"Preschooler"- mobilność zagraniczna i jej rezultaty. Przedszkola i szkoły na Litwie - doświadczenia uczestników projektu

Transkrypt

1 "Preschooler"- mobilność zagraniczna i jej rezultaty. Przedszkola i szkoły na Litwie - doświadczenia uczestników projektu 1 Opracowanie w ramach projektu Kompetencje przedszkolaków z regionu Warmii i Mazur w zakresie edukacji międzykulturowej PRESCHOOLER, realizowanego w ramach projektu Zagraniczna mobilność szkolnej kadry edukacyjnej w ramach projektów instytucjonalnych realizowanego przez FRSE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na zasadach Programu Uczenie się przez całe życie Redakcja: Marta Śliwa Opracowanie: Ewa Gładkowska, Marzenna Nowicka, Iwona Myśliwczyk, Marta Śliwa Olsztyn 2014

2 Spis Treści Wstęp, Marta Śliwa I. Cele i założenia projektu Kompetencje przedszkolaków z regionu Warmii i Mazur w zakresie edukacji międzykulturowej PRESCHOOLER s.3 II. Partnerzy projektu. s. 5 III. Placówki mobilności s. 8 IV. System edukacyjny na Litwie s Doświadczenia-Refleksje- Porównania I. W zetknięciu z odmienną kulturą dydaktyczną - narracja o II. przedszkolach i szkołach na Litwie, Marzenna Nowicka Skąd ta narracja.. s. 24 Najważniejsze wydarzenia.. s. 24 Nauczyciele dzieci na Litwie... s. 25 Klimaty placówek... s. 28 Sfera materialna litewskich placówek s. 30 Wokół programu i metod nauczania... s. 35 Priorytety w wychowaniu... s. 36 Multikulturowość- sukcesy i kłopoty z tym związane. s. 40 Udział rodziców w edukacji dzieci na Litwie. s. 42 Zamiast zakończenia... s. 43 Akceptacja i tolerancja dla "inności" w wychowaniu i nauczaniu dzieci i młodzieży - porównanie Polska-Litwa, Iwona Myśliwczyk Kilka słów o innych potrzebach edukacyjnych w Polsce s. 44 Akceptacja i tolerancja dla inności - doświadczenia Litwy. s. 47 Zakończenie s. 52 Bibliografia. s. 53

3 WSTĘP I. Cele i założenia projektu Kompetencje przedszkolaków z regionu Warmii i Mazur w zakresie edukacji międzykulturowej PRESCHOOLER Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka w Warszawie i Akademickie Przedszkole Mali odkrywcy przy wsparciu finansowym Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki zrealizowały projekt pt. Kompetencje przedszkolaków z regionu Warmii i Mazur w zakresie edukacji międzykulturowej PRESCHOOLER. Projekt był finansowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty, Działanie 3.3 Poprawa jakości kształcenia, Poddziałanie Efektywny system kształcenia i doskonalenia nauczycieli projekty systemowe. Projekt systemowy Zagraniczna mobilność szkolnej kadry edukacyjnej w ramach projektów instytucjonalnych. Według założeń Operatora projekt realizowany był w celu podniesienia jakości i atrakcyjności kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli przez dofinansowanie różnych form podnoszenia kwalifikacji zawodowych za granicą oraz stworzenie profesjonalnych struktur organizowania mobilności ponadnarodowej w instytucjach. ( Projekt był ukierunkowany na mobilność kadry przedszkolnej oraz studentów pedagogiki na Litwę. Uczestniczyło w nim 11 osób: pracownice przedszkoli z województwa warmińsko-mazurskiego oraz studentki pedagogiki WSP im. J. Korczaka w Warszawie, Wydziału Nauk Humanistyczno-Społecznych w Olsztynie. Cele projektu związane były bezpośrednio z rozwojem zawodowym uczestników. Zakładały: poznanie specyfiki organizacji i działania przedszkoli oraz innych placówek oświatowych regionu Wileńskiego poprzez odbycie wizyt studyjnych w tych instytucjach, rozwijanie praktycznych umiejętności zawodowych podczas stażu/szkolenia u partnera, zwiększenie kompetencji międzykulturowych odpowiadających na realne problemy społeczne związane z akceptacją odmienności w woj. warmińsko-mazurskim, 3

