PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA POWIATOWA STACJA SANITARNO - EPIDEMIOLOGICZNA W PILE

Transkrypt

1 PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA POWIATOWA STACJA SANITARNO - EPIDEMIOLOGICZNA W PILE OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ POWIATU PILSKIEGO W 2018 ROKU PIŁA LUTY, 2019 ROK

2 Spis treści Wstęp... 3 I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych... 5 II. Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku III. Jakość wody przeznaczonej do spożycia IV. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej i kąpielisk V. Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą VI. Warunki sanitarno-higieniczne środowiska pracy VII. Warunki sanitarne w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych 85 VIII. Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny IX. Oddział Laboratoryjny X. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia Zakończenie

3 WSTĘP Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS) powołana jest do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. W 2018 roku głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej było promowanie zdrowego stylu życia, nadzór nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz bezpieczeństwem zdrowotnym wody, przeciwdziałanie zagrożeniom stwarzanym przez środki zastępcze i narkotyki, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego w zakresie zdrowia publicznego. Powyższy cel realizowany był przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile w oparciu o ustawę z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2017r., poz.1261 ze zm.) oraz inne akty prawne normujące kompetencje Inspekcji Sanitarnej. Realizując ustawowe obowiązki objęto nadzorem 3297 obiektów. Nadzorowane obiekty kontrolowane były zgodnie z wymogami zawartymi w obowiązujących procedurach i instrukcjach systemu zarządzania, w oparciu o tworzony corocznie na podstawie Wytycznych Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego Plan zasadniczych przedsięwzięć, w którym określony jest cel, główne kierunki działania i zasadnicze zamierzenia przyjęte do realizacji na dany rok dla poszczególnych komórek organizacyjnych, harmonogram nadzoru nad obiektami oraz planem pobierania próbek. W działalności laboratoryjnej, jak i kontrolnej doskonalono wdrożone systemy zarządzania jakością zgodnie z normami PN-EN ISO/IEC 17025:2005 i PN EN ISO/IEC 17020:2012. Gwarantują one uzyskiwanie wiarygodnych i rzetelnych wyników kontroli oraz badań. Laboratorium funkcjonujące w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Pile posiada certyfikat akredytacji nr AB 616 Polskiego Centrum Akredytacji od 2005 roku, który potwierdza wysoką jakość badań, rzetelność i wiarygodność wyników oraz wysokie kompetencje personelu laboratorium, jak również wyniki uzyskiwane w krajowych i międzynarodowych badaniach biegłości. Szczegółowy zakres badań akredytowanych znajduje się w Zakresie Akredytacji Laboratorium Badawczego nr AB 616, wydanie 17 z dnia 13 kwietnia 2018r. 3

4 W 2018 roku kontynuowano nadzór nad czynnym uodpornieniem populacji w ramach Programu Szczepień Ochronnych. Podejmowano również działania wobec osób uchylających się od wykonania obowiązku szczepień ochronnych. Inicjowano, koordynowano i nadzorowano działalność oświatowo-zdrowotną w celu ukształtowania odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych. Realizowano szereg programów edukacyjnych, kampanii informacyjnych i akcji prozdrowotnych skierowanych do mieszkańców powiatu pilskiego. W przedkładanej ocenie stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej powiatu pilskiego za 2018 r. ujęto sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych, wyniki nadzoru sanitarnego prowadzonego przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną Pile wskazując jednocześnie kierunki dalszych, skutecznych działań w celu utrzymania na dobrym poziomie stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej powiatu pilskiego. Ocena stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej powiatu pilskiego w roku 2018 jest również dostępna w Biuletynie Informacji Publicznej PSSE w Pile: bip.psse-pila.pl 4

5 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH Działania podejmowane w 2018 roku przez Sekcję Epidemiologii wynikały z aktualnej sytuacji epidemiologicznej powiatu pilskiego i dotyczyły działań związanych z nadzorem epidemiologicznym mającym na celu ochronę zdrowia i życia ludzkiego, takich jak: wczesne wykrywanie i zwalczanie chorób zakaźnych, ognisk chorób zakaźnych, zakażeń zakładowych oraz ognisk zatruć pokarmowych w ramach zabezpieczenia przeciwepidemicznego mieszkańców, szczegółowe opracowywanie dochodzeń epidemiologicznych dotyczących zachorowań na choroby zakaźne celem wdrożenia działań profilaktycznych i p/epidemicznych, nadzór nad osobami pokąsanymi przez zwierzęta, nadzór nad nosicielami zakaźnych schorzeń jelitowych, nadzór nad realizacją programu eradykacji wirusa Polio, Odry i Różyczki, nadzór nad epidemią grypy w oparciu o program SENTINEL, prowadzenie rejestrów chorób zakaźnych, podejmowania działań związanych z systemem wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami oraz atakami biologicznymi, obejmujący kraje UE, sporządzanie raportów o zgonach, zachorowaniach i podejrzeniach zachorowań na wybrane choroby zakaźne, nadzór nad właściwą realizacją Programu Szczepień Ochronnych oraz prowadzenie działań wobec osób uchylających się od wykonywania obowiązku szczepień ochronnych, poprawę jakości udzielanych świadczeń medycznych w ramach kontroli nad obiektami lecznictwa zamkniętego i otwartego. I.1. Nadzór nad chorobami zakaźnymi Analizę sytuacji epidemiologicznej przeprowadzono w oparciu o zgłoszone i zarejestrowane zakażenia i choroby zakaźne, zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2018r., poz.151 ze zm.). Liczbę zachorowań i współczynnik zapadalności (obliczony na 100 tys. mieszkańców powiatu pilskiego) dla poszczególnych chorób zakaźnych w 2018 r. w porównaniu do 2017 r. przedstawiono w poniższej tabeli. 5

6 Tabela 1. Liczba zachorowań i współczynniki zapadalności* dla poszczególnych chorób zakaźnych w latach r Liczba zapadalność Liczba zapadalność Jednostka chorobowa zachorowań * zachorowań * Zatrucia pokarmowe 12 8,73 9 6,6 Salmonelozy Zakażenia pozajelitowe 1 0, Czerwonka bakteryjna ,73 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe (ogółem) Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez C.difficile 26 18,9 12 8,8 wywołane przez Yersinia enterocolitica 1 0, wywołane przez rotawirusy 88 64, ,8 wywołane przez norowirusy 2 1,4 4 2,9 inne określone wirusy 8 5,82 6 4,4 inne nie określone 19 13,8 - - Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat , ,0 Biegunka i zapalenie ogółem 51 37, ,6 żołądkowo-jelitowe BNO ,8 o prawdopodobnie w tym u dzieci do lat zakaźnym pochodzeniu Lamblioza (giardioza) ,2 Listerioza ,73 Krztusiec 16 11,6 2 1,4 Płonica (szkarlatyna) 19 13, ,3 Inwazyjna Choroba wywołana przez Neisseria meningitidis 1 0, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych Inwazyjna choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae Inwazyjna Choroba wywołana przez Strptococcucs pyogenes zapalenie opon mózgowordzeniowych ,2 posocznica 1 0, róża 7 5,1 10 7,3 Inna określona i nieokreślona ,73 Legioneloza ,73 Borelioza z Lyme 51 37, ,7 Ostre porażenia wiotkie u dzieci w wieku 0-14 lat ,4 Styczność i narażenie na wściekliznę / potrzeba szczepień 26 18, ,7 Ospa wietrzna , ,1 WZW typu A 11 8,0 0 0 WZW typu B - przewlekłe 14 10, ,7 WZW typu C 19 13, ,1 Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) 3 2,2 0 0 Wirusowe zapalenie opon mózgowych inne i nieokreślone 7 5,1 6 4,4 Wirusowe zapalenie mózgu nieokreślone 1 0,73 1 0,73 Bakteryjne zapalenie opon mózgowych 1 0,73 4 2,9 Zapalenie opon mózgowych inne i nieokreślone 1 0,73 2 1,4 Grypa 4 2,9 1 0,73 Włośnica 8 5,8 0 0 Kiła 2 1,4 2 1,4 Rzeżączka ,73 Nowo wykryte zakażenie HIV 3 2,2 3 2,2 AIDS 1 0, * zapadalność liczona na 100 tys. mieszkańców powiatu pilskiego 6

7 W 2018r. wśród mieszkańców powiatu pilskiego zarejestrowano 752 zakażenia i choroby zakaźne oraz 199 pokąsań przez zwierzęta (2017r.- zarejestrowano 981 zakażeń i chorób zakaźnych oraz 219 pokąsań przez zwierzęta). Sekcja Epidemiologii przeprowadziła 1119 wywiadów epidemiologicznych w zakresie chorób zakaźnych i 193 kontrole podmiotów leczniczych (2017r wywiadów epidemiologicznych i 185 kontroli podmiotów leczniczych), prowadziła dystrybucję szczepionek dla podmiotów leczniczych na terenie powiatu pilskiego, nadzór nad wykonawstwem szczepień ochronnych oraz nad zakażeniami szpitalnymi i drobnoustrojami alarmowymi. Podejmowała również działania wobec osób uchylających się od wykonywania obowiązku szczepień ochronnych. Na dzień r. - liczba osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych (rodziców i opiekunów prawnych) wynosiła 39, liczba dzieci nie szczepionych - 30 (stan na r.; liczba osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych - 24; liczba dzieci nie szczepionych 17). W 2018 roku zgłoszono 8 niepożądanych odczynów poszczepiennych. Działania podejmowane przez Sekcję Epidemiologii wynikały z aktualnej sytuacji epidemiologicznej powiatu pilskiego i skierowane były na ochronę zdrowia i życia ludzkiego. I.1.1. Choroby szerzące się drogą pokarmową W roku sprawozdawczym wśród bakteryjnych zatruć pokarmowych dominowały zachorowania wywołane przez pałeczki Salmonella. Ogółem zarejestrowano 9 zachorowań, współczynnik zapadalności wyniósł 6,6. Nastąpił spadek zachorowań w stosunku do roku poprzedniego, kiedy zarejestrowano 12 zachorowań, współczynnik zapadalności - 8,7. Hospitalizowanych zostało 7 osób, a 2 osoby były leczone ambulatoryjnie. Wszystkie zachorowania zostały potwierdzone badaniami laboratoryjnymi na podstawie, których określono następujące czynniki etiologiczne: Salmonella Enteritidis - 5 zachorowań, Salmonella Typhimurium - 1 zachorowanie, Salmonella Infantis - 1 zachorowanie, Salmonella gr. B - 1 zachorowanie, Salmonella spp. - 1 zachorowanie. Z przeprowadzonych wywiadów epidemiologicznych, podobnie jak w latach poprzednich wynika, że domniemanym źródłem zakażenia w przeważającej liczbie zachorowań były jaja oraz mięso drobiowe. Miejscem spożycia zakażonych produktów były mieszkania prywatne żywienie indywidualne. Dominujący czynnik etiologiczny to pałeczka Salmonella Enteritidis. Ponadto zgłoszono 1 zachorowanie na czerwonkę bakteryjną, która wystąpiła u 33-letniego mężczyzny, zamieszkałego w mieście. Chory został hospitalizowany z rozpoznaniem wstępnym: zakażenie pokarmowe. Przeprowadzono badania bakteriologiczne kału, które wykazały zakażenie pałeczkami Shigella sonnei. W trakcie wywiadu epidemiologicznego nie ustalono źródła zakażenia. Badania kontrolne przeprowadzone po leczeniu pacjenta w ramach nadzoru epidemiologicznego dały wynik ujemny. 7

8 W 2018 roku wśród dzieci do lat 2 zarejestrowano 74 zachorowania na biegunki. Nastąpił spadek zachorowań w stosunku do roku poprzedniego, w którym zgłoszono 107 zachorowań. Hospitalizowanych zostało 71 dzieci, a 3 dzieci było leczonych ambulatoryjnie. Badania wirusologiczne przeprowadzono u 35 pacjentów: a) wirusowe zakażenia jelitowe 35 zachorowań (2017.r- 80 zachorowań) rotawirusy - 29 zachorowań, norowirusy - 2 zachorowania, adenowirusy - 4 zachorowania; b) biegunki i zapalenia żołądkowo jelitowe bliżej nieokreślone o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu - 39 zachorowań (2017r zachorowań). Nie zarejestrowano natomiast ognisk choroby przenoszonej drogą pokarmową i ognisk innych zachorowań. W roku 2017 wystąpiły 2 ogniska zatruć pokarmowych oraz 3 ogniska zachorowań wywołanych pałeczkami krztuśca. I.1.2. Choroby w zakresie, których prowadzi się szczepienie ochronne, w tym objęte programami eliminacji W roku 2018 zgłoszono 2 zachorowania na krztusiec, współczynnik zapadalności kształtował się na poziomie 1,4. Hospitalizowana została jedna osoba, a druga była leczona ambulatoryjnie. Zachorowania dotyczyły kobiet w wieku 37 i 40 lat, u których odnotowano brak danych nt. szczepień. Nastąpił gwałtowny spadek zachorowań w stosunku do lat poprzednich, kiedy w 2017r. zarejestrowano 16 zachorowań, a w roku zachorowań. Zanotowano natomiast wzrost zachorowań na Wirusowe Zapalenie Wątroby typu B. Zarejestrowano 16 przypadków przewlekłych zachorowań na WZW typu B, gdzie współczynnik zapadalności wyniósł 11,7. (2017r przypadków WZW typu B zachorowania przewlekłe, wsp.zap.10,2). Hospitalizowano 2 osoby, a 14 chorych leczonych było ambulatoryjnie. Zgłoszono jeden przypadek zachorowania będący wynikiem ekspozycji zawodowej u emerytowanej salowej oddziału zakaźnego. Chora nie była szczepiona przeciwko WZW typu B. Ponadto zgłoszono 2 zachorowań na Zespół Guillain- Barre. Zachorowania dotyczyły chłopców w wieku 2,5 roku oraz 7 lat, u których wystąpiło wiotkie porażenie kończyn dolnych. Dzieci zostały hospitalizowane. Od chorych pobrano próbki kału do badania laboratoryjnego w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego - Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie. Z pobranej próbki nie wyizolowano enterowirusów, w tym wirusa polio. Obaj chłopcy byli zaszczepieni 4 dawkami szczepionki podskórnej (IPV). Badania kontrolne przeprowadzone u dzieci po 60 dniach od zachorowania potwierdziły ustąpienie niedowładów. Nie zarejestrowano natomiast podejrzeń i zachorowań na świnkę, odrę i różyczkę ( zachorowania na świnkę). 8

9 I.1.3. Neuroinfekcje Inwazyjna choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes zgłoszono jedno zachorowanie przebiegające pod postacią posocznicy u 65-letniej kobiety, zamieszkałej na wsi. Chora została hospitalizowana. Od chorej pobrano materiał do badań, który został dostarczony do Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN). Izolat został scharakteryzowany jako: Streptococcus pyogenes. Mimo wdrożonej antybiotykoterapii zejście choroby zakończyło się zgonem pacjentki. Bakteryjne zapalenie opon mózgowo rdzeniowych - zgłoszono 4 zachorowania, współczynnik zapadalności wyniósł 2,9. Dwa zachorowania wystąpiły u mężczyzn w wieku 35 i 70 lat zamieszkałych w mieście, u których stwierdzono jałowy posiew płynu mózgowordzeniowego. Zarejestrowane zostały jako inne i nieokreślone bakteryjne zapalenie opon mózgowo rdzeniowych. Trzecie zachorowanie zgłoszone jako paciorkowcowe zapalenie opon mózgowo rdzeniowych dotyczyło jednodniowego noworodka, od którego pobrano do badań płyn mózgowo-rdzeniowy, w którym stwierdzono obecność Streptococcus agalactiae. Dziecko po urodzeniu zaszczepione szczepionką Euvax B i BCG. Wszyscy pacjenci zostali hospitalizowani. Ponadto zgłoszono jedno listeriozowe zapalenie opon mózgowo rdzeniowych (szczegółowy opis w rozdziale Choroby odzwierzęce). W 2017r. zgłoszono 1 zachorowanie zarejestrowane jako inne i nieokreślone bakteryjne zapalenie opon mózgowo rdzeniowych oraz 3 zachorowania wywołane przez Streptococcus pneumoniae. Wirusowe zapalenie opon mózgowo rdzeniowych - zarejestrowanych zostało 6 zachorowań, współczynnik zapadalności wyniósł 4,4 (2017r - 7 zachorowań, wsp.zap.5,1), które zakwalifikowano jako wirusowe zapalenie opon mózgowo rdzeniowych inne określone i nieokreślone. Wszystkie osoby zostały poddane hospitalizacji. Inne i nieokreślone zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych - zgłoszono 2 zachorowania, współczynnik zapadalności - 1,4. Zachorowanie wystąpiło wśród mężczyznw wieku 65 lat i 18 lat, zamieszkałych w mieście. Chorzy zostali hospitalizowani (2017r.- 1 zachorowanie, współczynnik zapadalności - 0,73). Wirusowe zapalenie mózgu - podobnie jak w roku poprzednim zgłoszono 1 przypadek zachorowania na wirusowe zapalenie mózgu nieokreślone, współczynnik zapadalności wyniósł 0,73. Zachorowała 85-letnia kobieta zamieszkała w mieście, która po hospitalizacji w stanie ogólnym dobrym została wypisana do domu. W roku sprawozdawczym nie zgłoszono zachorowań na Inwazyjne choroby wywołane przez Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae. W 2017r. zarejestrowano jedno zachorowanie na Inwazyjną Chorobę Meningokokową oraz 4 zachorowania na inwazyjną chorobę wywołaną przez Streptococcus pneumoniae. 9

10 I.1.4. Choroby przenoszone drogą płciową W 2018r. zarejestrowano 3 zachorowania przenoszone drogą płciową (2017r. 2 zachorowania). Zachorowania zostały zakwalifikowane i zarejestrowane następująco: 1 zachorowanie na kiłę wczesną (28-letnia kobieta, zamieszkała w mieście, hospitalizowana), 1 zachorowania na inną i nieokreśloną postać kiły (26-letni mężczyzna, zamieszkały na wsi, leczony ambulatoryjnie), 1 zachorowanie na rzeżączkę (28-letni mężczyzna, zamieszkały w mieście, hospitalizowany). I.1.5. Choroby odzwierzęce i zapobieganie wściekliźnie W roku sprawozdawczym na terenie powiatu pilskiego doszło do 199 pokąsań przez zwierzęta. Z powodu styczności i narażenia na wściekliznę u 27 osób podjęto szczepienia p/wściekliźnie (2017r. - zgłoszono 219 pokąsań, z tego u 26 osób podjęto szczepienia). W większości przypadków doszło do pokąsań przez zwierzęta domowe (psy, koty). Wystąpiły trzy przypadki pokąsania człowieka przez zwierzęta dziko żyjące: wiewiórka, bóbr, nietoperz. Podobnie jak w latach ubiegłych na terenie powiatu pilskiego nie stwierdzono zachorowań na wściekliznę u ludzi i zwierząt oraz zachorowań na włośnicę, leptospirozę, tasiemczyce w tym bąblowice oraz toksoplazmozę. Zarejestrowano natomiast 1 potwierdzony laboratoryjnie przypadek zachorowania na listeriozę u 42-letniego mężczyzny, zamieszkałego w mieście. Chory był hospitalizowany w oddziale zakaźnym 107 Szpitala Wojskowego w Wałczu, gdzie w pobranym do badań płynie mózgowo-rdzeniowym stwierdzono obecność Listeria monocytogenes. Choroba przebiegała pod postacią listeriozowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. I.1.6. Inne choroby zakaźne Nastąpił spadek zachorowań na ospę wietrzną w stosunku do roku poprzedniego. W roku sprawozdawczym zarejestrowano 432 zachorowania (współczynnik zapadalności - 315,1), podczas gdy w 2017r. zgłoszono 574 zachorowania (współczynnik zapadalności - 417,8). Odnotowano również nieznaczny spadek zachorowań na boreliozę. Zgłoszono 49 zachorowań, współczynnik zapadalności wyniósł 35,7 ( zachorowań, współczynnik zapadalności - 37,1). Zarejestrowano 7 zachorowań prawdopodobnych oraz 42 zachorowania potwierdzone. Hospitalizowano 15 osób, a 34 chorych leczono ambulatoryjnie. Analiza przeprowadzonych wywiadów wykazała, że większość osób chorych zostało ukąszonych przez kleszcze, podczas przebywania na terenie kompleksów parkowo-leśnych na terenie powiatu pilskiego. Narażenie zawodowe wystąpiło u 1 leśnika. W roku sprawozdawczym zarejestrowano niemal dwukrotny wzrost zachorowań na płonicę w porównaniu z rokiem poprzednim. W 2018r. zgłoszono 36 zachorowań u pacjentów 10

