NEW WORLD ALTERNATIVE INVESTMENTS OUTLOOK Batalia o literę V

Transkrypt

1 Batalia o literę V

2 Prognozy na możliwie ogólnym poziomie stawiane pod koniec 2007 roku, po zakończeniu 2008 oficjalnie można uznać za słuszne. Nie zabrakło jednak zaskakujących sytuacji, których skala deprecjonuje nieco wcześniejsze szacunki. Analitycy w zdecydowanej większości obrali właściwy kierunek, który bazował na recesji w Stanach Zjednoczonych oraz jedynie zahamowaniu dynamiki wzrostu pozostałych gospodarek rozwiniętych. Rynki wschodzące miały udowodnić swoją stabilność mającą zrealizować ostatecznie scenariusz decouplingu, czyli odizolowania się od Stanów Zjednoczonych i innych krajów dojrzałych gospodarczo. Ten pogląd się jednak nie sprawdził. Najbardziej zaskoczyły rynki surowców, które na falach niespotykanych dotychczas euforycznych zakupów osiągały rekordowe ceny. Najlepszym tego odzwierciedlaniem był poziom cen baryłki ropy WTI w okolicach 147 USD. Druga połowa zrealizowała zakładany wcześniej scenariusz, a jednoczesne wejście w recesję w głównych obszarach gospodarczych na świecie (Stany Zjednoczone, Japonia, strefa euro) nadało zdecydowanej akceleracji spadkowej tendencji dla wskaźników makroekonomicznych. Rynki kredytowe zamarzły i jednoczesne usuwanie ich instrumentów z gospodarki uszczupliło ilości pieniądza w obiegu. Analizując bilanse w sektorze bankowym można odnieść nieco schizofreniczne wrażenie. Z jednej strony obecność toksycznych długów szczególnie w USA i Europie jest potężna, z drugiej gotówki coraz rzadziej brakuje. Strach sparaliżował egzekwowanie dotychczasowej polityki kredytowej, ponieważ w realnej sferze przedsiębiorstwa słabną, a i zaufanie na rynku międzybankowym pozostawia wiele do życzenia. U korzeni największego w dziejach kryzysu kredytowego leży błędna ocena ryzyka nawet w fundamentalnych aspektach. Udzielenie kredytu dziś jednocześnie wzmacnia obawy o uzyskanie finansowania na rynku międzybankowym jutro. Bankowiec nie chce niepotrzebnie ryzykować. Trzymanie gotówki jako najbardziej defensywna polityka jest obecnie racjonalnym krokiem zarządów instytucji finansowych. W kontekście gospodarki jako całości jest już inaczej. Dotychczas większość wzrostu bazowała na kredycie, a w skrajnych przypadkach był to po prostu wzrost wirtualny. O ile scenariusz, zakładający, iż środek ciężkości będzie przeniesiony w sferę fiskalną, co podtrzyma dotychczasową dynamikę wzrostu, jest niemożliwy do zrealizowania, stymulowanie gospodarek przez administracje rządowe jest jedynym scenariuszem, który może zapewnić względnie miękkie lądowanie. Kwestia długoterminowych skutków tak aktywnej polityki gospodarczej aparatu fiskalnego może być już przedmiotem odrębnej debaty. Zmienność na wszystkich rynkach wyraźnie wzrosła, a szereg modeli wskazuje, iż ma ona tendencję do tworzenia zwartych grup o zbliżonej charakterystyce, dlatego też raz wzniecona niepewność implikować będzie utrzymanie się zmienności (jest ona najlepszym dostępnym obrazem niepewności) przez kilka początkowych tygodni lub nawet miesięcy 2009 roku. To zjawisko kreuje jednak optymistyczny scenariusz, który zakłada, iż siła negatywnych trendów odzwierciedlona zostanie później w postaci równie silnych wzrostów. Nie jest zatem wykluczone formowanie na wykresach liter V, co jest najbardziej optymistycznym obecnie scenariuszem. Historia pokazuje jednak, iż to rozwiązanie typu U jest bardziej powszechne. Niestety