Stan i uwarunkowania rozwoju Ogólnopolskiej Sieci Promocji Zdrowia w Polsce

Transkrypt

1 Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Stan i uwarunkowania rozwoju Ogólnopolskiej Sieci Promocji Zdrowia w Polsce Dr ElŜbieta Korzeniowska 1

2 Promocja zdrowia to: Proces umoŝliwiający ludziom coraz lepszą kontrolę nad czynnikami kształtującymi ich zdrowie, a tym samym tworzący podstawy do poprawy jego stanu Karta Ottawska, 1986 r. Promocja zdrowia w miejscu pracy. 2

3 Miejsce pracy promujące zdrowie. Zakładowy program promocji zdrowia to zorganizowany proces społeczny wpisany w strategię rozwoju firmy, jej kulturę, organizację i politykę zarządzania, obejmujący ponadstandardowe działania na rzecz umocnienia zdrowia załogi, wspierający osiągnięcie celów biznesowych organizacji. 3

4 Trochę historii r. - pierwsze działania popularyzujące koncepcję promocji zdrowia wśród profesjonalistów medycyny pracy 1992 r. - uruchomienie systemu kształcenia kadr na potrzeby promocji zdrowia w miejscu pracy 1995 r.- pierwsze szkolenia liderów Sieci 1996 r. - powołanie Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy 1997 r. - opracowanie strategii rozwoju Ogólnopolskiej Sieci Ośrodków Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy ( Projekt Banku Światowego) Koncepcje rozwoju SIECI Lata wszechstronne wsparcie szkoleniowo- konsultacyjne dla tzw. Liderów Sieci (pracownicy psz i inspekcji sanitarnej) Lata oparcie funkcjonowania Sieci na WOMP, w strukturze Sieci strategiczną pozycję zyskały regionalne Ośrodki Lata wspieranie działalności aktywnych WOMP, aktywizacja Krajowego Centrum w ramach ENWHP 4

5 Struktura Ogólnopolskiej Sieci Ośrodków Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Krajowe Centrum liderzy i WOMP zakłady pracy ośrodki wspierające Główne grupy celów strategii rozwoju Ogólnopolskiej Sieci spopularyzowanie koncepcji promocji zdrowia w zakładach pracy w Polsce przygotowanie kadr na potrzeby wdraŝania zakładowych programów promocji zdrowia konsultowanie działań prozdrowotnych zakładów pracy doskonalenie know - how i badania naukowe w w zakresie promocji zdrowia w miejscu pracy 5

6 Główne uwarunkowania rozwoju Ogólnopolskiej Sieci Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Czynniki: Makrosystemowe (polityka, prawo, podatki) Postawy pracodawców Postawy pracowników Działania profesjonalistów ochrony zdrowia Czy promocja zdrowia w miejscu pracy jest potrzebna? Kto potrzebuje nóŝkę? 6

7 Przekonania pracowników dotyczące promocji zdrowia w miejscu pracy (PCZ 21.21) (Badanie z 2002 r., N= 1138) Podmiotowosc pracowników względem zdrowia az 21% w ogóle nie zastanawia sie nad wplywem jego sposobu postepowania na zdrowie, a 46% czyni to rzadko tylko 27% sadzi, ze na zdrowie czlowieka najbardziej wplywaja jego zachowania az 25% sadzi, ze sytuacja w jakiej zyje ogranicza lub uniemozliwia dbanie o zdrowie 7

8 Podmiotowosc w sferze zdrowia, cd. az 54% jest zdania, ze wlasciwie nie moze ograniczac niekorzystnego wplywu na zdrowie czynników wystepujacych w srodowisku pracy az 47% uwaza, ze maja problemy z wytrwaniem w postanowieniach zwiazanych z realizacja zachowan prozdrowotnych Zdrowie w sferze pracy w swiadomosci zatrudnionych 44% jest przekonanych, ze w ich zakladzie dba sie o zdrowie tylko w ramach objetych przepisami bhp 15% twierdzi, ze firma, w której pracuja w ogóle nie liczy sie ze zdrowiem pracowników 33% uwaza, ze starszych wiekiem pracowników w ich firmach traktuje sie gorzej lub nie inwestuje w ich rozwój 8

9 54% uwaza, ze dobrze wplywaloby na ich zdrowie praca, w której mieliby dobre stosunki z kolegami i zwierzchnikami tylko 2% uwaza, ze nieprzestrzeganie przepisów bhp jest jednym z najbardziej niekorzystnych dla wlasnego zdrowia sposobem postepowania 90 % pracowników oczekuje dzialan promujacych zdrowie ze strony zakładu pracy 9

