Spis treści. Wykaz skrótów Wprowadzenie... 15

Transkrypt

1 Wykaz skrótów Wprowadzenie Rozdział I. założenia odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej Wzajemny charakter umowy sprzedaży. Cel rękojmi za wady prawne Zasada ryzyka Ustawowa gwarancja co do stanu prawnego rzeczy czy odmienny podział ryzyka świadczenia? Uwagi prawnoporównawcze Stanowisko na gruncie Kodeksu cywilnego Ryzyko świadczenia w Kodeksie cywilnym Ryzyko świadczenia i odpowiedzialność za niewykonanie i nienależyte wykonanie zobowiązania Ryzyko świadczenia i odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady prawne Umowne wyłączenie odpowiedzialności a ryzyko świadczenia Wnioski Chwila miarodajna dla ustalenia odpowiedzialności sprzedawcy (istnienia wady prawnej) i chwila miarodajna dla ustalenia okoliczności zwalniającej sprzedawcę od odpowiedzialności (wiedzy kupującego o wadzie) Uwagi prawnoporównawcze Stanowisko na gruncie Kodeksu cywilnego Chwila miarodajna dla ustalenia istnienia wady prawnej Chwila miarodajna dla ustalenia okoliczności zwalniającej sprzedawcę od odpowiedzialności (wiedzy kupującego o wadzie) Chwila miarodajna dla ustalenia odpowiedzialności sprzedawcy oraz okoliczności zwalniającej od odpowiedzialności przy sprzedaży z zastrzeżeniem prawa własności Chwila miarodajna dla ustalenia odpowiedzialności sprzedawcy i okoliczności zwalniającej od odpowiedzialności w wypadku zawarcia odrębnie umowy sprzedaży o skutku zobowiązującym i umowy przenoszącej własność oraz umowy przedwstępnej sprzedaży i umowy przyrzeczonej

2 Rozdział II. Przedmiot odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady prawne Przedmiot rękojmi za wady prawne w prawie niemieckim Odpowiedzialność za przeniesienie na kupującego ogólnej (niepodzielnej) prawnej kompetencji w stosunku do rzeczy Odpowiedzialność za ewikcję Odpowiedzialność za sytuację prawną rzeczy jako przedmiotu w obrocie Wnioski Przegląd regulacji w innych systemach prawnych Przedmiot rękojmi za wady prawne w prawie polskim Rękojmia obejmuje przypadki, gdy rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jest obciążona użytkowaniem wieczystym, ograniczonym prawem rzeczowym lub prawem obligacyjnym skutecznym względem nabywcy rzeczy albo prawem własności intelektualnej Rękojmia obejmuje przypadki, gdy rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jest obciążona prawem osoby trzeciej, w tym przypadki, gdy osobie trzeciej przysługuje uprawnienie prawokształtujące lub roszczenie, którego wykonanie prowadzi do pozbawienia lub ograniczenia własności kupującego, jak również sytuacje, gdy rzecz podlega normom prawnym, których zastosowanie w drodze indywidualnie adresowanej czynności właściwego organu powoduje taki skutek Rękojmia obejmuje wszelkie przypadki niezgodności rzeczy z umową, która to niezgodność ma charakter prawny Wnioski Rozdział III. Wada prawna jako przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania Uwagi prawnoporównawcze Stanowisko na gruncie Kodeksu cywilnego Treść zobowiązania sprzedawcy Przyjęcie świadczenia przez wierzyciela i nieadekwatność tego kryterium dla uznania świadczenia rzeczy z wadą prawną za świadczenie nienależyte, a nie brak świadczenia Stosunek przepisów o rękojmi do przepisów o skutkach niewykonania i nienależytego wykonania zobowiązań Zastrzeżenie zadatku a wada prawna Okoliczności, za które odpowiada sprzedawca Niemożliwość świadczenia a wada prawna Zwłoka i opóźnienie, a wada prawna Rozdział IV. Przykłady wad prawnych Istnienie prawa własności (istnienie rzeczy) Brak prawa po stronie zbywcy (sprzedaż rzeczy cudzej) Brak prawa do rzeczy będącej przedmiotem sprzedaży Brak prawa do składnika zbioru rzeczy lub praw będącego przedmiotem sprzedaży Obciążenie prawem osoby trzeciej Treść własności i treść uprawnień wynikających z własności Uwagi prawnoporównawcze Pojęcie obciążenia w Kodeksie cywilnym Czynniki warunkujące skuteczność prawa względem nabywcy rzeczy

