Edward MACIĄG*, Jan WINZER**, Roman BIESSIKIRSKI** * Politechnika Krakowska ** Akademia Górniczo-Hutnicza

Transkrypt

1 WARSZTATY 27 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Materiały Warsztatów str Edward MACIĄG*, Jan WINZER**, Roman BIESSIKIRSKI** * Politechnika Krakowska ** Akademia Górniczo-Hutnicza Współdziałanie niskich budynków z podłożem w przypadku strzelań MW w kamieniołomach Streszczenie W trakcie odpalania ładunków (MW) w kamieniołomach wzbudzane są drgania, które mogą być szkodliwe dla zabudowy w sąsiedztwie. Dokonuje się oceny zmian przebiegów prędkości drgań w procesie ich przekazywania się z gruntu na niskie budynki mieszkalne. Obserwowane są istotne różnice w poziomie wzbudzonych drgań w zależności od ośrodka, w którym są inicjowane i podłoża gruntowego na drodze propagacji tych drgań. 1. Wstęp Zjawisko współpracy konstrukcji i podłoża na działania sejsmiczne i parasejsmiczne, wynikające z wzajemnego oddziaływania układu konstrukcja podłoże, nosi nazwę interakcji dynamicznej albo współdziałania układu budynek podłoże gruntowe. Odpowiedź budynku posadowionego na odkształcalnym podłożu może się różnić od tej, jaką może mieć budynek posadowiony na sztywnym podłożu. Ruch zarejestrowany na fundamencie konstrukcji, a także na gruncie w bezpośrednim jego sąsiedztwie może być różny od tego, jaki mógłby być zarejestrowany w przypadku braku budynku lub na gruncie obok budynku, gdzie drgania budynku nie wpływają już na drgania gruntu. Źródłami drgań parasejsmicznych mogą być roboty strzałowe prowadzone w kopalniach odkrywkowych, wbijanie pali fundamentowych i ścianek szczelnych, stosowanie materiałów wybuchowych (MW) przy robotach ziemnych, budowlanych (np. wyburzenia), kafary hutnicze, młoty kuzienne oraz pojazdy drogowe i kolejowe. Są to więc drgania spowodowane bezpośrednią działalnością człowieka. Odpalanie ładunków materiału wybuchowego MW w kamieniołomach stanowi źródło najintensywniejszych drgań parasejsmicznych. Są też źródła drgań spowodowane pośrednią działalnością człowieka, ale geofizycy tak wzbudzane drgania nazywają sejsmicznymi, np. od wstrząsów górniczych wywoływanych podziemną eksploatacją górniczą. Z inżynierskiego punktu widzenia ważne jest określenie warunków, przy jakich współdziałanie układu budynek podłoże ma znaczenie praktyczne. W zjawisku współdziałania występuje wyraźne sprzężenie zachowania się budynku i podłoża. Zbadanie zjawiska współdziałania układu budynek podłoże gruntowe może dać odpowiedź, na następujące ważne pytania: 297

