Uzdrowienie przez wizualizację

Transkrypt

1 Gerald Epstein Uzdrowienie przez wizualizację Wyobraźnia kluczem do zdrowia PrzełoŜyła Urszula Zielińska Zysk i S-ka Wydawnictwo

2 Tytuł oryginału HEALING VISUALIZATIONS Creating Health Through Imagery Copyright 1989 by Gerald Epstein Ali rights reserved Published by arrangement with Bantam Books, a division of Bantam Doubleday Dell Publishing Group, Inc. Copyright 1996 for the Polish translation by Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c, Poznań Redaktor Adela Skrentni Wydanie I ISBN Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c. ul. Wielka 10, Poznań fax , Dział handlowy tel./fax Redakcja tel Łamanie perfekt s.c, Poznań, ul. Grodziska 11, tel Druk i oprawa: Zakłady Graficzne im. KEN S.A. Bydgoszcz, ul. Jagiellońska 1, fax , zam. 470/96 Dla Racheli... której imię znaczy baranek

3 1 Podziękowania Chcę w sposób szczególny podziękować kilku wspaniałym ludziom, którzy przyczynili się do powstania niniejszej pozycji. Po pierwsze, dziękuję Harrisowi Dientsfreyowi, nadzwyczajnemu wydawcy, który swoim działaniem i mądrą radą pomógł nadać tej ksiąŝce ostateczną formę. Wspomnę w tym miejscu nieŝyjącą juŝ Tobi Sanders, której zasługą jest powołanie do Ŝycia i prowadzenie działu New Age w wydawnictwie Bantam. To ona właśnie poprosiła mnie, bym napisał tę ksiąŝkę. Perle Besserman włoŝyła wiele wysiłku w opracowanie tysiącstronicowego materiału tak, aby przybrał spójną i zrozumiałą formę, za co jestem jej niezmiernie wdzięczny. Specjalne podziękowania naleŝą się teŝ Mme Colet-te Aboulker-Muscat, mojej przewodniczce po wyobraźni, mistrzyni i nauczycielce, która pozwoliła mi zrozumieć i przekazywać zasady wizualizacji. Ginny Flint wykonała cięŝką pracę, umieszczając niezbędne w tej ksiąŝce rysunki. Bez Carol Shookhof i Lisy Wood natomiast nie powstałby w ogóle maszynopis. Dziękuję takŝe Leslie Meredith, której przypadło trudne zadanie przejęcia ksiąŝki po śmierci pani Sanders i która nadzorowała proces jej publikacji aŝ do szczęśliwego zakończenia. Jestem równieŝ wdzięczny Rachel Blu-menthal za jej nieustające wsparcie, zachętę oraz liczne sugestie. Dziękuję wszystkim, którzy pomogli mi stworzyć niektóre z ćwiczeń wyobraŝeniowych, a więc Sheryl Rosenberg, Grecie Gruber, Jean Kadmon, doktorowi Andrew Gentile, doktor Viviane Lind oraz moim pacjentom, którzy wolą pozostać anonimowi. Doceniam kaŝdy pomocny gest wykonany w moją stronę i jestem niezmiernie wdzięczny za wsparcie, którego udzielili mi wszyscy, których tu wymieniłem. 7

4 Wstąp Potęga wyobraźni Wczesnym latem 1974 roku spędziłem sześć tygodni w Jerozolimie, wykładając psychiatrię w Szkole Medycznej Hadassah. W owym czasie stosowałem zasady psychoanalizy Freuda. Moje przygotowanie do tej pracy było tradycyjne: skończyłem studia medyczne ze specjalizacją w psychiatrii i skoncentrowałem się na psychoanalizie. Taka droga była moim marzeniem, od czasu gdy ukończyłem dziewiętnaście lat, ale dopiero mając lat trzydzieści siedem zdałem sobie z tego sprawę. Gdy przyjechałem do Jerozolimy, myślałem, Ŝe znam wszystkie fakty dotyczące funkcjonowania umysłu oraz najwaŝniejsze odpowiedzi na pytania o psychikę. Jednak tamtego lata w Jerozolimie moje rozumienie psychiki i głębokich powiązań pomiędzy ciałem a umysłem uległo całkowitemu przeobraŝeniu. Jednym z efektów tego procesu jest niniejsza ksiąŝka. U jej podstaw leŝy piętnaście lat pomyślnej praktyki klinicznej, wykorzystującej potęgę wyobraźni w leczeniu dolegliwości fizycznych i zaburzeń emocjonalnych oraz w ustalaniu metod zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia. W Jerozolimie spotkałem młodego człowieka, który przeszedł trzy lata intensywnej psychoanalizy pięć razy 9

5 w tygodniu chcąc wyrwać się z przewlekłej depresji. Ten rodzaj terapii nie przyniósł mu jednak ulgi. Po trzech bezowocnych latach wybrał się do kobiety, która stosowała wyobraŝenia wzrokowe" lub, mówiąc bardziej precyzyjnie, terapię snu na jawie". Spotykał się z nią raz w tygodniu przez cały miesiąc, po czym uznał, Ŝe jest wyleczony. Moje freudowskie podejście nie za bardzo pozwalało mi w to uwierzyć, jednak faktem jest, Ŝe po miesiącu nowej terapii młody człowiek wyszedł z depresji. Byłem niezwykle zaintrygowany tym przypadkiem, toteŝ poprosiłem o spotkanie z jego terapeutką, panią Colette Aboulker- Muscat (jak się później dowiedziałem rówieśniczką francuskiego klinicysty Roberta Desoille'a, autora techniki wizualizacyjnej o nazwie sterowany sen na jawie"). To spotkanie zmieniło moje Ŝycie. Powiedziałem pani Aboulker-Muscat, Ŝe wiem, jak niezwykły sukces odniosła w pracy z tym młodym człowiekiem, ale nie znam stosowanej przez nią metody terapeutycznej. Gdy wymienialiśmy poglądy na temat wizualizacji, przypomniałem sobie i powiedziałem o tym mojej rozmówczyni Ŝe wyjaśnienie Freuda, dotyczące wolnych skojarzeń w analizie, sprowadza się właściwie do ćwiczenia wizualizacyjnego. W przykładzie Freuda terapeuta mówi pacjentowi, aby wyobraził sobie, Ŝe obaj jadą pociągiem: pacjent ma patrzeć przez okno i opisywać wszystko, co widzi. Pani Aboulker-Muscat zareagowała pytaniem: W jakim kierunku jedzie pociąg?" Byłem mocno zadziwiony, bo nie widziałem tu Ŝadnego związku z terapią. Odpowiedziałem z wahaniem w głosie, Ŝe pociągi jeŝdŝą zwykle w kierunku poziomym, a wtedy pani Aboulker-Muscat uczyniła gwałtowny ruch ręką w górę i zapytała: A gdyby tak pojechały według tej osi?" Teraz, po piętnastu latach, nie potrafię w szczegółach opisać wszystkich myśli, jakie przemknęły mi przez głowę. Prawdę mówiąc, wtedy chyba równieŝ nie umiałem ich w pełni określić. Jedyne wraŝenie, którego wówczas byłem całkowicie świadomy, moŝna by określić jako samo-rozpoznanie, coś, co niektórzy nazywają efektem aha". Do dziś pamiętam pionowy ruch ręki pani Aboulker-Muscat, który oderwał mnie od poziomej płaszczyzny utkanej z codziennych wzorców przyczyny i skutku. Uniosłem się ku wolności i zrozumiałem, Ŝe zadaniem terapii a jednocześnie człowieczego istnienia jest wspomaganie dąŝenia ku tej wolności, przejście od tego co znane, do tego co nowe, otwarcie się na ludzki talent do tworzenia i odnawiania. Dowiedziałem się później, Ŝe temu właśnie słuŝy wizualizacja. W ciągu kolejnych dziewięciu lat zgłębiałem potęgę wyobraźni pod okiem pani Aboulker-Muscat. Poznałem jedność umysłu i ciała, psyche i physis oraz techniki terapeutyczne określane jako sen na jawie", dzięki którym mogłem pomóc swoim pacjentom wykorzystać tę cielesno-duchową jedność. Terapia wyobraŝeniami jest bardzo głęboką, wewnętrzną podróŝą opartą na fragmentach codziennych rozmów oraz snach. Ćwiczenia wizualizacyjne zawarte w tej ksiąŝce są przedstawione w formie marzeń, które pozwalają przekształcać i tworzyć rzeczywistość. Czym jest wizualizacja? Mówiąc krótko, jest to zbiór myśli przedstawionych w formie obrazów. Istnieją róŝne rodzaje myślenia. Najbardziej nam znanym jest rozumowanie logiczne, któremu juŝ w siedemnastym wieku przyznano nadrzędną pozycję, poniewaŝ jest ono podstawą nauki. Oprócz niego są jednak takŝe inne nielogiczne, intuicyjne formy myślenia. Wystarczy wspomnieć nagłe olśnienie, które wszyscy miewamy, odkrywając niespodziewanie rozwiązanie problemu, który wydawał się nierozwiązywalny. Ten rodzaj myślenia to intuicja. Bez niej zgodnie ze słowami nauczyciela, Caleba Gattegno nie potrafilibyśmy wymyślić niczego nowego

