Parametry drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi w Legnicko Głogowskim Okręgu Miedziowym
|
|
- Alina Sobczyk
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 WARSZTATY z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp., str Mirosław KAZIMIERCZYK Lubin Parametry drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi w Legnicko Głogowskim Okręgu Miedziowym Streszczenie Przedstawiono charakter zmian amplitud i okresów drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi z odległością. Zwrócono też uwagę, że na wartości tych parametrów występujących w budynkach ma wpływ stosunek częstotliwości drgań własnych budynku do częstotliwości występujących drgań powierzchni. 1. Wstęp Wstrząsy górnicze od lat występujące w zagłębiach górniczych na trwałe wpisały się w życie ich mieszkańców. Generowane nimi drgania powierzchni oddziaływują na zabudowę i infrastrukturę komunalną. Ocena wielkości i sposobu oddziaływania tych drgań jest jednym z ważniejszych problemów towarzyszących eksploatacji górniczej. Dlatego też w zagłębiach górniczych prowadzone są pomiary przyspieszeń drgań powierzchni. W LGOM-ie takie pomiary są prowadzone zarówno przez przedsiębiorcę górniczego KGHM Polska Miedź jak i przez jednostki samorządowe (gminy). W skomplikowanych warunkach geosejsmicznych obszaru LGOM-u rozwiązanie problemu oceny oddziaływania drgań na zabudowę i infrastrukturę jest jeszcze niezadowalające. Powoduje to wiele kontrowersji przy rozstrzyganiu zasadności roszczeń odszkodowawczych. W tej pracy będącej kontynuacją badań z lat poprzednich (Kazimierczyk 2000 i 2001) przedstawiono historię rozwoju pomiarów drgań w LGOM-ie oraz charakter zmian amplitud i okresów poszczególnych fal sejsmicznych z odległością. Stwierdzono, że największy wpływ na ewentualne powstawanie uszkodzeń ma fala powierzchniowa L. Zwrócono też uwagę na to, że niekiedy występują zwiększenia amplitud drgań przy przechodzeniu ich z gruntu do fundamentów budynków i z fundamentu do najwyższej kondygnacji. 2. Krótka charakterystyka wstrząsów górniczych W Polsce wstrząsy górnicze występują w trzech zagłębiach: Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW), Legnicko Głogowskim Okręgu Miedziowym (LGOM) i w Bełchatowskim Zagłębiu Węgla Brunatnego (BZWB). Są one indukowane procesami będącymi skutkiem eksploatacji złoża (wytwarzanie pustek poeksploatacyjnych, przemieszczanie mas ziemnych, odwodnienia itp.) naruszającymi ustaloną równowagę statyczną masywów skalnych. Maksymalne magnitudy wstrząsów górniczych w Polsce są rzędu 4,0 4,6. 145
2 M. KAZIMIERCZYK Parametry drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi... Geneza wstrząsów górniczych jest uwarunkowana budową i historią geologiczną masywu skalnego, w którym jest prowadzona eksploatacja oraz charakterem eksploatacji. Na obszarze GZW są to zjawiska zapadliskowe (zapadowe), jedynie w nielicznych przypadkach tektoniczne. Na obszarze BZWB są to zjawiska tektoniczne, a na obszarze LGOM występują tylko zjawiska zapadliskowe. Trzęsienia ziemi powodujące powstawanie w danym miejscu zniszczeń występują zwykle co kilkadziesiąt kilkaset lat. Natomiast częstotliwość występowania najsilniejszych wstrząsów górniczych w danym miejscu jest rzędu kilku kilkunastu lat. Silne wstrząsy górnicze występują częściej. Dlatego też zniszczenia wywołane trzęsieniami ziemi są natychmiastowe (wraz ze wstrząsami następującymi after shock), a to co pozostało tylko uszkodzone może dotrwać do następnego trzęsienia. Np. Hotel Victoria w Bukareszcie uszkodzony trzęsieniem z 1940 r. został definitywnie zniszczony dopiero trzęsieniem z 1975 r. Zginęło w nim wówczas troje polskich turystów (Lewicki 1977). Duża część zniszczeń wywołanych trzęsieniami w obszarze epicentralnym jest też skutkiem znacznych gwałtownych przemieszczeń podłoża. W przypadku wstrząsów występujących na obszarze LGOM takie przemieszczenia są znacznie mniejsze, a ich skutki ujawniają się dopiero po pewnym czasie. Także uszkodzenia wywołane drganiami pochodzącymi od silnych wstrząsów górniczych też nie zawsze są natychmiastowe, ale uaktywniają się dopiero po pewnym czasie w trakcie następnych niekoniecznie tak silnych drgań. Jedynie bardzo silne wstrząsy o M 3,8, których epicentra wystąpiłyby na obszarze zabudowanym mogą powodować natychmiastowe uszkodzenia. Tak więc różnice pomiędzy trzęsieniami, a wstrząsami górniczymi sprowadzają się w zasadzie do różnicy w częstotliwości występowania i zakresu głębokości ognisk. Dla wstrząsów te głębokości tylko w nielicznych przypadkach przekraczają głębokości eksploatacji. Dotyczą one zjawisk tektonicznych. Wszystkie inne różnice pomiędzy trzęsieniami ziemi, a wstrząsami górniczymi są pochodnymi tych w/w różnic (np. zasięg drgań). Reasumując można stwierdzić, że wstrząsy górnicze są płytkimi stosunkowo słabymi często występującymi trzęsieniami ziemi. Dlatego też czasy ich trwania w danych miejscach, tak jak i czasy trwania trzęsień ziemi zależą tylko od wielkości zjawisk i odległości epicentralnych. Dla słabych wstrząsów jak i słabych trzęsień będą one jednakowo krótkie. Dla zjawisk silnych będą one dłuższe, np. dla wstrząsów o M 4,3 i 4,5 z i przy rzędu 7 10 km wynosiły one kilkanaście kilkadziesiąt sekund. Pogląd, że cechą różniącą wstrząsy od trzęsień jest czas ich trwania (Maciąg 2000) jest niczym nie uzasadniony. Widać to wyraźnie na przykładzie zapisów nawet słabych wstrząsów o M 3,0 i 2,9 z odległości epicentralnych rzędu 3 7 km, gdzie czas trwania zapisu jest rzędu kilku kilkunastu s (rys i 5.3.). Natomiast różna geneza i charakter wstrząsów występujących w różnych zagłębiach, różny charakter propagacji drgań i ich amplifikacji sprawia, że niemożliwe jest opracowanie jednej jednolitej analitycznej metody oceny ich szkodliwości w rodzaju poprawionych skal SWD. Natomiast możliwe jest opracowanie takich analitycznych metod oceny szkodliwości drgań różnych dla różnych zagłębi. 3. Ewolucja poglądów dotyczących oceny wielkości parametrów drgań powierzchni W fazie projektowania kopalń rudy miedzi w ogóle nie brano pod uwagę, możliwości występowania wstrząsów górniczych mimo, że wskazywała na to analiza budowy geologicznej (istnienie sztywnej zwięzłej płyty skał cechsztyńskich zalegającej bezpośrednio nad złożem). Tym niemniej z inicjatywy Instytutu Geofizyki (IGF) PAN już w 1967 r. uruchomiono w Lubinie rejestrację drgań powierzchni, a w 1970 r. rozpoczęło działalność Dolnośląskie 146
3 WARSZTATY z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Obserwatorium Geofizyczne (DOG) IGF PAN w Książu k/wałbrzycha. Dzięki temu rozwój aktywności wstrząsowej LGOM-u jest udokumentowany od pierwszych nawet słabych wstrząsów (Jankowska 1971; Kazimierczyk i Kowalska 1985; Kowalska 1988). Dopiero pierwszy silniejszy wstrząs o M 2,8 z silnie odczuty w wyrobiskach, a makrosejsmicznie w mieście Lubinie z intensywnością rzędu IV o /V o w skali MSK-64 spowodował zmianę poglądów na możliwość występowania zjawisk dynamicznych w LGOM-ie. Pierwsze tąpnięcie z towarzyszące wstrząsowi o M 3,1 wykazało, że w LGOM-ie będą występować wstrząsy górnicze i towarzyszące im zjawiska dynamiczne stanowiące zagrożenie. Pierwsze tąpnięcie z trzema ofiarami z towarzyszące wstrząsowi o M 3,0 zobligowało do prowadzenia badań i obserwacji z zakresu mechaniki górotworu i szerokiej rozbudowy rejestracji sejsmograficznej. Również na powierzchni uruchomiono kilka stanowisk sejsmografów, ale tylko ze składowymi poziomymi. Wstrząs z o M 4,5 (najsilniejsze wówczas zjawisko w powojennej historii polskiego górnictwa) był kolejnym zaskoczeniem. Był on bardzo silnie odczuty makrosejsmicznie w LGOM-ie z intensywnością rzędu V o VII o w skali MSK (Gibowicz i in. 1980). Ze względu na przesterowane (obcięte) zapisy nie uzyskano żadnych informacji o parametrach drgań powierzchni wywołanych tym tak silnym zjawiskiem. Mimo tak dużej intensywności drgań nie zaobserwowano skutków porównywalnych ze skutkami nawet nieco słabszych zjawisk (M 4,2) z obszaru innych zagłębi. Trzeba tu też wziąć pod uwagę, że epicentrum tego zjawiska było zlokalizowane w lesie w odległości kilku km od zabudowań. Po wstrząsie zaobserwowano jedynie drobne ledwo zauważalne rysy i pęknięcia ścian i sufitów w niektórych budynkach, szczególnie w starych murowanych. Dlatego też zbagatelizowano problem wpływu drgań wywołanych wstrząsami górniczymi na powierzchnię. Podawano też absurdalnie zaniżone parametry tego tak silnego zjawiska wzięte z sufitu jak np. amplituda przemieszczeniowa 40,3 µm (Banaś i in. 1978), maksymalne przyspieszenie drgań 180 mm/s 2 (Kwiatek i in. 1991). Uważano, że skoro tak silne zjawisko nie spowodowało praktycznie żadnych skutków, to zjawiska słabsze będą absolutnie nieszkodliwe i problem wpływu drgań powierzchni generowanych wstrząsami na zabudowę i infrastrukturę jest nieistotny. Z tego powodu rejestrację drgań na stanowiskach powierzchniowych traktowano jako uzupełnienie rejestracji dołowej co w warunkach małej dynamiki zapisu powodowało, że zapisy silniejszych zjawisk były przesterowane (obcięte). Taka sytuacja trwała nawet do połowy lat dziewięćdziesiątych. Poglądy o nieszkodliwości wstrząsów na zabudowę zmieniły się z początkiem lat osiemdziesiątych, gdy w 1979 r w Polkowicach zawalił się segment nowo wzniesionego 11 kondygnacyjnego budynku powodując śmiertelny wypadek jednej osoby. Przyczynę tej katastrofy usiłowano wiązać z wpływem drgań generowanych wstrząsami górniczymi mimo, że w jej trakcie nie zarejestrowano żadnego wstrząsu. Tym niemniej po tej katastrofie opracowano w 1981 r. a następnie wdrożono Zasady konstruowania i obliczania budynków systemem WWP i Wk-70 wznoszonych na obszarze LGOM uwzględniające istnienie efektu sejsmicznego (Kurzydło 1997). W tym czasie wyraźnie też wzrosła aktywność sejsmiczna i coraz częściej zaczęły występować silne wstrząsy o M > 3,0 (Kazimierczyk 2000). Ten rozwój aktywności wywołany eksploatacją wytwarzającą pustki był niewątpliwie też stymulowany przez przemieszczanie mas ziemnych na powierzchni. Jedne partie były odciążane (eksploatacja piasków podsadzkowych), a inne obciążane stawem osadowym Gilów. Wstrząsy były wyraźnie odczuwane przez ludność szczególnie na terenie Polkowic. Obserwowano powstawanie lub intensyfikację w trakcie wstrząsów zarysowań (pęknięć) ścian i stropów. Pojawiły się też pierwsze roszczenia odszkodowawcze z tytułu szkód górniczych powodowanych drganiami. 147