4 wykorzystanie elementu podróży jako narzędzia samorozwoju obecnego w kulturze europejskiej w przypadku edukacji, podwyższenie umiejętności językowych i słownictwa zawodowego j. angielskiego, wykształcenie przedsiębiorczości i świadomości uczestnictwa we Wspólnocie Europejskiej, transfer i współpracę przy adaptacji innowacyjnych rozwiązań sieciowych w Polsce; stworzenie bazy kapitału społecznego pod przyszłe działania projektowe w ramach innych działań w ramach programów LLP oraz PO KL ponadnarodowych. Kryterium formalnym udziału w projekcie była: deklaracja chęci uczestnictwa w projekcie; znajomość języka angielskiego na poziomie co najmniej B1 (test sprawdzający); pierwszeństwo dla osób niepełnosprawnych (dok. orzeczenia o niepełnosprawności); zasada gender mainstreaming (min. 60% to kobiety) oraz rozmowa kwalifikacyjna. Odbyły się 3 mobilności: dwie jednotygodniowe, jedna dwutygodniowa. 4

5 II. Partnerzy projektu 1. Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusz Korczaka w Warszawie, Wydział Nauk Humanistyczno-Społecznych w Olsztynie, Niepubliczne Akademickie Przedszkole Mali Odkrywcy, Polska 5 Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. J. Korczaka w Warszawie (dawniej WSP TWP w Warszawie), założona w 1993 r. decyzją Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 1993 r., to jedna z najdłużej istniejących niepublicznych uczelni humanistycznych w Polsce. Zajęcia dydaktyczne prowadzone są w sześciu miastach Polski: na Wydziale Nauk Społecznych w Warszawie, na Wydziale Nauk Społeczno-Pedagogicznych w Katowicach, na Wydziale Zamiejscowym w Lublinie, na Wydziale Nauk Humanistyczno-Społecznych w Olsztynie, na Wydziale Zamiejscowym w Człuchowie, na Wydziale Zamiejscowym w Szczecinie. Oferta edukacyjna W swojej bogatej ofercie edukacyjnej Uczelnia proponuje naukę na czterech kierunkach studiów: pedagogika, politologia, filologia angielska, praca socjalna. Szkoła posiada uprawnienia do kształcenia na poziomie studiów I stopnia licencjackich oraz studiów II stopnia magisterskich uzupełniających. Uzupełnieniem oferty edukacyjnej są studia podyplomowe oraz liczne szkolenia otwarte i warsztaty organizowane w ramach projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. Główne nurty specjalizacji Uczelni oscylują wokół tematyki europejskiej polityki społecznej, aktywnej pracy socjalnej, pedagogiki oraz gospodarki społecznej.

6 Misją Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Janusza Korczaka jest kształcenie ustawiczne, dokonujące się przez całe życie. Uczelnia rozwija ofertę krótkich form kształcenia i doskonalenia ludzi dorosłych, a także kieruje działania edukacyjne do seniorów oraz dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. WSP im. J. Korczaka kształci w sposób horyzontalny w zakresie szeroko rozumianych nauk społecznych. Program nauczania, jak i dobór metod dydaktycznych, służą wykształceniu otwartych humanistów, rozumiejących rzeczywistość społeczną, gospodarczą i publiczną. Proces dydaktyczny i naukowy opiera się na wspólnych wartościach, do których należą m.in.: równość w dostępie do wykształcenia, sprawiedliwe traktowanie i indywidualne podejście do studenta. 6 We wrześniu 2012 roku przy Wydziale Nauk Humanistyczno-Społecznych w Olsztynie uruchomiono Niepubliczny Punkt Przedszkolny Mali Odkrywcy, który w roku 2013 roku zmienił status na Niepubliczne Akademickie Przedszkole Mali Odkrywcy (wpis do rejestru nr 358). Przedszkole stanowi bazę ćwiczeń i praktyk dla studentów naszego Wydziału oraz dla metodologów - pracowników naukowych. W Akademickim Przedszkolu Mali Odkrywcy dzieci mają szansę poczuć się wyjątkowo, znaleźć ciepłą, przyjazną rodzinną atmosferę, a jednocześnie doskonalić umiejętności odkrywania świata. Dzieci mają szansę rozwijać swoje własne talenty oraz poznawać i rozumieć otaczającą rzeczywistość. Edukacyjne działania Akademickiego Przedszkola Mali Odkrywcy wspierają nauczyciele akademiccy Wydziału Nauk Humanistyczno Społecznych w Olsztynie Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. J. Korczaka w Warszawie przy ul. Sikorskiego 23, Olsztyn.