11 leczonych ambulatoryjnie, współczynnik zapadalności wyniósł 26,3 ( 2017 r. zgłoszonych zostało 19 zachorowań, współczynnik zapadalności 13,8). Zarejestrowano 18 zachorowań na Wirusowe Zapalenie Wątroby Typu C, współczynnik zapadalności - 13,1 (2017r.- 19 zachorowań, współczynnik zapadalności - 13,8), wśród 6 mieszkańców wsi oraz 12 osób zamieszkałych w mieście. Hospitalizowanych zostało 9 chorych. Z uwagi na narażenie zawodowe wyszczególniono 2 zachorowania, które dotyczyły pracownika Domu Pomocy Społecznej oraz pracownika pożarnictwa. Zgłoszono 1 zachorowanie na legionelozę stwierdzoną u hospitalizowanego, 71-letniego mężczyzny, zamieszkałego w Pile. Nie ustalono źródła zakażenia. Pacjent dodatkowo obciążony wieloma chorobami współistniejącymi z obniżoną odpornością. W roku 2018 laboratoryjne potwierdzenie zakażenia wirusem grypy uzyskano w jednym przypadku zachorowania (2017r. - 4 potwierdzone zakażenia wirusem grypy typu A). Zachorowało 4-letnie dziecko zamieszkałe w mieście, u którego podczas hospitalizacji potwierdzono zakażenie wirusem grypy typu B. Poza tym zgłoszono 801 podejrzeń zachorowań na grypę rozpoznanych przez lekarzy rodzinnych na podstawie objawów klinicznych ( 2017r podejrzeń zachorowania). Ponadto w roku sprawozdawczym rozpoznano 3 nowo wykryte zakażenia HIV (współczynnik zapadalności wyniósł 2,2). Zakażenie wystąpiło u dwóch mężczyzn i jednej kobiety, z tego dwie osoby zostały hospitalizowane a jedna leczona ambulatoryjnie. I.2. Nadzór nad zakażeniami szpitalnymi W 2018 roku Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Pile sprawowała nadzór nad trzema podmiotami lecznictwa stacjonarnego: Ars Medical sp.zo.o. w Pile, ER-MED s.c. w Pile, NZSOZ ALFA-PIŁA. W pierwszym z nadzorowanych podmiotów leczniczych funkcjonuje 7 oddziałów szpitalnych liczących 150 łóżek. Dwa pozostałe podmioty lecznicze dysponują łącznie 9 łóżkami i prowadzona jest w nich działalność lecznicza w ramach chirurgii jednego dnia, w których udzielane są świadczenia zdrowotne o charakterze chirurgicznym z możliwością czasowego pobytu pacjenta, nieprzekraczającego 24 godziny. Rejestracja zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych w nadzorowanych podmiotach prowadzona była zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 23 grudnia 2011 r. w sprawie listy czynników alarmowych, rejestrów zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych oraz raportów o bieżącej sytuacji epidemiologicznej szpitala (Dz.U. Nr 294, poz.1741). W szpitalach funkcjonują Zespoły i Komitety Kontroli Zakażeń Zakładowych. Procedury zapobiegania zakażeniom szpitalnym zostały opracowane i zawarte w Księdze Procedur Sanitarno - Higienicznych. Przestrzeganie wdrożonych procedur sanitarno-higienicznych nadzoruje Zespół Kontroli Zakażeń Zakładowych. Procedury dostępne również w formie elektronicznej dla wszystkich pracowników. Szkolenie 11

12 personelu w zakresie zwalczania i zapobiegania zakażeniom szpitalnym odbywa się wg rocznego planu szkoleń. Ponadto bieżące materiały szkoleniowe, opracowania i najnowsze publikacje dostępne są u pielęgniarki epidemiologicznej lub w razie potrzeby dostarczane przez nią na poszczególne oddziały. I.3 Nadzór nad szczepieniami ochronnymi Obowiązkowi poddawania się szczepieniom podlegają osoby przebywające na terenie Polski przez okres dłuższy niż 3 miesiące. Program Szczepień Ochronnych (PSO) jest jednym z najważniejszych programów profilaktycznych mających wpływ na stan zdrowia publicznego. Szczegółowe wskazania dotyczące stosowania poszczególnych szczepionek w ramach Programu Sczepień Ochronnych (PSO) są opublikowane w formie komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego na podstawie art. 17 ust.11 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2018r. poz.151 ze zm.). Program Szczepień Ochronnych uwzględnia choroby zakaźne objęte obowiązkiem szczepień ochronnych, osoby i grupy osób obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym oraz jednolity schemat stosowania poszczególnych preparatów szczepionkowych oraz uwzględnia wskazania do szczepień obowiązkowych i zalecanych. Corocznie w PSSE w Pile dokonywana jest analiza wykonania szczepień ochronnych oraz sporządzane jest sprawozdanie roczne. Analiza uwzględnia stan zaszczepienia przeciwko poszczególnym chorobom zakaźnym dzieci z poszczególnych roczników oraz osób z określonych grup zawodowych i grup ryzyka podlegających obowiązkowi szczepień. Procent realizacji obowiązkowych szczepień ochronnych podobnie jak w roku poprzednim kształtował się na poziomie ok. 99%. Wprowadzenie obowiązkowych szczepień ochronnych przeciw wybranym chorobom zakaźnym zmniejsza społeczne skutki związane z ciężkimi, zdrowotnymi następstwami chorób zakaźnych, w tym związanych z kosztami leczenia chorób zakaźnych oraz ich powikłań. Nałożenie przez ustawodawcę powszechnego obowiązku poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw wybranym chorobom zakaźnym, zapewnia odpowiednio wysoki odsetek osób poddających się szczepieniom i skutecznie zmniejsza ryzyko epidemicznego szerzenia się chorób zakaźnych w populacji. Uzyskanie wysokiego odsetka osób uodpornionych (sięgającego dla poszczególnych chorób 95-98%) w wyniku powstania odporności zbiorowiskowej, zapewnia bowiem ochronę przed zakażeniem również osobom nie szczepionym, osobom, które pomimo szczepień ochronnych, nie uzyskały odporności przeciwko tym chorobom, lub które nie mogły być szczepione z powodu trwałych przeciwwskazań do wykonania szczepień. Dla uzyskania wysokiego stopnia uodpornienia populacji znaczenie ma przekazanie rodzicom i opiekunom dzieci wyczerpujących informacji o wskazaniach, korzyściach i zasadach prowadzenia szczepień oraz o możliwości wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych, co może być znaczącą przeciwwagą dla ruchów antyszczepionkowych, prowadzących nie zawsze rzetelną, 12

13 społeczną dyskusję wokół znaczenia szczepień ochronnych dla zdrowia ludzi. W 2018 roku na terenie powiatu pilskiego 44 podmioty medyczne realizowały Program Szczepień Ochronnych (41 Podstawowej Opieki Zdrowotnej, Oddział Noworodkowy i Szpitalny Oddział Ratunkowy Szpitala Specjalistycznego w Pile, ENEL-MED w Pile). W 2018r. zgłoszono 13 dzieci zamieszkałych na terenie powiatu pilskiego, których rodzice uchylają się od obowiązku szczepień ochronnych. Obecnie w rejestrze prowadzonym przez PSSE w Pile znajduje się ogółem 30 dzieci (2017r. 17 dzieci) zamieszkałych na terenie powiatu pilskiego, których rodzice lub opiekunowie prawni w liczbie 39 osób (2017r. -24 osoby) uchylają się od obowiązkowych szczepień ochronnych. W stosunku do ww. osób prowadzone są przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile następujące działania: pisma przypominające, wezwania, upomnienia oraz wystawiane są tytuły wykonawcze. W roku 2018 zgłoszono 8 niepożądanych odczynów poszczepiennych po szczepionkach: 1 DTP; 1- Boostrix; 1 po BCG; 1- Infanrix Hexa; 1- Synflorix; 1- Bexero; 2-Tetraxim (w roku 2017 zgłoszono 10 niepożądanych odczynów poszczepiennych). Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Pile posiada Elektroniczny System Nadzoru nad Dystrybucją Szczepionek, który został opracowany w celu zapewnienia jednolitego obiegu dokumentacji dotyczącej realizacji szczepień ochronnych, usprawnienia obrotu szczepionkami zakupionymi do realizacji PSO oraz uzyskania bieżących danych o ich dostępności i rozmieszczeniu. W trakcie kontroli sanitarnych prowadzonych w gabinetach szczepień u świadczeniodawców realizujących Program Szczepień Ochronnych na terenie powiatu pilskiego sprawdzano prawidłowość postępowania z preparatami szczepionkowymi w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych, zachowania łańcucha chłodniczego w trakcie transportu i zapewnienie prawidłowej gospodarki szczepionkami. Transport szczepionek z PSSE w Pile do placówek medycznych organizują świadczeniodawcy z zabezpieczeniem łańcucha chłodniczego (termotorby z wkładami chłodzącymi). W placówkach POZ szczepionki są prawidłowo przechowywane w urządzeniach chłodniczych z zapewnieniem ciągłości łańcucha chłodniczego w temp. od +2 do +8 stopni C. Każdego dnia kontrolowane są wskazania termometrów a ich wartości są rejestrowane. PSSE w Pile dysponuje odpowiednią liczbą urządzeń chłodniczych. Istnieje system ciągłego monitorowania temperatury w urządzeniach chłodniczych w magazynie szczepionek. Jest to system elektroniczny do monitoringu całodobowego z funkcją odczytu temperatury, rejestracji i powiadamiania alarmowego (w przypadku odchyleń od normy) na telefon komórkowy Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile, Zastępcy Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, kierownika Sekcji Epidemiologii oraz 4 wyznaczonych pracowników PSSE w Pile. Urządzenia chłodnicze w przypadku przerw w dostawie prądu zasilane są przez agregat prądotwórczy. 13

14 Podsumowanie Sytuacja epidemiologiczna w roku 2018 w porównaniu z rokiem 2017 kształtowała się następująco: 1. Nastąpił spadek ogólnej liczby zachorowań na choroby zakaźne. 2. Zarejestrowano wzrost zachorowań na: wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez norowirusy; biegunki i zapalenia żołądkowo jelitowe bliżej nieokreślone o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu, w tym u dzieci do lat 2; płonicę; różę, WZW typu B przewlekłe. 3. Odnotowano spadek zachorowań na takie choroby, jak: salmonelloza, zakażenia jelitowe wywołane przez Clostridium Difficile, wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy oraz inne określone wirusy (w tym u dzieci do lat 2), krztusiec, borelioza, ospa wietrzna, grypa. 4. Na podobnym lub takim samym poziomie kształtowała się liczba zachorowań na: nowo wykryte zakażenie HIV, kiłę, WZW typu C, styczność i narażenie na wściekliznę z potrzebą szczepień, bakteryjne i wirusowe zapalenie opon mózgowych, wirusowe zapalenie mózgu nieokreślone, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych inne i nieokreślone. 5. Wystąpiły zachorowania, których nie rejestrowano w roku poprzednim: inwazyjna choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes inna i nieokreślona (paciorkowce grupy A), lamblioza, listeriozę, legioneloza ostre porażenia wiotkie u dzieci w wieku 0-14 lat, rzeżączka, czerwonka bakteryjna. 6. W roku 2018 nie zarejestrowano chorób, które wystąpiły w roku 2017 takich, jak: inwazyjna choroba wywołana przez Neisseria meningitidis, inwazyjna choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae, salmoneloza pozajelitowa, WZW typu A, jersinioza, świnka, włośnica, AIDS. 7. Tak jak w poprzednich latach prowadzony był ścisły nadzór epidemiologiczny nad realizacją programów Sentinel oraz eradykacji poliomyelitis i nadzór nad przypadkami ostrych porażeń wiotkich (OPV). 8. W roku 2018 zgłoszono 8 niepożądanych odczynów poszczepiennych po szczepionkach: 1 DTP, 1- Boostrix, 1 po BCG, 1- Infanrix Hexa, 1- Synflorix, 1- Bexero, 2-Tetraxim (2017r. zgłoszono 10 niepożądanych odczynów poszczepiennych) 14

15 II. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU II.1 Zakres nadzoru sanitarnego Nadzór nad jakością i bezpieczeństwem żywności i przedmiotów użytku opiera się na dwojakim systemie kontroli: wewnętrznym prowadzonym w danym zakładzie oraz zewnętrznym sprawowanym przez organy urzędowej kontroli żywności takie jak Państwowa Inspekcja Sanitarna. Działalność Sekcji Higieny Żywności Żywienia i Przedmiotów Użytku w 2018 roku miała za zadanie sprawowanie nadzoru nad bezpieczeństwem żywności, żywienia, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, poprzez prowadzenie efektywnej działalności kontrolnej w podległych zakładach, zmierzającej do wyegzekwowania przestrzegania obowiązujących przepisów prawa krajowego i europejskiego w zakresie bezpieczeństwa żywności i żywienia. W 2018r. pod nadzorem sanitarnym znajdowało się ogółem 1736 obiektów (2017r ), w tym: 234 obiektów produkcji żywności (m.in. przetwórnie owocowo-warzywne, lodziarnie, piekarnie, ciastkarnie, cukiernie), 932 obiektów obrotu żywnością (m.in. kioski, sklepy spożywcze/markety, magazyny hurtowe), 244 zakładów żywienia zbiorowego typu otwartego (m.in. zakłady małej gastronomii, restauracje), 204 zakłady żywienia zbiorowego typu zamkniętego (m.in. bloki żywienia w szpitalach, stołówki szkolne, stołówki przedszkolne, bloki żywienia w domach opieki społecznej), 39 środków transportu żywności, 50 wytwórni i miejsc obrotu przedmiotami użytku, w tym 2 wytwórnie materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, 33 zakłady wprowadzające do obrotu kosmetyki. Liczba zarejestrowanych obiektów w 2018r., w porównaniu z rokiem 2017 zmniejszyła się o 17 zakładów, tj. o 1 % mniej niż w roku ubiegłym. W nadzorowanych zakładach przeprowadzono ogółem 1180 kontroli sanitarnych (2017r ). Przeprowadzono 66 kontroli tzw. weekendowych w okresie letnim, mających na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa żywności i stanu higienicznego obiektów, prowadzących obsługę ruchu turystycznego w dni wolne od pracy. Wydano 576 (2017r ) decyzji administracyjnych, wyszczególnionych w poniższej tabeli. 15

16 Tabela 2 Zestawienie ilości wydanych decyzji w latach DECYZJE wstrzymania działalności produkcyjno-handlowej lub ograniczenia produkcji nakazujące doprowadzenia zakładu do właściwego stanu sanitarno-technicznego Lata poszerzające działalność produkcyjno-handlową wygasające związane ze zmianą zakresu działalności zatwierdzające zakład do prowadzenia działalności wykreślające zakład - zaprzestanie prowadzenia działalności warunkowego zatwierdzenia zakładu 4 4 płatnicze obciążające podmioty gospodarcze kosztami przeprowadzonych kontroli umorzenia wszczęcia postępowania 6 5 decyzje zatwierdzające czasowe z określonym terminem działalności RAZEM Ponadto wydano 190 (2017r. 244) zaświadczeń o wpisie do rejestrów zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w tym 36 nie wymagających decyzji zatwierdzenia (rolnicy indywidualni, prowadzących produkcję pierwotną/podstawową obejmującą działalność w zakresie upraw, zbiorów produktów podstawowych (zbóż, owoców, warzyw, produkcji kiełków, grzybów i runa leśnego), urządzeń dystrybucyjnych do sprzedaży żywności, podmioty prowadzące sprzedaż artykułów spożywczych opakowanych - trwałych mikrobiologicznie oraz zakłady działające na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktów z żywnością). Kontrole urzędowe żywności były przeprowadzane zgodnie z kompetencjami określonymi w ustawie o Państwowej Inspekcji Sanitarnej z dnia 14 marca 1985r. (Dz. U. z 2017r. poz. 1261) oraz w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2018r. poz ze zm.), a także w oparciu o rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt. Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, uwzględniającymi przepisy w zakresie wymagań sanitarnych. Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa produkowanej 16

17 i wprowadzanej do obrotu żywności spoczywa na przedsiębiorcach branży spożywczej, wynika to wprost z obowiązującego prawa żywnościowego. Za zaniedbania sanitarne nałożono 97 (2017r. 100) mandatów karnych, na łączną kwotę 16800,- zł. (2017r ,- zł.). Skierowano 7 (2017r. - 3) wniosków o nałożenie kary pieniężnej do Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, za prowadzenie działalności niezgodnie z wydaną decyzją Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile, prowadzenie działalności bez złożenia wniosku o zatwierdzenie zakładu i wpis do rejestru oraz za sprzedaż w jednostce sytemu oświaty środków spożywczych innych niż objęte grupami środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży określonymi w przepisach. Wielkopolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w drodze decyzji wymierzył kary pieniężne dla 7 podmiotów na łączną kwotę 8500,- zł. W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego pobrano do badań laboratoryjnych 283 (2017r. 279) próbek środków spożywczych, 6 próbek materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością i 3 próbki kosmetyków. Większość próbek pobrano z miejsc obrotu żywnością. 6 próbek środków spożywczych zostało zdyskwalifikowanych, z uwagi na zanieczyszczenia mikrobiologiczne, natomiast 20 próbek opatrzono uwagami, które dotyczyły błędnego oznakowania. Prowadzono również nadzór w zakresie kontroli granicznej nad środkami spożywczymi eksportowanymi do różnych krajów świata m.in. Arabia Saudyjska, Turcja, Oman, Wietnam, Filipiny, Syria, Bangladesz, Indonezja, Egipt, Białoruś, Panama, Manilia, Algieria, Maroko, Zjednoczone Emiraty Arabskie oraz importowanych z Bośni i Hercegowiny. Rozpatrzono 38 wniosków. Przeprowadzono 35 kontroli obejmujących sprawdzenie dokumentacji i oględziny partii produktów. Wydano 38 świadectw spełnienia wymagań zdrowotnych przez środki spożywcze. W okresie sprawozdawczym przyjęto 34 interwencje konsumentów w sprawie m.in.: wprowadzania do sprzedaży artykułów spożywczych oraz dań gastronomicznych o niewłaściwej jakości zdrowotnej, w tym ze zmianami organoleptycznymi, zanieczyszczonymi owadami, robakami, ciałami obcymi oraz po terminie przydatności do spożycia, uciążliwego dla mieszkańców i klientów zapachu wydobywającego się podczas sprzedaży i przygotowywania potraw gastronomicznych oraz brak zapewnienia prawidłowej wentylacji w zakładzie gastronomicznym, brak zachowania higieny przy produkcji żywności, nieodpowiedniej temperatury dostarczanych w ramach cateringu posiłków, 17

18 prowadzenia sprzedaży środków spożywczych w niewłaściwych warunkach sanitarnych, dostarczania niewłaściwie zabezpieczonych potraw w ramach cateringu, narażając tym samym żywność na zanieczyszczenia zewnętrzne, prowadzenia działalności w ramach akcji Lodówka Społeczna, prowadzenia nielegalnej działalności w ramach produkcji domowej, wprowadzania do sprzedaży środków spożywczych w kioskach szkolnych, niezgodnie z obowiązującym rozporządzeniem, niewłaściwych warunków podczas sprzedaży ryb żywych, brak zachowania bieżącego stanu sanitarno-technicznego zakładu, brak przestrzegania warunków sanitarno-higienicznych przy produkcji i sprzedaży środków spożywczych, zatrudniania personelu bez aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarnoepidemiologicznych, prowadzenia działalności bez decyzji zatwierdzającej zakład wydanej przez PPIS w Pile, sprzedaży za pośrednictwem platformy allegro środka spożywczego opatrzonego niedozwolonymi oświadczeniami, obecności szkodników w markecie. Potwierdziły się interwencje dotyczące sprzedaży wędlin na targowisku miejskim z narażeniem ich na zanieczyszczenia zewnętrzne, wprowadzania do obrotu artykułów spożywczych o niewłaściwej jakości zdrowotnej (tzn. po terminie przydatności do spożycia), złych warunków sanitarno-higienicznych w zakładzie, brak aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarno-epidemiologicznych, nieprawidłowego przechowywania produktów spożywczych tj. z narażeniem na zanieczyszczenia, w warunkach niezgodnych z deklaracjami producentów, prowadzenia działalności bez decyzji zatwierdzającej zakład wydanej przez PPIS w Pile, wprowadzania do obrotu środków spożywczych w kioskach szkolnych, niezgodnie z obowiązującym rozporządzeniem, braku zapewnienia prawidłowej wentylacji w zakładzie gastronomicznym. Ogółem potwierdzono zasadność 9 interwencji. We wszystkich przypadkach prowadzono w trybie pilnym postępowanie ustawowe, zgodnie z posiadanymi kompetencjami. Osobom wnoszącym interwencje z podaniem danych osobowych udzielano każdorazowo pisemnej odpowiedzi. W związku ze zgłoszonymi interwencjami nałożono 8 mandatów karnych na kwotę 1350,- zł., skierowano 1 wniosek o ukaranie do Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Kontrole akcyjne stanowiły stały element działalności organu nadzoru sanitarnego nad żywnością i żywieniem, które wynikały z zaleceń i pism GIS/WPWIS. W zakresie kontroli akcyjnych przeprowadzono następujące działania: 18

