyświetlanym napisu BŁĄD. d) Wartości pomiarowe zadawane z ręki przez operatora HMI (nie przenoszone automatycznie do systemów nadrzędnych) powinny być wizualizowane czcionką w kolorze niebieskim. Wizualizacja stanu pracy automatyk. Na schematach rozdzielni nie przewiduje się wizualizacji stanów pracy automatyk. 5.5 Schematy pól Schematy pól powinny być prezentowane w układzie pionowym. Na ekranach powinny być wizualizowane schematy poszczególnych pól zgodnie z zasadami obowiązującymi w SE S.. i powinny być prezentowane przynajmniej następujące urządzenia i aparatura: szyny zbiorcze w zakresie podziałki pola, wyłączniki, odłączniki, uziemniki, auto/transformatory łącznie z numerem przełącznika zaczepu, 5

16 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. generatory, przekładniki pomiarowe, dławiki kompensacyjne, baterie kondensatorów statycznych, układy kompensacji mocy biernej. Na schematach pól powinny być wizualizowane stany pracy aparatury łączeniowej, automatyk polowych oraz sygnały alarmowe z wykorzystaniem symboli graficznych zgodnie z Załącznikiem i 2 w tym: uprawnienia sterownicze, stany pracy wszystkich urządzeń w tym stany położenia aparatury łączeniowej, statusy pól (pole czynne, pole w przeglądzie, pole w remoncie), tryby sterowania poszczególnych pól, sygnalizację alarmową. Wybór urządzeń do sterowania. Sterowanie urządzeniami pola odbywa się przez zainicjowanie wyboru urządzenia, które ma być sterowane, na ekranie schematu pola zgodnie z procedurami przedstawionymi w pkt Nazwy pól, obwodów i urządzeń. Nazwy pól generatorów, transformatorów, szyn zbiorczych, itp. powinny być zgodne z systemem SOWEL [3.2.] i Standardową specyfikacją techniczną. Sposób oznaczeń rozdzielni i jej elementów w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 0. rzykładowe rozwiązania są przedstawione na rysunkach w Załączniku. Oznaczenia i symbole. a) Oznaczenia, symbole urządzeń powinny być zgodne z zasadami obowiązującymi w SE S.. i zawartymi w specyfikacjach Standardowe specyfikacje techniczne. Sposób oznaczeń rozdzielni i jej elementów w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 0 oraz SOWEL. System oznaczeń stacji i linii [3.2.]. Urządzenia prezentowane na schematach rozdzielni powinny mieć te same symbole i oznaczenia jak na schematach stacji. Na rysunkach 3-8, 7, 8, 20, 2, 23, 24, 26-28, 30-35, 38, 39 w Załączniku przedstawiono przykłady typowego wyposażenia pól liniowych, transformatorów, łączników szyn, itp.. Oznaczenie identyfikacyjne łączników będących w stanie blokowania powinno być wyświetlane w kolorze czerwonym. Łączniki, dla których sterowania są możliwe, powinny mieć swoje oznaczenie identyfikacyjne prezentowane w kolorze czarnym. 6

17 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. Łączniki z napędem ręcznym powinny mieć swoje oznaczenie identyfikacyjne prezentowane w kolorze niebieskim. Wizualizacja stanu pracy automatyk. Na schematach pól powinny być wizualizowane stany pracy wszystkich automatyk. Wizualizacja wartości pomiarowych. a) Interfejs użytkownika powinien prezentować wartości pomiarowe rejestrowane przez system sterowania i nadzoru zgodnie z zasadami przedstawionymi w Załączniku. b) Należy przewidzieć wizualizację pomiarów elektrycznych na ekranach schematów pól w zakresie: dla pól pomiaru napięcia: napięcia fazowe i międzyfazowe, częstotliwość, dla pozostałych pól: moc czynną i bierną, prądy fazowe, napięcia fazowe i międzyfazowe, dla pól łączników szyn ponadto należy przedstawić kierunek przepływu mocy czynnej i biernej zgodnie z zasadami obowiązującymi w SE S.. jak w Załącznikach 3, 4. w polach auto/transformatorów pomiary elektryczne jak dla pozostałych pól oraz pomiary technologiczne zgodnie z Załącznikiem 2 Standardowej