RÓWNOWAGA PRACA ŻYCIE RODZINA
|
|
- Alojzy Kaczmarczyk
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 RÓWNOWAGA PRACA ŻYCIE RODZINA pod redakcją naukową Cecylii Sadowskiej Snarskiej W YDAWNICTWO W Y Ż SZEJ S ZKOŁ Y E KONOMICZNEJ W B IAŁ YMSTOKU Białystok 2008
3 RECENZJA PROF. DR HAB. ANDRZEJ F. BOCIAN Copyright by Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Białystok 2008 ISBN Publikacja została przygotowana w ramach realizacji projektu badawczo wdrożeniowego Elastyczny Pracownik Partnerska Rodzina finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Niniejsza publikacja może nie odzwierciedlać poglądów Unii Europejskiej lub rządu polskiego. WYDAWNICTWO Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku Białystok, ul. Choroszczańska wydawnictwo@wse.edu.pl DRUK Galkom PPHU Białystok, ul. Stefana Batorego 4a, tel
4 SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE... 7 WPROWADZENIE CZĘŚĆ I ISTOTA I INSTRUMENTY PROGRAMÓW RÓWNOWAGA PRACA ŻYCIE RODZINA BOŻENA BALCERZAK PARADOWSKA OCENA KIERUNKÓW ZAMIAN W POLITYCE RODZINNEJ W POLSCE W ASPEKCIE GODZENIA ŻYCIA ZAWODOWEGO Z RODZINNYM BOGUSŁAWA BUDROWSKA ROZWIĄZANIA UŁATWIAJĄCE GODZENIE PRACY Z RODZINĄ JAKO INSTRUMENT WYRÓWNYWANIA SZANS DOŚWIADCZENIA PROJEKTU GENDER INDEX DOROTA GŁOGOSZ REZULTATY PROGRAMÓW PRACA ŻYCIE W KRAJACH UE KORZYŚCI DLA PRACOWNIKÓW I ICH RODZIN KAMIL ZAWADZKI PRZEJŚCIOWE RYNKI PRACY TYPU PRACA ŻYCIE PRZYKŁADY EUROPEJSKIE BARBARA KALINOWSKA RÓWNOWAGA MIĘDZY ŻYCIEM ZAWODOWYM A RODZINNYM W PERSPEKTYWIE MAKROEKONOMICZNEJ IWONA WIECZOREK KONFLIKT PRACA RODZINA. SZWEDZKIE PRZYKŁADY ROZWIĄZAŃ CZĘŚĆ II ROZWIĄZANIA SPRZYJAJĄCE RÓWNOWADZE PRACA ŻYCIE STOSOWANE W FIRMACH ELWIRA GROSS GOŁACKA RÓWNOWAGA PRACA ŻYCIE JAKO ELEMENT STRATEGII ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI
5 4 Spis treści CECYLIA SADOWSKA SNARSKA WYKORZYSTANIE ROZWIĄZAŃ SPRZYJAJĄCYCH RÓWNOWADZE PRACA ŻYCIE W PRAKTYCE FIŃSKICH, POLSKICH I HISZPAŃSKICH FIRM ANNA ROGOZIŃSKA PAWEŁCZYK, IZABELA KOŁODZIEJCZYK OLCZAK GODZENIE ŻYCIA OSOBISTEGO Z PRACĄ ZAWODOWĄ W FIRMACH Z SEKTORA MŚP BEATA BUCHELT, EWELINA JUPOWICZ ZMIENIAJĄCY SIĘ PARADYGMAT RYNKU PRACY A PRAKTYKA ORGANIZACJI W ZAKRESIE WSPIERANIA RÓWNOWAGI PRACA ŻYCIE ZATRUDNIONYCH IZABELA KOŁODZIEJCZYK OLCZAK, ANNA ROGOZIŃSKA PAWEŁCZYK MIEJSCE OCENY I WYNAGRADZANIA EFEKTÓW PRACY JAKO OBSZAR PROGRAMÓW PRACA ŻYCIE CZĘŚĆ III AKTYWIZACJA ZAWODOWA KOBIET A RODZINA BEATA JAMKA KIEROWANIE KARIERAMI KOBIET PROBLEMY I PERSPEKTYWY JOLANTA KORCZYŃSKA PRACA ZAWODOWA A ŻYCIE RODZINNE KOBIET KATARZYNA GROMADZKA PRACA ZAWODOWA KOBIET A ICH ROLA W ŻYCIU RODZINY KRZYSZTOF HAJDER POZYCJA KOBIET W WYBRANYCH OBSZARACH SPOŁECZNO KULTUROWYCH A SYTUACJA NA RYNKU PRACY IWETTA ANDRUSZKIEWICZ RÓWNOUPRAWNIENIE KOBIET I MĘŻCZYZN NA RYNKU PRACY WACŁAW JARMOŁOWICZ, BARBARA KALINOWSKA RODZINA A PRACA KOBIET NA PRZEŁOMIE WIEKÓW URSZULA FELINIAK, WITOLD RATAJCZYK PROBLEMY GODZENIA ŻYCIA ZAWODOWEGO I POZAZAWODOWEGO KOBIET REGIONU ŁÓDZKIEGO
6 Spis treści 5 PATRYCJA ZWIECH OBCIĄŻENIE OBOWIĄZKAMI ZAWODOWYMI I DOMOWYMI MENEDŻEREK I MENEDŻERÓW W POLSCE WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH PIOTR MICHOŃ PRACA A ZADOWOLENIE Z ŻYCIA MATEK W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ ANETA CHYBICKA, NATASZA KOSAKOWSKA TRUDNOŚCI W GODZENIU ŻYCIA ZAWODOWEGO Z RODZINNYM JAKO PRZYCZYNY OPÓŹNIANIA DECYZJI O POSIADANIU DZIECKA PRZEZ MŁODE KOBIETY KAROLINA GOŚ WÓJCICKA DOŚWIADCZENIA KAMPANII ZROBIONE, DOCENIONE, WIELE WARTE..." W ZAKRESIE INFORMOWANIA SPOŁECZEŃSTWA O PROBLEMATYCE PRACY DOMOWEJ CZĘŚĆ IV ISTOTA I ZNACZENIE RELACJI PARTNERSKICH W RODZINIE Z PUNKTU WIDZENIA GODZENIA ŻYCIA ZAWODOWEGO Z RODZINNYM KRZYSZTOF ARCIMOWICZ RELACJE PARTNERSKIE W RODZINIE: KORZYŚCI Z NICH PŁYNĄCE I KONIECZNE DZIAŁANIA W POLSCE NA RZECZ ICH POPRAWY ANNA KWIATKOWSKA, AGNIESZKA NOWAKOWSKA POSTAWY MĘŻCZYZN WOBEC PARTNERSTWA W RODZINIE. BADANIE W RAMACH PROJEKTU ELASTYCZNY PRACOWNIK PARTNERSKA RODZINA MARIA KAŹMIERCZAK, ANETA CHYBICKA KONFLIKT PRACA RODZINA A ZADOWOLENIE Z RELACJI PARTNERSKIEJ ANALIZA WYBRANYCH CZYNNIKÓW DEMOGRAFICZNYCH AGNIESZKA SZNAJDER PARTNERSTWO W ZWIĄZKU JEGO WPŁYW NA SYTUACJĘ NA RYNKU PRACY CZĘŚĆ V INSTYTUCJONALNE WSPARCIE W OPIECE NAD OSOBAMI ZALEŻNYMI ANNA KIENIG SYTUACJA W ZAKRESIE INSTYTUCJONALNEJ OPIEKI NAD DZIECKIEM W POLSCE
7 6 Spis treści MACIEJ MUCZYŃSKI, MAŁGORZATA ŻYNEL POTRZEBY RODZICÓW W ZAKRESIE ORGANIZACJI OPIEKI NAD DZIECKIEM NA TERENIE MIASTA BIAŁYSTOK W ŚWIETLE BADAŃ AGNIESZKA SOŁBUT ROLA ŚRODOWISKA LOKALNEGO WE WSPOMAGANIU I PROMOWANIU KONSTRUKTYWNEGO WYCHOWANIA DZIECI W RODZINACH PRACUJĄCYCH I BEZROBOTNYCH OPIEKUNÓW CZĘŚĆ VI ELASTYCZNE FORMY ZATRUDNIENIA JAKO INSTRUMENT UŁATWIAJĄCY GODZENIE ŻYCIA ZAWODOWEGO Z RODZINNYM I SPOSÓB NA POPRAWĘ KONKURENCYJNOŚCI FIRM LUCYNA MACHOL ZAJDA ELASTYCZNE FORMY PRACY FAKTY I MITY MICHAŁ SKARZYŃSKI EFEKTY STOSOWANIA ELASTYCZNYCH FORM PRACY W PRAKTYCE MICHAŁ MOSZYŃSKI ELASTYCZNE FORMY ZATRUDNIENIA A KONKURENCYJNOŚĆ POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW ŁUKASZ ARENDT TELEPRACA I INNOWACYJNOŚĆ W SEKTORZE MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW CZĘŚĆ VII PERSPEKTYWY FINANSOWANIA BADAŃ Z ZAKRESU RÓWNOWAGA PRACA ŻYCIE RODZINA HUBERT OSTAPOWICZ PARTNERSTWO I INNOWACYJNOŚĆ W EUROPEJSKIM FUNDUSZU SPOŁECZNYM W KONTEKŚCIE MOŻLIWOŚCI REALIZACJI PROJEKTÓW BADAWCZYCH W LATACH INFORMACJA O AUTORACH
8 SŁOWO WSTĘPNE Niniejsza publikacja powstała jako element podejmowanych działań w projekcie Elastyczny Pracownik Partnerska Rodzina realizowanym w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL (Działanie 2.) przez Wyższą Szkołę Ekonomiczną w partnerstwie z: Białostocką Fundacją Kształcenia Kadr, Izbą Przemysłowo-Handlową w Białymstoku oraz Zakładem Doskonalenia Zawodowego w Białymstoku. Projekt Elastyczny Pracownik Partnerska Rodzina wpisuje się w Temat G IW EQUAL Godzenie życia rodzinnego i zawodowego oraz ponowna integracja kobiet i mężczyzn, którzy opuścili rynek pracy, poprzez wdrażanie bardziej elastycznych i efektywnych form organizacji pracy oraz działań towarzyszących. Temat G jest realizowany w ramach priorytetu 1. zwalczanie dyskryminacji i nierówności na rynku pracy. Projekt kierowany jest do pracujących rodziców posiadających dzieci w wieku do 7 lat oraz kobiet ciężarnych i zmierza do poprawy sytuacji kobiet na rynku pracy poprzez stworzenie warunków umożliwiających godzenie życia rodzinnego z zawodowym. Ze względu na potrzebę uwzględnienia kompleksowego podejścia obejmuje także udział: pracodawców, placówek opieki nad dziećmi (żłobki, przedszkola), instytucji szkoleniowych, naukowych, mediów, związków