3 3.5. Czynniki warunkujące porównywalność następstw gospodarczych ustanowienia praw ograniczonych rzeczowych i praw obligacyjnych Porównywalność oddania rzeczy w najem lub dzierżawę z ustanowieniem użytkowania Porównywalność oddania rzeczy w użyczenie z ustanowieniem ograniczonego prawa rzeczowego Porównywalność oddania rzeczy w leasing z ustanowieniem ograniczonego prawa rzeczowego Porównywalność przewłaszczenia na zabezpieczenie z ustanowieniem zastawu lub hipoteki Wnioski Okoliczności mogące stanowić wadę prawną wybrane przypadki Prawa własności intelektualnej jako okoliczność mogąca stanowić wadę prawną rzeczy sprzedanej Przypadki, gdy osobie trzeciej przysługuje uprawnienie prawokształtujące lub roszczenie, którego wykonanie ogranicza własność nabywcy lub pozbawia go tej własności Prawo pierwokupu i prawo odkupu jako okoliczność mogąca stanowić wadę prawną Roszczenie o przeniesienie własności jako okoliczność mogąca stanowić wadę prawną Roszczenie o przeniesienie własności wynikające z umowy zobowiązującej sprzedaży i przyszłe roszczenie o przeniesienie własności wynikające z umowy przedwstępnej sprzedaży jako okoliczność mogąca stanowić wadę prawną Roszczenie o wykonanie zapisu jako okoliczność mogąca stanowić wadę prawną Roszczenie samoistnego posiadacza gruntu w dobrej wierze o przeniesienie własności działki zajętej pod budowę (art k.c.) jako okoliczność mogąca stanowić wadę prawną Roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości, która stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu (art. 136 ust. 3 u.g.n.), jako okoliczność mogąca stanowić wadę prawną Prawa i roszczenia wynikające z prawa sąsiedzkiego jako okoliczność mogąca stanowić wadę prawną Ograniczenia własności wynikające z regulaminów wspólnot mieszkaniowych jako okoliczność mogąca stanowić wadę prawną Przypadki, gdy rzecz podlega normom prawnym, których zastosowanie w drodze indywidualnie adresowanej czynności właściwego organu ogranicza własność nabywcy lub pozbawia go tej własności Ograniczenia własności wynikające z przepisów o postępowaniu egzekucyjnym oraz upadłościowym i naprawczym jako okoliczność mogąca stanowić wadę prawną Ograniczenia własności wynikające z prawa administracyjnego publicznego jako okoliczność mogąca stanowić wadę prawną Ograniczenia własności wynikające z ustawy o gospodarce nieruchomościami jako okoliczność mogąca stanowić wadę prawną

4 5. Ewikcja Wpis nieistniejącego prawa Niezgodność rzeczy z umową Rozdział V. Przesłanki odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady prawne Istnienie wady Przesłanki odpowiedzialności na podstawie rękojmi za roszczenia osób trzecich dotyczące rzeczy Roszczenia niewynikające z własności lub prawa obciążającego rzecz Roszczenia, których uwzględnienie prowadzi do powstania prawa podmiotowego na rzecz osoby trzeciej, tzn. prawa własności lub prawa obciążającego rzecz Roszczenia, które są zasadne Roszczenia, o których wiedział sprzedawca? Wina sprzedawcy Wiedza sprzedawcy o wadzie. Obowiązek poinformowania kupującego Uwagi prawnoporównawcze Obowiązek poinformowania kupującego o stosunkach prawnych dotyczących rzeczy sprzedanej i skutki naruszenia tego obowiązku przez sprzedawcę Wiedza sprzedawcy o wadzie a podstępne zatajenie wady Różnice w kodeksowym ujęciu ograniczeń wyłączenia odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi w sprzedaży komisowej i niekomisowej Zapewnienie przez sprzedawcę o braku wad Dobra i zła wiara sprzedawcy Akty staranności kupującego Zasada jawności rejestru zastawów. Wiedza kupującego o wpisie oraz powinność takiej wiedzy Zasada jawności ksiąg wieczystych. Wiedza kupującego o wpisie lub wzmiance o wniosku oraz powinność takiej wiedzy Obowiązek poinformowania sprzedawcy o dochodzeniu przez osobę trzecią roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej i wezwania sprzedawcy do wzięcia udziału w sprawie (art. 573 k.c.) Wiedza kupującego o wadzie Uwagi prawnoporównawcze Artykuł 557 i 575 k.c. wiedza kupującego o wadzie czy powinność wiedzy? Problem: podmiot, którego wiedza o wadzie ma znaczenie dla zwolnienia sprzedawcy od odpowiedzialności w stosunkach wielopodmiotowych (na przykładzie leasingu) Ciężar dowodu co do wiedzy kupującego o wadzie Skutki prawne wiedzy kupującego o wadzie Dobra wiara kupującego Uwagi prawnoporównawcze Stanowisko literatury i orzecznictwa na gruncie art. 169 k.c Przesłanki nabycia w dobrej wierze od nieuprawnionego na gruncie art. 169 i 170 k.c., art. 5 i n. u.k.w.h. oraz art k.c Odmienność przesłanek ochrony kupującego na podstawie rękojmi za wady prawne Istotność wady. Usuwalność wady