specyfikacji technicznej. Listy sygnałów dla stacji elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 0. Zakres i rozdzielczość pomiarów elektrycznych powinien być zgodny ze Standardami SE S... Sposób prezentacji przedstawiono w Załączniku natomiast wymagania techniczne dla mierzonych wielkości w Załączniku 3. c) Wartości pomiarowe, mieszczące się w zakresach dopuszczalnych zdefiniowanych w zakładce Limity w Załączniku 4, powinny być wyświetlane na zielonym tle ekranu monitora czcionką w kolorze czarnym. rzekroczenie dopuszczalnych określonych w zakładce Limity wartości pomiarowych powinno powodować zmianę koloru tła, na którym jest prezentowany pomiar, na kolor czerwony. Błąd pomiaru powinien być prezentowany poprzez zmianę koloru tła wyświetleniem czcionką w kolorze czarnym napisu BŁĄD. na pomarańczowy z jednoczesnym d) Wartości pomiarowe zadawane z ręki przez operatora HMI powinny być wizualizowane czcionką w kolorze niebieskim. e) HMI powinien zapewnić możliwość prezentacji, w postaci trendów z zadawaną przez operatora rozdzielczością, wartości pomiarowych wymienionych w Standardzie budowy systemu sterowania i nadzoru (SSiN) w stacjach elektroenergetycznych WN pkt zgodnie z wymaganiami Załącznika 2 Standardowej specyfikacji technicznej. Listy sygnałów dla stacji elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 0. 7

18 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. 5.6 rocedury sterowania HMI powinien zapewnić, operatorowi realizującemu sterowania, dostęp do niezbędnych informacji o stanie pracy i stanie technicznym aparatury łączeniowej i automatyk. Cały cykl sterowania realizowany w systemie powinien być odpowiednio wizualizowany na ekranach monitorów. rzed przystąpieniem do sterowania z HMI, przełącznik rodzaju sterowania w szafce kablowej napędu łącznika powinien być ustawiony w pozycji ZDLNE. Na panelu sterowania rezerwowego przełącznik trybu sterowania powinien być ustawiony w pozycji, co odpowiada sterowaniu z SSiN. HMI powinien weryfikować uprawnienia operatora SSiN do sterowania. oziomy sterowań oraz zasady i uprawnienia odnośnie sterowań przedstawiono w specyfikacji Standard budowy systemu sterowania i nadzoru (SSiN) w stacjach elektroenergetycznych WN. Możliwość zmian poszczególnych funkcjonalności łącznika (np. sterowanie, blokowanie, symulacja Załącznik 7) powinna być uwarunkowana poziomem uprawnień. HMI powinien zapewniać następujące sterowania: ) urządzeniami i aparaturą pierwotną: wyłącznikami, odłącznikami, uziemnikami, przełącznikami zaczepów auto/transformatorów. 2) urządzeniami obwodów wtórnych: zabezpieczeniami (np. wybór impulsowania zabezpieczeń pola), załączaniem/odstawianiem automatyk (np. automatyki SZ, KO,, SCO, SZR), 3) automatykami RST/ RNE, 4) urządzeniami łączności, 5) łącznikami układów pomocniczych infrastruktury stacyjnej, np. zainstalowanymi w układach potrzeb własnych. HMI powinien także umożliwić: uruchomianie, wizualizowanie i nadzór nad realizacją sekwencji łączeniowych, wybór/odstawianie układów kontroli synchronizmu. wybór/ odstawianie synchronizatorów rozdzielni. HMI powinien zapewnić realizację sterowań łącznikami rozdzielni z wykorzystaniem zaimplementowanych w SSiN systemem logicznych blokad polowych i między-polowych. 8

