SPIS TREŚCI. powering progress. Naszą pasją jest rozwój!

Transkrypt

1

2 powering progress SPIS TREŚCI 10 De Heus organizacja społecznie odpowiedzialna Drodzy Czytelnicy, witam Państwa bardzo serdecznie jako nowa redaktor naczelna. Naszą pasją jest rozwój! W De Heus, pomagamy klientom w rozwoju ich biznesów, korzystając z własnych doświadczeń i wiedzy, gromadzonej od ponad 100 lat. Wspieramy naszych klientów innowacyjnym i przedsiębiorczym podejściem tak, by nieustannie sięgali po lepsze wyniki. Nasze działania opieramy na 5 filarach: Akademia Płynnego Żywienia - III edycja Akademia Indyka Proekologiczne rozwiązania w budonictwie inwentarskim cz. 3 Kukurydza w diecie trzody chlewnej Jak liczyć aby przetrwać? Zmiany są integralną częścią naszego życia i naszego Rancza. W ostatnim numerze zmieniony został format i szata graficzna, w bieżącym pojawiła się nowa redaktor naczelna. I na tym nie koniec. Wraz z każdym następnym numerem będziemy dokonywać kolejnych przekształceń, dążąc do nieustannej poprawy jakości pisma, do sprostania Państwa oczekiwaniom. Chcemy dzięki Państwu stać się lepszym kwartalnikiem, dlatego bardzo proszę o przesyłanie swoich uwag i propozycji, związanych z ulepszaniem Rancza na adres: ranczo@deheus.pl. Tymczasem przed nami najnowsze, jesienne wydanie, a w nim 2. część cyklu o wytwórniach firmy De Heus tym razem będą mogli Państwo odwiedzić Fabrykę w Łomży. Przedstawiamy również relację z zakończonego sukcesem pierwszego Balu Charytatywnego De Heus oraz z cieszącej się dużym zainteresowaniem Akademii Płynnego Żywienia. Nie zabraknie oczywiście tematów z naszych 4 specjalistycznych działów: drobiu, bydła, trzody chlewnej i Agra-Matic. 32 Jak liczyć aby przetrwać, czyli o zniesieniu kwot mlecznych Zachęcam do czytania, życząc miłej lektury, De Heus Sp. z o.o., ul. Lotnicza 21B, Łęczyca, tel. (24) , fax: (24) , info@deheus.pl, Pełne ziarno pszenicy w żywieniu brojlerów kurzych i indyczych Rozrywka krzyżówka, łamigłówki Przepisy kulinarne Karolina Pietrzko redaktor naczelna Rancza

3 Nowoczesny zakład wysokiej jakości pasza, profesjonalne doradztwo, stałe inwestycje, dbałość o środowisko. WYTWÓRNIA W ŁOMŻY Zastosowanie najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych, automatyzacja procesu produkcji, inwestycje w infrastrukturę zakładu oraz personel to najważniejsze cele jakie stawiała firma De Heus modernizując fabrykę pasz w Łomży w 2009 roku. Efekty znacznie zmieniły funkcjonowanie wytwórni oraz jej możliwości produkcyjne. Do dziś wymiernie przekładają się na cele biznesowe. Rewolucja produkcyjna w Łomży Historia produkcji pasz w Łomży sięga 1976 roku. Fabryka znajdowała się wówczas we władaniu wielu firm, pozostając niedoinwestowana. Motorem napędowym zmian było połączenie firm Koudijs i Hima. Organizacja przyjęła wówczas nazwę, sygnowaną nazwiskiem właścicieli, czyli De Heus, tym samym rozpoczynając swój złoty okres. Dopływ kapitału inwestycyjnego umożliwił wdrożenie nowych technologii, zakup nowoczesnych urządzeń, renowacje budynków i infrastruktury. Wybudowano również nowe obiekty, m.in. silosy ekspedycyjne oraz drogi, place, parking, posadzono także setki roślin. Tak zmodernizowaną wytwórnię otworzono 5 lat temu. Kto nie inwestuje traci Wymagania rynku oraz rosnąca konkurencja nie pozwalają na zatrzymanie procesów rozwojowych. Cała branża uległa przemianie i obecnie nie można już sobie pozwolić na jakikolwiek zastój. Tak też było w przypadku wytwórni w Łomży. Stały rozwój determinowany jest przede wszystkim pojawianiem się coraz nowszych rozwiązań technologicznych, zmianami przepisów prawnych oraz wzrostem wymagań jakościowych. Nowoczesne możliwości produkcyjne umo- żliwiły koncentrację nad poprawą jakości produktów. Stworzyliśmy całkowicie, od podstaw, dedykowany pod tę wytwórnię system sterowania, oparty na najnowszych procesorach i rozwiązaniach informatycznych. Poza wygodą obsługi, czuwa także nad bezpieczeństwem wytwarzanych przez nas produktów nad powtarzalnością, co jest niezmiernie ważne dla klientów zajmujących się hodowlą i produkcją zwierzęcą - powiedział Mariusz Byrski kierownik wytwórni. Dzięki woli Właścicieli i Zarządu, aby ciągle inwestować, wytwórnia pasz może cieszyć się zdrową organizacją i zarządzaniem, co wpływa również na zatrudnienie odpowiednio wykwalifikowanych pracowników dodał. Szeroka gama wytwarzanych produktów Wytwórnia pasz w Łomży przez lata specjalizowała się w produkcji pasz bydlęcych, co związane było z jej umiejscowieniem przy największych w Polsce hodowcach bydła mlecznego oraz mleczarni. Do dzisiaj wytwarzane są tutaj mieszanki paszowe i koncentraty dla bydła. Jednak odpowiednie podejście pracowników działu sprzedaży oraz dodatkowe inwestycje umożliwiły poszerzenie oferty o mieszanki dla drobiu i trzody. W zgodzie ze środowiskiem Obok realizacji strategicznych celów biznesowych, związanych z zapewnieniem najlepszej jakości oraz oferowania rozwiązań skrojonych na miarę, firma dba o działalność w zgodzie z wymogami ochrony środowiska. Nie ma mowy o kompromisach w tej dziedzinie. Zainwestowaliśmy w system odprowadzania czystych wód opadowych, które są bezpośrednio kierowane do Narwi, rzeki, tworzącej niepowtarzalne rozlewiska, zasiedlone przez niespotykaną w innych rejonach Polski faunę i florę wyznał M. Byrski. Wytwórnia praktycznie nie wytwarza zanieczyszczeń, o co dbają zamontowane na wszystkich urządzeniach stosowne filtry. Powstające w procesie technologicznym szczątkowe odpady, są ewidencjonowane, potem zgodnie z procedurami przekazywane właściwym firmom i utylizowane. Prośrodowiskowe funkcjonowanie wytwórni warunkowane jest dodatkowo położeniem fabryki w środku 60-tysięcznego Miasta Łomży. Lokalizacja nakazuje działalność w zgodzie z obowiązującym prawem, przy szeroko rozumianej współpracy ze wszystkimi organami Władz Miasta - z Powiatowym Lekarzem Weterynarii oraz ze Starostwem i lokalną Społecznością. 0 5