6 Wizualizacja, podobnie jak intuicja, to rodzaj myślenia nielogicznego. Natomiast to, co logiczne i dyskursywne, potrzebne jest w nawiązywaniu codziennych kontaktów i tworzeniu relacji z tak zwaną rzeczywistością obiektywną. Dzięki wizualizacji docieramy do rzeczywistości wewnętrznej i subiektywnej. Kiedy w czasie swojej praktyki prosiłem pacjentów, by zajrzeli w głąb siebie, to okazywało się, Ŝe wyobraŝenia podstawa wizualizacji tworzą strukturę ich Ŝycia wewnętrznego. Język wyobraŝeń jest dla nas najczęściej poznawalny przez sny oraz sny na jawie". Jeśli ktoś miał szansę go poznać, to wie, Ŝe moŝna się nim posługiwać równie swobodnie, co językiem słów. I rzeczywiście: umiejętność rozumienia przedstawianych obrazów i posługiwania się nimi wyprzedza prawdopodobnie zdolność do operowania słowami. Aby pojąć naturę języka wyobraŝeń, wystarczy jedynie zauwaŝyć jego istnienie. Jak wszyscy niebawem się przekonamy, najbardziej niezwykłą cechą techniki wyobraŝeniowej jest fakt, Ŝe mogą jej towarzyszyć zmiany fizjologiczne. Te korzystne skutki fizyczne nie byłyby takim zaskoczeniem, gdybyśmy uznawali psyche i physis za dwie strony tego samego lustra, które powinniśmy określić słowem ciało. JednakŜe przez trzy stulecia zachodnia medycyna zdołała skutecznie oddzielić psychikę od fizyczności. Zaskakujący jest niewątpliwie fakt, Ŝe w historii medycyny światowej nie było systemu, który próbowałby dokonywać takich podziałów. Nawet zachodnie szkoły medyczne, poprzedzające przełomowy wiek siedemnasty, nie uznawały tego rozróŝnienia. Współczesna medycyna próbuje na nowo zgłębić powiązania między ciałem a umysłem. Rezultatem tych starań jest, na przykład, medycyna behawioralna oraz psycho-neuroimmunologia. Studia nad hipnozą udowodniły, Ŝe istnieje wpływ psychiki na fizyczność. Badacze odkryli między innymi, Ŝe zahipnotyzowane osoby mogą skaleczyć się pnączem sumaka jadowitego lub uchronić przed kontaktem z nim; mogą wywołać oparzenia, albo zlikwidować brodawki. ChociaŜ zachodnia medycyna (a takŝe nauka w tym kręgu kulturowym) niechętnie zgadza się z tezą, Ŝe umysł moŝe wpływać na ciało, to jednak wierzy w odwrotną zaleŝność psychiki od cielesności. Ten związek jest zresztą często wykorzystywany, a środki uspokajające, znieczulające i przeciwdepresyjne są tego przykładem. Skoro jest zatem oczywiste, Ŝe ciało moŝe wpływać na umysł, to czy nie naleŝałoby równieŝ uznać, Ŝe siłą woli lub wyobraźni moŝemy wpływać na ciało? Moje piętnastoletnie doświadczenie kliniczne potwierdza nie tylko oddziaływanie psychiki na fizyczność, ale takŝe jej wspierającą rolę w uzdrawianiu ciała. Widziałem niejednokrotnie, jak potęga umysłu pomaga zwalczać najróŝniejsze dolegliwości i zaburzenia. Dzięki technice wizualizacyjnej udało mi się uzdrowić pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, powiększoną prostatą, cystą jajnika, rakiem piersi, wysypką, hemoroidami i zapaleniem spojówek. Mój przyjaciel natomiast zdołał zwalczyć raka wątroby, wykorzystując siłę swej wyobraźni. W 1982 roku lekarze poinformowali go, Ŝe nie dają mu szans na przeŝycie, nawet przy zastosowaniu chemoterapii. Postanowił więc zastosować techniki wyobraŝeniowe, nie rezygnując z leków, a po dwóch latach czuł się juŝ na tyle dobrze, Ŝe mógł je odrzucić. Nie przestał jednak wykonywać ćwiczeń wizualizacyjnych i wedle danych z Memoriał Cancer Sloan-Kettering Center w Nowym Jorku (Centrum Badań nad Rakiem) dzisiaj jest jedynym człowiekiem, któremu udało się pokonać tę straszliwą chorobę. Istnieje wiele wręcz anegdotycznych zapisów na temat skuteczności metody wizualizacyjnej i są to przewaŝnie relacje z pierwszej ręki". Fakty w nich przedstawione mają jednak tę samą wartość, co dane zebrane w procesie naukowych studiów. Warto wspomnieć, Ŝe wydawane są 12 13

7 juŝ dwa powaŝne magazyny naukowe poświęcone wizualizacji, mianowicie: The Journal of Mental Imagery" (z Uniwersytetu Marąuette) oraz Imagination, Cognition and Personality" (z Uniwersytetu Yale). Trzeba jednak powiedzieć, Ŝe ta nowa" metoda, za jaką uznano wizualizację, nie jest wymysłem naszych czasów. Stosowano ją bowiem dla celów medycznych w wielu zakamarkach świata juŝ od kilkuset lat (na przykład w Tybecie, Indiach, Afryce, wśród Eskimosów i amerykańskich Indian). TakŜe w kulturze Zachodu, począwszy od czasów staroŝytnego Egiptu, poprzez źródła chrześcijańskie aŝ do roku mniej więcej 1650, kiedy zaczęły dominować nauki przyrodnicze oraz powstał współczesny model myślenia, leczenie fizycznych dolegliwości opierało się w duŝej mierze a niekiedy wyłącznie na wyobraŝeniach. W czasach mniej odległych, gdy Europę, Anglię, a potem Amerykę opanowała psychoterapia Freuda, nurt psychologii oparty na technikach wyobraŝeniowych pozostał niemal nie zauwaŝony. Stosowali go najczęściej niezaleŝni klinicyści a wśród nich Carl Jung we Francji, Niemczech, Szwajcarii i we Włoszech. Byli to przewaŝnie wykształceni lekarze i psychologowie w jednej osobie, którzy stosowali wizualizację głównie w leczeniu zaburzeń emocjonalnych. Techniki przez nich opracowane otrzymywały róŝne nazwy: sterowany sen na jawie" (Robert Desoille), aktywna wyobraźnia" (Carl Jung), sterowane afektywne wyobraŝenia" (Hanscarl Leuner) oraz psychosynteza" (Roberto Assagioli). Ich prace utorowały drogę do zastosowania technik wizualizacyjnych w leczeniu dolegliwości fizycznych. Mało kto wie, Ŝe najbardziej znacząca postać w psychologii dwudziestego wieku, Zygmunt Freud, tylko raz zastosował metodę wyobraŝeniową w leczeniu tiku nerwowego u czternastoletniego chłopca i ta jedna sesja wystarczyła, by odniósł sukces. Paradoksem jest jednak, Ŝe w Ŝadnym z dwudziestu pięciu tomów swoich dzieł nie odnotował on pozytywnego rezultatu w leczeniu metodą psychoanalityczną. Był to jego jedyny pomyślnie zakończony przypadek i jedyny, w którym techniką terapeutyczną były wyobraŝenia, a nie analiza. Oto, jak Freud zrelacjonował to wydarzenie w 1899 roku, w dziele Die Traumdeutung (Interpretacja snów): Zwrócił się do mnie czternastoletni chłopiec cierpiący na tik twarzowy, wymioty histeryczne, bóle głowy itp. z prośbą o leczenie psychoanalizą. Powiedziałem mu, Ŝe jeśli zamknie oczy, zobaczy obrazy i przyjdą mu do głowy myśli, o których następnie mi opowie. Zrobił to, o co go prosiłem, i opisał ostatnie przed naszym spotkaniem wraŝenie, które odŝyło w jego pamięci. Grał z wujkiem w warcaby i ujrzał przed sobą planszę. Przyszły mu do głowy róŝne pozycje, korzystne i niekorzystne oraz ruchy, których nie wolno mu było zrobić. Potem zobaczył sztylet, który naleŝał kiedyś do jego ojca, a teraz wyobraźnia chłopca umieściła go na planszy. Potem chłopiec ujrzał sierp, a następnie kosę. W końcu zjawił się stary wieśniak, który kosił kosą trawę przed oddalonym domem chłopca. Następnie Freud przedstawił pacjentowi interpretację symboli. NajwaŜniejsza w tej sytuacji była jednak technika, którą zastosował psychoanalityk, czyli wizualizacja. Freud stwierdził, Ŝe po tym jednym spotkaniu zniknął nerwowy tik chłopca oraz inne objawy. Najwyraźniej jednak zarzucił dalsze stosowanie tej niewątpliwie skutecznej metody. Niniejsza ksiąŝka po raz pierwszy w historii przedstawia techniki wizualizacyjne dostosowane do leczenia powszechnych nieco rzadziej spotykanych dolegliwości fizycznych oraz zaburzeń emocjonalnych. Ćwiczenia 14 15