19 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. HMI powinien zapewnić, wyświetlenie na ekranie monitora informacji, o przyjętej w systemie SSiN strukturze zależności: warunków technicznych sterowań, blokad pomiędzy łącznikami oraz o przyczynie blokady sterowania konkretnego łącznika. Każde polecenie wykonania rozkazu sterowniczego powinno być zawsze poprzedzone potwierdzeniem przez operatora zamiaru wykonania sterowania. Sterowanie wyłącznikami powinno odbywać się z uwzględnieniem stanu urządzeń i warunków kontroli synchronizmu. Wymagania dotyczące procedur synchronizacji powinny być zgodne z wymaganiami zawartymi w specyfikacji Standard budowy systemu sterowania i nadzoru (SSiN) w stacjach elektroenergetycznych WN. Sterowanie odłącznikami i uziemnikami powinno odbywać się z uwzględnieniem ich stanu, bez uwzględnienia warunków synchronizacji. Sterowanie przełącznikami polega na wyborze określonej ich pozycji. HMI nie powinien dopuścić do sterowania przełącznikami na stan położenia tożsamy z ich aktualnym stanem. Sterowanie łącznikiem polega na wyborze pozycji łącznika przeciwnej do bieżącej. rzyjmowane w HMI czasy realizacji sterowań powinny być zgodne z podanymi w specyfikacji Standardowe specyfikacje techniczne. Budowa Systemu Sterowania i Nadzoru. Zmiany czasów wymagają każdorazowo zatwierdzenia przez SE S.. i nie powinny powodować pogorszenia wymagań w zakresie pewności i niezawodności sterowania. Zadany w HMI czas załączania danego wyłącznika zależy od zainstalowanego na stacji układu synchronizacji, od parametrów technicznych wyłącznika oraz od czasów własnych elementów sytemu SSiN. Zadany w HMI czas zamykania/otwierania odłączników i uziemników zależy od ich parametrów technicznych oraz od czasów własnych elementów sytemu SSiN. Czas realizacji sterowania z HMI przełącznikiem zaczepów auto/transformatora powinien uwzględnić jego rozwiązanie konstrukcyjne oraz czasy własne elementów sytemu SSiN. HMI powinien zapewniać : wykonywanie tylko jednego sterowania w stacji w danym momencie, ręczne zadawanie stanu położenia łączników (nie przenoszone automatycznie do systemów nadrzędnych), ciągły nadzór stanów położenia łączników i automatyk przy czym każda zmiana winna być odnotowana na ekranie i w dzienniku zdarzeń, prezentowanie na ekranach schematów pól, rozdzielni i stacji z jednoczesnym wpisem do dziennika zdarzeń przekroczenia zadanego czasu przejścia poszczególnych łączników, automatyk i pomiarów ze stanu wyjściowego do stanu docelowego. Zasady wizualizacji zawiera Załącznik. 9

20 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. Sekwencje łączeniowe. a) HMI powinien umożliwiać realizację sterowań sekwencyjnych opracowanych wg zdefiniowanych algorytmów przedstawionych w specyfikacji: Standardowe specyfikacje techniczne. lgorytmy sekwencji łączeniowych w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 0. b) HMI powinien zapewnić wybór sekwencji: ) z każdego poziomu wizualizacji z menu tekstowego dowolnego ekranu HMI, 2) z każdego poziomu wizualizacji z paska menu procesu przez naciśnięcie przycisku z napisem Sekwencje łączeniowe. Wywołanie sekwencji łączeniowej ze schematu pola / rozdzielni / stacji powinno dotyczyć tylko tych sekwencji, które przewidziano do wykonania w wybranym polu / rozdzielni / stacji. c) W danym monecie można realizować tylko jedną sekwencję w danej stacji. d) HMI powinien umożliwić wybór jednego z poniższych trybów pracy sekwencji: ) Krok po kroku, 2) automatyczny. e) Wywołana lista sekwencji nie może zasłaniać schematu rozdzielni lub pola na ekranie monitora. f) HMI powinien wymagać każdorazowego potwierdzenia przez operatora zamiaru realizacji wybranej sekwencji łączeniowej w wybranym trybie pracy. W procesie potwierdzania przez operatora zamiaru realizacji wybranej sekwencji łączeniowej, HMI powinien umożliwić rezygnację z realizacji wybranej sekwencji. g) Interfejs powinien zapewnić prezentację wyników sprawdzenia warunków początkowych sekwencji zdefiniowanych zgodnie ze Specyfikacją. h) Brak zmiany stanu położenia danego łącznika w zdefiniowanym w HMI czasie powinien spowodować przerwanie sekwencji. i) Sekwencja realizowana w trybie Krok po kroku wymaga potwierdzenia przez operatora SSiN zamiaru realizacji każdego kroku sekwencji. HMI powinien potwierdzić operatorowi poprawne wykonanie każdego kroku. j) HMI powinien potwierdzić operatorowi poprawne wykonanie wybranej sekwencji. k) HMI w przypadku nie wykonania sekwencji lub jej kroku powinien przerwać realizację sekwencji z jednoczesnym wyświetleniem informacji o przerwaniu sekwencji z podaniem przyczyny jej przerwania. l) Wymagania w zakresie prezentacji okna sekwencji podano w Załączniku 8. 20