zawodowych oraz samorządu terytorialnego, jako instytucji, których odpowiednio stymulowane działania w największym stopniu mogą sprzyjać godzeniu życia zawodowego z rodzinnym. Tradycyjne postrzeganie ról kobiety i mężczyzny w rodzinie powoduje, że ciężar obowiązków domowych spoczywa przede wszystkim na kobietach, co w efekcie kształtuje ich niekorzystną pozycję na rynku pracy w stosunku do mężczyzn, o czym świadczą niskie wskaźniki zatrudnienia kobiet, wyższe wskaźniki bezrobocia oraz bierności zawodowej. Obowiązki rodzinne stają się balastem w życiu zawodowym kobiet, zaś intensywny rozwój kariery zawodowej wyraźnie koliduje z życiem prywatnym i obowiązkami wynikającymi z posiadania rodziny. Kobieta jest mniej cenionym pracownikiem, bowiem pracodawca nie może liczyć na ciągłość jej pracy i wysokie zaangażowanie w firmie, co powoduje, że kobiety otrzymują niższe wynagrodzenia, zajmują niższe stanowiska. W obecnej sytuacji zbyt mała waga przywiązywana jest do pomagania kobietom w godzeniu życia zawodowego z rodzinnym, co wynika przede wszystkim z uznania takich działań za nierokujące powodzenia. Tradycyjne postrzeganie ról społecznych i rodzinnych mężczyzn i kobiet skutkuje występowaniem trzech subiektywnych (niewynikających z norm prawnych ani ograniczeń organizacyjnych) czynników utrudniających godzenie życia zawodowego i rodzinnego: niskiej aktywności mężczyzn w pełnieniu obowiązków rodzinnych, niskiego poziomu wykorzystania elastycznych form zatrudnienia i organizacji czasu pracy, niedostosowanego do potrzeb pracujących rodziców systemu opieki nad dziećmi i osobami zależnymi. Działanie tych czynników prowadzi do dwojakiego rodzaju sytuacji społecznej kobiet: prób godzenia pracy z życiem rodzinnym bądź długotrwałego wyłączenia z życia zawodowego i poświęcenia się obowiązkom rodzinnym.
9 8 Cecylia Sadowska Snarska W obu przypadkach sytuacje te w aktualnych uwarunkowaniach rodzą czynniki utrudniające godzenie życia zawodowego i rodzinnego o charakterze obiektywnym, w tym sensie, że wywodzą się z rzeczywistych kosztów/strat ponoszonych przez kobiety, pracodawców, rodziny. Próby godzenia przez kobietę obowiązków zawodowych i rodzinnych wiążą się z kosztami dla rodziny i samej kobiety oraz niską efektywnością w pracy. Natomiast długotrwałe wyłączenie powoduje dezaktualizację kwalifikacji oraz trudności firmy związane z zapewnieniem zastępstwa za pracownika nieobecnego w pracy. Oddziaływanie tych obiektywnych skutków utrwala stereotypy społeczno-kulturowe, będące podłożem kształtowania się wspomnianych wyżej subiektywnych czynników utrudniających godzenie życia zawodowego i rodzinnego. Tworzy się zatem pewien układ samowzmacniający, co powoduje wręcz nasilanie się zjawiska dyskryminacji kobiet na rynku pracy. Aby rozerwać ten zamknięty układ przyczynowo-skutkowy, nie można pozostać przy oddziaływaniu na jeden element, gdyż pozostałe czynniki będą doprowadzały do powielania się negatywnych praktyk. Niezbędne jest stworzenie kompleksowego modelu działań, który będzie jednocześnie oddziaływał na wszystkie kluczowe czynniki sprawcze, czyli na przyczyny, a nie na skutki. Oznacza to potrzebę stworzenia kompleksowego podejścia, którego celem nadrzędnym będzie przełamywanie tradycyjnego podejścia do społecznych i rodzinnych ról kobiety i mężczyzny poprzez oddziaływanie na subiektywne czynniki utrudniające godzenie życia zawodowego i rodzinnego oraz pomoc w przełamywaniu bariery obiektywnej (bariery kwalifikacji) dla kobiet, które już podlegają wyłączeniu z pracy. W związku z tym projekt Elastyczny Pracownik Partnerska Rodzina zmierza do stworzenia całościowego podejścia, w ramach którego uwzględnione będą jednoczesne oddziaływania na wszystkie kluczowe czynniki sprawcze utrudniające godzenie życia zawodowego i rodzinnego, czyli na przyczyny, a nie na skutki. Dlatego też strategicznym celem projektu Elastyczny Pracownik Partnerska Rodzina jest wypracowanie oraz przetestowanie kompleksowego modelu sprzyjającego godzeniu życia zawodowego i rodzinnego. W ramach tego modelu przewidziane działania są realizowane w czterech wzajemnie powiązanych obszarach (schemat 1): 1. Promowanie elastycznych formy zatrudnienia oraz organizacji czasu pracy. 2. Zwiększenie dostępu do placówek opieki nad dzieckiem (żłobków, przedszkoli). 3. Promocja większego zaangażowania mężczyzn w funkcje rodzinne. 4. Zapobieganie dezaktualizacji kwalifikacji zawodowych rodziców (matki, ojca) podczas przerwy wynikającej z pełnienia obowiązków rodzinnych.
10 Słowo wstępne 9 A Promowanie elastycznych form pracy zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn D Zapobieganie dezaktualizacji kwalifikacji zawodowych kobiet i mężczyzn podczas przerwy wynikającej z pełnienia obowiązków rodzinnych GODZENIE ŻYCIA ZAWODOWEGO I RODZINNEGO PRZEZ KOBIETY I MĘŻCZYZN B Zwiększenie dostępu do placówek opieki nad dzieckiem C Promocja większego zaangażowania mężczyzn w funkcje rodzinne SCHEMAT 1. GŁÓWNE OBSZARY DZIAŁAŃ NA RZECZ GODZENIA ŻYCIA ZAWODOWEGO I RODZINNEGO W ramach realizacji celu pierwszego, jakim jest zwiększenie zakresu stosowania elastycznych form zatrudnienia i organizacji czasu pracy jako instrumentu ułatwiającego godzenie obowiązków rodzinnych z zawodowymi poprzez ich promowanie, są podejmowane następujące działania: przeprowadzenie badania ankietowego dotyczącego znajomości i możliwości zastosowania elastycznych form pracy wśród pracobiorców, a zwłaszcza rodziców dzieci w wieku do lat 7 oraz oczekiwań i potrzeb pracodawców w tym zakresie; organizacja szkoleń, seminariów nt. elastycznych form pracy zarówno skierowanych do pracodawców, jak i pracobiorców, przedstawicieli związków zawodowych i inspektorów pracy oraz przedstawicieli instytucji rynku pracy; przygotowanie i upowszechnienie publikacji m.in. z badań wcześniej przeprowadzonych, poradników, broszur, ulotek promujących elastyczne formy pracy; utworzenie punktu konsultacyjno-informacyjnego ds. elastycznych form pracy, z usług którego mogą korzystać zarówno pracodawcy, jak i pracobiorcy (pośrednictwo pracy, doradztwo zawodowe i prawne); przeprowadzenie audytów systemów pracy, mających na celu identyfikację stanowisk do uelastycznienia w firmach; wybór grupy kobiet i mężczyzn będących w trakcie urlopów macierzyńskich i wychowawczych bądź posiadających dzieci w wieku do lat 7 oraz pracodawców i przetestowanie na tej grupie telepracy jako jednej z elastycznych form zatrudnienia; testowanie pozostałych elastycznych form zatrudnienia oraz organizacji czasu pracy w przedsiębiorstwach; organizacja konkursu na firmę najbardziej przyjazną rodzinie.