19 17 kontroli sanitarnych poza ustalonymi godzinami pracy, w godzinach rannych i popołudniowych, które podyktowane były wzmożonym nadzorem nad zakładami żywnościowo-żywieniowymi. W wyniku przeprowadzonych kontroli nałożono 3 mandaty karne na sumę 300,-zł., za sprzedaż artykułów spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia, 66 kontroli sanitarnych w wolne soboty i niedziele w zakładach żywienia zbiorowego otwartego, obiektach ruchomych i tymczasowych oraz innych obiektach obrotu żywnością. W wyniku tych kontroli nałożono 6 mandatów karnych na sumę 650,- zł., za następujące nieprawidłowości: stanowiska pracy wykorzystywane niezgodnie z ich przeznaczeniem, niewłaściwe przechowywanie żywności tj. środki spożywcze przechowywane niezgodnie z deklaracją producenta, brak aktualnej dokumentacji zdrowotnej pracowników, brak zachowania bieżącego stanu sanitarno-higienicznego w zakładzie, w związku z zorganizowaną imprezą masową Rewia Smaków na pilskiej wyspie, przeprowadzono 5 kontroli sanitarnych stoisk przyczep gastronomicznych, podczas których nie stwierdzono nieprawidłowości, w związku z zorganizowaną imprezą masową Majówka 2018 na pilskiej wyspie, przeprowadzono 6 kontroli sanitarnych stoisk przyczep gastronomicznych i ruchomych punktów sprzedaży, podczas których nie stwierdzono nieprawidłowości, w związku z zorganizowaną imprezą masową Projekt Hangar Piła, przeprowadzono 4 kontrole sanitarne ruchomych punktów sprzedaży, podczas których stwierdzono nieprawidłowości w 3 obiektach. Nałożono 3 mandaty karne na kwotę 300,-zł., za brak aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarno-epidemiologicznych, 5 kontroli tematycznych w sklepach sex-shop, siłowniach i w sklepie sportowym w sprawie suplementów diety zawierających niedozwolone substancje, takie jak: 1,3-dimetthylamylamine (DMAA) oraz obecność niedozwolonego sterydu anabolicznoandrogennego metasteronu (przesłanego w ramach działania systemu AAC dotyczącego monitoringu suplementów diety), 5-hydroksytryptofan (5-HTP), substancji farmakologicznie czynnych, w szczególności: sidenafil, tadalafil, wardenafil oraz sibutramine. Podczas kontroli nie stwierdzono w obrocie ww. suplementów diety, w trakcie przeprowadzania bieżących kontroli (35) odnoszono się do przestrzegania rozporządzenia Komisji UE 2017/1237 z dnia 07 lipca 2017r. w odniesieniu do najwyższego dopuszczalnego poziomu cyjanowodoru w nieprzetworzonych całych, mielonych, rozdrobnionych, łupanych, siekanych pestkach moreli, ze względu na ryzyko związane ze spożyciem zbyt dużej ilości gorzkich pestek moreli, 19

20 przeprowadzono 536 bieżących i tematycznych kontroli w zakładach żywienia zbiorowego, hurtowniach, marketach, sklepach mięsnych i na stoiskach na targowiskach w związku z występowaniem przypadków afrykańskiego pomoru świń (ASF) i prowadzeniem wzmożonego nadzoru nad sprzedażą mięsa wieprzowego i dziczyzny oraz postępowania z odpadami gastronomicznymi pochodzenia zwierzęcego. W trakcie tych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości dotyczących identyfikowalności/legalności mięsa wieprzowego i dziczyzny, produktów/ wyrobów oraz postępowania z odpadami, w 18 kontrolach uczestniczyli również przedstawiciele Inspekcji Weterynaryjnej, zwracano szczególną uwagę podczas 32 kontroli na prawidłowość doboru wkładek absorpcyjnych oraz spełnienie przez nich odpowiednich wymagań, w tym zapewnienie zdolności absorpcji oraz braku bezpośredniego kontaktu z żywnością absorbera. W jednym przypadku stwierdzono niespełnienie wymagań odnośnie zdolności absorpcyjnej podkładki, wobec powyższego dalsze postępowanie prowadzone było przez Powiatowego Lekarza Weterynarii w Pile, odnoszono się w trakcie 357 bieżących i tematycznych kontroli sanitarnych do przestrzegania wymagań w zakresie przekazywania informacji od producenta na temat żywności nieopakowanej, zgodnie z art. 44 rozporządzenia nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011r., w tym: zawierające nazwę środka spożywczego, nazwę/imię i nazwisko producenta, wykaz składników, a w przypadku pieczywa wypiekanego z ciasta mrożonego dodatkową informację, iż pieczywo produkowane jest z ciasta głęboko mrożonego. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wszczęto 7 postępowań administracyjnych w sprawie kosztów za negatywne kontrole, w tym wydano 1 decyzję administracyjną nakazującą z uwagi na brak dokumentacji informującej o zawartości substancji alergennych obecnych w serwowanych potrawach. W pozostałych przypadka umorzono wszczęcie postępowania ze względu na wykonanie zaleceń przed terminem wydania decyzji nakazującej, w odniesieniu do wprowadzania do obrotu nieautoryzowanych produktów zawierających w składzie nasiona chia (szałwia hiszpańska) odnoszono się podczas bieżącego nadzoru (13 kontroli) do przestrzegania zaleceń decyzji wykonawczej Komisji Nr 2013/50 UE z dnia zezwalającej na rozszerzenie zastosowania nasion szałwii hiszpańskiej jako nowego składnika żywności zgodnie z rozporządzeniem Nr 258/97. Podczas kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w powyższym zakresie, zwracano również szczególną uwagę na stan sanitarno-higieniczny koszy zakupowych podczas bieżących kontroli (69). W 3 przypadka został nałożony mandaty karne za nieprzestrzegania wymagań, 20

21 wzmożono nadzór nad identyfikowalnością wprowadzanych do obrotu warzyw, (w szczególności ziemniaków) i owoców. W hurtowniach, sklepach, zakładach żywienia zbiorowego i marketach w ramach bieżącego nadzoru odniesiono się w 123 kontrolach sanitarnych do źródła pochodzenia warzyw i owoców. Nie stwierdzono nieprawidłowości w przedmiotowym zakresie, w okresie przedświątecznym przeprowadzono 7 kontroli tematycznych dotyczących przestrzegania prawidłowych warunków sanitarno-higienicznych podczas wprowadzania do obrotu ryb żywych. Kontrole prowadzono na targowisku miejskim i stoiskach ze sprzedażą ryb żywych w hipermarkecie. Przeprowadzono 3 kontrole przy współudziale przedstawicieli Inspekcji Weterynaryjnej, w związku z zorganizowanym w okresie przedświątecznym Pilskim Jarmarkiem Bożonarodzeniowym przez Prezydenta Miasta Piły przeprowadzono 7 kontroli sanitarnych. Na wnioski podmiotów wydano 3 decyzje zatwierdzające z określonym terminem oraz 1 zaświadczenie o wpisie do rejestru zakładów również z określonym terminem działalności. W ofercie sprzedażowej znajdowały się wyroby wędliniarskie, nabiałowe, przyprawy, zioła, miody oraz wyroby cukiernicze, w okresie zimowego i letniego wypoczynku dzieci i młodzieży przeprowadzono odpowiednio 11 i 4 kontrole w placówkach żywieniowych, w wyniku których nie stwierdzono nieprawidłowości. II. 2 Przedstawienie stanu sanitarnego grup obiektów Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Do grupy obiektów, w których nie stwierdzono zakładów niezgodnych ocenionych z arkuszem oceny stanu sanitarnego należą: wytwórnie lodów, wytwórnie tłuszczów roślinnych, ciastkarnie, przetwórnie owocowo warzywne, wytwórnie napojów bezalkoholowych, wytwórnie wyrobów cukierniczych, wytwórnie koncentratów spożywczych, wytwórnie chrupek, wytwórnie suplementów diety, inne wytwórnie żywności, obiekty ruchome i tymczasowe, środki transportu i inne obiekty obrotu żywnością, zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego, wytwórnie i miejsca obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością. 21

22 Rysunek 1. Zakład żywienia zbiorowego Rysunek 2. Zakład produkcji skrobi ziemniaczanej Do grupy obiektów skalsyfikowanych, w których stwierdzono zakłady niezgodne należą: hurtownie (4,6%), kioski (5,9%), piekarnie (9%), zakłady żywienia zbiorowego otwartego (14,1%), automaty do lodów (16,6%), zakłady garmażeryjne (16,6%), sklepy spożywcze i markety (22%). Porównując lata obserwujemy spadek liczby zakładów nie spełniających wymagań sanitarno higienicznych. Wykres 1. odsetek obiektów złych w latach Zestawienie zakładów o złym stanie sanitarnym według grup obiektów przedstawia poniższa tabela. Tabela 3 Grupy obiektów o złym stanie sanitarnym (porównanie lat ) Grupy obiektów Lp. (%) (%) 1. Magazyny hurtowe 4,1 4,6 2. Kioski 7,7 5,9 3. Piekarnie 9, Zakłady żywienia zbiorowego otwartego 12,1 14,1 5. Automaty do lodów 14,3 16,6 6. Zakłady garmażeryjne 40 16,6 7. Sklepy spożywcze i markety 21,7 22 Odsetek zakładów o złym stanie sanitarnym według grup obiektów ocenionych na podstawie arkusza oceny poziomu występującego ryzyka w latach przedstawia poniższy wykres. 22

23 Wykres 2. Odsetek zakładów o złym stanie sanitarnym w latach Porównując lata nastąpiło nieznaczne pogorszenie stanu sanitarnego w następujących grupach zakładów ocenionych tj. magazyny hurtowe (0,5%), zakłady żywienia zbiorowego otwartego (2%), automaty do lodów (2,3%), sklepy spożywcze i markety (0,3%). Natomiast polepszenie stanu sanitarnego nastąpiło w kioskach (1,8%), piekarniach (0,1%) i zakładach garmażeryjnych (23,4%). II. 3. Opis grupy obiektów o najgorszym stanie sanitarnym W przypadku poszczególnych grup obiektów, w których stan sanitarny stanowił zagrożenie dla bezpieczeństwa żywności przedstawia się następująco. II.3.1. Magazyny hurtowe W 2018r. nadzorowano 77 obiektów (2017r.- 72), skontrolowano 54 hurtownie, co stanowi 70% (2017r. 54%). Przeprowadzono 70 kontroli, w tym 5 kontroli interwencyjnych. Dokonano oceny stanu sanitarnego w 43 hurtowniach 56% (2017r. - 49%)Wskaźnik obiektów niezgodnych wyniósł 4,6% (2017r. 4,1%). Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w hurtowniach: artykuły spożywcze po upływie terminu/daty przydatności do spożycia, niewłaściwe postępowanie z odpadami, niewłaściwe magazynowanie żywności, stwierdzono rozbieżności pomiędzy dokumentacją a realizacją zamierzeń wynikających z GHP. Wydano 17 decyzji administracyjnych (umorzenia 1, wygasające 2, poszerzające działalność handlową 2, wykreślające 3, zatwierdzające 9). Nałożono 2 mandaty karne na łączną kwotę 300,-zł.W tej grupie 77 obiektów posiada wdrożone zasady GHP/GMP, a 15 wdrożony system HACCP. 23

24 II.3.2. Kioski W 2018r. nadzorowano 31 obiektów (2017r. - 34), skontrolowano 20 kiosków 64,5% (2017r.- 56%). Przeprowadzono 25 kontroli, w tym 2 kontrole interwencyjne. Dokonano oceny stanu sanitarnego w 17 kioskach 55% (2017r. 38,3%), z czego 1 kiosk uznano za niezgodny z wymaganiami, co stanowi 5,9% (2017r. 7,7%). Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości: artykuły spożywcze po upływie terminu/daty przydatności do spożycia, sprzedaż w kiosku szkolnym grup środków spożywczych niespełniających wymagań rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach. Nałożono 1 mandat karny na kwotę 100 zł. Wydano 13 decyzji administracyjnych (zakazu 1, wygasające 3, poszerzające działalność handlową 2, wykreślające 4, zatwierdzające 3). Jedna decyzja zakazu dotyczyła zawieszenia działalności ze względu na samowolne poszerzenie działalności o przygotowywanie dań na bazie półproduktów i wyrobów gotowych oraz wprowadzania do obrotu grup środków spożywczych niezgodnych z wykazem dozwolonych środków spożywczych w jednostkach systemu oświaty. W związku z powyższymi nieprawidłowościami skierowano do Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego 1 wniosek o nałożenie kary pieniężnej. W tej grupie 28 obiektów posiada wdrożone zasady GHP/GMP. II.3.3. Piekarnie W 2018 roku nadzorowano 12 obiektów (2017r.- 13), skontrolowano 11 piekarni 92% (2017r. 92,3%). Przeprowadzono 14 kontroli. Dokonano oceny stanu sanitarnego w 11 piekarniach 92% (2017r. 84,6%), z czego 1 piekarnię uznano za niezgodną z wymaganiami, co stanowi 9% (2017r.- 9,1%). Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości: zły stan sanitarno techniczny ścian w pomieszczeniu magazynowym, brak pełnej dokumentacji dotyczącej systemu HACCP. Wydano 4 decyzje administracyjne (nakazujące 1, wygasające 1, poszerzające działalność produkcyjno-handlową 1, wykreślające 1). W tej grupie 12 obiektów posiada wdrożone zasady GHP/GMP i wdrożony system HACCP. 24

25 II.3.4. Obiekty żywienia zbiorowego II Zakłady żywienia zbiorowego otwartego W 2018r. nadzorowano 244 obiekty (2017r ), skontrolowano 214 zakładów 88% (2017r. 80,8%). Przeprowadzono 278 kontroli, w tym 11 kontroli interwencyjnych. Dokonano oceny stanu sanitarnego w 170 zakładach 70% (2017r. 60,4%). Wskaźnik obiektów niezgodnych wyniósł 14,1% (2017r. 12,1%). Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości: wykorzystywanie stanowisk pracy niezgodnie z ich przeznaczeniem, brak zachowanego bieżącego stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń i sprzętu, brak segregacji żywności w urządzeniach chłodniczych, przechowywanie żywności niezgodnie z deklaracją producenta, brak zabezpieczenia środków spożywczych przed wewnętrznymi i zewnętrznymi zanieczyszczeniami, brak do wglądu aktualnej dokumentacji zdrowotnej pracowników, brak zapewnienia konsumentom informacji o składnikach, substancjach pomocniczych i substancjach powodujących alergie lub reakcje nietolerancji, występujących w każdym serwowanym daniu, brak do wglądu wdrożonego systemu HACCP, działalność prowadzona bez decyzji zatwierdzającej, działalność prowadzona niezgodnie z wydaną decyzją zatwierdzającą. Nałożono 27 mandatów karnych na kwotę 4600,-zł. Wydano 117 decyzji administracyjnych (zakazu 3, nakazujące 3, wygasające 15, poszerzające działalność handlową 12, umarzające 1, wykreślające 46, zatwierdzające 33, warunkowo zatwierdzające zakład 4). 3 decyzje zakazu dotyczyły zawieszenia działalności ze względu na brak warunków sanitarno technicznych w zakładzie do przeprowadzania obróbki wstępnej. W związku z powyższymi nieprawidłowościami skierowano do Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego 3 wnioski o nałożenie kary pieniężnej. W tej grupie 244 obiekty posiada wdrożone zasady GHP/GMP, a 142 wdrożony system HACCP. II.4. Automaty do lodów W 2018r. nadzorowano 8 obiektów (2017r. - 10), skontrolowano 7 zakładów 88% (2017r. 90%). Przeprowadzono 7 kontroli. Dokonano oceny stanu sanitarnego w 6 zakładach 75% (2017r. 70%), z czego 1 zakład uznano za niezgodny z wymaganiami, co stanowi 16,6% (2017r. 14,3%). Stwierdzono brak bieżącego stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń i sprzętu. Nałożono 1 mandat karny na kwotę 100,-zł. Wydano 4 decyzje administracyjne 25

26 (zatwierdzające 1, wykreślające 3). W tej grupie 8 obiektów posiada wdrożone zasady GHP/GMP i wdrożony system HACCP II.5. Zakłady garmażeryjne W 2018r. nadzorowano 6 obiektów (2017r. - 6), skontrolowano 6 zakładów 100% (2017r. 100%). Przeprowadzono 10 kontroli. Dokonano oceny stanu sanitarnego w 6 zakładach 100% (2017r.- 83,3%), z czego 1 zakład uznano za niezgodny z wymaganiami, co stanowi 16,6% (2017r. 40%). Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości: brak zachowanego bieżącego stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń zakładu, niewłaściwe przechowywanie sprzętu produkcyjnego, niewłaściwe przechowywanie żywności, niezgodnie z deklaracją producenta. Nałożono 2 mandaty karne na kwotę 300,-zł. Wydano 3 decyzje administracyjne (poszerzająca działalność produkcyjno handlową 1, wygasająca 1, umarzająca 1).W tej grupie 6 obiektów posiada wdrożone zasady GHP/GMP i wdrożony system HACCP. II.6. Sklepy spożywcze i supermarkety W 2018r. nadzorowano 447 obiektów (2017r ), skontrolowano 316 zakładów 71% (2017r. 72%). Przeprowadzono 381 kontroli, w tym 30 kontroli interwencyjnych. Dokonano oceny stanu sanitarnego w 263 zakładach 60% (2017r. 57,2%). Wskaźnik obiektów niegodnych wyniósł 22% (2017r. 21,7%). Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: artykuły spożywcze po upływie terminu/daty przydatności do spożycia, przerwany łańcuch chłodniczy środków spożywczych łatwo psujących się, zły stan sanitarno-techniczny pomieszczeń i urządzeń, brak segregacji artykułów spożywczych w urządzeniach chłodniczych oraz brak rozdzielczości sprzedaży, niewłaściwe magazynowanie artykułów spożywczych, brak zabezpieczenia środków spożywczych przed wewnętrznymi i zewnętrznymi zanieczyszczeniami, brak aktualnej dokumentacji zdrowotnej pracowników, brak identyfikacji źródła pochodzenia na wprowadzane do obrotu artykuły spożywcze, brak zapisów w rejestrach z monitoringu temperatury oraz dobrej praktyki higienicznej. Nałożono 59 mandatów karnych na kwotę 10600,-zł. Wydano 105 decyzji administracyjnych (zakazu 1, nakazujące 2, wygasające 5, poszerzające działalność handlową 5, wykreślające 52, zatwierdzające 33, zatwierdzające terminowe 7). Jedna decyzja zakazu dotyczyły zawieszenia 26

27 działalności ze względu na samowolne poszerzenie zakresu działalności. W związku z powyższą nieprawidłowością skierowano do Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego 1 wniosek o nałożenie kary pieniężnej. W tej grupie 447 obiektów posiada wdrożone zasady GHP/GMP, a 91 wdrożony system HACCP. Większość uchybień stwierdzanych podczas przeprowadzanych kontroli w poszczególnych grupach obiektów wynikała z zaniedbań właścicieli i pracowników zatrudnionych w sektorze spożywczym, braku środków finansowych lub nadmiernej oszczędności, braku wdrożenia systemu HACCP oraz nieprzestrzegania zasad dobrej praktyki higienicznej i produkcyjnej. II.7. Stan sanitarny środków transportu żywności W roku 2018 skontrolowano 53 środki transportu, w tym 39 środków transportu stanowiących samodzielny, pojedynczy zakład, należący do osób prywatnych i firm transportowych. Wydano 39 decyzji zatwierdzających środki transportu do przewozu artykułów spożywczych. Dodatkowo skontrolowano 14 środków transportu należących do zakładów będących pod nadzorem PIS. II.8. Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych W 2018 roku pobrano 283 próbki środków spożywczych, 6 próbek przedmiotów użytku i 3 próbki kosmetyków do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej kontroli, monitoringu oraz próbki do badań laboratoryjnych wspólnych w ramach kontroli urzędowej i monitoringu. Badania żywności prowadzono w 20 kierunkach: mikrobiologia, metale szkodliwe dla zdrowia, substancje dodatkowe, mikotoksyny, pestycydy, azotany, 3-MCPD, histamina, parametry czystości, GMO, skażenia promieniotwórcze, napromienianie żywności, WWA, gluten, oleje mineralne, odporność na środki przeciwdrobnoustrojowe, alkaloidy tropanowe, kwas erukowy, znakowanie żywności specjalnego przeznaczenia żywieniowego, suplementów diety. Badano, także materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością oraz kosmetyki. Zgodnie z rocznym planem pobierania próbek na rok 2018 zaplanowano 115 próbek do badań w kierunku zanieczyszczeń fizykochemicznych oraz 168 próbek do badań w kierunku zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Roczny plan został zrealizowany w 100%. Poza planem pobrano 9 próbek, w tym 6 próbek środków spożywczych i 3 próbki kosmetyków. Zdyskwalifikowanych zostało 6 próbek pobranych w kierunku zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Uwagami opatrzono 20 próbek środków spożywczych. Pobór próbek prowadzony był zgodnie z procedurą pobierania próbek w ramach nadzoru bieżącego. 27