kwestia możliwych błędów w polityce gospodarczej z łatwością może zniszczyć obraz odbicia w ogóle, a kilka przykładów z przeszłości oraz bezprecedensowość wielu zjawisk dziś obserwowanych tworzy niebezpieczną mieszankę. Bazując na zdecydowanej większości prognoz w 2009 roku, jest szansa, iż rynki zdążą odczuć serię pozytywnych impulsów. Należy jednak wziąć pod uwagę przesunięcia czasowe, które sprawiły szczególnie w kontekście gospodarek wschodzących, iż spowolnienie wystąpiło kilka miesięcy po odpowiadającym im impulsom w rdzeniu bieżących turbulencji Stanach Zjednoczonych. Możliwe zatem jest, że dołek koniunktury gospodarczej w krajach rozwijających się, który dopiero nadchodzi, implikować będzie ożywienie dopiero w pierwszym lub drugim kwartale

3 Sytuacja makroekonomiczna w 2009 roku Stany Zjednoczone, Japonia, strefa euro pierwszy raz od II wojny światowej weszły jednocześnie w fazę recesji gospodarczej. To utrudnia odnalezienie punktu zaczepienia dla całego świata. Podczas azjatyckiego kryzysu w latach deprecjacja tamtejszych walut spowodowała napływ inwestycji lecz najważniejsze było to, że byli inwestorzy na świecie, którzy dysponowali środkami do takich przedsięwzięć. Gdy pękła bańka internetowa utrzymujące się zaufanie konsumentów w USA przekładające się na ich wzmożone zakupy ochroniło przed globalną zapaścią. Nie bez znaczenia była również akcesja Chin w 2001 roku do WTO. Obecnie brak wsparcia choć w jednym regionie globu istotnie hamuje wzrost Chin, które przez pryzmat teorii decouplingu gospodarek miały przejąć stery w czasach słabości Stanów Zjednoczonych. Pierwszy od ponad 7 lat spadek eksportu ze względu na silnie spadający popyt w USA i UE oraz fakt wyjątkowo wyraźnego upodobania Chińczyków do oszczędzania zamiast konsumpcji implikuje szacunki analityków, iż w 2009 roku dynamika PKB w Państwie Środka może spaść poniżej 6 proc. w skali roku. Niemniej warto zwrócić uwagę na fakt, iż w obliczu trudności z uzyskaniem finansowania kluczem do powstrzymania spadków dynamiki PKB są silne bilanse instytucji finansowych, gdzie po prostu nie brakuje gotówki. Tym regionem jest Daleki Wschód z Chinami na czele. Proces uniezależniania się gospodarek wschodzących został istotnie zahamowany ze względu na fakt, iż szok z Zachodu przyszedł zbyt szybko. Skala kryzysu ponadto nie pozwoliła rozpostrzeć skrzydeł Chinom i innym państwom regionu. W samym Państwie Środka godne odnotowania jest stopniowa i wyraźna transformacja polityki społecznej. O ile kwestia respektowania praw humanitarnych nadal pozostawia wiele do życzenia, trend umacniania, czy wręcz zaistnienia polityki społecznej zorientowanej na obywateli a nie przeciwko nim może uruchomić tam konsumpcję na wyższym poziome. Przeciętny mieszkaniec Chin jest w zasadzie skazany na samego siebie, dlatego jakikolwiek przejaw troski o niego na tyle poprawi jakość życia, by wynagrodzenia z pracy nie były jedynie źródłem ku budowania oszczędności. Potencjał konsumentów chińskich jest olbrzymi. Kraje zgrupowane w ramach OECD doświadczą recesji. W Stanach Zjednoczonych ujemna dynamika PKB osiągnie w 2009 roku najprawdopodobniej w skali roku 1,5 proc. Stopa bezrobocia może przekroczyć 8,5 proc. Jednak istotny wpływ na ostateczny obraz będzie miał plan Obamy, który wielokrotnie deklarował, że wokół segmentu zielonej energii stworzone może zostać 3 miliony miejsc pracy. Uwzględniane są również inne impulsy