21 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. 5.7 Odwzorowanie stanu urządzeń w stacji HMI powinien w sposób dynamiczny prezentować symbole graficzne stanu pracy urządzeń stacji na schematach stacji, rozdzielni i pól. HMI powinien prezentować typy wybranych urządzeń według wymagań zawartych w Załączniku. W Załącznikach i 2 przedstawiono wymagania w zakresie graficznego odwzorowania stanów pracy następujących urządzeń: wyłączników, członów ruchomych wyłączników, odłączników, uziemników, uziemników sprzężonych mechanicznie z odłącznikiem pola dwuczłonowego, przekładników prądowych, przekładników napięciowych, przekładników kombinowanych prądowo-napięciowych, auto/transformatorów wraz numerem zaczepu Z i grupami połączeń, dławików kompensacyjnych, baterii kondensatorów statycznych, układy kompensacji mocy biernej, węzłów elektrycznych sieci. Kolorystyka symboli poszczególnych urządzeń i zasady płynięcia kolorów powinny odpowiadać wymaganiom Załącznika Inne operacje wykonywane przez operatora na stacji HMI powinien umożliwić operatorowi wykonywanie następujących operacji: ręcznego wprowadzanie stanu pracy wybranego urządzenia stacji, wprowadzania oznaczeń eksploatacyjnych, wprowadzania informacji tekstowych. Ręczne wprowadzanie stanu pracy urządzeń. HMI powinien zapewnić operatorowi możliwość ręcznego wprowadzania do SSiN stanów pracy urządzeń nie objętych telemechaniką w SSiN. Odwzorowanie stanów pracy urządzeń powinno być zgodne z Załącznikiem. Ręczne wprowadzanie stanu pracy urządzeń powinno być dopuszczalne tylko ze schematów pola i powinno być automatycznie odwzorowane na schematach pól, rozdzielni i stacji. 5.9 Wprowadzanie oznaczeń eksploatacyjnych 2

22 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. HMI powinien zapewnić środki do umieszczania symboli graficznych zawartych w Załączniku na schematach pól. Wprowadzone oznaczenia eksploatacyjne powinny być automatycznie wizualizowane na schematach stacji/rozdzielni/pól, natychmiast po ich wprowadzeniu. Usuwanie symboli powinno być możliwe tylko na ekranach schematów pól po uprzedniej autoryzacji uprawnień. Wprowadzane symbole eksploatacyjne zgodnie z właściwą ich funkcjonalnością powinny wpływać na płynięcie kolorów. Wprowadzanie informacji tekstowych. HMI powinien zapewnić możliwość wprowadzania na schematach stacji, rozdzielni i pól informacji tekstowych (nie mniej niż 4000 znaków) Załącznik. Informacja w postaci symbolu notatki powinna być odpowiednio wyświetlana na ekranach ze schematami stacji, rozdzieleni i pól. HMI powinien zapewnić środki zabezpieczające przed przypadkowym wprowadzaniem lub usuwaniem informacji. 5.0 otwierdzenie przez operatora sygnałów alarmowych Sygnały alarmowe zakwalifikowane do jednej z trzech grup alarmowych (W, L, L2) powinny być sygnalizowane migotaniem przycisków poszczególnych rozdzielni w kolorze alarmu danej grupy zgodnie z Załącznikiem. larmy powinny być ponadto wizualizowane na schematach pól w ramce SYGNLIZCJ LRMOW kolorem odpowiadającym grupie alarmowej. HMI powinien zapewnić dla alarmów z grupy W i L kwitowanie indywidualnie każdego sygnału alarmowego. W przypadku alarmów z grupy L2 powinna istnieć możliwość kwitowania alarmów indywidualnie i grupowo. Wszystkie alarmy powinny być potwierdzane przez operatora na liście sygnałów alarmowych lub w dzienniku zdarzeń. o potwierdzeniu przez operatora sygnału alarmowego, światło migowe powinno być automatycznie kasowane. W przypadku pojawienia się kilku alarmów w jednej rozdzielni zakwalifikowanych do różnych grup alarmowych należy na przycisku danej rozdzielni na pasku menu wizualizować alarm o najwyższym priorytecie według poniższych zasad: W waryjne Wyłączenie najwyższy priorytet, L larm pilny priorytet niższy, L2 larm ostrzegawczy priorytet najniższy. 22