7 I. Vilniaus Kolegija, Litwa 7 VILNIAUS KOLEGIJA jest największą instytucją szkolnictwa zawodowego na Litwie szkolącą ponad 7500 uczniów oraz zatrudniającą 500 nauczycieli. Placówka ta oferuje szeroki wachlarz szkolnictwa zawodowego, od kursów dokształcających, po szkolnictwo pomaturalne, jak również studia zawodowe na poziomie licencjatu. Charakterystyczną cechą edukacji oferowanej przez instytucje, jest praktyczny wymiar edukacji i powiązanie jej z rynkiem pracy. W ramach instytucji istnieje Wydział Pedagogiki, który zajmuję się kształceniem pedagogów w różnych specjalizacjach i na różnych poziomach nauczania. Wnioskodawca wybrał Vilniaus Kolegija jako partnera w projekcie ze względu na: - praktyczny wymiar edukacji i wysoki stopień korelacji z rynkiem pracy; - możliwość organizacji praktyk w przedszkolach i placówkach oświatowych w regionie wileńskim; - istniejącą współpracę pomiędzy partnerami (odbyły się 2 wizyty studyjne w ramach współpracy); - konieczność współpracy ponadgranicznej w zakresie problematyki nietolerancji i ksenofobii. Partner realizował projekty w ramach funduszy europejskich w ramach projektów LLP oraz EFS. Jest również członkiem wielu stowarzyszeń szkolnictwa zawodowego takich jak np: URASHE, SPACE, ENPHE, CDIO, ELIA, VETNNET.

8 III. Placówki mobilności 1. Progimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie 8 Szkoła im. Jana Pawła II po raz pierwszy otwarła swe podwoje 1 września 1994 roku jako szkoła średnia. Budowę szkoły finansowało państwo litewskie oraz Stowarzyszenie Wspólnota Polska. Ze Stowarzyszeniem współdziałała Fundacja Wspierania Budowy Szkoły Polskiej im. Jana Pawła II, powołana przez społeczność i rodziców uczniów przyszłej szkoły. Ofiarodawcami są osoby z różnych krajów świata, a przede wszystkim z Polski. W 2002 roku szkoła średnia została zreformowana: powstała szkoła podstawowa i gimnazjum. Od 1 września 2011 r. zgodnie ze znowelizowaną Ustawą o Oświacie szkoła uzyskała status progimnazjum. Dyrektorem progimnazjum jest Janina Wysocka. Obecnie w szkole pracuje 60 nauczycieli. Dodatkowo porad udzielają uczniom, rodzicom i nauczycielom: psycholog, logopeda, pedagog społeczny, pedagog do spraw dzieci specjalnej troski. W szkole kształci się 700 uczniów. Oprócz lekcji objętych programem nauczania prowadzone są różnorodne zajęcia pozalekcyjne. Dzieci mogą realizować swe zdolności i zainteresowania w różnorodnych kółkach: wyrobów z wełny, koralików, ceramiki, teatralnych, sportowych, choreografii, śpiewu i wielu innych. Uczniowski. Pracę szkoły regulują i planują Rada Szkoły, Rada Pedagogiczna, Samorząd Szczególnym miejscem w placówce jest Izba Pamięci Patrona Szkoły, Jana Pawła II. Szkoła ma swój emblemat oraz posiada sztandar szkoły. Został on ufundowany przez różne organizacje i osoby prywatne z Polski, a utkany przez siostrę Janinę Detkę z