fiskalne. Gospodarka strefy euro w świetle bieżących prognoz skurczy się o ok. 1 proc, Japonii o 1,7 proc. Wspólny będzie przełom, po którym sytuacja ma szanse istotnie się poprawić. Jest nim połowa 2009 roku. W ujęciu globalnym gospodarka wróci na ścieżkę wyraźnego wzrostu na przełomie 2009 i 2010 roku. Wyraźny nie oznacza jednoznacznie dynamiczny. O ile przywrócenie silnego wzrostu jest możliwe, już teraz należy uwzględniać inflacyjny nawis, który sprawi, iż przyszły wzrost będzie musiał być choć w niewielkim stopniu tłumiony poprzez konieczność redukowania inflacji. Największym problemem dla światowej gospodarki jest zawód jaki odczuli wszyscy uczestnicy życia gospodarczego względem jakości informacji. Każda faza cyklu koniunkturalnego bazuje na weryfikacji oczekiwań względem rzeczywistości gospodarczej, a możliwie dobra informacja o niej jest niezbędna. O ile próżno oczekiwać tej o optymalnym wymiarze, otrzymywane przez ostatnie kilka lat pozostawały wiele do życzenia. Doskonałym przykładem są agencje ratingowe przez pryzmat ich niewłaściwej oceny segmentu rynku kredytów hipotecznych subprime w Stanach Zjednoczonych. To wzmaga dodatkową niepewność, dlatego decyzje we wszystkich sferach gospodarki odznaczają się dużym stopniem asekuracji. Będzie on nadal znaczny. Wbrew sugestiom, że niespodziewana transformacja Chin na gospodarkę o bardziej konsumpcyjnej orientacji może wyemitować pozytywny impuls dla całego świata, to nadal warto wyczekiwać dobrych informacji ze Stanów Zjednoczonych. Bardzo wiele oczekuje się od polityki gospodarczej B. Obamy i w dużym stopniu przez pryzmat efektów tej polityki oceniane będą dalsze perspektywy dla 2

4 globalnej gospodarki. Przy skali dotychczasowego deficytu budżetowego, którego szacunki bez uwzględnienia fiskalnego planu Obamy w 2009 roku wskazują przekroczenie 1 biliona USD, uwzględniając przy tym wyraźny spadek eksportu chińskiego oraz japońskiego, który odpowiednio uszczupla nadwyżkę i kreuje tam deficyt handlowy, finansowanie nie będzie tak łatwe jak dotychczas Fed będzie w zasadzie kontynuował finansowanie tego deficytu. Uwzględniając utrzymywanie się niskich rentowności, które znajdują się w okolicach 2,0 2,5 proc. w środkowej części krzywej dochodowości można liczyć na intensyfikację działań w celu pobudzenia rynku nieruchomości. Kredyty hipoteczne w USA z oprocentowaniem w okolicach 4 proc. co jest celem władz (obecnie ok. 6 proc.) mogą ułatwić refinansowanie dotychczasowych oraz udzielanie nowych. Dynamika PKB w ujęciu realnym (% r/r) Inflacja CPI (% r/r) P 2009P P 2009P Polska 6,20 6,60 4,20 2,00 1,40 4,00 3,20 2,50 USA 2,80 2,00 1,30-1,50 3,20 2,90 3,90 0,10 Kanada 3,10 2,70 0,50 0,50 2,00 2,10 2,50 2,00 Strefa Euro 3,00 2,60 0,70-1,60 2,20 2,10 3,20 1,00 Wielka Brytania 2,80 3,00 0,70-2,00 2,30 2,30 3,50 1,50 Bliski Wschód 5,70 5,90 5,50 3,00 7,00 10,40 10,10 7,00 Chiny 11,60 11,90 9,30 6,00 1,50 4,80 5,80 1,50 Indie 9,60 9,00 7,00 5,10 6,80 4,70 9,30 2,50 Japonia 2,40 2,40 0,00-2,50 0,10 0,00 1,50-0,20 3