2 E. MACIĄG, J. WINZER, R. BIESSIKIRSKI Współdziałanie niskich budynków z podłożem 1. Czy można rejestrować drgania gruntu przed budynkiem i przyjmować je do oceny szkodliwości dla budynku, czy też należy je mierzyć w dolnej części budynku (w poziomie terenu lub poniżej)? 2. Czy drgania pomierzone na swobodnej powierzchni gruntu (niezabudowanej) przy tej samej odległości od źródła drgań (co istniejący lub projektowany budynek), ale po określonej redukcji mogą być przyjęte do oceny szkodliwości drgań dla budynków? Złożone cechy gruntu, geometria fundamentów budynków, różne cechy dynamiczne budynków i z reguły) złożony charakter drgań przekazujących się na budynki powodują, że problem współdziałania układu budynek podłoże jest skomplikowany. Zagadnieniu współdziałania układów niski budynek podłoże gruntowe w przypadku drgań wzbudzanych robotami strzałowymi w kopalniach odkrywkowych poświęcony jest niniejszy referat. 2. Współdziałanie niskich budynków z podłożem w przypadku odpalania ładunków MW Zgodnie z wymogiem PN-85/B-217 (1985) ocenę szkodliwości drgań parasejsmicznych dla budynków przeprowadza się na podstawie drgań mierzonych w budynkach w poziomie terenu lub poniżej (na fundamentach lub ścianach nośnych piwnic). Swego czasu badając przekazywanie się drgań z gruntu na parterowy budynek, w trakcie odpalania ładunków materiału wybuchowego MW w kamieniołomie, zaobserwowano brak zmiany przebiegów drgań budynku w poziomie terenu względem drgań gruntu obok budynku. Brak zmian w przebiegach drgań gruntu i dolnej części niskiego budynku zaobserwowano w przypadku stosowania strzelań dużych ładunków MW (w otworach) bez stosowania zapalników milisekundowych (odpalanie natychmiastowe) (Maciąg, Tatara 2). Tak wzbudzane drgania charakteryzowały się niskimi dominującymi częstotliwościami. Obecnie coraz powszechniej stosuje się systemy nieelektryczne, które umożliwiają odpalanie ładunków MW z opóźnieniami dobieranymi z zakresu 17, 25, 42, 67, 19, 176 i 285 ms. Stwarza to możliwości odpalania coraz większej liczby otworów w serii od kilku do kilkudziesięciu i więcej, zachowując jednocześnie ograniczenia wynikające z wielkości ładunku przypadającego na opóźnienie milisekundowe. W przypadku zastosowania opóźnień milisekundowych wzbudzane są drgania gruntu o innym charakterze niż w przypadku odpalania dużych ładunków MW bez opóźnień. Badanie współdziałania układu budynek podłoże poprzez przekazywanie się drgań z gruntu na fundament budynku przeprowadza się przez jednoczesny pomiar drgań gruntu obok budynku i fundamentu (lub ścian nośnych piwnic) budynku Opis przeprowadzanych pomiarów w miejscowości K oraz analiza wyników tych pomiarów W miejscowości K badano przekazywanie się drgań z gruntu na jednopiętrowy murowy budynek (będący w stanie surowym, przez to łatwo dostępny) w trakcie robót strzałowych prowadzonych w sąsiednim kamieniołomie, przy różnych ładunkach całkowitych Qz wynoszących od 11 do 53 kg MW, przy różnych ładunkach w otworach i przypadających na opóźnienie milisekundowe Qz = 55/218 kg. Liczba otworów w poszczególnych seriach wynosiła od 11 do 25. Odpalanie ładunków MW prowadzono w trzech piętrach eksploatacyjnych, przy odległościach epicentralnych (źródło drgań badany budynek) wynoszących od 63 do 92 m. Zakres pomiarów drgań był szerszy niż wynikałby tylko z potrzeby oceny 298

3 WARSZTATY 27 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie przekazywania się drgań z gruntu na budynek w poziomie terenu. Mierzono drgania gruntu ok. 5 m przed budynkiem (w bardzo bliskiej odległości od budynku, jego drgania mogą oddziaływać na drgania gruntu w bezpośrednim sąsiedztwie), drgania budynku w poziomie terenu i w poziomie stropu parteru. Dodatkowo dokonano równoczesnego pomiaru drgań dwu ścian podłużnych budynku w poziomie terenu (od strony kamieniołomu i po stronie przeciwnej). Na rys. 2.1 pokazano lokalizację badanego budynku względem kamieniołomu. Pokazano też kilka miejsc odpalenia ładunków MW. Rys Lokalizacja budynku względem kamieniołomu Fig The location of the building in relation to the quarry Jednoczesny pomiar drgań gruntu i budynku w poziomie terenu pozwala ocenić zmiany przebiegów drgań na styku grunt budynek i ewentualną redukcję maksymalnych wartości prędkości drgań gruntu po przekazaniu się na dolną część budynku. Budynki, na ogół, stanowią dla drgań gruntu w pewnym stopniu rolę filtrów dolnoprzepustowych redukując głównie składowe drgań z wyższymi częstotliwościami. Składowe poziome drgań rejestrowane w budynku w poziomie terenu (lub niżej) wykorzystuje się do oceny ich szkodliwości dla badanego 299