5 10. Wydanie rzeczy nabywcy Odebranie rzeczy kupującemu Uznanie ewikcji lub praw osoby trzeciej przez sąd Rozdział VI. Uprawnienia kupującego na podstawie rękojmi za wady prawne i na podstawie przepisów o wykonaniu zobowiązań i skutkach ich niewykonania Uwagi prawnoporównawcze Odstąpienie od umowy (art i 2 k.c.) Forma oświadczenia o odstąpieniu od umowy Przesłanki odstąpienia Istotny charakter wady Niezwłoczna wymiana rzeczy albo usunięcie wady przez sprzedawcę uprawnienie kupującego na podstawie rękojmi czy uprawnienie sprzedawcy na podstawie przepisów ogólnych o zobowiązaniach Zwrot rzeczy przesłanką odstąpienia? Odstąpienie od całości umowy mimo wadliwości części świadczenia Skutki odstąpienia Skuteczność ex nunc Automatyczny upadek przeniesienia własności skutek rzeczowy odstąpienia Odpadnięcie podstawy prawnej spełnionych świadczeń. Zwrot świadczeń Alternatywna koncepcja: stosunek zobowiązaniowy zwrotu Prawo zatrzymania Odpowiedzialność za niemożliwość zwrotu świadczenia Brak potrzeby analogicznego stosowania art k.c Obniżenie ceny (art zd. 1 i 3 k.c.) Uprawnienie kształtujące czy roszczenie? Ustalenie kwoty obniżenia Odszkodowanie (art. 574 k.c.) Podstawa prawna roszczenia o odszkodowanie. Dochodzenie odszkodowania a wykonanie uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne Zakres należnego odszkodowania Wzrost cen wskutek inflacji w okresie między zapłatą ceny za rzecz wadliwą a zwrotem tej ceny w wyniku odstąpienia Ustalenie wartości według cen z daty wyrokowania czy z daty, w której świadczenie powinno być spełnione? Pojęcie i zakres odszkodowania w granicach pozytywnego oraz negatywnego interesu umowy Utracone korzyści a odszkodowanie w granicach negatywnego interesu umowy na podstawie art. 574 k.c Możliwe postaci uszczerbku majątkowego i ich kwalifikacja do poszczególnych podstaw prawnych roszczenia odszkodowawczego Wymiana rzeczy na wolną od wad i usunięcie wady Wymiana rzeczy i usunięcie wady jako uprawnienia przysługujące kupującemu w ramach żądania należytego (ponownego) wykonania umowy na podstawie art w zw. z art k.c Roszczenie o wydanie surogatów (art k.c.)

