Ocena wpływów wstrząsów górniczych na budynki
|
|
- Anatol Kaczor
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Edward MACIĄG Politechnika Krakowska, Kraków Mat. Symp. Warsztaty 2000 str Ocena wpływów wstrząsów górniczych na budynki Streszczenie Przedstawiono aktualny stan rozwoju zagadnienia oddziaływania wstrząsów górniczych na budynki, w tym: zakres potrzebnych badań sejsmometrycznych, charakterystykę drgań powierzchniowych wzbudzanych wstrząsami górniczymi, przyspieszeniowe spektrum odpowiedzi oraz różne metody oceny szkodliwości drgań dla budynków. Omówiono ocenę tej metody - przybliżoną i ścisłą. Podano przykładowe oceny z zastosowaniem analizy tercjowej z uwzględnieniem skal SWD normy PN-85/B Wstęp Źródła najintensywniejszych sejsmicznych i parasejsmicznych drgań znajdują się w pasie Polski południowej. Przez efekty sejsmiczne rozumujemy tu oddziaływania spowodowane przez źródła drgań, które pojawiają się spontanicznie, niezależnie od woli człowieka, nie wiemy kiedy mogą się zdarzyć. Polska jest krajem asejsmicznym, jednak fale sejsmiczne od silnych trzęsień ziemi, np. w Rumunii, wzbudzają drgania, głównie budynków wysokich w rejonach Polski południowej. Nie spowodowały one, jak dotąd, uszkodzeń budynków, ale wzbudzały niepokój mieszkańców. Wstrząsy górnicze wykazują szereg analogii do słabych trzęsień ziemi. Ich pojawienie się jest trudno prognozować, mimo, że są spowodowane w sposób pośredni działalnością człowieka. Oddziaływania wywołane tymi wstrząsami można oceniać w zakresie ich wpływu na budynki w pewnym stopniu podobnie, jak od słabych trzęsień ziemi. Wstrząsy górnicze propagują od hipocentrum (ognisko wstrząsu) do powierzchni terenu wywołując drgania podłoża, które z kolei są przekazywane na budynki w postaci tzw. wymuszeń kinematycznych. Siły dynamiczne jakie mogą wystąpić w budynkach na skutek wstrząsów górniczych zależą od intensywności drgań (w miejscu lokalizacji budynków) wzbudzanych tymi wstrząsami wewnątrz górotworu. Tak więc kluczową kwestią są poziomy drgań jakie mogą wystąpić w miejscu lokalizacji budynków. Z tego względu w niniejszym referacie sporo miejsca poświęca się zagadnieniu intensywności drgań występujących na powierzchni i pochodzących od wstrząsów górniczych. Między innymi jak i gdzie mierzyć te drgania, które wielkości są ważne w ocenie szkodliwości drgań dla budynków. Analizowany jest związek między charakterem drgań powierzchni w GZW i LGOM a odpornością różnych budynków na te drgania. 297
2 E. MACIĄG - Ocena wpływu wstrząsów górniczych na budynki 2. Dane o drganiach wzbudzanych wstrząsami górniczymi potrzebne do oceny ich szkodliwości dla budynków Do oceny oddziaływania wstrząsów górniczych na powierzchniową zabudowę praktycznie potrzebne są dane o silnych i bardzo silnych wstrząsach. Jako dane dla obiektów są niewystarczające, szacunkowo zresztą ocenione, takie parametry jak spodziewane (w miejscu lokalizacji obiektu) największe przyspieszenie drgań i odpowiadające im częstotliwości. Jeszcze przed paru laty, wszystkie pomiary drgań, w tym i powierzchniowych od wstrząsów górniczych, obejmowały prędkości. Powyższe wynikało z faktu, że szacunkowe oceny szkodliwości drgań dla obiektów prowadzono z wykorzystaniem prędkości drgań. Wielokrotnie postulowaliśmy na różnych forach w Polsce, wskazując, że w analizach dynamicznych są bardziej przydatne pomiary przyspieszeń drgań. Obecnie, prawie wszędzie gdzie prowadzi się pomiary drgań sejsmicznych mierzy się przyspieszenie drgań. Eksploatacja górnicza w rejonach LGOM i GZW odbywa się czasem pod obszarami charakteryzującymi się zwartą zabudową, dużym zaludnieniem oraz występowaniem obiektów przemysłowych. W związku z tym kwestia oddziaływania drgań powierzchniowych wzbudzanych wstrząsami górniczymi na środowisko, a w szczególności na powierzchniową zabudowę, jest bardzo ważnym problemem i jeszcze jak dotąd, dalekim do pełnego rozwiązania. Konieczne jest aby badania drgań powierzchniowych wzbudzanych wstrząsami górniczymi były prowadzone przez sejsmologów (geofizyków) tak, by mogły być wykorzystywane przez inżynierów budowlanych do wyznaczania sił sejsmicznych jakim mogą podlegać obiekty powierzchniowe. W tym względzie, przez wiele lat nie było współpracy między geofizykami a inżynierami budowlanymi, a przede wszystkim ze specjalistami z zakresu dynamiki konstrukcji. Zaważyło na tym stosowanie skali MSK zarówno przez geofizyków, jak i inżynierów budowlanych, a nawet pracowników naukowych nie znających w wystarczającym stopniu dynamiki konstrukcji, podstaw inżynierii sejsmicznej oraz problematyki wstrząsów górniczych. Na etapie praktycznie zupełnego braku rozpoznawania oddziaływania wstrząsów górniczych na budynki funkcjonowało jednak wielu specjalistów z tego zakresu. Niniejszy referat wskazuje na potrzeby z zakresu geofizyki wstrząsów górniczych, a przede wszystkim drgań powierzchniowych, tak by można było uwzględniać ich oddziaływania na budynki; jest bowiem tak, że niekoniecznie te same kryteria rozpoznania wstrząsów górniczych stosowane są przez geofizyków, a wymagane przez specjalistów z zakresu dynamiki konstrukcji. 2.1 Rozmieszczenie aparatury pomiarowej i stacji sejsmicznych Aparatura pomiarowa Gdy zalecane jest wykonanie pomiarów drgań podłoża i budynków istotnym jest właściwy dobór aparatury pomiarowej. W badaniach dynamicznych budynków poddanych oddziaływaniom od wstrząsów górniczych (pod tym pojęciem rozumiemy tu drgania wzbudzone eksplozjami (MW) w kamieniołomach oraz drgania wywołane wstrząsami w kopalniach węgla i rudy miedzi) zalecane jest wykonywanie pomiarów drgań za pomocą akcelerometrów z uwagi na łatwość dalszych analiz potrzebnych do oceny zachowania się obiektów oraz do oceny szkodliwości drgań na konstrukcje. W czasie badań wykonuje się na jednym stanowisku pomiar trzech składowych (dwie poziome oznaczane x, y - odpowiadają one kierunkowi poprzecznemu i podłużnemu badanej konstrukcji lub też kierunkom N-S i E-W, oraz pionowa - z). 298
3 Stacje sejsmiczne Podstawowym sposobem oceny efektów oddziaływania wstrząsów górotworu na obiekty jest zarejestrowanie rzeczywistych przebiegów drgań w badanym punkcie na gruncie lub w obiekcie. Rozwiązanie tego zagadnienia wymaga ciągłej rejestracji drgań powierzchni generowanych wstrząsami górniczymi. Konieczna jest rejestracja 3 składowych pełnych przebiegów drgań. W tym celu, w ostatnim okresie m.in. na terenie LGOM powstało szereg stacji pomiarowych mających na celu ciągłą rejestrację drgań powierzchniowych. Obecnie na tym terenie działa kilka stacji w kilku wsiach oraz w miastach Lublin, Polkowice. Na terenie wsi stacje lokalizowane są w typowych dla tego terenu budynkach lub na gruncie. W miastach aparatura jest zakładana w budynkach murowych typu willowego oraz w budynkach wielorodzinnych wznoszonych metodami uprzemysłowionymi oraz na gruncie. Na danym terenie stacje te działają przez pewien okres czasu po czym są przenoszone na inne obszary. Rozmieszczenie stacji i uzyskane z nich wyniki pozwalają ocenić intensywność drgań na danym obszarze. W przypadku uzyskania informacji z kopalni o podwyższonej lub spodziewanej wyższej sejsmiczności danego terenu, przenosi się aparaturę pomiarową do innej stacji na wskazanym obszarze. Uzyskane zapisy składowych całych przebiegów drgań pozwalają na ich dalszą analizę prowadzoną m.in. pod kątem oceny szkodliwości drgań na konstrukcje budynków, a także wyznaczenia wzorcowego spektrum odpowiedzi dla danego terenu. Wstrząsy zdarzają się przypadkowo, losowo, ich czas wystąpienia nie zależy od ludzi. Aparatura do rejestracji drgań od wstrząsów górniczych musi się automatycznie sama włączać w momencie wystąpienia wstrząsu. Aparatura może się włączać po przekroczeniu ustalonego poziomu drgań, bowiem w budynku w miejscu jej zainstalowania mogą wystąpić drgania od innych źródeł np. od trzaśnięcia drzwiami, podskoku, przejazdu pojazdu obok stanowiska pomiarowego, włączenia silnika itp. Aby uniknąć włączenia się aparatury, przynajmniej od części przypadkowych poza górniczych drgań, ustala się pewien próg intensywności drgań np. 30 czy 50 mm/s 2 dopiero po przekroczeniu którego włącza się aparatura do rejestracji drgań. Pomiary drgań pozwalają nie tylko na rejestrację rzeczywistego poziomu drgań z możliwością ich wykorzystania w ocenie szkodliwości dla budynków, ale mają też znaczenie psychologiczne. Wiadomo bowiem, że próg odczuwalności drgań przez ludzi jest niższy niż przez budynki. Niekiedy mieszkańcy odczuwają drgania od jakiegoś wstrząsu i dowiadują się ze wstrząs był bardzo silny. Uważają, że skoro ich budynek jest np. uszkodzony to należy się odszkodowanie, bo być może poprzednie wstrząsy wywołały uszkodzenie. Nie biorą pod uwagę, że o poziomie drgań w danym miejscu decydują głównie dwa czynniki: energia wstrząsu i odległość epicentralna. Informacja, że miał miejsce odczuty, jak się okazuje silny wstrząs, ale w dużej odległości epicentralnej (np. wynoszącej kilka kilometrów) nie jest przekonującą. Dopiero pokazanie, że mimo silnego wstrząsu brak jest zapisu lub zarejestrowany przebieg drgań przedstawia bardzo niski poziom drgań, może przekonać, że odczuwane drgania nie w każdym przypadku świadczą o ich dużej intensywności. Mimo ustalonego progu dla drgań przed rejestracją, zdarzają się na stacjach sejsmicznych LGOM zapisy drgań spowodowane nie wstrząsem górniczym, ale np. uderzeniem młotka lub spadającym ciężarem w pobliżu stanowiska pomiarowego. Ważne jest aby umieć rozróżnić drgania przypadkowe od spowodowanych wstrząsami górniczymi. Niekiedy dostajemy zarejestrowane przebiegi drgań, które są spowodowane innymi przyczynami, a traktowane są jako pochodzące od wstrząsów górniczych. Zagadnienie rozpoznawania charakteru przebiegów drgań ma ważne znaczenie w sytuacjach jak poniżej. 299