10 Lata wzrost odsetka firm realizujących ponadobligatoryjne działania prozdrowotne. Częstość realizacji ponadobligatoryjnych działań umacniających zdrowie personelu w duŝych zakładach pracy 1998 (N = 147), 2000 (N = 723) i 2001 (N=215) D z i a ł a n i a 1998r. 2000r. 2001r. Dbałość o estetykę i wygodę pomieszczeń socjalnych wybiegająca 76,8 48,7 45,0 znacząco ponad bieŝące remonty Szczepienia ochronne, głównie przeciwko grypie i WZW 30,6 47,2 45,9 Rozwiązywanie problemu palenia tytoniu 77,6 44,8 33,0 Badania diagnostyczne nie ujęte w wykazie badań wstępnych 47,6 43,4 44,0 i okresowych Organizowanie zajęć sportowych dla pracowników 36,0 42,2 41,2 10

11 Częstość realizacji ponadobligatoryjnych działań w zakładach pracy Wprowadzanie niewymaganych przepisami 38,8 31,4 34,5 prozdrowotnych modyfikacji stanowisk pracy Edukacja zdrowotna nie związana z zagadnieniami bhp 40,8 26,7 15,8 Fundowane przez firmę usługi lecznicze lub 53,1 25,4 29,3 rehabilitacyjne Szkolenia dotyczące radzenia sobie ze stresem 13,6 13,0 5,7 Pomoc dla osób naduŝywających alkohol 13,6 12,2 6,7 Inne działania 12,2 3,7 1,0 śadne z powyŝszych działań nie było w ostatnim czasie 6,8 14,1 15,3 i nie jest obecnie realizowane. Główne utrudnienia w realizacji ponadobligatoryjnych działań pro- zdrowotnych, wskazywane przez zakłady pracy 1998 (N = 147), 2000 (N = 723) i 2001 (N = 211) Utrudnienia R o k Brak środków na tego typu cele 61,2 64,9 64,0 Niedostatek systemowych rozwiązań prawnych i 57,8 49,9 53,6 finansowych, zachęcających firmy do wdraŝania programów promocji zdrowia Niedostatek informacji i materiałów na temat znaczenia tych działań dla firmy oraz sposobów ich realizacji 27,9 19,5 22,8 11

12 Główne utrudnienia Zaabsorbowanie kadry zarządzającej firmą realizacją 21,8 21,2 20,9 innych waŝnych celów Słabe zainteresowanie działaniami prozdrowotnymi ze strony pracowników 25,2 19,5 14,2 Brak kontaktów ze specjalistami mogącymi 9,5 14,7 11,9 przeprowadzić tego typu działania Inne utrudnienia 8,2 0,8 0,5 Nie dostrzegamy Ŝadnych utrudnień 4,7 6,2 5,2 Zakłady pracy a promocja zdrowia Prowadzenie działań prozdrowotnych w formie krótkotrwałych akcji. Tradycja podejmowania przez pracodawców działań prozdrowotnych w sposób paternalistyczny lub altruistyczny, bez powiązań z celami biznesowymi firmy 12

13 Realizacja działań prozdrowotnych w sposób fasadowy, uprzedmiatawiający pracowników Niechęć do prowadzenia prac ewaluacyjnych Niechęć do prezentowania programów poza firmą NajwaŜniejsze przekonania lekarzy smp na temat promocji zdrowia w miejscu pracy 91% uwaŝa, ze lekarze smp powinni zajmować się promocją zdrowia 13

14 Przekonania lekarzy smp c.d. ALE!!! 80% twierdzi, Ŝe nie ma w Polsce dogodnych warunków by to robić Przekonania lekarzy smp c.d. 88% proponuje by zakłady pracy zobligować do wdraŝania programów prozdrowotnych 14

15 Przekonania lekarzy smp c.d. Zaledwie co 10. chce być organizatorem i liderem programu promocji zdrowia Korzysci dla lekarzy smp wynikajace z promowania zdrowia Badani wskazywali maksymalnie trzy korzysci. N=323. Korzyści przedstawione w kwestionariuszu % Większa skuteczność oddziaływań na stan zdrowia podopiecznych 78 Zwiększona satysfakcja z wykonywanej pracy 44 Włączenie się w rozwój nowoczesnych kierunków medycyny 32 pracy i zdrowia publicznego Podniesienie prestiŝu zawodu lekarza wśród kadry zarządzającej 31 przedsiębiorstw Zdobycie większego autorytetu wśród podopiecznych 28 Zwiększenie własnej konkurencyjności na rynku pracy 16 Wzrost dochodów wynikający ze świadczenia nowych usług 14 Większe moŝliwości prezentacji własnych dokonań w środowisku 3 nauki i biznesu Zdobycie uznania wśród innych lekarzy słuŝby medycyny pracy 0 Inne 2 Brak jakichkolwiek korzyści 8 15