4 M. KAZIMIERCZYK Parametry drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi... Ocena zasadności tych roszczeń wymagała znajomości wartości parametrów drgań występujących na powierzchni. W tej sytuacji rozszerzono zakres rejestracji drgań na powierzchni uruchamiając w Lubinie i Polkowicach nowe stanowiska sejsmografów zlokalizowane między innymi w budynkach. Dla określania wielkości przyspieszeń drgań w miejscach powstania szkód posługiwano się wzorami empirycznymi opracowanymi na podstawie wyników rejestracji tych słabszych wstrząsów, których zapisy były nie przesterowane. Wartości przyspieszeń drgań obliczane tymi wzorami były absolutnie niewiarygodne z następujących powodów: opracowane wzory empiryczne nie uwzględniały wartości przyspieszeń generowanych silnymi wstrząsami z wcześniej podanych powodów braku nie przesterowanych zapisów silnych zjawisk, obliczone w/w wzorami wartości przyspieszeń były wartościami średnimi dla których nie określono wartości odchylenia od średniej i poziomu ufności, wartości energii wstrząsów będące podstawą określania wartości przyspieszeń drgań były określane nieprecyzyjnie z tzw. czasu trwania zapisu (Dubiński i Mutke 1999). Porównanie obliczonych w/w wzorami wartości przyspieszeń drgań z danymi makrosejsmicznymi wykazało, że były one wielokrotnie zaniżone (Kazimierczyk 1998). Tym niemniej te tak niewiarygodne dane były podstawą odrzucania zasadności roszczeń odszkodowawczych przez sądy powszechne. W połowie lat dziewięćdziesiątych, gdy pojawiła się aparatura akcelerometryczna do bezpośrednich ciągłych pomiarów przyspieszeń drgań służby KGHM zainstalowały na obszarze LGOM kilka akcelerometrów typu WORS-3. Dane z tej rejestracji szczególnie dotyczące najsilniejszych wstrząsów były praktycznie niedostępne. Zmiana tej sytuacji nastąpiła dopiero w 2000 r. kiedy samorządy lokalne (gminy) również zakupiły rejestratory WORS-3 i uruchomiły własną niezależną od KGHM rejestrację drgań powierzchni. Analiza wyników rejestracji trzech najsilniejszych zjawisk o M 3,8 4,0 z lat potwierdziła, że rzeczywiste pomierzone wartości przyspieszeń drgań są wielokrotnie większe od wartości określanych wzorami empirycznymi. Stwierdzono też, że na obszarze LGOM-u występuje niespodziewanie duży rozrzut pomierzonych wartości przyspieszeń drgań rzędu ± 230 % (Kazimierczyk 2001). Tak duży rozrzut jest spowodowany wpływem takich czynników jak kierunkowość emisji drgań z ogniska oraz duże zróżnicowanie amplifikacji drgań wynikające z niejednorodności czwartorzędu (zmiany facjalne, glacjotektonika, stopień osuszenia itp.) Jeśli chodzi o efekt kierunkowy emisji drgań to na jego istnienie wskazywały już obserwacje makrosejsmiczne. Np. najsilniejsze oddziaływanie wstrząsu z o M 4,5 było skierowane na południe (porównywalne intensywności drgań w Głogowie i Jeleniej Górze przy Δ 30 i 70 km). Podobnie oddziaływanie wstrząsu z o M 4,0 było najsilniejsze w kierunku południowo wschodnim. Na podstawie pomiarów przyspieszeń drgań na jednym i tym samym stanowisku odnoszących się do wstrząsów o tej samej wartości M przy podobnych wartościach Δ można szacować, że efekt kierunkowy emisji drgań jest rzędu ± 30 50%. Reasumując można stwierdzić, że dopiero teraz po kilkudziesięciu latach od wystąpienia w LGOM-ie silnych wstrząsów górniczych uzyskano wiarygodne dane na temat wielkości generowanych nimi przyspieszeń drgań powierzchni oraz na temat zakresu ich zmienności. Trzeba tu zaznaczyć, że bez zaangażowania się samorządów lokalnych w pomiary nie było by tych informacji. Taka skomplikowana natura zmian wartości przyspieszeń drgań uwarunkowana geologicznie stwarza duże trudności zarówno w opracowaniu prognoz spodziewanych przyspieszeń 148
5 WARSZTATY z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie drgań powodowanych wstrząsami górniczymi jak i w opracowaniu analitycznej metody oceny ich szkodliwości. Wydaje się, że nie da się tego zrobić bez opracowania map rozkładu amplifikacji (prędkości propagacji drgań) obszarów zabudowanych oraz bez opracowania rutynowej metody określania kierunkowości emisji drgań z ogniska każdego silnego wstrząsu. Dużą pomocą przy badaniu amplifikacji i kierunkowości byłyby systematycznie prowadzone obserwacje makrosejsmiczne oparte na gęstej sieci ankieterów. Nie wiadomo jednak czy po opracowaniu tej wiarygodnej analitycznej metody oceny szkodliwości drgań da się ją zastosować dla oceny silnych wstrząsów z lat poprzednich. Niektóre z tych zjawisk charakteryzowały się niższymi częstotliwościami przy wyższych amplitudach przemieszczeniowych. Większość uszkodzeń, które były i są powodem roszczeń została właśnie spowodowana wstrząsami z lat Rozkład wartości parametrów drgań z odległością epicentralną Rozkład wartości parametrów drgań powierzchni wywołanych wstrząsami górniczymi jest uwarunkowany głównie sposobem ich propagacji wymuszonym warunkami geologicznymi. W LGOM-ie występuje jedna zwarta sztywna łagodnie zapadająca poprzecinana uskokami płyta skał cechsztynu (anhydryty i węglany), w której spągu jest prowadzona eksploatacja. Nad i pod tą sprężystą warstwą zalegają skały słabe o miąższościach kilkuset metrowych nie mające zdolności do akumulacji energii sprężystej. Ogniska wstrząsów wywołanych pękaniem i opadaniem odpękniętych partii bloków skalnych z tej warstwy do pustek poeksploatacyjnych występują jedynie w tej warstwie. Ta warstwa jest też jedynym uprzywilejowanym horyzontem propagacji fal sejsmicznych w postaci fal załamanych. Dlatego też maksymalne wartości przyspieszeń drgań w różnych odległościach epicentralnych Δ są reprezentowane przez różne fale. Propagację fal sejsmicznych na obszarze LGOM-u przedstawiono na rysunku 4.1. Można wyróżnić tu trzy strefy: epicentralną A w formie okręgu o promieniu rzędu głębokości ogniska h, przejściową B w formie pierścienia ( obwarzanka ) o promieniach równych h oraz (2 3) h, oraz strefę poza epicentralną C obejmującą pozostały obszar o promieniu większym od (2 3) h. Typowy przykład akcelerogramu ze strefy A przedstawiono na rysunku 4.2. Występują tu jedynie fale proste P i S. Największe przyspieszenie niesie składowa SV. Przyspieszenie fali PV jest 3,5 razy mniejsze, a jej częstotliwość jest mniejsza 1,5 razy. Przyspieszenia składowych PH i SH są jeszcze mniejsze. Natomiast w strefie B występują już dwie fale refrakcyjne P i S oraz fala powierzchniowa L. Największe przyspieszenia drgań niosą składowe SV i LH. Fala P trwająca już nieco dłużej niż w strefie A też charakteryzuje się dużo mniejszymi wartościami przyspieszeń drgań niż fale S i L. Dla odległości epicentralnych Δ > 1 km przyspieszenia drgań fal L są już większe niż przyspieszenia fali S. Częstotliwość drgań fali S jest około dwukrotnie większa niż częstotliwość fali L (rys ). W strefie poza epicentralnej C przyspieszenie drgań fali S zmniejsza się coraz bardziej w miarę wzrostu odległości. Maksymalne przyspieszenia drgań reprezentuje tu już tylko fala L (rys. 4.1., 4.6. i 4.7.). Jak więc widać w warunkach LGOM-u wstrząsy górnicze poza strefą A generują na powierzchni praktycznie tylko dwa różne rodzaje drgań: pionowe SV i poziome LH o dwukrotnie mniejszej częstotliwości. Z tego powodu nie można traktować akcelerogramów jako jedną całość i ograniczać ich interpretację do komputerowego odczytu maksymalnych wartości amplitud w kanałach oraz dominującej częstotliwości. Należy określać maksy- 149