28 Tabela 4 Liczba zbadanych, w tym zdyskwalifikowanych próbek w 2018r. Badanie w kierunku zanieczyszczeń chemicznych mikrobiologicznych pobranych 115 plan w tym : 6 PU Liczba próbek zdyskwalifikowanych/ opatrzonych uwagą krajowe import UE 10 opatrzonych uwagą poza planem plan 10 opatrzonych uwagą 6 zdyskwalifikowanych poza planem Sześć próbek środków spożywczych zostało zdyskwalifikowanych, z uwagi na zanieczyszczenia mikrobiologiczne (obecność Campylobacter w 10g i Campylobacter jejuni w 10g oraz zawyżona liczba bakterii z rodziny Enterobacteriaceae). Natomiast 20 próbek opatrzono uwagami, które dotyczyły oznakowania: umieszczone informacje żywieniowe na opakowaniu środka spożywczego nieczytelne, nadruk nietrwały, łatwy do usunięcia. W tabeli wartości odżywczej, producent zadeklarował: w tym kwasy tł. nasycone, natomiast prawidłowy zapis to: kwasy tłuszczowe nasycone lub kwasy nasycone. Producent użył nazwy substancji: octan DL-alfatokoferolu i selenin sodu. Prawidłowe określenie to odpowiednio: octan DL-alfa-tokoferylu i selenian IV sodu. Tabela wartości odżywczej podana jest w niewłaściwy sposób. Producent zadeklarował użycie dodatku do żywności: lecytyna sojowa, bez określenia nazwy kategorii składnika, ponadto użycie niewłaściwych nazw substancji: siarczan żelazawy, octan DL-alfatokoferolu, siarczan miedzi, selenin sodu. Prawidłowe określenie to odpowiednio: siarczan żelaza (II), octan DL-alfa-tokoferylu, siarczan miedzi (II) i selenian sodu (IV). W tabeli wartości odżywczej, producent umieścił sformułowania: % zalecanego dziennego spożycia ZDS zalecane dzienne spożycie, prawidłowe określenie to: dzienna referencyjna wartość spożycia. We wszystkich stwierdzonych niezgodnościach postępowano zgodnie z Algorytmem postępowania z próbkami żywności i przedmiotami użytku oraz wynikami badania próbek tzn. przekazywano wyniki badań odpowiednio do właściwego terenowo Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego / Powiatowego Lekarza Weterynarii nadzorującego zakład produkcyjny oraz do zakładu, w którym pobierano próbki. Zgodnie z rocznym planem poboru próbek pobrano 4 próbki środków spożywczych do badań laboratoryjnych w kierunku GMO tj. 1 próbkę produktu z grupy produkty i wyroby przemysłu piekarskiego,1 próbkę produktu z grupy kukurydza i przetwory, 1 próbkę produktu z grupy galanteria ciastkarska, zawierającą w składzie mąkę kukurydzianą lub sojową, potencjalnie wyprodukowaną z GMO oraz 1 próbkę z grupy mrożone warzywa. 28

29 W powyższych próbkach nie stwierdzono obecności organizmów zmodyfikowanych genetycznie. Ze względu na oznaczoną ilość GMO produkty nie wymagały oznakowania. Zgodnie z rozporządzeniem (WE) 1830/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003r., dotyczącym możliwości śledzenia i etykietowania organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz możliwości śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów zmodyfikowanych genetycznie, oznakowania wymagają produkty zawierające GMO w ilości większej niż 0,9%. II. 9. Suplementy diety W trakcie kontroli sanitarnych sprawdzano prawidłowość znakowania środków spożywczych, w tym ze szczególnym uwzględnieniem suplementów diety, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia i żywności wzbogaconej. Oceniono oznakowanie 33 suplementów diety, w tym 13 ze stron internetowych, 8 żywności specjalnego przeznaczenia żywieniowego, 16 środków spożywczych wzbogaconych. Nie stwierdzono nieprawidłowości w ocenianych suplementach diety, żywności specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środków spożywczych wzbogaconych. Na terenie objętym nadzorem PIS w Pile zlokalizowany jest 1 zakład zatwierdzony do prowadzenia działalności w zakresie produkcji i konfekcjonowania suplementów diety. W 2018 roku nie prowadzono działalności produkcyjnej, odbywało się wyłącznie pakowanie gotowego produktu dostarczonego z zakładu produkcyjnego w Bydgoszczy. W rejestrze zakładów wpisany jest 1 podmiot, prowadzący działalność w zakresie sprzedaży internetowej na odległość m.in. suplementów diety. W ramach urzędowej kontroli żywności pobrano do badań laboratoryjnych 5 próbek suplementów diety i 6 środków spożywczych specjalnego przeznaczenia w kierunku znakowania i badania witamin, składników mineralnych, kwasów tłuszczowych, w tym 3 środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego i 1 środek spożywczy zastępujący posiłek do kontroli masy ciała, opatrzono uwagą. Do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej kontroli żywności pobrano 40 prób środków spożywczych specjalnego przeznaczenia, w tym: 30 w kierunku mikrobiologicznym, 3 w kierunku metali szkodliwych dla zdrowia, 4 próby w kierunku azotanów i 3 próby w kierunku alkaloidów tropanowych. Trzy środki spożywcze specjalnego przeznaczenia zostały opatrzone uwagą. Niniejsze nieprawidłowości opisane są powyżej w części dotyczącej: Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych. Przeprowadzano kontrole tematyczne w zakresie oceny znakowania suplementów diety, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz żywności wzbogaconej. Ponadto czynności kontrolne przeprowadzano z uwzględnieniem listy zawierającej wykaz zabronionych środków wg. Światowej Agencji Antydopingowej WADA. 29

30 II. 10.Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne Podczas kontroli sanitarnych sprawdzano również implementację unijnych przepisów dotyczących oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych, ujętych w rozporządzeniu (WE) Nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności oraz w rozporządzeniu Komisji (UE) Nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012r. ustanawiającym wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci, uwzględniając różne formy prezentacji i reklamy, w tym w sprzedaży na odległość przez internet oraz na ulotkach informacyjnych. Według powyższego zakresu podczas kontroli sanitarnych przeprowadzonych w zakładach obrotu żywnością oceniono 49 środków spożywczych, w tym 14 suplementów diety, 5 środków spożywczych specjalnego przeznaczenia, 15 środków spożywczych wzbogaconych i 15 artykułów spożywczych ogólnego spożycia. Oceniane produkty zawierały 14 oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych, 17 oświadczeń zdrowotnych oraz 18 oświadczeń żywieniowych. Użyte oświadczenia były zgodne z przepisami prawa żywnościowego. II. 11. Działania w ramach systemu RASFF System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (Rapid Alert System for Food and Feed; RASFF) to system służący do wymiany informacji pomiędzy organami urzędowej kontroli o żywności, paszy i materiałach do kontaktu z żywnością, potencjalnie niebezpiecznych dla zdrowia ludzi, zwierząt lub środowiska i działaniach następczych prowadzonych w wyniku zidentyfikowania takich produktów. W 2018r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w ramach funkcjonowania systemu (RASFF) otrzymał 22 powiadomienia o niebezpiecznej żywności i paszach (18 powiadomień dotyczyło produktów spożywczych, w tym suplementów diety oraz 4 powiadomienia dotyczyły wyrobów do kontaktu z żywnością). Przesłane powiadomienia ze względu na rodzaj, podzielone były na alarmowe (17) i informacyjne (5). Za powiadomienie alarmowe rozumie się powiadomienie, wysyłane w przypadku zidentyfikowana niebezpiecznej żywność lub pasz i gdy niezbędne jest podjęcie natychmiastowych działań w tym zakresie w innym państwie będącym członkiem sieci. Natomiast powiadomienie informacyjne wysyłane jest gdy zidentyfikowana zostanie niebezpieczna żywność lub pasze, jednak nie jest konieczne podjęcie natychmiastowych działań w tym zakresie w innym państwie będącym członkiem sieci. Środki spożywcze przesyłane w systemie RASFF kwalifikowane do oceny ryzyka były na podstawie kryteriów mikrobiologicznych oraz zanieczyszczeń chemicznych i fizycznych. Do zanieczyszczeń najczęściej występujących należały: zanieczyszczenia chemiczne (11), mikrobiologiczne (8), fizyczne (2) oraz zmiana cech organoleptycznych (1). Nadto z uwagi na stwierdzenie w próbce 30

31 Filet z piersi kurcząt, klasa A, świeży, obecności Camylobacter w 10g i Campylobacter jejuni w 10g przesłano do Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego zgłoszenie formularzem RASFF. Przeprowadzono 31 kontroli w zakładach wskazach w listach dystrybucyjnych oraz przekazano 30 informacji telefonicznie podmiotom wskazanym w listach dystrybucyjnych, o kwestionowanych produktach, objętych powiadomieniami, które potencjalnie zostały zakupione, uzyskując zwrotne odpowiedzi drogą ową, pisemną i osobistym okazaniu dowodów o podjętych przez podmiot działaniach. Przeprowadzone kontrole sanitarne oraz uzyskane informacje na piśmie wykazały, że produkty kwestionowane zostały wycofywane z obrotu zgodnie z własną procedurą o wycofaniu produktu niebezpiecznego, bądź zostały sprzedane indywidualnym klientom. Również we własnym zakresie podmioty podejmowały działania polegające na wcześniejszym wycofywaniu z obrotu produktów niebezpiecznych, zgodnie z własnymi procedurami po otrzymaniu informacji z centrali bądź od producentów. W sporadycznych przypadkach w zakładach wywieszane były informacje dla klientów o możliwości zwrotu kwestionowanego towaru. Grupą żywności objętą powiadomieniami były produkty spożywcze ogólnego spożycia, suplementy diety pochodzące z UE i spoza UE oraz materiały i wyroby do kontaktu z żywnością. Ponadto otrzymano 8 pism od Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w związku z pismami Głównego Inspektora Sanitarnego, dotyczącymi wycofywania z obrotu sfałszowanych produktów leczniczych oraz suplementów diety, które były przedmiotem powiadomienia Rapid Alert Form oraz w ramach działania AAC (Administrative Assistanceand and Cooperation). Zbieranie informacji w odniesieniu do powyższych pism wykorzystane były w pracy bieżącej podczas przeprowadzanych kontroli. Sprawdzano również strony internetowe podmiotów, będących pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile. Podczas kontroli sanitarnych nie stwierdzano obecności produktów wymienianych w ww. pismach. II Suplementy diety i inne produkty niebezpieczne będące przedmiotem powyższych pism i powiadomień zawierały następujące nieprawidłowości : niezdeklarowane substancje sibutraminę, tadalafil i sildenafil, wysoki poziom niedozwolonej substancji 1,3-dimetyloamylaminy (1,3 DMMA) oraz były bez wymaganego powiadomienia Głównego Inspektora Sanitarnego, zawyżony poziom steroidów roślinnych, możliwość spożycia nadmiernej ilości kofeiny z suplementu, wysoką zawartość kofeiny oraz obecność niedozwolonego składnika Pollygonum cuspidatum (korzeń) ekstrakt, niewłaściwe oznakowanie produktu z uwagi na brak wyróżnionych alergenów. 31

32 II Środki spożywcze ogólnego spożycia zawierały następujące nieprawidłowości: a) zanieczyszczenia chemiczne : zawartość nikotyny w suszonych owocach goji na poziomie 2,8mg/kg mogło prowadzić do przekroczenia wartości ostrej dawki referencyjnej (ARfD) (sezamki - produkty z użyciem owoców goji), przekroczenie najwyższego dopuszczalnego poziomu ochratoksyny A (rodzynki ), przekroczenie najwyższego dopuszczalnego poziomu (NDP) pozostałości fipronilu (suma fipronilu + metabolitu sulfonu (MB46136) (ryż brązowy długoziarnisty), przekroczenie najwyższych dopuszczalnych poziomów benzo(a)piranu i sumy banzo(a)piranu, benz(a)antracenu, benzo(b)florantenu, chryzenu (Chlorella w proszku), przekroczenie dopuszczalnego poziomu ochratoksyny A (OTA) - (rodzynki). b) zanieczyszczenia mikrobiologiczne: obecność bakterii Pseudomonas aeruginosa (woda źródlana Świętokrzyska, krystaliczna górska woda źródlana Żywiec Zdrój), obecność Salmonella Agona (zatrucia pokarmowe we Francji po spożyciu mleka początkowego we Francji), obecność bakterii Salmonella spp. (Salmonella Tshiongwe) (próbka wnętrza jaj), obecność bakterii grupy coli (naturalna woda źródlana Świętokrzyska), obecność bakterii Salmonella (2 x sezam biały niełuskany, sezam łuskany), obecność bakterii Salmonella Eneritidis (mrożone mięso z kurczaka), obecność bakterii Listeria monocytogenes (pasta z makreli), obecność Camylobacter w 10g i Campylobacter jejuni w 10g (filet z piersi kurcząt, klasa A, świeży, c) zanieczyszczenie fizyczne potencjalne zanieczyszczenie metalowym drutem (hemoglobina w proszku), obecność ciała obcego - kawałków szkła (napój Frugo). d) zmienione cechy organoleptyczne (alkohol wódka luksusowa). II Wyroby do kontaktu z żywnością kwestionowane z uwagi na: przekroczenie dopuszczalnego poziomu migracji formaldehydu (miska/salaterka - kubki z włókna bambusowego, kubek termiczny bambusowy), przekroczenie dopuszczalnego poziomu migracji pierwszorzędowych amin aromatycznych (szczypce kuchenne z nylonu, łyżka wazowa). 32

33 W związku z przesłanym powiadomieniem RASFF w 1 przypadku przekazano sprawę do Powiatowego Lekarza Weterynarii z uwagi na właściwość organu do rozpatrzenia sprawy. Zgłoszone produkty w systemie nie spełniały wymagań przepisów prawnych i stanowiły równocześnie potencjalne zagrożenie dla zdrowia lub życia konsumentów. Z uwagi na ważność funkcjonującego systemu RASFF, na bieżąco prowadzone były szkolenia wewnętrzne pracowników z zakresu procedur postępowania w razie pojawienia się żywności, przedmiotów i materiałów do kontaktu z żywnością o niewłaściwej jakości zdrowotnej. II.12. Nadzór nad obrotem grzybami i przetwórstwem grzybów W okresie grzybobrania sprawowany był nadzór nad obrotem grzybami świeżymi, suszonymi i przetworami grzybowymi. Prowadzone były dyżury grzyboznawcy i klasyfikatora, którzy udzielali porad osobom zainteresowanym odnośnie przynależności gatunkowej grzybów oraz zasad prawidłowego zbierania grzybów. Wydano 2 atesty na grzyby suszone, udzielono 10 porad w sprawie rozpoznawania przynależności gatunkowej grzybów świeżych. Nie stwierdzono nieprawidłowości dotyczących wprowadzania do obrotu grzybów świeżych i suszonych. Ponadto w okresie grzybobrania, w holu siedziby PSSE wyświetlana była prezentacja multimedialna dotycząca zasad prawidłowego zbieraniu grzybów świeżych oraz postępowania w razie pojawienia się zatruć grzybami. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile przekazał na stronę internetową informacje dotyczącą podstawowych zasadach bezpieczeństwa dla osób zbierających i spożywających grzyby oraz zasad wprowadzania do obrotu handlowego grzybów świeżych. Na stronie internetowej stacji podawane były również informacje na temat bieżących kursów dla kandydatów na grzyboznawców i klasyfikatorów grzybów. II.13. Nadzór nad przedmiotami użytku. Jakość zdrowotna przedmiotów użytku W powiecie pilskim nadzorem objęte były 2 wytwórnie przedmiotów użytku oraz 48 miejsc obrotu przedmiotami użytku. Łącznie przeprowadzono 10 kontroli, z czego 7 zakładów sklasyfikowano i uzyskały ocenę zgodną z wymaganiami. Stwierdzono, że zakłady posiadają wymaganą dokumentację na wprowadzane do obrotu przedmioty użytku. W ramach funkcjonowania systemu RASFF do Sekcji Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku, przesłano 2 powiadomienie alarmowe dotyczące Łyżki wazowej pochodzącej z Bangladeszu i Kubka bambusowego oraz 2 powiadomienia informacyjne, które dotyczyły wyrobów: miska z włókna bambusowego pn. Bamboo fibre bowl KIK pochodząca z Chin oraz wyrobu pn. Szczypce kuchenne z nylonu pochodzące z Chin. W ramach urzędowej kontroli i monitoringu pobrano do badań laboratoryjnych 6 próbek wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością tj. 2 próbki wyrobów ceramicznych (filiżanka i kubek), 1 próbka wyrobów z melaminy (łyżeczka), 2 próbki wyrobów szklanych 33

34 (szklanka i kieliszek) oraz 1 próbka wyrobów z tworzywa sztucznego (zestaw pojemników składanych). Pobrane próbki nie były kwestionowane w zakresie badanych parametrów. II.14.Kosmetyki W roku sprawozdawczym 2018 objęto nadzorem 33 obiekty wprowadzające do obrotu produkty kosmetyczne, w tym 29 sklepów i 4 hurtownie. Ogółem przeprowadzono 18 kontroli w miejscach obrotu produktami kosmetycznymi (sklepy i hurtownie), podczas których dokonano 5 ocen zgodności oznakowania opakowania jednostkowego produktu kosmetycznego, w tym zgodności oświadczeń z wymaganiami zawartymi w obowiązujących przepisach prawnych. Oceniano różne formy oświadczeń o produktach kosmetycznych, umieszczanych na opakowaniach produktów kosmetycznych w zakresie ich zgodności z kryteriami dotyczącymi uzasadniania, określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 655/2013, których niezgodność ze wspólnymi kryteriami mogłyby mieć niekorzystne skutki dla zdrowia konsumentów. W jednym przypadku zakwestionowano oświadczenie, które sugerowało działanie lecznicze. W powyższej sprawie przesłano pismo informujące do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, właściwego ze względu na lokalizację dystrybutora przedmiotowego produktu celem wykorzystania służbowego. Zgodnie z zaplanowanymi zamierzeniami w zakresie nadzoru nad produktami kosmetycznymi (ze szczególnym uwzględnieniem produktów dla dzieci oraz wybielaczy do zębów) pobrano do badań laboratoryjnych próbki. W kontrolowanych zakładach (sklepach i hurtowniach kosmetycznych) nie stwierdzono w sprzedaży produktów kosmetycznych testowanych na zwierzętach. Śledzono również strony internetowe z ofertami sprzedaży produktów kosmetycznych na terenie powiatu pilskiego. Nie stwierdzono nieprawidłowości. W ramach urzędowej kontroli pobrano do badań laboratoryjnych w kierunku zanieczyszczeń mikrobiologicznych 2 próbki produktów kosmetycznych dla dzieci pochodzące z Unii Europejskiej (żel myjący do ciała i szampon). Natomiast w kierunku zanieczyszczeń chemicznych pobrano do badań laboratoryjnych 1 próbkę -,,Wybielacz do zębów. Pobrane próbki nie były kwestionowane. W ramach unijnego systemu RAPEX w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów kosmetycznych w roku 2018r. otrzymano 1 powiadomienie o umieszczeniu, w tym systemie dwóch notyfikacji, dotyczących obecności w obrocie produktów kosmetycznych (w sieci ogólnopolskiej), uznanych za stwarzające zagrożenie dla zdrowia lub życia konsumentów. W związku z powyższym przeprowadzono 5 kontroli (3 - sklepy kosmetyczne i 2 hurtownie kosmetyczne) - nie stwierdzono w obrocie handlowym notyfikowanych produktów. 34

35 II.15. Ocena sposobu żywienia Żywienie zbiorowe typu zamkniętego jest szczególną formą wyżywienia określonych grup społecznych takich jak dzieci w żłobkach i przedszkolach, uczniowie szkół, pacjenci szpitali, pensjonariusze domów opieki społecznej. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej sprawują nadzór nad warunkami higieniczno-sanitarnymi w zakładach żywienia zbiorowego. W 2018 roku oceniono sposób żywienia w (104) zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego. Oceny żywienia dokonano na podstawie jadłospisów dekadowychw stołówkach przedszkoli (49), w tym żywienia w systemie cateringowym (18), stołówkach szkolnych (30), w tym żywienia w systemie cateringowym (8), bloku żywieniowym dziennego domu opieki społecznej (1), innych zakładach żywienia (3) - Centrum Pomocy Bliźniemu MONAR MARKOT (2), w tym (1) w systemie cateringowym oraz (1) punkt wydawania posiłków w systemie cateringowym, w bloku żywieniowym w szpitalu w systemie cateringowym (1), w stołówkach na koloniach i obozach (14), w stołówce żłobka (3), w stołówkach bursach i internatach (2), w zakładzie usług cateringowych (1). Podczas prowadzonego nadzoru nad jakością posiłków w 6 palcówkach oświatowych stwierdzono zbyt małą ilość serwowanej porcji ryby w tygodniu oraz zbyt niski udział warzyw w przygotowywanych posiłkach. Informacje o stwierdzonych nieprawidłowościach przekazywano kierownictwu zakładów. Zalecono aby dostosować jadłospis do wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach. W trakcie dokonywania ocen jadłospisów sprawdzano sposób żywienia według obowiązującego rozporządzenia tj.: aby na całodzienne żywienie składały się środki spożywcze pochodzące z różnych grup spożywczych, posiłki (śniadania, obiady, kolacje) zawierały produkty następujących grup środków spożywczych: produkty zbożowe lub ziemniaki, warzywa lub owoce, mleko lub produkty mleczne, mięso, ryby, jaja, orzechy, nasiona roślin strączkowych i inne nasiona oraz tłuszcze, zupy, sosy oraz potrawy sporządzane były z naturalnych składników, bez użycia koncentratów spożywczych, od poniedziałku do piątku były podawane nie więcej niż dwie porcje potrawy smażonej, napoje przygotowywane na miejscu zawierały nie więcej niż 10g cukru w 250ml produktu gotowego do spożycia, 35