4 E. MACIĄG - Ocena wpływu wstrząsów górniczych na budynki W strefach epicentralnych nawet słabe wstrząsy o energii mniejszej niż 10 5 J mogą wzbudzać dość wysoki poziom drgań, oczywiście rejestrowany na stacji sejsmicznej o ile znajduje się w obszarze epicentralnym. Tak jest aktualnie np. w okolicy wsi Obora w Zakładzie Górniczym Lubin. W zestawie wstrząsów przygotowywanym przez zakłady górnicze na podstawie pomiarów w stacjach kopalnianych taki wstrząs jest odnotowywany, ale nie jest przedstawiany w ogólnodostępnych zestawach. Tak więc jest zapis przebiegu drgań, brak jest w zestawieniu wstrząsów danych o parametrach wstrząsu w momencie tego zapisu drgań. Umiejętność rozróżniania charakterów przebiegu drgań ma tu istotne znaczenie. Ponadto rodzi się postulat, aby ogólnodostępne zestawy danych o wstrząsach obejmowały również i słabe wstrząsy np. o energiach E>5x10 4 J. Spotykamy się z opracowaniami dotyczącymi oddziaływania drgań na budynki w warunkach LGOM a postulującymi uwzględnienie amplifikacji drgań tam pomierzonych. W przypadku pomiaru drgań prowadzonych na powierzchni (a tak jest w LGOM) amplifikacja już tkwi w uzyskanych wynikach pomiaru i wyniki te mogą być rozszerzone w obręb pobliskich terenów z uwagi na podobny nakład. Problem amplifikacji ma większe znaczenie w GZW; problematyką tą zajmuje się GIG i współczynniki amplifikacji są uwzględnione we wzorach na prognozowane intensywności drgań powierzchniowych. 2.2 Charakterystyka drgań powierzchniowych wywołanych wstrząsami górniczymi Wstrząsy pochodzenia górniczego są zjawiskami daleko odbiegającymi od innych źródeł drgań parasejsmicznych i są trudne w badaniu. Wyróżniają się dużą intensywnością względem innych drgań parasejsmicznych. Przebiegi powierzchniowych drgań od wstrząsów górniczych wykazują pewne podobieństwa, ale i różnice względem drgań powierzchniowych wzbudzanych ruchami tektonicznymi skorupy ziemskiej. Istotną cechą różniącą te drgania powierzchniowe jest czas trwania intensywnej fazy przebiegów drgań. W przypadku trzęsień ziemi ta faza wynosi średnio 20 s i więcej; w przypadku wstrząsów górniczych 0,5 1,5 s. Szczególnie krótki jest czas trwania intensywnej fazy przebiegu w obszarach epicentralnych. Przebiegi powierzchniowych drgań są bardzo nieregularne. Zmieniają się ich amplitudy w czasie a(t), a także częstotliwości f(t). Wstrząsy górnicze mają charakter bardziej lokalny, łatwiej jest poznać mechanizm ich powstawania, łatwiej zarejestrować powierzchniowe przebiegi drgań nimi wzbudzane, występują bowiem na ograniczonych obszarach - jest więc szansa poznać lepiej charakter przebiegów drgań na powierzchni i opracować, po rozpoznaniu tych zjawisk, metody pozwalające w miarę dokładnie określać spodziewane obciążenia. Na przykładzie zarejestrowanych przebiegów powierzchniowych drgań w LGOM, ogólnie można je scharakteryzować jako podobne do otrzymywanych w GZW, ale z dominującymi wyższymi częstotliwościami w porównaniu z częstotliwościami przebiegów drgań powierzchniowych zarejestrowanych w GZW. Różnicę tę dobrze ilustrują przyspieszeniowe spektra odpowiedzi z rys. 2.2a,b wykonane na podstawie dwu przykładowych przebiegów drgań zarejestrowanych odpowiednio w GZW 1 (rys.2.1a) i LGOM 2 (rys.2.1b). W rejonie Suchej Górnej, w oddziałach G-51 i G-52 O/ZG Polkowice - Sieroszowice I intensywność drgań powierzchniowych jest największa. Analiza przebiegów tych drgań wskazuje, że ich dominujące częstotliwości są nieco niższe niż w pozostałych rejonach LGOM. 1 Pomiaru drgań dokonał GIG w Katowicach 2 Pomiary przeprowadził Zakład Doświadczalny KGHM w Lubinie 300
5 Rys. 2.1 Dwa przykładowe zapisy przebiegów drgań zarejestrowane: a) w GZW i b) w LGOM Rys. 2.2 Przyspieszeniowe spektra odpowiedzi wykonane na podstawie dwu przykładowych przebiegów drgań zarejestrowanych odpowiednio w GZW i LGOM Pasmo dominujących częstotliwości przebiegów drgań z w/w rejonu jest szersze (z przesunięciem w kierunku niższych częstotliwości) niż w pozostałych rejonach. Na podstawie dotychczasowych badań prowadzonych w LGOM dotyczących powierzchniowych drgań pochodzących od wstrząsów górniczych wynika, że wszystkie 3 składowe drgań (N-S, E-W i Z) są tego samego rzędu. W ostatnim okresie w niektórych rejonach LGOM zarejestrowano bardzo intensywne przebiegi składowych pionowych drgań, zdecydowanie większe od składowych poziomych drgań. Na podstawie dotychczas przeanalizowanego materiału pomiarowego i opracowanych przyspieszeniowych spektrów odpowiedzi, o których piszemy w dalszej części niniejszej pracy, wynika, że maksima osiągane są w zakresie częstotliwości pozostającym w paśmie 2,5 12,5 Hz. 301
6 E. MACIĄG - Ocena wpływu wstrząsów górniczych na budynki Rys. 2.3 Przykładowy przebieg składowej poziomej przyspieszeń drgań zarejestrowany w stacji w Moskorzynie Na rys. 2.3, 2.4, 2.5 przykładowo przedstawiono wybrane bardzo intensywne przebiegi składowych poziomych przyspieszeń drgań zarejestrowanych odpowiednio na stacjach w Moskorzynie, Polkowicach Dolnych i Suchej Górnej. Maksymalne wartości złożonej amplitudy drgań przebiegów z rys. 2.3, 2.4, 2.5 wynoszą odpowiednio 807.5, 399 i 681 mm/s 2. Przebieg z rys. 2.3 cechuje wyjątkowo duża maksymalna amplituda ( a max= 807 mm/s 2 ). Charakter przebiegu drgań z rys. 2.4 jest nietypowy; jest to jednocyklowy udar o a max= 400 mm/s 2.Charakter tych przebiegów w zakresie częstotliwości jest dość odmienny. Rys. 2.4 Przykładowy przebieg składowej poziomej przyspieszeń drgań zarejestrowany w stacji w Polkowicach Dolnych 302
7 Rys. 2.5 Przykładowy przebieg składowej poziomej przyspieszeń drgań zarejestrowany w stacji w Suchej Górze Poszczególne składowe powierzchniowych drgań (E-W, N-S i Z) osiągają nawet, wartości przyspieszeń równe 1000 mm/s 2, wynoszące więc ok. 0,1 g, gdzie g jest przyspieszeniem ziemskim. Dalsze pomiary drgań w rejonie Suchej Górnej wymagają aparatury o zwiększonym zakresie dynamicznym przyspieszeń drgań. Obecnie stosowana akcelerometryczna aparatura pomiarowa na stacjach sejsmicznych LGOM może rejestrować bez przesterowań, przebiegi drgań o intensywności do 1m/s 2. Dalszą charakterystykę powierzchniowych drgań odpowiednio z LGOM i GZW przedstawia się poprzez wzorcowe względne przyspieszeniowe spektra odpowiedzi. Na obszarach eksploatacji górniczej występują też drgania powierzchniowe wzbudzane pod ziemią odpalaniem MW; niekiedy łączny odpalany ładunek wynosi i kilka ton. Nawet czasami udaje się zarejestrować drgania na powierzchni od tych eksplozji. Intensywność tych powierzchniowych drgań jest mała (są słyszalne na powierzchni), nie mogą być szkodliwe dla budynków i z tego powodu nie wymagają dalszych analiz. Z kolei nie mogą być pomijane w ocenie szkodliwości na zabudowę powierzchniową wstrząsy górnicze wzbudzane w kopalniach odkrywkowych odpalaniem MW. Są one kontrolowane przez człowieka, wiemy kiedy się zdarzają, mamy w pewnych granicach wpływ na intensywność drgań wzbudzanych przez odpalenie ładunków MW. Od tych samych ładunków w tej samej kopalni odkrywkowej intensywność drgań i ich charakter mogą znacznie się różnić. Muszą być badane, rozpoznawane, oceniane. Ten rodzaj drgań nie jest tu dalej omawiany. 2.3 Przyspieszeniowe spektrum odpowiedzi Do scharakteryzowania powierzchniowych przebiegów drgań wzbudzanych wstrząsami górniczymi stosuje się spektra odpowiedzi. Tak więc spektrum odpowiedzi zawiera informacje o wymuszeniu kinematycznym. Jest to funkcja podająca maksymalne wartości bezwzględne odpowiedzi modeli oscylatorów o jednym stopniu swobody dynamicznej na wymuszenie kinematyczne w zależności od drgań własnych tych oscylatorów, przy założonej wartości tłumienia. Spośród kilku typów spektrów, poniżej omawia się przyspieszeniowe spektrum odpowiedzi, z uwagi na jego przydatność do przybliżonej analizy dynamicznej obiektów. Na podstawie wielu akcelerogramów zarejestrowanych w rejonach sejsmicznych zostało opraco- 303
8 E. MACIĄG - Ocena wpływu wstrząsów górniczych na budynki wane względne wzorcowe przyspieszeniowe spektrum odpowiedzi odrębne dla obszaru GZW i LGOM (rys.2.6a,b). Ze spektrum dla obszaru LGOM wyodrębniono rejon Suchej Górnej, któremu odpowiadają przebiegi drgań o niższych dominujących częstotliwościach, co zaznaczono na rys.2.6b. Opis matematyczny krzywych spektralnych podany jest na rysunkach 2.6 a,b. Rys. 2.6 Pzyspieszeniowe spektrum odpowiedzi dla obszaru: a) GZW i b) LGOM 3. Ocena szkodliwości drgań dla budynków poddanych wpływom dynamicznym od wstrząsów górniczych Do oceny szkodliwości drgań dla budynków stosuje się: metody przybliżone, metodę ścisłą, która może być przedstawiona w formie wariantowej - poprzez analizę dynamiczną przyjętego modelu budynku. W zależności od przewidywanej metody oceny szkodliwości drgań dla zabudowy powierzchniowej są potrzebne inne, a w szczególności co do zakresu, wyniki pomiarów drgań wzbudzanych wstrząsami górniczymi. Gdy wymagane jest, w miarę dokładne określenie spodziewanych oddziaływań na obiekt, stosuje się metodę ścisłą, przy czym trzeba wyróżnić tu dwa przypadki: projektowanie obiektów z uwzględnieniem efektów sejsmicznych, weryfikacja, sprawdzenie czyli diagnozowanie istniejących obiektów na spodziewane siły sejsmiczne. 304
9 Ścisłość metody oznacza, że obliczenia dynamiczne są dokładne w odniesieniu do przyjmowanego modelu dynamicznego obiektu. Odrębną kwestią jest odpowiedniość modelu w stosunku do rzeczywistego obiektu. Stąd słowo ścisłość w cudzysłowie. Budynki są projektowane przede wszystkim do przenoszenia pionowych obciążeń, więc nawet nie uwzględnienie w obliczeniach dodatkowych obciążeń dynamicznych wynikających z pionowego ruchu podłoża budynku nie ma istotnego znaczenia. Można się wówczas liczyć tylko z kilku procentowym wzrostem obciążeń względem projektowanych. Składowe pionowe drgań mogą mieć istotne znaczenie w obiektach dla poziomych elementów nośnych o dużych rozpiętościach. Składowe poziome drgań są wykorzystywane jako wymuszenia (obciążenia) kinematyczne budynków. Od tego rodzaju obciążeń wyznacza się siły sejsmiczne, a następnie uwzględnia się je w projektowaniu lub sprawdza czy istniejący obiekt jest w stanie przenieść bezpiecznie te dodatkowe obciążenia i umożliwia funkcjonowanie obiektu bez zakłóceń. Projektowanie obiektów z uwzględnieniem pełnych rzeczywistych przebiegów drgań podłoża stosuje się rzadko, tylko w obiektach, które w razie awarii mogą zagrażać bezpieczeństwu wielu ludzi. W przypadku sprawdzania istniejących obiektów na działania sejsmiczne jako wymuszenia kinematyczne dla obliczeniowego modelu dynamicznego obiektu należy brać przyspieszenia drgań zarejestrowane w poziomie fundamentów obiektów. 3.1 Przybliżone metody oceny szkodliwości drgań wzbudzanych wstrząsami górniczymi na budynki Najprostszym sposobem oceny szkodliwości drgań przekazywanych z podłoża na budynki może być wykorzystanie odpowiednio skonstruowanych skal. Na podstawie wybranych, istotnych parametrów charakteryzujących wymuszenie i obiekt odbierający drgania można na podstawie skali ocenić spodziewane skutki działania wibracji. Pierwsze skale wpływów drgań na budynki powstały w związku z oceną skutków oddziaływań sejsmicznych. Ulepszono je drogą stałej weryfikacji uwzględniającej efekty coraz to nowych działań sejsmicznych. Pomimo tego nie mogą być one generalnie przydatne w ocenie skutków wpływów dynamicznych innych niż działania sejsmiczne. Historia i podstawy skal wpływów dynamicznych najobszerniej w polskiej literaturze technicznej omówione są w (Ciesielski 1961, 1973) a ostatnio w (Maciąg 1996). Z końcem ubiegłego i na początku XX wieku powstało bardzo wiele skal, dotyczyły one głównie wpływu trzęsień ziemi na budynki. Najważniejszymi z nich były: sześciostopniowa skala G. Mercallego, dwunastostopniowa skala MM(zmodyfikowana skala Mercallego) (Bolt 1981), dwunastostopniowa skala Mercallego-Cancaniego, dwunastostopniowa skala Mercallego-Cancaniego-Sieberga(MCS). Mimo, że skale te przyjmują jako kryterium szkodliwości trzęsień ziemi przyspieszenia drgań, to jednak ich stopnie przede wszystkim są formułowane głównie poprzez fizykalne efekty (objawy) trzęsień ziemi. Zgodnie ze skalą MM dopiero przy jej VI stopniu mury i to kategorii D (a więc najgorsze) ulegają spękaniu. Temu stanowi uszkodzeń przypisuje się przyspieszenie a 600 mm/s