4 E. MACIĄG, J. WINZER, R. BIESSIKIRSKI Współdziałanie niskich budynków z podłożem budynku. Jednoczesny pomiar drgań dolnej części budynku i w poziomie I piętra pozwala na ogół ocenić podstawowe częstotliwości rezonansowe drgań budynku (odpowiednio w kierunku x i y); różnice przemieszczeń (uzyskiwane poprzez całkowanie prędkości drgań z korektą linii bazowej) pozwalają na ocenę stanu deformacji tego budynku. Jednoczesny pomiar drgań pionowych obu ścian podłużnych budynku w poziomie terenu pozwala określić drgania wahadłowe (skrętne) budynku względem jego osi podłużnej. W wyniku analizy pomierzonych drgań gruntu i budynku dostrzega się zmianę charakteru drgań budynku w poziomie terenu względem drgań gruntu. Dla ilustracji powyższego na rys. 2.2 pokazane są dwa przebiegi drgań jeden z gruntu, drugi z budynku. a) x 1 [mm/s] b) x 2 [mm/s] czas [s] Rys Składowe poziome x drgań: a) gruntu, b) budynku w poziomie terenu Fig Horizontal components x of vibrations: a) ground, b) building at the ground level Częstotliwości dominujące drgań budynku w poziomie terenu są z reguły nieco niższe niż drgań gruntu, co potwierdza widmo amplitudowe (rys. 2.3), wykonane na podstawie drgań z rys W tabeli 2.1 zestawiono maksymalne wartości prędkości drgań (v max) gruntu i budynku z dziesięciu serii pomiarowych. Poziom drgań jest niski i nie przeprowadza się oceny szkodliwości pomierzonych drgań dla omawianego budynku. Średnio biorąc v max składowych poziomych drgań budynku w poziomie terenu w warunkach kamieniołomu w T. (złoże: wapienie dewońskie), są mniejsze o 25 i 32% niż drgania gruntu, co widać z porównania danych zawartych w tabeli

5 Q WARSZTATY 27 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie a).4 amplituda x b) amplituda x częstotliwość [Hz] Rys Widmo amplitudowe drgań z rys. 2.2: a) gruntu, b) budynku w poziomie terenu Fig Amplitude spectrum of vibration from fig. 2.2: a) ground, b) at the ground level Tabela 2.1. Zestawienie maksymalnych wartości prędkości drgań vmax gruntu i budynku, [mm/s] Table 2.1. List of maximal velocity values of vibration vmax for ground and building, [mm/s] Lp seria Ładunek MW, kg Odległość e p i c e n t r a l n a r e, całkowity opóźnienia Q z m c x 1 y 1 z 1 x 2 y 2 z 2 x 3 y I ,8 1,,7,6,6,4 1,9* 3,3* 2 II ,5,6,4,3,4,2 1,3* 2,* 3 III ,5,6,3,3,4,2 1,3,6 4 IV ,5,5,4,3,4,2,9,7 5 V ,6,5,5,4,3,2,8,7 6 VI ,7,9,6,6,8,4 1, 1,4 7 VII ,,3,3,4,3,2,8,5 8 VIII ,7,8,6,6,6,3 1,1 1,4 9 IX ,5,3,3,5,2,2 1,,5 1 X ,6,8,4,4,3,3 1,,6 * drgania te pomierzono na wysokości stropu I piętra grunt Budynek w poziomie terenu I piętra 31

6 E. MACIĄG, J. WINZER, R. BIESSIKIRSKI Współdziałanie niskich budynków z podłożem Składowe pionowe drgań gruntu i budynku są mniej intensywne niż składowe poziome i ulegają większej redukcji na styku grunt budynek. Drgania wzrastają z wysokością budynku, co widać z porównania danych w kolumnach 12 i 13 tabeli 2.1 względem pozostałych danych. Drgania w poziomie I piętra są w tej samej fazie (lub minimalnie przesunięte względem drgań dolnej części budynku, co ilustruje rys. 2.4 przedstawiający przemieszczenia x w poziomie I piętra i budynku na wysokości terenu..15 przemieszczenie [mm] czas [s] x 3 x 2 Rys Poziome przemieszczenia x górnej i dolnej części budynku Fig Horizontal displacements x of high and bottom part of building Maksymalne przemieszczenie x na rys. 2.4 wynosi,12 mm (1,2 μm), a różnica między przemieszczeniami u góry i u dołu budynku równa jest ok.,5 μm. W serii IV i IX (por. dane tabeli 2.1) zarejestrowano podobne wartości v max. W serii IX, ładunek MW był tylko w jednym otworze (Q c = Q z = 12 kg), a w serii IV, Q c = 2188 kg był około 18 razy większy niż w serii IX, ale był załadowany do 21 otworów po 15 kg w każdym i odpalono go z opóźnieniem 42 ms między otworami. W przypadku milisekundowego odpalenia ładunków całkowity ładunek Q c praktycznie nie wpływa na wzrost v max (przy tej samej odległości epicentralnej) względem drgań od ładunku w jednym otworze; w pewnym stopniu może wzbudzać składowe drgań z niższymi dominującymi częstotliwościami. Z porównania danych w serii II i VIII (tabela 2.1.) można wnioskować, że wyższy poziom drgań zarejestrowany w trakcie odpalania ładunków w serii VIII jest skutkiem zastosowania większego opóźnienia milisekundowego (67 ms) niż w serii II (42 ms). Widma amplitudowe przebiegów składowych poziomych drgań I piętra i optyczna ocena tych drgań (jak np. na rys. 2.5) pozwoliły określić podstawowe częstotliwości rezonansowe badanego budynku. Pozostają one w paśmie: f 1xrez = 11,5 12,5 Hz w kierunku osi poprzecznej, f 1yrez = 13, 14,4 Hz w kierunku osi podłużnej budynku. Są to wysokie częstotliwości. W przypadku wzbudzania intensywniejszych drgań budynku, mogłyby być niższe. W tabeli 2.2 zebrano dane z pomiarów drgań ścian podłużnych budynku w poziomie terenu (od strony kamieniołomu i po stronie przeciwnej) oraz w poziomie I piętra. Na rys. 2.6 pokazano przemieszczenia pionowe ścian podłużnych (w poziomie terenu) wyznaczone po scałkowaniu prędkości drgań w p. z1 i z2 pomierzonych w serii XII (por. tabelę 2.2). 32