8 tu zawarte pozwolą ci uczestniczyć w procesie leczenia własnego ciała i ducha. Nie twierdzę, Ŝe masz przestać odwiedzać lekarza czy odrzucić zapisane lekarstwa, ale proponuję, byś skorzystał z tej wspierającej metody, która pozwoli ci wziąć aktywny udział w przywracaniu i utrzymaniu zdrowia. Chcę podkreślić, Ŝe przedstawione tu ćwiczenia nie słuŝą radzeniu sobie z bieŝącymi doświadczeniami. Metoda wyobraŝeniowa pozwala raczej wyprodukować nowe. Zamiast zwyczajnie reagować na doświadczenie, lepiej jest je stworzyć, tak jak robisz to w Ŝyciu codziennym, wyznaczając sobie kolejne cele. Układ niniejszej publikacji jest prosty i przejrzysty. Najpierw omawiam przygotowanie umysłu do pracy wyobraŝeniowej, kilka związanych z tym pojęć oraz niezbędne ćwiczenia fizyczne. Dalej, w samym sercu ksiąŝki, przedstawiam uporządkowane alfabetycznie wizualizacje, które moŝna zastosować w określonym (jednym z siedemdziesięciu pięciu) rodzaju zaburzeń emocjonalnych i dolegliwości fizycznych. Po tej części następują ćwiczenia z wyobraźnią, które pomogą ci wzmocnić i zachować swoje zdrowie. Na kolejnych stronach znajdziesz osiem wskazówek dotyczących rozwijania własnych technik, co dla większości ludzi jest zupełnie naturalnym procesem. W końcu zapoznasz się takŝe z moim komentarzem na temat szerokich implikacji metody wizualizacyjnej. KsiąŜka ta jest w zasadzie podręcznikiem, którego zadanie polega na zapoznaniu czytelnika ze sposobami pozytywnego oddziaływania na własne zdrowie oraz utrzymania jego dobrego stanu. Chciałbym wyjaśnić znaczenie niniejszej pozycji, posługując się analogią, która moim zdaniem bardzo dobrze tłumaczy podstawowe fakty. śycie kaŝdego z nas jest jak ogród, o który trzeba dbać. Jesteśmy więc ogrodnikami, którym powierzono to odpowiedzialne zadanie, toteŝ do naszych obowiązków naleŝy usuwanie chwastów, wysiewanie nasion oraz, oczywiście, zbieranie owoców pracy. Jeśli w ogrodzie jest pełno chwastów, to Ŝniwa nie będą dobre. Chwasty nie dopuszczają promieni słońca do ziaren poŝytecznych roślin, przez co te nie mogą się zakorzenić i zakwitnąć. Choroba, róŝnorodne zaburzenia i negatywne przekonania to chwasty, którym pozwoliliśmy wzrastać w naszym zaniedbanym ogrodzie. Chwastami są równieŝ niektóre trujące emocje, takie jak niepokój, depresja, lęk, panika, zmartwienie i rozpacz. Negatywne myśli i emocje są ściśle związane z chorobą i wszelkimi zaburzeniami. Dla nikogo, kto uznaje jedność ciała i umysłu, nie jest zaskoczeniem fakt, Ŝe naukowcy stwierdzili istnienie związku pomiędzy negatywnymi emocjami a obniŝoną odpornością organizmu. Pozytywne myśli z kolei wywołują pozytywne uczucia, czyli radość, szczęście i dobry humor, które są nierozerwalnie związane ze zdrowymi reakcjami systemu immunologicznego. Techniki wyobraŝeniowe to sposób na oczyszczenie umysłu ze starych, negatywnych myśli chwastów i zastąpienie ich nowymi, pozytywnymi przekonaniami ziarnami zdrowych roślin. Samouzdrowienie jest moŝliwe, o ile zaczniesz się troszczyć o ogród swojej rzeczywistości. Zdrowie ma wartość zasadniczą dla kaŝdego z nas, dlatego często zastanawiałem się, z jakiego powodu ludzie oddają troskę o jego zachowanie w obce ręce. Być moŝe częściowo przyczynił się do tego brak sposobów, abyśmy mogli zadbać o nie sami. Wizualizacja to jeden z takich sposobów, dzięki któremu moŝemy zatroszczyć się o własne zdrowie i przejąć za nie odpowiedzialność. Gdy porzucisz bierność na rzecz aktywności, zyskasz władzę nad swoim zdrowiem, przywrócisz sobie nadzieję, a takŝe umocnisz poczucie wolności i siły. A wszystko to za sprawą metody, którą prezentuję w niniejszej ksiąŝce. 16

9 Rozdział pierwszy Postawienie sobie pytania o zdrowie Przygotowanie do wizualizacji Pewien mój przyjaciel cierpiał z powodu ostrego przeziębienia. Czuję się fatalnie, Jerry rzekł do mnie. Czy znasz moŝe jakieś ćwiczenie, które mogłoby mi pomóc?" Oto co mu zaleciłem i co kaŝdy z nas moŝe zastosować, chcąc pokonać zwykłe przeziębienie. Ćwiczenie to nazywa się RZEKĄ śycia. Zamknij oczy. Wykonaj trzykrotny wydech, aby się zrelaksować. Wyobraź sobie, Ŝe twoje oczy stają się jasne i pogodne. Potem odwracają się do środka i zamieniają się w dwie rzeki płynące z zatok do jamy nosowej i gardła, a ich wartki strumień unosi z sobą wszystko, co zbędne i co przeszkadza, czyli ból i uczucie zapchania. Rzeki płyną przez twoją klatkę piersiową i brzuch, aŝ do nóg, by w końcu opuścić ciało, przybierając postać czarnych lub szarych strumyków, które ktoś zakopuje głęboko w ziemi. Widzisz, jak z twoich płuc wydobywa się czarne powietrze, a w dole pojawiają się odpady. Czujesz, jak rzeki pulsują rytmicznie wewnątrz twego ciała i widzisz światło nad sobą, które zaczyna wypełniać zatoki, nos i gardło, a wszystkie tkanki 19

10 język przełyk tchawica jama nosowa stają się róŝowe i zdrowe. Kiedy poczujesz ten rytmiczny przepływ oraz ujrzysz światło wypełniające jamę nosowo--gardłową, zrób wydech i otwórz oczy. Postanowiłem rozpocząć od przygody mojego przyjaciela z dwóch powodów: po pierwsze dlatego, Ŝe przeziębienie to jedna z najczęściej występujących dolegliwości; po drugie ze względu na to, Ŝe sukces mojego przyjaciela jasno ukazuje, jak łatwa do zastosowania jest metoda wizualizacyjna. Przyjaciele często prosili mnie o ćwiczenia, które miały im pomóc w róŝnych kryzysach, chorobach i przypadłościach, a potem zawsze z zadowoleniem opowiadali mi o ich efektach. Wizualizacja nie wymaga pilnych studiów ani obszernych wskazówek. Niedawno jedna z moich znajomych złamała nadgarstek. Ortopeda nastawił jej kość, informując jednocześnie, Ŝe potrzeba trzech miesięcy, aby tkanka się zrosła. Wkrótce po nastawieniu ta diagnoza oraz prognoza zostały potwierdzone przez drugiego ortopedę. Zaproponowałem wtedy, aby wspomagać zrastanie kości, stosując ćwiczenie SPLATANIE SZPIKU. Zaleciłem mojemu przyjacielowi wykonywanie tych ćwiczeń co trzy godziny, przez trzy do pięciu minut do momentu, kiedy poczuje poprawę. Dwa dni później powiedział mi, Ŝe powtarzał ćwiczenia przez jeden dzień i szybko wyzdrowiał. Wielu ludzi podsumowałoby to wydarzenie jednym słowem: przypadek. Jak to moŝliwe, zapytaliby, Ŝeby obraz rzeki i światła miał jakikolwiek wpływ na czysto fizjologiczne przyczyny przeziębienia? A poza tym, czyŝ przeziębienia nie mijają same? Być moŝe szybki powrót do zdrowia mojego przyjaciela był istotnie przypadkiem? A zatem przez ponad piętnaście lat byłem świadkiem takich zadziwiających przypadków, i to w róŝnorodnych schorzeniach, z których większość miała znacznie powaŝniejszy przebieg