11 10 Cecylia Sadowska Snarska Cel drugi, jakim jest zwiększenie dostępu do placówek opieki nad dzieckiem (żłobki, przedszkola), realizowany jest poprzez: badania rodziców, których dzieci uczęszczają do żłobków i przedszkoli, dotyczące ich doświadczeń i oczekiwań wobec organizacji opieki nad dziećmi, które najbardziej sprzyjają godzeniu życia zawodowego i rodzinnego; testowanie wprowadzonej zróżnicowanej oferty przez żłobki i przedszkola polegającej na: przedłużonych godzinach otwarcia (do 20:00-21:00), możliwości pozostawienia w placówce dziecka w sobotę; zwiększenie kadry przedszkoli poprzez organizację staży dla absolwentów wydziałów pedagogicznych oraz zaangażowanie wolontariuszy; promocję elastycznych żłobków i przedszkoli; organizację konkursu na najbardziej przyjazną zindywidualizowanym potrzebom rodziców placówkę opieki nad dziećmi. W celu realizacji celu trzeciego, który zorientowany jest na ułatwienie kobietom realizacji kariery zawodowej poprzez promocję większego zaangażowania mężczyzn w funkcje rodzinne, podejmowane działania są związane z: przeprowadzeniem badań ankietowych wśród różnych grup wiekowych mężczyzn, co pozwoli na zdiagnozowanie ich stanu świadomości o partnerskim modelu nowoczesnej rodziny oraz ich gotowości do partnerskiego dzielenia się obowiązkami rodzinnymi; zorganizowaniem i przeprowadzeniem kampanii społecznej skierowanej do mężczyzn, promującej większe zaangażowanie w życie rodzinne. Z kolei cel czwarty, zorientowany na zapobieganie dezaktualizacji kwalifikacji zawodowych rodziców podczas przerwy wynikającej z pełnienia obowiązków rodzinnych, jest realizowany poprzez: wypracowanie mechanizmów utrzymania aktywności zawodowej w przerwie w wykonywaniu zawodu poprzez organizację szkoleń; zainteresowanie pracodawców i pokazanie im korzyści płynących z aktywności pracowników podczas przerwy w wykonywaniu zawodu spowodowanej urlopami rodzicielskimi; organizację opieki nad dziećmi w czasie trwania szkoleń; poradnictwo zawodowe dla kobiet i mężczyzn planowanie indywidualnych ścieżek kariery uwzględniających łączenie pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi. W okresie (do marca) w ramach projektu zostaną podjęte działania związane z upowszechnieniem tych wszystkich wypracowanych rezultatów, które okażą się, po przetestowaniu, najbardziej skuteczne w kwestii godzenia życia zawodowego z rodzinnym. Dr Cecylia Sadowska-Snarska Kierownik Projektu Elastyczny Pracownik-Partnerska Rodzina
12 WPROWADZENIE W warunkach współczesnej gospodarki, pod wpływem m.in. procesów globalizacji, zaostrzającej się konkurencji, pracy w wydłużonym czasie pracy, mamy do czynienia z rosnącymi trudnościami w łączeniu życia osobistego, zwłaszcza rodzinnego, z życiem zawodowym. Konsekwencje braku równowagi między życiem rodzinnym a pracą to m.in.: stres, frustracja, niższa jakość świadczonej pracy, konflikty, brak satysfakcji z pracy, przesuwanie w czasie urodzin pierwszego dziecka. Negatywne skutki zachwianej równowagi między sferą rodzinną i zawodową odczuwają zarówno pracownicy, jak i pracodawcy. Dlatego też należy podejmować działania mające na celu stworzenie warunków do bezkonfliktowego łączenia obowiązków zawodowych z rodzinnymi, zwłaszcza przez kobiety. Niniejsza wielowątkowa praca zbiorowa jest rezultatem dyskutowanych w środowisku naukowców i praktyków problemów z zakresu godzenia życia zawodowego z rodzinnym, a szerzej odnoszących się do programów równowaga praca-życie (Work-Life Balance). Publikacja ma charakter interdyscyplinarny, ponieważ pojawiają się wątki z zakresu ekonomii, polityki społecznej, polityki ekonomicznej, rynku pracy, ale także z zakresu psychologii, socjologii, czy też pedagogiki. Publikacja została podzielona na siedem części. W Części pierwszej zwracamy uwagę na przesłanki nasilającego się w dobie współczesnej konfliktu na polu praca-życie-rodzina, a zarazem wskazujemy na środki zaradcze w postaci programów Work-Life Balance (WLB), z całą gamą instrumentów. W związku z tym, że stosowanie instrumentów ułatwiających godzenie życia zawodowego z osobistym, w tym rodzinnym, leży w gestii pracodawców, dlatego też w Części drugiej publikacji przedstawiamy wyniki badań prowadzonych w firmach, mających na celu rozpoznanie skali i zakresu realizowanych programów WLB. W Trzeciej części zwracamy uwagę na problemy aktywności zawodowej kobiet. Tradycyjnie postrzeganie ról kobiety i mężczyzny w rodzinie powoduje, że ciężar obowiązków domowych spoczywa przede wszystkim na kobietach, co w efekcie kształtuje ich niekorzystną pozycję na rynku pracy w stosunku do mężczyzn. Poza tym kobiety należą do grupy najbardziej dotkniętej brakiem równowagi między pracą i życiem zawodowym, a w konsekwencji podatnej na dyskryminację. Z kolei w Czwartej części niniejszej pracy przedstawiamy istotę i znaczenie relacji partnerskich w rodzinie, zwłaszcza z punktu widzenia godzenia życia zawodowego z rodzinnym i jego wpływu na sytuację kobiet na rynku pracy. Z punktu widzenia poszukiwania rozwiązań ułatwiających godzenie życia zawodowego z rodzinnym, zwłaszcza przez młodych pracujących rodziców, niezwykle istotną rolę odgrywa instytucjonalna opieka nad dziećmi. Temu problemowi poświęcono Część piątą publikacji. Elastyczne formy zatrudnienia, organizacji czasu i miejsc pracy są postrzegane z jednej strony jako istotne rozwiązania, które ułatwiają łączenie pracy zawodowej z życiem
13 12 Cecylia Sadowska Snarska pozazawodowym, z drugiej mogą być sposobem na poprawę konkurencyjności firm. Tej kwestii poświęcona jest Część szósta niniejszej pracy. Problemy związane z równowagą praca-życie są jeszcze w Polsce dość słabo rozpoznane, zwłaszcza jeśli chodzi o stosowane w firmach programy WLB. Aktualnie pojawiły się możliwości finansowania badań, jak i wdrożeń w tym zakresie, ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, o czym traktuje Część siódma przedkładanej publikacji. Cecylia Sadowska-Snarska
14 CZĘŚĆ I ISTOTA I INSTRUMENTY PROGRAMÓW RÓWNOWAGA PRACA ŻYCIE RODZINA
15 Bożena Balcerzak Paradowska OCENA KIERUNKÓW ZAMIAN W POLITYCE RODZINNEJ W POLSCE W ASPEKCIE GODZENIA ŻYCIA ZAWODOWEGO Z RODZINNYM 1. WPROWADZENIE Definiując politykę rodzinną zwracamy uwagę na różne aspekty. Określamy główny cel, jakim jest tworzenie warunków sprzyjających powstawaniu rodzin, ich rozwojowi, zarówno ilościowemu jak i jakościowemu oraz wypełnianiu przez rodzinę traktowaną w tym kontekście jako instytucja społeczna społecznych funkcji: prokreacyjnej, ekonomicznej, opiekuńczej, wychowawczej, socjalizacyjnej, emocjonalnej 1. Funkcje rodziny pozostają ze sobą we wzajemnych związkach. Realizacja jednej oddziałuje na pozostałe, stwarza uwarunkowania w zakresie sposobów ich realizacji. Sformułowanie celu ogólnego nie jest wystarczające dla prowadzenia skutecznej polityki rodzinnej. Potrzebne jest określenie celów szczegółowych, adekwatnych do aktualnej sytuacji, ale i do tego, co chce się osiągnąć w bliższej i dalszej perspektywie. W definicji polityki społecznej ważne jest również podkreślenie wielości metod i środków wykorzystywanych dla realizacji wspominanego celu, ale także, a może przede wszystkim o ich kompatybilności, zapewniającej, a przynajmniej przybliżającej do założonych celów. Innymi słowy, chodzi o tworzenie spójnego systemu instrumentów polityki rodzinnej, który służyłby realizacji stawianych zadań. Pozostaje jeszcze jedna kwestia podmiotów, które tworzyłyby i wykorzystywały wspomniane instrumenty. Za podmioty polityki rodzinnej należy uznać przede wszystkim państwo oraz wszystkie instytucje i organizacje, mające w zakresie swoich kompetencji i celów działania realizację zadań polityki rodzinnej (bezpośredniej) bądź te, których działania podstawowe nie odnoszą się bezpośrednio do rodziny, ale mogą wpływać na jej sytuację. Wymienić tu należy przede wszystkim organa samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe, organizacje wyznaniowe oraz wszystkie instytucje, podejmujące działania na rzecz realizacji celów polityki rodzinnej. Niniejszy artykuł odnosi się do celu polityki rodzinnej, którym jest ułatwienie godzenia obowiązków zawodowych z rodzinnymi pracującym rodzicom, głównie matkom. Innymi słowy, chodzi o stworzenie warunków na rzecz bezkonfliktowej realizacji przez rodzinę funkcji ekonomicznej (w tym podfunkcji zarobkowej dostarczania podstawowych środków 1 Przedstawiony katalog nie wyczerpuje wszystkich funkcji przypisywanych rodzinie. Ponadto funkcje są różnie klasyfikowane i określane przez poszczególnych autorów zajmujących się tą problematyką.