5 Polityka monetarna a rynki długów Zabiegi władz monetarnych egzekwowane w 2008 roku przejdą do podręczników ekonomii. Jednak dopiero rok 2009 i lata kolejne zweryfikują, w jakim świetle będą one tam przedstawiane. Sprowadzenie stopy funduszy Fed do przedziału 0-0,25 proc., jednorazowa obniżka stóp przez EBC o 75 punktów bazowych i najniższy ich poziom w 300-letniej historii w Anglii tworzą nietypowe środowisko. W obliczu skali kryzysu w segmencie finansowym i szybkości opadania podstawowych wskaźników gospodarczych, władze uznały, iż niezbędne jest wykorzystanie całego zakresu instrumentarium, w celu zapobieżeniu scenariusza Wielkiej Depresji. Okazuje się, że zagrożenie deflacją, która może stłumić wzrost gospodarczy na wiele lat (m.in. doświadczenia z lat 90. XX wieku w Japonii) zmusza do wdrażania działań, które dotychczas istniały jedynie w sferze teoretycznej. Wiele z działań wzmaga sygnały ostrzegawcze, gdyż w opinii ekonomistów wciąganie ryzykownych aktywów do bilansów władz monetarnych jest zbyt niebezpieczne. Również korzystne zjawiska uległy wyraźnej intensyfikacji. Do takich zaliczyć można synchronizowanie decyzji banków centralnych w skali światowej, których ścisła współpraca w dobie wyraźnych procesów nurtu globalizacyjnego jest wręcz konieczna. Na bezprecedensowych zabiegach władz monetarnych budowane będą strategie na rynkach kredytowych. W pierwszych miesiącach można spodziewać się kolejnych fal obniżania rentowności papierów na dłuższych końcach krzywych w Stanach Zjednoczonych. Pretekstem jest tu polityka Fed, która w obliczu wyczerpania możliwości wpływania na obniżkę kosztu pieniądza przez cięcia stóp zmuszona jest do nabywania papierów o terminach do wykupu 10-letnich i dłuższych. Mimo licznych głosów, iż mamy do czynienia ze spekulacyjną bańką na rynku obligacji w USA wydaje się, iż kolejne wzrosty cen nie są wykluczone. Więcej miejsca jest na rynku europejskim, dla którego przewiduje się silne rajdy cenowe długu. Retoryka EBC, który broni się przed wyczerpaniem amunicji w tak wczesnej fazie recesji nie przekonuje już inwestorów. Ich decyzje bieżące uwzględniają kolejne serie cięć stóp przez Radę Gubernatorów. Nie jest wykluczone, iż silne procesy dezinflacyjne sprowadzą stopy EBC do poziomu 0,75 proc. W porównaniu do gospodarek rozwiniętych atrakcyjnie wyglądają perspektywy dla rynków długu w gospodarkach wschodzących, jednak wzrastające ryzyko kredytowe i wysoki odsetek transformacji ratingów do stopnia spekulacyjnego oraz bankructw mogą uczynić spekulację w tym segmencie niebezpieczną. Motorem będzie tu również silniejszy niż wcześniej przypuszczano proces dezinflacji, co stwarza okazje do silnych redukcji stóp procentowych. 4

6 Rynki walutowe NEW WORLD ALTERNATIVE INVESTMENTS Kondycja dolara amerykańskiego silnie skorelowana jest z nastrojami inwestorów, którzy w obliczu zamrożonych rynków kredytowych oraz globalnego procesu wzrostu awersji względem ryzyka lokują swoje środki w papierach rządowych Stanów Zjednoczonych, jako tych względnie bezpieczniejszych. Argumentem, który pozwala szacować, iż ceny dolara ponownie wzrosną jest polityka Fed, który prowadząc quantitative easing zmuszony jest nabywać papiery długoterminowe. W pewnym momencie nastąpi jednak odwrót od tych instrumentów, a inwestorzy w dużej mierze mogą przenosić się na rynek europejskiego długu, jako miejsce nadal potencjalnie atrakcyjnych stóp zwrotu. Sam fakt poprawy nastrojów wskazujący na moment odwrotu od amerykańskiej waluty, który szacowany jest dziś na przełom drugiego i trzeciego kwartału 2009 również skłoni do stopniowego zamykania pozycji na dolarze. Kolejnym istotnym argumentem może okazać się jakość długu Stanów Zjednoczonych, którego ekspansja przy uszczupleniu zakupów papierów rządowych ze strony Chin i Japonii sprawi, iż to Fed będzie go nabywał. Skala odwrotu