4

5 WYTWÓRNIA PASZ DE HEUS POZYTYWNIE WPŁYWA NA ROZWÓJ NASZEGO POWIATU Wywiad z Lechem Markiem Szabłowskim Starostą Powiatu Łomżyńskiego [Ranczo]: Łomża malownicze miasto w północno-wschodniej Polsce, w województwie podlaskim chociaż wielu kojarzy się z niewielkim miasteczkiem na krańcu Polski, tak naprawdę to dynamicznie rozwijające się miejsce z dużym potencjałem, nie tylko turystycznym, ale i biznesowym. Te intensywne przekształcenia regionu wynikają ze wsparcia funduszy UE? [Lech Marek Szabłowski]: Dziękuję. Staramy się, aby nasz powiat rozwijał się i prezentował jako region konkurencyjny i innowacyjny. Korzystamy ze środków z Unii Europejskiej z finansowania z Europejskiego Funduszu Społecznego, z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego oraz innych źródeł europejskich i polskich. Co roku Powiat realizuje od jednego do kilku projektów jednocześnie. Obecnie współdziałamy w ramach m.in. Centrum Integracji Społecznej, Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej, Europa w Podlaskiem, Podlaskie w Europie 10 lat członkowska w Unii Europejskiej, Aktywni i efektywni. [R.]: Wspomniał Pan o innowacyjności. W jaki sposób łomżyński samorząd dba o jej zapewnienie, o rozwój przedsiębiorczości? Jak gwarantujecie Państwo sprzyjający klimat dla działalności przemysłowej? [L. M. Sz.]: Powiat łomżyński stara się wspierać wszelkie inicjatywy, służące rozwojowi przedsiębiorczości. Powiatowy Urząd Pracy w Łomży, jako jednostka organizacyjna Starosty, wspiera osoby zakładające firmy poprzez udzielanie bezzwrotnych dotacji, a firmom już działającym oferuje refundację kosztów stworzenia stanowiska pracy. Wspomagamy również przedsiębiorczość społeczną, tworząc spółdzielnie socjalne. Jesteśmy partnerem Agencji Rozwoju Regionalnego w projekcie aktywizacyjnym w zakresie przedsiębiorczości społecznej pt. Moja własna firma, który ma na celu wsparcie osób bezrobotnych, pracujących, osób do 25 i po 45 roku życia w założeniu i prowadzeniu działalności gospodarczej. Realizujemy projekty szkoleniowe, podczas których osoby bezrobotne mogą uzyskać kwalifikacje, osoby pracujące poszerzyć zakres swoich umiejętności, w miarę potrzeb przekwalifikować się, a przedsiębiorcy zyskać wykwalifikowanych pracowników. Powiat stara się o jak najlepszy stan dróg powiatowych, inwestując co roku znaczące środki w ich budowę i remonty, co jest jednym z koniecznych warunków dla dobrego rozwoju powiatu w tym działania w rozwoju firm. Wspólnie z Prezydentem Miasta Łomży oraz Dyrektorem Powiatowego Urzędu Pracy w Łomży, wyróżniamy co roku najlepszych pracodawców z naszego terenu. [R.]: W obszar znaczącego rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie wpisuje się współpraca z Firmą De Heus? Czy Firma ta odgrywa rolę istotnego partnera biznesowego w powiecie? [L. M. Sz.]: Zdecydowanie tak, Firma De Heus, poprzez swoją nowoczesną wytwórnię pasz oraz rozbudowaną sieć sprzedaży, jest dobrze widoczna na mapie przedsiębiorstw powiatu łomżyńskiego. Zatrudnia wielu pracowników i pozytywnie wpływa na rozwój naszego powiatu, stanowiąc doskonały przykład współpracy samorządu i biznesu. Firma De Heus jest jednym z największych dostawców pasz do wielu gospodarstw rolnych na naszym terenie. Rolnicy wysoko cenią sobie współpracę z nią, zachwalając profesjonalne podejście i wysokiej jakości produkty. [R.]: Co, poza rozwojem przedsiębiorczości, zapewnieniem miejsc pracy oferuje Łomża? Jakie atrakcje czekają tu na podróżujących? [L. M. Sz.]: Walory przyrodnicze i krajobrazowe oraz historia i kultura północnego Mazowsza tworzą warunki dla rozwoju turystyki. Atrakcyjność turystyczną powiatu można określić czterema słowami Biebrza Narew Łomża Kurpiowszczyzna. Te nazwy geograficzne są znane w Polsce, ale często nie utożsamiane z naszym powiatem. W turystyce ważniejsze są bowiem szlaki, miejsca i obszary ukształtowane przez naturę i historię oraz jakość oferty turystycznej, aniżeli doraźne ustalane granice administracyjne. Ta różnorodność oraz tranzy- towe położenie na szlakach prowadzących na Mazury i Suwalszczyznę to ważne atuty powiatu łomżyńskiego. Powiat łomżyński oferuje także liczne możliwości aktywnego wypoczynku, dzięki istnieniu malowniczo położonych szlaków turystycznych. Turyści chętnie odwiedzają nasze zakątki i z roku na rok ich przybywa. Tych, którzy jeszcze nie poznali uroków naszej okolicy m.in. Biebrzańskiego Parku Narodowego, Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwii, czy średniowiecznych grodzisk serdecznie zapraszamy do odwiedzenia Powiatu łomżyńskiego. Dziękuję za rozmowę