6 M. KAZIMIERCZYK Parametry drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi... malne wartości przyspieszeń drgań dla dwóch, a może i trzech fal oraz występujące w drganiach tych fal częstotliwości. Maksymalne wartości winne dotyczyć wartości wektora wypadkowego (złożonego) określanego ze składowych występujących w tym samym momencie czasowym. Rys.4.1. Schemat propagacji fal sejsmicznych w warunkach LGOM-u Fig The scheme of seismic waves propagation in LGOM conditions Prawidłowo określone wzory nie mogą być wyprowadzane z maksymalnych wartości przyspieszeń drgań różnych fal. Jak widać na rysunkach 4.1. i 4.3 4,7 w warunkach LGOM-u wzory empiryczne w formie hiperbolicznej mogą dotyczyć tylko fali L i tylko dla Δ > 2 km. Znając rozkład wartości parametrów drgań powierzchni z odległością można rozpatrywać ich oddziaływanie na zabudowę i infrastrukturę w poszczególnych strefach. W strefie A pionowe przyspieszenia drgań są jako takie mało szkodliwe dla budynków z natury odpornych na drgania pionowe. Jednak dla wstrząsów o M > 3,0 drgania pionowe mogą już być na tyle duże, że mogą powodować uszkodzenia stropów i dachów. A wstrząsy bardzo silne o M > 3,5 również ścian i fundamentów budynków. Natomiast nawet i słabsze drgania pionowe są szczególnie szkodliwe dla dachów o dużej rozpiętości (hale magazynowe itp.). Trzeba tu też dodać, że w strefie A występuje jeszcze inne oddziaływanie będące skutkiem ubocznym wstrząsów. Wielopłaszczyznowe pękanie blokowe warstw cechsztyńskich generujące wstrząsy górnicze powoduje opadanie i osuwanie się odspojonych bloków skalnych do pustek poeksploatacyjnych co w przypadku bloków stropowych powoduje wlewanie się słabych skał nadkładu do tych pustek. Na powierzchni objawia się to występowaniem lokalnych szybko wygasających osiadań (Kazimierczyk 1991a i b). Takie 150
7 WARSZTATY z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie nie zawsze równomierne osiadanie powierzchni występujące często w strefie A, powoduje niekiedy nieoczekiwane gwałtowne pękanie posadzek na parterze budynku mimo niewystępowania w tym czasie wstrząsu. Zjawiska takie wystąpiły między innymi w Polkowicach w budynkach przy ul. Zachodniej 10 i Rynek 17. Takie nierównomierne osiadanie i silne drgania pionowe występujące w strefie A są natomiast bardzo szkodliwe dla sieci wodno kanalizacyjnej i gazowej. Rys Przykład akcelerogramu ze strefy A; a przyspieszenie drgań, V prędkość drgań, f częstotliwość drgań; P fala podłużna, S fala poprzeczna, L fala powierzchniowa Fig.4.2. The example of accelerogram from A zone; a vibrationac celeration, V velocity vibration, f vibration frequency; P longitudional wave, S transferse wave, L surface wave W części strefy B przylegającej do strefy A występują już dwa kolejne udary dynamiczne pionowy i poziomy. Ten ostatni może już powodować uszkodzenia elementów konstrukcyjnych budynków podobnie jak i w strefie C, gdzie wpływ udaru pionowego zanika. Należy zauważyć, że szkodliwość udaru pionowego dla słabszych zjawisk o M < 3,4 jest niewielka z uwagi na dużą częstotliwość drgań przekraczającą 10 Hz (rys ). Natomiast zjawiska silne i bardzo silne o M > 3,4 będą miały niższe częstotliwości nie przewyższające 10 Hz ich szkodliwość w strefie B będzie niejako zdwojona ze względu na i większą amplitudę i mniejszą częstotliwość. Należy tu dodać, że jak widać z akcelerogramów i sejsmogramów częstotliwość drgań składowej pionowej jest zawsze nieco większa niż drgań składowej poziomej co świadczy o występowaniu drgań skręcających. W strefie C zagrożenie mogą stanowić już tylko silne i bardzo silne wstrząsy o M > 3,5. Charakteryzują się one niskimi częstotliwościami drgań praktycznie odnoszącymi się do składowej LH. 151
8 M. KAZIMIERCZYK Parametry drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi... Rys Przykład akcelerogramu z początkowej części strefy B. Objaśnienia jak na rysunku 4.2. Fig The example of accelerogram from the initial part of the B zone. Explanations as for drawing 4.2. Rys Przykład akcelerogramu ze środkowej części strefy B. Objaśnienia jak na rysunku 4.2. Fig The example of accelerogram from the middle part of the B zone. Explanations as for drawing
9 WARSZTATY z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Rys Przykład akcelerogramu z końcowej części strefy B. Objaśnienia jak na rysunku 4.2. Fig The example of accelerogram from the final part of the B zone. Explanations as for drawing 4.2. Rys Przykład akcelerogramu z początkowej części strefy C. Objaśnienia jak na rysunku 4.2. Fig. 4.6 The example of accelerogram from the initial part of the C zone. Explanations as for drawing
10 M. KAZIMIERCZYK Parametry drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi... ax Rys Przykład akcelerogramu ze środkowej części strefy C. Objaśnienia jak na rysunku 4.2. Fig The example of accelerogram from the middle part of the C zone. Explanations as for drawing Drgania w budynkach spostrzeżenia i uwagi W trakcie analizy obserwacji makrosejsmicznych czyli werbalnych opisów przejawów odczuć i oddziaływania drgań w mieszkaniach ujętych w formie ankietowej spotykano się z zaskakującymi sytuacjami, gdy w jednym budynku oddziaływania były silne odpowiadające intensywności V 0 /VI 0 skali MSK-64, a w drugim odległym o m. oddziaływania drgań odpowiadały III 0 /IV 0. Przy czym zdarzały się sytuacje, że słabsze drgania występowały w budynku bliższym ogniska niż w dalszym. Tłumaczono to kierunkowością emisji drgań ze źródła i różnicami amplifikacji (Kazimierczyk 2000). Z kolei analizując obserwacje makrosejsmiczne z budynków wiejskich, obok których były zainstalowane na gruncie akcelerometry samorządowe stwierdzono niejednokrotnie, że drgania wywołane tym samym wstrząsem rejestrowane przez dwa akcelerometry miały przy podobnych odległościach epicentralnych zbliżone wartości przyspieszeń. Natomiast odczuwane intensywności drgań były nieporównywalne. W jednym budynku była to intensywność rzędu IV 0 /V 0 skali MSK-64, a w drugim budynku nie odczuto tego wstrząsu (III 0?). Te spostrzeżenia wskazywały, że budynek też ma wpływ na odczucia intensywności drgań. Zobligowało to do zainteresowania się zagadnieniem przechodzenia drgań z gruntu do budynków i propagacji drgań w samych budynkach. W tym celu przeanalizowano wszystkie dostępne akcelerogramy i sejsmogramy zarejestrowane w budynkach oraz literaturę dotyczącą tego problemu. Występowanie dwa razy mniejszej amplitudy przyspieszeniowej drgań na posadzce piwnicy budynku niż na gruncie obok budynku zaobserwowano już w trakcie pierwszych pomiarów drgań powierzchni w LGOM-ie w 1989 r. (Maciąg 1997). Ta redukcja 154
11 WARSZTATY z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie amplitudy miała być coraz większa w miarę wzrostu częstotliwości (Maciąg, Tatara 1999; Dubiński, Mutke 2001). Analizując przykłady przedstawione przez w/w autorów widać, że ta redukcja nie zawsze jest tak oczywista. Np. prezentowany wykres zależności współczynnika redukcji od częstotliwości określony dla budynku dwunastokondygnacyjnego pokazuje, że dla f - 6 i 7 Hz redukcja nie występuje (wsp = 1) mimo, że amplitudy o częstotliwościach tak większych jak i mniejszych były zredukowane (wsp < 1) (Maciąg, Tatara 1999). Co prawda nie dotyczy to wstrząsów górniczych, ale odstrzałów MW w kamieniołomach, ale ten brak redukcji dla określonej częstotliwości był zastanawiający. Tendencję do wzmocnienia drgań w sąsiedztwie częstotliwości bliskich częstotliwości drgań własnych budynku zaobserwowano już znacznie wcześniej (Lasocki i inni 1996). W LGOM-ie zaobserwowano też przypadek katastrofy budo-wlanej będącej skutkiem rezonansu (Kazimierczyk 2000). Zaobserwowano również rezonansowy charakter intensyfikacji procesu destrukcji przez stosunkowo słabe wstrząsy. W niektórych budynkach o przerwanej ciągłości struktury ścian praktycznie niezauważalnymi pęknięciami, niektóre słabe wstrząsy powodowały poszerzanie tych pęknięć mimo, że wcześniejsze nawet nieco silniejsze zjawiska nie powodowały tych zmian. Można to tłumaczyć zbieżnością okresu drgań własnych budynku lub jego odpęknietej części z okresem drgań wstrząsu (Kazimierczyk 1998, 2000). Jak więc widać przechodzenie drgań z gruntu do budynków warunkują dwa przeciwstawne procesy fizyczne. Pierwszym z nich jest redukcja (osłabianie) amplitud drgań będąca skutkiem przejścia drgań z ośrodka gorzej przewodzącego do ośrodka lepiej przewodzącego (odwrotność amplifikacji). Drugim procesem jest rezonansowe wzmocnienie amplitud drgań zarejestrowanych w budynku w stosunku do amplitud drgań zmierzonych na gruncie Na rysunku 5.1. przedstawiono taki przykład akcelerogramów silnego wstrząsu o M 3,4 zarejestrowanego na gruncie i na fundamencie budynku trzykondygnacyjnego. Widać z niego wyraźnie, że o ile dla fali S o f 22,1 Hz redukcja składowej poziomej a H jest rzędu trzech razy redukcja składowej pionowej a z jest mniejsza (1,3 razy). Natomiast dla fali L o f 3,8 Hz sytuacja jest odwrotna. Składowa a z zostaje nieznacznie wzmocniona (1,15 razy) a składowa a H zostaje wzmocniona prawie dwukrotnie(1,6 razy). Takie niespodziewane wzmocnienie drgań występuje również pomiędzy fundamentem, a jego najwyższą kondygnacją i dotyczy to nie tylko silnych wstrząsów. Na rysunku 5.2. i 5.3. przedstawiono sejsmogramy składowych poziomych NS i EW słabych wstrząsów o M 3,0 i 2,9 zarejestrowane na gruncie i na 11 kondygnacji budynku. Dla wstrząsu o Δ 7,5 km prędkość drgań fazy L o f 4,9 Hz zostały na fundamencie nieznacznie wzmocniona 1,16 razy, a na 11 kondygnacji aż 5,36 razy (budynek się rozkołysał). Na uwagę zasługuje tu fakt przemiany częstotliwości 4,9 Hz występującej na gruncie na f ~ 2 Hz (rys. 5.2.). W przypadku wstrząsu o Δ 3,4 km mimo niższej częstotliwości fali L rzędu 2,2 Hz amplituda prędkości drgań została na fundamencie zmniejszona około 2 razy (1,951 razy), ale na 11 kondygnacji była wzmocniona w stosunku do amplitudy w gruncie, aż 6,25 razy przy podobnej częstotliwości 2,1 Hz (rys. 5.3). Można przypuszczać, że budynki lub ich poszczególne kondygnacje czy może nawet pomieszczenia mają charakter pudeł rezonansowych powodujących nieoczekiwany wzrost amplitudy drgań. Rezonansowy charakter amplifikacji drgań w budynkach doskonale tłumaczy dlaczego małe budynki są mniej odporne na destrukcyjne oddziaływanie drgań niż budynki duże, dlaczego pęknięcia wywołane drganiami są intensywniejsze na najwyższych kondygnacjach wysokich budynków i przy ich fundamentach i dlaczego niektóre słabe wstrząsy wywołują większą destrukcję już spękanego budynku niż niektóre silniejsze. 155