10 E. MACIĄG - Ocena wpływu wstrząsów górniczych na budynki Skala EMS - 98 Podobną do skali MM czy MCS jest skala MSK (skala V. Miedwiediewa, W. Sponheuera i V. Karnika) stosowana do oceny sejsmiczności obszarów objętych trzęsieniami ziemi. Skala MSK to nic innego jak skala GEOFIAN (Miedwiediewa) z 1953 r. w 1964 skala MSK-64 została zalecona przez ESC (European Seismological Commission) do stosowania. Zmodyfikowana wersja tej skali została wprowadzona w 1981 r. w związku z propozycjami Miedwiediewa z 1976 i 1978 r. W 1992 r. na zebraniu ogólnym ESC przyjęto nową wersję tej skali jako Europejską Skalę Makrosejsmiczną (EMS-92) i zalecono ją do trzyletniego testowania. W 1996 ESC zaleciło przyjęcie Europejskiej Skali Makrosejsmicznej przez poszczególne kraje. W międzyczasie weryfikowano jej zalecenia na przykładzie skutków kilku trzęsień ziemi i podkreślam że tylko skutków trzęsień ziemi. Wersja EMS-92 była prezentowana na 10 Europejskiej Konferencji Inżynierii Sejsmicznej w 1994 r. we Wiedniu i na 11 Światowej Konferencji Inżynierii Sejsmicznej w Acapulco w 1996 r. Specjaliści z zakresu inżynierii sejsmicznej nie włączyli się w jej aprobatę i skala ta jest firmowana prawie wyłącznie przez sejsmologów. Europejska Skala Makrosejsmiczna została ostatecznie przyjęta w 1998 r. jako EMS-98. (European Macroscismic Scale 1998). Według EMS-98 wyróżnia się 6 klas podatności budynków na uszkodzenia (vulnerability class) - A, B, C, D, E, F. Tabela z klasami podatności budynków na uszkodzenia zawiera różne typy konstrukcji w tym i projektowane jako odporne na trzęsienie ziemi, konstrukcje stalowe i drewniane. Skala MSK wyróżniała 3 kategorie budynków A, B, C. Skala EMS-98 wprowadza klasyfikację uszkodzeń, odrębnie budynków murowych i budynków żelbetowych. Zarówno w jednej jak i drugiej grupie obiektów wyróżnia się pięciostopniową skalę uszkodzeń. Każdy stopień uszkodzenia jest dość szeroko opisany, obszerniej niż to było w skali MSK. Zdefiniowano stopnie intensywności w liczbie 12, ale uznaje się że 8 ma znaczenie praktyczne. Opisowo podano zjawiska odpowiadające poszczególnym stopniom intensywności w tym i spodziewane stopnie uszkodzeń w poszczególnych klasach budynków. Zaleca się ocenę stopnia uszkodzeń i intensywności przeprowadzać na pewnym obszarze sejsmicznym obejmującym kilkadziesiąt, a nawet setki budynków. Nie podaje się żadnych relacji między uszkodzeniami a intensywnością czy poziomem drgań np. w postaci maksymalnej amplitudy przyspieszenia gruntu na obszarze z ocenianymi budynkami: EMS nie zawiera żadnych odniesień do innych zjawisk niż wynikających z trzęsień ziemi. Brak jest przesłanek do stosowania EMS w przypadku innych rodzajów drgań, jak np. przy ocenie szkodliwości wstrząsów górniczych. Skala MSK odnosiła się do obiektów nie uszkodzonych, a więc będących w dobrym stanie technicznym. Podobnie jest ze skalą EMS-98. Skale dotyczące trzęsień ziemi i tak było z MSK, i tak jest z EMS-98, mogą mieć charakter ogólny, opisowy bez głębszej analizy i dokładniejszej oceny szkodliwości, bo skutki ocen wg tych skal nie powodują wniosków odszkodowawczych, bo Kto (piszę celowo przez duże K) miałby ponosić koszty likwidacji skutków trzęsienia ziemi?. Właściciel budynku może go ubezpieczyć i ubezpieczyciel ponosiłby koszt w zależności od rodzaju ubezpieczenia. Ale firma ubezpieczająca nie ubezpieczy uszkodzonego lub wadliwie zaprojektowanego czy wykonanego budynku, a gdyby nawet to opłata za takie ubezpieczenie byłaby tak droga, że byłoby to zupełnie nieopłacalne. I w związku z tym jeśli są uszkodzenia po trzęsieniu ziemi, to rzeczywiście tylko temu zdarzeniu szkody można przypisać. Z tego powodu wystarczy ogólny, opisowy fenomenologiczny charakter oceny aby tylko też ogólnie podać stopień uszkodzenia i opisowo związać z intensywnością. 306
11 3.1.2 Skala Bureau of Mines Do oceny skutków wstrząsów górniczych w USA była stosowana skala Bureau of Mines, funkcjonujaca tam przez wiele lat (Stagg 1980, Siskind i in. 1982), por. też (Medearis 1978). Skala Bureau of Mines dotyczy szkodliwych efektów wstrząsów górniczych z kopalń odkrywkowych węgla, gdzie urobek uzyskuje się przez odpalanie ładunków materiału wybuchowego (MW) oraz z kamieniołomów również stosujących MW. Dominujące częstotliwości tego rodzaju drgań silnie zależą od geologii i od technologii strzelania zapalników oraz od wartości ładunków (MW) przypadających na milizwłokę. Podkreśla się wyraźnie, że skala Bureau of Mines nie może być stosowana do oceny skutków trzęsień ziemi, bowiem drgania sejsmiczne charakteryzują się dłużej trwającymi drganiami i o bardzo niskich częstotliwościach. Dominujące częstotliwości drgań powierzchniowych od wstrząsów górniczych z kopalń podziemnych też są wyższe niż od trzęsień ziemi Zastosowanie skal wpływów dynamicznych (SWD) normy PN-85.B do oceny szkodliwości drgań na budynki podlegające wstrząsom górniczym W Polsce podejmuje się opracowania mające charakter skal wpływów dynamicznych, które dotyczyłyby oceny szkodliwości wstrząsów górniczych dla budynków (Gil i in. 1985, Lipski 1988, Muszyński 1993). Swego rodzaju podsumowaniem prac prowadzonych w GIG z tego zakresu jest artykuł L. Muszyńskiego (Muszyński 1993). Do budynków, dla których oceny szkodliwości drgań poziomych można wykazywać w sposób przybliżony i które podlegają drganiom przekazywanym z podłoża gruntowego ma zastosowanie norma PN-85/B Przybliżonych ocen szkodliwości drgań na budynki, zgodnie z PN-85/B-02170, dokonuje się: przy użyciu skal wpływów dynamicznych SWD-I i SWD-II, przez wyznaczenie sił bezwładności przy użyciu spektrum odpowiedzi. Ze zrozumiałych względów, skoro norma PN-85/B jest obowiązująca, omówię nieco szerzej skale SWD zawarte w tej normie. Skale SWD można stosować tylko do określonej klasy istniejących budynków. W przypadku drgań budynków podlegających drganiom pochodzącym od wstrząsów górniczych lub od odstrzałów (MW) w kopalniach odkrywkowych, do oceny szkodliwości tych drgań wg skal SWD wymagane są zarejestrowane całe przebiegi składowych poziomych drgań. Drgania te należy rejestrować na budynkach w poziomie gruntu lub poniżej na ścianach piwnic lub fundamentach. Skale SWD można stosować w przypadku budynków z elementów murowych oraz w przypadku budynków z wielkich bloków. Skala SWD-I (rys. 3.1a) dotyczy budynków zwartych o małych wymiarach rzutu poziomego (nie przekraczających 15 m) jedno - lub dwukondygnacyjnych oraz o wysokości nie przekraczającej żadnego z wymiarów rzutu poziomego. Wskazania skali SWD-I odnoszą się do budynków murowych z cegły, pustaków, bloków z betonu komórkowego lub żużlobetonu i podobnych. Skala SWD-II (rys. 3.1b) przeznaczona jest do budynków kilkukondygnacyjnych (do 5 kondygnacji) o konstrukcji murowej lub mieszanej i których wysokość jest mniejsza od podwójnej najmniejszej szerokości budynku oraz do budynków niskich (do 2 kondygnacji) lecz nie spełniających warunków podanych dla skali SWD-I. 307
12 E. MACIĄG - Ocena wpływu wstrząsów górniczych na budynki Rys. 3.1 Skala SWD-I (a) i SWD-II (b) Skale SWD mają pięć stref (I, II, III, IV i V) oddzielonych czterema liniami granicznymi (A, B, C i D). Linie te pokazano na rys. 3.1a, b. Osie rysunków stanowią: częstotliwość drgań f(hz) i przyspieszenie a (m/s 2 ). Obie osie na rys. 3.1a, b są logarytmiczne. Wartości współrzędnych należy wyznaczać z pomiaru w punktach umieszczonych na konstrukcji w poziomie terenu lub poniżej (na ścianach piwnic lub fundamentach). Przyjęto następujące kryteria podziału na strefy szkodliwości: strefa I - drgania nieodczuwalne przez budynek; granica A - dolna granica odczuwalności drgań przez budynek i dolna granica uwzględniania wpływów dynamicznych; przy drganiach poniżej tej granicy można nie uwzględniać wpływów dynamicznych. strefa II - drgania odczuwalne przez budynek, ale nieszkodliwe dla konstrukcji; następuje tylko przyspieszone zużycie budynku i pierwsze rysy w wyprawach, tynkach, itp.; granica B - granica sztywności budynku, dolna granica powstawania zarysowań i spękań w elementach konstrukcyjnych; z naszych długoletnich badań i obserwacji budynków w Instytucie Mechaniki Budowli Politechniki Krakowskiej, wynika że z reguły nie pojawiają się wówczas żadne rysy w wyprawach i tynkach. strefa III - drgania szkodliwe dla budynku, powodują lokalne zarysowania i spękania, przez co osłabiają konstrukcję budynku i zmniejszają jego nośność oraz odporność na wpływy dynamiczne; może nastąpić odpadanie wypraw i tynków. Rozróżnia się w budynku uszkodzenia niekonstrukcyjne oraz uszkodzenia elementów nośnych (konstrukcyjnych). Do uszkodzeń niekonstrukcyjnych zwanych też kosmetycznymi albo architektonicznymi zalicza się: rysy i spękania wypraw malarskich i tynków, rozluźnienie mocowań drzwi i okien 308