9 Częstochowy. Na dziedzińcu szkoły rośnie pamiątkowy dąb z Wadowic oraz pomnik Jana Pawła II. Działalność szkoły jest bogata w różnorodne imprezy, spotkania, wycieczki, projekty. Uczniowie licznie i chętnie biorą udział w różnego rodzaju olimpiadach przedmiotowych, festynach teatrów szkolnych, zawodach sportowych, konkursach recytatorskich, plastycznych i muzycznych. Zdobywają nagrody i wyróżnienia oraz zostają laureatami. Największą popularnością cieszy się konkurs recytatorski Kresy, Festiwal Teatrów Szkolnych, Konkurs Talentów, dekady przedmiotowe, Dzień Języków Europejskich oraz Dzień Europy i Dzień Ziemi, konkurs Moje Wilno, międzynarodowe konkursy matematyczne Kangur i PIKOMAT, konkurs recytatorski, poświęcony twórczości M. Konopnickiej. W szkole odbywa się wiele pięknych uroczystości i imprez. Tradycyjnymi są Dzień Nauczyciela, Święto Patrona szkoły, Święto Niepodległości, Mikołajki, Wigilie szkolne, Dzień Otwartych Drzwi, Pasowanie na ucznia (1 i 5 klasy), Dzień Dziękczynienia klas 8-ych. Szkoła aktywnie uczestniczy w międzynarodowych, republikańskich i szkolnych projektach, m.in.: Comenius, Zieleńce Szkolne, Kwitnące Wilno, Folklor łączy nas, Książka uczy i bawi, Międzynarodowy długotrwały projekt wspólnie z organizacją PIAST z Gdańska Integracja w procesie edukacyjnym - jeszcze jeden krok, projekty we współpracy z Polską Jan Paweł II Papież, który kochał wszystkich, Bez przemocy, Biblioteka w plecaku. Szkoła corocznie uczestniczy w spotkaniach Rodziny Szkół im. Jana Pawła II w Częstochowie. Szkoła współpracuje ze wszystkimi polskimi szkołami i okolicznymi przedszkolami w Wilnie. Na imprezy i warsztaty metodyczne zapraszani są nauczyciele z rejonów solecznickiego, wileńskiego i trockiego. We współpracy z rodzicami pedagodzy starają się wychować młodzież o głębokich zasadach moralnych, odpowiedzialną, o twardym charakterze, samodzielną, twórczą, umiejącą rozstrzygać własne i społeczne problemy dążą, by każdy uczeń był osobowością oraz zachował swą tożsamość narodową i postawę obywatelską. W 2012 roku w szkole maja odbyło sie XXV Międzynarodowe Forum Rodziny Szkół im. Jana Pawła II. Uczestnicy Forum przeżyli prawdziwą ucztę duchową, nasyconą patriotyzmem, bogatą tradycją i kulturą Polską, która pozostawiła u uczestników Forum niezatarte wspomnienia. 9

10 2. Wileńska Szkoła Średnia im. Joachima Lelewela Jest to polskojęzyczna szkoła średnia utworzona w 1946 roku w Wilnie. Powstała, jako Szkoła Średnia nr 5, w 1946 roku w wyniku połączenia III Gimnazjum (męskiego) z V Gimnazjum (żeńskim) - językiem wykładowym był język polski. Dyrektorką szkoły została Ksenia Szulc. W pierwszym roku istnienia uczęszczało do niej 757 uczniów (w tym 434 dziewcząt). W 1948 roku szkołę poszerzono o 3 klasy rosyjskojęzyczne, liczba uczniów zwiększyła się do Przez długi czas gimnazjum było jedyną polskojęzyczną szkołą średnią w Wilnie. Działało przy nim kółko literackie, chór p. Pieniążkowej. Wieloletnim dyrektorem szkoły był Wacław Baranowski. W 2002 roku szkoła otrzymała imię Joachima Lelewela. Filozofia szkoły jest oparta na wartościach narodów polskiego, litewskiego, rosyjskiego oraz kieruje się europejskimi wartościami kulturowymi: poszanowaniem osobowości, miłości wobec bliźniego, wolnością obywatelską oraz równouprawnieniem, tolerancją narodowościową, demokratyczną wizją społeczną. Priorytety: Zapewnienie jakościowego procesu nauczania, zgodnego z wymogami współczesnego społeczeństwa; Wychowanie obywatelskie, narodowe oraz wielokulturowe; Tworzenie bezpiecznej i nowoczesnej szkoły. Wizja Wileńska Szkoła Średnia im. Joachima Lelewela jest demokratyczną, o wysokich kompetencjach społecznych, otwartą na świat nowoczesną placówką oświatową, spełniającą współczesne wymagania edukacji, kultywującą tradycje mniejszości narodowych, wdrażającą nowoczesne technologie, wychowującą uczciwych i wykształconych obywateli, którzy potrafią zdobyte wiadomości stosować w praktyce. Szkoła stosuje standardy europejskie i zachowuje narodową, patriotyczną świadomość obywatela Litwy. Misja Wileńska Szkoła Średnia im. Joachima Lelewela zapewnia uczniom jakościowe początkowe, podstawowe i średnie wykształcenie w języku polskim i rosyjskim oraz przygotowanie do pomyślnej kontynuacji nauki. Szkoła pomaga uczniowi w zrozumieniu współczesnego świata, nabywaniu kulturowych i społecznych kompetencji oraz stwarza warunki do indywidualnego i wszechstronnego rozwoju ucznia. Tutaj się wychowuje 10