6 Pomagamy, wspieramy i budzimy - PIERWSZY Bal Charytatywny De Heus Jet Podróż w przestworza Wspaniała zabawa, mnóstwo atrakcji i szczytny cel te określenia najlepiej opisują Bal Charytatywny De Heus Jet Podróż w przestworza, który odbył się r. w Warszawie. Zebrana kwota zasiliła konto Fundacji Ewy Błaszczyk-Janczarskiej oraz ks. Wojtka Drozdowicza AKOGO. Na balu bawiło się ponad 200 osób klientów i partnerów handlowych De Heus. Wszystkim towarzyszyła idea pomocy dzieciom, dla których przeznaczono cały dochód z Balu, czyli prawie 70 tys. zł. Połowa tej kwoty (31.800zł) została uzyskana podczas cieszącej się dużym zainteresowaniem aukcji. Najwyżej wylicytowanym prezentem okazało się zaproszenie na plan Tańca z gwiazdami. Z dużą radością przyjęte zostały również m.in. zaproszenia na spotkania z Czesławem Mozilem i Marylą Rodowicz. Zebrane środki zostały przeznaczone na klinikę Budzik przy oddziale Rehabilitacji Neurologicznej w Centrum Zdrowia Dziecka, gdzie trafiają dzieci wymagające długotrwałej i specjalistycznej opieki medycznej. De Heus wspiera klinikę od stycznia 2014 r., co dokładniej zostało opisane w poprzednim numerze Ranczo. W ciągu ostatnich lat zaopatrzyła w odblaski i kaski rowerowe kilkdzie siąt tysięcy dzieci oraz sfinansowała odnowienie kilku placówek edukacyjnych. Zależy nam, by pozytywnie zaistnieć w życiu społeczeństwa - lokalnie, wokół naszych wytwórni, ale również w szerszym kontekście - mówi Rafał Wiecheć z firmy De Heus - Bycie liderem zobowiązuje do odpowiedzialności i najwyższych standardów działań na każdym polu - także społecznym. Bal Charytatywny, mimo, że zorganizowany przez De Heus po raz pierwszy, został bardzo pozytywnie odebrany. Cieszymy się, że nasza wspólna inicjatywa osiągnęła taki sukces, że razem z Państwem mogliśmy pomóc dzieciom, które tak potrzebują pomocy. Dziękujemy. - dodał Rafał Wiecheć. Bal odbył się w warszawskim hotelu Courtyard by Marriot, którego przestrzeń na tę wyjątkową okazję przekształcona została we wnętrza samolotu odrzutowego. Była hala odpraw i poczekalnia. Nie zabrakło stewardess i kapitana. Lotem kierował aktor Roman Piętakiewicz w towarzystwie zespołów Brathanki i 36,6, które wywołały niemałe turbulencje, doskonale dbając o nastroje gości. Firma De Heus jest firmą odpowiedzialną społecznie i bardzo chętnie podejmuje inicjatywy społeczne

7

8 Aktywni na targach Ostatnie miesiące były okresem wzmożonej aktywności targowej i wystawowej. De Heus uczestniczył w wielu imprezach, m.in. w: X Regionalnej Wystawie Zwierząt Hodowlanych w Siedlcach (6-7.09) Targach Agra Rypin ( ) Agro Show w Bednarach ( ) Sezon letni rozpoczęły: Międzynarodowe Targi Rolno-Przemysłowe AGRO-TECH Minikowo (5-6.07) Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Szepietowie ( ) Szeroka oferta wystawców i słoneczna pogoda, która dopisywała podczas prawie wszystkich dni targowych przyciągnęła tłumy. Zwiedzający chętnie zaglądali na stoisko De Heus, na którym mogli uzyskać bezpłatne, specjalistyczne porady od doradców. W tym roku dużym zainteresowaniem cieszyły się tematy związane z płynnym żywieniem oraz z nowoczesnymi rozwiązaniami, usprawniającymi pracę hodowcy. Nasi specjaliści tradycyjnie udzielali także porad w zakresie żywienia drobiu, bydła i trzody chlewnej. Podczas, gdy dorośli pogłębiali swoją wiedzą, ich pociechy mogły pobawić się z animatorami zabaw w specjalnie zorganizowanym przez firmę kąciku dla dzieci. W trakcie targów odbywały się prezentacje dorobku hodowlanego. Przyznano również tytuły czempionów i wiceczempionów m.in. w kategorii knur hodowlany, loszka hodowlana, pierwiastka i jałowica cielna. Firma De Heus chętnie docenia i honoruje najlepszych hodowców, dlatego ufundowała wiele wyróżnień i nagród, np. dla hodowców najlepszych knurów hodowlanych podczas targów w Minikowie. Serdecznie dziękujemy wszystkim odwiedzającym i gratulujemy nagrodzonym i wyróżnionym za najpiękniejsze zwierzęta

9

10 De Heus i jedyne na rynku paszowym próby żelazne - w trosce o jakość Codziennie ponad 200 beczek, czyli charakterystycznych zielono-niebieskich cystern firmy De Heus, wyjeżdża do klienta, by dowieźć mu paszę najwyższej jakości. Jakość jest bowiem priorytetem firmy. De Heus dokłada wszelkich starań, by ich produkty spełniały najwyższe standardy jakościowe. Dlatego sposób postępowania w trakcie całego procesu produkcji pasz poddano ocenie zewnętrznym jednostkom certyfikującym. Zostało to poświadczone nadaniem wytwórniom pasz firmy De Heus międzynarodowych certyfikatów, w tym tego najważniejszego ISO Aby wzmocnić świadomość klientów o najwyższej jakości produktów, kilka lat temu, firma De Heus jako jedyna w branży paszowej, wprowadziła pobieranie tzw. prób żelaznych dodatkowo u klienta. Próby te pobierane są z dostarczanych partii paszy na obiekcie klienta, bezpośrednio przed rozładunkiem. Pobierają je specjalnie przeszkoleni kierowcy, posiadający odpowiednią wiedzę, uprawnienia i narzędzia do prawidłowego poboru. W bezpieczny sposób uzyskują ją i przekazują hodowcy, który w ten sposób ma możliwość zweryfikowania jakości dostarczanej paszy. Pobrana próba żelazna odgrywa kluczową rolę w przypadku jakichkolwiek problemów jakościowych, zgłaszanych jako reklamacja. Należy pamiętać, iż aby proces był skuteczny, próby muszą być pobierane zgodnie z zasadami, czyli z każdej dostawy (bez względu na np. warunki atmosferyczne) i z zachowaniem odpowiednich warunków przechowywania (pasza musi znajdować się w bezpiecznej kopercie, do której została pobrana, w miejscu czystym, suchym i przewiewnym)