6 7. Zastępcze wykonanie i zastępcze nabycie na koszt dłużnika Odmowa przez sprzedawcę usunięcia wady. Zaspokojenie interesu kupującego w drodze dozwolonej samopomocy (art. 480 k.c.) Artykuł k.c. jako przypadek dozwolonej samopomocy Zwrot kosztów poniesionych w związku z zastępczym wykonaniem Zastępcze nabycie i żądanie zapłaty wartości rzeczy (art. 479 k.c.) Odmowa przyjęcia świadczenia (art k.c.) Wstrzymanie świadczenia (art i art. 490 k.c.) Przedawnienie i terminy zawite Przejście uprawnień z rękojmi na dalszych nabywców rzeczy Przelew jako czynność przenosząca uprawnienia z tytułu rękojmi na dalszych nabywców rzeczy Zakres uprawnień przenoszonych na kolejnego nabywcę rzeczy Przejście uprawnień z tytułu rękojmi w stosunku leasingu Rozdział VII. zbieg środków ochrony prawnej kupującego na podstawie rękojmi za wady prawne i innych instytucji prawa cywilnego Uwagi wprowadzające Zbieg z przepisami o niewykonaniu i nienależytym wykonaniu zobowiązania Kara umowna Zbieg z przepisami o rękojmi za wady fizyczne i o gwarancji jakości Zbieg z przepisami o odpowiedzialności odszkodowawczej ex delicto Zbieg z przepisami o nabyciu w dobrej wierze od nieuprawnionego Zbieg z przepisami o ochronie prawa warunkowego Wadliwość czynności prawnej. Zbieg z przepisami o wadach oświadczenia woli Brak zgody na dokonanie czynności prawnej Zbieg z przepisami o ochronie wierzyciela na wypadek niewypłacalności dłużnika (actio pauliana) Zbieg z actio in rem Zbieg z przepisami o błędzie i podstępie Rozdział VIII. Rozszerzenie, wyłączenie i ograniczenie oraz zwolnienie od odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady prawne Uwagi ogólne o modyfikacji odpowiedzialności za niewykonanie i nienależyte wykonanie zobowiązania Uwagi ogólne o modyfikacji odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady prawne Okoliczności modyfikujące odpowiedzialność sprzedawcy Umowne wyłączenie odpowiedzialności Nabycie rzeczy przez kupującego na własne niebezpieczeństwo oraz w sytuacji, gdy kupujący wiedział, że prawa sprzedawcy były sporne (art. 575 k.c.) Zwrócenie kupującemu sumy zapłaconej osobie trzeciej lub wartości spełnionego świadczenia wraz z odsetkami i kosztami (art k.c.) Niezawiadomienie sprzedawcy o procesie (art. 573 k.c.) Przedawnienie i upływ terminu zawitego (art. 576 k.c.) Przypadek i siła wyższa analiza porównawcza Siła wyższa jako okoliczność zwalniająca sprzedawcę od odpowiedzialności za wady prawne rzeczy sprzedanej

7 11. Nabycie rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym Brak winy sprzedawcy Umowne ograniczenie odpowiedzialności Umowne rozszerzenie odpowiedzialności Rozdział IX. zakres zastosowania przepisów o rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej Stosowanie przepisów o sprzedaży Umowa sprzedaży Szczególne rodzaje sprzedaży. Sprzedaż na raty. Prawo odkupu Sprzedaż komisowa Umowa pośrednictwa Umowa lombardowa Umowa leasingu Analogiczne stosowanie przepisów o sprzedaży a rękojmia Zbycie przedsiębiorstwa Zbycie gospodarstwa rolnego Zbycie spadku Zbycie innych przedmiotów Odpowiednie i analogiczne stosowanie przepisów o rękojmi przy sprzedaży Świadczenie w miejsce wykonania (datio in solutum) Umowa o przepadek przedmiotu zastawu Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie Rozwiązanie umowy za zgodą stron Umowa o zniesienie współwłasności Umowa o dział spadku Umowa o podział majątku po ustaniu ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej Stosowanie przepisów o przeniesieniu własności a rękojmia Nabycie pierwotne i pochodne Nabycie konstytutywne i translatywne Ustanowienie i przeniesienie użytkowania wieczystego i ograniczonych praw rzeczowych Ustanowienie licencji i przeniesienie autorskich praw majątkowych ROZDZIAŁ X. odpowiedzialność za wady prawne rzeczy sprzedanej de lege ferenda Rękojmia za wady prawne w świetle projektu przepisów o wykonaniu i skutkach naruszenia zobowiązań Reforma przepisów o rękojmi w obecnej regulacji Kodeksu cywilnego Cel zmiany przepisów o rękojmi Podstawowe założenia reformy Zmiana art. 535 k.c Zmiana art k.c Próba nowego ujęcia rękojmi za wady prawne na tle przepisów o skutkach niewykonania zobowiązań (art. 471 i n. k.c.) Zmiana art. 557 k.c

8 2.7. Zmiana art lub art. 770 k.c Zmiana art. 548 i art. 559 k.c Odrębna regulacja roszczenia o wydanie surogatów (art k.c.) Zmiana w zakresie uprawnień przysługujących kupującemu Bibliografia Wykaz orzecznictwa