12 M. KAZIMIERCZYK Parametry drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi... Rys Zestawienie akcelerogramów wstrząsu zarejestrowanych na gruncie przed budynkiem i na fundamencie budynku trzykondygnacyjnego. Objaśnienia jak na rysunku 4.2. Fig Setting-up of shock accelerograms registered on the ground in front of the building and on the foundation of a three-storey building. Explanations as for drawing
13 WARSZTATY z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Rys Zestawienie sejsmogramów składowych poziomych wstrząsu dalekiego zarejestrowanych na gruncie przed budynkiem i na najwyższej 11 kondygnacji budynku Fig Setting-up of horizontal component seismograms registered on the ground in front of the building and on the highest 11 th storey of the building for far shock Występowanie tłumienia i amplifikacji drgań przy przechodzeniu ich z gruntu do budynków i w samych budynkach wskazuje, że przy opracowywaniu analitycznych metod oceny szkodliwego oddziaływania drgań generowanych wstrząsami górniczymi na zabudowę trzeba uwzględnić nie tylko amplifikację i kierunkowość, ale jeszcze stosunek częstotliwości występujących drgań do częstotliwości drgań własnych budynku. Dlatego też trudno uznać za miarodajne wartości przyspieszeń drgań mierzone w budynkach. Być może tak duży rozrzut pomierzonych wartości przyspieszeń drgań na tych samych odległościach (Kazimierczyk 2001) wynikają 157
14 M. KAZIMIERCZYK Parametry drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi... ze wspólnego rozpatrywania wartości pomierzonych tak na gruncie (akcelerometry samorządowe ) jak i w budynkach (akcelerometry KGHM). Rys Zestawienie sejsmogramów składowych poziomych wstrząsu bliskiego zarejestrowanych na gruncie przed budynkiem i na najwyższej 11 kondygnacji budynku Fig Setting-up of horizontal component seismograms registered on the ground in front of the building and on the highest 11 th storey of the building for near shock 6. Ocena stosowalności skali MSK 64 Skala MSK 64 jest skalą empiryczną opracowaną na podstawie porównania niszczących skutków drgań na zabudowę z ich pomierzonymi lub wiarygodnie oszacowanymi parametrami. Poszczególnym stopniom intensywności przyporządkowano określone wartości prędkości lub przyspieszeń drgań (rys. 6.1.). Obejmuje ona szeroki zakres parametrów drgań generowanych zarówno słabymi jak i silnymi zjawiskami nawet o charakterze katastrofalnym. W warunkach LGOM-u zastosowanie mają stopnie IV 0 VIII 0. Uzupełnieniem skali jest werbalny opis 158
15 WARSZTATY z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie oddziaływania i skutków drgań odczuty i obserwowany przez człowieka: wpływ na niego samego, na jego otoczenie (budynek) i na naturę. Korelacja tego werbalnego opisu ze stopniami intensywności określanymi mierzonymi parametrami drgań budzi wiele słusznych zastrzeżeń (Drzęźla i in. 2001). Jest to zupełnie zrozumiałe, gdyż większość informacji makrosejsmicznych pochodzi od obserwatorów znajdujących się w budynkach. Skala MSK 64 składa się niejako z dwu części prędkościowej odnoszącej się do drgań o zakresie częstotliwości 0,4 2 Hz i przyspieszeniowej obejmującej zakres 2 10 Hz (rys. 6.1.). Należy tu zaznaczyć, że wartości prędkości lub przyspieszenia odnoszą się do maksymalnej wartości wektora całkowitego (złożonego) pomierzonego na gruncie, a nie w budynku. Rys Zależność poszczególnych stopni intensywności drgań według skali MSK 64 od wielkości amplitudy przemieszczeniowej i częstotliwości (okresu) drgań Fig The relationship of the individual vibration intensity degrees due to MSK 64 scale from the quantity of displacement and frequency (period) vibration amplitude 159
16 M. KAZIMIERCZYK Parametry drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi... Jak widać z przedstawionych wcześniej przykładów w LGOM-ie zjawiskami szkodliwymi praktycznie mogą być jedynie wstrząsy górnicze o M > 2,8. Takie zjawiska charakteryzują się częstotliwościami 10 Hz. Jedynie niektóre silniejsze zjawiska o M > 3,6 i to z lat mogą się charakteryzować częstotliwościami mniejszymi od 2 Hz (Kazimierczyk 2000). Dlatego też nie ma potrzeby opracowywania nowej skali dla zjawisk o f > 10 Hz jak to się proponuje (Dubiński, Mutke 2001). Rys Fotografia szczeliny (pęknięcia) ściany nośnej wywołanej wstrząsem przedstawionym na rysunku 4.4. (według obserwacji dokonanej przez autora) Fig A photograph of a gap (crack) of the main wall generated by the shock shown on drawing 4.4. (observation by author) Ponieważ akcelerometry zakupione i obsługiwane przez samorządy lokalne (gminy) są zainstalowane na gruncie w pobliżu budynków mieszkalnych istniała możliwość korelowania wyników pomiarów z obserwacjami makrosejsmicznymi i z ewentualnymi uszkodzeniami. W przypadku budynków typu B (takimi są w większości budynki wiejskie i budynki w Lubinie) nienaruszonych wcześniejszymi wstrząsami. Już drgania o przyspieszeniu a rzędu mm/s 2 (V 0 /VI 0 ) wywołują powstanie drobnych włoskowatych pęknięć widocznych na tynkach szczególnie w otoczeniu otworów okiennych, drzwiowych, nadprożach, a także i na łączeniach płyt. Wyraźne pęknięcia na całą głębokość ścian nośnych w nie spękanych wcześniej budynkach typu B występują dopiero przy przyspieszeniach drgań rzędu mm/s 2 (VI 0 ). Charakterystycznym przykładem może tu być pęknięcie solidnej poniemieckiej ceglanej ściany nośnej wiejskiego budynku mieszkalnego typu B spowodowany drganiami przedstawionymi na rysunku 4.4. o a = 387,3 mm/s 2 (rys. 6.2.). Natomiast w przypadku, gdy budynki są już spękane w wyniku wcześniejszego oddziaływania silnych wstrząsów lub osiadań to nawet słabe zjawiska o a rzędu mm/s 2 powodują powstanie wyraźnych szczelin. Zastąpienie przyspieszeniowej części skali MSK 64 skalą prędkościową w postaci przyjęcia granicznej wartości prędkości drgań 12 mm/s jako nie powodującej uszkodzeń (Dubiński, Mutke 2001) jest nie uzasadnione. W LGOM-ie co już potwierdzono wcześniej za taką wartość graniczną dla częstotliwości drgań 2 10 Hz należy uznać drgania o przyspieszeniu rzędu 200 mm/s 2 (V 0 ). Przyjęcie za tą wartość graniczną prędkości 12 mm/s powodowałoby to, że nawet przyspieszenia a > 500 mm/s 2 (VII 0 ) byłyby traktowane jako nie powodujące uszkodzenia (rys. 6.1.). Reasumując można stwierdzić, że w LGOM-ie uszkodzenia powodowane drganiami przypisane poszczególnym stopniom skali MSK 64 są zgodne z wartościami przyspieszeń drgań pomierzonych na gruncie wyznaczającymi te stopnie. Natomiast werbalny opis odczuć 160
17 WARSZTATY z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie i oddziaływań drgań obserwowanych w budynkach ze względu na tłumienie lub rezonans nie zawsze jest zgodny z parametrami drgań gruntu. 7. Zakończenie Jak widać z przedstawionego materiału w LGOM-ie na wartości parametrów drgań występujących w budynkach mają wpływ następujące czynniki: wielkość wstrząsu górniczego (jego magnituda, energia lub moment sejsmiczny), odległość epicentralna (strefa A, B lub C), kierunkowość emisji drgań z ogniska, amplifikacja drgań w miejscu posadowienia budynku, stosunek częstotliwości drgań własnych budynku do częstotliwości drgań występujących na gruncie. O ile parametry opisujące dwa pierwsze czynniki są określane z wystarczającą dokładnością, to nie są znane żadne dane na temat parametrów pozostałych trzech czynników. W tej sytuacji na obszarze LGOM-u nie ma żadnej wiarygodnej metody analitycznej pozwalającej oceniać rzeczywiste parametry drgań gruntu i budynków poza stanowiskami pomiarowymi. Opracowanie takiej metody wymaga zebrania odpowiedniej ilości pomierzonych parametrów wstrząsów na gruncie obok budynków, a nie wewnątrz budynków. Te pomiary powinny być uzupełniane obserwacjami makrosejsmicznymi, informacjami o kierunkowości emisji silnych wstrząsów oraz danymi o amplifikacji drgań. Dopiero takie dane będą mogły być podstawą opracowania wiarygodnej analitycznej metody oceny szkodliwości drgań. W LGOM-ie szkodliwe oddziaływanie drgań na budynki ma charakter kumulacyjny i narasta przez wiele lat. Roszczenia występują dopiero wtedy, gdy szkody