od dolara może wówczas wzmocnić obserwowany długoterminowy trend, lecz w 2009 roku może on przybierać momentami spektakularny wymiar. W miarę powrotu chęci do podejmowania nieco większego ryzyka, popularnością cieszyć się będą waluty gospodarek wschodzących, z godnym podkreślenia faktem, iż utrzymanie w Polsce dyscypliny budżetowej doprowadzić może do wciągnięcia złotego na szczyt rankingu najlepszych inwestycji na rynku walutowym. Podobnie w odniesieniu do walut gospodarek wchodzących mogą zachować się australijski oraz nowozelandzki dolar. Bazą dla powrotu tych gospodarek do wzrostów jest powrót hossy na rynkach surowców. Te z racji silnej redukcji strony podażowej wyczekują momentu rozpoczęcia wzrostów. Dużą przeszkodą ku takiemu scenariuszowi jest trudniejsza niż na tą chwilę się szacuje sytuacja gospodarcza w regionie, która wynikać może jedynie ze słabszej dynamiki wzrostu w Chinach. Rynki akcji Parkiety akcyjne poddane zostały szokowi w momencie, gdy sytuacja w sferze instytucji finansowych ulegała dalszemu pogorszeniu (chociażby upadek Lehman Brothers we wrześniu) i jednocześnie sfera realna coraz silniej absorbowała kryzysowy impuls. W początkowej fazie w dużym stopniu tzw. fire selling (paniczna wyprzedaż) doprowadzała do silnych przecen, które przyciągały niedługo po tym oportunistów. To doskonały przepis na niezwykle silną zmienność rynkową. Jednocześnie jednak rynek zalewany był zaktualizowanymi analizami, które przewidują silne ograniczenie zysków spółek giełdowych. Istotnie spadną wypłaty dywidend. Dla spółek zagregowanych w indeksie DJ EURO STOXX 50 wyniesie on nawet 50 proc. W większości obszarów wskaźniki P/E osiągną lub utrzymają przez wiele tygodni już osiągnięte jednocyfrowe wartości. Niemniej rynki akcyjne zazwyczaj bardzo szybko dyskontują wszelkie informacje, dlatego można założyć, iż pesymistyczny obraz pierwszego kwartału 2009 jest już uwzględniony w cenach. W miarę jak szacowana jest długość recesji w USA inwestorzy na przełomie roku 2008/09 dopatrzyli się kilku cennych w ich subiektywnym ujęciu informacji. Euforia zakupów zdołała wynieść poziom DJIA powyżej punktów. Wiele z tego zawdzięczać można optymistycznym prognozom w kontekście egzekucji planu B. Obamy. Niemniej w opinii większości analityków efekty polityki gospodarczej Obamy będą redukowane. To kreuje scenariusz, zakładający, iż powrót do poziomu listopadowych den na rynkach jest bardzo prawdopodobny. Nie jest wykluczone, iż wartości indeksów spadną poniżej tych poziomów, co może obrazować poziom DJIA w okolicach punktów. Po tym stopniowo wracać może optymizm. Niezbędny jednak będzie napływ lepszy danych w kontekście gospodarki. Na chwilę obecną moment ten szacowany jest na drugą połowę roku. 5

7 Rynki surowców i towarów NEW WORLD ALTERNATIVE INVESTMENTS Surowce - średnie kwartalne prognozy cenowe I 09 II 09 III 09 IV 09 Aluminium (USD/t) 2342, , , , , ,00 Miedź (USD/t) 6633, , , , , ,00 Złoto (USD/oz) 865,70 884,30 900, , ,00 900,00 Platyna (USD/oz) 1547,10 941,50 850, , , ,00 Ropa naftowa (WTI) 97,91 44,60 40,00 45,00 60,00 80,00 Gaz ziemny (USD/MMBtu) 7,84 5,62 4,90 5,10 6,00 7,00 Kukurydza (USD/bu) 4,67 4,07 3,80 4,20 6,00 6,20 Pszenica (USD/bu) 9,32 6,11 5,60 5,80 6,00 7,50 Soja (USD/bu) 12,63 9,80 9,50 10,00 11,00 12,20 Kakao (USD/t) 2032, , , , , ,00 Cukier (USc/lb) 10,86 11,84 12,10 12,30 12,50 12,50 Kawa (Usc/lb) 135,00 112,00 110,00 120,00 140,00 145,00 W 2008 roku