11 Zamknij oczy. Wykonaj trzy wydechy i wyobraź sobie końcówki kości w obecnym stanie. Widzisz, jak te dwa końce stykają się. Widzisz i czujesz, jak szpik przepływa z jednej części kości do drugiej. Zobacz, Ŝe biały szpik płynie niebieskimi kanalikami światła poprzez czerwony strumień krwi, a tętniczki skaczą między dwoma końcówkami kości tworząc splot, który zbliŝa je do siebie. Widzisz, jak kości splatają się ze sobą tak dokładnie, Ŝe nie dostrzegasz juŝ śladu złamania. Uświadom sobie, Ŝe kość jest znów cała i otwórz oczy. Zasugerowałem mojej znajomej, by wykonywała ćwiczenie co trzy lub cztery godziny z wyłączeniem nocy, oczywiście kaŝdorazowo przez trzy minuty. Powiedziałem takŝe, Ŝe po tygodniu lub dwóch powinny nastąpić znaczące zmiany. Po trzech tygodniach moja znajoma udała się do ortopedy, poniewaŝ miała wyznaczoną wizytę kontrolną, a wówczas lekarz stwierdził, Ŝe kość się zrosła. Był tym tak zaskoczony, Ŝe powtórnie przestudiował zdjęcie rentgenowskie, które to potwierdziło. W jego praktyce nie zdarzyło się jeszcze, aby ta właśnie kość goiła się krócej niŝ trzy miesiące. Ortopeda nie był w stanie wyjaśnić tego zaskakującego rezultatu. Znajoma powiedziała mi później, Ŝe gdy opuszczała gabinet, drŝała z podniecenia, uświadomiwszy sobie, czego potrafiła dokonać. Wizualizacja praca wyobraŝeniowa jest prostym procesem. Oznacza odszukiwanie, odkrywanie lub tworzenie obrazu w umyśle, budowanie pewnej mentalnej formy. Ta wyobraŝona, a jednak rzeczywista forma posiada cechy dowolnego zdarzenia, rzeczy lub sytuacji, które moŝna zaobserwować w codziennym, weryfikowalnym świecie. Rzecz w tym, Ŝe w przeciwieństwie do obiektów realnych, te wyobraŝone nie mają ani masy, ani objętości, czyli mówiąc krócej nie posiadają materialnej treści. Z drugiej jednak strony zawierają energię. Moglibyśmy potraktować wyobraŝenia jak produkty naszego umysłu, jak nasze mentalne potomstwo. Powołujemy je do Ŝycia, by stały się nośnikami uzdrowienia, a energia, która je wypełnia, samoistnie stymuluje proces leczenia. AngaŜując się w odkrywanie czy budowanie wyobraŝeń, bierzemy udział w pełnym znaczeń procesie. Powołane do Ŝycia obrazy są tak realne, jak nasze emocje i tak znaczące, jak sny. Oczywiście produktem naszej twórczej działalności jest rzeczywistość subiektywna, ale niewątpliwie jest to rzeczywistość, w dodatku wyposaŝona w moc wpływania na nasze ciało. Dzięki niej moŝemy się takŝe dowiedzieć, kim naprawdę jesteśmy. W niniejszym rozdziale omówimy sposoby przygotowania umysłu do wizualizacji oraz wykorzystania naszej wewnętrznej rzeczywistości w procesie przywracania łub utrzymania zdrowia. Nie jest to wcale działanie skomplikowane, opiera się bowiem na zdolnościach, w które wszyscy zostaliśmy wyposaŝeni. PRZYGOTOWANIE UMYSŁU Istnieją cztery aspekty przygotowania umysłu do wytwarzania uzdrawiających form wyobraŝeniowych. Pierwsze dwa są częścią kaŝdego ćwiczenia wizualizacyjnego, a ja nadałem im nazwy: cel i wyciszenie. Pozostałe dwa stanowią element doświadczenia wyobraŝeniowego w ogóle, a określam je jako oczyszczenie i zmiana. Cel Tworzenie obrazów mentalnych jest w sposób ścisły i bezpośredni związane z celem, czyli działaniem umysłu ukierunkowującym naszą uwagę oraz czynności. Wszyscy dobrze znamy to pojęcie. Mówimy: Mam zamiar wyjechać na urlop w przyszłym miesiącu" i do tego celu dostosowujemy 22 23

12 nasze plany i starania. Zamiar staje się naszym przewodnikiem w sprawach duŝych i małych. Kiedy włączasz telewizor, to twoim zamiarem jest oglądanie jakiegoś programu. Cel jest aktywnym wyrazem naszych pragnień określonych i ukierunkowanych przez system fizjologiczny. Zewnętrznym przejawem celu jest często działanie: aktywność fizyczna lub psychiczna. Mówiąc prościej, cel jest wszystkim, co chcemy osiągnąć. Jaki jest zatem związek między celem a wizualizacją i uzdrowieniem? Kiedy przystępujemy do ćwiczeń, zawsze zaczynamy od zdefiniowania i uściślenia naszych celów, czyli określamy, co chcemy osiągnąć, wykonując dane ćwiczenie. Jeśli, na przykład, masz zamiar wyleczyć złamaną kość, to przed ćwiczeniem stwierdzasz, Ŝe będziesz ją spajał. Tym samym dajesz sobie wewnętrzne wskazówki. MoŜesz potraktować cel jako rodzaj komputerowego programu, dzięki któremu twój umysł koncentruje się tylko na tym procesie, na którym ci zaleŝy. Jeśli powiesz sobie, Ŝe masz zamiar osiągnąć określony cel, oraz jeśli bardzo jasno ten cel sprecyzujesz, to zwiększą się twoje szanse na sukces w pracy wizualizacyjnej. Cel zaleŝy bezpośrednio od woli, która jest siłą napędową Ŝycia, pozwalającą człowiekowi dokonywać wyborów. Posiadają kaŝdy z nas, a jej przejawy są zauwaŝalne w Ŝyciu codziennym, w kaŝdej czynności, począwszy od momentu podniesienia się z łóŝka, a skończywszy na wieczornym studiowaniu niniejszej ksiąŝki. Wszystkie te działania są aktami woli. Nadając tej woli określony kierunek, przekształcamy ją w zamiar. Cel jest zatem wolą ukierunkowaną i ma zasadnicze znaczenie dla kaŝdego samouzdrawiającego, sprowokowanego przez wyobraźnię działania. Stosując wizualizację, skierowujemy naszą wolę do wewnątrz, dzięki czemu odnajdujemy nowe ścieŝki prowadzące do lepszego zdrowia i bogatszego Ŝycia, które zaczynamy w sposób świadomy kształtować. W rutynowych czynnościach Ŝycia codziennego wykorzystujemy naszą wolę głównie w obcowaniu ze światem zewnętrznym: albo usiłujemy coś od niego otrzymać, albo teŝ próbujemy na niego wpłynąć w zaleŝności od potrzeb (lub naszych wyobraŝeń na ten temat). Zapominamy, Ŝe tę samą wolę, tę samą siłę ukierunkowanych intencji moŝemy zwrócić na siebie, po to, by zmienić swoje Ŝycie i świadomie przejąć nad nim kontrolę. Przebudzona woła, uświadomiony zamiar leŝy u podstaw terapii wizualizacyjnej. Bardzo często obowiązek udzielenia sobie pomocy oddajemy w obce ręce, poniewaŝ wzrastaliśmy w przekonaniu, Ŝe nie moŝna wykorzystać własnej woli dla indywidualnych celów. Leczenie wyobraŝeniami daje moŝliwość osiągnięcia większej niezaleŝności i wolności. Niektórzy mogą się wahać, czy wolno im skorzystać z tej moŝliwości, ale gdy tylko odczują korzyści tej metody, przepełnia ich radość, a obawy odsuwają się w cień. Tacy ludzie powinni pamiętać, Ŝe nikomu, a tym bardziej sobie, nie czynią krzywdy, korzystając z wolności i prawa do uŝycia własnej wyobraźni w procesie przywracania zdrowia. Wyciszenie Drugim warunkiem przygotowania umysłu do pracy wyobraŝeniowej jest stan, który określam jako wyciszenie. Po to, by wyobraźnia mogła uczestniczyć w procesie leczenia, konieczne są dwa rodzaje wyciszenia: zewnętrzne i wewnętrzne. Cisza zewnętrzna pomaga nam skoncentrować się na wędrówce w głąb siebie, a zakłócenia i codzienne kłopoty utrudniają lub uniemoŝliwiają ten proces. Nie musimy szukać klasztoru czy jaskini, by zaangaŝować się w ćwiczenia wizualizacyjne, ale naleŝy unikać dźwięków draŝniących ucho i niemiłych. Istnieją jednak pewne rodzaje zakłóceń, które mogą pomóc w wytworzeniu wewnętrznej ciszy, na przykład śpiew ptaków, odgłosy przyrody, a nawet daleki szum ulicznego 24 25