przekroczą pewien poziom krytyczny po którym następuje wyraźne przyspieszenie degradacji budynku. Dlatego też ostatni bardzo silny wstrząs o M 4,1 z słabszy od zjawisk z lat 1977 i 1987 (M 4,5 i 4,3) wywołał w przeciwieństwie do nich wiele szkód i roszczeń w promieniu kilkunastu km. Pozostaje więc pytanie jak można obecnie oceniać zasadność tych roszczeń faktycznie spowodowanych zjawiskami z lat ? Na to pytanie nie ma obecnie żadnej dobrej odpowiedzi. Autor poczuwa się do obowiązku podziękować Urzędowi Gminy Polkowice, Urzędowi Miejskiemu w Lubinie, Urzędowi Gminy Grębocice, Urzędowi Gminy Jerzmanowa, Urzędowi Gminy Lubin, Urzędowi Gminy Rudna i Dyrekcji Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Lubinie za umożliwienie wglądu w akcelerogramy oraz w obserwacje makrosejsmiczne, a także za udostępnienie wybranych zapisów drgań. Poza tym składam podziękowania tym wszystkim nie wymienionym, których bezinteresowna pomoc i życzliwość umożliwiła mi wieloletnie prowadzenie badań. Literatura [1] Banaś B., Mrozek K., Ochmański M. 1978: Pomiary sejsmologiczne prowadzone w kopalniach LGOM oraz omówienie największego zarejestrowanego dotychczas wstrząsu Pr. Nauk. Inst. Geot. Pol. Wr. Konf. Nr [2] Drzęźla B., Dubiński J., Mutke G. 2001: Skale makrosejsmiczne ich istota i zasady stosowania do oceny skutków wstrząsów górniczych. Mat. Konf. VI Dni Miern. Górnin. i Ochr. Ter. Górn. Wyd. Pol. Gliw., Gliwice, [3] Dubiński J., Mutke G. 1999: Prognozowanie drgań powierzchni od wstrząsów spowodowanych działalnością górniczą. Pr. Nauk. GIG-u Nr 30,
18 M. KAZIMIERCZYK Parametry drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi... [4] Dubiński J., Mutke G. 2001: Reakcje budynków na wstrząsy górnicze z wysokoczęstotliwościową modą drgań gruntu. Mat. Symp. Warsztaty Wyd. IGSMiE PAN, Kraków, [5] Gibowicz S. J., Bober A., Cichowicz A., Droste Z., Dychtowicz Z., Hordejuk J., Kazimierczyk M., Kijko A. 1980: Lubiński wstrząs z 24 marca 1977 r. Procesy w ognisku, aspekty tektoniczne i górnicze. Publ. Inst. Geoph. Pol. AC Sc. M 3 (1344), [6] Jankowska W. 1971: Próba określenia powtarzalności rejestrowanych wstrząsów w rejonie Kopalni Lubin. Publ. Inst. Geoph. Pol. Ac. Sc. (Materiały i Prace) 47, [7] Kazimierczyk M., Kowalska R. 1985: Katalog silnych wstrząsów górniczych w rejonie LGOM zarejestrowanych przez stację sejsmologiczną w Książu w latach Publ. Inst. Geoph. Pol. Ac. Sc. M 6 (176), [8] Kazimierczyk M. 1991a: Charakter największych pęknięć skał stropowych w kop. LGOM. Cz. I Rudy, Metale Nr 2, [9] Kazimierczyk M. 1991b: Charakter największych pęknięć skał stropowych w kop. LGOM. Cz. II Rudy, Metale Nr 3, [10] Kazimierczyki M. 1998: Problematyka oceny szkodliwości drgań wywołanych wstrząsami górniczymi w rejonie Lubina Rudy, Metale Nr 1, 3 9. [11] Kazimierczyk M. 2000: Wybrane aspekty oddziaływań wstrząsów górniczych na powierzchnię na obszarze LGOM. Mat. Symp. Warsztaty Wyd. IGSMiE PAN, Kraków, [12] Kazimierczyk M. 2001: Maksymalne przyspieszenia drgań powierzchni na obszarze LGOM. Mat. Symp. Warsztaty Wyd. IGSMiE PAN, Kraków, [13] Kowalska R. 1988: Katalog silnych wstrząsów górniczych z rejonu LGOM zarejestrowanych przez Stację sejsmologiczną w Książu w latach Publ. Inst. Geoph. Pol. Ac. Sc. M 10 (213) [14] Kurzydło H. 1997: Zagadnienia techniczno eksploatacyjne zasobów mieszkaniowych poddanych wpływom eksploatacji górniczej. Probl. bud. mieszk. na ter. eksp. górn. w LGOM cz. II. TPN Legnica [15] Kwiatek J., Popiołek E., Dubiński J., Muszyński L., Ostrowski J., Zawora J. 1991: Studium w zakresie wpływu wstrząsów górotworu i deformacji podłoża górniczego na budynki zlokalizowane w Lubinie na os. Polnym i Ustronie I. Praca wykonana na zlecenia KGHM. Maszynopis. Niepublikowane. [16] Lasocki S., Matuszyk J., Szybiński M. 1996: Nowe możliwości prognozowania wpływów dynamicznych z wielopunktowych pomiarów sejsmometrycznych. Zesz. Nauk. AGH t. 22, z [17] Lewicki B. 1977: Trzęsienie ziemi w Bukareszcie spostrzeżenia i refleksje konstruktora. Inż. Bud. Nr 7, [18] Maciąg E. 1997: Oddziaływanie drgań podłoża na obiekty budowlane. Probl. Bud. Mieszk. Na Ter. Eksp. Górn. w LGOM-ie, TPN Legnica cz. II, [19] Maciąg E., Tatara T. 1999: Oddziaływanie wstrząsów górniczych na budynki i sposoby oceny tych oddziaływań. Pr. Nauk Bud. GIG-u Konf. Nr 30, [20] Maciąg E. 2000: Ocena wpływów wstrząsów górniczych na budynki. Mat. Symp. Warsztaty Wyd. IGSMiE PAN, Kraków, Parameters of surface vibrations generated by mine shocks in copper region of Legnica-Głogów There has been presented the nature of amplitude changes and surface vibration periods generated by mine shocks with a distance. The attention has been paid to the fact that the ratio of building own vibration frequencies to appearing surface vibration frequencies influences the value of parameters occurring within the buildings. 162 Przekazano: 20 lutego 2002
Parametry wstrząsów górniczych, a szkody górnicze w Legnicko- Głogowskim Okręgu Miedziowym (LGOM-ie)
WARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 231 244 Mirosław KAZIMIERCZYK Lubin Parametry wstrząsów górniczych, a szkody górnicze w Legnicko- Głogowskim Okręgu Miedziowym (LGOM-ie)
Bardziej szczegółowoReakcja budynków na wstrząsy górnicze z wysokoczęstotliwościową modą drgań gruntu
Mat. Symp., str.543-549 Józef DUBIŃSKI, Grzegorz MUTKE Główny Instytut Górnictwa, Katowice Reakcja budynków na wstrząsy górnicze z wysokoczęstotliwościową modą drgań gruntu Streszczenie W artykule przedstawiono
Bardziej szczegółowoAnaliza efektywności rejestracji przyspieszeń drgań gruntu w Radlinie Głożynach
WARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 349 354 Piotr KALETA, Tadeusz KABZA Kompania Węglowa S. A., Kopalnia Węgla Kamiennego Rydułtowy-Anna Ruch II, Pszów Analiza efektywności
Bardziej szczegółowoDynamiczne oddziaływania drgań na powierzchnię terenu ZG Rudna po wstrząsie z dnia roku o energii 1,9 E9 J
WARSZTATY 27 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Materiały Warsztatów str. 411 421 Lech STOLECKI KGHM Cuprum sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe Dynamiczne oddziaływania drgań na powierzchnię
Bardziej szczegółowoCharakterystyka parametrów drgań w gruntach i budynkach na obszarze LGOM
WARSZTATY 23 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 25 216 Krzysztof JAŚKIEWICZ CBPM Cuprum, Wrocław Charakterystyka parametrów drgań w gruntach i budynkach na obszarze LGOM Streszczenie
Bardziej szczegółowoMożliwości badania zagrożenia sejsmicznego powierzchni na podstawie pomiarów przyspieszeń drgań gruntu
Zygmunt GERLACH KHW S.A. KWK Katowice-Kleofas, Katowice Ewa WYROBEK-GOŁĄB KHW S.A. KWK Wesoła, Mysłowice-Wesoła Mat. Symp. Warsztaty 2000 str. 235-245 Możliwości badania zagrożenia sejsmicznego powierzchni
Bardziej szczegółowoOcena szkodliwości wstrząsów górniczych dla budynków na podstawie drgań ich fundamentów czy drgań gruntu?
WARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 355 368 Edward MACIĄG, Maria RYNCARZ Politechnika Krakowska, Kraków Ocena szkodliwości wstrząsów górniczych dla budynków na podstawie
Bardziej szczegółowoPorównanie prognozowanych i zarejestrowanych parametrów drgań od wstrząsów górniczych w bliskich odległościach epicentralnych na terenie LGOM
WARSZTATY 212 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 165 176 Izabela JAŚKIEWICZ-PROĆ KGHM CUPRUM, Wrocław Porównanie prognozowanych i zarejestrowanych parametrów drgań od wstrząsów
Bardziej szczegółowoWARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie
WARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 143 154 Stanisław SPECZIK* Cezary BACHOWSKI*, Józef DUBIŃSKI**, Grzegorz MUTKE**, Krzysztof JAŚKIEWICZ*** *KGHM Polska Miedź S.A.,
Bardziej szczegółowoMożliwości weryfikacji energii sejsmicznej wstrząsów wysokoenergetycznych w LGOM
59 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 4 (81) 016, s. 59-70 Możliwości weryfikacji energii sejsmicznej wstrząsów wysokoenergetycznych w LGOM Krzysztof Jaśkiewicz KGHM CUPRUM sp. z o.o.
Bardziej szczegółowoEdward MACIĄG*, Jan WINZER**, Roman BIESSIKIRSKI** * Politechnika Krakowska ** Akademia Górniczo-Hutnicza
WARSZTATY 27 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Materiały Warsztatów str. 297 38 Edward MACIĄG*, Jan WINZER**, Roman BIESSIKIRSKI** * Politechnika Krakowska ** Akademia Górniczo-Hutnicza Współdziałanie
Bardziej szczegółowoANALIZA SPEKTRALNA DRGAŃ BUDYNKU WYWOŁANYCH WSTRZĄSAMI GÓRNICZYMI. 1. Wstęp. 2. Analiza spektralna drgań budynku
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Jan Walaszczyk*, Stanisław Hachaj*, Andrzej Barnat* ANALIZA SPEKTRALNA DRGAŃ BUDYNKU WYWOŁANYCH WSTRZĄSAMI GÓRNICZYMI 1. Wstęp Proces podziemnej eksploatacji
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE NISZCZĄCEJ STREFY WPŁYWÓW DLA ZJAWISK SEJSMICZNYCH. 1. Wprowadzenie. Jan Drzewiecki* Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt
Górnictwo i Geoinżynieria ok 32 Zeszyt 1 2008 Jan Drzewiecki* OKEŚLENIE NISZCZĄCEJ STEFY WPŁYWÓW DLA ZJAWISK SEJSMICZNYCH 1. Wprowadzenie Wstrząsy górotworu towarzyszą prowadzonej działalności górniczej.
