Strategie promocji zdrowia w sferze pracy

Transkrypt

1 Strategie promocji zdrowia w sferze pracy Krzysztof Puchalski Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy II Krajowa Konferencja Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Polichno, Gdzie tworzą się znaczenia promocji zdrowia pracujących? (główne obszary) Obligacje prawne do ochrony i promocji zdrowia Populacyjne programy zdrowia publicznego Działania profilaktyczne smp (i innych uprawnionych) Usługi prozdrowotne oferowane zakładom pracy na wolnym rynku Aktywność struktur PIS (gł. oświaty zdrowotnej i higieny pracy) oraz PIP Działania słuŝb bhp i struktur zzl w zakładach pracy Praktyka zarządzania w poszczególnych firmach Koncepcje teoretyczne dot. zdrowia pracujących Koncepcje rozwijane w Ogólnopolskiej Sieci Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy 1

2 Efekt: chaos pojęciowo terminologiczny (przykłady) Promocja zdrowia w miejscu pracy Promocja zdrowia w środowisku pracy Promocja zdrowia na stanowisku pracy Promocja zdrowia (populacji) pracujących Promowanie zdrowia zatrudnionych Miejsce pracy promujące zdrowie Ochrona pracy (człowieka w pracy) Profilaktyka i oświata zdrowotna Zarządzanie zdrowiem (środowiskiem, ryzykiem, determinantami zdrowia, zasobami ludzkimi) w firmie Podtrzymywanie zdolności do pracy Humanizacja pracy Ergonomia Strategie promocji zdrowia w sferze pracy (ewolucja w teorii i współwystępowanie w praktyce) Populacyjna ( promocja zdrowia pracujących ): adresowana do ogółu zatrudnionych (takŝe jako części szerszej populacji), bez uwzględnienia specyfiki ich miejsca pracy Środowiskowa ( promocja zdrowia w miejscu pracy ): skierowana na problemy definiowane przez ekspertów zewnętrznych wobec, dotyczące gł. materialnego środowiska pracy, bezpiecznych zachowań personelu i zdrowego stylu Ŝycia Siedliskowa ( miejsce pracy promujące zdrowie ): skierowana na potrzeby definiowane wewnątrz, obejmuje gł. doskonalenie i środowiska pracy, stymulowanie aktywnego uczestnictwa personelu oraz wspieranie osobistego rozwoju pracowników 2

3 Strategia populacyjna ( promocja zdrowia pracujących ) Adresowana do ogółu pracujących, bez uwzględnienia specyfiki ich problemów i potrzeb Pomija specyfikę zakładów pracy Promocję zdrowia utoŝsamia z promocją usług medycznych lub produktów słuŝących zdrowiu Opiera się na koncepcji prewencji medycznej Przecenia działania z obszaru oświaty zdrowotnej Klasyczna prewencja a promocja zdrowia (wybrane aspekty róŝnic) Prewencja medyczna Oparta na wiedzy o chorobach i problemach Skoncentrowana na zagroŝeniach zdrowia Skierowana na naraŝenia opisane w normatywach Usankcjonowana prawem lub społeczną wagą problemu Oczekująca podporządkowania się laików Promocja zdrowia Oparta na wiedzy o działaniach i organizacjach Eksponująca czynniki sprzyjające zdrowiu Podejmująca problemy psychospołeczne Ponadobligatoryjna, odpowiadająca potrzebom środowiska społecznego Oczekująca współpracy i inicjatywy partnerów 3

4 Klasyczna oświata zdrowotna a promocja zdrowia (wybrane aspekty róŝnic) Oświata zdrowotna Cel: przekaz wiedzy o chorobach i zagroŝeniach, nauczanie Uznaje, Ŝe wiedza jest głównym wyznacznikiem działania i wystarczającym narzędziem zmiany społ. Oddziałuje głównie na świadomość laików (bierny odbiorca) Promocja zdrowia Cel: kształtowanie działań i środowisk sprzyjających zdrowiu, rozwój motywacji, wspieranie Zakłada, Ŝe wiedza jest jednym z wielu czynników działania Oddziałuje na partnerów (aktywny odbiorca), decydentów (stymuluje polityki), infrastruktury (moŝliwości i ułatwienia) Prewencja a promocja zdrowia w opinii lekarzy medycyny pracy Co drugi lekarz specjalista medycyny pracy uwaŝa, Ŝe promocja zdrowia to tylko nowa nazwa dla tego, co dawniej określane było jako oświata zdrowotna lub profilaktyka (próba reprezentacyjna, IMP, 2002) 4

5 Promocja zdrowia w miejscu pracy a miejsce pracy promujące zdrowie (cele) pzmp Zdrowie (brak choroby) pracowników Kształtowanie zachowań zdrowotnych i środowiska materialnego Rozwiązywanie problemów Zewnętrzne wobec celów Dotyczące grup ryzyka mppz Potencjał zdrowotny Kształtowanie mechanizmów społecznoorganizacyjnych sprzyjających zdrowiu Zaspokajanie potrzeb, stymulowanie rozwoju Wewnętrzne, wpisane w politykę firmy Dotyczące systemów zarządzania Promocja zdrowia w miejscu pracy a miejsce pracy promujące zdrowie (metody) pzmp Oparte na wiedzy dot. chorób i problemów zdrowotnych Oferujące, obligujące Wycinkowe, dot. izolowanego problemu Prowadzenie akcji (przez personel medyczny) mppz Oparte na wiedzy dot. działań jednostek w AngaŜujące, wspierające Systemowe, dot. problemu w kontekstach funkcjonowania Realizacja projektów (przez interdyscyplinarne zespoły) 5

6 Ewolucja promocji zdrowia w pracy Promocja zdrowia pracujących Promocja zdrowia w miejscu pracy Miejsce pracy promujące zdrowie Inne nowe koncepcje i działania Ewolucja promocji zdrowia w pracy Jej kierunek zaleŝy przede wszystkim od działań, jakie pod szyldem promocji zdrowia realizować będą partnerzy Ogólnopolskiej Sieci Promocji Zdrowia w Pracy 6