Jak pasożyty dostają się do organizmu gospodarza?

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Jak pasożyty dostają się do organizmu gospodarza?"

Renata Zając
5 lat temu
Przeglądów:

https://www. Jak pasożyty dostają się do organizmu gospodarza?

1 Jak pasożyty dostają się do organizmu gospodarza? Autor: Anna Bartosik Data: 21 lutego 2019 W poprzedniej części naszego kompendium wiedzy o pasożytach świń omówiliśmy podstawową charakterystykę i systematykę pasożytów oraz szczegółowo opisaliśmy, jak pasożyty przystosowały się do swojego trybu życia. W tym artykule skupimy się na tym w jaki sposób pasożyt dostaje się do organizmu żywiciela oraz jak oddziaływają na gospodarzy. Przede wszystkim profilaktyka parazytoz Zgodnie ze słowami Hipokratesa lepiej zapobiegać niż leczyć, znajomość dróg zarażenia, może przyczynić się do ograniczenia strat ekonomicznych gospodarstwa. Prawidłowe działania profilaktyczne, dostosowane do drogi zarażenia, w istotny sposób przyczynią się do ograniczenia rozpowszechniania pasożytów u naszych zwierząt. Jak pasożyty dostaje się do środka 1 / 6

https://www. Proces zarażenia oraz obecność pasożytów w organizmie żywiciela nazywamy inwazją.

2 Proces zarażenia oraz obecność pasożytów w organizmie żywiciela nazywamy inwazją. W nomenklaturze parazytologicznej często spotykanym podziałem podczas inwazji jest okres utajniony oraz jawny. Okres utajniony (prepatentny) zaczyna się w momencie wniknięcia intruza do organizmu gospodarza, a kończy gdy pasożyt osiągnie dojrzałość płciową. Od tej chwili rozpoczyna się okres jawny (patentny), charakteryzujący się obecnością form rozwojowych pasożytów w wydalinach gospodarzy. Okres ten kończy się z chwilą śmierci pasożyta lub jego żywiciela. fot. Fotolia Jest wiele dróg, które prowadzą pasożyty do gospodarza Terminem często wykorzystywanym w parazytologii jest reinwazja oraz superinwazja. Pierwsze z pojęć określa ponowne zarażenie gospodarza pasożytami tego samego gatunku, w tym przypadku, gdy wcześniejsza inwazja została usunięta (po okresie wolnym od zarażenia pasożytów). Natomiast superinwazja to ponowne zarażenie żywiciela, u którego obecnie bytują pasożyty tego samego gatunku (obecne z poprzedniej inwazji). Do inwazji, większość pasożytów wykorzystuje jedną z czterech dróg zarażenia. Inwazja pasożytów pierwszy sposób Pierwszą z nich jest zarażenie przez kontakt bezpośredni zwierząt zdrowych z zwierzętami zarażonymi lub z pasożytami znajdującymi się w środowisku. To zarażenie jest dominującą drogą rozpowszechniania się inwazji pasożytów zewnętrznych. Pasożyty przemieszczają się ze skóry ówczesnego gospodarza na ciało kolejnego (m.in. pchły, wszy i świerzbowce). W przypadku niektórych pasożytów, do zarażenia może dojść przez bezpośredni kontakt układu moczowo-płciowego podczas kopulacji. Przykładem jest rzęsistek bydlęcy (Tritrichomanas foetus), który u krów może doprowadzić do poronień i trudności w zapłodnieniu. Innym pasożytem rozpowszechniającym się przez kontakt bezpośredni jest pierwotniak pełzak dziąsłowy (Entamoeba gingivalis), bytujący w jamie ustnej człowieka. Rozpowszechnia się u ludzi podczas pocałunku lub wspólne używanie naczyń. 2 / 6

https://www. Pasożyty i żywienie Kolejną drogą inwazji zarażenia jest droga pokarmowa.

3 Pasożyty i żywienie Kolejną drogą inwazji zarażenia jest droga pokarmowa. Stadia inwazyjne (jaja, oocysty) zostają zjedzone przez gospodarza, po czym przedostają się do docelowego dla siebie odcinka przewodu pokarmowego. Tam poprzez odpowiednie dla danego gatunku warunki środowiska (m.in. ph, temperaturę, enzymy) dochodzi do aktywacji jaj i oocyst oraz do dalszego rozwoju. fot. AgroFoto.pl, gość Rzęsistek bydlęcy może doprowadzić do poronień i utrudniać skuteczną inseminację. Postaci inwazyjne, które wnikną do niewłaściwego dla nich żywiciela, najczęściej giną. Inwazja poprzez drogę pokarmową jest najczęściej spotykanym zarażeniem. Dochodzi do niego poprzez skażoną wodę, paszę, trawę na pastwisku, ściółkę, przypadkowe połknięcie innych zarażonych zwierząt (np. mrówek), zaniedbane kojce dla zwierząt, a w przypadku ludzi spożywanie surowego mięsa (np. tasiemce) lub zła higiena osobista (np. owsiki). Wyssane z mlekiem matki Ciekawym przykładem inwazji drogą pokarmową jest zarażenie laktogenne. Pasożyty z organizmu zarażonej matki przedostają się do organizmów ssącego potomstwa wraz z mlekiem (np. kokcydia Eimeria spp.). W ten sposób dochodzi do zarażenia całych miotów, co u tak młodych i mało odpornych zwierząt może stanowić duże zagrożenie. Trzecia droga inwazji Następną opisywaną drogą inwazji pasożytniczych jest zarażenie przez skórę. Do zarażenia 3 / 6