11 Milk Scan oceńmy wspólnie mleczność Twoich loch POLSKO HOLENDERSKIE FORUM GOSPODARCZE Rusza jedyne w Polsce, bezpłatne badanie oceny wymienia Milk Scan. Program, którego inicjatorem jest firma De Heus, polega na ocenie (i poprawie) potencjału produkcyjnego loch, bezpośrednio przekładającego się na polepszenie masy i zdrowotności prosiąt. Niska produkcja mleka, a nawet bezmleczność poporodowa loch, stanowi istotny problem w okresie okołoporodowym, z którym często borykają się hodowcy. W efekcie wzrasta śmiertelność prosiąt oraz spada waga miotu w dniu odsadzenia. Milk Scan, poprzez ocenę wymienia i sprawdzenie czy dana locha produkuje wystarczającą ilość mleka, oraz gwarantując pomoc Doradcy De Heus w odpowiednim doborze prestartera, zmieni to. Dobrze wypełnione wymię, jest ogromnie ważne dla dobrej produkcji mleka, osiągania niskiej śmiertelności prosiąt oraz prawidłowego odsadzenia. Dlatego wdrażamy badanie Milk Scan, które w Zachodniej Europie odnosi bardzo duży sukces, znacznie zwiększając efektywność produkcyjną powiedział Marcin Forkajm, Kierownik Produktu ds. trzody chlewnej. Zgłoszenie Aby zgłosić się do programu Milk Scan lub uzyskać odpowiedzi na dodatkowe pytania, prosimy o kontakt mailowy: milkscan@ deheus.pl, faksowy: lub bezpośredni kontakt z Doradcą De Heus. Na zgłoszenia czekamy do 31. grudnia 2014 r. Więcej informacji o programie Milk Scan oraz o potencjale produkcyjnym loch znajdziecie Państwo w kolejnym numerze Ranczo. Serdecznie zapraszamy do uczestnictwa w projekcie. 25 czerwca 2014 r. w Warszawie odbyło się Polsko-Holenderskie Forum Gospodarcze. Na zaproszenie Prezydenta Polski Bronisława Komorowskiego, gościła w nim Holenderska Para Królewska, która po raz pierwszy odwiedziła nasz kraj. Jego Królewska Mość Król Willem-Alexander i Królowa Maxima, a także Minister Spraw Zagranicznych Niderlandów Frans Timmermans oraz Minister Handlu Zagranicznego i Rozwoju Lilianne Ploumen, przybyli do Polski celem promocji gospodarczej współpracy Regionów oraz podkreślenia jej nader istotnego znaczenia. Forum, odbywające się na Stadionie Narodowym, obfitowało w liczne wykłady i warsztaty. Jego tematyka związana była z energią, logistyką, branżą spożywczą oraz rolnictwem, dlatego nie mogło zabraknąć firmy De Heus. W tym niecodziennym wydarzeniu uczestniczyli: jeden z właścicieli firmy De Heus - Koen De Heus oraz Dyrektor Generalny De Heus Polska - Witold Obidziński. Podczas wizyty Para Królewska spotkała się nie tylko z Prezydentem RP, ale i z Marszałkiem Sejmu (obecnie Premierem) Ewą Kopacz. Wśród miejsc, które odwiedzili znalazły się obóz zagłady w Sobiborze, Muzeum Powstania Warszawskiego oraz wystawa poświęcona innowacyjnym rozwiązaniom i technologiom. Król i Królowa uczestniczyli także w koncercie fortepianowym Braci Jussen w Teatrze Stanisławowskim oraz w lunchu w Starej Pomarańczarni

12 AKADEMIA PŁYNNEGO ŻYWIENIA III EDYCJA W połowie września w Wąsowie, w województwie wielkopolskim, zakończyła się III edycja Akademii Płynnego Żywienia. Warsztaty przeprowadzili doświadczeni profesjonaliści w mokrym żywieniu świń Henk Honderd, Ruud Bens i Rinus Veidhorst. To dzięki pomysłowi i współpracy z pierwszym z nich od 4 lat funkcjonuje w obrębie firmy De Heus w Polsce Zespół Płynnego Żywienia. Za sprawą bliskiej współpracy z kolegami z Holandii De Heus posiada tak unikatowe know how w tej wąskiej i specjalistycznej dziedzinie. Uczestnicy wysłuchali wykładów m.in. o stabilności aminokwasów stosowanych w żywieniu płynnym trzody chlewnej; przechowywaniu surowców płynnych; produktach ubocznych produkcji piwa wartościach żywieniowych, przechowywaniu, zastosowaniu w żywieniu trzody chlewnej. Zapoznali się także z procesem produkcji piwa, zwiedzając poznański browar Lecha oraz z funkcjonowaniem instalacji płynnego żywienia, odwiedzając chlewnię Grolder. Te warsztaty to niepowtarzalna możliwość pogłębienia wiedzy o płynnym żywieniu, nie tylko teoretycznej, ale i praktycznej. Planuję wdrożenie instalacji, która, choć początkowo niestety wymaga inwestycji, spowoduje znaczne ograniczenie kosztów żywienia, a oszczędności się przydadzą mówi jeden z uczestników AŻP. To prawda, wdrożenie instalacji do systemu żywienia paszami płynnymi wymaga nakładów finansowych, jednakże niesie ze sobą wiele zalet. Wspomniane obniżenie kosztów żywienia, polepszenie wyników produkcyjnych, wyższa strawność białka dzięki zwiększonej aktywności pepsyny, poprawa statusu zdrowotnego, zmniejszenie obciążenia środowiska związkami fosforu i azotu to tylko niektóre z nich. W Polsce metoda ta dopiero się rozwija, funkcjonując jedynie na ok. 100 fermach. Jednak z roku na rok odpady w postaci produktów ziemniaczanych (np. pulpa, frytki, puree), pszenicznych (np. glukoza, skrobia pszenne), mleczarskich (np. serwatka), tłuszczowych, surowców suchych, wywarów będą zyskiwały na znaczeniu, znajdując zastosowanie w żywieniu na mokro, tak jak ma to miejsce w Europie Zachodniej. Akademia Płynnego Żywienia jest młodym projektem, skierowanym do największych hodowców trzody chlewnej, stosujących lub planujących wdrożenie instalacji do płynnego żywienia zwierząt hodowlanych. Zainicjował ją wyjazd szkoleniowy największych polskich hodowców trzody chlewnej, praktykujących mokre żywienie do Holandii w 2013 r. 2 3

13 Płynne żywienie Pasze szyte na miarę De Heus Sp. z o.o., ul. Lotnicza 21B, Łęczyca, tel.: (24) , fax: (24) , info@deheus.pl

