Pasożyty psów i kotów Jak chronić zwierzęta? Zagrożenia dla ludzi

Transkrypt

1 Pasożyty psów i kotów Jak chronić zwierzęta? Zagrożenia dla ludzi

2 Pasożyty: zewnętrzne (kleszcze, pchły) wewnętrzne (tasiemce, nicienie) zagrażają zdrowiu zwierząt mogą zarażać ludzi pasożyty zewn. pełnią rolę wektorów (przenoszą niebezpieczne wirusy i bakterie, a także inne pasożyty)

3 Pasożyty zewnętrzne * * * * najczęściej spotykane

4 Komary Samice komarów atakują ludzi i zwierzęta w celu pobrania krwi. Komary mogą przenosić: pierwotniaki wywołujące malarię (strefa tropikalna); w Polsce - nicienia podskórnego (Dirofilaria) u ludzi oraz psów

5 Pchły Infestacja dużą liczbą pcheł może prowadzić do niedokrwistości u zwierząt. Stadia larwalne pcheł (poczwarka w kokonie) przeżywają kilka miesięcy w środowisku domowym (np. w szczelinach podłóg, pod dywanami)

6 Pchły mogą przenosić tasiemca (tzw. tasiemiec pchli). Może nim zarazić się człowiek

7 Kleszcze (Pajęczaki) przenoszą wiele patogenów niebezpiecznych dla ludzi (np. wirusa kleszczowego zapalenia mózgu, krętki Borrelia) oraz zwierząt (pierwotniak Babesia - babeszjoza psów) kleszcze usunięte ze skóry psa

8 Świerzbowce (Roztocze, Pajęczaki) wywołują zmiany zapalne na skórze oraz bardzo intensywny świąd (swędzenie)

9 Pasożyty wewnętrzne * * * * * * najczęściej spotykane

10 Drogi zarażenia psów i kotów glistą psią i kocią (Toxocara canis, T. cati) zwierzęta droga zarażenia postać zarażenia szczenięta kocięta dorosłe psy i koty suki i kotki karmiące chore, stare psy i koty zarażenie w łonie matki* oraz po urodzeniu poprzez mleko suki* zarażenie po urodzeniu poprzez mleko kotki* droga pokarmowa: inwazyjne jaja ze środowiska, larwy w mięsie (drobiowym, króliczym) *przyczyną zarażenia są stadia larwalne glist przenikające przez barierę łożyskową lub gruczoł mlekowy zarażenie jelitowe zarażenie jelitowe stadia larwalne w tkankach i narządach** zarażenie jelitowe **larwy Toxocara w tkankach w stanie uśpienia, u suk i kotek uaktywniają się w czasie ciąży

11 Glistnica u szczeniąt i kociąt ze względu na przekazywanie larw przez suki i kotki występuje powszechnie (do 80% zarażonych szczeniąt i kociąt), niezależnie od warunków utrzymania. Zarażenie dużą liczbą pasożytów (mierzą cm długości) prowadzi do wychudzenia, może być przyczyną zatkania jelita, a nawet śmierci. W związku z zagrożeniem glistnicą, szczenięta i kocięta przed osiągnięciem szóstego miesiąca życia powinny być odrobaczane co 2-4 tygodnie

12 Prawdopodobieństwo zarażania się kotów polujących jest znaczne, ponieważ drobne gryzonie pełnią rolę żywicieli paratenicznych* *pasożyt w postaci stadiów larwalnych w narządach gryzoni

13 Dorosłe psy zarażają się połykając inwazyjne jaja ze środowiska, także za pośrednictwem surowego mięsa (drób, króliki)