11 uczciwego obywatela Litwy w duchu patriotyzmu, uczy poszanowania historii narodu i tradycji regionu. W szkole jest pielęgnowana wielokulturowość, kształtuje się światopogląd uczniów oraz poczucie ich odpowiedzialności i obowiązku Przedszkole Karuselė 11 HISTORIA I TRADYCJA Przedszkole utworzono w 1990 roku. Jego powstanie wiązało się z postępującą szybko modernizacją społeczeństwa i rosnących wymagań dla wszystkich placówek oświatowych, w tym przedszkoli. Coraz więcej rodziców zaczynało rozumieć i rozpoznawać etap przedszkola jako ważny krok ku dojrzałości, pozytywnie wpływający na rozwój dzieci. Szczególną opieką objęto w tym przedszkolu dzieci z zaburzeniami językowymi i w komunikacji werbalnej. Logopeda ocenia zakres kompetencji dzieci (testy medyczne).w razie potrzeby dziecko jest objęte dodatkową diagnozą specjalistów zewnętrznych, łącznie z psychologiem. W przedszkolu logopeda prowadzi specjalne zajęcia indywidualne i grupowe. Jeśli chodzi o rozwój przedszkola, to w latach roku, za priorytety biznesowe uznano wzmocnienie bazy materialnej w celu poprawy warunków autoekspresji i samorozwoju dzieci, aktywizowania ich fizycznej kondycji, a także kontaktów rodzinaprzedszkole. W tym okresie wprowadzono istotne zmiany w przedszkolu - wzmocniono podstawową bazę materiałową: zakupiono meble dla dzieci, nowy sprzęt dla pralni oraz kuchni. Poprawiono estetykę przedszkola - wyremontowano hol, schody, zakupiono nowy dywan na pokrycie parteru i piętra. Uzupełniono zabawki i różne pomoce edukacyjne. W przedszkolu zorganizowano ponadprogramowe studio tańca, chór. Logopedzi udzielają pomocy dzieciom z zaburzeniami mowy i komunikacji. Wiele uwagi przywiązuje się do indywidualizacji w nauczaniu. Stosowany jest coaching, by osiągnąć znaczącą zmianę w relacjach z rodziną. Rodziny są angażowane w pomoc w przygotowywaniu różnego rodzaju

12 imprez rozrywkowych i wystaw. Rodzice oferują pomysły na usprawnienie procesu edukacyjnego, wspierania go w organizacji, rozwoju i wdrażaniu wspólnych projektów. Przedszkole nawiązało współpracę z innymi instytucjami edukacyjnymi z innych miast (np. z Grodna) oraz instytucjami o charakterze ogólnopaństwowym. GRUPY W PRZEDSZKOLU KARUSELE "Daisy" ( 2-3 latki rosyjska grupa) Teacher: Valentina Bogdanovic, Bronislava Sedliar Teacher Assistant Svetlana Verseckienė 12,, Pagrandukas (6-latki. grupa rosyjska) Teacher: Elvira Svirko Elena Kuprijanovas Teacher Assistant Maryja Špaltykova,, Dwarf (3-4 latki rosyjska grupa.) Teacher: Irene Grigianec Olga Bogomolnikova Teacher Assistant Irene Gladkaja,, Pszczoła " ( 5-6latki grupa litewska) Teacher: Irene Kochański, Ana Gladkaja Teacher Assistant Ana Dragunovič,, Rainbow (3-5 latki rosyjska grupa) Teacher: Liubov Poleščiuk, Svetlana Puchalskaja Teacher Assistant Olga Lavrinovic,, Biedronka (3-4latki grupa litewska) Teacher: Alma Vyšniauskienė Natalia Peciukonienė Teacher Assistant Ludmiła Ivanova

13 ,, Uogelė (3-4 latki litewska grupa) Teacher: Erika Novoselskiene Olga Kulnyte Teacher Assistant Danuta Kirilova,, Saulutė (4-5 latki litewska grupa.) Teacher: Ilona Lukaitiene Olga Kulnyte Teacher Assistant Galina Dajankevič 13,, Tygrys ( 3-6 latki polska grupa) Teacher: Marijana Adamavičienė Lily Skreibuteniėne Teacher Assistant Elena Gerasimova,, Gintarelis (3-4 latki litewska grupa) Teacher: Żaneta Benevičienė, Nataliaj Peciukonienė Teacher Assistant Valentina Veremjova,, Złota rybka (5-6 latki przedszkolna rosyjska grupa) Teacher: Katarzyna Kuzina Regina Krochina Nauczyciel asystent Dominika Urbanovič ( 4. Przedszkole Saulutė Osobliwości edukacji Nauczanie w przedszkolu odbywa się w językach: rosyjskim, polskim i litewskim według programu wychowania przedszkolnego i ogólnego wychowania Wileńskiego