14 Czym jest Akademia Indyka? Akademia Indyka to unikatowy i prestiżowy program, wspierający polskich hodowców indyków. Jej celem jest nieustanna poprawa wskaźników ekonomicznych chowu oraz promocja dobrych praktyk hodowlanych. Kiedy się odbędzie? Akademia Indyka jest projektem długookresowym. Pierwsze spotkania odbędą się już 18. listopada w Sulęcinie i 20. listopada w Iławie. Na następne zapraszamy co kwartał. Każde spotkanie poświęcone będzie innemu zagadnieniu, omawianemu przez ekspertów. Cykl wykładów zakończy się w 2016 r. Przez cały ten czas, organizatorzy będą wspomagać uczestników specjalistyczną wiedzą i długoletnim doświadczeniem. Do kogo jest skierowana? Spotkania, dedykowane są wszystkim osobom, które na co dzień prowadzą profesjonalną hodowlę bądź chów indyka. Kto ją organizuje? Akademia Indyka powstała z inicjatywy firmy De Heus przy współpracy z najlepszymi specjalistami w zakresie chowu i hodowli indyka z całego świata: Aviagen, Evonik, Grelavi, Huvepharma, Biomin. Firmy te są odpowiedzialne za wszystkie ogniwa łańcucha produkcyjnego mięsa indyczego. Dzięki temu spotkania Akademii Indyka stanowią wyjątkowe kompendium wiedzy dla uczestników, dostarczając informacji, dotyczących każdego etapu produkcji indyczej, od genetyki po ubojnie. Dlaczego powstała Akademia Indyka? Rynek indyka w Polsce od wielu lat jest na fali wznoszącej i cały czas się rozwija. Dziś należymy do trójki największych producentów mięsa indyczego w UE, cały czas zwiększając produkcję. Niestety liczna grupa hodowców indyków od wielu lat zmaga się z różnymi problemami hodowlanymi, które w pewnym stopniu spowalniają ich rozwój. - mówi Michał Szafryna, kierownik produktu ds. drobiu De Heus. - I właśnie dlatego powstała Akademia Indyka by pomóc polskim hodowcom indyków. Akademia to bowiem źródło kompleksowej wiedzy na temat tego trudnego w hodowli ptaka. Więcej informacji dostępnych jest na stronie 2 7

15 W kolejnej, już trzeciej części artykułu, przedstawione zostaną dodatkowe metody wspomagające ekologię, jakie można zastosować w projektowaniu budynków przystosowanych do utrzymania zwierząt hodowlanych. proekologiczne rozwiązania w budownictwie inwentarskim cz. 3 Mariusz Szafarzyński specjalista ds. budownictwa inwentarskiego mszafarzynski@agra-matic.pl Proste rozwiązania zawsze najlepsze Hodowcy, planujący stworzenie budownictwa inwentarskiego muszą wiedzieć, że nie wszystkie rozwiązania w budownictwie generują dodatkowe koszty. Wystarczą nawet proste zabiegi, by ograniczyć negatywne skutki działalności produkcyjnej. Należą do nich m.in.: szczelne powierzchnie inwentarskie i zbiorniki na ścieki (ograniczenie wycieków do gruntu), zakryte zbiorniki na odchody (wody opadowe nie zwiększają ilości gnojowicy, redukcja emisji gazów, w tym azotu, do powietrza), selektywna zbiórka odpadów, nasadzenia zieleni zimozielonej (odpowiedni bilans terenów zielonych do utwardzonych, wyłapywanie pyłów), przestrzeganie planów nawożenia (utrzymanie pól w dobrej kondycji), należyta konserwacja maszyn rolniczych (eliminacja wycieków do gruntu), mycie powierzchni inwentarskich wodą pod ciśnienie (redukcja ilości detergentów i poprawa jakości ścieków technologicznych). Ekologia to również dbanie o dobrostan zwierząt hodowlanych. Składają się na niego m.in.: ilość potrzebnego miejsca i swoboda ruchu zwierząt, dostęp do powietrza, światła dziennego, wody i pożywienia, jakość pokarmu, ochrona przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi oraz zdrowe, przyjazne otoczenie. Spełnienie większości z nich wymaga jedynie poprawnie zaprojektowanej konstrukcji obiektu i dobrania wyposażenia. Dlatego ważne jest, aby projektowanie odbywało się pod nadzorem technologa, który zadba o szczegóły związane m.in. z wentylacją, systemem żywienia i pojenia czy usuwania odchodów. W doborze odpowiednio zbilansowanej diety i paszy pomoże weterynarz, zootechnik bądź doradca żywieniowy. Warto skorzystać z ich porad, ponieważ często nawet drobne zmiany znacząco polepszają wydajność. Przykładowo, sposób i jakość żywienia zwierząt ma wpływ na skład i konsystencję odchodów, a to z kolei będzie oddziaływało na sposób ich transportowania, magazynowania i, co najważniejsze, jakość jako nawozu naturalnego. Można pokusić się o zastosowanie fazowego i specjalistycznego żywienia, które zmniejsza produkcję szkodliwych gazów. Należy pamiętać, że dobrze przemyślana i zaprojektowana technologia chowu przyczynia się także w znacznym stopniu do ekonomii i efektywności produkcji. Można ekonomicznie, efektywnie i jednocześnie ekologicznie? Największe znaczenie na kształtowanie wpływu inwestycji na środowisko ma planowanie budowy nowych obiektów. Na etapie planowania warto skorzystać z usług doradztwa wielobranżowego, aby skoordynować różne aspekty inwestycji i nie pogubić się w zawiłościach kolidujących ze sobą instalacji. Z pewnością, każdy by chciał, aby jego inwestycja została zaprojektowana optymalnie, a odbywająca się w niej produkcja była wydajna oraz ekologiczna. Nawet jeśli czasem trzeba wypracować kompromis pomiędzy kosztami, a jakością, to nie zawsze ekologiczny musi być synonimem drogiego. Można budować tak, aby eksploatacja obiektu cechowała się ekologicznością przy jednoczesnej efektywności. Zadbajmy o to, aby przyszłość naszych dzieci była zdrowa i ekologiczna. Temat proekologicznych rozwiązań w budownictwie inwentarskim jest bardzo szeroki i wielowątkowy. Gwarancją sukcesu jest wybór rozsądnych rozwiązań za rozsądną cenę, dlatego w kolejnych artykułach znajdą Państwo bardziej szczegółowe rozwiązania (sprawdzające się w polskich warunkach). Zachęcamy do lektury. 2 9