16 16 Bożena Balcerzak Paradowska egzystencji) i opiekuńczej (związanej z koniecznością sprawowania opieki nad niesamodzielnymi członkami rodziny, głównie dziećmi). Ułatwienie godzenia obowiązków zawodowych z rodzinnymi sprzyja również realizacji innych funkcji rodziny: prokreacyjnej, wychowawczej, socjalizacyjnej i emocjonalnej. Szeroki zakres zagadnień skłania do wyboru spraw najważniejszych. Zostaną zatem omówione wybrane formy działań różnych podmiotów polityki rodzinnej: państwa, gminy jako podstawowego ogniwa systemu samorządu terytorialnego i zakładu pracy (pracodawców), które oddziałują lub mogą oddziaływać na realizację celu ułatwienia godzenia obowiązków zawodowych z rodzinnymi. 2. ROZWIĄZANIA PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY KOBIET W CIĄŻY I OSÓB WYCHOWUJĄCYCH DZIECI Rozwiązania prawne w zakresie ochrony kobiet w ciąży i osób wychowujących małe dzieci mają na celu ułatwienie godzenia dwóch, społecznie ważnych ról rodzicielskiej i zawodowej. Ich rozwój związany był z procesami aktywizacji zawodowej kobiet i stwarzaniem warunków do podejmowania przez nie pracy zarobkowej. Podmiotem ustawodawczym jest państwo, które poprzez swoje organa stanowi regulacje prawne. Zasady ochrony kobiet pracownic w ciąży i osób wychowujących małe dzieci reguluje Kodeks pracy. Polskie ustawodawstwo przewiduje cały szereg uprawnień przysługujących kobietom w ciąży i osobom wychowującym małe dzieci. O ile te pierwsze związane są z niezbywalną funkcją macierzyńską, te drugie mogą być wykorzystywane na równi przez matkę, jak i ojca. Ochronie kobiet w ciąży służy zakaz zatrudnienia ich przy pracach szczególnie uciążliwych dla zdrowia oraz obowiązek pracodawcy dostosowania warunków pracy tak, aby ograniczyć czas pracy i wyeliminować zagrożenia. Jeżeli jest to niemożliwe, Kodeks pracy nakłada obowiązek przeniesienia pracownicy do innej pracy lub zwolnienie jej na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy. Z punktu widzenia pracodawcy może to stwarzać utrudnienia natury organizacyjnej. Jeżeli przeniesienie pracownicy w ciąży na inne stanowisko pociąga za sobą obniżenie jej wynagrodzenia, przysługuje jej dodatek wyrównawczy, wypłacany przez pracodawcę. Pracownica w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia. Stosunek pracy kobiet w ciąży podlega szczególnej ochronie. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w tym okresie. W przypadku, gdy umowa o pracę była zawarta na czas określony ulega ona przedłużeniu do dnia porodu. Dla pracodawcy oznaczać to może wymuszone zatrudnienie i wypłatę wynagrodzenia za czas trwania przedłużonego stosunku pracy. Pracownicy w ciąży nie można zatrudniać w porze nocnej, godzinach nadliczbowych, delegować bez jej zgody poza stałe miejsce pracy. Ponadto, pracodawca zatrudniający pracownicę w porze nocnej jest obowiązany na okres jej ciąży zmienić rozkład czasu pracy w sposób umożliwiający wykonywanie pracy poza porą nocną. Jeżeli jest to niemożliwe lub niecelowe, zobowiązany jest przenieść pracownicę do innej pracy, a w przypadku braku takiej możliwości zwolnić ją od obowiązku świadczenia pracy. Przeniesienie do innej pracy, o ile wiąże się z mniejszym wynagrodzeniem rodzi konieczność wypłaty dodatku wyrównawczego. W przypadku zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia. Istnieje również obowiązek udzielania przez pracodawcę pracownicy w ciąży zwolnień od pracy na przeprowadzenie badań lekarskich, jeżeli nie mogą
17 Ocena kierunków zamian w polityce rodzinnej w Polsce 17 być one przeprowadzone w innym czasie. Za czas nieobecności z tego tytułu przysługuje prawo do wynagrodzenia. Kiedy urodzi się dziecko kobieta korzysta z urlopu macierzyńskiego. Obecnie z części tego urlopu (14 dni) może również skorzystać ojciec dziecka. Po upływie urlopu macierzyńskiego zarówno matka, jak i ojciec mogą skorzystać z urlopu na opiekę nad dzieckiem do lat 4 (urlopu wychowawczego). W tym czasie pracodawca nie może rozwiązać z pracownikiem umowy o pracę. Osoba korzystająca z urlopu wychowawczego ma gwarantowany powrót do pracy i dopuszczenie do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli jest to niemożliwe na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym, odpowiadającym jej kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującego w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed urlopem wychowawczym. Może to oznaczać, że pracodawca powinien wypłacić wynagrodzenie wyższe niż przysługujące na nowym stanowisku pracy. Inne uprawnienia przysługujące osobom wychowującym małe dzieci (do lat 4) to: zakaz zatrudnienia w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w przerywanym czasie pracy, delegowanie poza stałe miejsce pracy. Specjalnie do kobiet adresowane jest uprawnienie polegające na zakazie zatrudnienia matek karmiących przy pracach szkodliwych dla zdrowia i konieczność przeniesienia ich do innej pracy lub zwolnienie ze świadczenia pracy. Wypłata dodatku wyrównawczego oraz wynagrodzeń za czas nieprzepracowany (w analogicznych przypadkach jak dla kobiet w ciąży) oraz wypłata wynagrodzeń za zwolnienie od pracy na 2 dni przysługujące rodzicom dzieci do lat 14 obciąża pracodawcę. W przypadku zwolnienia z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem chorym oraz dzieckiem do lat 8 (w przypadku konieczności zapewnienia mu opieki spowodowanej nagłymi przypadkami) ciężar finansowy (wypłata zasiłku opiekuńczego w wysokości 80% wynagrodzenia) ponosi Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zmiany, jakie dokonały się w systemach tych uprawnień w ostatnich dekadach, polegały na ich rozszerzeniu na mężczyzn. Wynikało to zarówno z realizacji zasady równości i równouprawnienia, jak również z dążenia do wzmocnienia pozycji kobiet na rynku pracy oraz ugruntowania roli ojca jako opiekuna. Zmiany normatywne wyprzedziły jednak znacznie procesy realne. W dalszym ciągu dominuje praktyka, mimo że większość uprawnień przysługuje w pełnym lub częściowym (urlop macierzyński) zakresie zatrudnionym mężczyznom, jednak korzystają z nich głównie kobiety i to one postrzegane są przez pracodawców jako główne adresatki tych uprawnień. Kolejna zmiana to wydłużenie urlopu macierzyńskiego. Skutki tej zmiany w kontekście oddziaływania na postawy prokreacyjne, jak i w kontekście pozycji kobiet na rynku pracy będzie można ocenić po pewnym czasie. Z punktu widzenia pracodawców wykorzystywanie przysługujących uprawnień wpływa negatywnie na funkcjonowanie zakładu. Krótkookresowa nieobecność pracownika powoduje trudności z utrzymaniem rytmu pracy oraz pociąga za sobą potrzebę zmian organizacyjnych. Dłuższa nieobecność (urlop macierzyński, urlop wychowawczy) to przede wszystkim potrzeba zmian o charakterze organizacyjnym, często też zatrudnienie nowego pracownika, wymagające jego przeszkolenia, czasu na pełne wdrożenie się do pracy i osiągnięcie oczekiwanej wydajności. Jest to
18 18 Bożena Balcerzak Paradowska niekiedy przyczyną odmowy przyjęcia do pracy na to samo stanowisko osoby powracającej do pracy po urlopie wychowawczym. TABELA 1. KORZYSTANIE Z UPRAWNIEŃ PRACOWNICZYCH A FUNKCJONOWANIE ZAKŁADU PRACY (W OPINII PRACODAWCÓW MAŁYCH I ŚREDNICH FIRM) (W %) Uprawnienia Trudności z rytmem pracy Zmiana organizacji pracy Przyjęcie nowego pracownika Mniejsze wykorzystanie umiejętności pracownika Utrata inwestycji w pracownika Dodatkowe koszty Brak problemów Urlopy macierzyńskie Urlopy wychowawcze Zwolnienia opiekuńcze Zmiana stanowiska pracy przez kobietę w ciąży Przedłużenie umowy o prace na czas określony do dnia porodu Wypłata dodatku wyrównawczego Odmowa pracy w godzinach nadliczbowych Zwolnienia chorobowe Źródło: (UNDP, EQUAL 2007). TABELA 2. KORZYSTANIE Z UPRAWNIEŃ PRACOWNICZYCH A FUNKCJONOWANIE ZAKŁADU PRACY (W OPINII PRACODAWCÓW DUŻYCH FIRM) (W %) Uprawnienia Trudności z rytmem pracy Zmiana organizacji pracy Przyjęcie nowego pracownika Mniejsze wykorzystanie umiejętności pracownika Utrata inwestycji w pracownika Dodatkowe koszty Brak problemów Urlopy macierzyńskie Urlopy wychowawcze Zwolnienia opiekuńcze Zmiana stanowiska pracy przez kobietę w ciąży Przedłużenie umowy o prace na czas określony do dnia porodu Wypłata dodatku wyrównawczego Odmowa pracy w godzinach nadliczbowych Zwolnienia chorobowe Źródło: (UNDP, EQUAL 2007).
