Wykład. Wywłaszczenie nieruchomości. Podstawy prawne:

Transkrypt

1 Wykład Wywłaszczenie nieruchomości Podstawy prawne: Ustawa z dnia r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U Nr 46, poz. 543 ze zm.) Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000r. Nr 98, poz. 1071) Konstytucja RP Rozporządzenie RM z dnia r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. Nr. 207, poz. 2109)

2 Istota wywłaszczenia nieruchomości polega na: pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, praw: własności użytkowania wieczystego innych praw rzeczowych na nieruchomości Wywłaszczenie może być wykonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a praw tych nie da się nabyć w drodze umowy

3 Wywłaszczenie: umożliwia pozyskiwanie nieruchomości niezbędnych dla realizacji celów publicznych i może być dokonane wyłącznie na takie cele jest ostatecznością, a nie łatwą i prostą metodą nabywania nieruchomości przez podmioty publiczne jest dopuszczalne tylko za słusznym odszkodowaniem jest to instytucja prawa administracyjnego, co oznacza że warunkiem jej zastosowania jest wydanie aktu administracyjnego w konkretnej sprawie

4 Podstawowe przesłanki wywłaszczenia określa Konstytucja RP

5 Cele publiczne to m.in.: wydzielanie gruntów pod drogi publiczne i linie kolejowe oraz ich budowa i utrzymanie budowa i utrzymywanie publicznych urządzeń służących do zaopatrzenia ludności w wodę, odprowadzania ścieków i unieszkodliwiania odpadów budowa oraz utrzymywanie obiektów i urządzeń służących ochronie środowiska opieka nad nieruchomościami stanowiącymi zabytki budowa i utrzymywanie pomieszczeń dla urzędów organów władzy, szkół, przedszkoli, obiektów ochrony zdrowia budowa i utrzymywanie obiektów oraz urządzeń niezbędnych na potrzeby obronności państwa oraz do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego zakładanie i utrzymywanie cmentarzy Cele publiczne są określone w UoGN w art. 6

6 Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta Nieruchomość może być wywłaszczona jedynie na rzecz: S.P. (wszczęcie postępowania następuje z urzędu) J.S.T. (wszczęcie postępowania następuje na wniosek organu wykonawczego j.s.t.) Wywłaszczeniem może być objęta cała nieruchomość albo jej wyodrębniona część

7 Ograniczenia Wywłaszczenia dokonuje się tylko na rzecz S.P. lub J.S.T. Wywłaszczeniu nie podlegają nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa Nie dotyczy to jednak wywłaszczenia prawa użytkowania wieczystego oraz ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość S.P.

8 Nieruchomość o nieuregulowanym stanie prawnym nieruchomość, dla której ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów nie można ustalić osób, którym przysługują do niej prawa rzeczowe to także nieruchomość, której właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie żyje i nie przeprowadzono lub nie zostało zakończone postępowanie spadkowe

9 Nieruchomość o nieuregulowanym stanie prawnym jak ją wywłaszczyć? Informację o zamiarze wywłaszczenia takiej nieruchomości starosta podaje do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości oraz przez ogłoszenie w prasie o zasięgu ogólnopolskim Jeżeli w terminie dwóch miesięcy od dnia ogłoszenia nie zgłoszą się osoby, którym przysługują prawa rzeczowe do nieruchomości starosta wszczyna postępowanie wywłaszczeniowe Podstawą wywłaszczenia jest wówczas decyzja o nabyciu nieruchomości na własność SP lub wnioskującej JST Decyzja podlega ogłoszeniu zgodnie z art. 49 KPA Odszkodowanie za nieruchomość składa się do depozytu sądowego na okres 10 lat

10 Rokowania o nabycie nieruchomości Przedstawienie właścicielowi propozycji dotyczących nabycia prawa do nieruchomości Zaoferowanie ceny nabycia Wyznaczenie dwumiesięcznego terminu na rozważenie propozycji zbycia nieruchomości w drodze umowy termin ten jest liczony od dnia zakończenia rokowań Rokowania w zależności od trybu wywłaszczenia przeprowadza starosta lub organ wykonawczy JST

11 Procedura wywłaszczeniowa Nabycie nieruchomości w drodze umowy cywilnoprawnej Porozumienie Rokowania z właścicielem (ustalenie 2-miesięcznego terminu na rozważenie propozycji) Brak porozumienia w sprawie zbycia nieruchomości Wszczęcie przez starostę postępowania wywłaszczeniowego