16 Kukurydza należy do zbóż cechujących się wysoką strawnością (dzięki niskiej zawartości włókna) oraz wysoką wartością energetyczną. Efektem tych zalet jest wzrost jej znaczenia w żywieniu zwierząt, zwłaszcza trzody chlewnej. Na pytania związane z zastosowaniem kukurydzy w diecie świń odpowiada Maciej Bendlewski kierownik produktu ds. trzody chlewnej. Kukurydza w diecie trzody chlewnej Maciej Bendlewski kierownik produktu ds. trzody chlewnej mbendlewski@deheus.pl [Ranczo]: Ile kukurydzy (suchej i kiszonej) można, a ile opłaca się stosować w tuczu świń? [Maciej Bendlewski]: W żywieniu tuczników można stosować do 70% kukurydzy, jednak jej ilość zależy od jakości. Wysoki udział niesie ze sobą ryzyko skażenia paszy mykotoksynami jak i stworzenie swoistego rodzaju monodiety. W przypadku żywienia stada podstawowego, należy używać tylko wysokiej jakości surowca w ograniczonej ilości (max. 25%). Kukurydza wysuszona cechuje się możliwością łatwiejszego przechowywania - natomiast mokra jest tańsza. Wybór sposobu konserwacji i magazynowania zależy od warunków technicznych danej fermy jak i możliwości karmienia (suche lub mokre żywienie). Graniczna cena kukurydzy jest ściśle skorelowana z cenami surowców białkowych jak i aktualną cena zbóż. W celu dokonania dokładnej kalkulacji ilości opłacalności kukurydzy należy skontaktować się z kompetentnym doradcą żywieniowym. [R.]: Czy zbyt duże dawki kukurydzy pogarszają jakość tuszy? Czy można ją stosować bez ograniczeń do końca tuczu? [M.B.]: Generalnie nie - natomiast jej wysokie udziały powinny być wprowadzane ściśle we współpracy z doradcą żywieniowym. Nieprawidłowe wprowadzenie do diety może skutkować pogorszeniem się jakości tuszy. [R.]: Czy kiszone ziarno kukurydzy ma taką samą wartość pokarmową i paszową, jak suszone? [M.B.]: Aby porównać kiszone i suche ziarno kukurydzy właściwie, musimy przeliczyć zawartość składników pokarmowych w 100% suchej masy. Porównując w ten sposób suchą kukurydzę z kiszonym ziarnem widać, że przeciętna kiszonka zawiera więcej białka, włókna i popiołu czyli średnio energia też jest trochę niższa. Porównując w ten sam sposób pszenicę i kiszone ziarno kukurydzy zauważymy, że kiszonka ma niższą lizynę, tryptofan i fosfor przyswajalny oraz zdecydowanie wyższą wartość energetyczną. Dobrej jakości surowiec po zakiszeniu zawiera ok. 7,5% kwasów (w większości kwasu mlekowego). Te kwasy mają pozytywny wpływ na zdrowotność przewodu pokarmowego i zużycie paszy. Dodatkowo kiszona kukurydza charakteryzuje się świeżym, lubianym przez świnie smakiem, co wpływa pozytywnie na pobranie. [R.]: Jakie surowce paszowe najlepiej łączyć z kukurydzą, by pasza była dobrze zbilansowana, ale też możliwie najtańsza? [M.B.]: Wszystko zależy od ilości kukurydzy w dawce i w całej kompozycji. W krajach gdzie udziały kukurydzy są bardzo wysokie (np. USA) paszę uzupełnia się soją i otrębami. Koniecznie powinniśmy kalkulować opłacalność dodawania kukurydzy - czasami taniej jest ją sprzedać. [R.]: Na jakie aminokwasy należy zwrócić szczególną uwagę podczas układania receptury? [M.B.]: Należy przede wszystkim przyjrzeć się tryptofanowi, ale duże znaczenie ma również kwestia całej receptury i użytych surowców. [R.]: Jakich premiksów/koncentratów najlepiej używać do optymalizacji składu mieszanek co powinny zawierać? [M.B.]: Przede wszystkim w mieszankach z udziałem wyższym niż 30% kukurydzy powinny być stosowane specjalnie do tego przygotowane produkty z podwyższonym fosforem, właściwym profilem AA oraz odpowiednim źródłem białka. Tylko doświadczeni doradcy są w stanie zapewnić optymalne wyniki techniczne przy wysokich udziałach kukurydzy zwłaszcza zakiszonej. Dziękuję za rozmowę. 3 1