7 WARSZTATY 27 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Maksymalne wartości przemieszczeń wynoszą odpowiednio,9 i 1,2 μm. Przebiegi drgań z z1 i z2 są w tej samej fazie (lub minimalnie przesunięte). Z rys. 2.6 wynika, że maksymalna różnica między przemieszczeniami wynosi ok.,8 μm. a).8.4 x 3 [mm/s] b) czas [s] amplituda x częstotliwość [Hz] Rys Przebieg drgań x w poziomie I piętra (a) oraz jego widmo amplitudowe (b) Fig Record x at first floor (a) and its amplitude spectrum (b) przemieszczenie [mm] czas [s] Rys Przemieszczenia pionowe z1 i z2 ścian podłużnych budynku w poziomie terenu Fig Vertical displacements z1 and z2 of longitudinal walls at ground level z 1 z 2 33

8 e p i c e n t r a l n a r E. MACIĄG, J. WINZER, R. BIESSIKIRSKI Współdziałanie niskich budynków z podłożem Tabela 2.2. Zestawienie maksymalnych wartości prędkości drgań vmax budynku mm/s Table 2.2. List of maximal velocity of vibration vmax for building, mm/s Lp seria Ładunek MW, kg Odległość Budynek w poziomie grunt terenu I piętra całkowity Q c opóźnienia Q z e, m x 1 y 1 z 1 x 2 y 2 z 2 x 3 y XI ,6,6,4,7,8,4 1,1 1,2 2 XII ,6,5,4,7,8,5 1,,9 W miejscowości R. badano współdziałanie drgań gruntu z parterowym murowym budynkiem mieszkalnym w trakcie robót strzałowych prowadzonych w sąsiednim kamieniołomie. Złożem urabianym za pomocą MW jest dolomit dewoński. Z powodu pewnego zróżnicowania uwarstwienia tego złoża, mającego wpływ na wzbudzanie i propagację drgań, wyróżnia się w kopalni dwie strefy I i II. Odpalanie ładunków MW odbywa się w strefie I lub II, ale również może być tak, że część otworów serii może być w strefie I, a część w strefie II. Gdy otwory serii są jednocześnie w obu strefach, wpływ na charakter wzbudzanych drgań ma fakt inicjowania odpalania MW w strefie I czy II. Całkowite ładunki MW (Q c) wynosiły od 733 do 345 kg, a przypadające na otwór (Q z) od 73 do 14 kg. Odległości epicentralne były w granicach 33 do 38 m (tabela 2.3). Mierzono jednocześnie po trzy składowe drgań (x, y, z) gruntu obok budynku i budynku w poziomie terenu. Kierunek x odpowiada osi poprzecznej budynku, kierunek y osi podłużnej; przez z oznaczono składowe pionowe drgań. Tabela 2.3. Zestawienie maksymalnych wartości prędkości drgań vmax gruntu i budynku, [mm/s] Table 2.3. List of maximal velocity values of vibration vmax for ground and building, [mm/s] Lp. Seria/ strefa Ładunek MW, kg Qc Odległość epicentralna re, m całkowity opóźnienia Grunt Budynek w poziomie terenu Qz x1 y1 z1 x2 y2 z I/I ,5 5,9 8,1 1,5,7 2,6 2 II/II ,8 2,3 2,8,7 1,1 1,5 3 III/I i II ,3 11, 7,1 2,6 1,8 2,1 4 IV/I i II ,9 6, 3,8 1,4 1,2 1,8 5 V/II ,9 2, 3,7 2,3,9 2,4 6 VI/II i I , 8,5 8,9 1,2 2,9 1,3 7 VII/II , 12, 3,3,8 1,2 1,5 8 VIII/I ,7 7,9 5,3 1,6 1,2 2,9 34