13 ruchu. Jeśli pewne dźwięki nie wyprowadzają cię z równowagi, lub jeśli łatwo ci je zignorować, to mogą się one stać częścią ćwiczenia. Gdybyś natomiast musiał się bardzo starać, by nie dopuścić do siebie zewnętrznych odgłosów, wówczas nie będziesz w stanie skoncentrować się na tworzeniu obrazów. Słyszałem, Ŝe niektórzy ludzie przeprowadzają ćwiczenia wyobraŝeniowe w metrze lub autobusie, co dowodzi, Ŝe nawet w najbardziej hałaśliwym otoczeniu moŝna się skupić. Według mnie jednak nie są to sprzyjające warunki, poniewaŝ wówczas praca wizualizacyjna stałaby się częścią codziennej rutyny, a przecieŝ jej rola jest szczególna. Mimo Ŝe ćwiczenia wyobraŝeniowe nie wymagają zbytniego wysiłku, to jednak nie stanowią po prostu kolejnego punktu w rozkładzie zajęć. Wyjątkiem jest sytuacja, w której musisz wykonywać ćwiczenia tak często, jak to moŝliwe, poniewaŝ pracujesz nad zaburzeniem, które tego wymaga. Nie zalecam natomiast wykonywania ćwiczeń wyobraŝeniowych tylko dlatego, Ŝe są urozmaiceniem nuŝącej drogi do pracy. Uzdrawiające wizualizacje wymagają spełnienia określonych warunków i są najbardziej skuteczne, gdy mają wyznaczone miejsce i czas. Według mnie najlepiej byłoby wykonywać ćwiczenia trzy razy dziennie: przed śniadaniem, o zmierzchu i przed snem. Nieodzownym elementem wyciszenia jest relaks. Być moŝe zauwaŝyłeś juŝ, Ŝe dwa opisane wcześniej ćwiczenia wyobraŝeniowe zaczynały się od trzykrotnego wydechu. W dalszej części ksiąŝki porozmawiamy jeszcze o najbardziej skutecznym sposobie oddychania poprzedzającym kaŝde ćwiczenie, natomiast w tym miejscu chciałbym zaznaczyć, Ŝe w przypadku ćwiczeń, które zalecam, kilkakrotnie powtórzony wydech wystarcza do wytworzenia odpowiedniego poziomu relaksacji. Relaksacja głęboka lub medytacyjna nie jest w tym przypadku właściwa, poniewaŝ moŝe osłabić twoją czujność, a nawet wywołać senność, co uniemoŝliwi ci reakcję na przeprowadzane ćwiczenia. Celem pracy wyobraŝeniowej nie jest relaks, ale wywoływanie obrazów i zapamiętanie ich, toteŝ umysł musi znajdować się w stanie pełnej gotowości i wykazywać wzmoŝoną czujność. W przypadku gdy na ogół czujesz wewnętrzne napięcie, a trzykrotny wydech nie przynosi odpręŝenia, moŝesz skorzystać z dodatkowego ćwiczenia relaksacyjnego umieszczonego w rozdziale piątym. Pamiętaj jednak o tym, Ŝe głęboki" relaks nie jest poŝądany. Oczyszczenie Trzeci aspekt pracy wyobraŝeniowej stanowi oczyszczenie i mimo Ŝe nie jest ono niezbędnym elementem kaŝdego ćwiczenia, to jednak pozwala ćwiczącemu stać się spójną całością. JuŜ najstarsze szkoły medyczne wykorzystywały techniki oczyszczające. Egipscy lekarze uznawali kąpiel za nieodzowny element leczenia, podobnie jak inni reprezentanci tego zawodu we wszystkich znanych kulturach staroŝytnego Wschodu i Zachodu. Rzymianie słynęli z rozwiniętych metod oczyszczania ciała i zaŝywania kąpieli w leczniczych źródłach. Współczesne uzdrowiska i ośrodki hydroterapeutyczne w Europie to efekty wiary w uzdrawiającą moc procesu oczyszczającego. StaroŜytni śydzi ustanowili rytuał oczyszczenia nazwany mikvah, który miał nie tylko przypominać o potrzebie zadbania o własne zdrowie, ale był takŝe sposobem uczczenia szabatu (dnia oczyszczenia). Reakcją na oczyszczanie jest najczęściej uczucie odciąŝenia, zdjęcia cięŝaru, którego doznajemy takŝe w trakcie zwykłej kąpieli czy podczas brania prysznica. Doświadczenie kliniczne całkowicie potwierdza to wewnętrzne znaczenie oczyszczenia. Weźmy chociaŝby pod uwagę liczne dolegliwości i stany ducha powiązane z mrokiem" i brudem". Wiele infekcji bakteryjnych, które zdziesiątkowały 26 27

14 liczne narody świata miało początek w warunkach niehigienicznych i przy pogarszającym się stanie zdrowia populacji. W czasach nam współczesnych chroniczne schorzenia występują najczęściej na obszarach z podwyŝszonym poziomem zanieczyszczenia powietrza, wody i ziemi. Choroby psychiczne, w tym równieŝ stany psychotyczne, charakteryzują się brudnymi" myślami, np. pełnymi przemocy fantazjami seksualnymi lub czynami wywołującymi poczucie winy (masturbacja). Osoby znajdujące się w stanie cięŝkiej depresji są często niechlujne w sensie fizycznym, a poniewaŝ przestają wykazywać zainteresowanie Ŝyciem społecznym i nie mają dość sił fizycznych, aby oczyścić swoje ciało, stają się coraz bardziej zaniedbane i brudne. Ekstremalnym, a jednocześnie coraz bardziej powszechnym przykładem jest sytuacja ludzi bezdomnych, obciąŝonych workami pełnymi śmieci i ukrytych pod warstwami brudu uniemoŝliwiających rozpoznanie twarzy, nie wspominając juŝ o płci. W języku angielskim pierwotne znaczenie słowa itisaiie (obłąkany) było unclean (nieczysty). Twierdząc, Ŝe oczyszczenie jest konieczne do pracy wyobraŝeniowej, mam oczywiście na myśli coś więcej niŝ czystość zewnętrzną. Nie chcę tu prawić morałów, ale twierdzę, Ŝe być zdrowym oznacza zachować czystość" pod kaŝdym względem. Musimy zadać sobie pytanie, do jakiego stopnia jesteśmy czyści" w stosunku do innych ludzi. Wielu z nas uznaje, Ŝe prawo do zdrowia naleŝy się człowiekowi od urodzenia i nie widząc związku pomiędzy chorobą a nieetycznym zachowaniem oraz wynikającym z niego poczuciem winy (choć kary być moŝe uda się uniknąć), ci ludzie oszukują siebie samych. IleŜ to razy słyszeliśmy stwierdzenie, Ŝe ciało nie kłamie"? Moje doświadczenie podpowiada mi, Ŝe odnosi się ono zarówno do zdrowia moralnego i etycznego, jak i do nawyków Ŝywieniowych, ćwiczeń fizycznych oraz do pracy. KaŜdy nierozwaŝny moralny czy etyczny czyn wywołuje w ciele człowieka oddźwięk i moŝe niepomyślnie wpłynąć na stan jego ciała oraz umysłu. Nieczystość etyczna nie oznacza li tylko, Ŝe w sposób świadomy kogoś oszukujesz lub krzywdzisz. Jest to problem znacznie bardziej skomplikowany. MoŜesz oszukiwać równieŝ samego siebie. Swego czasu zwrócił się do mnie pacjent chorujący na raka. W jego rodzinie ze strony matki było to juŝ czwarte pokolenie dotknięte tą chorobą i w kaŝdym z tych pokoleń brat osoby cierpiącej na nowotwór zachowywał się w sposób przynoszący rodzinie wstyd, hańbę i ból. Wszystkie ofiary raka wiedziały o zachowaniach czarnej owcy", ale wolały zachować przyczyny swego smutku i przygnębienia wyłącznie dla siebie. W przypadku mojego pacjenta czarną owcą" był nałogowy hazardzista, który z powodu długów doprowadził najbliŝszą rodzinę do ruiny. W tej sytuacji mój pacjent odbierał swojej rodzinie część dochodów, poniewaŝ starał się spłacić długi brata. Ponadto, ukrywając swoje wsparcie dla niego, oszukiwał najbliŝszych, co kłóciło się z zasadami jego moralności (był uczciwym, powszechnie cenionym człowiekiem). W czasie naszej wspólnej pracy pacjent uświadomił sobie, Ŝe powinien poinformować wszystkich najbliŝszych o całej sytuacji. Kiedy to zrobił, oczyścił atmosferę panującą w rodzinie, a jednocześnie doprowadził do konfrontacji z czarną owcą", w wyniku której nałogowy hazardzista rozpoczął leczenie i przyłączył się do Klubu Anonimowych Hazardzi-stów. Mój pacjent natomiast poczuł ulgę i wkrótce wszedł w fazę remisji. Po to, by się wyleczyć, musimy zacząć od oczyszczenia naszych działań". Jest ono częścią świadomego wysiłku woli poprzedzającego otwarcie oka wyobraźni"; jest fragmentem decyzji o głębokim i jasnym spojrzeniu wewnątrz siebie i otwarciu się na informacje wysyłane przez nasze 28 29