niezwykle wzrosła popularność rynków surowcowych wśród inwestorów detalicznych. Ich zmasowane zakupy tytułów uczestnictwa w instytucjach zorientowanych na te specyficzne rynki oraz silna aktywność funduszy typu hedge wywindowały ceny nawet stosunkowo egzotycznych surowców (takich jak ołów) do niespotykanych od dawna poziomów rok można podzielić na dwie niemal równe części, gdzie pierwsza z nich odznaczyła się rekordową dynamiką dodatnią cen, druga natomiast doprowadziła do niespotykanych nigdy spadków. Ich skala była tak wyraźna, iż niezwykle silnie redukowana jest obecnie podaż na rynku. O ile niski popyt ze strony głównie Chin oraz Stanów Zjednoczonych w wielu przypadkach utrzymuje dodatni bilans, to anulowanie szeregu inwestycji średnio- i długoterminowych dziś kreuje środowisko silnych ujemnych bilansów na tych rynkach jutro, gdy popyt zacznie wracać do poprzednich poziomów, a docelowo będzie je przewyższać. Cena ropy naftowej na falach obaw o stan globalnej gospodarki wzmacniane silnymi intencjami spekulantów o negatywnym względem rynku nastawieniu mogą podążyć drogą scenariuszy wskazujących pułap USD za baryłkę. Fakt jednak silnego spadku produkcji w wielu regionach, niemożność jej zwiększania (np. Morze Północne, Zatoka Meksykańska), wątpliwości w kontekście rzeczywistego stanu rezerw na Bliskim Wschodzie oraz wspomniane wcześniej redukcje inwestycji o dłuższych horyzontach czasowych skłania ku stawianiu prognoz wzrostowych. Nie bez znaczenia będzie osłabienie dolara, które ponownie skłaniać będzie sprzedawców do rekompensowania sobie tego faktu w cenach surowca. Docelowa cena w tym roku w coraz większej ilości analiz sięga USD na co wskazują również bardzo wysokie ceny tego surowca na rynku terminowym, lecz zakres odchyleń sięga nawet 20 USD, co zdecydowanie utrudnia podejmowanie się krótkoterminowych strategii na tym rynku. Ten 20-dolarowy przedział wynika również z uwzględniania jednorazowych szoków, które ze względu na geopolityczny charakter są trudne do przewidzenia. Czołowym czynnikiem jest obecnie skala konfliktu na Bliskim Wschodzie, lecz napięta sytuacja w kontekście Rosji również skłania ku uwzględnianiu i tego czynnika coraz częściej w prognostycznych modelach. 6

8 6% 6% 35% Kompozycja konsumpcji energii na świecie w podziale na źródła Ropa naftowa 35% Gaz ziemny 24% 29% Ropa naftowa Gaz ziemny Węgiel Energia jądrowa Pozostałe Węgiel 29% Energia jądrowa 6% Pozostałe 6% 24% 8% 2% Kompozycja konsumpcji energii w Stanach Zjednoczonych 24% 41% Ropa naftowa 41% Gaz ziemny 25% Ropa naftowa Gaz ziemny Węgiel Energia jądrowa Pozostałe Węgiel 24% Energia jądrowa 8% Pozostałe 2% 25% 24% Udział w konsumpcji ropy naftowej 40% USA 24% Chiny 9% 3% 6% 18% 9% USA Chiny UE Japonia Rosja Reszta świata UE 18% Japonia 6% Rosja 3% Reszta świata 40% 21% Udział w konsumpcji gazu ziemnego 43% USA 21% UE 16% 3% 15% 2% 16% USA UE Chiny Rosja Japonia Reszta świata Chiny 2% Rosja 15% Japonia 3% Reszta świata 43% 7