14 przedszkola- szkoły Saulutė. Środowisko nauczania tej szkoły jest korzystne, aby dzieci przejęły rosyjską, polską i litewską kulturę narodów, zwyczajów i tradycji. W przedszkolu stworzone są warunki dla przyszłej nauki w szkole. Dzieci harmonijnie odchodzą od zrównoważonego nauczania w przedszkolu do nauczania w szkole i pozostają w bezpiecznym środowisku. W przedszkolu-szkole dobrze zorganizowany jest proces edukacji, stosowane są najnowsze sposoby i metody kształcenia oraz dobre doświadczenia w pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach. Aktywna działalność Działalność edukacyjna jest organizowana nie tylko w środowisku przedszkolaszkoły. Dzieci chodzą na wycieczki, spacery, uczestniczą w zabawach na świeżym powietrzu, w przygotowanych i realizowanych przez wychowawczynie projektach, rozrywkach, świątecznych koncertach. Dzieci biorą też udział w przedstawieniach i programach artystycznych, w wieczorach z rodzicami. W przedszkolu odbywają się także zajęcia dodatkowe: gimnastyka z elementami korekcyjnymi, zabawy ruchowe ze śpiewem, zajęcia sportowe, plastyczne, teatralne, muzykoterapia, muzykowanie na prostych instrumentach, rytmika, kinezjoterapia, logopedia. Historia przedszkola-szkoły Saulutė Szkoła-przedszkole Saulutė jest instytucją opieki zdrowotnej, która zapewnia dzieciom kształcenie wczesnoszkolne, przedszkolne oraz nauczanie początkowe w językach rosyjskim, polskim i litewskim. Tutaj są przyjmowane dzieci chorujące na choroby górnych dróg oddechowych: na nawracające obturacyjne zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, astmę oskrzelową, zapalenie migdałków, tchawicę. O zdrowie dzieci dba lekarz pediatra. Fizjoterapeuta zapewnia ćwiczenia terapeutyczne, gimnastykę z elementami korektywy, segmentowy i wibracyjny masaż. Pomocy dla dzieci z wadami wymowy, opóźnionym rozwojem mowy oraz innymi zaburzeniami z zakresu rozwoju języka udziela logopeda. Rytm dnia w przedszkolu-szkole przyjazny oraz sprzyjający zdrowiu dziecka. Wizja Przedszkole-szkoła Saulutė nowoczesna, współczesnej edukacji i opieki zdrowotnej, wyposażona w nowoczesne technologie informatyczne i nowoczesny sprzęt medyczny, odpowiadająca statusowi sanatorium, rozwijająca strukturę rządu. Wielojęzyczna, zachowująca tożsamości narodowe i sprzyjająca tradycjom szkoła, rozwijająca obywatela Państwa patriotę. Nauczyciele są tolerancyjni, o wysokiej pedagogicznej kulturze, kwalifikacji, poszukujące nowych umiejętności, w stanie stale uczyć się i rozwijać także 14

15 zapewniają wysoką jakość edukacji. Dzieci, dążące zrozumieć współczesny świat, nabyć umiejętności społecznych, być samodzielnymi, z silną motywacją do nauki. Rodzice są aktywni w życiu przedszkola szkoły. Filozofia instytucja powinna zapewnić taką pomoc dla młodszego pokolenia, która pomogłaby im poruszać się do przodu, niosąc sens ludzkiego ducha ( ) instytucja powinna dać dla wychowanków możliwość przyjąć od wychowującego narodu, ojczyzny całą moc ludzkości Wszyscy, którzy podejmują rolę wychowania, czy to wychowawcy, czy nauczyciele, czy artyści, czy po prostu inni ludzie, powinni być dla młodzieży obrazem oświecenia i przetrwania ( ) Ale do tego powinni przyczynić się wszyscy ci, którzy, podobnie jak inni, oświecają, kształcą siebie Szkoła-Przedszkole Vilija Placówka oświatowa obecnie znana jako Szkoła- Przedszkole "Wilia" została założona w 1983 r. Funkcjonowała wówczas jako przedszkole rosyjskie. Pierwsze grupy z polskim językiem nauczania powstały w szkole w 1988 r. W 2001 r. placówka, jako pierwsza w Wilnie, uzyskała status szkoły początkowej-przedszkola. Szkoła-przedszkole liczy ogółem 356 uczniów, przy liczbie 15 nauczycieli. Szkoła-Przedszkole realizuje edukację multikulturową w wielu aspektach: organizuje specjalne lekcje tolerancji, działa zespół wokalny Stokrotka. W zespole dzieci uczą się pieśni ludowych i tańców integracyjnych, opartych na melodiach ludowych polskich oraz różnych krajów świata. W ciągu ubiegłych lat zespół Stokrotki występował z koncertami w