9 WARSZTATY 27 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Na rys. 2.7 pokazano składowe poziome drgań (y) gruntu i budynku w poziomie terenu wzbudzone odpaleniem ładunków MW w strefie I (Q c = 164 kg, Q z = 133 kg, r e = 32 m, opóźnienie 25 ms). a) 1 5 y 1 [mm/s] -5 b) y 2 [mm/s] czas [s] Rys Drgania gruntu (a) i budynku w poziomie terenu (b) drgania wzbudzone w strefie I Fig Ground (a) and building vibrations at the ground level (b) vibrations excited in the zone I Z kolei na rys. 2.8 podane są widma amplitudowe wykonane na podstawie drgań z rys a).25.2 amplituda y b) amplituda y częstotliwość [Hz] Rys Widmo amplitudowe drgań z rys. 2.7 Fig Amplitude spectrum of vibrations from fig

10 E. MACIĄG, J. WINZER, R. BIESSIKIRSKI Współdziałanie niskich budynków z podłożem Z porównania rys. 2.7a i 2.7b widać istotne różnice w charakterze tych drgań. W trakcie przekazywania się drgań z gruntu na budynek, następuje wyraźna modyfikacja drgań gruntu; ma też miejsce duża redukcja intensywności drgań. v max drgań gruntu równe 7,9 mm/s redukuje się do 1,2 mm/s w przebiegu drgań budynku w poziomie terenu. Z rys. 2.7 i 2.8 widać zmniejszenie dominujących częstotliwości w przebiegu drgań dolnej części budynku względem drgań gruntu. Na rys. 2.9 pokazano składowe poziome drgań (y) gruntu i budynku w poziomie terenu wywołane odpaleniem ładunków MW w strefie II (Q c = 3173 kg, Q z = 144 kg, r e = 34 m, opóźnienie milisekundowe 25 ms). Przebieg drgań gruntu z rys. 2.9a zawiera tylko składowe z wysokimi częstotliwościami (5 6 Hz), co wynika też z rys. 2.1a. Drgania budynku w poziomie terenu z rys.2.9b zawierają głównie składowe drgań z niskimi częstotliwościami 8 12 Hz (por. rys.2.1b). a) 15 1 y 1, mm/s b) 5-5 y 2, mm/s czas [s] Rys Drgania gruntu (a) i budynku w poziomie trenu (b) drgania wzbudzone w strefie II Fig Ground vibrations (a) and building at ground level (b) vibrations excited in the zone II Jeśli otwory jakiejś serii są w strefie I i II, a odpalanie przebiega od strefy I do II, to przebiegi drgań gruntu i budynku maja charakter podobny do tych wywołanych tylko w strefie I i odwrotnie, jeśli odpalanie ładunków odbywa się od strefy II do I, charakter przebiegu drgań gruntu i budynku w poziomie terenu przypomina drgania wzbudzone w strefie II. W tabeli 2.3 zestawiono maksymalne wartości prędkości drgań v max gruntu i budynku w poziomie terenu z ośmiu serii pomiarowych. Poziom drgań gruntu jest tu wysoki. Maksymalne składowe poziomu drgań gruntu dochodzą do 12 mm/s, a składowe pionowe do 1 mm/s. We wszystkich odpalanych seriach następuje spadek v max gruntu na styku podłoże gruntowe budynek. Im wyższy jest poziom drgań gruntu, tym większy jest spadek v max w trakcie 36