14 Zarażenie glistami - postacie inwazyjne Warunkiem zarażenia, w przypadku ludzi i zwierząt jest połknięcie inwazyjnych jaj, które zawierają żywą larwę**. Świeżo wydalone przez zarażone psy i koty jaja glist* nie stanowią zagrożenia inwazją Toxocara dla ludzi i zwierząt. Larwa inwazyjna rozwija się wewnątrz jaja** w środowisku zewnętrznym w ciągu 2-3 tygodni (w temp. ok C). śr. jaj ok. 0,08 mm *Stadium przedinwazyjne glisty psiej (Toxocara canis) **Jajo z larwą - forma inwazyjna T. canis. W podłożu (gleba, piasek) zachowuje żywotność przez wiele miesięcy

15 Toksokaroza u ludzi U człowieka po przypadkowym połknięciu inwazyjnych jaj Toxocara nie dochodzi do rozwoju postaci dorosłych glist w jelicie. Wylęgnięte w jelicie cienkim stadia larwalne trafiają drogą krwionośną do wątroby. Może rozwinąć się toksokaroza trzewna. Rzadziej dochodzi do migracji larw do gałki ocznej i rozwoju toksokarozy ocznej, co zdarza się u małych dzieci. Należy odróżniać glistnicę u psów i kotów (pasożyty w jelicie cienkim) od toksokarozy u ludzi (stadia larwalne w narządach). Nieuzasadnione i niecelowe jest więc podawanie preparatów ludziom w celu odrobaczenia.

16 Włosogłówka psia (Trichuris vulpis) - zagrożenie dla młodych i dorosłych psów Te niebezpieczne nicienie (3-5 cm długości) pasożytują w jelicie grubym. Przednią, nitkowatą częścią ciała (stąd nazwa) wnikają do błony śluzowej jelita wywołując krwotoczne zapalenie. Objawem zarażenia dużą liczbą T. vulpis jest krwista biegunka. Nie leczone zarażenie utrzymuje się przez wiele tygodni u młodych i dorosłych psów. Dochodzi do nagromadzenia się w środowisku zewn. jaj włosogłówki, które mogą stwarzać zagrożenie inwazją dla ludzi.

17 Włosogłówka psia (Trichuris vulpis) - zagrożenie dla młodych i dorosłych psów Analogicznie jak w przypadku glist, świeżo wydalone z kałem jaja nie są zdolne do zarażenia*. Formą inwazyjną jest jajo zawierające żywą larwę**. Inwazyjne jaja zachowują w środowisku zewnętrznym zdolność do zarażenia nawet przez kilka lat. dł. jaj ok. 0,08 mm *Stadium przedinwazyjne włosogłówki (Trichuris vulpis) **Larwa rozwija się w jaju w ciągu 4-6 tyg.

18 Tęgoryjce (Ancylostoma i Uncinaria) Te niewielkie nicienie (1-2 cm) pasożytują w jelicie cienkim. Ich nazwa pochodzi od dużej torebki gębowej*, za pomocą której przyczepiają się do ściany jelita. Z wydalonych z kałem jaj w ciągu 2-3 tyg. wylęgają się stadia larwalne. Zarażenie - przez połknięcie larw; larwy mogą też penetrować przez skórę. Ta droga inwazji nie ma istotnego znaczenia w przypadku Uncinaria - gatunku, który najczęściej notowany jest u psów w Polsce *odcinek głowowy Uncinaria Zarażone zwierzęta wydalają z kałem jaja tęgoryjców

19 Nicienie występujące w sercu u psów i kotów przenoszony przez komary, może zarażać ludzi przenoszony przez ślimaki

20 Nicień występujący w tkance podskórnej przenoszony przez komary, może zarażać ludzi

21 Nicień płucny u kotów Kot zaraża się zjadając upolowanego gryzonia lub ptaka, u których znajdują się stadia larwalne pasożyta (pochodzące od zjedzonych ślimaków - żywicieli pośrednich tego pasożyta).

22 Tasiemce u psów i kotów Zwierzęta zarażają się zjadając tkanki i narządy żywicieli pośrednich (gryzoni, królików, dużych ssaków). Wieloma gatunkami tych tasiemców może zarazić się człowiek.