17 Paweł Kasprowicz kierownik produktu ds. bydła Jak liczyć aby przetrwać, czyli o zniesieniu kwot mlecznych W ostatnim czasie toczy się burzliwa debata nad przyszłością produkcji mleka po zniesieniu kwot mlecznych. Koniec kwotowania produkcji mleka budzi wiele wątpliwości wśród hodowców bydła mlecznego. Wielu z nich stwarza to możliwość rozwoju, dla niektórych stanowi jednak zagrożenie. Największym niebezpieczeństwem jest przede wszystkim konkurencyjność dużych gospodarstw dla małych ferm. Zniesienie kwot mlecznych jest już przesądzone, dlatego należy zastanowić się jaką strategię w związku z tym przyjąć. Kwotowanie i dodatkowo wysoka cena mleka chroniła do tej pory mało rentowne gospodarstwa. Nie znana jest jednak sytuacja rynku mleka w Polsce i w Europie po zniesieniu kwot. Lecz już dzisiaj, stojąc wobec realnego kryzysu na rynku mleka i widząc spadające z miesiąca na miesiąc ceny mleka, należy zacząć liczyć rentowność i koszty produkcji oraz podjąć dalsze kroki celem znalezienia możliwości poprawy ekonomii gospodarstwa. W marcu, program został zaprezentowany hodowcom bydła mlecznego na dwóch konferencjach, poświęconych ekonomii produkcji mleka. W spotkaniach wzięło udział blisko 200 hodowców z całej Polski, którzy z dużym zaciekawieniem słuchali prezentowanych tematów. Jedną z prelegentek była Marta Skrzypczyk z Departamentu Analiz Banku BGŻ, która przedstawiła obecną sytuację polskiego rynku mleka i jego perspektywy. W dalszej części Wiesław Płecki, kierownik produktu ds. bydła z De Heus, przedstawił wyniki analiz kiszonek za 2013 rok, obrazowo ukazując różnice w jakości tych pasz oraz konsekwencje finansowe jakie się z tym wiążą. Zasadę działania oraz korzyści płynące z używania programu MMM zaprezentowali na konferencji Joost Janssens - szef działu rozwoju bydła De Heus z Holandii oraz Paweł Kasprowicz kierownik produktu ds. bydła. Prezentowane założenia programu jak również i wnioski zostały oparte na kalkulacjach przeprowadzonych na grupie 40 gospodarstw. Jak spostrzegli zaproszeni hodowcy, działanie programu jest bardzo proste i wymaga od nich podania podstawowych danych. Istnieje wiele składowych mających wpływ na zysk. Często są to czynniki mało zależne od hodowcy, takie jak: polityka rynku mleka, cena surowców do produkcji czy cena mleka. Jest jednak wiele czynników, na które hodowca ma wpływ i może je poprawić, i to właśnie na nich należy się skoncentrować. Należą do nich m.in.: jakość kiszonek, koszt ich produkcji, wydajność stada, parametry mleka i zdrowotność krów. MMM pozwala odkryć, który z tych elementów stanowi najsłabsze ogniwo. Najprościej można się o tym przekonać porównując wyniki analizowanego gospodarstwa ze średnimi wynikami ferm z danego regionu lub z całego kraju. Znalezienie przyczyny obniżającej zysk z mleka, pozwala podjąć działanie naprawcze i podnieść bilans finansowy gospodarstwa. Bez wątpienia czynnikiem bardzo oddziałującym na koszt i rentowność produkcji mleka jest jakość kiszonek. W różnych gospodarstwach stosowane kiszonki mogą być znacznie odmienne, co znacząco wpływa na koszt żywienia krowy. De Heus przedstawił te różnice na przykładzie dwóch gospodarstw. Na jednym z nich występowało żywienie kiszonkami o niskich parametrach, na drugim o wysokich. Zbilansowanie dawki dla krów o dziennej średniej produkcji mleka 36 litrów wymaga uzupełnienia paszami treściwymi. Dzienny koszt całej dawki w gospodarstwie o słabych kiszonkach jest o 3 PLN na krowę wyższy w porównaniu do drugiego gospodarstwa. Stado 100 krów * 3 PLN = 300 PLN /dzień 300 PLN * 365 dni = PLN /rok Kwota PLN, przy obecnie spadającej cenie mleka jest dla wielu znaczącą częścią zysku, a w przypadku dalszego spadku cen mleka po uwolnieniu kwotowania może okazać się wartością, determinującą przetrwanie i utrzymanie rodziny. Program MMM jest narzędziem, którym już dzisiaj posługuje się część doradców żywieniowych bydła De Heus. Pozwala to jeszcze efektywniej zarządzać na fermach bydła mlecznego, choć tym razem z innego - ekonomicznego punktu widzenia. Praca z MMM pozwoli wielu hodowcom przygotować się na trudne czasy, które niestety nadchodzą. 3 3

18 PEŁNE ZIARNO PSZENICY W ŻYWIENIU BROJLERÓW KURZYCH I INDYCZYCH, JAKO CZYNNIK POPRAWIAJĄCY UZYSKIWANE WYNIKI TECHNICZNE Michał Szafryna kierownik produktu ds. drobiu mszafryna@deheus.pl De Heus od wielu lat należy do liderów w sprzedaży mieszanek paszowych dla brojlerów i indyków w Polsce, a także może poszczycić się uzyskiwaniem doskonałych wyników technicznych, które cechuje przede wszystkim bardzo duża powtarzalność. Dzięki posiadaniu własnego działu naukowo badawczego oraz kilku ferm doświadczalnych, ulokowanych na całej kuli ziemskiej, codziennie De Heus dostarcza nowych rozwiązań żywieniowych, które pozytywnie wpływają na wyniki tuczów na fermach. W ciągu ostatnich dwóch lat firma De Heus zredukowała współczynnik zużycia paszy na 1 kg przyrostu tzw. FCR o 0,1kg, oraz podniosła średnie masy ciała ptaków o ponad 100g w trakcie trwania cyklu produkcyjnego. Dodatkowo redukcji uległ średni czas trwania tuczu brojlerów kurzych, średnio o ponad 1 dzień, z 41,5 dnia na 40,4dnia. Powoduje to dodatkowe oszczędności związane z oświetleniem, ogrzewaniem, wentylacją, czy tez obsługą obiektów inwentarskich. Wiele doświadczeń przeprowadzonych w jednostkach badawczych De Heus, czy też wspólnie z renomowanymi instytutami naukowymi, jak choćby Uniwersytet w Wageningen (Holandia), pokazało jednak, iż coraz wyższa koncentracja mieszanek paszowych przeznaczonych dla ptaków tuczowych może negatywnie wpływać na zdrowotność ptaków, jakość ściółki, zmiany na łapach i skokach, czyli ogólnie pojęty dobrostan zwierząt. W związku z powyższym grupa żywieniowców firmy De Heus, specjalistów z zakresu żywienia brojlera i indyka, opracowała nową linię mieszanek paszowych pełnoporcjowych tzw. Pszenica Mix, z udziałem pełnego ziarna pszenicy. Czym są pasze typu Pszenica Mix? Pszenica Mix, to mieszanki paszowe pełnoporcjowe, w których pewien procent pszenicy dodany jest nie w formie śruty pszenicznej, również granulowanej, a w postaci pełnego ziarna pszenicy, niepoddawanego procesowi granulacji. Często pytają Państwo, czy mieszanki Pszenica Mix, to pasza rozcieńczana pszenicą. Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta: nie. Jest to pasza o dokładnie takich samych parametrach jak pełnoporcjowa pasza granulowana, czy kruszona. Inny jest za to sposób produkcji takiej mieszanki w wytwórni pasz. Tworzy się koncentrat np. 90%, do którego dodaje się 10% pełnego ziarna pszenicy. Badania przeprowadzone przez De Heus wykazały, iż w zależności od gatunku ptaków oraz ich wieku, udział pełnego ziarna pszenicy w paszach dla brojlerów i indyków może się wahać w zakresie od 5% do 25%. Poziomy niższe nie przynoszą spodziewanych efektów, natomiast udział pełnego ziarna w mieszance paszowej pełnoporcjowej, powyżej 25% może generować spadek strawności mieszanki, a w związku z tym wzrost współczynnika FCR, czyli wzrost kosztów produkcji kilograma żywca. Na fermie doświadczalnej w Oporowie, koło Kutna, przeprowadzono testy, które pokazały w sposób jednoznaczny zalety stosowania pasz typu Pszenica Mix. W trakcie testu porównywano paszę standardową (granulowaną), do paszy z udziałem pełnego ziarna pszenicy. Uzyskane wyniki wykazały, iż dzięki zastosowaniu produktów Pszenica Mix, finalna masa ciała ptaków była wyższa o 3% 3 5