16 szkole, jak też na innych scenach miasta Wilna, niejednokrotnie brał udział w festiwalach, gościł w Polsce, Zakopanym oraz w Łodzi. O działaniach w zakresie tolerancji tak piszą uczniowie tej szkoły: 16 listopada 2013r. w naszej szkole obchodziliśmy Dzień Tolerancji. W tym dniu uczniowie klas 4 odwiedzali kolegów z innych klas, gdzie opowiadali oraz dyskutowali na temat tolerancji. Przedstawiali scenki, w których nawoływali swoich młodszych kolegów być tolerancyjnymi. Zostawili też plakaty, które miały im przypominać jak ważne pamiętać o tolerancji na co dzień. Rozdawali również bransoletki i serduszka tolerancyjne. Hymn Przedszkola-Szkoły Vilija Dokąd biegniesz bardzo wcześnie same nogi wiodą cię tu trafiłbyś nawet we śnie, bo najlepiej przecież wiesz. Refren: Że w naszej Wilii jak w dobrym kinie szybko ciekawie przemija czas, bo nasza szkoła radością słynie my ją lubimy, a ona nas 16 W Wilii czeka cię przygoda dobre rzeczy znajdziesz tu, gdy wakacje są, to szkoda, potem znów powrócisz tu. Refren: Że w naszej Wilii jak w dobrym kinie szybko ciekawie przemija czas, bo nasza szkoła radością słynie my ją lubimy, a ona nas Choć już chyba znasz litery umiesz czytać, w piłkę grać.

17 Wiesz, że dwa i dwa to cztery nowe rzeczy chciałbyś znać. Refren: Że w naszej Wilii jak w dobrym kinie szybko ciekawie przemija czas, bo nasza szkoła radością słynie my ją lubimy, a ona nas Przedszkole Šilelis wykwalifikowanych nauczycieli, z dużym Šilelis rozpoczęła działalność w 1972 roku. Zatrudnia przedszkole zatrudnia 55 pracowników, w tym 26 nauczycieli. doświadczeniem pedagogicznym. Ogółem Przedszkole zatrudnia specjalistę w zakresie mowy i języka - logopedę, aby pomóc dzieciom z zaburzeniami językowymi. Do przedszkola mogą być również przyjęte dzieci z wadami wzroku. Na życzenie rodziców, dzieci mogą uczestniczyć w zajęciach tanecznych, w zajęciach języka litewskiego lub przynależeć do klubu języka angielskiego. Przedszkole posiada przytulne grupy, smaczne jedzenie, czyste i wygodne środowisko rozwoju. O multikulturowości przedszkola świadczą GRUPY DZIECI w przedszkolu: "Ptaki" - rosyjska gr. od 3 do 4 lat. "Krasnoludki" - litewska gr. od 3 do 4 lat. "Kaczątka" - litewska gr. 4 do 5 lat. "Kociaki" - litewska gr. 4 do 5 lat. "Skrobanie" - rosyjska gr. 4 do 6 lat. "Jeż - rosyjska gr. 5 do 6 lat.

18 "Ant - rosyjska gr. 4 do 5 lat "Smerfy -. polska gr. 3 do 6 lat Jaskółki - litewska gr. 1,5 do 3 lat. "Bunny" - rosyjska gr. 1,5 do 3 lat. "Pszczoły" - litewska gr. 5 do 7 lat Żłobek-Przedszkole "Pilaitukas" 18 Mieści się w wileńskiej dzielnicy Zameczek (Pilaitė), jest to najnowsza wileńska placówka przedszkolna. Powstała w 2008 roku, jako pierwsze przedszkole wybudowane w wolnej Litwie. Dziś to przytulny budynek, do którego co rano spieszy bez mała 300 maluchów w wieku od 2 do 6 lat. "Pilaitukas" jest prawdziwie wileńskim przedszkolem - usłyszymy tu gwar dzieci i języki litewski, polski i rosyjski. Oto fragmenty wspomnień dyrektor przedszkola Rasita Gylienė zamieszczone w Wilnotece (polski portal multimedialny na Litwie): "Kiedy przedszkole otwierało podwoje - 4 listopada 2008 roku - tu były tylko gołe ściany. Przez pierwsze dwa lata mozolnie kompletowaliśmy sprzęt, pomoce dydaktyczne, wszystko od zera. Bardzo w tym pomogli rodzice, którzy przynosili zabawki, książki (...) Teraz możemy sobie pozwolić na ekologiczne zabawki, różnego rodzaju klocki, układanki, ciekawe i dobrej jakości pomoce dydaktyczne. Zabawki, które dla wielu dzieci często są tylko marzeniem. Inwestujemy w najwyższej jakości pomoce dydaktyczne, w szkolenie personelu i administracji. Mamy logopedę, psychologa, przedszkolanki z wysokim poziomem kwalifikacji. Cały nasz zespół jest młody, wykształcony i ambitny. Przeważa astrologiczny znak byka - czyli to są ludzie bardzo solidni, pilnie pracujący i zarazem niezwykle koleżeńscy. Oczywiście, w początkowym okresie była duża płynność kadry, ale teraz uważam, że zespół już się uformował, co mnie bardzo cieszy. Staramy się, by w naszym przedszkolu spełniały się wszystkie marzenia, zarówno dzieci - przede wszystkim ich - jak też