36 każdego dnia były podawane: co najmniej dwie porcje mleka lub produktów mlecznych, co najmniej jedna porcja z grupy mięso, jaja, orzechy, nasiona roślin strączkowych, warzywa lub owoce w każdym posiłku, co najmniej jedna porcja produktów zbożowych w śniadaniu, obiedzie i kolacji, w żywieniu całodziennym było podawane przynajmniej pięć porcji warzyw lub owoców, co najmniej raz w tygodniu była podawana porcja ryb. W niektórych szkołach oprócz obiadów prowadzone jest dożywianie finansowane przez Ośrodki Pomocy Społecznej w formie kanapki, jogurtu, herbaty. Ponadto zwracano szczególną uwagę na wyszczególnianie składników alergennych w ocenianych jadłospisach. II.16. Informacja o współpracy z innymi jednostkami kontrolnymi, środkami masowego przekazu W roku sprawozdawczym współpracowano z: 1. Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcją Ochrony Środowiska w ramach porozumienia z dnia 20 stycznia 2015r. pomiędzy Głównym Inspektorem Sanitarnym, Głównym Inspektorem Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Głównym Inspektorem Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska w sprawie współdziałania organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych, Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa produkcji pierwotnej żywności pochodzenia roślinnego współpracowano z powyższymi organami. Przeprowadzono 1 wspólną kontrolę z udziałem Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa delegatura w Pile w gospodarstwie rolnym objętym nadzorem, podczas której przedstawiciele PIORiN pobrali jedną próbkę jabłek w kierunku pozostałości środków ochrony roślin. Przeprowadzono także wspólną kontrolę z udziałem Inspekcji Ochrony Środowiska w Pile podczas której, przedstawiciele PIS pobrali do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej kontroli żywności porzeczki czerwone świeże w kierunku metali szkodliwych dla zdrowia, natomiast przedstawicieli IOŚ pobrali do badań próbkę gleby na zawartość metali i składników mineralnych (N,P,K). Podczas powyższych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. 2. Powiatowym Inspektoratem Weterynarii zgodnie z zawartym porozumieniem ramowym z dnia 14 listopada 2018r. oraz wytycznymi o współpracy z dnia 21 listopada 2018r. pomiędzy Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Pile, a Powiatowym Lekarzem Weterynarii w Pile o współdziałaniu i współpracy pomiędzy inspekcjami, przeprowadzono 24 wspólne kontrole w zakładach objętych nadzorem tj.: w zakładzie przemysłu ziemniaczanego, w gorzelniach, sklepach mięsno-wędliniarskich, zakładach 36

37 gastronomicznych i marketach. Ponadto skontrolowano 3 stoiska ze sprzedażą ryb żywych w marketach w okresie przedświątecznym. W roku sprawozdawczym na bieżąco przekazywano informacje w zakresie wykazu wspólnie nadzorowanych obiektów oraz spraw dotyczących zakładów, które podlegały organowi PIW w celu podejmowania działań zgodnie z kompetencjami. 3. Wojskowym Ośrodkiem Medycyny Prewencyjnej w Bydgoszczy w ramach współpracy przeprowadzono 2 kontrole z przedstawicielami Wojskowego Ośrodka Medycyny Prewencyjnej w Bydgoszczy. Skontrolowano hurtownię rybną oraz zakład garmażeryjny, w którym stwierdzono nieprawidłowości. Z uwagi na stwierdzone nieprawidłowości nałożono mandat karny na kwotę 200,00,- zł. oraz wydano decyzję administracyjną nakazującą. O prowadzonym postępowaniu administracyjnym PPIS w Pile poinformował na piśmie organ, z którym przeprowadził wspólną kontrolę. 4. Komendą Powiatową Policji w Pile w ramach współpracy przeprowadzono 1 kontrolę z przedstawicielem Komendy Powiatowej Policji w Pile, w okresie zimowego wypoczynku, w placówce wypoczynku dzieci i młodzieży, w wyniku której nie stwierdzono nieprawidłowości. 5. Środkami masowego przekazu Na stronie internetowej stacji umieszczane są informacje dotyczące: rolniczego handlu detalicznego, przydatnych informacji związanych z suplementami diety, znakowanie wartością odżywczą środków spożywczych, wytycznych Dobrej Praktyki Higienicznej i Produkcyjnej przy produkcji żywności niezwierzęcego pochodzenia, w warunkach domowych z wykorzystaniem surowców roślinnych z własnych upraw, kursów dla kandydatów na grzyboznawcę i klasyfikatora grzybów, zasad bezpiecznego grzybobrania, jak również postępowania w razie wystąpienia zatruć grzybami link GIS, dobrej praktyki postępowania z żywymi rybami w okresie przedświątecznym. 37

38 II.17. Podsumowanie 1. Po przeprowadzeniu analizy działań, które wynikają z prowadzonego nadzoru nad obiektami żywnościowo-żywieniowymi stwierdza się nieznaczną poprawę stanu sanitarnego niektórych obiektów w stosunku do roku 2017 (2018r. 12,4%; 2017r. 12,9%). Stwierdza się również, że podmioty działające na rynku spożywczym współpracują z organami podczas działań w celu wytworzenia, dostarczania konsumentowi bezpiecznej żywności. 2. Liczba wymierzonych kar pieniężnych zwiększyła się z uwagi na niedopełnienie przez przedsiębiorców formalności wynikających z ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia w zakresie uruchamiania zakładów bez decyzji właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, rozszerzenia zakresu działalności bez wymaganej zgody, a także sprzedaży w jednostce sytemu oświaty środków spożywczych innych niż objęte grupami środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży określonymi w przepisach. 3. Liczba próbek kwestionowanej żywności w 2018 roku w stosunku do roku 2017 zwiększyła się (2018r. 6 próbek kwestionowanych, 20 opatrzonych uwagami; 2017r. 0 prób kwestionowanych, 8 opatrzonych uwagami). Najwięcej próbek opatrzono uwagami ze względu na niewłaściwe oznakowanie. Próbki kwestionowano z uwagi na zanieczyszczenia mikrobiologiczne. 4. W celu zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego żywności w dalszym ciągu kontynuowany będzie nadzór sanitarny, szczególnie w zakresie: przeprowadzania kontroli w obiektach, które uzyskały ocenę niezgodną w roku 2018, wzmożonego nadzoru nad obiektami sezonowymi, zlokalizowanymi na trasach turystycznych, prawidłowego znakowania środków spożywczych, uwzględniając wymagania rozporządzenia 1169/2011 z dnia 25 października 2011r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 oraz znakowania suplementów diety, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i środków spożywczych wzbogaconych, wdrażania systemów kontroli wewnętrznej, zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz systemu HACCP w obiektach żywnościowożywieniowych, 38

39 nadzoru nad jakością mikrobiologiczną i chemiczną środków spożywczych, przedmiotów użytku, kosmetyków, realizowanego zgodnie z rocznym planem poboru próbek na rok 2019, bezpieczeństwa materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, bezpieczeństwa produktów kosmetycznych, wzmożonego nadzoru nad produkcją pierwotną i sprzedażą bezpośrednią w celu zapewnienia wytwarzania i sprzedaży produktów bezpiecznych, kontynuowania realizacji przepisów dotyczących grup środków spożywczych, przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach, w celu całkowitego wyeliminowania niezdrowych nawyków żywieniowych, nadzór nad sprzedażą mięsa oraz odpadami gastronomicznymi m.in. na targowiskach, bazarach w związku z występowaniem afrykańskiego pomoru świń. 39

40 III. JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA W 2018 r. ponad 137 tys. mieszkańców miast i wsi powiatu pilskiego korzystało z wody wodociągowej. Woda przeznaczona do zbiorowego zaopatrzenia ludności jest ujmowana z ujęć podziemnych czwarto i trzeciorzędowych, zlokalizowanych w większości na terenach oddalonych od zabudowań, w obszarze lokalizacji ujęć nie występują źródła zanieczyszczenia mogące powodować pogorszenie jakości wody, grunty są użytkowane wyłącznie do celów związanych z eksploatacją ujęć wody. Wyznaczone strefy ochrony bezpośredniej są ogrodzone, zagospodarowane, zamykane i oznakowane tablicą informacyjną o ujęciu wody i o zakazie wstępu osób nieupoważnionych, w pojedynczych przypadkach zainstalowany jest monitoring elektroniczny, czujniki dotykowe lub dozór fizyczny. Studnie są szczelnie zamykane pokrywami, wentylacja ujęć zabezpieczona jest w każdym przypadku daszkiem. Urządzenia wodne są na bieżąco konserwowane, studzienki kontrolne utrzymane czysto, włazy i obudowy szczelne w dobrym stanie technicznym. 40

41 Tabela 5. Wykaz przedsiębiorstw zaopatrujących mieszkańców powiatu pilskiego w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi w 2018 r. l.p Nazwa przedsiębiorstwa wodociągowokanalizacyjnego, adres Nazwa wodociągu produkc ja wody m3/d liczba ludności zaopatrywane j (w tys) 1 Miejskie Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o., publiczny Piła ,905 2 ul. Chopina 2, Piła lokalny Gładyszewo 167,8 0,83 3 publiczny Łobżenica 763 6,684 Zakład Gospodarki Komunalnej i 4 Mieszkaniowej Sp. z o.o., ul. Wyrzyska 27a, publiczny Wiktorówko 256 1, Łobżenica Dźwierszno Wielkie 187 1,138 6 publiczny Dębno 166 1,03 7 publiczny Wyrzysk 370 3,912 8 publiczny Osiek 388 4,796 Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji 9 Sp. z o.o., ul. Podgórna 1a, Wyrzysk publiczny Polanowo 321 3,1 10 publiczny Kosztowo 216 0, publiczny Kościerzyn Wielki 82 0,35 12 Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Ujściu, publiczny Jabłonowo 515 2,38 13 ul. Staszica 8, Ujście publiczny Nowa Wieś Ujska 727 5,34 14 publiczny Wysoka 423 3, publiczny Kijaszkowo 103 0,523 Zakład Gospodarki Komunalnej i 16 publiczny Wysoka Mała 88,23 0,369 Mieszkaniowej w Wysokiej, ul. Szkolna 1, Wysoka publiczny Młotkowo 135 1, publiczny Stare 24,5 0, publiczny Nowa Rudna 56,56 0, publiczny Kaczory 461 2,88 21 publiczny Morzewo 123 0,824 Zakład Usług Wodnych i Kanalizacyjnych w 22 publiczny Rzadkowo 217 0,938 Kaczorach, ul. Dworcowa 22, Kaczory publiczny Śmiłowo 171 1,36 24 publiczny Dziembowo 149 1, publiczny Zelgniewo 62 0, publiczny Szydłowo 253 1,35 27 publiczny Skrzatusz 87 0, publiczny Dolaszewo 55 0,31 29 publiczny Róża Wielka 59 0, publiczny Jaraczewo 179 0, Gmina Szydłowo, Jaraczewo 2, publiczny Leżenica 12,9 0,19 32 Szydłowo publiczny Kotuń 80 0, publiczny Zawada 27 0, publiczny Stara Łubianka 240 1, publiczny Dobrzyca 89 0, lokalny Coch 27 0, lokalny Tarnowo 2 0,02 38 Gmina Miasteczko Krajeńskie, ul. publiczny Miasteczko-Brzostowo 290 2, Dąbrowskiego 16, Miasteczko publiczny Grabionna-Okaliniec 355 1,21 40 Krajeńskie publiczny Grabówno 98 0,46 41 publiczny Białośliwie 354 2,862 Gmina Białośliwie, ul. Ks. Koreckiego 1, publiczny Krostkowo 154 0, Białośliwie 43 publiczny Nieżychowo 109 0,649 41

42 Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2018 poz ze zm.) zbiorowe zaopatrzenie w wodę jest zadaniem własnym gminy. Na terenie powiatu pilskiego od kilku lat funkcjonuje 9 wodociągów, gdzie za zaopatrzenie w wodę odpowiadają inne podmioty. Są to m.in. wodociągi: Spółdzielni Mieszkaniowej Wyrzysk, Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Łobżenicy, Centrum Konferencyjnego Geovita w Pile, Ośrodka Piachy w Pile i od 2015 r. wodociąg zaopatrujący budynek główny Ars Medical sp. z o.o. w Pile, który jest głównym źródłem wody dla szpitala (rezerwowym jest wodociąg publiczny w Pile). W grupie tej przybył wodociąg zakładowy Sady Dolina Noteci sp. z o.o. w Śmiłowie gm. Kaczory. Skontrolowano wszystkie urządzenia wodociągowe; na terenie powiatu pilskiego nie funkcjonują studnie publiczne. III.1. Ocena jakości wody W 2018 roku ocenie podlegała woda z wodociągów publicznych produkujących wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi i wodociągów zakładowych produkujących wodę do celów własnej działalności gospodarczej związanej z m.in. produkcją żywności, przeznaczoną do spożycia przez ludzi, na zaopatrzenie budynku służby zdrowia. Badania próbek wody przeprowadzane były w akredytowanym laboratorium Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Pile. Na podstawie wyników kontroli urzędowej oraz kontroli wewnętrznej jakości wody prowadzonych na bieżąco stwierdza się, że woda spełnia wszystkie warunki mikrobiologiczne, chemiczne i fizyczne określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. III.2. Charakterystyka urządzeń zaopatrujących ludność w wodę III.2.1 Wodociągi o produkcji m³/dobę Wodociągiem o największej wydajności na terenie powiatu pilskiego jest wodociąg zaopatrujący miasto Piłę. Zaopatruje miasto Piłę oraz osiedla włączone w granice miasta tj.: Osiedle Motylewo i Kalina, jedynie Osiedle Gładyszewo posiada swój własny wodociąg. Wodociąg publiczny Piła zasilany jest wodą ujmowaną z 9 studni wierconych, ujmujących wody z formacji czwartorzędowej o zasobach eksploatacyjnych zatwierdzonych przez Wojewodę Wielkopolskiego, o głębokościach między 68 m a 104 m zlokalizowanych w Dobrzycy oraz z 2 studni odwierconych na terenie Stacji Uzdatniania Wody przy ul. Wałeckiej. Każda ze studni posiada własną, oznakowaną strefę ochronną zabezpieczoną płotem aluminiowym z czujnikami ruchu, zamykanym na kłódkę. Studnie posiadają szczelnie zamykane włazy uniemożliwiające dostęp osób postronnych. Wodociąg publiczny Piła przeprowadza stałą dezynfekcję wody podchlorynem sodu z chlorowni z automatycznym podajnikiem chloru; monitorowanie ilości chloru odbywa się elektronicznie w sposób ciągły, a wynik wyświetlany jest na tablicy synoptycznej w pomieszczeniu dyżurnym maszynistów. 42

43 W 2018 r. przeprowadzono kontrolę sanitarną wodociągu oraz pobrano do badania w ramach urzędowej kontroli 40 próbek wody do badania bakteriologicznego oraz 40 próbek wody do badania w ramach kontroli wewnętrznej prowadzonej przez przedsiębiorstwo. Stan sanitarno-techniczny obiektu bardzo dobry. Ocena roczna wodociągu publicznego dobry, woda przydatna do spożycia. III.2.2. Wodociągi o produkcji m³/dobę W ewidencji 25 wodociągów, pobrano w ramach urzędowej kontroli pobrano 174 próbki wody do badania laboratoryjnego mikro i fizyko chemicznego. Przedsiębiorstwa wodociągowe w ramach kontroli wewnętrznej przebadały 251 pobranych próbek wody. Ogólna ocena roczna wodociągów dobra oraz końcowa ocena jakości wody dobra. III.2.3. Wodociągi o produkcji do 100 m³/dobę W ewidencji 17 wodociągów, w ciągu roku pobrano 73 próbki wody do badania laboratoryjnego mikro i fizyko - chemicznego, w ramach kontroli wewnętrznej zarządzający wodociągami zlecili przebadanie ogółem 124 próbek wody. Ogólna ocena roczna wodociągów dobra oraz końcowa ocena jakości wody dobra. III.2.4. Inne podmioty zaopatrujące w wodę W grupie tej ujęto 9 wodociągów, w ramach kontroli urzędowej pobrano 5 próbek wody do badania laboratoryjnego mikro i fizyko - chemicznego, w ramach kontroli wewnętrznej zarządzający wodociągami zlecili przebadanie ogółem 21 próbek wody. Ogólna ocena roczna wodociągów dobra oraz końcowa ocena jakości wody dobra. III.3. Substancje promieniotwórcze w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi Zgodnie z zapisami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017r. r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi wszystkie zobowiązane podmioty przeprowadziły wstępny monitoring substancji promieniotwórczych. Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi w powiecie pilskim w tym zakresie spełnia określone wymogi, wobec powyższego kolejne badania próbek wody w zakresie substancji promieniotwórczych wykonywane będą za 10 lat. III.4. Nowy wodociąg W roku sprawozdawczym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile pozytywnie zaopiniował sprzedaż wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z nowo powstałego wodociągu zakładowego Sady Dolina Noteci w Śmiłowie o produkcji dobowej wody powyżej 1000 m 3 /d. Pozyskiwana i uzdatniana woda spełnia wymogi zawarte w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. 43

44 Rysunek 3. SUW Sady Doliny Noteci fot. Hanna Urbańska III.5. Podsumowanie Mieszkańcy korzystający z wody wodociągowej na terenie powiatu pilskiego zaopatrywani są głównie przez podmioty do tego celu powołane, a dostarczana woda spełnia wymogi obowiązującego rozporządzenia Ministra Zdrowia, co jest wynikiem dobrej współpracy z producentami wody. Dane dotyczące trzech wodociągów z powiatu pilskiego od 2008 roku są indywidualnie, corocznie raportowane do komisji Unii Europejskiej. Są to wodociągi publiczne: w Pile, Łobżenicy i Nowej Wsi Ujskiej, ze względu na wielkość dobowej produkcji wody lub liczbę mieszkańców korzystających z danego wodociągu. Dane te za pośrednictwem Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego trafiają do Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie, który przygotowuje informacje dla ministerstw oraz komisji europejskich o jakości wody przeznaczonej do spożycia na terenie Polski. Dane dotyczące wszystkich pozostałych wodociągów raportowane są raz na 3 lata. 44

45 IV. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK IV.1. Inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej W 2018 r. zarejestrowano 7 obiektów, skontrolowano 5, przeprowadzono 5 kontroli sanitarnych: IV.1.1.Dzienny Dom Pomocy w Pile czynny w dni robocze od oraz w soboty od Obiekt przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych; świadczy usługi osobom starszym, ubogim i niepełnosprawnym; dziennie wydaje się 75 obiadów. Prowadzona jest grupa terapeutyczna dla osób z chorobą Alzheimera oraz zespołami otępiennymi, do dyspozycji: 2 sale terapeutyczne. Stan sanitarno techniczny obiektu i otoczenia dobry. IV.1.2. Środowiskowy Dom Samopomocy Caritas w Pile czynny w dni robocze od ; podopiecznymi są osoby dorosłe z zaburzeniami psychicznymi, łącznie 35 osób w wieku lat. Terapia prowadzona w pracowniach: komputerowej, krawieckiej, rękodzieła, stolarsko ślusarskiej, gospodarstwa domowego i zaradności życiowej, psychologicznej, sali terapeutycznej, sali doświadczania świata, sali ćwiczeń, sali treningu samoobsługi, kawiarenki sala spotkań; obiekt piętrowy przystosowany dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Stan sanitarno techniczny dobry. IV.1.3. Ośrodek Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Pile 4 pomieszczenia dla mężczyzn, 1 dla kobiet, 1 dla osób poniżej 18 roku życia; łącznie 18 miejsc. Obiekt dysponuje własną pralnią, pensjonariusze otrzymują odzież zastępczą i napoje w jednorazowych kubkach. Zatrudnieni są: 6 8 lekarzy, psycholog, terapeuta i pedagog. Obiekt przystosowany dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Obiekt czynny całą dobę, stan sanitarno techniczny dobry. IV.1.4. Warsztaty Terapii Zajęciowej w Pile 8 pracowni komputerowa, ogrodnicza, rękodzieła artystycznego, plastyczna, stolarska, ceramiczna, gospodarstwa domowego, teatralno taneczna, sala doświadczania świata, sala rehabilitacyjna, gabinety psychologa i pedagoga; 3 węzły sanitarne; część rekreacyjna z ogródkiem do uprawy warzyw na terenie posesji; z zajęć korzysta codziennie 40 osób. Stan sanitarno porządkowy i techniczny dobry. IV.1.5. Warsztaty Terapii Zajęciowej przy Centrum Charytatywno Opiekuńczym Caritas w Leżenicy gm. Szydłowo obiekt piętrowy, ze zniesionymi barierami architektonicznymi (podjazd na parter i schodołaz na I piętro); sala rehabilitacyjna i sala doświadczeń świata, 45