15 ciało i uczucia. Dzięki wizualizacji przestaniemy zaprzeczać istnieniu problemu, pozbędziemy się iluzji i dostrzeŝemy własne destrukcyjne zachowania. Dopiero wówczas będziemy mogli stawić czoło naszym dolegliwościom i wyleczyć się z nich. Oczyszczenie jest częścią uzdrowienia, a oba te elementy stanowią podstawę nowych, zdrowych wzorców zachowań oraz pozytywnego rozwoju w kierunku innego niŝ dotychczas, pełniejszego istnienia. Oczyszczające ćwiczenie wizualizacyjne jest takŝe doskonałym sposobem na to, by przygotować się do rozpoczęcia nowego dnia. MoŜna je znaleźć w rozdziale piątym niniejszej pozycji. Zmiana Spróbuję w tym miejscu wyjaśnić, co mam na myśli twierdząc, Ŝe zmiana jest elementem procesu uzdrawiania poprzez wizualizację. Według zasad współczesnej fizyki kwantowej oraz zgodnie z tym, co mówią chińscy mistycy, nasze subiektywne odczucie czasu, ten ograniczony obraz rzeczywistości, jest właściwie nieustannym przepływem zmian. Cały system tradycyjnej medycyny w Chinach opiera się w gruncie rzeczy na przekonaniu, Ŝe choroba jest równoznaczna z zablokowaniem tego przepływu, czyli oporem wobec zmieniającej się istoty spraw. Próbujemy zatrzymać to, co uznaliśmy za dobry układ" i coraz silniej czujemy się z tym związani, coraz bardziej zdecydowanie przeciwstawiamy się perspektywie cierpienia czy braku przyjemności, jednocześnie po uszy zapadając się w ból, którego przecieŝ chcieliśmy uniknąć. Jest rzeczą oczywistą, Ŝe obstawanie przy tym co zmienne, jak gdyby było trwałe i pewne, musi doprowadzić do trudności. Najczęściej przyjmują one formę fizycznych dolegliwości. Wszyscy ci, którzy mieli do czynienia z technikami wyobraŝeniowymi twierdzą, Ŝe lepsze samopoczucie" pojawia 30 się wraz z wewnętrznym rozstaniem" z rzeczami, ideami i uprzedzeniami dotyczącymi siebie oraz innych, co jest równoznaczne z zaprzestaniem walki o zatrzymanie biegu wydarzeń. Nie chodzi jednak o to, by stać się fatalistą, usiąść na brzegu rzeki i powtarzać w kółko będzie, co ma być". Trzeba w sposób czynny i aktywny poŝegnać się z rozpaczą spowodowaną nadmiernym przywiązaniem własnego istnienia do ustalonych, ograniczonych miejscem i czasem doświadczeń, rzeczy i sytuacji. Im bardziej się do nich zdystansujesz, tym szybciej odzyskasz dobre samopoczucie. WyobraŜenia są nierozerwalnie związane z poddaniem się strumieniowi przemian. Wynika to być moŝe z zaleŝności pomiędzy lewą a prawą półkulą mózgową, czyli z faktu, Ŝe prawa półkula wydaje się powiązana z intuicją oraz tworzeniem obrazów, podczas gdy lewa część mózgu odpowiada za logikę, słowa oraz myśl. Puszczając wodze wyobraźni, zezwalając na bezładne, nie powiązane w sposób przyczynowo-skutkowy powstawanie obrazów, porzucamy tradycyjne operowanie słowami, dzięki czemu łatwiej jest poddać się strumieniowi wydarzeń. Traktując wyobraźnię na równi z logicznym myśleniem, otwieramy się na procesy przemiany i odnowy; stwarzamy warunki do czerpania zadowolenia z Ŝycia tu i teraz. Takie nastawienie stanowi zaprzeczenie naszych codziennych doświadczeń, w których najczęściej koncentrujemy się na przeszłości lub przyszłości, uwydatniając tym samym brak ciągłości, a ignorując nieprzerwany strumień wydarzeń. UzaleŜniamy się od ustalonych, nieruchomych punktów, do których przywiązujemy przesadne i destrukcyjne znaczenie. Wspominamy, na przykład, Ŝe ukończyliśmy szkołę średnią 7 czerwca 1953 roku", albo mówimy, Ŝe atak na Pearl Harbor nastąpił 7 grudnia 1941 roku", a potem wiąŝemy z tymi wydarzeniami zbiór myśli, wspomnień, uczuć, wyobraŝeń i postaw. Wspomnienia stają się drogocennymi 31

16 pamiątkami, którymi lubimy się otaczać, tworząc wokół siebie rodzaj skorupki chroniącej nas przed przepływem Ŝycia. Gdybyśmy potrafili zapamiętać jedynie samo wydarzenie, bez dodatkowego komentarza, osądów, emocji przyjaznych czy nieprzyjaznych, uniknęlibyśmy utoŝsamiania uczuć", które moŝe doprowadzić do chorób czy pogrąŝyć nas w smutku. Nie chodzi o to, by zapewnić sobie wieczną młodość i zdrowie, ale by starzeć się z wdziękiem, którego zazdrościmy świętym i bohaterom, a którzy przecieŝ niczym szczególnym się od nas nie róŝnią: posiadają jedynie większą zdolność akceptowania zmian, które przynosi Ŝycie. Gdy juŝ dostosujemy się do strumienia przemian, będziemy mogli dostrzec paradoks, w jakim trwa większość z nas. PrzewaŜnie uznajemy się za pozornie niezaleŝnych, pełnych inwencji indywidualistów, którzy przejawiają twórczy stosunek do własnego losu. Jednocześnie jednak unikamy sytuacji, w których zauwaŝono by naszą inność". Choć więc niewątpliwie uznawanie siebie za istotę niezaleŝną jest bardzo satysfakcjonujące, w rzeczywistości boimy się nowych sposobów patrzenia na świat, a one są przecieŝ podstawowym wyznacznikiem niezaleŝności i odrębności zapatrywań. Wydaje nam się, Ŝe jesteśmy indywidualistami, i rzeczywiście w wielu przypadkach jest to zgodne z prawdą. Dla niektórych z nas jednak pod tym przekonaniem kryje się tęsknota do zyskania społecznej aprobaty, a tym samym do upodobnienia się do reszty ludzi. W świecie materialnym próbujemy się wyróŝniać gromadząc dobra, dąŝąc do bogactwa, ale im wyŝszą zajmujemy pozycję w hierarchii społecznej, tym częściej stwierdzamy, Ŝe Ŝyjemy zgodnie z zasadami innych bogatych osób. Oczywiście ci, którzy mają pieniądze, mają teŝ więcej swobody, by folgować swoim kaprysom, a jednak ludzie zamoŝni mogą znudzić się dostatnim Ŝyciem, podobnie jak reszta świata moŝe dojść do granic zmęczenia z powodu konieczności nieustannego zarabiania pieniędzy. Ludzie dokonują niekiedy powierzchownych zmian w okolicznościach zewnętrznych, ale nie stwarzają warunków do gruntownej przebudowy Ŝycia. Praca wyobraŝeniowa jest początkiem drogi w kierunku wyzwolonego, pełniejszego,ja", dzięki któremu moŝemy zaakceptować przekształcającą się rzeczywistość. UmoŜliwiając nam odejście od świata dóbr materialnych i pozorów, ćwiczenia wyobraŝeniowe pomagają pozbyć się ograniczających nas postaw i zachowań, które często negatywnie wpływają na nasze zdrowie. Wytyczenie celu, wyciszenie, oczyszczenie oraz przemiana oto co składa się na proces uzdrawiający, i jak sam niebawem będziesz mógł stwierdzić, kaŝda z tych czynności wywołuje uczucie satysfakcji. Im bardziej zagłębisz się w niniejszą ksiąŝkę, poznając stopniowo sposoby wykorzystania powyŝszych elementów do rozwiązania problemów czy usunięcia dolegliwości, tym zdrowszym i swobodniejszym staniesz się człowiekiem, tym łatwiej otworzysz się na nieskończone moŝliwości, które ofiarowuje ci Ŝycie. 32