13 w ścianach, odpadanie płytek ceramicznych, ściennych szkliwowych i okładzin, rysy i spękania ścianek działowych itp. Do uszkodzeń elementów nośnych zalicza się takie uszkodzenia, które prowadzą do zmniejszenia wytrzymałości elementów konstrukcyjnych budynku: rysy i spękania murów nośnych, połączeń między ścianami, nadproży, filarów itp. W praktyce inżynierskiej najczęściej spotyka się drgania, które kwalifikują się do tych pierwszych trzech stref, więc strefy wyższe (IV i V) nie są tu omawiane, są szczegółowo opisane w PN-85/B Granice stref podano w dwu wariantach wg oceny stanu budynku, typu podłoża i rodzaju drgań. Zaliczanie do odpowiedniego wariantu następuje wg przeważającej liczby odpowiednich cech zestawionych orientacyjnie w tablicy 4 normy. Linie granic ciągłe niższe (rys. 3.1) oznaczane przez A, B, C i D stosuje się w przypadku budynków starych z uszkodzeniami. Linie wyższe (przerywane) A', B', C' i D' wykorzystuje się w przypadku budynków nieuszkodzonych. Jeśli właściciel lub użytkownik budynku zgłasza roszczenia stwierdzając, że przed wystąpieniem źródła drgań budynek był nieuszkodzony i jego zdaniem istniejące uszkodzenia budynku są skutkiem oddziaływania drgań to ocenę szkodliwości drgań trzeba odnosić wg linii wyższych A', B', C' i D', a więc jak do budynku nieuszkodzonego. Chcąc dokonać oceny szkodliwości drgań bierze się wartości maksymalnej amplitudy przyspieszenia najniekorzystniejszego przebiegu drgań składowej poziomej drgań i odpowiadającą tej amplitudzie częstotliwość drgań i odczytuje się w której strefie znajdują się te współrzędne. Tego rodzaju ocenę można stosować w przypadku drgań regularnych (okresowych lub im bliskich). Przy założeniu drgań harmonicznych i to działających długotrwale (np. 8 godzin dziennie) zostały określone skale SWD. W przyjętym poziomie dopuszczalnych drgań uwzględnione jest już i zmęczenie materiału. Wymaga komentarza kwestia wykorzystania normy PN-85/B i jej skal SWD w przypadku drgań powierzchniowych wzbudzanych wstrząsami górniczymi. Przebiegi drgań od wstrząsów górniczych są bardzo nieregularne i nie można do oceny szkodliwości tych drgań brać tylko maksymalną amplitudę przyspieszenia drgań i odpowiadającą jej częstotliwość. Niekiedy do oceny przyjmuje się nawet tylko samą amplitudę przyspieszenia. W przypadku drgań budynków podlegających wstrząsom górniczym do oceny szkodliwości tych drgań wymagane są zarejestrowane całe przebiegi drgań. Przebiegi drgań od wstrząsów górniczych charakteryzują się tym, że na składowe drgań o niższych częstotliwościach nałożone są składowe o wyższych częstotliwościach. Maksymalnej amplitudzie nie odpowiada jedna częstotliwość drgań; różnym składowym drgań tej amplitudy" odpowiadają różne częstotliwości. W przypadku przebiegu drgań od wstrząsów górniczych mając zarejestrowany pełny przebieg drgań należy go rozłożyć na składowe prostsze" - drgania o określonych częstotliwościach - i dopiero na tej podstawie, uwzględniając wszystkie składowe, można dokonać oceny szkodliwości drgań. Opisaną analizę przebiegu drgań wykonuje się specjalistyczną aparaturą z użyciem analizatora, filtrów oraz komputera w pasmach tercjowych i dopiero tak otrzymane wyniki, w przypadku budynków, które się do tego kwalifikują odnosić należy do skal SWD-I lub SWD-II podanych w normie PN-85/B Mając pomierzony poziom drgań budynku (a więc określony obiektywnie specjalistyczną aparaturą, a nie oceniany subiektywnie przez człowieka) dopiero dokonuje się oceny szkodliwości tych drgań budynku. W przypadku wstrząsów górniczych w obrębie obszarów zabudowanych nie jest możliwe instalowanie w każdym budynku specjalistycznej aparatury. Można więc dopuścić sytuacje, w których nie wykonuje się bezpośrednio pomiarów drgań 309
14 E. MACIĄG - Ocena wpływu wstrząsów górniczych na budynki w danym budynku i dokonać oceny szkodliwości drgań o ile dysponuje się pełnymi przebiegami drgań pomierzonymi w podobnych warunkach. Poniżej pokazano ocenę szkodliwości drgań od wstrząsów górniczych na typowe, murowe jednorodzinne i kilkurodzinne oraz typowe ścianowe prefabrykowane budynki mieszkalne (do 5 kondygnacji). Jako wymuszenia kinematyczne dla tych budynków wykorzystuje się przykładowe przebiegi składowych poziomych drgań z LGOM. Analiza przebiegów drgań od wstrząsów górniczych z wykorzystaniem skal SWD prowadzona jest w pasmach 1/3 oktawowych. Częstotliwości środkowe pasm 1/3 oktawowych w granicach od Hz wynoszą:1,00; 1,25; 1,60; 2,00; 3,16; 4,00; 5,00; 6,30; 8,00; 10,00; 12,50; 16,00; 20,00; 25,00; 31,60; 40,00; 50,00; 80,00 i 100,00. Stosunki między granicami pasm (górnej do dolnej) wynoszą jak 3 2. Oceny są wykonywane przy założeniu, że zarejestrowane przebiegi składowych poziomych drgań odpowiadają drganiom oddziaływującym bezpośrednio na przedmiotowy budynek (będący przedmiotem oceny), a więc tak jakby były zarejestrowane na gruncie w sąsiedztwie budynku lub w budynku w poziomie otaczającego terenu lub poniżej: a) Na rys. 3.2 b i c są pokazane wyniki analizy tercjowej przebiegu drgań z rys. 3.2a wykonanej pod kątem oceny szkodliwości tych drgań dla budynków, które kwalifikują się odpowiednio do oceny stosownie do skali SWD-I i SWD II. Maksymalna amplituda przebiegu drgań z rys. 3.2a wynosi ok. 156 mm/s 2. Jeśli omawiane budynki są stare i uszkodzone to przyjmuje się w ocenie szkodliwości niższy dopuszczalny poziom drgań przez przyjęcie niższych granic na rysunkach ze skalami SWD. Z rys. 3.2 b i c widać, że największe parametry drgań znajdują się w II strefie skal SWD (powyżej krzywej SWD I- A i SWD-II-A). Drgania takie traktowane są jako odczuwalne przez budynki, ale nieszkodliwe dla konstrukcji. Jeśli więc w budynkach są uszkodzenia elementów konstrukcyjnych to jako ich przyczynę, przy przewidywanych drganiach o intensywności do 150 mm/s 2, wstrząsy górnicze należy wykluczyć. Drgania takie mogą powodować intensyfikację istniejących uszkodzeń niekonstrukcyjnych. Jeśli budynki są nieuszkodzone, to drgania z rys. 3.2 b i c pozostają w I strefie skal SWD i są traktowane jako nieodczuwalne przez budynki i oczywiście są nieszkodliwe dla budynków. b) Do analizy przyjmuje się przebieg drgań jak na rys. 3.3a. Maksymalna amplituda tego przebiegu wynosi 203,5 mm/s 2. Analizy tego przebiegu wykonane pod kątem oceny szkodliwości tych drgań w pasmach 1/3 oktawowych są przedstawione na rys. 3.3 b i c. Przy ocenie wg skali SWD-I parametry drgań odniesione zarówno do budynku uszkodzonego jak i nieuszkodzonego mieszczą się w II strefie tej skali. Ocenę szkodliwości takich drgań przeprowadzono już uprzednio. Przy ocenie wg skali SWD-II parametry drgań odniesione do budynku uszkodzonego pozostają głównie w I i II strefie tej skali, ale w paśmie f i = 6,3 Hz granica SWD-II-B jest nieznacznie przekroczona. W tym jednym paśmie wartość przyspieszenia sięga do III strefy tej skali. Tak więc trzeba założyć, że jeśli budynek był uszkodzony z chwilą rozpoczęcia oddziaływań górniczych w postaci wstrząsów górniczych i jeśli drgania o intensywności jak w paśmie f = 6,3 Hz byłyby długotrwałe (np. po kilka godzin dziennie) to takie drgania mogłyby spowodować uszkodzenia konstrukcyjne, a ponieważ chodzi tu o budynek uszkodzony więc takie drgania (przy przyjętych wyżej założeniach) mogłyby intensyfikować uszkodzenia konstrukcyjne. W omawianym przypadku, z uwagi na wyjątkową krótkotrwałość intensywnej fazy drgań mogą (ale nie muszą) pojawić się uszkodzenia kosmetyczne 310
15 (niekonstrukcyjne). Jeśli drgania z rys. 3.3a odnieść wg skali SWD-II do budynku nieuszkodzonego, to parametry drgań mieszczą się w II strefie tej skali. Rys. 3.2 Wyniki analizy tercjowej wg skali SWD-I (a) i SWD-II (b) dla przebiegu drgań (a) 3.2 Stosowanie spektrum odpowiedzi Względne wzorcowe przyspieszeniowe spektrum odpowiedzi zostało przedstawione w p niniejszego referatu. Poniżej omawia się możliwość jego wykorzystania. Stosuje się go przede wszystkim w projektowaniu obiektów na obszarach sejsmicznych, ale również jako wystarczająco dokładną analizę dynamiczną w ocenie odporności istniejących budynków w pogłębionym diagnozowaniu budynków poddanych wstrząsom górniczym. Jest to metoda dopuszczona przez polską normę PN-85/B-02170, jak również Eurokod 8. Spektrum 311
16 E. MACIĄG - Ocena wpływu wstrząsów górniczych na budynki odpowiedzi jest przede wszystkim stosowane do szacowania odpowiedzi budynków, które można modelować układem o jednym, ale także o wielu stopniach swobody podlegających działaniom sejsmicznym. Jak wykazały nasze badania, może być również z powodzeniem, stosowane do szacowania odpowiedzi dynamicznej budynków podlegających drganiom wzbudzanym wstrząsami górniczymi por. np. (Kowalski 1998). Rys. 3.3 Wyniki analizy tercjowej wg skali SWD-I (a) i SWD-II (b) dla przebiegu drgań (a) Możliwość wykorzystania spektrum odpowiedzi do wyznaczania sił sejsmicznych w projektowanych i istniejących budynkach podlegających wpływom wstrząsów górniczych 312
17 wymaga sporządzenia wzorcowego, względnego przyspieszeniowego spektrum odpowiedzi na podstawie wielu powierzchniowych drgań zarejestrowanych w rejonach występowania wstrząsów górniczych, podobnie jak się to czyni w wielu rejonach sejsmicznych. Tego rodzaju wynikowe spektrum odpowiedzi może być wykorzystane w projektowaniu budynków. Nie jest bowiem możliwe, aby projektant posługiwał się wieloma spektrami dla rożnych możliwych wstrząsów górniczych, jakie mogą zaistnieć w miejscu posadowienia projektowanego budynku. Wykorzystując spektra odpowiedzi od poszczególnych przebiegów drgań sporządzono przyspieszeniowe spektrum średnie (o prawdopodobieństwie przekroczenia równym 50%, tzw. uniform risk spectrum - por. Eurocode 8), odpowiadające różnym warstwom ułamka tłumienia krytycznego, które następnie poddano iteracyjnej procedurze wygładzenia. W celach porównawczych na rys. 2.6a i 2.6b przedstawiono względne przyspieszeniowe spektra odpowiedzi odrębnie dla obszaru GZW i LGOM. Siły dynamiczne (bezwładności) nazywane tu sejsmicznymi oblicza się za pomocą wzoru (z wykorzystaniem spektrum odpowiedzi S a): Sa Pik Qk ik (3.1) g gdzie: P - siła odpowiadająca drganiom budynku z i-tą częstotliwością drgań własnych f i, ik - oblicza się ze wzoru: ik ik j 1 c 2 Spektra odpowiedzi na rys. 2.6a i 2.6 b sporządzono przy przyjęciu wartości ułamka tłumienia krytycznego = 2,5% Eurocode 8 (Eurocode ) proponuje wzorcowe spektrum odpowiedzi dla = 5%, a zatem dla tłumienia większego. Założenie mniejszego tłumienia prowadzi w analizach dynamicznych do większych sił sejsmicznych (niekorzystniejszych sił wewnętrznych w konstrukcjach), a zatem oznacza pewien zwiększony zapas bezpieczeństwa. Spektra z rys. 2.6a i 2.6b wprowadzone zostały do wymagań technicznych dla obiektów 313 n j 1 ik n Q c Q j j i j gdzie: c - wylicza się zgodnie z zasadami dynamiki budowli. ij Dopuszcza się stosowanie innych spektrów odpowiedzi zgodnie z zależnościami: S d i j a fi (3.2) S (3.3) Sa Sv (3.4) 2 fi gdzie: S i są odpowiednio przemieszczeniowym i prędkościowym spektrum odpowiedzi. d S v