Bardziej szczegółowoKorelacja oceny oddziaływania drgań według skali GSI-2004/11 z uszkodzeniami budynków po wstrząsach górniczych w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym
14 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2014 UKD 622.271: 622.83/84: 622.2 Korelacja oceny oddziaływania drgań według 2004/11 z uszkodzeniami budynków po wstrząsach górniczych w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym Correlation
Bardziej szczegółowoWPŁYW WSTRZĄSÓW GÓRNICZYCH I ODSTRZAŁÓW W KAMIENIOŁOMACH NA ODPOWIEDŹ DYNAMICZNĄ GAZOCIĄGU
JOANNA DULIŃSKA, ANTONI ZIĘBA WPŁYW WSTRZĄSÓW GÓRNICZYCH I ODSTRZAŁÓW W KAMIENIOŁOMACH NA ODPOWIEDŹ DYNAMICZNĄ GAZOCIĄGU EFFECT OF MINING SHOCKS AND QUARRY SHOOTING ON DYNAMIC RESPONSE OF PIPELINE Streszczenie
Bardziej szczegółowoAKTYWNOŚĆ SEJSMICZNA W GÓROTWORZE O NISKICH PARAMETRACH WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH NA PRZYKŁADZIE KWK ZIEMOWIT
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Adrian Gołda*, Tadeusz Gębiś*, Grzegorz Śladowski*, Mirosław Moszko* AKTYWNOŚĆ SEJSMICZNA W GÓROTWORZE O NISKICH PARAMETRACH WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH NA PRZYKŁADZIE
Bardziej szczegółowoWeryfikacja skali GSI-2004 oceny skutków drgań wywołanych wstrząsami górniczymi w obszarze LGOM
WARSZTATY 006 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 79 93 Józef DUBIŃSKI, Grzegorz MUTKE Główny Instytut Górnictwa, Katowice Weryfikacja skali GSI-004 oceny skutków drgań wywołanych
Bardziej szczegółowoCharakterystyka drgań powierzchni od wstrząsów górniczych: rejon Katowice-Ligota i Katowice-Panewniki
Mat. Symp., str.569-579 Grzegorz MUTKE Główny Instytut Górnictwa, Katowice Sabina DENYSENKO Urząd Miasta Katowice Charakterystyka drgań powierzchni od wstrząsów górniczych: rejon Katowice-Ligota i Katowice-Panewniki
Bardziej szczegółowoUszkodzenia w obiektach budowlanych w warunkach wstrząsów górniczych
Mat. Symp. str. 442 458 Tadeusz TATARA, Filip PACHLA Politechnika Krakowska, Kraków Uszkodzenia w obiektach budowlanych w warunkach wstrząsów górniczych Słowa kluczowe Wstrząsy górnicze, obiekty budowlane,
Bardziej szczegółowo2. Analiza spektralna pomierzonych drgań budynku
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 3/1 2009 Jan Walaszczyk*, Stanisław Hachaj*, Andrzej Barnat* ANALIZA EFEKTYWNOŚCI MODELOWANIA CYFROWEGO DRGAŃ BUDYNKU WYWOŁANYCH WSTRZĄSAMI GÓRNICZYMI 1. Wstęp Spowodowane
Bardziej szczegółowoFundamenty na terenach górniczych
Fundamenty na terenach górniczych Instrukcja ITB Wymagania techniczno-budowlane dla obiektów budowlanych wznoszonych na terenach podlegających wpływom eksploatacji górniczej zostały wydane i zalecone do
Bardziej szczegółowoPorównanie charakterystyk obciążeń dynamicznych w budynkach od wstrząsów górniczych i od drgań parasejsmicznych
Mat. Symp. str. 179 187 Grzegorz MUTKE Główny Instytut Górnictwa, Katowice Porównanie charakterystyk obciążeń dynamicznych w budynkach od wstrząsów górniczych i od drgań parasejsmicznych Streszczenie Budynki
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz ważniejszych pojęć Wykaz ważniejszych oznaczeń Wstęp 1. Wprowadzenie w problematykę ochrony terenów górniczych
Spis treści Wykaz ważniejszych pojęć... 13 Wykaz ważniejszych oznaczeń... 21 Wstęp... 23 1. Wprowadzenie w problematykę ochrony terenów górniczych... 27 1.1. Charakterystyka ujemnych wpływów eksploatacji
Bardziej szczegółowoDr hab. Jacek Chodacki* ) Dr hab. inż. Krystyna Stec, prof. GIG* ) 1. Wprowadzenie
67 UKD 622.33: 622.83/.84: 528.48 Ocena intensywności drgań gruntu spowodowanych wstrząsem pochodzenia górniczego z 11.02.2014 r. z uwzględnieniem typu gruntów przyjmowanych w normie Eurocode 8 Assessment
Bardziej szczegółowoInfluence of building type on the transmission of mine-induced vibrations from the ground to building fundaments
30 UKD 622.271: 622.2: 622.83/.84 Przekazywanie drgań od wstrząsów górniczych z gruntu na fundamenty budynków różnego typu Influence of building type on the transmission of mine-induced vibrations from
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE ATRYBUTÓW SEJSMICZNYCH DO BADANIA PŁYTKICH ZŁÓŻ
Mgr inż. Joanna Lędzka kademia Górniczo Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Geofizyki, l. Mickiewicza 3, 3-59 Kraków. WYKORZYSTNIE TRYUTÓW SEJSMICZNYCH DO DNI PŁYTKICH ZŁÓŻ
Bardziej szczegółowoMetody oceny stanu zagrożenia tąpaniami wyrobisk górniczych w kopalniach węgla kamiennego. Praca zbiorowa pod redakcją Józefa Kabiesza
Metody oceny stanu zagrożenia tąpaniami wyrobisk górniczych w kopalniach węgla kamiennego Praca zbiorowa pod redakcją Józefa Kabiesza GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2010 Spis treści 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoObiekty budowlane na terenach górniczych
Jerzy Kwiatek Obiekty budowlane na terenach górniczych Wydanie II zmienione i rozszerzone GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2007 SPIS TREŚCI WYKAZ WAŻNIEJSZYCH POJĘĆ... 13 WYKAZ WAŻNIEJSZYCH OZNACZEŃ...
Bardziej szczegółowoOcena wpływu drgań na obiekty w otoczeniu i na ludzi NORMA PN-88/B 85/B /B Ocena wpływu drgań na ludzi w budynkach
Ocena wpływu drgań na obiekty w otoczeniu i na ludzi NORM PN-5/ 5/-0170 Ocena szkodliwości drgań przekazywanych przez podłoże e na budynki NORM PN-/ /-0171 Ocena wpływu drgań na ludzi w budynkach Ocena
Bardziej szczegółowoAktywność sejsmiczna w strefach zuskokowanych i w sąsiedztwie dużych dyslokacji tektonicznych w oddziałach kopalń KGHM Polska Miedź S.A.
57 CUPRUM nr 4 (69) 213, s. 57-69 Andrzej Janowski 1), Maciej Olchawa 1), Mariusz Serafiński 1) Aktywność sejsmiczna w strefach zuskokowanych i w sąsiedztwie dużych dyslokacji tektonicznych w oddziałach
Bardziej szczegółowo2. Kopalnia ČSA warunki naturalne i górnicze
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt 1 2008 Janusz Makówka*, Józef Kabiesz* SPOSÓB ANALIZY PRZYCZYN I KONSEKWENCJI WYSTĘPOWANIA ZAGROŻENIA TĄPANIAMI NA PRZYKŁADZIE KOPALNI ČSA 1. Wprowadzenie Analiza
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób podziemnej eksploatacji złoża minerałów użytecznych, szczególnie rud miedzi o jednopokładowym zaleganiu
PL 214250 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 214250 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 382608 (51) Int.Cl. E21C 41/22 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia:
Bardziej szczegółowoOcena wpływów wstrząsów górniczych na budynki
Edward MACIĄG Politechnika Krakowska, Kraków Mat. Symp. Warsztaty 2000 str. 297-317 Ocena wpływów wstrząsów górniczych na budynki Streszczenie Przedstawiono aktualny stan rozwoju zagadnienia oddziaływania
Bardziej szczegółowo1. Zagrożenie sejsmiczne towarzyszące eksploatacji rud miedzi w Lubińsko-Głogowskim Okręgu Miedziowym
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 28 Zeszyt 3/1 2004 Zdzisław Kłeczek* GRUPOWE STRZELANIE PRZODKÓW JAKO ELEMENT PROFILAKTYKI TĄPANIOWEJ W KOPALNIACH RUD MIEDZI LGOM 1. Zagrożenie sejsmiczne towarzyszące eksploatacji
Bardziej szczegółowoWpływ sprawności technicznej sejsmometrów i miejsca ich montażu na wynik określania energii sejsmicznej wstrząsów
WARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 403 408 Grzegorz MUTKE*, Adam MIREK** * Główny Instytut Górnictwa, Katowice ** Wyższy Urząd Górniczy, Katowice Wpływ sprawności
Bardziej szczegółowoPróba określenia rozkładu współczynnika tłumienia na wybiegu ściany 306b/507 w KWK Bielszowice metodą pasywnej tłumieniowej tomografii sejsmicznej
mgr GRAŻYNA DZIK Instytut Technik Innowacyjnych EMAG mgr ŁUKASZ WOJTECKI KWK Bielszowice Próba określenia rozkładu współczynnika tłumienia na wybiegu ściany 306b/507 w KWK Bielszowice metodą pasywnej tłumieniowej
Bardziej szczegółowoCzas trwania wstrząsu jako jeden z elementów oceny zagrożenia sejsmicznego zabudowy powierzchni terenu w LGOM
WARSZTATY 2007 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Materiały Warsztatów str. 223 234 Izabela JAŚKIEWICZ KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław Czas trwania wstrząsu jako jeden z elementów oceny zagrożenia
Bardziej szczegółowo2. Ocena warunków i przyczyn występowania deformacji nieciągłych typu liniowego w obrębie filara ochronnego szybów
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3/1 2007 Mirosław Chudek*, Henryk Kleta* ZAGROŻENIE OBIEKTÓW PRZYSZYBOWYCH DEFORMACJAMI NIECIĄGŁYMI TYPU LINIOWEGO 1. Wprowadzenie Podziemna eksploatacja złóż ujemnie
Bardziej szczegółowoANALIZA WPŁYWÓW DYNAMICZNYCH WYWOŁANYCH PRACĄ WALCA WIBRACYJNEGO STAYOSTROJ VV 1500D
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Seria: BUDOWNICTWO z. 104 2005 Nr kol. 1695 Rafał ŚWIDER* Politechnika Krakowska ANALIZA WPŁYWÓW DYNAMICZNYCH WYWOŁANYCH PRACĄ WALCA WIBRACYJNEGO STAYOSTROJ VV 1500D
Bardziej szczegółowoEKSPLOATACJA POKŁADU 510/1 ŚCIANĄ 22a W PARTII Z3 W KWK JAS-MOS W WARUNKACH DUŻEJ AKTYWNOŚCI SEJSMICZNEJ
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3/1 2007 Augustyn Holeksa*, Mieczysław Lubryka*, Ryszard Skatuła*, Zbigniew Szreder* EKSPLOATACJA POKŁADU 510/1 ŚCIANĄ 22a W PARTII Z3 W KWK JAS-MOS W WARUNKACH
Bardziej szczegółowoSieć sejsmometryczna SEJS NET na terenie Gminy Rudna
Mat. Symp. str. 173 177 Janusz MIREK Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków Michał BOWANKO Urząd Gminy Rudna, Rudna Sieć sejsmometryczna SEJS NET na terenie Gminy Rudna Streszczenie Sieć sejsmometryczna SEJS-NET
Bardziej szczegółowoPRZYKŁAD ANALIZY WPŁYWU PRĘDKOŚCI POSTĘPU FRONTU EKSPLOATACYJNEGO NA PRZEBIEG DEFORMACJI NA POWIERZCHNI TERENU
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3/1 2007 Mirosław Chudek*, Piotr Strzałkowski*, Roman Ścigała* PRZYKŁAD ANALIZY WPŁYWU PRĘDKOŚCI POSTĘPU FRONTU EKSPLOATACYJNEGO NA PRZEBIEG DEFORMACJI NA POWIERZCHNI
Bardziej szczegółowoELEMENTY GEOFIZYKI. Seismologia W. D. ebski
ELEMENTY GEOFIZYKI Seismologia W. D ebski debski@igf.edu.pl Plan wykładu z geofizyki - (Seismologia) 1. Geofizyka litosfery (Sejsmologia): trz esienia Ziemi sejsmologia obserwacyjna fale sejsmiczne fizyka
Bardziej szczegółowoRozmieszczanie i głębokość punktów badawczych
Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Rozmieszczanie i głębokość punktów badawczych Rozmieszczenie punktów badawczych i głębokości prac badawczych należy wybrać w oparciu o badania wstępne jako funkcję
Bardziej szczegółowoBUDOWNICTWO I KONSTRUKCJE INŻYNIERSKIE. dr inż. Monika Siewczyńska
BUDOWNICTWO I KONSTRUKCJE INŻYNIERSKIE dr inż. Monika Siewczyńska Wymagania Warunków Technicznych Obliczanie współczynników przenikania ciepła - projekt ściana dach drewniany podłoga na gruncie Plan wykładów
Bardziej szczegółowoFalowanie czyli pionowy ruch cząsteczek wody, wywołany rytmicznymi uderzeniami wiatru o powierzchnię wody. Fale wiatrowe dochodzą średnio do 2-6 m
Ruchy wód morskich Falowanie Falowanie czyli pionowy ruch cząsteczek wody, wywołany rytmicznymi uderzeniami wiatru o powierzchnię wody. Fale wiatrowe dochodzą średnio do 2-6 m wysokości i 50-100 m długości.