17 Rozdział drugi Procesy wizualizacyjne Związek ciała i umysłu W rozdziale tym spróbujemy zgłębić istotę procesów zachodzących w naszym ciele i umyśle podczas wizualizacji oraz dowiedzieć się, w jaki sposób pozbawione materialnej treści" zjawiska, jakimi są wyobraŝenia, mogą wpływać na naszą cielesną postać? Jak juŝ wcześniej wspomniałem, naukowcy nie zbadali dotychczas w sposób wyczerpujący i metodyczny zasad działania terapii wizualizacyjnej, chociaŝ niektóre opracowania zdecydowanie wskazują na istnienie więzi pomiędzy umysłem a ciałem. Próbując zrozumieć podstawy procesu wizualizacji, moŝemy zatem wysnuwać wnioski opierając się jedynie na doświadczeniu klinicznym, przebiegu ludzkiego Ŝycia oraz odkryciach na ten temat dokonanych w innych kulturach. EMOCJE, DOZNANIA I WYOBRAśENIA Kluczem do procesów wizualizacyjnych są związki pomiędzy emocjami, wraŝeniami i wyobraŝeniami. Zacznijmy od emocji. Ludzie przyzwyczaili się traktować je jako zbiór uczuć, takich jak szczęście, złość, zadowolenie i smutek. Ja natomiast rozumiem emocje w sposób szerszy, jako ruch, jako podąŝanie ku bodźcom. Słowo emocje" zinterpretowane w sposób dosłowny znaczy ruch od czegoś" (ang. emotion, motion = ruch). Dlatego twierdzę, Ŝe emocje to ruch, a ruch jest kwintesencją ludzkiego Ŝycia, źródłem naszej energii. Czasami ruch staje się uczuciem, takim jak szczęście, złość, zadowolenie i smutek, czyli stanem, który posiada określony czas trwania i rozbrzmiewa w naszym wnętrzu; niekiedy zaś przyjmuje formę działań lub nagłych wybuchów będących reakcją na czynniki zewnętrzne i powodujących natychmiastowe rozładowanie. Sądzę, Ŝe Ŝycie bez emocji, czyli ruchu wywołanego bodźcem, jest niemoŝliwe. Emocje to Ŝycie. Mogą zostać uzewnętrznione w postaci działania czy reakcji, ale mogą takŝe pozostać we wnętrzu człowieka w formie uczuć. Emocje są bardzo ściśle związane z wyobraŝeniami, poniewaŝ czasami mogą się w tej postaci ujawnić. Istnieje prosty sposób, abyś się o tym przekonał. Wystarczy, Ŝe zechcesz zobaczyć" uczucie, które w sobie nosisz. Jeśli jesteś szczęśliwy, zapytaj samego siebie, jak wygląda szczęście; jeśli sport daje ci zadowolenie, spróbuj je sobie zwizualizować; jeśli nie cierpisz głupoty, wyobraź sobie, jak według ciebie wygląda" ta cecha. Zapewniam cię, Ŝe w kaŝdym z tych przypadków zobaczysz obraz twój obraz. Nikt poza tobą nie będzie miał identycznego odzwierciedlenia tych pojęć. WyobraŜenia nadają kształt emocjom. W ciągu piętnastu lat stosowania terapii wizualizacyjnej nie spotkałem ani jednej osoby, która nie potrafiłaby wywołać obrazu swoich uczuć. WyobraŜenie to mentalna forma uczucia. Istnieje takŝe jego postać fizyczna: doznanie. Z uczuciami wiąŝą się bowiem określone odczucia fizyczne, jak chociaŝby w przypadku złości, której nierzadko towarzyszy wraŝenie ucisku w klatce piersiowej. Gdy ogarnia cię uczucie szczęścia, 34 35

18 wówczas często odczuwasz wszechogarniającą lekkość. Podobnie jest z wyobraŝeniami: z nimi takŝe są powiązane określone doznania. Podczas wizualizacji wykorzystujemy obrazy, by zmienić emocje lub fizyczne doznania, co w praktyce sprowadza się do tego, Ŝe dzięki nim wpływamy na nasze doświadczenia i uczestniczymy w ich kreowaniu. Wygląda to tak: kiedy pracujesz nad wyobraŝeniami i przekształcasz je, jednocześnie zmieniasz i tworzysz doznania oraz emocje z nimi powiązane. Gdy więc zmienia się wywołany przez ciebie obraz, transformacji ulega takŝe uczucie i doznanie. Emocje i wyobraŝenia to dwa składniki równania, dwie formuły tej samej rzeczywistości, a fizyczne doznania towarzyszą kaŝdej z nich. Jeśli zmienisz wyobraŝenie, zmienisz takŝe pozostałe składniki równania. Zrozumiesz wtedy, Ŝe twoje wizje rzeczywiście stanowią drogę do zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego. PIONOWA OŚ WIZUALIZACJI Spotkanie z panią Aboulker-Muscat pozwoliło mi zrozumieć, Ŝe wizualizacja zachodzi poza mechanistyczną sferą przyczynowoskutkową. W pewnym sensie odbywa się ponad ziemią. Kiedy pani Aboulker-Muscat poprosiła, bym wskazał kierunek jazdy pociągu, uczyniłem gest horyzontalny. W odpowiedzi ona wykonała pionowy ruch ręką w górę i zapytała, co mogłoby się wydarzyć, gdyby pociąg poruszał się zgodnie z takim kierunkiem. Wtedy zrozumiałem, Ŝe pociąg uwolniłby się od zwykłego związku przyczynowo-skutkowego. Znalazłby się ponad ziemią. Jestem przekonany, Ŝe wizualizacja odbywa się właśnie wzdłuŝ osi pionowej. W zwyczajnym świecie, funkcjonującym według zasady przyczyna-skutek, wszystko jest powtarzalne i przewidywalne. Nowości nie zdarzają się. Określone działa- nie wywołuje określoną reakcję. Powiązane w pewien szczególny sposób białka zawsze tworzą aminokwas. Ustalone ilości związków chemicznych wchodzą w skład ciągle tej samej substancji. Procesy fizyczne opierają się więc na związku przyczynowo-skutkowym. Sfera ludzkich przeŝyć róŝni się jednak od królestwa fizyki. śyjemy w świecie, który sami tworzymy w sensie fizycznym, emocjonalnym i psychologicznym, świecie zawieszonym na osi pionowej. Przeprowadzając wizualizacje stwierdzamy, Ŝe nie tylko zaleŝności przyczynowo-skutkowe rządzą ludzkim Ŝyciem. Posiadamy zdolność tworzenia rzeczy nowych, a takŝe kształtowania własnej cielesności. Gdyby człowiek był jedynie mechanizmem, wówczas tylko mechanik mógłby próbować go zmienić. Na szczęście jesteśmy czymś więcej i moŝemy sami kształtować swoje ciało i ducha. Podstawowym celem wizualizacji jest ustawić ludzką egzystencję na osi pionowej, tak aby człowiek mógł uciec od siły cięŝkości oraz ograniczeń wynikających z przyziemnej egzystencji. Wykonując zalecone przeze mnie ćwiczenia odkryjesz, Ŝe przebywanie na osi pionowej staje się twoim nawykiem. TakŜe wtedy, gdy zaczniesz rozwijać własne uzdrawiające wizualizacje, stwierdzisz, Ŝe bardzo często wznosisz się w górę, a kończąc ćwiczenie opadasz w dół. Podam tu przykład mojego przyjaciela, który dzwoniąc do mnie pewnego dnia wspomniał, Ŝe cierpi na wirusowe zapalenie spojówek. Zasugerowałem, by wyobraził sobie, Ŝe wyjmuje gałki oczne z oczodołów, myje je w leczniczej wodzie, a oczodoły wypełnia niebieskim światłem. Kilka dni później rozmawialiśmy ze sobą ponownie. Mój znajomy stwierdził, Ŝe poczuł się lepiej od momentu, gdy zaczął wykonywać ćwiczenie, ale zapytał takŝe, dlaczego zawsze musi unosić się w górę, aby dotrzeć do uzdrawiających wód. Odrzekłem, Ŝe ruch w górę jest kierunkiem oswobodzenia i uzdrowienia. Mój przyjaciel odkrył oś pionową bez niczyjej pomocy. (Powiedział mi takŝe, Ŝe po 36 37