23 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. 5. Dziennik zdarzeń i lista sygnałów alarmowych Sygnały rejestrowane przez HMI przed zapisaniem w dzienniku zdarzeń powinny być przedmiotem filtrowania zgodnie ze Specyfikacją System sterowania i nadzoru (SSiN) w stacjach elektroenergetycznych WN. Na ekranie HMI powinien być prezentowany dziennik zdarzeń. Operator powinien mieć możliwość przełączenia okna z prezentowanym dziennikiem zdarzeń na okno z listą sygnałów alarmowych. W przypadku, gdy HMI zapewni wymaganą czytelność informacji wyświetlanych na ekranie monitora, dopuszcza się jednoczesną prezentację okna listy sygnałów alarmowych oraz listy sygnałów zdarzeń po pięć sygnałów w każdym oknie ze znacznikiem czasu przy czym okno sygnałów alarmowych powinno się znajdować nad oknem dziennika zdarzeń. Każdy z sygnałów powinien być rejestrowany w dzienniku HMI z dwoma znacznikami czasu:. czas nadany przez sterownik polowy SSiN dla sygnałów stykowych, lub znacznik czasu zawarty w protokole komunikacyjnym IED, 2. czas odnotowania zdarzenia w HMI. Ostatnio zarejestrowane zdarzenie lub alarm powinny być prezentowane jako pierwsze od góry według znacznika czasu nadanego przez SSiN. Okna dziennika zdarzeń i listy sygnałów alarmowych powinny umożliwiać przewijanie prezentowanych sygnałów. Wymagana jest możliwość rozwinięcia każdego z nich na cały ekran lub dostosowanie rozmiaru poszczególnych okien do potrzeb operatora. Operator HMI powinien mieć możliwość konfigurowania ilości i kolejności kolumn dziennika zdarzeń jak też operator powinien mieć możliwość konfigurowania ilości i kolejności kolumn listy sygnałów alarmowych. Kolejność i zawartość kolumn powinna odpowiadać Tabeli w Załącznikach 5 i 6. Okna dziennika zdarzeń i listy sygnałów alarmowych powinny prezentować zdarzenia i alarmy według następujących zasad: dla schematu pola - zdarzenia i alarmy wygenerowane przez urządzenia zainstalowane w danym polu, dla schematu rozdzielni - zdarzenia i alarmy wygenerowane przez urządzenia zainstalowane w danej rozdzielni, dla schematu stacji wszystkie sygnały generowane w danej stacji. HMI powinien zapewnić możliwość wizualizacji na ekranach, przesłania na drukarkę lub do pliku typu TT, DF, HTML zdarzeń i sygnałów alarmowych wybranych przez operatora z dziennika zdarzeń lub z listy sygnałów alarmowych. HMI powinien zapewnić możliwość sygnalizacji dźwiękowej następujących sygnałów alarmowych: dźwięk syreny w pomieszczeniu nastawni i na terenie rozdzielni Sygnały W, dźwięk dzwonka w pomieszczeniu nastawni sygnały L. 23

24 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. HMI powinien zapewnić możliwość kwitowania sygnalizacji akustycznej w dzienniku zdarzeń, na liście sygnałów alarmowych. HMI powinien zapewniać możliwość odstawienia urządzeń dźwiękowych w stacji. HMI powinien zapewnić operatorowi informacje niezbędne do zidentyfikowania miejsca wystąpienia zdarzenia, alarmu. W przypadku jednoczesnego wystąpienia kilku zdarzeń lub alarmów HMI powinien zapewnić możliwość zidentyfikowania każdego z nich. Zdarzenia powinny być prezentowane na ekranie i wydruku czcionką w wersji polskiej typu rial w kolorze czarnym. Zdarzenia powinny być prezentowane na jasnoszarym tle zgodnie z pkt.0 Załącznika 2. Zdarzenia zakwalifikowane do