19 Ocena kierunków zamian w polityce rodzinnej w Polsce 19 Finansowy wymiar mają takie uprawnienia jak: przesunięcie kobiety do innej pracy i wypłata jej zasiłku wyrównawczego, wypłata wynagrodzenia za czas nieprzepracowany z powodu zwolnienia na badania w okresie ciąży, karmienia dziecka piersią, konieczność przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu, jeżeli nie było planowane przedłużenie tej umowy. Dodatkowe koszty może również pociągać za sobą zatrudnienie nowego pracownika. Reasumując, należy podkreślić, że stworzenie i rozbudowa prawnych rozwiązań mających na celu ułatwienie godzenia ról zawodowych z rodzinnymi związane było z procesem aktywności zawodowej kobiet. Obecnie adresowane są w części dotyczącej obowiązków opiekuńczo-wychowawczych do pracowników obojga płci. W praktyce wykorzystywane są przez kobiety. Rozwiązania te, na tle rozwiązań stosowanych w innych krajach europejskich, nie odbiegają od wiodących standardów. Można zatem powiedzieć, że państwo, poprzez swoją funkcję regulacyjną stworzyło podstawowe prawne warunki ułatwiające godzenie obowiązków zawodowych z rodzinnymi (co nie oznacza, że zostały wyczerpane wszystkie możliwe rozwiązania). Praktyczna realizacja zależy jednak od różnych uwarunkowań ekonomicznych (m.in. sytuacji na rynku pracy) i kulturowych (dominującego modelu rodziny), które kształtują postawy pracodawców wobec respektowania uprawnień pracowniczych. Praktyka potwierdzona w drodze badań wskazuje, że uprawnienia kobiet w powyższym zakresie stały się barierę dla ich zatrudnienia. Pracodawcy obawiają się problemów, jakie pociąga za sobą korzystania przez pracownice z uprawnień przysługujących z tytułu obowiązków rodzinnych. W efekcie, powoduje to gorszą sytuację kobiet na rynku pracy, trudniejszy dostęp do zatrudnienia. Oznacza to nie tylko ograniczone uczestnictwo kobiet w realizacji podfunkcji zarobkowej. Trudności z uzyskaniem pracy, a w jeszcze większym stopniu obawy o jej utratę są jednym z ważnych powodów odkładania, a niekiedy rezygnacji z planów prokreacyjnych. 3. ROZWIĄZANIA INSTYTUCJONALNE USŁUGI OPIEKUŃCZO WYCHOWAWCZE Rozwój usług opiekuńczych dla dzieci związany jest z procesami aktywizacji zawodowej kobiet. Można zatem traktować je jako instrument polityki rynku pracy, ułatwiający absorpcję kobiecych zasobów pracy dla potrzeb gospodarki. Główną formę usług opiekuńczych dla dzieci do lat 6 stanowią żłobki i przedszkola. Za ich tworzenie, finansowanie i funkcjonowanie jest odpowiedzialny inny podmiot polityki rodzinnej gmina. Wprowadzone na początku lat 90. ubiegłego wieku zmiany miały na celu decentralizację uprawnień państwa w sferze socjalnej, u podstaw której leżały założenia ustrojowe, ale również przybliżenie organów i instytucji odpowiedzialnych za tworzenie warunków zaspokajania potrzeb obywateli do potencjalnych odbiorców. Dokonując oceny skuteczności tej formy pomocy dla pracujących rodziców mających małe dzieci należy zwrócić uwagę na następujące tendencje. Od początku lat 90. ubiegłego wieku maleje liczba placówek opieki nad dziećmi i liczba dzieci korzystających z tych usług. W 1990 r. było 1412 żłobków, w 2000 r. 428, w 2004 r W latach liczba żłobków znowu zmalała do 371). Liczba dzieci w żłobkach zmalała: z 116,5 tys. w 1990 r. do 52,8 tys. w 2000 r. i 45,9 tys. w 2004 r. Od 2005 roku zauważa się wzrost liczby dzieci w żłobkach do 47,6 tys. w 2005 r.
20 20 Bożena Balcerzak Paradowska i do 50,8 tys. w 2006 r. Wskaźniki objęcia dzieci opieką żłobków wynosiły: w 1995 r. 23 na 1000 dzieci w wieku do lat 3, w 2004 r. 20, w Znacząco obniżyła się liczba przedszkoli z w 1990 r. do 8501 w 2000 r. i 7746 w 2004 r. 2 Dopiero w 2006 r. odnotowano większą liczbę przedszkoli (7811). Źródło: (GUS 2006). WYKRES 1. LICZBA ŻŁOBKÓW I PRZEDSZKOLI W LATACH 1990, 1995, 2000, 2005 TABELA 3. LICZBA DZIECI W ŻŁOBKACH I PRZEDSZKOLACH Rok ogółem Żłobki na 1000 dzieci w wieku 0 3 lata ogółem Przedszkola na 1000 dzieci w wieku 3 6 lat Źródło: jak na wykresie 1. Liczba dzieci w przedszkolach, która w 1990 r. wynosiła tys. zmalała do 685,4 tys. w 2000 r. i do 644,1 tys. w 2004 r. Szybszy spadek nastąpił na wsi (o 25%) niż w miastach (o 15%). W kolejnych latach ( ) wzrosła liczba dzieci uczęszczających do przedszkoli odpowiedni do: 654,4 tys. i 676,4 tys. 2 Do 2003 r. malała też liczba oddziałów przedszkolnych przy szkołach podstawowych, prowadzących wychowanie przedszkolne dla sześciolatków. Wprowadzenie obowiązku przygotowania przedszkolnego dla dzieci sześcioletnich (od 1 września 2004 r.) spowodowało wzrost liczby tych placówek (z 9134 w 2003 r. do 9553 w 2004 r.). 3 Ten wyraźny wzrost wskaźnik wynika przede wszystkim z objęcia obowiązkiem wychowania przedszkolnego sześciolatków. W 2004 r. na 1000 dzieci w wieku 6 lat z przygotowania przedszkolnego korzystało 981.
KOBIETY - RYNEK PRACY RÓWNE TRAKTOWANIE. EWA LISOWSKA Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
KOBIETY - RYNEK PRACY RÓWNE TRAKTOWANIE. EWA LISOWSKA Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Co mówią dane statystyczne? Kobiety wyraźnie częściej niż mężczyźni są bierne zawodowo (odpowiednio: 52% i 36%).
Bardziej szczegółowoModel pomocy w ramach opieki nad dzieckiem/osobą zależną
Człowiek najlepsza inwestycja Projekt PI Innowacyjny model GODZENIE PRZEZ KOBIETY ŻYCIA ZAWODOWEGO I RODZINNEGO współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Bardziej szczegółowoGodzenie życia zawodowego i prywatnego. Warszawa, 9 maja 2014 r.
Godzenie życia zawodowego i prywatnego Warszawa, 9 maja 2014 r. Pierwsze skojarzenie dot. godzenia ról zawodowych i prywatnych? Wskaźnik zatrudnienia dla osób 15-64 w 2013 roku Ogółem Mężczyźni Kobiety
Bardziej szczegółowoDziałanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty
Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Działanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty Cel Działania:
Bardziej szczegółowoOd momentu zajścia w ciążę pracownica podlega szczególnej ochronie. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży.
I. Ciąża ochrona stosunku pracy. Od momentu zajścia w ciążę pracownica podlega szczególnej ochronie. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży. Należy jednak zaznaczyć,
Bardziej szczegółowoStruktura PO KL. X Pomoc techniczna
Możliwości wsparcia wolontariatu w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Priorytet VI i VII PO KL Struktura PO KL Priorytety centralne I Zatrudnienie i integracja społeczna II Rozwój zasobów ludzkich
Bardziej szczegółowoKIERUNKI DZIAŁAŃ W POLSCE NA RZECZ RÓWNOWAGI PRACA ŻYCIE RODZINA
KIERUNKI DZIAŁAŃ W POLSCE NA RZECZ RÓWNOWAGI PRACA ŻYCIE RODZINA pod redakcją naukową Cecylii Sadowskiej Snarskiej W YDAWNICTWO W Y Ż SZEJ S ZKOŁ Y E KONOMICZNEJ W B IAŁ YMSTOKU Białystok 28 RECENZJA PROF.
Bardziej szczegółowoINFORMACJE O PROJEKTACH, O KTÓRYCH MOWA W ART. 2 UST
INFORMACJE O PROJEKTACH, O KTÓRYCH MOWA W ART. 2 UST. 1 PKT 26A USTAWY, W RAMACH KTÓRYCH MOŻNA UZYSKAĆ POMOC W ZAKRESIE PORADNICTWA ZAWODOWEGO I INFORMACJI ZAWODOWEJ ORAZ POMOCY W AKTYWNYM POSZUKIWANIU
Bardziej szczegółowoFinasowanie Oświaty w perspektywie 2014 2020. Środki UE. www.bras-edukacja.pl
Finasowanie Oświaty w perspektywie 2014 2020. Środki UE Działalność szkół, placówek oświatowych, instytucji wsparcia oświaty finansowana będzie w ramach dwóch głównych Programów Operacyjnych: 1. Regionalny
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ ÓSMY KODEKSU PRACY UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM
ROZDZIAŁ ÓSMY KODEKSU PRACY UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM Art. 176. Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Rada Ministrów określi,
Bardziej szczegółowoDZIAŁ ÓSMY UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM (142)
USTAWA z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 1) (tekst jednolity) fragmenty DZIAŁ ÓSMY UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM (142) Art. 176. Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie
Bardziej szczegółowoPracodawcy o elastycznych formach zatrudnienia, szansach kobiet i mężczyzn na rynku pracy i poszukiwanych kompetencjach i trendach - wyniki badań
Pracodawcy o elastycznych formach zatrudnienia, szansach kobiet i mężczyzn na rynku pracy i poszukiwanych kompetencjach i trendach - wyniki badań Jakub Wojnarowski prezentacja na konferencję Czas na kobiety
Bardziej szczegółowoMiejsce w dokumencie Dotychczasowy zapis (jest) Powinno być s. 32 IV.1.14. Planowane działania: a) badanie możliwości godzenia ról rodzinnych z rolami
Errata do Planu działania na lata 2007-2008 dla Priorytetu I Zatrudnienie i integracja społeczna (sprostowanie treści dokumentu w związku z pomyłką techniczną polegającą na zamianie opisu działań pomiędzy
Bardziej szczegółowoRówność szans perspektywa pracodawców. Konferencja Szanse i wyzwania dla równości szans w ramach EFS 2014-2020 Warszawa, 6 lutego 2013 r.