46 pracownie: plastyczna, krawiecka, stolarsko rzemieślnicza, gospodarstwa domowego, zaradności życiowej, ogrodnicza, pokój terapeutyczny psychologa. Podopieczni to dorośli z zaburzeniami psychicznymi oraz upośledzeniem intelektualnym, 25 osób w wieku lat. Ośrodek dysponuje własnym środkiem transportu zarejestrowanym na 8 osób dostosowanym dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Czynny w dni robocze. Stan sanitarno techniczny dobry. IV.2. Noclegownie i domy dla bezdomnych 2 obiekty; obydwa obiekty skontrolowane. IV.2.1. W Pile przy ul. Długosza budynek wolnostojący, dwupiętrowy, jest własnością Stowarzyszenia MONAR, środki finansowe pozyskiwane są z Gminy Piła lub gmin, z których pochodzą bezdomni korzystający z noclegów. Na terenie ośrodka w dniu kontroli przebywało 70 mężczyzn, w wieku lat; w przypadkach ekstremalnych nocować może 100 osób. Ciepła woda oraz ogrzewanie z pieca gazowego; pralnia z 3 pralnicami, kuchnia, stołówka; na każdej kondygnacji węzły sanitarne. W ciągu roku wymieniono stolarkę drzwiową, podłogi wyłożono okładziną termozgrzewalną, odmalowano pokoje mieszkalne. Sala wykładowa na terenie ośrodka, gdzie prowadzone są zajęcia z psychologiem i wychowawcą. Stan sanitarno porządkowy i techniczny obiektu dobry. IV.2.2. W Pile przy al. Niepodległości budynek wolnostojący, piętrowy jest własnością gminy Piła, pozostaje w zarządzenie Miejskiego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej; finansowanie jak wyżej. W ośrodku przebywa 9 kobiet (w wieku lat); maksymalna ilość osób to 20. Ciepła woda i ogrzewanie z cieplika miejskiego; posiłki w ramach cateringu dowożone z domu przy ul. Długosza. W budynku na każdej kondygnacji węzły sanitarne, w piwnicy wydzielona pralnia z pralnicą; stan sanitarno porządkowy i techniczny dobry. IV.3. Hotele w ewidencji 8 obiektów, stan bez zmian; wszystkie skontrolowane, przeprowadzono 11 kontroli sanitarnych. Wszystkie zlokalizowane w miastach zaopatrzone w wodę bieżącą z wodociągów publicznych; zlokalizowane na wsiach ścieki odprowadzają do zbiorników bezodpływowych, posiadają umowy z uprawnionymi podmiotami na ich wywóz. Posiadają umowy na odbiór odpadów komunalnych, postępowanie z bielizną brudną i czystą prawidłowe, pranie odbywa się w pralniach własnych lub zewnętrznych; kołdry i poduszki postępowanie jak z bielizną najczęściej prane i dezynfekowane 1 x w roku, materace są dezynfekowane 1 x w roku. Zaopatrzenie w środki czystości i dezynfekcyjne dostateczne. Stan sanitarny pokoi hotelowych, ciągów komunikacyjnych, sanitariatów i zaplecza dobry. Hotel Cieszymir w Rudej k/wyrzyska; po zmianie właściciela; przeprowadzono remont węzłów sanitarnych zlokalizowanych przy każdym z 16 pokoi, odmalowano pokoje, częściowo wymieniono meble. 46

47 IV.4. Motele w ewidencji 2 motele zlokalizowane w Pile, stan bez zmian, skontrolowane; motele są kategoryzowane. Zaopatrzenie w wodę bieżącą z wodociągu publicznego, odprowadzenie do sieci kanalizacyjnej publicznej. Motele posiadają umowy na odbiór odpadów komunalnych. Postępowanie z bielizną brudną i czystą prawidłowe, pranie odbywa się w pralniach zewnętrznych; kołdry i poduszki postępowanie jak z bielizną najczęściej prane i dezynfekowane 1 x w roku, materace są dezynfekowane 1 x w roku. Zaopatrzenie w środki czystości i dezynfekcyjne dostateczne. Stan sanitarny pokoi hotelowych, ciągów komunikacyjnych, sanitariatów i zaplecza dobry. IV.5. Pensjonaty w ewidencji 2 pensjonaty. Pensjonat w Białośliwiu zmienił użytkownika, który nie wprowadził żadnych zmian w obiekcie i zasadach jego funkcjonowania; skontrolowane, przeprowadzono 2 kontrole sanitarne. Odpady komunalne z obu pensjonatów są odbierane zgodnie z umową. Bielizna pościelowa prana w pralniach zewnętrznych, koce, kołdry i poduszki, które prane są 1 x w roku. Zaopatrzenie w środki czystości i dezynfekcyjne dostateczne. Stan sanitarny pokojów hotelowych, ciągów komunikacyjnych, sanitariatów dobry. IV.6. Inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie w ewidencji 29 obiektów, ubyły 2 Zajazd Tarcza w Pile i gospodarstwo agroturystyczne w Dźwiersznie Wielkim gm. Łobżenica; uruchomiono ośrodek Półwysep Sielanka w Dźwiersznie Małym gm. Łobżenica. Skontrolowano 16 obiektów, przeprowadzono 17 kontroli sanitarnych. W grupie tej znajdują się m.in. pokoje hotelowe, ośrodki wypoczynkowe ( Geovita w Pile, Malwa w Luchowie), dom pielgrzyma oraz gospodarstwa agroturystyczne). Zaopatrzenie w wodę wodociągową z wodociągów publicznych lub z ujęć własnych - gospodarstwa agroturystyczne. Odprowadzenie nieczystości do kanalizacji publicznej lub do zbiorników bezodpływowych. Odpady komunalne gromadzone w kontenerach lub pojemnikach i usuwane na bieżąco. Ośrodek wypoczynkowy Półwysep Sielanka w Dźwiersznie Małym gm. Łobżenica nowy obiekt, położony nad jeziorem Stryjewo z 700 m linią brzegową z plażą (brak kąpieliska), graniczący z lasem. Na wyposażeniu ośrodka wypożyczalnia sprzętu wodnego (kajaki, rowery wodne i kajaki). Na terenie ośrodka 2 domki letniskowe (planowana jest budowa następnych), miejsce na przyczepy campingowe i pole namiotowe; wybudowano pomieszczenia sanitarne z toaletami damskimi, męskimi, prysznicami i stanowiskiem mycia naczyń. Obiekt dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Stanowiska dla wędkarzy. Dom Pielgrzyma w Górce Klasztornej gm. Łobżenica obiekt całoroczny; 2 budynki z miejscami noclegowymi dla 140 osób, przystosowane dla potrzeb osób niepełnosprawnych; każdy pokój z węzłem sanitarnym; pokoje 2, 3, 4 i 5 osobowe. Zaopatrzenie w środki czystości i dezynfekcyjne dostateczne. Stan sanitarno techniczny pomieszczeń, zaplecza, sanitariatów 47

48 dobry. Gospodarstwa agroturystyczne coraz częściej proponują atrakcje dla wypoczywających: w postaci placów zabaw dla dzieci z huśtawkami, zjeżdżalniami i trampolinami, maneży koni, powożenia bryczką, kortów tenisowych, boisk do różnych gier w piłkę, zagród ze zwierzętami (konie, daniele, sarny) i ptactwem (perliczki, pawie, papugi, bażanty, dzikie gęsi, indyczki, kury ozdobne) itd.; organizowane są wycieczki rowerowe, grzybobranie, wędkowanie, grillowanie, ambony widokowe. Zaopatrzenie w środki czystości i dezynfekcyjne we wszystkich placówkach dostateczne. Stan sanitarno - porządkowy dobry. Rysunek 4. Centrum Konferencji i Rekreacji GEOVITA w Pile Płotki ( fot. Agnieszka Wnuk Urbańska) IV.7. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej W 2018 roku w powiecie pilskim pod nadzorem znajdowało się 293 zakładów fryzjersko kosmetycznych, w tej grupie zakładów rok rocznie następują znaczne zmiany. Skontrolowano 98 obiektów, w których przeprowadzono 102 kontrole sanitarne; stan sanitarno porządkowy zakładów dobry. Tabela 6. Ilość zakładów w ewidencji PSSE w Pile w porównaniu z rokiem poprzednim Zakłady fryzjerskie Zakłady kosmetyczne Zakłady odnowy biologicznej Rok Stan na dzień Liczba Przybyło Ubyło obiektów skontrolowanych Przeprowadzonyc h kontroli Zakłady tatuażu Inne zakłady, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna usługa Razem

49 Tabela 7. Zakłady odnowy biologicznej w ewidencji PSSE w Pile rodzaj obiektu liczba obiektów w ewidencji liczba obiektów skontrolowanych liczba przeprowadzony ch kontroli liczba obiektów ze stwierdzonymi nieprawidłowościami rodzaj stwierdzonych nieprawidłowośc i solaria siłownie fitness club gabinet masażu Inne: Roletic, fizjoterapia* * fizjoterapia wchodząca w skład PWSZ w Pile, funkcjonują tu pracownie wykorzystywane są do celów dydaktycznych i komercyjnych. Tabela 8. Rodzaj prowadzonej sterylizacji stosowanych narzędzi Rok Sterylizator kulkowy Autoklaw Chemiczna Wykonywana przez firmę zewnętrzną Zakłady kosmetyczne Inne zakłady, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna usługa Autoklawy własne użytkowane w ww. zakładach to: Tanda D 3 szt., SonClass 3 szt., Autoklaw Activeshop, Serii Sun II klasa B, B-Class Woson rok prod. 2013, Kiget rok prod.2011, Autoklaw Steamjet, TANZO C18L, Tanda 18 L rok prod. 2016, SUN II klasa rok prod. 2016, SUN II klasa b - rok prod. 2014, SUN II klasa b - rok prod. 2017, Activeshop, Song r. prod. 2015, Exata r.prod. 1998, Kanzo Vacum 2016,Woson Autoklaw Tanco. Zewnętrzna sterylizacja wykonywana w: Szpitalu Specjalistycznym w Pile 5 przypadków; gabinety stomatologiczne 4 przypadki; salon kosmetyczny - 1 przypadek. Pozostałe obiekty: stosują sprzęt jednorazowego użytku i kremy np. do zmiękczania skórek; część zakładów posiada zezwolenia (i warunki lokalowe) do prowadzenia działalności więcej niż jednej, ale ogranicza się wyłącznie do działalności fryzjerskiej; w grupie tej znajdują się zakłady, w których oprócz działalności fryzjerskiej, w wydzielonym pomieszczeniu znajduje się łóżko solarium. 49

50 Rysunek 5.Gabinet Kosmetyczny w Pile (fot. Agnieszka Wnuk - Urbańska) IV.8. Obiekty komunikacji publicznej Do tej grupy zaliczono dworce i stacje kolejowe, dworce autobusowe. IV.8.1. Dworce autobusowe tylko w mieście 2 obiekty, oba skontrolowane. Przeprowadzono 2 kontrole sanitarne; są to dworce w Pile i Wyrzysku. Stan sanitarno porządkowy i techniczny dworców dobry. Na dworcach funkcjonują poczekalnie i toalety dla podróżnych z bieżącą ciepłą i zimną wodą. Odpady komunalne wywożone z obiektów na podstawie zawartej umowy. IV.8.2. Dworce i stacje kolejowe 5 obiektów, nadzorowi podlega 11 podmiotów, które prowadzą działalność na terenie dworca i poszczególnych stacji. Ogółem przeprowadzono 12 kontroli sanitarnych. Na stacjach kolejowych poczekalnie i toalety typu toy- toy podlegają jednej firmie; natomiast pojemniki na odpady przed budynkiem i na peronach innej firmie kolejowej stan sanitarno techniczny zadowalający; zawarte są umowy na odbiór odpadów; w pomieszczeniach dla pracowników woda bieżąca ciepła i zimna, odprowadzenie do kanalizacji. Na dworcu PKP w Pile działają 3 przedsiębiorstwa kolejowe dworzec po kapitalnym remoncie. Stan sanitarno porządkowy i techniczny bardzo dobry. Obiekt dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych windy. IV.9. Transport publiczny i specjalistyczne środki transportu Skontrolowano łącznie 40 środków transportu publicznego: 12 autobusów, stan sanitarno techniczny i porządkowy dobry w tym: 8 autobusów komunikacji miejskiej MZK w Pile; ogółem jest 51 autobusów, w tym 98% przystosowanych dla potrzeb osób niepełnosprawnych; stan sanitarno porządkowy i techniczny ocenianych środków dobry. Autobusy zakładów komunikacji miejskiej myte są wewnątrz codziennie, natomiast z zewnątrz 1 x na 2 dni po zakończonym kursie lub częściej w miarę potrzeb. Czyszczenie parowe tapicerek autobusów przeprowadzane jest okresowo przez firmę zewnętrzną lub w miarę potrzeb. Odpady komunalne gromadzone są w workach foliowych a następnie wrzucane do kontenerów i odbierane przez uprawnioną 50

51 firmę. Dla potrzeb kierowców na pętlach autobusowych ustawiono 9 toalet typu Toy-Toy, są one opróżniane i dezynfekowane przez firmę zewnętrzną 1 x w tygodniu, 4 autobusy PKS komunikacji międzymiastowej kompleksowe sprzątanie autobusów na zakończenie dnia odbywa się w bazie PKS w Pile przy ul. Przemysłowej, natomiast bieżącego sprzątania między kursami dokonuje osoba zatrudniona na dworcu PKS w Pile przy ul. Kwiatowej, 2 pociągi szynobusy stan sanitarno porządkowy i techniczny bardzo dobry, 1 środek transportu do przewozu chorych, kierowca posiadał opracowane procedury m.in. sprzątania, postępowania po zainfekowaniu pojazdu płynami ustrojowymi, myte i sprzątane na bieżąco, 24 samochody do przewozu zwłok i szczątków. Łącznie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile sprawuje nadzór nad 23 samochodami do przewozu zwłok i szczątków ludzkich należącymi do 12 zakładów pogrzebowych; pozostały środek transportu należał do zakładu pogrzebowego, które dokonywał transportu szczątków po ekshumacji. W powiecie pilskim Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile kontroluje każdy nowy specjalistyczny środek transportu wydając zezwolenie na transport zwłok lub szczątków w formie opinii sanitarnej. Wydano 3 opinie sanitarne dotyczące zezwolenia na użytkowanie nowych środków transportu do przewozu zwłok i szczątków ludzkich. Środki transportu wewnątrz myte i dezynfekowane są na terenie zakładu pogrzebowego po każdym przewozie zwłok/szczątków ludzkich środkami dezynfekcyjnymi o szerokim spektrum działania, natomiast z zewnątrz środki transportu myte są w myjniach samochodowych, z którymi zakłady pogrzebowe mają podpisane umowy. Do dezynfekcji skóry rąk przez pracowników zakładów pogrzebowych używane są specjalistyczne preparaty dezynfekcyjne w postaci sprayu znajdujące się na stanie środków transportu do przewozu zwłok i szczątków ludzkich, w żelu przy punktach wodnych. Odpady potencjalnie zakaźne gromadzone są w jednorazowych workach koloru czerwonego i obierane przez specjalistyczne firmy zajmujące się ich przewozem i utylizacją. Stan sanitarno porządkowy i techniczny samochodów bardzo dobry, 1 tramwaj wodny, który jest w sezonie letnim atrakcyjnym uzupełnieniem transportu miejskiego autobusowego; stan sanitarno porządkowy i techniczny bardzo dobry; wyprodukowany i wodowany w 2014 roku. IV.10. Ustępy publiczne i ogólnodostępne Ustępy publiczne ogółem 32 ustępy. Stan sanitarno porządkowy i techniczny zachowany. Znajdują się tylko w Pile. 51

52 IV Stałe skanalizowane 5 ustępów, wszystkie skontrolowane, przeprowadzono 9 kontroli sanitarnych. W jednym przypadku nałożono mandat karny w wysokości 100,- zł. za brak bieżącej czystości i dezynfekcji, wystawiono 1 decyzję rachunkową za kwestionowaną kontrole sanitarną; podmiot zawiesił działalność na okres zimy. IV Tymczasowe nieskanalizowane 27 ustępów. Zarząd Dróg i Zieleni w Pile wystąpił do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile o zaopiniowanie usytuowania przenośnych kabin sanitarnych przy cmentarzach oraz na terenach zielonych Piły. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w każdym roku opiniuje miejsca, w których mają zostać ustawione toy-toy przenośne kabiny sanitarne. Są to: Park Miejski im. Stanisława Staszica w Pile, Park na Wyspie, Bulwary Chatellerault ze ścieżkami pieszo rowerowymi, okolice Muzeum Okręgowego, cmentarze pilskie (czynny i zabytkowe), boisko, plac zabaw, Miasteczko Ruchu Drogowego, parking dla TIR-ów. Serwisowaniem kabin zajmuje się firma WC SERWIS Sp. z o. o., Spółka Komandytowa ul. Szybowa 2, Zabrze, filia Czerwonak ul. Gdyńska 139. Opróżnianie toalet odbywa się dwa razy w tygodniu w poniedziałki i piątki (kabiny na parkingu TIR-ów 1 x tygodniu). Nieczystości płynne są wypompowywane z pojemnika znajdującego się w kabinie, która jest oczyszczona urządzeniem wysokociśnieniowym, suszona i spryskiwana preparatem odkażającym Premiere Plus X. Po zakończonej dezynfekcji uzupełniany jest papier toaletowy. Stan sanitarno porządkowy i techniczny dobry. Rysunek 6.Toaleta typu Toy-Toy w Parku Miejskim (fot. Agnieszka Wnuk-Urbańska) 52

53 IV Ustępy ogólnodostępne 17 ustępów, stan bez zmian, skontrolowano 15, przeprowadzono 21 kontroli sanitarnych. Stan sanitarno porządkowy i techniczny dobry. W roku sprawozdawczym złożono anonimową skargę na ustęp przy markecie, przeprowadzona kontrola sanitarna nie potwierdziła zasadności skargi. IV.11. Kąpieliska śródlądowe W sezonie kąpielowym od 15 czerwca do 15 września 2018 roku w ewidencji znajdowały się 2 kąpieliska raportowane do UE: Płotki i Piaszczyste, organizatorem kąpielisk jest Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Pile, ul. Bydgoska 76; klasyfikowane są jako doskonałe. Łącznie z kąpielisk zbadano 10 próbek wody: w ramach kontroli urzędowej przed sezonem 2 próbki; w ramach kontroli wewnętrznej w sezonie 8 próbek; przeprowadzono 4 kontrole protokolarne. Wydano 10 bieżących ocen jakości wody w kąpieliskach zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli o przydatności wody do kąpieli. Stan sanitarno porządkowy infrastruktury dobry. IV.12. Pływalnie W 2018 roku w ewidencji znajdowały się 4 pływalnie kryte. Skontrolowano 3 pływalnie; pływalnia w Wyrzysku od 2016 roku w remoncie. Ogółem przeprowadzono 628 kontroli. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach (Dz.U. z 2015r., poz.2016) przeprowadzono badanie wody w zakresie oznaczeń mikrobiologicznych (w tym ciepłej wody w kierunku Legionelli sp.) i fizykochemicznych. Łącznie do badań laboratoryjnych pobrano 809 próbek wody (170 w ramach kontroli urzędowych i 639 w ramach kontroli wewnętrznej zlecanej przez administratora obiektu) oraz 95 próbek wody ciepłej z instalacji wewnętrznej do badań w kierunku bakterii z rodzaju Legionella sp.. Bieżący stan sanitarno-higieniczny obiektów dobry. Ocena roczna obiektów dobra. IV WODNIK Piła, ul. Kossaka właścicielem jest Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Pile, ul. Bydgoska 76. Jest to basen miejski, kryty, całoroczny i ogólnodostępny; wyłączony z eksploatacji był w okresie r., obiekt zakończył działalność. Źródłem zaopatrzenia w wodę jest wodociąg publiczny Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Pile. Ogółem przeprowadzono 78 kontroli. Do badań laboratoryjnych pobrano 87 próbek wody, w tym 18 próbek w ramach kontroli urzędowej i 69 próbek w ramach kontroli wewnętrznej). Ocena roczna obiektu dobra. 53

54 Tabela 9. Liczba pobranych próbek wody w ramach kontroli urzędowej i wewnętrznej w 2018 roku Rodzaj kontroli Liczba próbek bakteriologia Liczba próbek fizykochemia ogółem w tym ile z przekroczeniami przekroczone parametry Kontrola urzędowa Kontrola wewnętrzna suma W ramach kontroli wewnętrznej pobrano 10 próbek wody ciepłej z instalacji wewnętrznej do badań w kierunku bakterii z rodzaju Legionella. IV Pływalnia Relaks w Kaczorach, ul. Dziembowska 22 - właścicielem jest Urząd Gminy Kaczory, ul. Dworcowa 22. Jest to basen wiejski, kryty, całoroczny, ogólnodostępny; wyłączony z eksploatacji od 01 do 31 lipca 2018r. Źródłem zaopatrzenia w wodę jest wodociąg publiczny zarządzany przez Urząd Gminy Kaczory. Przeprowadzono 288 kontroli. Ogółem do badań laboratoryjnych pobrano 287 próbek wody, w tym 57 próbek w ramach kontroli urzędowej i 230 próbek w ramach kontroli wewnętrznej. Bieżący stan sanitarno-higieniczny obiektu dobry. Ocena roczna obiektu dobra. Rysunek 7.Stacja uzdatnia wody na pływalni Relaks w Kaczorach(fot. Katarzyna Jabłońska) Tabela 10.Liczba pobranych próbek wody w ramach kontroli urzędowej i wewnętrznej w 2018r. Rodzaj kontroli Liczba próbek bakteriologia Liczba próbek fizykochemia ogółem w tym ile z przekroczeniami przekroczone parametry Kontrola urzędowa Kontrola wewnętrzna suma W ramach kontroli wewnętrznej pobrano 34 próbki wody ciepłej z instalacji wewnętrznej do badań w kierunku bakterii z rodzaju Legionella. 54