Bardziej szczegółowoOCENA SZKODLIWOŚCI WYBRANYCH WSTRZĄSÓW Z OBSZARU LGOM PRZEZ GÓRNICZE SKALE INTENSYWNOŚCI GSI-2004
ZESZYTY NAUKOW E POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Seria: BUDOW NICTW O z. 113 2008 Nr kol. 1799 Filip PACHLA* Politechnika K rakowska OCENA SZKODLIWOŚCI WYBRANYCH WSTRZĄSÓW Z OBSZARU LGOM PRZEZ GÓRNICZE SKALE INTENSYWNOŚCI
Bardziej szczegółowoEKSPERTYZA TECHNICZNA
EKSPERTYZA TECHNICZNA OBIEKT : Pawilon główny, pawilon zakaźny, pawilon płucny Zespołu Opieki Zdrowotnej w Dąbrowie Tarnowskiej LOKALIZACJA : ul. Szpitalna 1, 33-200 Dąbrowa Tarnowska INWESTOR : Zespół
Bardziej szczegółowoPRAWDOPODOBIEŃSTWO ZNISZCZENIA WYROBISKA GÓRNICZEGO W NASTĘPSTWIE WSTRZĄSU SEJSMICZNEGO. 1. Wprowadzenie. Jan Drzewiecki*
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Jan Drzewiecki* PRAWDOPODOBIEŃSTWO ZNISZCZENIA WYROBISKA GÓRNICZEGO W NASTĘPSTWIE WSTRZĄSU SEJSMICZNEGO 1. Wprowadzenie Eksploatacja węgla kamiennego systemem
Bardziej szczegółowoAnomalie gradientu pionowego przyspieszenia siły ciężkości jako narzędzie do badania zmian o charakterze hydrologicznym
Anomalie gradientu pionowego przyspieszenia siły ciężkości jako narzędzie do badania zmian o charakterze hydrologicznym Dawid Pruchnik Politechnika Warszawska 16 września 2016 Cel pracy Zbadanie możliwości
Bardziej szczegółowoŚrodowisko i prace rozpoznawcze dotyczące gazu z łupków WYNIKI MONITORINGU SEJSMICZNEGO
Środowisko i prace rozpoznawcze dotyczące gazu z łupków WYNIKI MONITORINGU SEJSMICZNEGO Autorzy: Główny Instytut Górnictwa dr hab. inż. Adam Lurka prof. GIG kierownik zadania dr hab. inż. Grzegorz Mutke
Bardziej szczegółowoAdam FREJ 1 Abstract Key words: Wstęp Dane pomiarowe
Adam FREJ 1 WYZNACZENIE PARAMETRÓW RELACJI TŁUMIENIA Z UWZGLĘDNIENIEM AMPLIFIKACJI DLA WYBRANYCH REJONÓW NIECKI BYTOMSKIEJ (GÓRNY ŘLĄSK) THE ESTIMATION OF ATTENUATION RELATIONS WITH THE AMPLIFICATION OF
Bardziej szczegółowowww.unimetal.pl NIP: 7671447269
EGZ. NR 1 UNIMETAL Sp. z o.o. tel. +8 67 26 0 80 ul. Kujańska 10 tel. +8 67 26 22 71 77 00 Złotów fax +8 67 26 26 7 www.unimetal.pl NIP: 76717269 I N W E N T A R Y Z A C J A B U D O W L A N A W R A Z Z
Bardziej szczegółowoMETODYKA POMIAROWO-INTERPRETACYJNA WYZNACZANIA MODELU BUDYNKU PRZYDATNEGO W OCENIE WPŁYWU DRGAŃ PARASEJSMICZNYCH NA LUDZI
JANUSZ KAWECKI, KRZYSZTOF STYPUŁA METODYKA POMIAROWO-INTERPRETACYJNA WYZNACZANIA MODELU BUDYNKU PRZYDATNEGO W OCENIE WPŁYWU DRGAŃ PARASEJSMICZNYCH NA LUDZI METHODS OF DETERMINATION OF A BUILDING MODEL
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczenia jednopłaszczyznowe wyważanie wirników
Instrukcja do ćwiczenia jednopłaszczyznowe wyważanie wirników 1. Podstawowe pojęcia związane z niewyważeniem Stan niewyważenia stan wirnika określony takim rozkładem masy, który w czasie wirowania wywołuje
Bardziej szczegółowoZastosowanie metody MASW do wyznaczania profilu prędkościowego warstw przypowierzchniowych
Mat. Symp. str. 493 499 Robert SIATA, Jacek CHODACKI Główny Instytut Górnictwa, Katowice Zastosowanie metody MASW do wyznaczania profilu prędkościowego warstw przypowierzchniowych Streszczenie Rozpoznanie
Bardziej szczegółowoPROJEKT STOPY FUNDAMENTOWEJ
TOK POSTĘPOWANIA PRZY PROJEKTOWANIU STOPY FUNDAMENTOWEJ OBCIĄŻONEJ MIMOŚRODOWO WEDŁUG WYTYCZNYCH PN-EN 1997-1 Eurokod 7 Przyjęte do obliczeń dane i założenia: V, H, M wartości charakterystyczne obciążeń
Bardziej szczegółowoDRGANIA ELEMENTÓW KONSTRUKCJI
DRGANIA ELEMENTÓW KONSTRUKCJI (Wprowadzenie) Drgania elementów konstrukcji (prętów, wałów, belek) jak i całych konstrukcji należą do ważnych zagadnień dynamiki konstrukcji Przyczyna: nawet niewielkie drgania
Bardziej szczegółowoPrzykład wykorzystania lineamentów do analizy wysokoenergetycznej sejsmiczności na obszarze kopalń LGOM
WARSZTATY 2007 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Materiały Warsztatów str. 373 380 Elżbieta PILECKA Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków Przykład wykorzystania lineamentów
Bardziej szczegółowoWYBRANE ELEMENTY GEOFIZYKI
WYBRANE ELEMENTY GEOFIZYKI Wykład 2: Sejsmologia i sejsmika: trzęsienia Ziemi, fale sejsmiczne, fizyka trzęsień Ziemi w świetle teorii ruchu bloków litosferycznych. prof. dr hab. inż. Janusz Bogusz Zakład
Bardziej szczegółowoPrognozowanie przekazywania drgań pochodzenia górniczego z gruntu na budynek z wykorzystaniem SSN
POLITECHNIKA KRAKOWSKA WYDZIAŁ INŻYNIERII LĄDOWEJ INSTYTUT MECHANIKI BUDOWLI Prognozowanie przekazywania drgań pochodzenia górniczego z gruntu na budynek z wykorzystaniem SSN ROZPRAWA DOKTORSKA mgr inż.
Bardziej szczegółowoDwa w jednym teście. Badane parametry
Dwa w jednym teście Rys. Jacek Kubiś, Wimad Schemat zawieszenia z zaznaczeniem wprowadzonych pojęć Urządzenia do kontroli zawieszeń metodą Boge badają ich działanie w przebiegach czasowych. Wyniki zależą
Bardziej szczegółowoANALIZA ODLEGŁOŚCI I CZASU MIĘDZY WSTRZĄSAMI ZE STRZELAŃ TORPEDUJĄCYCH A SAMOISTNYMI O ENERGII RZĘDU E4 J W WARUNKACH KW SA KWK,,PIAST
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt 1 2008 Józef Rusinek*, Stanisław Kurnik** ANALIZA ODLEGŁOŚCI I CZASU MIĘDZY WSTRZĄSAMI ZE STRZELAŃ TORPEDUJĄCYCH A SAMOISTNYMI O ENERGII RZĘDU E4 J W WARUNKACH KW
Bardziej szczegółowoOcena oddziaływania wstrząsów sejsmicznych na powierzchnię w rejonie KWB Bełchatów
WARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 409 418 Grzegorz MUTKE, Robert SIATA Główny Instytut Górnictwa, Katowice Ocena oddziaływania wstrząsów sejsmicznych na powierzchnię
Bardziej szczegółowoDokumentacja i badania dla II kategorii geotechnicznej Dokumentacja geotechniczna warunków posadowienia.
Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Dokumentacja i badania dla II kategorii geotechnicznej Dokumentacja geotechniczna warunków posadowienia. Badania kategorii II Program badań Program powinien określać
Bardziej szczegółowoANALIZA SKUTKÓW DUśEGO WSTRZĄSU GÓRNICZEGO NA ZABUDOWĘ POWIERZCHNIOWĄ MIASTA POLKOWICE
Dr inŝ. Maciej Yan MINCH, maciej.minch@pwr.wroc.pl Instytut Budownictwa Politechniki Wrocławskiej Mgr inŝ. Zbigniew SAMOKAR, KGHM Polska Miedź S.A., Oddział ZG Rudna ANALIZA SKUTKÓW DUśEGO WSTRZĄSU GÓRNICZEGO
Bardziej szczegółowoRodzaj bloku Symbol elementu b/h Masa [kg] Objętość [m] 0,345 0,460 0,578 bloki drzwiowe BPD/149/228 865 0,346 BP/89/112
Bloki ścienne piwniczne dla budownictwa wielkoblokowego. Bloki (tzw. typ cegła żerańska ) są elementami konstrukcyjnymi, dostosowanymi do przeniesienia obciążeń z 5 kondygnacji nadziemnych. Budynki w których
Bardziej szczegółowoWydział Chemii Uniwersytet Łódzki ul. Tamka 12, Łódź
Wydział Chemii Uniwersytet Łódzki ul. Tamka 12, 91-403 Łódź Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30.10.2003r. W sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
Bardziej szczegółowoWpływ zawilgocenia ściany zewnętrznej budynku mieszkalnego na rozkład temperatur wewnętrznych
Wpływ zawilgocenia ściany zewnętrznej budynku mieszkalnego na rozkład temperatur wewnętrznych W wyniku programu badań transportu wilgoci i soli rozpuszczalnych w ścianach obiektów historycznych, przeprowadzono
Bardziej szczegółowoKSMD APN 2 lata pracy w kopalniach odkrywkowych
KSMD APN 2 lata pracy w kopalniach odkrywkowych Katedra Górnictwa Odkrywkowego Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Prelegent: Józef Pyra KSMD APN Przy skutecznym urabianiu złóż z użyciem MW, zawsze będą
Bardziej szczegółowoWarszawa, 22 luty 2016 r.