18 E. MACIĄG - Ocena wpływu wstrząsów górniczych na budynki budowlanych wznoszonych na terenach górniczych, ITB, oddział w Gliwicach (Wymagania 1999). 3.3 Stosowanie analizy dynamicznej Przedstawiona powyżej ocena odporności na wstrząsy górnicze odnosi się do budynków kwalifikujących się do ocen zgodnie ze skalami SWD i nie dotyczy budynków szkieletowych (żelbetowych i stalowych) oraz prefabrykowanych budynków ścianowych mających więcej niż 5 kondygnacji. Te ostatnie budynki są typowymi w obu zagłębiach górniczych. Wykorzystanie skal nie daje jednak odpowiedzi na pytanie, które z elementów konstrukcyjnych budynku są najbardziej wytężone, a tym samym narażone na ewentualne uszkodzenia. Dokładniejszą ocenę wytężenia budynku można przeprowadzić poprzez pełną analizę dynamiczną, z wykorzystaniem przebiegów drgań. W tym celu wymagane jest przygotowanie teoretycznych modeli odpowiedzi budynków na sejsmiczne wymuszenie, wykorzystanie pełnych zarejestrowanych przebiegów drgań powierzchniowych oraz dysponowanie odpowiednim sprzętem obliczeniowym. Przeprowadzono ocenę i analizę teoretyczną zachowania się niskiego, typowego dla polskich warunków budynku jednorodzinnego, poddanego obciążeniom dynamicznym wywołanym wstrząsami górniczym z LGOM. Analizę dynamiczną przeprowadzono w zakresie sprężystym i objęła ona: a) dobór teoretycznego modelu odpowiedzi rzeczywistego budynku na wymuszenie sejsmiczne. b) wyznaczenie cech dynamicznych budynku na podstawie jego badań w skali naturalnej i jego teoretycznego modelu, c) obliczenie teoretycznej odpowiedzi modelu budynku na przykładowe, rzeczywiste pomierzone wymuszenia kinematyczne, d) oszacowanie naprężeń w wybranych elementach konstrukcyjnych budynku na podstawie obliczeń. Obliczenia dynamiczne wykonane zostały przy użyciu programu elementów skończonych ALGOR. Wyniki analizy teoretycznej prowadzonej pod kątem oceny szkodliwości drgań na elementy nośne analizowanego budynku, porównano z wynikami przybliżonej oceny szkodliwości tych drgań w odniesieniu do konstrukcji całego obiektu, wykonanej z wykorzystaniem skal SWD normy PN-85/B Kryterium przydatności modelu budynku stanowi obliczona podstawowa częstotliwość drgań własnych porównywalna z pomierzoną częstotliwością rezonansową. Rozważano przypadek wymuszenia jednej składowej poziomej drgań, co jest zgodne z propozycjami Eurokodu 8, oraz dwu składowych x i y przyspieszeń drgań od tego samego reprezentatywnego wstrząsu górniczego. Celem obliczeń odpowiedzi dynamicznej modelu na przyjęte wymuszenia kinematyczne było m.in. określenie stanu wytężenia ścian budynku poprzez wyznaczenie w nich naprężeń; określano lokalizację i wartości maksymalnych naprężeń głównych. W tym celu wyznaczano, w każdym kroku czasowym, mapy naprężeń głównych. Porównano poziomy odpowiedzi dynamicznej modelu w przypadku jedno i dwukierunkowego działania przyjętego wymuszenia kinematycznego. Obliczone dynamiczne naprężenie w ścianach nośnych od wymuszenia drganiami wywołanymi wstrząsami górniczymi np. a max równe nawet 320 mm/s 2 są poniżej stanu granicznego. Przeprowadzone przybliżone analizy przebiegów drgań pod kątem oceny 314
19 szkodliwości na analizowany budynek na podstawie skal SWD, przy ich właściwej interpretacji są zgodne z wynikiem teoretycznej analizy dynamicznej. Pomocne w ocenie odporności budynków ścianowych prefabrykowanych (szczególnie wysokich) podlegających działaniu wstrząsów górniczych są poniższe wnioski wynikające z analiz dynamicznych tego rodzaju budynków: W budynkach wysokich 11-kondygnacyjnych i wyższych siły sejsmiczne od wstrząsów z LGOM należy obliczać z uwzględnieniem dwóch pierwszych postaci drgań własnych obiektów. Te same budynki reagują odmiennie na wstrząsy górnicze z LGOM i GZW o tej samej maksymalnej amplitudzie przyspieszenia (a max). Maksymalne przyspieszenie drgań gruntu nie jest wystarczającą miarodajną charakterystyką powierzchniowych przebiegów wstrząsów górniczych do oceny sił sejsmicznych (a zatem również oceny ich szkodliwości dla budynków), Istotny wpływ na sztywność, a zatem na częstotliwość drgań własnych budynków w kierunku podłużnym mają elementy niekonstrukcyjne (ściany osłonowe). 3.4 Wyznaczanie sił sejsmicznych na podstawie wyników pomiarów Oceny szkodliwości drgań od wstrząsów górniczych dla budynku można dokonać na podstawie pomiarów drgań budynku. Do tej pory takich ocen nie przeprowadzano. Można przewidzieć odpowiednie badania dynamiczne w skali naturalnej. Szansa taka się wyłania. Tego rodzaju badania i analiza wyników badań miałyby ogromne znaczenie poznawcze i praktyczne. W zakresie teoretycznym pozwoliłyby na: * identyfikację modeli przyjmowanych w obliczeniach dynamicznych, * określenie rzeczywistych deformacji obiektu, * wyznaczenie rzeczywistych sił sejsmicznych. W tym celu niezbędne są odpowiednie badania dynamiczne. Czujniki pomiarowe rozmieszcza się w ten sposób, aby możliwe było wyznaczenie nie tylko parametrów drgań, ale i postaci przemieszczeń budynków w czasie ich ruchów w kierunku ich osi poprzecznych i podłużnych oraz drgań skrętnych. W tym celu mierzy się składowe poziome drgań budynków jako całości w dwu wzajemnie prostopadłych kierunkach równoległych do osi poprzecznych i podłużnych budynków. Oprócz pomiaru drgań pionowych elementów nośnych rejestruje się składowe pionowe drgań stropów, zwykle w połowie ich rozpiętości. W celu określenia postaci drgań budynków wybiera się kilka poziomów pomiarowych na całej jego wysokości. W budynkach wysokich, gdy chcemy zarejestrować składowe drgań nie tylko z podstawową, ale i z wyższymi częstotliwościami drgań własnych, nie możemy ustawiać czujników w takim poziomie budynku gdzie postać przemieszczeń odpowiadająca np. drugiej częstotliwości drgań własnych jest równa lub bliska wartości zerowej. W przypadku niskich budynków wystarczają dwa poziomy pomiarowe - w dolnej i górnej części budynku. Liczba poziomów pomiarowych zależy też od przyjmowanych kryteriów oceny zachowania się obiektu i jego funkcji. W dolnych poziomach pomiarowych zarówno w budynkach niskich jak i wysokich należy mierzyć oprócz dwu składowych poziomych również składowe pionowe drgań. Czujniki pomiarowe mocuje się do nośnych elementów konstrukcji budynku. 315
20 E. MACIĄG - Ocena wpływu wstrząsów górniczych na budynki W dolnych poziomach pomiarowych czujniki przytwierdza się do ścian w poziomie posadzki piwnicy. W celu zbadania zjawiska przekazywania się drgań z gruntu na budynek noszącego nazwę interakcji dynamicznej, wykonuje się równoczesne pomiary drgań w budynkach i na gruncie w ich sąsiedztwie. Po dłuższym okresie badań można by stwierdzić czy w budynku zachodzi degradacja jego sztywności na skutek podlegania, aczkolwiek nie częstym ale występującym przez kilka lat, działaniom dynamicznym. Mając zarejestrowane drgania, można określić wartości przyspieszeń, częstotliwości oraz fazowości pozwalającej na określenie postaci drgań. Mając podane w/w wielkości oraz masy wyznaczone na podstawie dokumentacji lub inwentaryzacji obiektu można określić siły dynamiczne działające na konstrukcje. Analiza przebiegów drgań pozwala na określenie najniekorzystniejszego - z uwagi na siły przekrojowe (wewnętrzne) - układu sił dynamicznych. W przypadku drgań budynku wzbudzonych drganiami przekazywanymi przez podłoże, po części początkowej przebiegów drgań następuje faza drgań swobodnych (po wytłumieniu drgań podłoża), która pozwala na określenie częstotliwości i postaci drgań rezonansowych; z reguły jest to tylko podstawowa, lub pierwsza i druga częstotliwość i odpowiadające im postacie. Pomiarami z zastosowaniem dynamicznej tensometrii elektrooporowej można wyznaczyć rzeczywiste naprężenia dynamiczne w wybranych punktach o spodziewanych maksymalnych wartościach tych naprężeń. Pomiary tensometryczne są efektywnym sposobem oceny naprężeń dynamicznych w nośnych elementach budynków poddanych badaniom w skali naturalnej. Wyniki proponowanych badań wybranego typowego budynku można by wykorzystać poprzez porównanie do oceny szkodliwości drgań w innych podobnych obiektach poddawanych drganiom od wstrząsów górniczych o różnej ich intensywności. 4. Wnioski Chcąc dokonać oceny szkodliwości drgań wzbudzonych wstrząsami górniczymi dla budynków trzeba dysponować miarodajnymi danymi w postaci zarejestrowanych lub prognozowanych przebiegów drgań dla lokalizacji obiektu podlegającego ocenie. Stosowanie skal jest tu niewystarczające; konieczna jest także ocena stanu technicznego obiektu, bowiem skutki oceny mogą pociągnąć za sobą daleko idące roszczenia odszkodowawcze. Problem wpływu wstrząsów górniczych na budynki, szczególnie na obiekty wysokie, nie jest, jak dotąd, w pełni rozwiązany. Wymagane są dalsze badania w tym względzie, łącznie z badaniami geofizycznymi, głównie w LGOM-ie. Literatura [1] Bolt B.A., 1981: Earthquakes. (wyd. ros.), Wyd. Mir, Moskwa. [2] Ciesielski R., 1961: Ujęcie obliczeniowe oraz ocena wpływu drgań i wstrząsów pochodzących ze źródeł zewnętrznych na niektóre typy budowli. Zeszyt Naukowy nr 1, Politechnika Krakowska, Kraków. [3] Ciesielski R., 1973: Ocena szkodliwości wpływów dynamicznych w budownictwie. Wyd. Arkady, Warszawa. 316
Ocena wpływu drgań na obiekty w otoczeniu i na ludzi NORMA PN-88/B 85/B /B Ocena wpływu drgań na ludzi w budynkach
Ocena wpływu drgań na obiekty w otoczeniu i na ludzi NORM PN-5/ 5/-0170 Ocena szkodliwości drgań przekazywanych przez podłoże e na budynki NORM PN-/ /-0171 Ocena wpływu drgań na ludzi w budynkach Ocena
Bardziej szczegółowoOcena szkodliwości wstrząsów górniczych dla budynków na podstawie drgań ich fundamentów czy drgań gruntu?
WARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 355 368 Edward MACIĄG, Maria RYNCARZ Politechnika Krakowska, Kraków Ocena szkodliwości wstrząsów górniczych dla budynków na podstawie
Bardziej szczegółowoReakcja budynków na wstrząsy górnicze z wysokoczęstotliwościową modą drgań gruntu
Mat. Symp., str.543-549 Józef DUBIŃSKI, Grzegorz MUTKE Główny Instytut Górnictwa, Katowice Reakcja budynków na wstrząsy górnicze z wysokoczęstotliwościową modą drgań gruntu Streszczenie W artykule przedstawiono
Bardziej szczegółowoDrgania drogowe i obciążenia cykliczne.
Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Szczecin Drgania drogowe i obciążenia cykliczne. Efekty te są pochodzenia użytkowego wynikające z przejazdu sprzętu kołowego, kolejowego, budowlanego, pracy maszyn
Bardziej szczegółowoBUDOWNICTWO I KONSTRUKCJE INŻYNIERSKIE. dr inż. Monika Siewczyńska
BUDOWNICTWO I KONSTRUKCJE INŻYNIERSKIE dr inż. Monika Siewczyńska Wymagania Warunków Technicznych Obliczanie współczynników przenikania ciepła - projekt ściana dach drewniany podłoga na gruncie Plan wykładów
Bardziej szczegółowoObiekty budowlane na terenach górniczych
Jerzy Kwiatek Obiekty budowlane na terenach górniczych Wydanie II zmienione i rozszerzone GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2007 SPIS TREŚCI WYKAZ WAŻNIEJSZYCH POJĘĆ... 13 WYKAZ WAŻNIEJSZYCH OZNACZEŃ...