55 Kabina solna Wanna z hydromasażem Niecka sportowa Rysunek 8. Pływalnia Relaks ul. Dziembowska, Kaczory (fot. Katarzyna Jabłońska) IV Park wodny - Centrum Rekreacji Wodnej AQUA-PIL w Pile, ul. Grottgera 4, który jest właścicielem obiektu. Jest to obiekt miejski, kryty, całoroczny, ogólnodostępny; nieczynny od r. do r.. Źródłem zaopatrzenia w wodę jest wodociąg publiczny Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Pile. Przeprowadzono 262 kontrole. Ogółem do badań laboratoryjnych pobrano 435 próbek wody, w tym 95 próbek w ramach kontroli urzędowej i 340 próbek w ramach kontroli wewnętrznej. Bieżący stan sanitarno-higieniczny obiektu dobry. Ocena roczna obiektu dobra. Tabela 11.liczba pobranych próbek wody w ramach kontroli urzędowej i wewnętrznej w 2018r. Rodzaj kontroli Liczba próbek bakteriologia Liczba próbek fizykochemia ogółem w tym ile z przekroczeniami przekroczone parametry Kontrola urzędowa Kontrola wewnętrzna suma W ramach kontroli wewnętrznej pobrano 51 próbek wody ciepłej z instalacji wewnętrznej do badań w.kierunku bakterii z rodzaju Legionella. V Tereny rekreacyjne w ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 21 terenów rekreacyjnych. Ogółem skontrolowano 11 obiektów, przeprowadzono 13 kontroli sanitarnych, stan sanitarno porządkowy i techniczny dobry. W grupie terenów rekreacyjnych znajdują się piaskownice należące do 15 jednostek tj. do spółdzielni mieszkaniowych i jednostki 55

56 samorządu terytorialnego. Stan sanitarno porządkowy dobry, piasek wymieniany jest w piaskownicach co najmniej 1 raz w roku wiosną. Zarejestrowane w tej grupie tereny wypoczynkowe z plażami nad dwoma kąpieliskami kontrowane były dwa razy w sezonie. Fitness na świeżym powietrzu w Pile ze ścieżkami zdrowia i stacjami wyposażonymi w różne urządzenia do ćwiczeń w parku przy ul. Ceglanej oraz przy placu zabaw przy ul. Śniadeckich. Są to: równoważnie, zestawy do podciągania - drążek trzystopniowy dostosowany do wzrostu i możliwości ćwiczącego, przeplatanka - ścianka wspinaczkowa, urządzenia do ćwiczeń mięśni brzucha, dolnego odcinka grzbietu i pośladków (orbitrek, biegacz wolnostojący, trasa nożna, twister, wioślarz, wahadło), płotki wielofunkcyjne - możliwość pokonania płotków skacząc, przechodząc nad i pod płotkiem, obiegając slalomem. Obiekty bardzo dobre. Rysunek 9. Plac zabaw dla dzieci z piaskownicą i plac do ćwiczeń fitness w Pile (fot. Dorota Freza) Park miejski im. Stanisława Staszica w Pile. W centralnej części staw z dwoma wyspami obok secesyjna, żelazna altana, przez park przepływa strumyk; 2 place zabaw dla dzieci, 2 fontanny, labirynt z żywopłotu; 4 toalety typu Toy toy czynne w okresie od kwietnia do końca października; na terenie parku 50 pojemników na odpady komunalne i 10 na psie odchody. Stan sanitarno porządkowy całego terenu dobry. Rysunek 10. Park Miejski im. Stanisława Staszica w Pile (fot. Dorota Freza) 56

57 Największym pilskim parkiem jest śródmiejski Park na Wyspie, w którym organizowane są letnie koncerty muzyczne w muszli koncertowej i festyny. Sztuczny staw stał się matecznikiem ptactwa wodnego. W Parku istnieje duży plac zabaw dla dzieci, droga pieszo-rowerowa wzdłuż rzeki Gwda. Zorganizowano punkt czerpania wody zdatnej do spożycia. Jest tu przystań dla kajaków, łodzi i tramwaju wodnego Grandolina, który uzupełnia transport miejski w sezonie letnim. Przy fontannie tabliczka z informacją o zakazie kąpieli. Na terenie 7 toalet typu toy-toy. Obiekt bardzo dobry. Skansen Osiek gm. Wyrzysk na powierzchni 13 ha, 28 dużych obiektów architektonicznych: chałupy i zabudowania gospodarcze z okresu od XVIII do początków XX wieku; kościół, kuźnia, tartak, karczma, szkoła wiejska, warsztaty rzemieślnicze, sklep oraz mała architektura: kapliczki przydrożne, piece chlebowe, studnie, piwnica ziemna. Muzeum czynne cały rok z wyjątkiem listopada. Organizowane są tu imprezy plenerowe. Dla odwiedzających toalety w pełni wyposażone. Stan sanitarno porządkowy bardzo dobry. IV.14.1.Cmentarze w 2018 roku pod nadzorem sanitarnym znajdowało się 46 cmentarzy, skontrolowano 23, przeprowadzono 25 kontroli sanitarnych, stan sanitarno porządkowy dobry, odpady wywożone na bieżąco. Przybył 1 cmentarz; część istniejącego cmentarza parafialnego w Szydłowie została przekazana pod zarząd gminy i jest to cmentarz komunalny. Na 4 cmentarzach są kostnice: Ujście, Wyrzysk, Wysoka, Łobżenica. Ww. kostnicach woda bieżąca zimna dostępna jest wyłącznie w okresie wiosenno letnio jesiennym; pomieszczenia nieogrzewane. Do dezynfekcji pomieszczeń najczęściej używane są: ACE, DOMESTOS, CLOROX. Zarządcy cmentarzy posiadają umowy na wywóz odpadów, często ustawione są pojemniki na odpady segregowane; odpady wywożone są systematycznie. IV Domy przedpogrzebowe w ewidencji 1 obiekt na cmentarzu komunalnym w Pile, skontrolowany. W obiekcie znajdują się m.in.: chłodnie indywidualne, sala chłodzona, pomieszczenia przygotowania zwłok do pochówku, zespół pomieszczeń sekcyjnych, zespół pomieszczeń socjalnych dla pracowników, łazienka z w-c dla przedstawicieli innych zakładów pogrzebowych dowożących zwłoki i wykonujących czynności związane z przygotowaniem zmarłego do pochówku. We wszystkich pomieszczeniach (z wyjątkiem 2 pomieszczeń ceremonialnych) umywalki z bieżącą wodą ciepłą i zimną. Stan sanitarno techniczny bardzo dobry. 57

58 IV.15. Inne obiekty użyteczności publicznej W grupie tej zarejestrowało 85 obiektów, skontrolowano 47. W wyniku przeprowadzonych 62 kontroli sanitarnych, wydano 252 decyzje administracyjne, 6 postanowień oraz 3 opinie: 3 decyzje administracyjne zatwierdzające: Laboratorium Biochemik w Śmiłowie gm. Kaczory, laboratorium Eko Projekt Pszczyna i laboratorium Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Pile, 248 decyzji administracyjnych o wyrażeniu zgody Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile na ekshumację zwłok i szczątków ludzkich, 1 decyzję administracyjną określającą warunki wywozu zwłok poza granicę Polski, 6 postanowień określających warunki sprowadzenia zwłok i szczątków osób zmarłych poza granicami Polski, 3 opinie sanitarne dotyczące zezwolenia na użytkowanie środka transportu do przewozu zwłok i szczątków ludzkich. Nałożono 1 mandat karny na kwotę 200,-zł. Rozpatrzono jedną interwencję, która dotyczyła nieprawidłowości w magazynie należącym do zakładu pogrzebowego. IV.15.1.Targowisko Miejskie w Wysokiej teren utwardzony, częściowo ogrodzony, wyposażony w kontenery na odpady komunalne, opróżniane 1 raz w tygodniu; w wolnostojącym budynku toalety z 2 węzłami sanitarnymi z bieżącą ciepłą i zimną wodą, zimą ogrzewane elektrycznie. Stan sanitarno - porządkowy dobry. IV Zakłady pogrzebowe: 2 zakłady pogrzebowe dzierżawią kostnice i chłodnie od zarządcy cmentarza (Wyrzysk, Wysoka), 2 należą do zarządców cmentarzy, na których się znajdują (Piła, Ujście) i udostępniają pozostające w dyspozycji kostnice pozostałym zakładom pogrzebowym, kostnica w Łobżenicy należy do parafii i znajduje się w podziemiach kościoła, na terenie 14 cmentarzy znajdują się kaplice bez kostnicy; zwłoki są przywożone na 2 godziny przed ceremonią pogrzebową, pogrzeb najczęściej odbywa się po 3 dobach od zgonu. Zwłoki osób zmarłych w szpitalach przewożone są do domu przedpogrzebowego tuż przed ceremonią (przechowywanie w chłodni szpitalnej bezpłatnie). Osoby zmarłe w domu przewożone są po 2 godzinach od stwierdzenia zgonu do domów przedpogrzebowych lub kostnic cmentarnych, w domach przedpogrzebowych znajdujących się na terenie powiatu pilskiego jest dostęp do wody zimnej w sezonie wiosenno jesiennym, natomiast na zimę zawór wody jest zamykany z powodu braku ogrzewania tych pomieszczeń, 58

59 domy przedpogrzebowe i kostnice posiadają opracowane procedury korzystania z chłodni i sali ceremonialnej w kaplicy oraz sprzątania i dezynfekcji pomieszczeń. Do dezynfekcji pomieszczeń najczęściej używane są: ACE, DOMESTOS, CLOROX, na terenie cmentarza komunalnego w Pile rozstawionych jest 8 kabin sanitarnych typu TOY TOY przez cały rok, natomiast w okresie od października do listopada dostawione są dodatkowe kabiny, pomieszczenia, w których działają zakłady pogrzebowe spełniają funkcję biura z pomieszczeniami socjalnymi dla pracowników. Stan sanitarno-porządkowy skontrolowanych pomieszczeń należących do zakładów pogrzebowych ocenia się, jako dobry. IV Postępowanie ze szczątkami i zwłokami ludzkimi Nie stwierdza się uchybień w postępowaniu ze zwłokami i szczątkami. W 2018 r. wydano 248 decyzji administracyjnych o wyrażeniu zgody Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile na ekshumację zwłok i szczątków ludzkich, 1 decyzję administracyjną określającą warunki wywozu zwłok poza granicę Polski, 6 postanowień określających warunki sprowadzenia zwłok i szczątków osób zmarłych poza granicami Polski. Przedstawiciele Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego prowadzili nadzór nad ekshumacjami, które przeprowadzane były zgodnie z wymogami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz. U. z 2001r. Nr 153, poz z późn. zm.). Pracownicy zakładów pogrzebowych, przeprowadzający ekshumacje posiadali odzież ochronną (kombinezony, rękawice jednorazowe, maski jednorazowe), które po wykonanych czynnościach traktowane były, jako odpad niebezpieczny. IV Transport zwłok Łącznie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile sprawuje nadzór nad 22 samochodami do przewozu zwłok i szczątków ludzkich należącymi do 11 zakładów pogrzebowych. W powiecie pilskim Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile kontroluje każdy nowy specjalistyczny środek transportu wydając zezwolenie na transport zwłok lub szczątków w formie opinii sanitarnej. W 2018 roku skontrolowano 23 środki transportu do przewozu zwłok i szczątków ludzkich, w tym 12 środków transportu należało do zakładów pogrzebowych działających na terenie powiatu pilskiego, natomiast 8 zostało skontrolowanych podczas ekshumacji nadzorowanej - należały one do zakładu pogrzebowego spoza powiatu pilskiego. Wydano również 3 opinie sanitarne dotyczące zezwolenia na użytkowanie środka transportu do przewozu zwłok i szczątków ludzkich. Środki transportu wewnątrz myte i dezynfekowane są na terenie zakładu pogrzebowego po każdym przewozie zwłok/szczątków ludzkich środkami dezynfekcyjnymi o szerokim spektrum 59

60 działania. Natomiast z zewnątrz środki transportu myte są w myjniach samochodowych, z którymi zakłady pogrzebowe mają podpisane umowy. Do dezynfekcji skóry rąk przez pracowników zakładów pogrzebowych używane są specjalistyczne preparaty dezynfekcyjne w postaci sprayu znajdujące się na stanie środków transportu do przewozu zwłok i szczątków ludzkich, w żelu przy punktach wodnych. IV Nieprawidłowości Dnia 07 marca 2018r. przeprowadzono kontrolę sanitarną na terenie magazynu należącego do jednych z zakładów pogrzebowych działających na terenie powiatu pilskiego, która została przeprowadzona w związku z interwencją telefoniczną dotyczącą porozrzucanych rękawiczek jednorazowych wokół magazynu oraz zakrwawionych białych worków wnoszonych do magazynu przez jego pracowników. Podczas kontroli stwierdzono, iż worki z odpadami niebezpiecznymi o kodzie są nieprawidłowego koloru, nie są zamknięte oraz nie są odpowiednio oznakowane. Za stwierdzone nieprawidłowości ukarano podmiot mandatem karnym w wysokości 200,-zł.. Skarga nie potwierdziła się, otoczenie było wysprzątane. Przeprowadzona kontrola sprawdzająca, nie wykazała żadnych nieprawidłowości w obiekcie. Rysunek 11. Magazyn zakładu pogrzebowego w Pile (fot. Dorota Freza) 60

61 Tabela 12. Inne obiekty użyteczności publicznej w latach Lp. Grupy obiektów Liczba obiektów Liczba skontrolowanych w Sklepy medyczne sprzęt ortopedyczny Domy kultury i kina Parkingi przydrożne Pralnie wodne i chemiczne Stacje paliw Stadiony i hale sportowe Targowiska Zakłady pogrzebowe Różne Razem Różne to m.in.: Laboratoria występujące do PPIS w Pile o zatwierdzenie badań próbek wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, Studio tańca, zakłady zajmujące się usuwaniem nieczystości stałych i ciekłych, Miejski Zakład Komunikacji w Pile, Baza PKS w Pile, gdzie dokonuje się generalnego sprzątania autobusów, wymiany pokrowców na zagłówkach itd. oraz wysypiska i sortownie odpadów. IV.16. Interwencje ludności, mieszkańców powiatu pilskiego W 2018 roku rozpatrywano 14 interwencji złożonych przez mieszkańców powiatu pilskiego; żadna nie dotyczyła wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi: 1. Interwencja właściciela domu jednorodzinnego żądającego opinii PIS dot. zniszczeń jakich dokonał lokator; skarga bezprzedmiotowa. 2. Interwencja telefoniczna dot. występowania znacznej ilości krocionogów w otoczeniu budynków mieszkalnych przekazano do administratora budynku tj. dyrektora Szpitala Specjalistycznego w Pile. 3. Interwencja dot. zrzutu nieczystości ciekłych do strumienia przekazano do Prezydenta miasta Piły; kontrola potwierdziła zdarzenie, zobowiązano właściciela nieruchomości do usunięcia przyczyn wycieku nieczystości do środowiska. Zobowiązanie wyegzekwowano. 4. Interwencja dot. nieprawidłowego postępowania z nieczystościami ciekłymi, przekazano do Urzędu Gminy w Białośliwiu, który poinformował o budowie przydomowej oczyszczalni ścieków i prowadzonym nadzorze w wymienionej posesji. 5. Interwencja anonimowa, mailowa dot. braku ubikacji w budynku gminnym przekazano do Urzędu Gminy w Białośliwiu. 61

62 6. Interwencja anonimowa dot. złego stanu sanitarnego w-c przy markecie, przeprowadzona kontrola sanitarna nie potwierdziła informacji skarga niezasadna. 7. Interwencja dot. nieprawidłowego gromadzenia odpadów stałych segregowanych, po długotrwałym postępowaniu wyjaśniającym ze stronami ustalono, iż skarga jest bezzasadna. 8. Interwencja dot. złego stanu sanitarnego w mieszkaniu sąsiada i na wspólnej klatce schodowej przekazano wg. kompetencji do Urzędu Miasta i Gminy Wysoka. 9. Interwencja dot. pluskiew w mieszkaniu sąsiada, które rozprzestrzeniają się w częściach wspólnych budynku oraz przechodzą do mieszkań sąsiednich przekazano do zarządcy budynku. 10. Interwencja żądająca inspekcji w mieszkaniu sąsiada w związku z podejrzeniem występowania pluskiew w mieszkaniu sąsiada, które rozprzestrzeniają się w częściach wspólnych budynku oraz przechodzą do mieszkań sąsiednich, poinformowano uprawnieniach PIS oraz o możliwych do podjęciach działaniach; w tej samej sprawie PPIS w Pile udzielił odpowiedzi Komendzie Policji w Pile. 11. Interwencja dot. złych warunków natury sanitarnej podczas usługi kosmetycznej wykonanej 3 miesiące przed zgłoszeniem sprawy PPIS w Pile; poinformowano interweniującą iż obiekt był w tym czasie kontrolowany i wdrożono postepowanie administracyjno egzekucyjne w związku ze stwierdzonymi uchybieniami. 12. Interwencja dot. mieszkania zlokalizowanego w Trzciance przekazano wg. kompetencji do PPIS w Czarnkowie. 13. Interwencja dot. Jeziora Leśnego w Stobnie gm. Trzcianka - przekazano wg. kompetencji do PPIS w Czarnkowie. 14. Interwencja dot. obiektu w miejscowości Biała gm. Trzcianka - przekazano wg. kompetencji do PPIS w Czarnkowie. 62

63 Podsumowanie Stan sanitarno techniczny obiektów użyteczności publicznej ulega systematycznej poprawie, jednak zmiany przepisów prawnych zwalniające podmioty z uzyskiwania opinii sanitarnej dla nowo utworzonych podmiotów spowoduje, że będą one powstawać w warunkach nie spełniających zasad ogólnobudowlanych oraz sanitarnych ogółem Wykres 3. Ogólna liczba obiektów użyteczności publicznej będąca pod nadzorem Sekcji Higieny Komunalnej w latach

64 V. STAN SANITARNY PODMIOTÓW WYKONUJĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ LECZNICZĄ V. Stan sanitarny zakładów służby zdrowia Nadzór sanitarny sprawowany przez Powiatową Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Pile nad podmiotami wykonującymi działalność leczniczą wiąże się z oceną warunków, w jakich udzielane są świadczenia profilaktyczno lecznicze. W powiecie pilskim w 2018r. skontrolowano 244 z 409 placówek służby zdrowia prowadzących działalność, przeprowadzono 270 kontroli sanitarnych. Tabela 13. Podmioty wykonujące działalność leczniczą w latach Rodzaj placówki Rok Liczba obiektów w ewidencji Liczba skontrolowanych obiektów % obiektów skontrolowanych Podmioty lecznicze Praktyki lekarskie Praktyki pielęgniarskie Inne usługi medyczne Razem Liczba przeprowadzonych kontroli , , , , , , , , , ,7 270 V.1. Zakłady lecznicze prowadzące stacjonarną działalność V.1.1. Ars Medical sp. z o.o., Piła al. Wojska Polskiego 43 Jest to szpital stacjonarny połączony z częścią ambulatoryjną. W roku sprawozdawczym oddano do użytku wyremontowane IV piętro starej części budynku z przeznaczeniem na działalność leczniczą w zakresie onkologii i chemioterapii. Przeprowadzona kontrola kompleksowa w 2018 r. całego obiektu nie wykazała uchybień natury sanitarno technicznej. Stan obiektu bardzo dobry. 64

65 Rysunek 12.Korytarze poczekalnie (fot. Katarzyna Jabłońska) Rysunek 13. Izolatka i węzeł sanitarny przy izolatce V.1.2. Er med. S. Łagun, D. Zawacka Sp. cywilna, Piła, ul. Kraszewskiego 4 szpital jednodniowy - specjalizuje się w dziedzinach okulistyki, chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej, chirurgii dziecięcej, dermatologii, dermatologii estetycznej, urologii, w tym w ramach szpitala jednodniowego wykonuje się zabiegi usunięcia zaćmy, przepukliny i żylaków kończyn dolnych. Obiekt skontrolowany, stan sanitarno techniczny obiektu dobry. V.1.3. NZOZ Alfa w Pile, ul. Lotnicza 3 szpital jednodniowy prowadzona jest działalność w ramach chirurgii jednego dnia z możliwością czasowego pobytu pacjentów do 24 godzin oraz specjalistycznych gabinetów lekarskich. Zespół chirurgii jednego dnia dwie sale operacyjne z pomieszczeniami funkcjonalnie z nimi związanymi. Zachowana jest zasada rozdziału pracowników, pacjenta, materiału czystego od brudnego materiału zużytego, odpadów pooperacyjnych. Obiekt skontrolowany, stan sanitarno-porządkowy i techniczny gabinetów bardzo dobry. 65

66 V.2. Zakłady lecznicze wykonujące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne W tej grupie ujęte są przychodnie, medyczne laboratoria diagnostyczne, zakłady rehabilitacji leczniczej i inne łącznie to 94 obiekty, które są przedsiębiorstwami liczba obiektów liczba skontrolowa nych liczba kontroli Wykres 4. Przedstawia liczbę obiektów zarejestrowanych oraz liczbę obiektów skontrolowanych w poszczególnych latach od 2005 roku Łącznie skontrolowano 68 obiektów, przeprowadzono 75 kontroli sanitarnych. Dwukrotnie kontrolowano obiekty, w których wydano zalecenia dot. stanu technicznego w-c dla pacjentów; zalecenia (remonty) zostały wykonane w ciągu maksymalnie 2 miesięcy. Stan sanitarno techniczny obiektów zadowalający. Rysunek 14.Przychodnia NEURO-MED Piła (fot. Natalia Kaletka) V.3. Praktyki lekarskie Ogółem w ewidencji ujęto 193 placówki, z czego skontrolowano 136 przeprowadzając 155 kontroli sanitarnych. Są to praktyki lekarzy rodzinnych i lekarzy dentystów oraz praktyki lekarzy specjalistów i dentystów specjalistów. W roku sprawozdawczym nie stwierdzano 66