tel.: 022/ 380 12 12; fax.: 0 22 380 12 11 e-mail: biuro.warszawa@grontmij.pl 02-703 Warszawa, ul. Bukowińska 22B INWESTOR: Wodociągi Białostockie Sp. z o. o. ul. Młynowa 52/1, 15-404 Białystok UMOWA:
Bardziej szczegółowoZagrożenia pogórnicze na terenach dawnych podziemnych kopalń węgla brunatnego w rejonie Piły-Młyna (woj. Kujawsko-Pomorskie)
Zagrożenia pogórnicze na terenach dawnych podziemnych kopalń węgla brunatnego w rejonie Piły-Młyna (woj. Kujawsko-Pomorskie) dr inż. A.Kotyrba, dr inż. A.Frolik dr inż. Ł.Kortas, mgr S.Siwek Główny Instytut
Bardziej szczegółowoWPŁYW OPÓŹNIEŃ MILISEKUNDOWYCH PRZY PROWADZENIU STRZELAŃ EKSPLOATACYJNYCH NA CZĘSTOTLIWOŚCIOWE CHARAKTERYSTYKI DRGAŃ GRUNTU I BUDYNKÓW
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 28 Zeszyt 3/1 2004 Jan Winzer* WPŁYW OPÓŹNIEŃ MILISEKUNDOWYCH PRZY PROWADZENIU STRZELAŃ EKSPLOATACYJNYCH NA CZĘSTOTLIWOŚCIOWE CHARAKTERYSTYKI DRGAŃ GRUNTU I BUDYNKÓW 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoStanisław SPECZIK, Ireneusz ŚNIEGOWSKI, Zbigniew SAMOKAR, Michał JĘDRZEJEC KGHM Polska Miedź S.A., Lubin
WARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 419 432 Stanisław SPECZIK, Ireneusz ŚNIEGOWSKI, Zbigniew SAMOKAR, Michał JĘDRZEJEC KGHM Polska Miedź S.A., Lubin Skutki wystąpienia
Bardziej szczegółowoWPŁYW ODDZIAŁYWAŃ GÓRNICZYCH NA STAN TECHNICZNY BUDYNKÓW O KONSTRUKCJI WIELKOPŁYTOWEJ
KAROL FIREK, JACEK DĘBOWSKI WPŁYW ODDZIAŁYWAŃ GÓRNICZYCH NA STAN TECHNICZNY BUDYNKÓW O KONSTRUKCJI WIELKOPŁYTOWEJ INFLUENCE OF THE MINING EFFECTS ON THE TECHNICAL STATE OF THE PANEL HOUSING Streszczenie
Bardziej szczegółowoPromieniowanie stacji bazowych telefonii komórkowej na tle pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez duże ośrodki radiowo-telewizyjne
Promieniowanie stacji bazowych telefonii komórkowej na tle pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez duże ośrodki radiowo-telewizyjne Fryderyk Lewicki Telekomunikacja Polska, Departament Centrum Badawczo-Rozwojowe,
Bardziej szczegółowoKarta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego działalność górnicza Deformacje nieciągłe
Karta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego działalność górnicza Deformacje nieciągłe Nr ewidencyjny M-34-63-A-c/G/N/4 Lokalizacja: Województwo Powiat Gmina Miejscowość Rodzaj zakładu górniczego:
Bardziej szczegółowoEUROKODY. dr inż. Monika Siewczyńska
EUROKODY dr inż. Monika Siewczyńska PN-EN 1991-1-4:2008 Oddziaływania ogólne Oddziaływania wiatru oraz AC:2009, Ap1:2010 i Ap2:2010 Zakres obowiązywania budynki i budowle o wysokości do 200 m, mosty o
Bardziej szczegółowoPolitechnika Poznańska Wydział Elektryczny. Metoda Elementów Skończonych
Politechnika Poznańska Wydział Elektryczny Metoda Elementów Skończonych Laboratorium Prowadzący: dr hab. T. Stręk, prof. nadzw. Autor projektu: Łukasz Przybylak 1 Wstęp W niniejszej pracy pokazano zastosowania
Bardziej szczegółowoWykopy - wpływ odwadniania na osiadanie obiektów budowlanych.
Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Szczecin Wykopy - wpływ odwadniania na osiadanie obiektów budowlanych. Obniżenie zwierciadła wody podziemnej powoduje przyrost naprężenia w gruncie, a w rezultacie
Bardziej szczegółowoZadanie Cyfryzacja grida i analiza geometrii stropu pułapki w kontekście geologicznym
Zadanie 1 1. Cyfryzacja grida i analiza geometrii stropu pułapki w kontekście geologicznym Pierwszym etapem wykonania zadania było przycięcie danego obrazu tak aby pozostał tylko obszar grida. Obrobiony
Bardziej szczegółowoKLIMATYZACJA CENTRALNA LGOM. SYSTEMY CENTRALNEJ KLIMATYZACJI ZAPROJEKTOWANE I ZBUDOWANE PRZEZ PeBeKa S.A. DLA KGHM POLSKA MIEDŹ S.A.
Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń PeBeKa S.A. jest jedną z czołowych spółek w branży budowlanej w Polsce. Funkcjonuje w ramach grupy kapitałowej KGHM Polska Miedź S.A., jednego z największych producentów
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. PODSTAWOWE DEFINICJE I POJĘCIA 9 (opracowała: J. Bzówka) 1. WPROWADZENIE 41
SPIS TREŚCI PODSTAWOWE DEFINICJE I POJĘCIA 9 1. WPROWADZENIE 41 2. DOKUMENTOWANIE GEOTECHNICZNE I GEOLOGICZNO INŻYNIERSKIE.. 43 2.1. Wymagania ogólne dokumentowania badań. 43 2.2. Przedstawienie danych
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA
EKSPERTYZA WRAZ Z INWENTARYZACJĄ STANU ISTNIEJĄCEGO BUDYNKU OFICYNY przy ul. Wesołej 38 w Kielcach 2 ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA I. OPIS TECHNICZNY II. III. DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA RYSUNKI - INWENTARYZACJA
Bardziej szczegółowoAnaliza możliwości ograniczenia drgań w podłożu od pojazdów szynowych na przykładzie wybranego tunelu
ADAMCZYK Jan 1 TARGOSZ Jan 2 BROŻEK Grzegorz 3 HEBDA Maciej 4 Analiza możliwości ograniczenia drgań w podłożu od pojazdów szynowych na przykładzie wybranego tunelu WSTĘP Przedmiotem niniejszego artykułu
Bardziej szczegółowoUNORMOWANE SPEKTRA ODPOWIEDZI OD DRGAŃ POWIERZCHNIOWYCH WZBUDZANYCH WSTRZĄSAMI GÓRNICZYMI
CZASOPISMO INŻYNIERII LĄDOWEJ, ŚRODOWISKA I ARCHITEKTURY JOURNAL OF CIVIL ENGINEERING, ENVIRONMENT AND ARCHITECTURE JCEEA, t. XXXI, z. 61 (2/14), kwiecień-czerwiec 2014, s. 69-80 Krystyna KUŹNIAR 1 Edward
Bardziej szczegółowo36P5 POWTÓRKA FIKCYJNY EGZAMIN MATURALNYZ FIZYKI I ASTRONOMII - V POZIOM PODSTAWOWY
36P5 POWTÓRKA FIKCYJNY EGZAMIN MATURALNYZ FIZYKI I ASTRONOMII - V Drgania Fale Akustyka Optyka geometryczna POZIOM PODSTAWOWY Rozwiązanie zadań należy zapisać w wyznaczonych miejscach pod treścią zadania
Bardziej szczegółowoEKSPERTYZA TECHNICZNA
EKSPERTYZA TECHNICZNA Obiekt: Budynek PTTK o/w Olkuszu 32-300 Olkusz, ul. Rynek 20 Zakres ekspertyzy: Ocena stanu technicznego Opracował: inż. Jakub Łaskawiec Str. 1 Spis treści: 1. DANE FORMALNE 1.1.
Bardziej szczegółowoPRZEGLĄD GÓRNICZY 2014
86 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2014 UKD 622.333: 622.83/84: 622.550.3 Aktywność sejsmiczna w pokładach siodłowych 506 i 507 a kształtowanie się zagrożenia sejsmicznego w obrębie pola ściany 2 w pokładzie 502wg w
Bardziej szczegółowoMuzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie 2/28 SPIS TREŚCI 1. PRZEDMIOT PRACY... 4 2. PODSTAWY FORMALNE PRACY... 4 3. CEL I ZAKRES PRACY... 4 4. WYKONAWCA PRACY... 4 5. OPIS MIERZONEGO BUDYNKU... 5 6. OPIS
Bardziej szczegółowoDr hab. inż. Krzysztof Tajduś, prof. IMG PAN Kraków, Instytut Mechaniki Górotworu Polskiej Akademii Nauk ul. Reymonta Kraków
Dr hab. inż. Krzysztof Tajduś, prof. IMG PAN Kraków, 24.12.2018 Instytut Mechaniki Górotworu Polskiej Akademii Nauk ul. Reymonta 27 30-059 Kraków RECENZJA Rozprawy doktorskiej mgr inż. Michała Witkowskiego
Bardziej szczegółowoDrgania pochodzenia górniczego gruntu i fundamentu budynku w ocenie ich szkodliwości
Zeszyty Naukowe nstytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk rok 216, nr 94, s. 5 14 Krystyna KUŹNAR*, Tadeusz TATARA** Drgania pochodzenia górniczego u i u budynku w ocenie
Bardziej szczegółowoWYŻSZA SZKOŁA EKOLOGII I ZARZĄDZANIA. 00-792 Warszawa, ul. Olszewska 12 BUDOWNICTWO OGÓLNE. plansze dydaktyczne. Część II
WYŻSZA SZKOŁA EKOLOGII I ZARZĄDZANIA Wydział Architektury 00-792 Warszawa, ul. Olszewska 12 BUDOWNICTWO OGÓLNE plansze dydaktyczne Część II Obiekty budowlane Budynki Oznaczenia w projektowaniu podstawowych
Bardziej szczegółowoKarta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego działalność górnicza Deformacje nieciągłe
Karta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego działalność górnicza Deformacje nieciągłe Nr ewidencyjny M-34-62-C-c/G/N/5 Lokalizacja: Województwo Powiat Gmina Miejscowość Rodzaj zakładu górniczego:
Bardziej szczegółowoBadanie widma fali akustycznej
Politechnika Łódzka FTIMS Kierunek: Informatyka rok akademicki: 00/009 sem.. grupa II Termin: 10 III 009 Nr. ćwiczenia: 1 Temat ćwiczenia: Badanie widma fali akustycznej Nr. studenta: 6 Nr. albumu: 15101
Bardziej szczegółowoKarta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego działalność górnicza Deformacje nieciągłe
Karta dokumentacyjna naturalnego zagrożenia geologicznego działalność górnicza Deformacje nieciągłe Nr ewidencyjny M-34-63-A-a/G/N/6 Lokalizacja: Województwo Powiat Gmina Miejscowość Śląskie Miasto Katowice
Bardziej szczegółowoWARUNKI WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH M.20.02.01. Próbne obciążenie obiektu mostowego
WARUNKI WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH Próbne obciążenie obiektu mostowego 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Warunków wykonania i odbioru robót budowlanych Przedmiotem niniejszych Warunków wykonania i odbioru
Bardziej szczegółowoWypadki i katastrofy
Wypadki i katastrofy EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA PAMIETAJ!! TEKST PODKREŚLONY LUB WYTŁUSZCZONY JEST DO ZAPAMIETANIA Opracował: Mirosław Chorąży UWAGA WYPADEK!!! Zderzenie tramwajów przy ul. Legnickiej
Bardziej szczegółowodr hab. inż. LESŁAW ZABUSKI ***
POMIARY INKLINOMETRYCZNE dr hab. inż. LESŁAW ZABUSKI Konsultant Rozenblat Sp. z o.o. *** CEL Celem pomiarów inklinometrycznych jest stwierdzenie, czy i w jakim stopniu badany teren podlega deformacjom,
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE NR.6. Temat : Wyznaczanie drgań mechanicznych przekładni zębatych podczas badań odbiorczych
ĆWICZENIE NR.6 Temat : Wyznaczanie drgań mechanicznych przekładni zębatych podczas badań odbiorczych 1. Wstęp W nowoczesnych przekładniach zębatych dąży się do uzyskania małych gabarytów w stosunku do
Bardziej szczegółowo