Bardziej szczegółowoKSMD APN 2 lata pracy w kopalniach odkrywkowych
KSMD APN 2 lata pracy w kopalniach odkrywkowych Katedra Górnictwa Odkrywkowego Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Prelegent: Józef Pyra KSMD APN Przy skutecznym urabianiu złóż z użyciem MW, zawsze będą
Bardziej szczegółowoDRGANIA W BUDOWNICTWIE. POMIARY ORAZ OKREŚLANIE WPŁYWU DRGAŃ NA OBIEKTY I LUDZI - PRZYKŁADY
DRGANIA W BUDOWNICTWIE. POMIARY ORAZ OKREŚLANIE WPŁYWU DRGAŃ NA OBIEKTY I LUDZI - PRZYKŁADY Krzysztof Gromysz Gliwice, 21 22 czerwca 2017 r. PLAN PREZENTACJI Wprowadzenie Pomiary drgań Sprzęt pomiarowy
Bardziej szczegółowoMETODYKA POMIAROWO-INTERPRETACYJNA WYZNACZANIA MODELU BUDYNKU PRZYDATNEGO W OCENIE WPŁYWU DRGAŃ PARASEJSMICZNYCH NA LUDZI
JANUSZ KAWECKI, KRZYSZTOF STYPUŁA METODYKA POMIAROWO-INTERPRETACYJNA WYZNACZANIA MODELU BUDYNKU PRZYDATNEGO W OCENIE WPŁYWU DRGAŃ PARASEJSMICZNYCH NA LUDZI METHODS OF DETERMINATION OF A BUILDING MODEL
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA KRAKOWSKA im. T. Kościuszki Wydział Inżynierii Lądowej I STYTUT MECHA IKI BUDOWLI
POLITECHNIKA KRAKOWSKA im. T. Kościuszki Wydział Inżynierii Lądowej I STYTUT MECHA IKI BUDOWLI BADA IA TŁA DY AMICZ EGO W MIEJSCU PLA OWA EGO POSADOWIE IA BUDY KU ARODOWEGO CE TRUM PROMIE IOWA IA SY CHROTRO
Bardziej szczegółowoDRGANIA ELEMENTÓW KONSTRUKCJI
DRGANIA ELEMENTÓW KONSTRUKCJI (Wprowadzenie) Drgania elementów konstrukcji (prętów, wałów, belek) jak i całych konstrukcji należą do ważnych zagadnień dynamiki konstrukcji Przyczyna: nawet niewielkie drgania
Bardziej szczegółowoEdward MACIĄG*, Jan WINZER**, Roman BIESSIKIRSKI** * Politechnika Krakowska ** Akademia Górniczo-Hutnicza
WARSZTATY 27 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Materiały Warsztatów str. 297 38 Edward MACIĄG*, Jan WINZER**, Roman BIESSIKIRSKI** * Politechnika Krakowska ** Akademia Górniczo-Hutnicza Współdziałanie
Bardziej szczegółowoDynamiczne oddziaływania drgań na powierzchnię terenu ZG Rudna po wstrząsie z dnia roku o energii 1,9 E9 J
WARSZTATY 27 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Materiały Warsztatów str. 411 421 Lech STOLECKI KGHM Cuprum sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe Dynamiczne oddziaływania drgań na powierzchnię
Bardziej szczegółowoWydział Inżynierii Lądowej i Środowiska. Gdańsk, 2010
Politechnika Gdańska Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska PODSTAWY BUDOWNICTWA PLANSZE DYDAKTYCZNE Michał ł Wójcik Gdańsk, 2010 ZAWARTOŚĆ Ogólne zagadnienia dotyczące budownictwa: podstawowe definicje,
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 3 OBLICZANIE I SPRAWDZANIE NOŚNOŚCI NIEZBROJONYCH ŚCIAN MUROWYCH OBCIĄŻNYCH PIONOWO
WYKŁAD 3 OBLICZANIE I SPRAWDZANIE NOŚNOŚCI NIEZBROJONYCH ŚCIAN MUROWYCH OBCIĄŻNYCH PIONOWO Ściany obciążone pionowo to konstrukcje w których o zniszczeniu decyduje wytrzymałość muru na ściskanie oraz tzw.
Bardziej szczegółowoMuzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie 2/28 SPIS TREŚCI 1. PRZEDMIOT PRACY... 4 2. PODSTAWY FORMALNE PRACY... 4 3. CEL I ZAKRES PRACY... 4 4. WYKONAWCA PRACY... 4 5. OPIS MIERZONEGO BUDYNKU... 5 6. OPIS
Bardziej szczegółowoWARUNKI WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH M.20.02.01. Próbne obciążenie obiektu mostowego
WARUNKI WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH Próbne obciążenie obiektu mostowego 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Warunków wykonania i odbioru robót budowlanych Przedmiotem niniejszych Warunków wykonania i odbioru
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie D-3
POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN Ćwiczenie D-3 Temat: Obliczenie częstotliwości własnej drgań swobodnych wrzecion obrabiarek Konsultacje: prof. dr hab. inż. F. Oryński
Bardziej szczegółowoPROJEKTOWANIE BUDYNKÓW Z UWZGLĘDNIENIEM WPŁYWU DRGAŃ KOMUNIKACYJNYCH NA LUDZI W BUDYNKACH
FIZYKA BUDOWLI W TEORII I PRAKTYCE TOM IV, 2009 Sekcja Fizyki Budowli KILiW PAN PROJEKTOWANIE BUDYNKÓW Z UWZGLĘDNIENIEM WPŁYWU DRGAŃ KOMUNIKACYJNYCH NA LUDZI W BUDYNKACH Janusz KAWECKI * Krzysztof STYPUŁA
Bardziej szczegółowoCharakterystyka parametrów drgań w gruntach i budynkach na obszarze LGOM
WARSZTATY 23 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 25 216 Krzysztof JAŚKIEWICZ CBPM Cuprum, Wrocław Charakterystyka parametrów drgań w gruntach i budynkach na obszarze LGOM Streszczenie
Bardziej szczegółowoPROJEKT STOPY FUNDAMENTOWEJ
TOK POSTĘPOWANIA PRZY PROJEKTOWANIU STOPY FUNDAMENTOWEJ OBCIĄŻONEJ MIMOŚRODOWO WEDŁUG WYTYCZNYCH PN-EN 1997-1 Eurokod 7 Przyjęte do obliczeń dane i założenia: V, H, M wartości charakterystyczne obciążeń
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz ważniejszych pojęć Wykaz ważniejszych oznaczeń Wstęp 1. Wprowadzenie w problematykę ochrony terenów górniczych
Spis treści Wykaz ważniejszych pojęć... 13 Wykaz ważniejszych oznaczeń... 21 Wstęp... 23 1. Wprowadzenie w problematykę ochrony terenów górniczych... 27 1.1. Charakterystyka ujemnych wpływów eksploatacji
Bardziej szczegółowoZadanie: Zaprojektować w budynku jednorodzinnym (wg wykonanego projektu) filar murowany w ścianie zewnętrznej na parterze.
Zadanie: Zaprojektować w budynku jednorodzinnym (wg wykonanego projektu) filar murowany w ścianie zewnętrznej na parterze. Zawartość ćwiczenia: 1. Obliczenia; 2. Rzut i przekrój z zaznaczonymi polami obciążeń;
Bardziej szczegółowoCzęść 2 a Wpływ projektowania i wykonawstwa na jakość murowanych ścian
Projektowanie i wykonawstwo konstrukcji murowych z silikatów Część 2 a Wpływ projektowania i wykonawstwa na jakość murowanych ścian Udział procentowy awarii i katastrof budowlanych w latach 1962-2005 podział
Bardziej szczegółowoO 2 O 1. Temat: Wyznaczenie przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego
msg M 7-1 - Temat: Wyznaczenie przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego Zagadnienia: prawa dynamiki Newtona, moment sił, moment bezwładności, dynamiczne równania ruchu wahadła fizycznego,
Bardziej szczegółowoAnaliza fundamentu na mikropalach
Przewodnik Inżyniera Nr 36 Aktualizacja: 09/2017 Analiza fundamentu na mikropalach Program: Plik powiązany: Grupa pali Demo_manual_en_36.gsp Celem niniejszego przewodnika jest przedstawienie wykorzystania
Bardziej szczegółowoAnaliza efektywności rejestracji przyspieszeń drgań gruntu w Radlinie Głożynach
WARSZTATY 2004 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 349 354 Piotr KALETA, Tadeusz KABZA Kompania Węglowa S. A., Kopalnia Węgla Kamiennego Rydułtowy-Anna Ruch II, Pszów Analiza efektywności
Bardziej szczegółowoFundamenty na terenach górniczych
Fundamenty na terenach górniczych Instrukcja ITB Wymagania techniczno-budowlane dla obiektów budowlanych wznoszonych na terenach podlegających wpływom eksploatacji górniczej zostały wydane i zalecone do
Bardziej szczegółowoPrzedmioty Kierunkowe:
Zagadnienia na egzamin dyplomowy magisterski w Katedrze Budownictwa, czerwiec-lipiec 2016 Losowanie 3 pytań: 1-2 z przedmiotów kierunkowych i 1-2 z przedmiotów specjalistycznych Przedmioty Kierunkowe:
Bardziej szczegółowoPOMIARY HAŁASU I WIBRACJI W REJONIE PRZYSZŁEJ INWESTYCJI PRZY UL. 29 LISTOPADA W KRAKOWIE
POMIARY HAŁASU I WIBRACJI W REJONIE PRZYSZŁEJ INWESTYCJI PRZY UL. 29 LISTOPADA W KRAKOWIE Wykonał dr inż. Lesław Stryczniewicz Kraków kwiecień 2014 2 Spis treści 1. Pomiary akustyczne... 3 2. Pomiary drgań...
Bardziej szczegółowoPaleZbrojenie 5.0. Instrukcja użytkowania
Instrukcja użytkowania ZAWARTOŚĆ INSTRUKCJI UŻYTKOWANIA: 1. WPROWADZENIE 3 2. TERMINOLOGIA 3 3. PRZEZNACZENIE PROGRAMU 3 4. WPROWADZENIE DANYCH ZAKŁADKA DANE 4 5. ZASADY WYMIAROWANIA PRZEKROJU PALA 8 5.1.
Bardziej szczegółowoANALIZA WPŁYWÓW DYNAMICZNYCH WYWOŁANYCH PRACĄ WALCA WIBRACYJNEGO STAYOSTROJ VV 1500D
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Seria: BUDOWNICTWO z. 104 2005 Nr kol. 1695 Rafał ŚWIDER* Politechnika Krakowska ANALIZA WPŁYWÓW DYNAMICZNYCH WYWOŁANYCH PRACĄ WALCA WIBRACYJNEGO STAYOSTROJ VV 1500D
Bardziej szczegółowoEKSPERTYZA TECHNICZNA
EKSPERTYZA TECHNICZNA OBIEKT : Pawilon główny, pawilon zakaźny, pawilon płucny Zespołu Opieki Zdrowotnej w Dąbrowie Tarnowskiej LOKALIZACJA : ul. Szpitalna 1, 33-200 Dąbrowa Tarnowska INWESTOR : Zespół
Bardziej szczegółowoGdańsk, wrzesień 2016 r.
TYTUŁ PROJEKTU: PRZEBUDOWA PARTERU BUDYNKU NR 365 NA TERENIE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ W GDYNI INWESTOR: AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni TEREN OBJĘTY INWESTYCJĄ: AKADEMIA
Bardziej szczegółowoRozmieszczanie i głębokość punktów badawczych
Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Rozmieszczanie i głębokość punktów badawczych Rozmieszczenie punktów badawczych i głębokości prac badawczych należy wybrać w oparciu o badania wstępne jako funkcję
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu przemieszczenia oraz wymiarowanie grupy pali
Poradnik Inżyniera Nr 18 Aktualizacja: 09/2016 Analiza stanu przemieszczenia oraz wymiarowanie grupy pali Program: Plik powiązany: Grupa pali Demo_manual_18.gsp Celem niniejszego przewodnika jest przedstawienie
Bardziej szczegółowoDrgania drogowe vs. nośność i stateczność konstrukcji.