Równość szans perspektywa pracodawców Konferencja Szanse i wyzwania dla równości szans w ramach EFS 2014-2020 Warszawa, 6 lutego 2013 r. Plan prezentacji: Kontekst makro Oceny pracodawców i czynniki wpływające
Bardziej szczegółowoInne obszary wsparcia MŚP w ramach Lubuskie 2020
Inne obszary wsparcia MŚP w ramach Lubuskie 2020 Inne obszary wsparcia MŚP Oś Priorytetowa (OP) 6. Regionalny rynek pracy Cel Tematyczny 8 Priorytet Inwestycyjny 8i Podniesienie zdolności do zatrudnienia
Bardziej szczegółowoPRACOWNICY O PRACODAWCACH
redakcja naukowa Krzysztof Klincewicz PRACOWNICY O PRACODAWCACH Społeczna odpowiedzialność biznesu w świetle badań jakościowych PRACOWNICY O PRACODAWCACH Społeczna odpowiedzialność biznesu w świetle badań
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw 1)
Kancelaria Sejmu s. 1/11 USTAWA z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw 1) Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1654. Art. 1. W ustawie z dnia
Bardziej szczegółowoDZIAŁ ÓSMY. Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem
DZIAŁ ÓSMY Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem Art. 176. Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia,
Bardziej szczegółowoPriorytet IX ROZWÓJ WYKSZTAŁCENIA I KOMPETENCJI W REGIONACH
Priorytet IX ROZWÓJ WYKSZTAŁCENIA I KOMPETENCJI W REGIONACH W ramach Priorytetu IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach realizowane będą działania mające na celu wyrównanie szans edukacyjnych
Bardziej szczegółowoPoddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej
Priorytet VII Promocja integracji społecznej Działanie 7.1 Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji Cel Działania: Rozwijanie aktywnych form integracji społecznej i umożliwianie dostępu do nich osobom
Bardziej szczegółowoSYSTEM INSTYTUCJONALNEJ OPIEKI NAD DZIECKIEM w aspekcie godzenia życia zawodowego z rodzinnym
SYSTEM INSTYTUCJONALNEJ OPIEKI NAD DZIECKIEM w aspekcie godzenia życia zawodowego z rodzinnym pod redakcją Cecylii Sadowskiej Snarskiej Wydawnictwo Wyż szej Szkoł y Ekonomicznej w Biał ymstoku BIAŁYSTOK
Bardziej szczegółoworodzicielskie Uprawnienia Praktyczne wyjaśnienia dla pracodawców i pracowników, przykłady rozstrzygnięć
Uprawnienia rodzicielskie Praktyczne wyjaśnienia dla pracodawców i pracowników, przykłady rozstrzygnięć Łukasz Kuczkowski, Marlena Maniecka, Katarzyna Wilczyk, Marcin Rybczyński Uprawnienia rodzicielskie
Bardziej szczegółowoRodzina najlepsza inwestycja wspierana z EFS. Rzeszów, 25 czerwca 2014 r.
Rodzina najlepsza inwestycja wspierana z EFS Rzeszów, 25 czerwca 2014 r. PO KL wspiera podkarpacką rodzinę Na przestrzeni lat 2007-2013 w ramach Programu Kapitał Ludzki realizowane były m.in. takie formy
Bardziej szczegółowoZałożenia Regionalnego Programu Operacyjnego - LUBUSKIE 2020 - EFS
Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego - LUBUSKIE 2020 - EFS Regionalny Program Operacyjny - Lubuskie 2020 cel główny Długofalowy, inteligentny i zrównoważony rozwój oraz wzrost jakości życia mieszkańców
Bardziej szczegółowoCEL STRATEGICZNY I. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I STABILNEGO RYNKU PRACY. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014-2020:
NAZWA CELU FINANSOWANIE Cel I.1. Wspieranie aktywności i przedsiębiorczości mieszkańców CEL STRATEGICZNY I. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I STABILNEGO RYNKU PRACY Oś I. Osoby młode na rynku pracy: 1. Poprawa
Bardziej szczegółowoPriorytet 3: Promocja zatrudnienia, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych
Priorytet 3: Promocja zatrudnienia, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych Analiza SWOT 62 MOCNE STRONY 1. Wzrost środków na aktywne formy
Bardziej szczegółowoProgramu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój-
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój- www.power.gov.pl 1.Oś priorytetowa I Osoby młode na rynku pracy Zwiększenie możliwości zatrudnienia osób młodych do 29 roku życia bez pracy, w tym w szczególności
Bardziej szczegółowoPLANOWANE KIERUNKI DZIAŁAŃ
PLANOWANE KIERUNKI DZIAŁAŃ POWIATOWEGO URZĘDU PRACY W WAŁCZU W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA BEZROBOCIU NA LATA 2000-2010 1 Przy wyznaczaniu zadań i kierunków działania powiatu w zakresie zatrudnienia i zwalczania
Bardziej szczegółowoRozwój wykształcenia i kompetencji w regionie
Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionie 2007-2013 Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Cel 1: Zmniejszenie nierówności w upowszechnieniu edukacji, szczególnie pomiędzy obszarami
Bardziej szczegółowoEFS w latach 2014-2020
Wytyczne w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków EFS i EFRR na lata 2014-2020 EFS w latach 2014-2020 Decentralizacja Program Operacyjny
Bardziej szczegółowoGODZENIE PRACY ZAWODOWEJ Z ŻYCIEM RODZINNYM SEMINARIUM ELASTYCZNA OPRGANIZACJA PRACY I CZASU PRACY. DLACZEGO TAK? DLACZEGO NIE? Dorota Głogosz Instytut Pracy i Spraw Socjalnych Biuro Polityki Społecznej
Bardziej szczegółowoDziałanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie.
Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie. Cel Działania: Podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób pozostających
Bardziej szczegółowoRozmawiajmy! DIALOG SPOŁECZNY JAKO ELEMENT WYRÓWNYWANIA SZANS NA RYNKU PRACY. Andrzej Tomeczek Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa
DIALOG SPOŁECZNY JAKO ELEMENT WYRÓWNYWANIA SZANS NA RYNKU PRACY Andrzej Tomeczek Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa Obszary priorytetowe dla działańue w zakresie wyeliminowania wszelkich form nierówności
Bardziej szczegółowoProgram Operacyjny Kapitał Ludzki Plan Działania na rok Priorytet IX. Biuro Koordynacji Projektów Oddział Projektów Społecznych
Program Operacyjny Kapitał Ludzki Plan Działania na rok 2011 Priorytet IX Biuro Koordynacji Projektów Oddział Projektów Społecznych 1 Poddziałanie 9.1.1 Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia
Bardziej szczegółowoRegionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego. Założenia perspektywy finansowej 2014-2020. www.pgie.pl
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego Założenia perspektywy finansowej 2014-2020 www.pgie.pl Perspektywa 2014-2020 W latach 2014-2020 Polska otrzyma z budżetu UE ok. 119,5 mld euro. Na
Bardziej szczegółowoPriorytet 3: Promocja zatrudnienia, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych
Priorytet 3: Promocja zatrudnienia, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych Analiza SWOT 56 MOCNE STRONY 1. Wzrost środków na aktywne formy
Bardziej szczegółowoDorota Wróblewska Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu
Dorota Wróblewska Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu Plan działania ania na lata 2007-2008 2008 Program Operacyjny Kapitał Ludzki Numer Priorytetu: VII Nazwa Priorytetu: Promocja
Bardziej szczegółowoWYKAZ ZADAŃ PLANOWANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA
Załącznik do Programu Działań na Rzecz Osób na lata 2017-2021 WYKAZ ZADAŃ PLANOWANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA 2017 2021 PRIORYTET I. Działania w
Bardziej szczegółowoFirma Przyjazna Mamie
Firma Przyjazna Mamie Prowadzący: Justyna Dąbrowska Redaktor Naczelna miesięcznika Dziecko Agnieszka Dziewulska Dyrektor ds. Personalnych Hewlett Packard (HP) Polska Sp. z o.o. Małgorzata Raniszewska HR
Bardziej szczegółowoV LUBUSKI KONGRES KOBIET
V LUBUSKI KONGRES KOBIET Zielona Góra, 12 października 2013r. POLITYKA PRORODZINNA Pierwsze mieszkanie Ciąża Narodziny dziecka Opieka nad dzieckiem Pierwsze kroki w edukacji Wyzwania demograficzne Do 2030r.
Bardziej szczegółowoJakie projekty można realizować w ramach SPO ROZWÓJ ZASOBÓW LUDZKICH dla edukacji
Jakie projekty można realizować w ramach SPO ROZWÓJ ZASOBÓW LUDZKICH dla edukacji Nr Schemat Tytuł Działania Typy projektów Działania 1.1 b Rozwój i modernizacja instrumentów i instytucji rynku pracy doskonalenie
Bardziej szczegółowoMAMA MOŻE WSZYSTKO. Informacja prasowa, 12 października 2009 r.
MAMA MOŻE WSZYSTKO Informacja prasowa, 12 października 2009 r. Powrót do pracy po urlopach wychowawczych często jest dla kobiet wyzwaniem, zwłaszcza, że elastyczne formy zatrudnienia, czy praca na odległość
Bardziej szczegółowo- o zmianie ustawy - Kodeks pracy,
SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ V kadencja Prezes Rady Ministrów RM 10-174-05 Do druku nr 147 Warszawa, 19 stycznia 2006 r. Pan Marek Jurek Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Marszałku
Bardziej szczegółowoGminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Pszczyna na lata
Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Pszczyna na lata 2016-2018 Wprowadzenie Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Pszczyna na lata 2016-2018 został opracowany w oparciu o ustawę o wspieraniu
Bardziej szczegółowoKodeks pracy w 2016 roku Umowy terminowe Rodzicielstwo. Opracowała: mgr Justyna Baranowska
Kodeks pracy w 2016 roku Umowy terminowe Rodzicielstwo Opracowała: mgr Justyna Baranowska UMOWY TERMINOWE - od 22.02.2016 Podstawa prawna Umowy na okres próbny Nowe zasady limitowania umów Nowe okresy
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótów Wprowadzenie Rozdział I. Przepisy prawa pracy w instytucjach kultury Rozdział II. Kadra zarządzająca instytucjami kultury
Spis treści Wykaz skrótów Wprowadzenie Rozdział I. Przepisy prawa pracy w instytucjach kultury (Małgorzata Regulska-Cieślak, Ewa Ostapowicz) 1. Ustawy i rozporządzenia stosowane w sektorze kultury 2. Przepisy
Bardziej szczegółowoZielona Góra, wrzesień 2014 r.