19 w stosunku do kontroli (pasza granulowana), natomiast współczynnik wykorzystania paszy FCR, uległ obniżeniu o 3%. W związku z tym znacząco uległ redukcji koszt wyprodukowania jednego kilograma żywca drobiowego. Dodatkowo, zauważono bardzo pozytywny wpływ zastosowania produktów Pszenica Mix na obniżenie ilości pobieranej wody, co bezpośrednio przekłada się na jakość ściółki, która z kolei jest czynnikiem determinującym występowanie zmian na łapach i skokach tzw. FPD (z ang. Food Pad Dermatitis). Wszystkie te czynniki wpływają korzystnie na po- Co daje nam pełne ziarno pszenicy? Wolniejszy pasaż treści pokarmowej Większy żołądek mięśniowy i gruczołowy (wagi obu żołądków w sposób znaczący różniły się na paszach z udziałem pełnego ziarna pszenicy vs standard) Lepsza sekrecja enzymów Lepsze wchłanianie Stabilniejsze ph 6 7 Wyższa odporność układu immunologicznego Zdrowsze ptaki Szczególne znaczenie ma zastosowanie mieszanek paszowych z linii Pszenica Mix w żywieniu indyków. Wynika to z nieco odmiennej budowy przewodu pokarmowego indyków, jego innej długości oraz innego rozmiaru żołądka, a także z występowania krytycznego okresu, jakim bez wątpienia jest okres koralenia. Od lipca bieżącego roku produkty Pszenica Mix są jedynymi dostępnymi w ofercie De Heus mieszankami przeznaczonymi do żywienia indyków. Zastosowanie produktów typu Pszenica Mix to: Niższe upadki niż na paszach standardowych - lepsza zdrowotność Lepsze przyrosty dobowe Niższe spożycie paszy Zdrowsze łapy Mniejsze pobranie wody Większy zysk dla hodowcy, przy tej samej cenie zakupu 1t mieszanki paszowej prawę dobrostanu zwierząt, który w dzisiejszych czasach ma olbrzymie znaczenie dla konsumentów z krajów Unii Euro- pejskiej. Jeszcze bardziej pozytywnie przedstawiają się wyniki techniczne, uzyskiwane bezpośrednio w tuczarniach Państwa, czyli klientów De Heus. Badanie przepro- Pszenica Mix wadzone na populacji 2,6mln brojlerów kurzych pokazały, iż redukcja FCR może wynosić nawet 0,1kg na 1 kg przyrostu. Jak to działa? Standardowo pasza zalega w przewodzie pokarmowym ptaka około sześciu godzin. Jednakże pasza o wysokich parametrach przechodzi przez ptaka znacznie szybciej, nawet o 45 minut. Oczywistym zatem staje się fakt, iż ptak nie jest w stanie w pełni wykorzystać składników pokarmowych dostarczonych w mieszance paszowej. Współczynnik strawności ulega wtedy drastycznemu obniżeniu, dodatkowo zmienia się ph przewodu pokarmowego oraz jego mikroflora, w związku z tym pogarsza się jakość kału i pojawia się dysbakterioza! Jak temu zapobiec? Jedną z metod, która może zapobiegać zbyt szybkiemu pasażowi treści pokarmowej w jelicie, jest wprowadzenie dużych cząstek w diecie. Funkcję tę może z powodzeniem, pełnić pełne ziarno pszenicy. Pszenica Mix to: wyższa masa ubojowa niższy współczynnik wykorzystania paszy lepsza zdrowotność ta sama cena De Heus Sp. z o.o. ul. Lotnicza 21B, Łęczyca, tel. (24) , fax: (24) , info@deheus.pl

20 1. Jak nazywa się miejsce, w którym produkuje się paszę? 2. Przykład zboża, charakteryzującego się wysoką strawnością oraz wysoką wartością energetyczną. 3. Jak nazywa się zwierzę, któremu poświęcony jest cykl spotkań, rozpoczynający się 18 listopada? 4. Jaki tytuł nosi jedyne w Polsce badanie oceny wymienia? 5. Nazwa Fundacji, dla której De Heus zbierał środki finansowe na cele charytatywne to 6. Marka paszy dla koni to 7. progress 8. Jak potocznie nazywa się niebiesko-zielona cysterna De Heus, dostarczająca paszę klientowi? 9. Określenie próby, pobieranej z dostarczanych partii paszy na obiekcie klienta, bezpośrednio przed rozładunkiem 10. Akademia jakiego żywienia odbyła się we wrześniu w Wąsowie? 11. Jak nazywa się jeden z odpadów w postaci produktu mleczarskiego, stosowany w płynnym żywieniu? 12. MMM, czyli Margin Milk 13. Np. krowy, świnie, kury 14. Jaki bal De Heus zorganizował, celem wspierania kliniki Budzik? KRZYŻÓWKA Prosimy o przesyłanie odpowiedzi z poprawnym rozwiązaniem krzyżówki na adres: ranczo@deheus.pl wraz z następującą klauzulą: Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U r. Nr 101 poz. 926). W treści należy również podać imię, nazwisko, dokładny adres do wysyłki nagród oraz numer telefonu kontaktowego. SKOJARZENIA Na podstawie pięciu podanych słów, ustal nazwę jednego z pięciu filarów koncepcji Powering Progress. REKORD PRODUKCYJNY FABRYKI MAKSYMALNA PRODUKCJA PASZ MOCE PRODUKCYJNE WYDAJNOŚĆ Rozwiązanie krzyżówki z numeru 1 (17)/2014 brzmi: JAKOŚĆ Podajemy listę 10 osób, które poprawnie rozwiązały hasło. Gratulujemy! 1. Anna Karolak, Iława 2. Wiesław Smoluch, Gościeszyn 3. Teresa Człapa, Drelów 4. Karolina Rogowska, Działoszyn 5. Andrzej Ratajczak, Sieradz 6. Krystyna Jesse, Łomża 7. Wojciech Nierebiński, Gościeradz 8. Karol Dobrowolski, Dobrcz 9. Monika Kaczmarek, Piotrków Trybunalski 10. Dominika Skweres, Łódź Nagrody wyślemy pocztą pod wskazane adresy. ZAGADKA Rośnie nasza firma Świat jest kolorowy Dzięki nam nasz klient Ma dobry wynik... Nagrodą za prawidłowe rozwiązanie krzyżówki jest CZAPKA USZATKA.?