Piotr Jermołowicz - Inżynieria Środowiska Szczecin Drgania drogowe vs. nośność i stateczność konstrukcji. Przy wszelkiego typu analizach numerycznych stateczności i nośności nie powinno się zapominać o
Bardziej szczegółowoTok postępowania przy projektowaniu fundamentu bezpośredniego obciążonego mimośrodowo wg wytycznych PN-EN 1997-1 Eurokod 7
Tok postępowania przy projektowaniu fundamentu bezpośredniego obciążonego mimośrodowo wg wytycznych PN-EN 1997-1 Eurokod 7 I. Dane do projektowania - Obciążenia stałe charakterystyczne: V k = (pionowe)
Bardziej szczegółowo1. Wprowadzenie. Józef Pyra* Górnictwo i Geoinżynieria Rok 34 Zeszyt
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 34 Zeszyt 4 2010 Józef Pyra* OPÓŹNIENIE MILISEKUNDOWE JAKO CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA SPEKTRUM ODPOWIEDZI DRGAŃ WZBUDZANYCH DETONACJĄ ŁADUNKÓW MATERIAŁU WYBUCHOWEGO W KOPALNIACH
Bardziej szczegółowoBADANIA UZUPEŁNIONE SYMULACJĄ NUMERYCZNĄ PODSTAWĄ DZIAŁANIA EKSPERTA
dr inż. Paweł Sulik Zakład Konstrukcji i Elementów Budowlanych BADANIA UZUPEŁNIONE SYMULACJĄ NUMERYCZNĄ PODSTAWĄ DZIAŁANIA EKSPERTA Seminarium ITB, BUDMA 2010 Wprowadzenie Instytut Techniki Budowlanej
Bardziej szczegółowoPrzygotowała: prof. Bożena Kostek
Przygotowała: prof. Bożena Kostek Ze względu na dużą rozpiętość mierzonych wartości ciśnienia (zakres ciśnień akustycznych obejmuje blisko siedem rzędów wartości: od 2x10 5 Pa do ponad 10 Pa) wygodniej
Bardziej szczegółowoJan Kowalski Sprawozdanie z przedmiotu Wspomaganie Komputerowe w Projektowaniu
Jan Kowalski Sprawozdanie z przedmiotu Wspomaganie Komputerowe w Projektowaniu Prowadzący: Jan Nowak Rzeszów, 015/016 Zakład Mechaniki Konstrukcji Spis treści 1. Budowa przestrzennego modelu hali stalowej...3
Bardziej szczegółowoParasejsmiczne obciążenia vs. stateczność obiektów.
Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Szczecin Parasejsmiczne obciążenia vs. stateczność obiektów. W ujęciu fizycznym falami są rozprzestrzeniające się w ośrodku materialnym lub polu, zaburzenia pewnej
Bardziej szczegółowoĆw. nr 31. Wahadło fizyczne o regulowanej płaszczyźnie drgań - w.2
1 z 6 Zespół Dydaktyki Fizyki ITiE Politechniki Koszalińskiej Ćw. nr 3 Wahadło fizyczne o regulowanej płaszczyźnie drgań - w.2 Cel ćwiczenia Pomiar okresu wahań wahadła z wykorzystaniem bramki optycznej
Bardziej szczegółowoDokumentowanie warunków geologiczno-inżynierskich w rejonie osuwisk w świetle wymagań Eurokodu 7
Ogólnopolska Konferencja Osuwiskowa O!SUWISKO Wieliczka, 19-22 maja 2015 r. Dokumentowanie warunków geologiczno-inżynierskich w rejonie osuwisk w świetle wymagań Eurokodu 7 Edyta Majer Grzegorz Ryżyński
Bardziej szczegółowoWYŻSZA SZKOŁA EKOLOGII I ZARZĄDZANIA. 00-792 Warszawa, ul. Olszewska 12 BUDOWNICTWO OGÓLNE. plansze dydaktyczne. Część II
WYŻSZA SZKOŁA EKOLOGII I ZARZĄDZANIA Wydział Architektury 00-792 Warszawa, ul. Olszewska 12 BUDOWNICTWO OGÓLNE plansze dydaktyczne Część II Obiekty budowlane Budynki Oznaczenia w projektowaniu podstawowych
Bardziej szczegółowoSTATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA
STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Próba statyczna rozciągania jest jedną z podstawowych prób stosowanych do określenia jakości materiałów konstrukcyjnych wg kryterium naprężeniowego w warunkach obciążeń statycznych.
Bardziej szczegółowoNasyp przyrost osiadania w czasie (konsolidacja)
Nasyp przyrost osiadania w czasie (konsolidacja) Poradnik Inżyniera Nr 37 Aktualizacja: 10/2017 Program: Plik powiązany: MES Konsolidacja Demo_manual_37.gmk Wprowadzenie Niniejszy przykład ilustruje zastosowanie
Bardziej szczegółowoUszkodzenia w obiektach budowlanych w warunkach wstrząsów górniczych
Mat. Symp. str. 442 458 Tadeusz TATARA, Filip PACHLA Politechnika Krakowska, Kraków Uszkodzenia w obiektach budowlanych w warunkach wstrząsów górniczych Słowa kluczowe Wstrząsy górnicze, obiekty budowlane,
Bardziej szczegółowoWydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki PROBLEMY ZWIĄZANE Z OCENĄ STANU TECHNICZNEGO PRZEWODÓW STALOWYCH WYSOKICH KOMINÓW ŻELBETOWYCH
Bogusław LADECKI Andrzej CICHOCIŃSKI Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki PROBLEMY ZWIĄZANE Z OCENĄ STANU TECHNICZNEGO PRZEWODÓW STALOWYCH WYSOKICH KOMINÓW ŻELBETOWYCH
Bardziej szczegółowoNUMERYCZNO-DOŚWIADCZALNA ANALIZA DRGAŃ WYSIĘGNICY KOPARKI WIELOCZERPAKOWEJ KOŁOWEJ
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 2 2007 Jerzy Czmochowski* NUMERYCZNO-DOŚWIADCZALNA ANALIZA DRGAŃ WYSIĘGNICY KOPARKI WIELOCZERPAKOWEJ KOŁOWEJ 1. Wprowadzenie Przedmiotem analiz jest koparka wieloczerpakowa
Bardziej szczegółowoPrzykład obliczeniowy wyznaczenia imperfekcji globalnych, lokalnych i efektów II rzędu P3 1
Przykład obliczeniowy wyznaczenia imperfekcji globalnych, lokalnych i efektów II rzędu P3 Schemat analizowanej ramy Analizy wpływu imperfekcji globalnych oraz lokalnych, a także efektów drugiego rzędu
Bardziej szczegółowoEUROKODY. dr inż. Monika Siewczyńska
EUROKODY dr inż. Monika Siewczyńska PN-EN 1991-1-4:2008 Oddziaływania ogólne Oddziaływania wiatru oraz AC:2009, Ap1:2010 i Ap2:2010 Zakres obowiązywania budynki i budowle o wysokości do 200 m, mosty o
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE NR.6. Temat : Wyznaczanie drgań mechanicznych przekładni zębatych podczas badań odbiorczych
ĆWICZENIE NR.6 Temat : Wyznaczanie drgań mechanicznych przekładni zębatych podczas badań odbiorczych 1. Wstęp W nowoczesnych przekładniach zębatych dąży się do uzyskania małych gabarytów w stosunku do
Bardziej szczegółowoANALIZA SPEKTRALNA DRGAŃ BUDYNKU WYWOŁANYCH WSTRZĄSAMI GÓRNICZYMI. 1. Wstęp. 2. Analiza spektralna drgań budynku
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Jan Walaszczyk*, Stanisław Hachaj*, Andrzej Barnat* ANALIZA SPEKTRALNA DRGAŃ BUDYNKU WYWOŁANYCH WSTRZĄSAMI GÓRNICZYMI 1. Wstęp Proces podziemnej eksploatacji
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH
INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE TWORZYW SZTUCZNYCH OZNACZENIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH PRZY STATYCZNYM ROZCIĄGANIU
Bardziej szczegółowoWymiarowanie sztywnych ław i stóp fundamentowych
Wymiarowanie sztywnych ław i stóp fundamentowych Podstawowe zasady 1. Odpór podłoża przyjmuje się jako liniowy (dla ławy - trapez, dla stopy graniastosłup o podstawie B x L ścięty płaszczyzną). 2. Projektowanie
Bardziej szczegółowoHale o konstrukcji słupowo-ryglowej
Hale o konstrukcji słupowo-ryglowej SCHEMATY KONSTRUKCYJNE Elementy konstrukcji hal z transportem podpartym: - prefabrykowane, żelbetowe płyty dachowe zmonolityzowane w sztywne tarcze lub przekrycie lekkie
Bardziej szczegółowoTemat: SZACOWANIE NIEPEWNOŚCI POMIAROWYCH
Temat: SZCOWNIE NIEPEWNOŚCI POMIROWYCH - Jak oszacować niepewność pomiarów bezpośrednich? - Jak oszacować niepewność pomiarów pośrednich? - Jak oszacować niepewność przeciętną i standardową? - Jak zapisywać
Bardziej szczegółowoWIBROIZOLACJA określanie właściwości wibroizolacyjnych materiałów
LABORATORIUM WIBROAUSTYI MASZYN Wydział Budowy Maszyn i Zarządzania Instytut Mechaniki Stosowanej Zakład Wibroakustyki i Bio-Dynamiki Systemów Ćwiczenie nr WIBROIZOLACJA określanie właściwości wibroizolacyjnych
Bardziej szczegółowoAnaliza konsolidacji gruntu pod nasypem
Przewodnik Inżyniera Nr 11 Aktualizacja: 02/2016 Analiza konsolidacji gruntu pod nasypem Program powiązany: Osiadanie Plik powiązany: Demo_manual_11.gpo Niniejszy rozdział przedstawia problematykę analizy
Bardziej szczegółowoOCENA PARAMETRÓW JAKOŚCI ENERGII ELEKTRYCZNEJ DOSTARCZANEJ ODBIORCOM WIEJSKIM NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ
OCENA PARAMETRÓW JAKOŚCI ENERGII ELEKTRYCZNEJ DOSTARCZANEJ ODBIORCOM WIEJSKIM NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ Jerzy Niebrzydowski, Grzegorz Hołdyński Politechnika Białostocka Streszczenie W referacie przedstawiono
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA 1 ROZPLANOWANIE UKŁADU KONSTRUKCYJNEGO STROPU MIĘDZYKONDYGNACYJNEGO BUDYNKU PRZEMYSŁOWEGO PŁYTY STROPU
ROZPLANOWANIE UKŁADU KONSTRUKCYJNEGO STROPU MIĘDZYKONDYGNACYJNEGO BUDYNKU PRZEMYSŁOWEGO PŁYTY STROPU ZAJĘCIA 1 PODSTAWY PROJEKTOWANIA KONSTRUKCJI BETONOWYCH MGR. INŻ. JULITA KRASSOWSKA Literatura z przedmiotu
Bardziej szczegółowoOsiadanie kołowego fundamentu zbiornika
Przewodnik Inżyniera Nr 22 Aktualizacja: 01/2017 Osiadanie kołowego fundamentu zbiornika Program: MES Plik powiązany: Demo_manual_22.gmk Celem przedmiotowego przewodnika jest przedstawienie analizy osiadania
Bardziej szczegółowoKatedra Konstrukcji Budowlanych. Politechnika Śląska. Dr hab. inż. Łukasz Drobiec
Katedra Konstrukcji Budowlanych. Politechnika Śląska Dr hab. inż. Łukasz Drobiec Wprowadzenie Zarysowania to najczęstsze uszkodzenia ścian murowych. Powstawanie zarysowań może być związane z: podłożem
Bardziej szczegółowo3 Podstawy teorii drgań układów o skupionych masach
3 Podstawy teorii drgań układów o skupionych masach 3.1 Drgania układu o jednym stopniu swobody Rozpatrzmy elementarny układ drgający, nazywany też oscylatorem harmonicznym, składający się ze sprężyny
Bardziej szczegółowoZagadnienia konstrukcyjne przy budowie
Ogrodzenie z klinkieru, cz. 2 Konstrukcja OGRODZENIA W części I podane zostały niezbędne wiadomości dotyczące projektowania i wykonywania ogrodzeń z klinkieru. Do omówienia pozostaje jeszcze bardzo istotna
Bardziej szczegółowoPolitechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH
Politechnika Białostocka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Temat ćwiczenia: Zwykła próba rozciągania stali Numer ćwiczenia: 1 Laboratorium z przedmiotu:
Bardziej szczegółowoInformacje ogólne. Rys. 1. Rozkłady odkształceń, które mogą powstać w stanie granicznym nośności
Informacje ogólne Założenia dotyczące stanu granicznego nośności przekroju obciążonego momentem zginającym i siłą podłużną, przyjęte w PN-EN 1992-1-1, pozwalają na ujednolicenie procedur obliczeniowych,
Bardziej szczegółowoKONSTRUKCJE MUROWE ZBROJONE. dr inż. Monika Siewczyńska
KONSTRUKCJE MUROWE ZBROJONE dr inż. Monika Siewczyńska Odkształcalność współczesne mury mają mniejszą odkształcalność niż mury zabytkowe mury zabytkowe na zaprawie wapiennej mają do 5 razy większą odkształcalność
Bardziej szczegółowoWeryfikacja skali GSI-2004 oceny skutków drgań wywołanych wstrząsami górniczymi w obszarze LGOM
WARSZTATY 006 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 79 93 Józef DUBIŃSKI, Grzegorz MUTKE Główny Instytut Górnictwa, Katowice Weryfikacja skali GSI-004 oceny skutków drgań wywołanych
Bardziej szczegółowoObciążenia nieliniowe w sieciach rozdzielczych i ich skutki
Piotr BICZEL Wanda RACHAUS-LEWANDOWSKA 2 Artur STAWIARSKI 2 Politechnika Warszawska, Instytut Elektroenergetyki () RWE Stoen Operator sp. z o.o. (2) Obciążenia nieliniowe w sieciach rozdzielczych i ich
Bardziej szczegółowoSTANY GRANICZNE KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH
STANY GRANICZNE KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH Podstawa formalna (prawna) MATERIAŁY DYDAKTYCZNE 1 Projektowanie konstrukcyjne obiektów budowlanych polega ogólnie na określeniu stanów granicznych, po przekroczeniu
Bardziej szczegółowoOpis ćwiczenia. Cel ćwiczenia Poznanie budowy i zrozumienie istoty pomiaru przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego Henry ego Katera.