19 tym, jak w wyobraźni wkładał swoje oczy do wypełnionych niebieskim światłem oczodołów, ciemnozielona roślinność wokół uzdrawiających wód zamieniła się w kwiaty.) Ze względu na moje doświadczenie w terapii wizualizacyjnej nie czułem się zaskoczony odkrywając, Ŝe we wszystkich kulturach i tradycjach ruch w górę powiązany jest z przekroczeniem granic, z mitami o locie, z zerwaniem więzów narzuconych przez codzienne nawyki i działania oraz z odkryciem nowych dróg, nowych form istnienia. PAMIĘĆ O SOBIE Prowadząc rozwaŝania o uzdrowieniu, myślimy o stawaniu się całością. Stać się całością oznacza poskładać na powrót elementy, które się rozpadły, a właśnie do takiego rozpadu doprowadza choroba. Wyleczenie jest więc równoznaczne z powrotem do stanu spójnej jedności. Uzdrawiający charakter stawania się całością został potwierdzony juŝ ponad pięć tysięcy lat temu w Egipcie. Według staroŝytnych wierzeń bóg Ozyrys, zamordowany przez brata Seta i pocięty na czternaście części, które pochowano w róŝnych regionach Egiptu, został przywrócony do Ŝycia przez swą Ŝonę Izydę. Izyda zebrała wszystkie szczątki męŝa, a następnie przez koncentrację na wspominaniu go, w końcu odzyskała ukochanego. Pamiętać oznacza zatem połączyć wszystkie elementy postaci, a więc nie tylko ciało, ale równieŝ umysł i emocje. Dopiero wtedy człowiek staje się całością. Pamiętać znaczy równieŝ przypomnieć sobie dawną spójność oraz zjednoczyć ponownie ciało z umysłem, dzięki czemu ponownie stajemy się jednością. WyobraŜenia są mentalnym przejawem pamięci i przypominania. Jeśli w wyobraźni pojawiają się obrazy, to są one całkowitymi, dokończonymi jednostkami, w związku z czym operowanie wyobraŝeniami staje się mentalną analogią do wspomnień na poziomie fizyczności. O ile zdrowie i spójność wiąŝą się z pamięcią, to choroba wynika z zapomnienia. Gdy tracimy spójność i przestajemy być jednością, pojawia się zaburzenie, a to jest znak, Ŝe zapomnieliśmy o sobie. Na poziomie fizyczności próbą powtórnego połączenia elementów składowych naszego ciała jest operacja chirurgiczna czy zabieg. Na poziomie umysłu analogicznym procesem jest wizualizacja, która zresztą moŝe wpłynąć na naszą cielesność. StaroŜytni filozofowie (np. Platon) uznawali człowieka za rodzaj miniaturowego świata, za pomniejszoną wersję kosmosu. Lekarz, zalecający terapię wizualizacyjną, musi się zgadzać z takim holistycznym podejściem. KaŜde zerwanie więzi pomiędzy jednostką a resztą świata a więc rodziną, czy nawet całym społeczeństwem wymaga intensywnej, naprawczej pracy. Jeśli człowiek przypomni" sobie własną historię, występuje pozytywny efekt podobny do rozchodzenia się wodnej fali; rezultatem tego procesu moŝe być przebudowa całej ludzkości. To właśnie w tym miejscu kończy się terapia wizualizacyjna, a zaczyna proces uzdrawiania polegający na spajaniu rozsypanych elementów. Pacjent" staje się osobą" i dąŝy do całkowitej odnowy, nie poprzestając na wyeliminowaniu dokuczliwych symptomów. To właśnie w tym miejscu lekarz moŝe ale juŝ nie musi być dla niego przewodnikiem. TROSKA I UZDROWIENIE Uzdrowienie oznacza koniec objawów chorobowych. Pierwszy krok w kierunku wyzdrowienia czynisz wtedy, gdy zaczynasz się o siebie troszczyć. Medycyna oparta na wizualizacji bardzo mocno podkreśla fakt, Ŝe moŝesz sam sobie pomóc w procesie leczenia, i Ŝe w pewnym sensie 38 39

20 i do pewnego stopnia stajesz się swoim uzdrowicielem. (Oczywiście, jeśli złamiesz nogę, to nie wystarczą twoje wyobraŝenia, aby przywrócić jej normalny stan.) Ćwiczenia wyobraŝeniowe mają ci pomóc w odkrywaniu i wykorzystaniu moŝliwości, które w tobie drzemią; są narzędziem pozwalającym ci wspomagać proces leczenia oraz wzmacniać efekty działań zajmującego się tobą lekarza. Stwierdziłem, iŝ najlepiej pomagam swoim pacjentom wyzwalając w nich odrobinę kreatywności oraz pozwalając im odnaleźć własny sposób zachowania równowagi. Ja nie leczę swoich pacjentów oni sami są do tego zdolni. Uczę ich, jak stosować wizualizacje, czyli udostępniam narzędzia niezbędne do tego, by się o siebie zatroszczyli. Tylko oni sami mogą zdecydować, kiedy i w jakiej formie to lekarstwo wykorzystać. Jeśli powierzasz komuś rolę przewodnika w ćwiczeniach wizualizacyjnych, to wasza współpraca przypomina trochę rozmowę prowadzoną za pomocą języka obrazów. Pomiędzy pacjentem a przewodnikiem istnieje aktywny związek, w którym kaŝdy obraz wymaga od przewodnika czynnego uczestnictwa w jego odbiorze. Rezultatem pełnego zaangaŝowania osoby tworzącej wizje jest zapamiętanie zarówno informacji w nich zawartej, jak i mocy obrazów słuŝących jako narzędzie uzdrowienia. Wszystko to moŝna osiągnąć w zwykłym stanie świadomości, bez jakiejkolwiek dalszej ingerencji osoby prowadzącej. Pacjenta zachęca się, aby zapamiętał wyobraŝenie oraz sugerowane znaczenie do czasu, gdy zewnętrzna sytuacja lub podświadomy sygnał pobudzą obraz do działania. W terapii wizualizacyjnej pacjent zamienia się w uzdrowiciela w momencie, gdy kończą się instrukcje przewodnika. Podobnie jak w przypadku ćwiczeń fizycznych, wizualizacje są bardziej skuteczne, gdy wykonuje się je systematycznie. Korzyści są natychmiastowe, choć niektóre pozytywne rezultaty uwidaczniają się dopiero po dłuŝszym czasie. W obu przypadkach następuje powrót do równowagi zakłóconej przez schorzenie. Przestrzeganie nowych zasad, wynikających ze stosowania wizualizacji, jest wyłącznie kwestią odpowiedzialności człowieka. Twórcza wyobraźnia oraz zdyscyplinowanie, pozwalające wykorzystać własny potencjał w sposób uporządkowany i systematyczny, umoŝliwiają zachowanie równowagi oraz utrzymanie ładu w Ŝyciu, chociaŝ oczywiście istnieją osoby, które wolą połoŝyć się (w sensie dosłownym) i czekać na lekarza czy terapeutę. KaŜdy z nas moŝe nauczyć się efektywnie wykorzystywać techniki wizualizacyjne. Jeśli zbudzisz wyobraźnię, potęga twoich wyobraŝeń rozjaśni ci Ŝycie. Odkryjesz w sobie nadzieję oraz zaczniesz wreszcie myśleć pozytywnie. Nadzieja, o której tu mówię, nie jest bynajmniej poboŝnym Ŝyczeniem. Nie ma w sobie Ŝadnych negatywnych znaczeń ani nie opiera się na zwątpieniu czy niepokoju. Jest realna. Wynika z trzeźwej oceny sytuacji i przynosi wewnętrzny spokój. Niektórzy pacjenci nie chcą zajmować pozycji równorzędnej w stosunku do lekarza. Trzymają się swoich dawnych zaleŝności, poniewaŝ jest im wygodniej polegać na pomocy z zewnątrz. Są takŝe osoby tak bardzo samotne i wyalienowane, Ŝe spotkania z lekarzem są dla nich jedyną okazją do kontaktów społecznych. Odgrywając rolę bezbronnego pacjenta, mogą te relacje podtrzymać. Czują się bezradni i pozbawieni energii, toteŝ chcą, by to właśnie lekarz wykonał za nich całą pracę. Odmawiają przejęcia odpowiedzialności za własny los. Terapia wizualizacyjna pozwala nawet takim pacjentom odkryć wewnętrzne pokłady energii i siłę, której istnienia nawet nie podejrzewali. Wielokrotnie próbowałem udowodnić moim podopiecznym, jak istotne jest dla ich zdrowia, by starali się sami sobie pomóc. Rozumiem, oczywiście, Ŝe jeśli ktoś cierpi, wówczas trudno jest podać cudowne wyobraŝeniowe 40 41