12 Procedura wywłaszczeniowa c.d. Wszczęcie przez starostę postępowania wywłaszczeniowego Na wniosek organu wykonawczego JST Na rzecz JST Z urzędu Na rzecz SP Ustalenie wartości nieruchomości Rozprawa administracyjna Wydanie decyzji o wywłaszczeniu Wypłata odszkodowania (do 14 dni od uprawomocnienia się decyzji) Osoba uprawniona Depozyt sądowy

13 Postępowanie wywłaszczeniowe W przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym można je wszcząć, jeżeli w terminie 2 m-cy od dnia ogłoszenia nie zgłoszą się osoby, którym przysługują prawa rzeczowe do nieruchomości w przypadkach, gdy posiadacz praw do nieruchomości jest znany wszczęcie postępowania następuje z dniem doręczenia zawiadomienia stronom Starosta obligatoryjnie przeprowadza rozprawę administracyjną i powołuje rzeczoznawcę majątkowego w celu ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu wywłaszczenia

14 Dodatkowe czynności starosty Starosta składa w sądzie wniosek o ujawnienie w KW wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego, a jeżeli nieruchomość nie ma założonej księgi - o złożenie do istniejącego zbioru dokumentów zawiadomienia o wszczęciu tego postępowania Jeżeli wywłaszczenie nie dojdzie do skutku, starosta ma obowiązek niezwłocznie wystąpić o wykreślenie z KW wpisu o wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego albo złożyć odpowiednie zawiadomienie do zbioru dokumentów

15 Decyzja o wywłaszczeniu zawiera m.in.: ustalenia, na jakie cele nieruchomość jest wywłaszczana określenie przedmiotu wywłaszczenia przez podanie oznaczenia nieruchomości według KW lub zbioru dokumentów oraz według katastru nieruchomości określenie praw podlegających wywłaszczeniu wskazanie właściciela lub użytkownika wieczystego wywłaszczanej nieruchomości ustalenie wysokości odszkodowania Ostateczna decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stanowi podstawę do dokonania wpisu w księdze wieczystej. Wpis jest dokonywany na wniosek starosty lub organu wykonawczego JST.

16 Wywłaszczenie części nieruchomości W wielu przypadkach realizacja celów publicznych wymaga pozyskania jedynie części nieruchomości Jeżeli wywłaszczeniem jest objęta część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystywania na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości nabywa się tą część w drodze umowy cywilnoprawnej na rzecz SP lub JST

17

18 Odszkodowanie za wywłaszczone nieruchomości Wysokość odszkodowania ustala się według stanu i wartości nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu Podstawą ustalenia wysokości odszkodowania jest wartość rynkowa nieruchomości Wartość nieruchomości zostaje ustalona w opinii rzeczoznawcy majątkowego i wynika ze sporządzonego operatu szacunkowego

19 UWAGA! Jeżeli na wywłaszczanej nieruchomości lub prawie użytkowania wieczystego tej nieruchomości są ustanowione inne prawa rzeczowe, odszkodowanie pomniejsza się o kwotę równą wartości tych praw

20 Wartość rynkową wywłaszczanej nieruchomości określa się: według aktualnego sposobu jej użytkowania, jeżeli przeznaczenie w MPZP, zgodne z celem wywłaszczenia, nie powoduje zwiększenia wartości według alternatywnego sposobu użytkowania jeżeli nowe przeznaczenie w MPZP, zgodne z celem wywłaszczenia, powoduje zwiększenie wartości

21 Według UoGN dopuszczalne są dwie formy odszkodowania za wywłaszczaną nieruchomość: Odszkodowanie pieniężne Nieruchomość zamienna

22 Odszkodowanie pieniężne: Do jego zapłaty zobowiązany jest: starosta (wywłaszczenie na rzecz SP) zarząd JST (wywłaszczenie na wniosek JST) Zapłata następuje jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna Ustalona kwota podlega waloryzacji od dnia wydania decyzji do dnia zapłaty. Dokonuje jej podmiot zobowiązany do wypłaty odszkodowania Odszkodowanie wpłaca się do depozytu sądowego, jeżeli: 1. Osoba uprawniona odmawia jego przyjęcia albo wypłata odszkodowania natrafia na trudne do przezwyciężenia przeszkody 2. Odszkodowanie za wywłaszczenie dotyczy nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym

23 Sygn. akt I Ns 59/1 Stalowa Wola, dnia r. OGŁOSZENIE Sąd Rejonowy w Stalowej Woli I Wydział Cywilny zezwolił wnioskodawcy Gminie Stalowa Wola na złożenie do depozytu sądowego kwoty zł (dwadzieścia osiem tysięcy trzysta złotych) z tytułu należnego nieznanym uczestnikom odszkodowania za prawo własności (współwłasności) nieruchomości gruntowej o nieuregulowanym stanie prawnym, położonej w Stalowej Woli obręb 1 - Charzewice oznaczonej jako działka nr 864/1 o powierzchni 0,0520 ha, która przeszła w wyniku wywłaszczenia na własność Gminy Stalowa Wola z dniem 8 grudnia 2014 r. Nr GN.III w sprawie wywłaszczenia nieruchomości i przyznania odszkodowania, który to depozyt może zostać wypłacony uczestnikowi (uczestnikom), tj. osobie/osobom, będącym następcami prawnymi Cecylii Łapińskiej (c. Piotra i Franciszki), które wykażą, że przysługiwało im prawo własności tejże nieruchomości na mocy decyzji wywłaszczeniowej Starosty Stalowowolskiego z dnia 18 listopada 2014 r. na rzecz Gminy Stalowa Wola - na ich wniosek pod warunkiem uregulowania na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania sądowego o złożenie kwoty niniejszej do depozytu sądowego. Sąd wzywa wierzycieli do odbioru depozytu.

24 Nieruchomość zamienna jest przyznawana z zasobu nieruchomości: SP (wywłaszczenie na rzecz SP), odpowiedniej JST (wywłaszczenie na rzecz JST) różnicę między wysokością odszkodowania ustalonego w decyzji a wartością nieruchomości zamiennej wyrównuje się przez dopłatę pieniężną

25 Wykorzystanie wywłaszczonej nieruchomości Wywłaszczona nieruchomość nie może być użyta na cel inny niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, chyba że poprzedni właściciel lub jego następcy nie złożą wniosku o jej zwrot W razie zamiaru wykorzystania wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, właściwy organ zawiadamia poprzedniego właściciela (lub jego spadkobierców) o tym zamiarze i możliwości zwrotu wywłaszczonej nieruchomości Na wystąpienie z wnioskiem o zwrot nieruchomości poprzedni właściciel (lub jego spadkobierca) ma czas 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia o zwrocie)

26

27 Nieruchomość uznaje się za zbędną, jeżeli: nie rozpoczęto prac związanych z realizacją celu, pomimo upływu 7 lat od dnia wywłaszczenia cel nie został zrealizowany, pomimo upływu 10 lat od dnia wywłaszczenia cel został zrealizowany tylko w części wywłaszczonej nieruchomości, a pozostała część jest zbędna na cel wywłaszczenia

28 Postępowanie w sprawie zwrotu nieruchomości: Postępowanie może być wszczęte tylko na wniosek poprzedniego właściciela albo jego spadkobierców O zwrocie nieruchomości orzeka starosta Orzeczenie ma formę decyzji, która może podlegać odwołaniu Warunkiem zwrotu wywłaszczonej nieruchomości jest zwrot wypłaconego odszkodowania Nieruchomość wywłaszczona podlega zwrotowi w stanie, w jakim znajduje się w dniu jej zwrotu

29 Zwrot wypłaconego odszkodowania: poprzedni właściciel zobowiązany jest do zwrotu odpowiednio na rzecz SP lub JST wypłaconego mu odszkodowania lub nieruchomości zamiennej wysokość zwrotu zwaloryzowanego odszkodowania nie może przekraczać wartości rynkowej nieruchomości w dniu zwrotu, (a jeżeli wywłaszczenia dokonano przed dniem 5 grudnia 1990r. 50% aktualnej wartości nieruchomości) w razie zmniejszenia się albo zwiększenia wartości nieruchomości wskutek działań podjętych na nieruchomości po jej wywłaszczeniu, zwaloryzowane odszkodowanie podlega odpowiednio zmniejszeniu lub zwiększeniu o kwotę równą różnicy wartości ustalonej na dzień zwrotu przy ustalaniu różnicy wartości przyjmuje się stan nieruchomości z dnia wywłaszczenia oraz stan nieruchomości z dnia zwrotu

30 Osoba zgłaszająca roszczenie o zwrot nieruchomości nie może żądać: Przywrócenia neruchomości do stanu poprzedniego, czyli stanu faktycznego sprzed wywłaszczenia Odłączenia części składowych zwiększających wartość nieruchomości w stosunku do wartości sprzed wywłaszczenia