poszczególnych grup alarmowych, powinny być wyróżnione tłem w kolorze odpowiadającym grupie alarmowej do której sygnał został zakwalifikowany jak w pkt.,2,3 Załącznika 2. Dziennik zdarzeń i lista sygnałów alarmowych powinny być wyposażone w funkcje umożliwiające zdefiniowanie operatorowi kryteriów filtracji zdarzeń np. według: znaczników czasu opisanych w pkt , zadanego przedziału czasu, statusu, pola, rozdzielni, urządzenia. Dziennik zdarzeń powinien zapewnić rejestrację parametrów sygnałów nadawanych przez system SSiN zgodnie ze Standardem Listy sygnałów dla stacji elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 0. Dziennik zdarzeń powinien być tak wykonany aby wykluczał możliwość modyfikacji lub skasowania zarejestrowanego sygnału. Dziennik zdarzeń prezentowany na monitorze powinien standardowo umożliwiać dostęp do minimum ostatnich zdarzeń. rzekroczenie przez dziennik sygnałów powinno spowodować zapisanie najstarszego zdarzenia do archiwum dziennika a w jego miejsce wpisanie najnowszego sygnału. Załącznik 5. Lista sygnałów alarmowych prezentowana na monitorze powinna standardowo umożliwiać dostęp do minimum 2000 ostatnich sygnałów alarmowych. rzekroczenie tej granicy powinno spowodować usunięcie najstarszego alarmu z listy a w jego miejsce wpisanie najnowszego sygnału. Załącznik 6. rchiwum dziennika stanowi zapis automatycznie przeniesionych zdarzeń z dziennika zdarzeń. ojemność archiwum powinna gwarantować przechowywanie co najmniej zdarzeń. Funkcjonalność, sposób i format prezentacji zdarzeń z bazy archiwum powinien być identyczny jak w dzienniku zdarzeń. HMI powinien zapewnić dostęp do bazy dziennika zdarzeń stacji autoryzowanym użytkownikom z zachowaniem zasad kontroli dostępu. 5.2 Drukowanie, export danych HMI powinien posiadać funkcję drukowania na żądanie ekranów o stanie pracy urządzeń w stacji. 24

25 Standardowe specyfikacje techniczne. Standard Interfejsu Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji. HMI powinien posiadać funkcję drukowania na żądanie dziennika zdarzeń i listy sygnałów alarmowych. HMI powinien zapewnić możliwość odstawienia i wyłączenia drukarki. Stan pracy drukarki nie powinien mieć wpływu na poprawną pracę SSiN i HMI. HMI powinien zapewnić możliwość wydrukowania dziennika i listy sygnałów alarmowych zarówno z menu odpowiedniego okna jak również z poziomu głównego menu. Każdy wydruk powinien być poprzedzony wyborem przez operatora zakresu danych, które zamierza wydrukować. HMI powinien zapewniać możliwość wydruku szeregu raportów według kryteriów zadanych przez operatora. owinna istnieć możliwość tworzenia raportu według każdej kolumny oraz typów urządzeń w tym: bezpośredniego drukowania aktualnie wyświetlanych sygnałów w oknie dziennika, listy sygnałów alarmowych, drukowania zdarzeń, listy sygnałów alarmowych z określonego przez operatora przedziału czasowego, drukowania zdarzeń, listy sygnałów alarmowych uprzednio wybranych przez operatora. HMI powinien umożliwiać drukowanie na żądanie między innymi: schematów stacji, rozdzielni i pola, wszystkich nadzorowanych stanów pracy urządzeń i automatyk, historycznych danych pomiarowych w postaci wykresów oraz wartości tabelarycznych, zawartości okien OMOCY. HMI powinien zapewnić możliwość eksportu graficznych elementów interfejsu użytkownika do plików typu HTML lub DF JG. 5.3 Systemy diagnostyki technicznej HMI powinien zapewniać współpracę z systemami diagnostyki elementów systemu SSiN oraz prezentację stwierdzonych zakłóceń w urządzeniach IED. HMI powinien prezentować wykryte przez systemy diagnostyki uszkodzenia: sprzętu SSiN, błędów i uszkodzeń telekomunikacji, błędów wewnętrznych w SSiN. System SSiN powinien dostarczyć pewnych informacji o uszkodzeniach w tym o: zakresie uszkodzenia, 25