19 personelu, aż po sprzątaczki. Wystarczy o czymś pomarzyć, a to się spełnia. Między innymi teraz jesteśmy na etapie kompletowania strojów narodowych, narodowych symboli - litewskich, polskich, rosyjskich. Również kostiumów do przedstawień. Nie ma zbyt dużych marzeń, ani zbyt małych marzycieli opowiada R. Gylienė. "Pilaitukas" to 57 pracowników i 290 przedszkolaków w 20 grupach. Są w nim 2 grupy polskie - żłobkowa i dla dzieci w wieku od 3 do 7 lat - oraz jedna grupa rosyjska. W grupach polskich, z różnych powodów, są dzieci mówiące nie tylko po polsku. Są i mali Rosjanie, i Litwini. Nauczycielki tego przedszkola zauważają, że z jednej strony dzieci, przebywając z rówieśnikami innych narodowości, uczą się języków, z drugiej - cierpi na tym poprawność języka polskiego. Jednak, jak podsumowują Od tego w Wilnie uciec się nie da... W przedszkolu "Pilaitukas" dzieci mogą dodatkowo uczęszczać na zajęcia plastyczne, wokalne, na treningi Stołecznej Szkoły Koszykówki. Mogą korzystać z pięknie zagospodarowanych placyków zabaw. 19

20 IV. System edukacyjny na LITWIE (według: 1. Populacja uczących się i język nauczania Na początku 2005 r. liczba osób w wieku do 29 lat wynosiła (39 % ludności). Na początku 2005 r. w wieku objętym obowiązkowym kształceniem było dzieci i młodzieży. Urzędowym językiem nauczania jest język litewski. Mniejszości językowe/narodowe (Rosjanie, Polacy i Białorusini) mogą uczyć dzieci swego ojczystego języka i kultury narodowej oraz rozwijać swą kulturę. W roku 2005/06 kształcenie w innym języku niż litewski prowadzono w szeregu szkół, do których uczęszczało uczniów (8,4 % uczniów). Szkoły dla mniejszości narodowych realizują wspólną podstawę programową kształcenia ogólnego zatwierdzoną przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, ale mogą wprowadzać do programu dodatkowe elementy etniczno-kulturowe Administracja i finansowanie edukacji W roku szkolnym 2005/06 99,5% uczniów uczęszczało do placówek publicznych finansowanych z budżetów administracji centralnej i terenowej. Prywatne placówki edukacyjne są utrzymywane przez swych założycieli. Ministerstwo Edukacji i Nauki odpowiada za opracowywanie i wdrażanie polityki edukacyjnej oraz określa kryteria rozdziału środków finansowych. W 2002 r. wprowadzono nowy system finansowania szkół ogólnokształcących oparty na modelu kosztów jednostkowych (zgodnie z zasadą pieniądze idą za uczniem ). Nowy system finansowania przewiduje, że część budżetu szkół ogólnokształcących, oprócz funduszy na środowisko szkoły (koszty bieżące i środki trwałe), funduszy celowych na realizację programów i projektów, funduszy od sponsorów itp., będzie opracowywana na podstawie koszyka ucznia (kosztów jednostkowych). Fundusze obliczane na podstawie koszyka ucznia przyznaje się gminom w postaci dotacji celowych. Są one przeznaczane na realizację polityki edukacyjnej zatwierdzonej przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, tj. wynagrodzenia kadry nauczycielskiej i pozostałych pracowników, zakup podręczników i innych pomocy dydaktycznych oraz realizację polityki doskonalenia zawodowego nauczycieli. Zadania w zakresie administracji i organizacji systemu edukacji wykonują władze centralne, regionalne lub lokalne oraz organy prowadzące poszczególne placówki, zależnie od rodzaju