11 WARSZTATY 27 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie przekazywania się drgań z gruntu na dolną część budynku. W przypadku składowych poziomych drgań, v max gruntu mogą zmniejszyć się nawet dziesięciokrotnie. Średnio biorąc, jeśli v max gruntu są mniejsze od 5 mm/s, to spadek maksymalnych wartości prędkości drgań pionowych wynosi 4% i poziomych 54%. W przypadku v max > 5mm/s spadek pionowych v max gruntu wynosi (średnio) 78%, a poziomych 8%. a).25.2 amplituda y b) amplituda y częstotliwość [Hz] Rys Widmo amplitudowe drgań z rys. 2.9 Fig Amplitude spectrum of vibrations from fig. 2.9 Jak bardzo odmienna byłaby ocena szkodliwości drgań dla budynku, gdyby zamiast składowych poziomych drgań budynku w poziomie terenu, przyjąć drgania gruntu. Przebieg prędkości drgań gruntu z rys. 2.7a i budynku w poziomie terenu z rys. 2.7b zróżniczkowano. Maksymalne wartości przyspieszeń wyniosły odpowiednio: a max gruntu równe 19 mm/s 2, a budynku w poziomie terenu 17 mm/s 2. Zróżniczkowanie drgań z rys. 2.9a i 2.9b prowadzi do a max równe odpowiednio 42 mm/s 2 (4,2 m/s 2 ) i 1 mm/s 2. Różniczkowane przebiegi prędkości drgań miały odfiltrowane składowe drgań powyżej 8 Hz. Z podanych przykładów wynika, że do ocen szkodliwości drgań budynków wzbudzanych odpalaniem ładunków wybuchowych MW w kopalniach odkrywkowych bardziej przydatne są prędkości drgań (niż przyspieszenia), w szczególności, gdy do tych ocen przyjmowane są drgania gruntu (Trifunac, Brady 1975; Zembaty, Chmielewski 22). W przypadku, gdy do oceny szkodliwości drgań dla budynków przyjmowane są drgania mierzone w dolnych częściach budynków (w poziomie terenu lub poniżej) preferowanym parametrem są też składowe poziome prędkości drgań; różnice w ocenach przy zastosowaniu przyspieszeń drgań zamiast prędkości drgań, będą niewielkie. 37

12 E. MACIĄG, J. WINZER, R. BIESSIKIRSKI Współdziałanie niskich budynków z podłożem 3. Podsumowanie W świetle wyników pomiarów drgań gruntu i niskich budynków (jedno i dwukondygnacyjnych) i analizy tych wyników, nie dostrzega się jednoznacznego sposobu przekazywania się z gruntu na niskie budynki drgań wzbudzanych odpalaniem ładunków MW w kopalniach odkrywkowych. Im wyższy poziom drgań gruntu, wynikający głównie ze składowych drgań z wyższymi częstotliwościami, tym większa jest modyfikacja przebiegu drgań gruntu na styku podłoże gruntowe budynek. Budynek spełnia wówczas rolę filtru dolnoprzepustowego; składowe drgań z wyższymi częstotliwościami są w znacznym stopniu zredukowane i w przebiegach drgań budynku w poziomie trenu (i poniżej) dominują składowe drgań z niższymi częstotliwościami. Gdy przebiegi drgań gruntu nie zawierają składowych z częstotliwościami powyżej 25 Hz, wówczas przekazują się na budynek w mało zmienionej formie i redukcja maksymalnych wartości prędkości drgań v max jest wówczas stosunkowo mała, do 25%. Tym niemniej, w świetle przedstawionych badań współdziałania niskich budynków z podłożem w przypadku odpalania ładunków MW widać, że do oceny szkodliwości drgań dla takich budynków należy brać prędkości drgań mierzone w budynkach w poziomie terenu (lub poniżej). Odpalanie ładunków MW wzbudza drgania umożliwiające określenie podstawowych częstotliwości rezonansowych drgań niskich budynków. Literatura [1] Maciąg E., Tatara T., 2: Interakcja układu budynek podłoże, podlegającego drganiom spowodowanym odstrzałami w kamieniołomach. Inżynieria i Budownictwo, nr 4 5. [2] PN-85/B-217, Ocena szkodliwości drgań przekazywanych przez podłoże na budynki, [3] Trifunac M.D., Brady A.G., 1975: On the correlation of seismic intensity scales with the peaks of recorded strong ground motion. Bulletin of the Seismological Society of America, vol. 65, no. 1. [4] Zembaty Z., Chmielewski T., 22: Opisowe intensywności trzęsień ziemi i możliwości ich stosowania do oceny wstrząsów górniczych. Inżynieria i Budownictwo, nr 9. Interaction of low buildings with ground in the case of explosive s firing During of explosive s firing in the quarries, vibrations are excited, which can be harmful for the buildings. Evaluation of changes of velocity recordings under vibration transmission from ground on the low buildings is observed. Higher ground vibrations more undergo of modification during the transmission to building. The building behaves as the low-pass filter, damping vibration components with higher frequencies. Przekazano: 26 marca 27 r. 38