23 Tasiemce u psów i kotów zwierzę gatunek tasiemca żywiciele pośredni lokalizacja form larwalnych w żywicielu pośr. pies T. crassiceps T. pisiformis T. serialis T. hydatigena T. ovis E. granulosus E. multilocularis gryzonie króliki króliki świnie, owce, bydło owce, kozy świnie, owce gryzonie* jamy ciała** jama brzuszna, wątroba** tkanka łączna jama brzuszna** mięśnie wątroba**, płuca** wątroba** kot T. taeniaeformis gryzonie wątroba** T - Taenia E - Echinococcus *nornik, nornica, karczownik, piżmak **formy larwalne mają postać cyst (pęcherzy) Większość wymienionych gatunków tasiemców jest niebezpieczna dla człowieka (zarażenie jajami wydalonymi przez zainfekowane psy i koty)

24 Tasiemce szczególnie niebezpieczne dla ludzi Echinococcus granulosus bąblowiec jednojamowy Echinococcus multilocularis bąblowiec wielojamowy Ważne: jaja tasiemców są inwazyjne (zdolne do zarażenia) bezpośrednio po wydaleniu przez psy/lisy z kałem

25 Zwalczanie pasożytów wewnętrznych - odrobaczanie szczenięta i kocięta W związku z zagrożeniem glistnicą - przenikanie larw Toxocara od suk w czasie ciąży przez łożysko oraz po urodzeniu z mlekiem (u suk i kotek) szczenięta i kocięta przed osiągnięciem szóstego miesiąca życia powinny być odrobaczane co 2-4 tygodnie

26 Niezbędna częstość odrobaczania psów zależy od ich wieku, warunków w jakich przebywają, sposobu zachowania i żywienia Schemat odrobaczania dorosłych psów Ważne: jeśli nie można określić ryzyka zarażenia, zwierzę powinno być badane lub odrobaczane co najmniej 4 razy do roku. Badania wykazują, że odrobaczanie 1-3 razy do roku nie zapewnia wystarczającej ochrony.

27 Dla kotów zagrożenie inwazją pasożytów wewn. stwarzają przede wszystkim upolowane gryzonie, które mogą być zarażone stadiami larwalnymi nicieni i tasiemców Schemat odrobaczania dorosłych kotów *zarażenia Taenia taeniaeformis występują powszechnie. Ze względu na sporadyczne wydalanie jaj E. multilocularis przez koty, inwazja ma niewielkie znaczenie epidemiologiczne.

28 Ochrona zwierząt przed pasożytami zewnętrznymi (kleszczami, pchłami, komarami, muchówkami) polega na zapobiegawczym stosowaniu preparatów o długotrwałym działaniu zabezpieczającym zwierzęta (krople spot-on, spraye, obroże, tabletki)

29

30

31 Polska Rada Konsultacyjna ds. Parazytoz Zwierząt Towarzyszących - ESCCAP Polska jest Stowarzyszeniem non-profit, które działa pod egidą ESCCAP - Rady Naukowej o zasięgu europejskim, skupiającej specjalistów z 12 krajów. Członkowie ESCCAP Polska to lekarze weterynarii specjalizujący się w parazytologii oraz lekarze medycyny - specjaliści chorób zakaźnych i pasożytniczych. Celem działań Stowarzyszenia jest propagowanie prawidłowych zasad zapobiegania chorobom pasożytniczym (parazytozom) u ludzi i zwierząt, a także zasad i programów zwalczania pasożytów u zwierząt towarzyszących, tj. psów i kotów. ESCCAP Polska opracowuje materiały informacyjne na temat zagrożeń ludzi inwazyjnymi chorobami odzwierzęcymi, przygotowuje publikacje w fachowych czasopismach medycznych i weterynaryjnych oraz artykuły w prasie popularnej.