9 17% 31% Udział w konsumpcji energii nuklearnej 10% USA 31% Chiny 2% 6% 2% USA Chiny UE Rosja Japonia Reszta świata UE 34% Rosja 6% Japonia 10% Reszta świata 17% 34% 3% 4% 10% Udział w konsumpcji węgla 41% Chiny 41% USA 18% 24% Chiny USA Reszta świata Japonia Rosja UE Reszta świata 24% Japonia 4% Rosja 3% UE 10% 18% Produkcja metali przemysłowych jest najbardziej dotknięta z tytułu ograniczania inwestycji jako bezpośredni skutek kryzysu kredytowego. Skala kapitałochłonności przy zdecydowanej większości przedsięwzięć i znaczne trudności z pozyskaniem finansowania dokonały dosłownie spustoszeń w sferze podażowej. Niemniej ograniczone zakupu surowca, szczególnie w krajach rozwijających się redukcję popytu czynią jeszcze bardziej wyraźną, stąd nie są wykluczone kolejne spadki cen. Zatem pułap USD/t aluminium, czy USD/t miedzi jest nadal bardzo prawdopodobny. Polityka gospodarcza coraz częściej skupiana jest na sferze fiskalnej, gdyż potencjał zabiegów monetarnych w kilku przypadkach w zasadzie się wyczerpał. Projekty inicjowane przez władze (często o infrastrukturalnym charakterze) ponownie skłonią inwestorów do zakupów metali bazowych. Wyraźne wzrosty ugruntowane będą w ramach stabilnego trendu najprawdopodobniej na przełomie drugiego i trzeciego kwartału. Temat metali szlachetnych z dużym prawdopodobieństwem będzie popularnym tematem inwestycyjnym w 2009 roku. Przemawia za tym skłanianie się ku tym rynkom inwestorów poszukujących bezpiecznych przystani, a którzy w obliczu silnie obniżonych rentowności na rynkach długu rządowego w Stanach Zjednoczonych mimo wszystko liczą na zyski z aprecjacji kursu złota czy srebra. Ciekawą inwestycją może okazać się również platyna, która na fali obaw o kondycję światowej branży motoryzacyjnej została poddana silnym spadkom cen. Rynek sprzężony będzie z prognozowanym wolumenem sprzedaży samochodów, lecz nie można zapominać o podażowym aspekcie bazującym na kryzysie energetycznym w RPA (odpowiadającym za 80 proc. rynku platyny). Ten w obliczu globalnego spowolnienia przeszedł w stan uśpienia, jednak zaniechanie niektórych strategicznych inwestycji w wyniku trudności z pozyskaniem na nie finansowania może dokonać przebudzenia, gdy popyt w tym kraju ponownie gwałtownie wzrośnie. 8

10 Dla rynku złota w obliczu bezprecedensowości wielu zjawisk i równie nietypowym krokom aparatu fiskalnego przekładających się na wzrost stanu niepewności perspektywy wzrostów nadal są obecne. Nie jest wykluczone ponowne testowanie pułapu USD za uncję nawet bez rekordowo słabego dolara amerykańskiego. Motorem wzrostów może być tu silna tendencja obywateli krajów rozwijających się ku temu rynkowi jako bezpiecznej przystani. Silne redukcje prognoz dynamiki wzrostu dla krajów południowo-wschodniej Azji coraz częściej sprawiają realizację tych asekuracyjnych kroków. Niemniej średnioterminowa tendencja, która czyni realnym scenariusz osiągnięcia cen złota poziomu USD jeszcze w 2009 roku bazuje właśnie na spadkowej tendencji wartości amerykańskiej waluty. 12% NEW WORLD ALTERNATIVE INVESTMENTS Rozkład konsumpcji kukurydzy w Stanach Zjednoczonych 29% 59% Żywność 59% Etanol 29% Pozostałe 12% Żywność Etanol Pozostałe Surowce rolne postrzegane są jako te najbardziej defensywne w ramach spektrum rynków commodities. Baza popytu na niskoproteinowe surowce jest w zasadzie niezagrożona, a znaczne utrudnienia w rozszerzaniu areałów upraw czynią dalsze spadki cen skrajnym scenariuszem. Jedynie zmasowane zlecenia sprzedaży spekulantów wydają się być czynnikiem, który może pogłębić spadki. Niemniej utrzymanie bieżących poziomów cen nawet w obliczu pogarszania się klimatu gospodarczego na świecie są scenariuszem bazowym, natomiast można się spodziewać, iż ten segment rynków (szczególnie zboża) w pierwszej kolejności odczuje odwrót tendencji zarówno w nastawieniu inwestorów, jaki i w kolejnych kwartałach tendencji w realnej sferze gospodarki światowej. 9