Zielona Góra, wrzesień 2014 r. Oś Priorytetowa Poziom alokacji EFRR Wielkość środków w mln euro OP 1 - Gospodarka i innowacje. 27% 176 409 467,00 OP 2 - Rozwój Cyfrowy 6% 39 202 4,00 OP 3 - Gospodarka
Bardziej szczegółowoZałącznik do Uchwały Nr 61 z dnia 16 grudnia 2016 roku
Załącznik do Uchwały Nr 61 z dnia 16 grudnia 2016 roku STRATEGIA ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Rozdział 1 Założenia ogólne 1 1. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Bardziej szczegółowoRównowaga praca-życie. dr Marzena Syper-Jędrzejak, Katedra Zarządzania Zasobami Ludzkimi, Wydział Zarządzania UŁ
Równowaga praca-życie Zależność pomiędzy funkcjonowaniem w środowisku pracy i w środowisku domowym jest dwustronna: człowiek, który źle czuje się w firmie, jest sfrustrowany, rozładowuje to napięcie w
Bardziej szczegółowoZasady dotyczące realizacji projektów w ramach Działania 7.4 Rozwój Opieki Żłobkowej w Regionie projekty konkursowe
Zasady dotyczące realizacji projektów w ramach Działania 7.4 Rozwój Opieki Żłobkowej w Regionie projekty konkursowe /wybrane zagadnienia/ Spotkanie informacyjne dotyczące konkursu nr RPPK.07.04.00-IP.01-18-016/18
Bardziej szczegółowoZasada równości szans kobiet i mężczyzn w projektach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Równość szans kobiet i mężczyzn jest jednym z elementów szerszej kwestii równości szans, których przestrzeganie
Bardziej szczegółowoPOWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z ZAKRESU REHABILITACJI SPOŁECZNEJ, ZAWODOWEJ I ZATRUDNIANIA ORAZ
Załącznik do Uchwały Nr XXV/149/2008 Rady Powiatu Średzkiego z dnia 30 grudnia 2008 roku POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z ZAKRESU REHABILITACJI SPOŁECZNEJ, ZAWODOWEJ I ZATRUDNIANIA
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK 2 STRUKTURA BEZROBOTNYCH W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM NA KONIEC GRUDNIA 2004 ROKU NA TLE STRUKTURY W KRAJU
ZAŁĄCZNIK 2 STRUKTURA BEZROBOTNYCH W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM NA KONIEC GRUDNIA 2004 ROKU NA TLE STRUKTURY W KRAJU POLSKA WOJ. DOLNOŚLĄSKIE Wyszczególnienie Liczba bezrobotnych % Liczba bezrobotnych %
Bardziej szczegółowoUprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem prawo pracy, zasiłki macierzyńskie i opiekuńcze komentarze, przykłady, kompletna dokumentacja
Agata Lankamer-Prasołek Karol Lankamer Ewa Przedwojska Renata Tonder Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem prawo pracy, zasiłki macierzyńskie i opiekuńcze komentarze, przykłady, kompletna dokumentacja
Bardziej szczegółowoREGULAMIN WYNAGRADZANIA NAUCZYCIELI W GMINIE MIERZĘCICE
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XXXV / 235 / 2005 Rady Gminy Mierzęcice z dnia 2 grudnia 2005r. REGULAMIN WYNAGRADZANIA NAUCZYCIELI W GMINIE MIERZĘCICE Na podstawie art. 30 ust. 6 ustawy z dnia 26 stycznia
Bardziej szczegółowoZasada równości szans kobiet i mężczyzn
Zasada równości szans kobiet i mężczyzn Wytyczne w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn
Bardziej szczegółowoMIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Załącznik do Uchwały Nr Rady Miejskiej Leszna z dnia MIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH na lata 2014-2016 1 OPIS PROBLEMU Niepełnosprawność, zgodnie z treścią ustawy o rehabilitacji
Bardziej szczegółowozawarta w publikacji pn.:
zawarta w publikacji pn.: Uwarunkowania godzenia pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi w Polsce (Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok 2011, s. 257-263), przygotowanej w ramach
Bardziej szczegółowoPrzewodniczący Rady Gminy Ostróda. Janusz Sadowski. Id: 1ADDD9C6-1AB9-4B DE6EE617B733. Podpisany
Uchwała Nr XXXIV/248/2017 Rady Gminy Ostróda z dnia 28 września 2017 r. w sprawie ustalenia regulaminu określającego wysokość oraz szczegółowe warunki przyznawania dodatków i innych składników wynagrodzenia
Bardziej szczegółowoTYTUŁ PREZENTACJI SZCZEGÓŁOWY OPIS OSI PRIORYTETOWYCH W ZAKRESIE EFS REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA
TYTUŁ PREZENTACJI SZCZEGÓŁOWY OPIS OSI PRIORYTETOWYCH W ZAKRESIE EFS REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA 2014-2020 24.06.2014 r. Katowice Koncentracja tematyczna - EFS 8.5
Bardziej szczegółowoUchwała nr 12. Komitetu Monitorującego. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego 2014-2020. z dnia 30 kwietnia 2015 roku.
Uchwała nr 12 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego 2014-2020 z dnia 30 kwietnia 2015 roku w sprawie przyjęcia szczegółowych kryteriów wyboru projektów dla Działania
Bardziej szczegółowoStandard minimum praktyczne wskazówki
Standard minimum praktyczne wskazówki Marta Rawłuszko Wrocław 18 listopada 2009 r. Elementy projektu Analiza Monitoring i ewaluacja Cele Zarządzanie Działania i rezultaty Standard minimum 1. Czy uzasadnienie
Bardziej szczegółowoZmiany w edukacji przedszkolnej, zmiany w edukacji wczesnoszkolnej. III Zachodniopomorski Kongres Oświatowy, Kołobrzeg, 29 listopada 2018 r.
Zmiany w edukacji przedszkolnej, zmiany w edukacji wczesnoszkolnej III Zachodniopomorski Kongres Oświatowy, Kołobrzeg, 29 listopada 2018 r. Jednym z głównych zamierzeń MEN jest zwiększenie dostępności
Bardziej szczegółowoPROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY GNOJNIK NA ROK Załącznik Nr 1 do Uchwały nr III/18/15 Rady Gminy Gnojnik z dnia 30 stycznia 2015 r.
Załącznik Nr 1 do Uchwały nr III/18/15 Rady Gminy Gnojnik z dnia 30 stycznia 2015 r. PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY GNOJNIK NA ROK 2015 GNOJNIK 2015 SPIS TREŚCI: I. WPROWADZENIE II. CELE PROGRAMU
Bardziej szczegółowoSCHEMAT WYCENY KOSZTÓW I KORZYŚCI w ramach Strategii aktywizacji zawodowej opiekunów z sandwich generation 4P instrukcja
SCHEMAT WYCENY KOSZTÓW I KORZYŚCI w ramach Strategii aktywizacji zawodowej opiekunów z sandwich generation 4P instrukcja Wstęp Na podstawie arkuszy diagnostycznych wypełnianych przez pracodawcę ustalona
Bardziej szczegółowoWady i zalety nietypowych form rozliczania czasu pracy
STRATEGIA NA RZECZ AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ OPIEKUNÓW FAKTYCZNYCH Z SANDWICH GENERATION zasady wdrożeniowe: Wdrożenie nietypowych form rozliczania czasu pracy czas pracy rozliczany w dłuższym okresie Wady
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów 11. Wstęp (Andrzej Patulski)... 13
Wstęp Spis treści Wykaz skrótów 11 Wstęp (Andrzej Patulski)... 13 1. Źródła i zasady prawa pracy (Krzysztof Walczak)... 19 1.1. Wprowadzenie... 19 1.2. Filozofia prawa pracy... 20 1.3. Podstawowe zasady
Bardziej szczegółowoZałącznik Karta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego w ramach WRPO 2014+
Załącznik 8.12 - Karta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego w ramach WRPO 2014+ KARTA OCENY MERYTORYCZNEJ WNIOSKU O DOFINANSOWA PROJEKTU KONKURSOWEGO W RAMACH WRPO 2014+ INSTYTUCJA
Bardziej szczegółowoREKOMENDACJE MAŁGORZATA DRUCIAREK IZABELA PRZYBYSZ DZIAŁANIA NA RZECZ RÓWNOŚCI SZANS KOBIET I MĘŻCZYZN W ŚREDNICH FIRMACH REKOMENDACJE
REKOMENDACJE MAŁGORZATA DRUCIAREK IZABELA PRZYBYSZ DZIAŁANIA NA RZECZ RÓWNOŚCI SZANS KOBIET I MĘŻCZYZN W ŚREDNICH FIRMACH REKOMENDACJE Rekomendacje z badań skierowane do średnich przedsiębiorstw Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów... O Autorach... Wprowadzenie...