ĆWICZENIE WYZNACZANIE PRZYSPIESZENIA ZIEMSKIEGO ZA POMOCĄ WAHADŁA REWERSYJNEGO Opis ćwiczenia Cel ćwiczenia Poznanie budowy i zrozumienie istoty pomiaru przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego
Bardziej szczegółowoSpis treści STEEL STRUCTURE DESIGNERS... 4
Co nowego 2017 R2 Co nowego w GRAITEC Advance BIM Designers - 2017 R2 Spis treści STEEL STRUCTURE DESIGNERS... 4 ULEPSZENIA W STEEL STRUCTURE DESIGNERS 2017 R2... 4 Połączenie osi do węzłów... 4 Wyrównanie
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM POMIARY W AKUSTYCE. ĆWICZENIE NR 4 Pomiar współczynników pochłaniania i odbicia dźwięku oraz impedancji akustycznej metodą fali stojącej
LABORATORIUM POMIARY W AKUSTYCE ĆWICZENIE NR 4 Pomiar współczynników pochłaniania i odbicia dźwięku oraz impedancji akustycznej metodą fali stojącej 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie metody
Bardziej szczegółowoWARUNKI WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH
WARUNKI WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH M-31.01.01 PRÓBNE OBCIĄŻENIE OBIEKTU MOSTOWEGO 1 1. WSTĘP Przedmiotem niniejszych Warunków Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych są wytyczne do przygotowania
Bardziej szczegółowoDokumentacja i badania dla II kategorii geotechnicznej Dokumentacja geotechniczna warunków posadowienia.
Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Dokumentacja i badania dla II kategorii geotechnicznej Dokumentacja geotechniczna warunków posadowienia. Badania kategorii II Program badań Program powinien określać
Bardziej szczegółowoPROJEKT NOWEGO MOSTU LECHA W POZNANIU O TZW. PODWÓJNIE ZESPOLONEJ, STALOWO-BETONOWEJ KONSTRUKCJI PRZĘSEŁ
PROJEKT NOWEGO MOSTU LECHA W POZNANIU O TZW. PODWÓJNIE ZESPOLONEJ, STALOWO-BETONOWEJ KONSTRUKCJI PRZĘSEŁ Jakub Kozłowski Arkadiusz Madaj MOST-PROJEKT S.C., Poznań Politechnika Poznańska WPROWADZENIE Cel
Bardziej szczegółowoProjektowanie ściany kątowej
Przewodnik Inżyniera Nr 2 Aktualizacja: 02/2016 Projektowanie ściany kątowej Program powiązany: Ściana kątowa Plik powiązany: Demo_manual_02.guz Niniejszy rozdział przedstawia problematykę projektowania
Bardziej szczegółowoAnaliza wpływu przypadków obciążenia śniegiem na nośność dachów płaskich z attykami
Analiza wpływu przypadków obciążenia śniegiem na nośność dachów płaskich z attykami Dr inż. Jarosław Siwiński, prof. dr hab. inż. Adam Stolarski, Wojskowa Akademia Techniczna 1. Wprowadzenie W procesie
Bardziej szczegółowoPROGRAM KONFERENCJI OBIEKTY BUDOWLANE NA TERENACH GÓRNICZYCH - termin IX 2014
PROGRAM KONFERENCJI OBIEKTY BUDOWLANE NA TERENACH GÓRNICZYCH - termin 24 26 IX 2014 POCZĄTEK KONIEC CZAS Godz. Godz. [min] 8.30 8.45 15 POWITANIE I DZIEŃ - TEORIA ( 24 IX 2014 ) TEMAT PROWADZĄCY Przew.
Bardziej szczegółowoBUDOWNICTWO I KONSTRUKCJE INŻYNIERSKIE. dr inż. Monika Siewczyńska
BUDOWNICTWO I KONSTRUKCJE INŻYNIERSKIE dr inż. Monika Siewczyńska Plan wykładów 1. Podstawy projektowania 2. Schematy konstrukcyjne 3. Elementy konstrukcji 4. Materiały budowlane 5. Rodzaje konstrukcji
Bardziej szczegółowoO nieporozumieniach w stosowaniu normy PN-85/B w przypadku oceny wpływu wstrząsów górniczych na budynki
Mat. Symp. str. 555 563 Edward MACIĄG Politechnika Krakowska, Kraków O nieporozumieniach w stosowaniu normy PN-85/B-02170 w przypadku oceny wpływu wstrząsów górniczych na budynki Streszczenie Referat omawia
Bardziej szczegółowoDYNAMIKA KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH
DYNAMIKA KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH Roman Lewandowski Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2006 Książka jest przeznaczona dla studentów wydziałów budownictwa oraz inżynierów budowlanych zainteresowanych
Bardziej szczegółowoPoziom wymagań na ocenę dostateczną (podstawowych). Uczeń potrafi: -klasyfikuje fundamenty wg różnych kryteriów -wylicza rodzaje izolacji
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZEDMIOTU: Organizacja robót klasa III Podstawa opracowania: PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK BUDOWNICTWA 311204 Dział programowy ORGANIZACJA I KONTROLA ROBÓT BUDOWLANYCH STANU
Bardziej szczegółowoAnaliza dynamiczna fundamentu blokowego obciążonego wymuszeniem harmonicznym
Analiza dynamiczna fundamentu blokowego obciążonego wymuszeniem harmonicznym Tomasz Żebro Wersja 1.0, 2012-05-19 1. Definicja zadania Celem zadania jest rozwiązanie zadania dla bloku fundamentowego na
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z przedmiotu: Budownictwo ogólne
Wymagania edukacyjne z przedmiotu: Budownictwo ogólne L.p. Dział Temat lekcji Liczba godzin na realiza cję Dział. 2 Dział. PKZ(B.c) (). 3 Dział. PKZ(B.c) (),2 4 Dział. PKZ(B.c) (2) 5 Dział. PKZ(B.c) ()3
Bardziej szczegółowoWytyczne dla projektantów
KONBET POZNAŃ SP. Z O. O. UL. ŚW. WINCENTEGO 11 61-003 POZNAŃ Wytyczne dla projektantów Sprężone belki nadprożowe SBN 120/120; SBN 72/120; SBN 72/180 Poznań 2013 Niniejsze opracowanie jest własnością firmy
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. inż. Krzysztof STYPUŁA Politechnika Krakowska kstypula@pk.edu.pl UWAGI DOTYCZĄCE STOSOWANIA WIBROIZOLACJI W NAWIERZCHNIACH SZYNOWYCH
Prof. dr hab. inż. Krzysztof STYPUŁA Politechnika Krakowska kstypula@pk.edu.pl UWAGI DOTYCZĄCE STOSOWANIA WIBROIZOLACJI W NAWIERZCHNIACH SZYNOWYCH 1 1. WPROWADZENIE HAŁAS A WIBRACJE W strategii rozwoju
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH
INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE ZACHOWANIA SIĘ MATERIAŁÓW PODCZAS ŚCISKANIA Instrukcja przeznaczona jest dla studentów
Bardziej szczegółowo1/K. RZUT KONSTRUKCJI PIWNICY. 2/K. RZUT KONSTRUKCJI PARTERU. 3/K. RZUT KONSTRUKCJI PODDASZA. 4/K. ŚCIANA OPOROWA. 5/K. ELEMENTY N-1, N-2, N-3, N-4.
CZĘŚĆ KONCTRUKCYJNA 1 ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA I OPIC TECHNICZNY. Informacja BIOZ. II. CZĘŚĆ GRAFICZNA: 1/K. RZUT KONSTRUKCJI PIWNICY. 2/K. RZUT KONSTRUKCJI PARTERU. 3/K. RZUT KONSTRUKCJI PODDASZA. 4/K. ŚCIANA
Bardziej szczegółowoŚrodowisko i prace rozpoznawcze dotyczące gazu z łupków WYNIKI MONITORINGU SEJSMICZNEGO
Środowisko i prace rozpoznawcze dotyczące gazu z łupków WYNIKI MONITORINGU SEJSMICZNEGO Autorzy: Główny Instytut Górnictwa dr hab. inż. Adam Lurka prof. GIG kierownik zadania dr hab. inż. Grzegorz Mutke
Bardziej szczegółowoTabela 3.2 Składowe widmowe drgań związane z występowaniem defektów w elementach maszyn w porównaniu z częstotliwością obrotów [7],
3.5.4. Analiza widmowa i kinematyczna w diagnostyce WA Drugi poziom badań diagnostycznych, podejmowany wtedy, kiedy maszyna wchodzi w okres przyspieszonego zużywania, dotyczy lokalizacji i określenia stopnia
Bardziej szczegółowoPOMIAR HAŁASU ZEWNĘTRZNEGO SAMOLOTÓW ŚMIGŁOWYCH WG PRZEPISÓW FAR 36 APPENDIX G I ROZDZ. 10 ZAŁ. 16 KONWENCJI ICAO
POMIAR HAŁASU ZEWNĘTRZNEGO SAMOLOTÓW ŚMIGŁOWYCH WG PRZEPISÓW FAR 36 APPENDIX G I ROZDZ. 10 ZAŁ. 16 KONWENCJI ICAO Piotr Kalina Instytut Lotnictwa Streszczenie W referacie przedstawiono wymagania oraz zasady
Bardziej szczegółowoDwa problemy związane z jakością dróg
Dwa problemy związane z jakością dróg Leszek Rafalski Instytut Badawczy Dróg i Mostów Jakość w realizacji robót drogowych Ostróda 7-8. 10. 2010 r. 1 1. Obciążenia nawierzchni. 2. Przemarzanie nawierzchni
Bardziej szczegółowoWyboczenie ściskanego pręta
Wszelkie prawa zastrzeżone Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: 1. Wstęp Wyboczenie ściskanego pręta oprac. dr inż. Ludomir J. Jankowski Zagadnienie wyboczenia
Bardziej szczegółowoPROGRAM KONFERENCJI OBIEKTY BUDOWLANE NA TERENACH GÓRNICZYCH - termin 24 26 IX 2014
PROGRAM KONFERENCJI OBIEKTY BUDOWLANE NA TERENACH GÓRNICZYCH - termin 24 26 IX 2014 POCZĄTEK KONIEC CZAS [min] 8.30 8.45 15 8.45 9.30 45 POWITANIE I DZIEŃ - TEORIA ( 24 IX 2014 ) TEMAT I. Podstawowe dane
Bardziej szczegółowoPN-B-03004:1988. Kominy murowane i żelbetowe. Obliczenia statyczne i projektowanie
KOMINY PN-B-03004:1988 Kominy murowane i żelbetowe. Obliczenia statyczne i projektowanie Normą objęto kominy spalinowe i wentylacyjne, żelbetowe oraz wykonywane z cegły, kształtek ceramicznych lub betonowych.
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA KRAKOWSKA im. T. Kościuszki Wydział Inżynierii Lądowej I STYTUT MECHA IKI BUDOWLI
POLITECHNIKA KRAKOWSKA im. T. Kościuszki Wydział Inżynierii Lądowej I STYTUT MECHA IKI BUDOWLI BADA IA TŁA DY AMICZ EGO W WYBRA YCH BUDY KACH W RAMACH MODER IZACJI LI II ŚRED ICOWEJ W WARSZAWIE (UKŁAD
Bardziej szczegółowo