11 Perspektywy dla Polski NEW WORLD ALTERNATIVE INVESTMENTS Spowolnienie gospodarcze w Polsce było od początku nieuniknionym następstwem kłopotów największych światowych gospodarek. Szczególnie polskie władze liczyły, iż jego skala będzie niewielka, gdyż w obliczu mas toksycznych długów w zachodnich instytucjach, nasz system finansowy pozostał stabilny. Dlatego też dopływ finansowania pod konsumpcję i inwestycje nie był blokowany. Pierwszym niepokojącym sygnałem była silna wyprzedaż na parkietach akcyjnych, a następnie silny spadek wartości złotego względem podstawowych walut. W miarę jednak, jak wyraźnie spada optymizm odnoszący się do naszych głównych partnerów gospodarczych, co przekłada się na niższy z ich strony popyt, redukowane są prognozy w kontekście polskiej gospodarki. Popyt wewnętrzny jest wyraźny, lecz symptomy wskazujące na pogorszenie się sytuacji na rynku pracy powodują, że wskaźniki dotyczące sentymentu konsumentów będą również redukowane. W grudniu tempo sprzedaży detalicznej spadło do 2,7 proc. r/r z 7,9 proc. miesiąc wcześniej. Bezrobocie w ramach bazowego scenariusza w opinii większości analityków osiągnie w 2009 roku poziom 12,5-13,0 proc. Tempo dynamiki PKB w ujęciu rocznym może osiągnąć poziom 2,0 proc. Przesunięcie czasowe względem recesyjnych nastrojów na Zachodzie sprawia, iż nie doświadczyliśmy jeszcze lokalnego dna w ramach cyklu koniunkturalnego, tym samym ożywienie również nadejdzie później. Stanie się ono faktem najprawdopodobniej w pierwszym kwartale Istotny wpływ na obraz lokalnych rynków finansowych będzie miała Rada Polityki Pieniężnej, która w obliczu stosunkowo silnej presji płacowej zmuszona była dotychczas do prowadzenia względnie restrykcyjnej polityki pieniężnej. Przyspieszanie negatywnych zjawisk w polskiej gospodarce skłania członków RPP do coraz bardziej agresywnych zabiegów luzowania monetarnego. Rozważane jest nawet zmniejszenie stopy rezerw obowiązkowych w bankach, jako wynik skupiania się na możliwie szerokim spektrum instrumentów w dyspozycji władz monetarnych. Już teraz władze monetarne w obliczu skali spowolnienia chcą uniknąć scenariusza pułapki płynności, z której wydostanie się jest w dziejach nowożytnych jest jednym z najtrudniejszych zagadnień w ramach polityki gospodarczej. Dlatego też stopy nie będą redukowane pochopnie. Seria obniżek stóp przez RPP wydaje się jednak nieunikniona, jednak nie są przewidziane silne jednorazowe cięcia. Szerokość kroku będzie każdorazowo wynosić najprawdopodobniej 50 pb. Docelowo, ze względu na wyraźne spadki inflacji w kraju (deflacja w polskiej gospodarce nie jest na chwile obecną realnym scenariuszem) stopy procentowe mogą zostać zredukowane o kolejne pb. Pomimo stosunkowo dużej przestrzeni dla redukcji stóp, w celu ochrony wartości złotego, Rada uwzględniać będzie wyjątkowo skrupulatnie decyzje EBC. Analizując perspektywy dla złotego najistotniejszym czynnikiem jest realność akcesji Polski do strefy euro. Solidna dyscyplina budżetowa oraz polityka monetarna podtrzymuje prognozy, iż waluta Wspólnoty wejdzie do obiegu w okolicach roku. Niemniej skala spowolnienia w Polsce może spaść poniżej bieżących szacunków, dlatego nie jest wykluczony agresywny pakiet fiskalny, który skutkujący słabszymi wskaźnikami salda budżetowego i zadłużenia rządowego może skomplikować sytuację. Na tą chwilę jest to jednak rozwiązanie ostateczne i mało realne. 10