Wykaz skrótów... O Autorach... Wprowadzenie... XIII XVII XIX Rozdział I. Przepisy prawa pracy w instytucjach kultury (Małgorzata Regulska-Cieślak, wzory dokumentów: Ewa Ostapowicz)... 1 1. Ustawy i rozporządzenia
Bardziej szczegółowoRozwój lokalnych rynków pracy a strategie powiatów ziemskich
Rozwój lokalnych rynków pracy a strategie powiatów ziemskich Maciej Tarkowski Sympozjum Wsi Pomorskiej. Obszary wiejskie - rozwój lokalnego rynku pracy - przykłady, szanse, bariery 31 maja - 1 czerwca
Bardziej szczegółowoBogusław Kotarba. Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska
Bogusław Kotarba Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska 2014-2020 Europejska współpraca terytorialna (EWT) EWT stanowi jeden z dwóch celów polityki spójności
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA LIZBOŃSKA A POLITYKA ZATRUDNIENIA W POLSCE
STRATEGIA LIZBOŃSKA A POLITYKA ZATRUDNIENIA W POLSCE Wpływ funduszy unijnych na tworzenie nowych miejsc pracy dr Jerzy Kwieciński Podsekretarz Stanu Warszawa, 17 maja 2007 r. 1 Odnowiona Strategia Lizbońska
Bardziej szczegółowoPowiatowy Urząd Pracy w Człuchowie
Współpraca instytucjonalna w powiecie człuchowskim: Powiatowy Urząd Pracy - Ośrodki Pomocy Społecznej - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Dokąd zmierzamy? Związek małżeński? Separacja? Rozwód? Powiatowe
Bardziej szczegółowoAgata Pawłowska-Lis Katarzyna Pietruszyńska. Prawo pracy
Agata Pawłowska-Lis Katarzyna Pietruszyńska Prawo pracy Warszawa 2015 Projekt okładki Dorota Zając Opracowanie redakcyjne Monika Kolitowska-Sokół Opracowanie typograficzne i łamanie Jan Klimczak Tekst
Bardziej szczegółowoMłode kobiety i matki na rynku pracy
OTTO POLSKA Młode kobiety i matki na rynku pracy Raport z badania OTTO Polska 2013-03-01 OTTO Polska przy wsparciu merytorycznym stowarzyszenia Aktywność Kobiet na Dolnym Śląsku przeprowadziła badanie
Bardziej szczegółowoPARLAMENT EUROPEJSKI
PARLAMENT EUROPEJSKI 2004 2009 Komisja Praw Kobiet i Równouprawnienia 22.1.2009 DOKUMENT ROBOCZY w sprawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę Rady 92/85/EWG w sprawie wprowadzenia
Bardziej szczegółowoRozwój instytucjonalny polskich partnerstw lokalnych wzmacniających obszary funkcjonalne na tle doświadczeń zagranicznych
Rozwój instytucjonalny polskich partnerstw lokalnych wzmacniających obszary funkcjonalne na tle doświadczeń zagranicznych Jacek F. Nowak Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej UEP Związek Miast
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU OBSZARÓW MIEJSKICH POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020
Bardziej szczegółowoZ ANKIETY BADAJĄCEJ POTRZEBY TORUŃSKICH KOBIET MATEK
RAPORT Z ANKIETY BADAJĄCEJ POTRZEBY TORUŃSKICH KOBIET MATEK Przygotował: Michał Siromski CZERWIEC 2016 1. Opis metodologii badania Ankieta została sporządzona w celu zdiagnozowania problemów kobiet matek
Bardziej szczegółowoMożliwości wsparcia rozwoju zasobów ludzkich w regionie w okresie programowania 2007 2013. Częstochowa, 21. 09. 2007 r.
Możliwości wsparcia rozwoju zasobów ludzkich w regionie w okresie programowania 2007 2013 Częstochowa, 21. 09. 2007 r. Działania wdrażane przez Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach Działanie 6.1 Działanie
Bardziej szczegółowoPlanowany termin konkursu i tryb procedury konkursowej. Wartość alokacji na konkurs. III kwartał 2011 r. Konkurs zamknięty. II kwartał 2011 r.
Planowany harmonogram konkursów ogłaszanych przez Departament Wdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej w 2011 roku Poddziałanie Typ/typy projektów przewidzianych
Bardziej szczegółowoPROGRAMY PRACA ŻYCIE A EFEKTYWNOŚĆ FIRM 1
PROGRAMY PRACA ŻYCIE A EFEKTYWNOŚĆ FIRM 1 Wnioski Programy praca-życie potencjalnie stanowią ważny instrument poprawy jakości pracy i życia. Istnieją ważne przesłanki skłaniające do poświęcania większej
Bardziej szczegółowoW RAMACH DZIAŁANIA RPO POMOC BĘDZIE PRZYZNAWANA NA OPERACJE W ZAKRESIE:
W RAMACH DZIAŁANIA RPO POMOC BĘDZIE PRZYZNAWANA NA OPERACJE W ZAKRESIE: 1. REGIONALNY RYNEK PRACY Poddziałanie 7.1.3 Poprawa zdolności do zatrudnienia osób poszukujących pracy i pozostających bez zatrudnienia
Bardziej szczegółowoPowrót do pracy po urlopie macierzyńskim, rodzicielskim, wychowawczym
Powrót do pracy po urlopie macierzyńskim, rodzicielskim, Twoja rodzina niebawem się powiększy? A może Twoje dziecko już poszło do przedszkola a Ty chcesz wrócić do pracy po urlopie macierzyńskim, rodzicielskim
Bardziej szczegółowoZałącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata
Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata 2008-2013 Wąbrzeźno, wrzesień 2008 -2- Spis treści Wstęp Rozdział 1. Nawiązanie
Bardziej szczegółowoZasiłki macierzyńskie od 1 stycznia 2010 r.
Zasiłki macierzyńskie od 1 stycznia 2010 r. Od 1 stycznia 2010 r. ubezpieczone, które urodziły dziecko lub które przyjęły dziecko na wychowanie będą miały możliwość opiekowania się dzieckiem przez dłuższy
Bardziej szczegółowo24,5 tys. nowych miejsc opieki dla najmłodszych
edycja 2018 3 24,5 tys. nowych miejsc opieki dla najmłodszych Rodzina jest w centrum działań rządu Prawa i Sprawiedliwości. Pierwszą symboliczną zmianą w podejściu do polityki rodzinnej była zmiana nazwy
Bardziej szczegółowoWsparcie rodziny i podnoszenie kwalifikacji zawodowych w kontekście potrzeb gospodarki regionu pomorskiego
, r. Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 REALIZACJA USŁUG SPOŁECZNYCH WOJEWÓDZKIE DOKUMENTY
Bardziej szczegółowo`UPRAWNIENIA ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM
`UPRAWNIENIA ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM Należy rozwiązać cztery zadania z poniższych. W rozwiązaniu należy 1) udzielić jednoznacznej odpowiedzi na zadane pytanie; 2) podać podstawę prawną odpowiedzi; 3)
Bardziej szczegółowoKolonowskie na lata 2013 2015
UCHWAŁA NR XXX/248/13 RADY MIEJSKIEJ W KOLONOWSKIEM z dnia 24 czerwca 2013roku w sprawie uchwalenia 3-letniego Gminnego Program Wspierania Rodziny dla Gminy Kolonowskie na lata 2013 2015 Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoProcedura udzielania urlopu wychowawczego dla nauczycieli
Procedura udzielania urlopu wychowawczego dla nauczycieli ZAGADNIENIE PODSTAWA PRAWNA Uprawnieni do korzystania z urlopu wychowawczego Z urlopu wychowawczego korzystać może wyłącznie nauczyciel, który
Bardziej szczegółowoPFRON, osoba niepełnosprawna. PFRON, osoba niepełnosprawna. PFRON, osoba niepełnosprawna. PFRON, osoba niepełnosprawna
Tabela nr 1 Zakres działania w obszarze integracji społecznej osób Lp Cel działania Nazwa zadania Źródło finansowania Koordynator Partnerzy Termin realizacji w latach I Poprawa warunków jakości życia mieszkańców
Bardziej szczegółowoRaport Lidera ds. osób 50+ Regionalnego Ośrodka EFS w Krośnie
Raport Lidera ds. osób 50+ Regionalnego Ośrodka EFS w Krośnie Grażyna Boczar - Wolańska Obszar i zakres działania Lidera ds. osób 50+ Działania aktywizacyjne w ramach RO EFS w Krośnie, realizowane są na
Bardziej szczegółowoMałgorzata Michalska Departament Wdrażania EFS w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Warszawa, 22 października 2014 r.
Rozwiązania na rzecz godzenia życia zawodowego i rodzinnego w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki zachowanie trwałości projektów i plany dot. wsparcia ww. rozwiązań w perspektywie finansowej 2014 2020
Bardziej szczegółowoSPOŁECZNIE ODPOWIEDZIALNY RZEMIEŚLNIK
Strona1 Patronat honorowy FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY DO UDZIAŁU W KONKURSIE SPOŁECZNIE ODPOWIEDZIALNY RZEMIEŚLNIK Szanowni Państwo, zapraszamy Państwa do udziału w Konkursie Społecznie Odpowiedzialny Rzemieślnik.
Bardziej szczegółowoProgram Operacyjny Kapitał Ludzki. Informacja o konkursach planowanych dla priorytetów komponentu regionalnego na rok 2014
Program Operacyjny Kapitał Ludzki Informacja o konkursach planowanych dla priorytetów komponentu regionalnego na rok 2014 (z wyłączeniem projektów systemowych) Instytucje w programie Wykaz instytucji wraz
Bardziej szczegółowoZIT PRIORYTETY INWESTYCYJNE EFS
ZIT PRIORYTETY INWESTYCYJNE EFS PRIORYTETY INWESTYCYJNE EFS REGIONALNY RYNEK PRACY 8i - dostęp do zatrudnienia dla osób poszukujących pracy i biernych zawodowo, w tym długotrwale bezrobotnych oraz oddalonych
Bardziej szczegółowoINFORMACJA NA TEMAT ZMIAN W KODEKSIE PRACY OD 22.02.2016 ROKU
INFORMACJA NA TEMAT ZMIAN W KODEKSIE PRACY OD 22.02.2016 ROKU 1. Umowa o pracę na czas wykonywania określonej pracy oraz na zastępstwo. Z kodeksu pracy została usunięta umowa na czas wykonania określonej
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 21 września 2016 r. Poz. 4743 UCHWAŁA NR XX/147/2016 RADY MIEJSKIEJ W PSZOWIE z dnia 14 września 2016 r. w sprawie określenia regulaminu wynagradzania
Bardziej szczegółowo