16 Glówne utrudnienia dla dzialan lekarzy smp w obszarze promocji zdrowia (w %). Przy kazdym stwierdzeniu oceniano, czy opisuje ono istotna przeszkode.. N = 325 Czynnik % tak Brak zainteresowania pz ze strony pracodawców 86 Niedostateczna gratyfikacja finansowa dla lekarzy za pz 76 Małe umiejętności pozyskiwania funduszy na pz 64 Ograniczone moŝliwości kształcenia się w dziedzinie pz 59 Brak zainteresowania pz ze strony pracowników 57 Słabe przygotowanie w zakresie technik w pz 56 Mała dostępność materiałów edukacyjnych do pz 54 Brak stymulacji do pz ze strony instytucji medycznych 54 Pz nie daje prestiŝu w środowisku lekarzy smp 51 Nadmiar innych obowiązków, brak czasu na pz 50 Trudności w dostrzeŝeniu wymiernych efektów pz 42 Brak obligacji dla lekarzy smp do pz 36 Niechęć do działań wykraczających poza tradycyjną rolę lekarza smp 32 NajwaŜniejsze dokonania Ogólnopolskiej Sieci promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Przygotowanie ok. 200 tzw. liderów terenowych i ok. 500 liderów zakładowych 16

17 NajwaŜniejsze dokonania cd. Opracowanie pakietu materiałów informacyjno - edukacyjnych i rozpowszechnienie ich w około firm Publikacja 12 poradników nt. promocji zdrowia w miejscu pracy Uruchomienie interaktywnej witryny internetowej Sieci (2002 r.) NajwaŜniejsze dokonania Sieci Przeprowadzenie w ok. 800 firmach przez liderów Sieci samodzielnych działań popularyzujących promocję zdrowia pracujących Udział liderów w przedsięwzięciach prozdrowotnych ok przedsiębiorstw 17

18 NajwaŜniejsze dokonania Sieci Zainicjowanie sub-sieci ok. 30 zakładów zainteresowanych uwalnianiem od dymu tytoniowego (lata ) Zorganizowanie przez 5 WOMP regionalnych koalicji na rzecz promocji zdrowia w sferze pracy (woj. kujawsko-pomorskie, lubuskie, małopolskie, podkarpackie, świętokrzyskie) NajwaŜniejsze dokonania cd. Realizacja we współpracy z WHO European Partnership Project on Tobacco Dependence Cykliczne monitorowanie determinant rozwoju promocji zdrowia w Polsce i upowszechnianie wyników takich badań (ok.. 70 publikacji naukowych) 18

19 NajwaŜniejsze dokonania Sieci cd. Wprowadzenie do Europejskiej Sieci Enterprise for Health Zakładu Energetycznego S.A. z Torunia Udział w realizacji trzech inicjatyw European Network for Workplace Health Promotion Zaproszenie w 2001 roku Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy do członkostwa w European Network for Workplace Health Promotion i powołanie tam Narodowego Biura Kontaktowego 19

20 Udział Krajowego Centrum w projektach UE Lata Healthy work in an ageing Europe, główny koordynator Austria Lata Workplace Health Promotion, National Health Polices and Strategies in an Enlarging Europe, główny koordynator Finlandia Development of a European Work-Related Raport and Establishment of Mechanisms for Dissemination and Co-operationh in the Acceding and Candidate Countries, koordynater Niemcy Projekty UE, cd. Lata Development of Structures for Dissemination of Good Practice in the Field of Workplace Health Promotion in the Accading and the Applicant Countries główny koordynator Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy IMP w Łodzi 20

21 Dotychczas postulowane kierunki działania Sieci Intensyfikacja działań edukacyjnych kierowanych do pracodawców w celu przekonania ich, Ŝe promocja zdrowia OPŁACA SIĘ, czyli nie kosztuje duŝo, a pomaga firmie realizować jej podstawowe cele biznesowe. Kierunki wsparcia c.d. Prowadzenie analiz i popularyzo- wanie opisów przykładów dobrej praktyki promocji zdrowia w miejscu pracy oraz analiz kosztów, efektów i korzyści związanych z tego typu przedsięwzięciami. 21

22 Kierunki wsparcia c.d. Zintensyfikowanie działań przygotowujących do roli propagatorów promocji zdrowia w miejscu pracy profesjonalistów medycznych, inspekcji pracy, inspekcji sanitarnej, działaczy związków zawodowych. Kierunki wsparcia c.d. Wprowadzenie problematyki promocji zdrowia w miejscu pracy do programów szkolenia przyszłych menedŝerów ( m. in. specjalistów organizacji i zarządzania, inŝynierów, ekonomistów). 22

23 Kierunki rozwoju c.d. Rozwój podyplomowego kształcenia specjalistów-promotorów zdrowia. Tworzenie koalicji (lokalnych, krajowych) wspierających przedsiębiorstwa w promowaniu zdrowia zatrudnionych lat Ogólnopolskiej Sieci Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy 23

24 Dziękuję!!!!!!!!!!!!!! Smacznego!!!!!!!!! Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Ul. Św. Teresy Łódź Tel Fax whpp@imp.lodz.pl 24