4 dochodzi zarówno przez drobne uszkodzenia naskórka jak i przez aktywną penetrację skóry uaktywnioną specjalnym bodźcem (przykład temperatura ciała kota przy zarażeniu Ancylostoma tubaeforme). Do zarażenia przez skórę może również dochodzić, gdy zarażone owady krwiopijne podczas pobierania krwi biernie wprowadzą postaci inwazyjne pod skórę. Pasożyty mogą przechodzić z mlekiem matki. Przykładem jest przenoszenie przez komary pierwotniaków z rodzaju Leishmania, które mogą wywołać choroby u psów, kotów, a nawet ludzi. Narodzony z pasożytem Ostatnią opisywaną drogą inwazji jest zrażenie śródmaciczne tzn. przez łożysko. W ciele zarażonej samicy, hormony ciążowe uaktywniają uśpione larwy pasożytów, które poprzez łożysko przedostają się do płodów. Tak jak w przypadku zarażenia laktogennego, w tym wypadku dochodzi do zarażenia całego miotu. Przykładem jest zarażenie glistą psią, która po przeniknięciu z przez łożysko z organizmu matki umiejscawia się w wątrobie płodu. Kolejny krok po dostaniu do wnętrza Pasożyty, po wniknięciu jedną z opisanych wcześniej dróg do organizmu gospodarza, zaczynają migrację do ich docelowego miejsca. Najczęściej taka migracja odbywa się przez układ krwionośny, do którego pasożyty wnikają z przewodu pokarmowego lub skóry. Podczas wędrówki pasożyty przechodzą kolejne stadia rozwojowe, często powodując duże szkody w tkankach i organach żywiciela (m.in. wątrobie, płucach, mięśniach). Takie destrukcyjne zmiany mogą powstać na drodze oddziaływań: działań mechanicznych, chemicznych oraz odjadania. Podczas wędrówki pasożyty przechodzą kolejne stadia rozwojowe, często powodując duże szkody w tkankach i organach żywiciela (m.in. wątrobie, płucach, mięśniach). 4 / 6

https://www. Uszkodzenia mechaniczne Do oddziaływań mechanicznych zaliczamy naruszenia błon śluzowych jelita narządami czepnymi pasożytów (np.

5 Uszkodzenia mechaniczne Do oddziaływań mechanicznych zaliczamy naruszenia błon śluzowych jelita narządami czepnymi pasożytów (np. tasiemce, kolcogłowy), uszkodzenia powstałe na drodze wędrówek postaci larwalnych, a także w przypadku dużych pasożytów i ich intensywnej inwazji zaczopowanie światła przewodu pokarmowego i jego niedrożność. Znany jest przypadek dwunastoletniego chłopca przywiezionego do szpitala z rozpoznaniem niedrożności jelit. Chłopiec był w bardzo ciężkim stanie, więc przeprowadzono na nim zabieg operacyjny. Przyczyną niedrożności jelit okazał się kłębek ponad pięciuset (!) dorosłych glist ludzkich. Po kilku dniach operację trzeba było powtórzyć i usunięto mu kolejną setkę glist, podobnie jak podczas trzeciej operacji. Chłopiec nie przeżył pokonany przez pasożyty atakujące jego organizm (Szczygieł, 1986). Szkodliwe metabolity Kolejne oddziaływanie to działanie chemiczne powstające w skutek wydalania metabolitów przez pasożyty. Z charakterem toksyczności związku chemicznego związane są typowe objawy chorobowe, jak stan zapalny, rozszerzenie naczyń krwionośnych, hamowanie krzepnięcia, rozpad erytrocytów, błony śluzowej i tkanek, a czasami skaza krwotoczna, zaburzenia nerwowe i ogólne. fot. Fotolia Do inwazji może dojść przez połknięcie żywiciela pośredniego, np. mrówki. Działania te powodują liczne zaburzenia układu pokarmowego, krwionośnego, nerwowego i odpornościowego. Przyczyniają się również do powstawania alergii. Ograbianie ze składników odżywczych 5 / 6

6 Powered by TCPDF ( Ostatnim patogennym oddziaływaniem pasożytów na gospodarzy jest odjadanie. W uproszczeniu jest to zabieranie części pokarmu pobranego przez żywiciela. W tym przypadku od ilości skradzionego pokarmu istotniejsze jest pozbawienie gospodarza niezbędnych składników pokarmowych, tj. aminokwasów i witamin, co może doprowadzić do zaburzeń metabolicznych żywiciela. System obronny przed pasożytami Działania patogenne pasożytów zależą zarówno od właściwości organizmu inwazyjnego (gatunku, lokalizacji, stadium rozwojowemu) jak i od organizmu gospodarza (wieku, kondycji, wrażliwości). Należy zaznaczyć, że żywiciele nie są całkowicie bezbronni. O tym jak żywiciele walczą z pasożytami i jakie są ich mechanizmy obronne dowiedzą się Państwo w kolejnej części naszego cyklu o pasożytach świń. 6 / 6

Podobne dokumenty

Jak pasożyty przystosowały się do życia w innym organizmie?

https://www. Jak pasożyty przystosowały się do życia w innym organizmie? Autor: Anna Bartosik Data: 24 stycznia 2019 W pierwszej części naszego cyklu omówiliśmy czym są pasożyty i jak rozpoznać czy nasze