67 uchybień natury sanitarno technicznej. Likwidacji uległo 13 gabinetów, powstały tylko 4 nowe gabinety lekarskie. Stan sanitarno techniczny gabinetów dobry, systematycznie unowocześniane są gabinety praktyk stomatologicznych. W 19 gabinetach lekarskich lekarzy rodzinnych przeprowadzono rekontrole zaleceń wydanych podczas kontroli, dotyczyły one złego stanu technicznego poczekalni i w-c dla pacjentów, zalecenia zostały wykonane wciągu 3 miesięcy. Rysunek 15.Gabinet medycyny estetycznej Pile (fot. Agnieszka Wnuk Urbańska) liczba obiektów liczba obiektów skontrolo wanych liczba kontroli Wykres 5. Liczba gabinetów zarejestrowanych, skontrolowanych oraz liczba kontroli przeprowadzonych w latach

68 V.4. Praktyki pielęgniarskie W ewidencji zarejestrowano 85 praktyki pielęgniarskie, skontrolowano 31 gabinetów, przybył 1 gabinet pielęgniarski liczba obiektów liczba obiektów skontrolowa nych liczba kontroli Wykres 6. Liczba obiektów w ewidencji, skontrolowanych i liczba kontroli w latach roku V.4.1. Gabinety Profilaktyki Szkolnej Szczególną uwagę poświęca się gabinetom pielęgniarskim działającym w placówkach oświatowo wychowawczych. Pod nadzorem Sekcji Higieny Komunalnej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Pile w 2018 roku znajdują się ogółem 43 gabinety profilaktyki i pomocy przedlekarskiej w szkołach (24 gabinety w mieście Pile, pozostałych 19 na terenie powiatu), w tym 38 gabinety świadczą opiekę medyczną w ramach indywidualnej praktyki pielęgniarskiej, 3 gabinety świadczą opiekę w ramach podmiotu leczniczego Salve, 1 gabinet świadczy opiekę medyczną w ramach niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej oraz 1 gabinet działa w ramach przychodni lekarskiej. W szkołach wiejskich z małą populacją uczniów opieka przedlekarska sprawowana jest przez pielęgniarki w wyznaczonych dniach tygodnia i wyznaczonych godzinach, natomiast w szkołach miejskich z większą populacją uczniów w ramach kontraktu pielęgniarki pracują w pełnym wymiarze godzin od poniedziałku do piątku. W roku 2018 w gabinetach pomocy przedlekarskiej działających w szkołach na terenie powiatu pilskiego przeprowadzono 14 kontroli. W kilku gabinetach zakupiono nowy sprzęt, meble, a także odmalowano ściany. Przeniesiono także gabinet pielęgniarki szkolnej w Centrum Kształcenia Nauka, ul. Warsztatowa 6 w Pile z pierwszego piętra na parter. Od tej pory gabinet jest dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Pielęgniarki w gabinetach zlokalizowanych w szkołach wykonują świadczenia zdrowotne, polegające w większości na pierwszej pomocy przedlekarskiej, profilaktyce zdrowotnej, promocji 68

69 i edukacji zdrowotnej, badaniach przesiewowych, bilansach przy udziale lekarza, badaniach kontrolnych uczniów z problemami zdrowotnymi, monitoringu grup dyspanseryjnych, fluoryzacji, bez wykonywania zabiegów naruszających ciągłość tkanki. W związku z charakterem działalności prowadzonej w gabinetach pomocy przedlekarskiej w szkołach, nie wytwarza się odpadów medycznych. Do większości kontrolowanych gabinetów nie jest zapewniony dostęp dla osób niepełnosprawnych, ponieważ szkoły, w których mieszczą się gabinety nie mają zniesionych barier architektonicznych, z wyjątkiem gabinetów w: Szkole Podstawowej Nr 1 im. Stanisława Staszica w Pile, Szkole Podstawowej Nr 2 im. Olimpijczyków Polskich w Pile, Szkole Podstawowej Nr 3 im. Jana Brzechwy w Pile, Szkole Podstawowej Nr 11 im. Królowej Jadwigi w Pile, Szkole Podstawowej Nr 12 z Oddziałami Integracyjnymi w Pile, Szkole Podstawowej w Dziembowie, Centrum Kształcenia Nauka w Pile, Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Wyrzysku, Zespole Szkół im. Stanisława Staszica w Pile. Stan sanitarno - porządkowy i techniczny gabinetów profilaktycznych i pomocy przedlekarskiej w szkołach jest poprawny. Pomieszczenia, w których wykonywane są świadczenia wyposażone są w niezbędny sprzęt, materiały i środki medyczne z aktualnymi datami ważności, w które wyposaża podmiot prowadzący działalność i szkoła. Dostępne są środki dezynfekcyjne do rąk, skóry, powierzchni dotykowych i bezdotykowych o aktualnych terminach ważności. Sprzątaniem gabinetów w większości zajmują się sprzątaczki szkolne. Osoby wykonujące działalność posiadały aktualne badania sanitarno epidemiologiczne oraz zaświadczenia o braku przeciwskazań do wykonywania zawodu. We wszystkich kontrolowanych gabinetach opracowano i wdrożono stosowne procedury higieniczno sanitarne mycia i dezynfekcji rąk, powierzchni dotykowych i bezdotykowych, postępowania w przypadku skażenia powierzchni materiałem biologicznym, które są zatwierdzone i na bieżąco aktualizowane. V.5. Inne obiekty świadczące usługi medyczne W ewidencji 34 obiektów, skontrolowano 5, powstały 2. W grupie tej znajdują się placówki zajmujące się rehabilitacją, badaniem słuchu, optyczne, zakłady rtg i rtg zębów, poradnie dietetyczne. 69

70 Podsumowanie Placówki lecznictwa są obiektami dobrymi w zakresie utrzymania stanu sanitarno porządkowego z pojedynczymi wyjątkami. W gabinetach prywatnych indywidualnej działalności problemem pozostają bariery architektoniczne; w niektórych przypadkach jedynym rozwiązaniem jest zmiana miejsca świadczenia usług na pomieszczenia, które spełniają wymagania, jednak ten proces przebiega bardzo opornie, bowiem jest trudny do zaakceptowania przez samych świadczeniodawców usług medycznych liczba obiektów liczba skontrolowa nych liczba kontroli Wykres 7. Ogólna liczba placówek służby zdrowia w latach

71 VI. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY VI.1. Bieżący nadzór sanitarny Na dzień r. w ewidencji podmiotów gospodarczych w Sekcji Higieny Pracy znajdowało się łącznie 397 zakładów (441 obiekty), w których zatrudnionych było pracowników, w tym pod nadzorem wiodącym Sekcji Higieny Pracy było 317 zakładów (328 obiektów), pozostałe zakłady/obiekty były pod nadzorem wiodącym innych sekcji (HŻ, HK, HD). Ewidencja podmiotów gospodarczych obejmuje zakłady, w których pracownicy pracują w ekspozycji lub narażeniu na czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy, bądź zakłady prowadzące działalność w zakresie obrotu chemikaliami. 250 i więcej 10 liczba zatrudnionych pracowników do liczba zakładów Wykres 8. Liczba zakładów pracy ewidencji w zależności od ilości zatrudnionych pracowników Ogółem skontrolowano 161 zakładów, w których zatrudnionych było pracowników. Łącznie przeprowadzono 257 kontroli sanitarnych: 124 kontroli planowych, w tym 26 kontroli planowych w obiektach gdzie sekcją wiodącą jest inna sekcja (14-HŻ, 12-HK) oraz 133 kontroli dodatkowych: 114 rekontroli sprawdzających wykonanie nakazów decyzji oraz zaleceń pokontrolnych, 5 kontroli interwencyjnych w związku ze skargami lub wnioskami, 13 kontroli tematycznych, w tym 5 kontroli dotyczących problematyki chemikaliów i 8 kontroli dotyczących czynników biologicznych. 71

72 Rok 2016 Rok 2017 Rok 2018 liczba zakładów pod nadzorem liczba skontrolowanych zakładów liczba przeprowadzonych kontroli Wykres 9. Porównanie liczby zakładów oraz wykonanych kontroli w latach VI.2. Występujące przekroczenia normatywów higienicznych W ewidencji Sekcji Higieny Pracy znajdują się 74 zakłady pracy, w których łącznie pracują 2022 osoby, gdzie występują przekroczenia normatywów higienicznych w zakresie NDS (najwyższych dopuszczalnych stężeń) i NDN (najwyższych dopuszczalnych natężeń) czynników szkodliwych. W 2018 roku skontrolowano 41 zakładów. Przekroczenia normatywów higienicznych dotyczą głównie przekroczenia równoważnego poziomu hałasu. Ogółem w narażeniu na hałas powyżej 85 dba pracuje 1989 osób. W roku sprawozdawczym przeprowadzono kontrole w 36 zakładach. Strefy, gdzie występuje hałas, są oznakowane znakami informującymi o występującym zagrożeniu. We wszystkich zakładach stosowane są zabezpieczenia pracowników przed nadmiernym hałasem (indywidualne ochrony słuchu, bądź rozwiązania techniczne takie jak ekrany ochronne, ściany i kabiny dźwiękochłonne). W narażeniu na drgania mechaniczne o działaniu miejscowym i ogólnym na organizm człowieka pracuje ogółem 87 osób, w 6 zakładach przeprowadzono kontrole. Pracownicy w narażeniu na drgania mechaniczne pracują przy obsłudze ręcznych narzędzi mechanicznych (piły, gwoździarki, szlifierki, zagęszczarki) oraz jako kierowcy pojazdów specjalistycznych. Pracownicy narażeni na drgania miejscowe zaopatrzeni są w specjalistyczne rękawice antywibracyjne. W narażeniu na mikroklimat gorący pracuje 99 osób w 4 zakładach. Kontrolę przeprowadzono w dwóch hutach szkła oraz w dwóch zakładach przemysłu spożywczego. W hutach szkła zamontowane są kabiny klimatyzacyjne, w których pracownicy mogą ochronić się przed wysoką temperaturą. W narażeniu na pyły ogółem pracują 23 osoby w 5 zakładach (4 zakłady przemysłu spożywczego, 1 zakład produkcji mebli). Przekroczenia stężenia pyłów dotyczą: pyłów pochodzenia roślinnego (produkcja artykułów spożywczych) oraz pyłów drewna. W zakładach tych stosowane są ochrony zbiorowe w postaci wentylacji ogólnych i miejscowych wyciągowych, pracownicy wyposażeni są w maski p/pyłowe. W narażeniu na czynniki chemiczne pracują 4 osoby w 2 zakładach, w tym w 1 zakładzie obróbki metalu w narażeniu na substancje wydzielające się w trakcie procesu spawania: 2 osoby w narażeniu na tlenki azotu i mangan oraz w 1 zakładzie produkujących urządzenia: 2 osoby w narażeniu na ksylen. 72

73 liczba narażonych hałas drgania mech. mikroklimat gorący pyły substancje chemiczne Wykres 10. Porównanie ilości osób pracujących w przekroczeniach NDS i NDN) w latach VI.3. Postępowanie administracyjne W 16 skontrolowanych zakładach stwierdzono nieprawidłowości i wydano decyzje nakazujące usunięcie nieprawidłowości, łącznie wydano 55 nakazów. Wydane nakazy dotyczyły: poprawy złego stanu higieniczno-sanitarnego pomieszczeń pracy - 18; w zakresie substancji chemicznych i ich mieszanin: u stosujących - 5; u wprowadzających do obrotu - 7; w zakresie oceny ryzyka zawodowego - 7; w zakresie czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy Ogółem wydano 20 decyzji administracyjnych w zakresie bieżącego nadzoru sanitarnego, w tym: 16 decyzji nakazujących usunięcie nieprawidłowości oraz 4 decyzje prolongujące termin wykonania decyzji pierwszej. Podczas kontroli wydawano w 88 obiektach doraźne zalecenia dotyczące usunięcia uchybień z zakresu higieny pracy bądź gospodarki chemikaliami. VI.4. Kontrole interwencyjne Kontrole interwencyjne związane ze skargami lub wnioskami dotyczyły: na wniosek Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Siedlcach: nieprawidłowo sporządzonej karty charakterystyki mieszaniny niebezpiecznej przez zakład zajmujący się produkcją mieszanin chemicznych. Podczas kontroli pracodawca usunął nieprawidłowości przedstawił zweryfikowaną kartę charakterystyki mieszaniny niebezpiecznej. Skargi dotyczyły: nieprawidłowych warunków pracy w zakładzie produkującym meble, złym stanem technicznym stosowanych maszyn w zakładzie zajmującym się produkcją tytoniu, uciążliwością związaną z działalnością zakładu komisu samochodowego, nieprawidłową gospodarką odpadami w zakładzie naprawy samochodów. Przeprowadzone kontrole nie potwierdziły zgłaszanych nieprawidłowości. 73

74 VI.5. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi Na koniec 2018r. w ewidencji znajdowało się 35 zakładów, w których pracownicy byli narażeni na działanie czynników rakotwórczych, w szczególności: pyłów drewna twardego - 5 zakładów zajmujących się obróbką drewna twardego 163 osoby, promieniowania jonizującego - 5 zakładów opieki zdrowotnej, 1 laboratorium zakładowe oraz 1 zakład inżynierii zajmujący się poszukiwaniem złóż naturalnych 37 osób, benzenu - 16 stacji paliw 152 osoby, WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne) - 1 zakład produkujący sprzęt oświetleniowy 20 osób, epichlorohydryny - 1 zakład produkujący sprzęt oświetleniowy 70 osób, związków niklu - 1 zakład branży metalowej 1 osoba, bezwodnika kwasu chromowego - 1 zakład branży metalowej 6 osób, chromianu potasu - 3 laboratoria zakładowe 6 osób, odczynników chemicznych (chromian potasu, benzen, epichlorohydryna) - 3 laboratoria badawcze 21 osób. Skontrolowano 12 zakładów, w których przeprowadzono łącznie 18 kontroli. W narażeniu na czynniki rakotwórcze w skontrolowanych zakładach pracują ogółem 256 osób, w tym 120 kobiet. Przeprowadzone kontrole nie wykazały przekroczeń normatywów higienicznych dotyczących czynników rakotwórczych, jak również nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie nadzoru nad czynnikami rakotwórczymi. W 2018 roku wpłynęło 5 zgłoszeń dotyczących planowanych prac rozbiórkowych wyrobów zawierających azbest na budynkach na terenie powiatu pilskiego. Zgłoszenia dotyczyły demontażu i odbioru materiałów zawierających azbest z posesji prywatnych lub zakładów. Zgłoszeń dokonały firmy mające siedzibę poza województwem wielkopolskim: 2 zgłoszenia dokonała spółka EKO-POL spółka z o.o., ul. Dworcowa 9, Pruszcz, 2 zgłoszenia dokonał EKO-UTIL Paweł Lewandowski, ul. Bohaterów Czerwca 1956r. 1B, Rypin, 1 zgłoszenie dokonał PPHU EKO-GRUNT Wojciech Wieczorek, ul. Goleszowska 15/20, Bielsko-Biała. Na terenie powiatu pilskiego podmioty gospodarcze posiadające odpowiednie pozwolenia na wykonywanie prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest nie prowadzą działalności ww. zakresie. 74

75 VI.6. Nadzór nad czynnikami biologicznymi W ewidencji podmiotów gospodarczych znajduje się 257 zakładów pracy, w których uwzględniono w ocenie ryzyka zawodowego dla danych stanowisk pracy, narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne należące do grupy 2 i/lub 3 zagrożenia. Skontrolowano 103 zakłady, w których przeprowadzono łącznie 182 kontrole z zakresu nadzoru nad czynnikami biologicznymi. W skontrolowanych zakładach, w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi pracowało 2083 osób, w tym 860 osób w narażeniu na czynniki biologiczne zaliczane do 3 grupy zagrożenia. Grupa 3 zagrożenia została określona w zakładach prowadzących działalność z zakresu: rolnictwa, leśnictwa, produkcji żywności, obróbki drewna, handlu oraz ochrony zdrowia. W trakcie kontroli stwierdzono nieprawidłowości w 3 zakładach. Nieprawidłowości dotyczyły braku przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego w zakresie narażenia na czynnik biologiczny. Wydano 3 decyzje administracyjne. Przeprowadzone kontrole sprawdzające stwierdziły wykonanie nakazów decyzji administracyjnych w zakresie czynników biologicznych. W skontrolowanych zakładach przestrzegane były zasady bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracownicy byli wyposażeni w odzież ochronną i w razie konieczności środki ochrony indywidualnej. Pracownicy byli szkoleni z zakresu biologicznych szkodliwości zawodowych. VI.7. Nadzór nad stosowaniem, obrotem i produkcją substancji w postaci własnej lub jako składniki w mieszaninach (w tym nadzór nad prekursorami narkotyków kategorii 2 i 3 oraz produktami biobójczymi) Pod nadzorem Sekcji Higieny Pracy znajduje się 389 podmiotów gospodarczych, które stosują w działalności zawodowej, produkują lub importują substancje chemiczne i ich mieszaniny bądź wyroby zawierające chemikalia. Biorąc pod uwagę "główną funkcję" podmiotu, w ewidencji znajduje się 288 zakładów, które stosują w działalności zawodowej substancje chemiczne i ich mieszaniny, 92 podmioty wprowadzające do obrotu substancje chemiczne i ich mieszaniny - są to hurtownie, markety, stacje paliw i inny handel detaliczny, 4 formulatorów (3 wytwórnie betonu, 1 wytwórnia środków myjąco-dezynfekujących), 1 importer wyrobów oraz 4 producentów etanolu (gorzelnie). Ogółem przeprowadzono 180 kontroli w zakresie substancji chemicznych i ich mieszanin, w tym 161 kontroli u stosujących, 16 kontroli u dystrybutorów, 1 kontrolę u dalszych użytkowników formulatora oraz 2 kontrole u producenta. W ramach nadzoru nad obrotem i stosowaniem chemikaliów dokonano oceny kart charakterystyki substancji i mieszanin chemicznych oraz ich oznakowania zgodnie z obowiązującymi przepisami. Łącznie oceniono 10 kart charakterystyki oraz 8 etykiet opakowań chemikaliów. W przypadku, gdy podmiot odpowiedzialny za kartę charakterystyki i oznakowanie opakowania znajdował się na terenie innego powiatu, przesyłano informację o stwierdzonych niezgodnościach do właściwych inspektorów sanitarnych wysłano 4 pisma informacyjne. 75

76 W wyniku przeprowadzonych kontroli w 11 obiektach stwierdzono naruszenie przepisów w zakresie substancji chemicznych ich mieszanin, w wyniku czego w 2018r. wydano 7 decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie nieprawidłowości, 2 decyzja administracyjne zostaną wydane w 2019r., 2 decyzji nie wydano, gdyż zakłady wywiązały się z nieprawidłowości w terminie 7 dni od daty doręczenia protokołu kontroli. Łącznie wydano 12 nakazów, które dotyczyły: sporządzenia aktualnego spisu stosowanych substancji chemicznych i ich mieszanin oraz zapewnienia aktualnych kart charakterystyki (5 nakazów), prawidłowego oznakowania wprowadzanych do obrotu mieszanin chemicznych i zapewnienia im prawidłowych kart charakterystyki (6 nakazów), sporządzenia instrukcji określającej sposób składowania i rozładunku substancji i mieszanin chemicznych niebezpiecznych (1 nakaz). Produkty biobójcze są wprowadzane do obrotu w 46 podmiotach gospodarczych (hurtownie, sklepy). Przeprowadzono 6 kontroli u dystrybutorów produktów Podczas kontroli w ramach oceny realizacji wymogów w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych, poddano ocenie 4 produkty biobójcze: 3 produkty biobójcze w sklepach zoologicznych, 1 produkt biobójczy - w hurtowni materiałów budowlanych, który także oceniono w ramach wspólnotowego projektu REACH-EN-FORCE-6 (REF-6) opracowano moduł główny i moduł D dotyczący produktów biobójczych. W wyniku kontroli nie zakwestionowano i nie wycofano z obrotu żadnego produktu biobójczego. Podczas kontroli sprawdzano także dostępność w obrocie produktów biobójczych, nie posiadających pozwolenia na obrót produktem biobójczym wycofanych z powodu braku pozwolenia na obrót produktem biobójczym, o których informacje do wiadomości przekazywała Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu: PCHEŁKA obroża owadobójcza dla psów 40 cm obroża przeznaczona do zwalczania pcheł i kleszczy u psów, PCHEŁKA obroża owadobójcza dla psów 65 cm obroża przeznaczona do zwalczania pcheł i kleszczy u psów, dystrybutor: Sklep Zoologiczno-Wędkarski Pana Radosława Jurkowskiego, ul. Czysta 12, Krasnystaw, FRANCODEX (Collier insectfuge repelent collar) Obroża przeciwpchelna dla szczeniąt/psów o wadze 10 kg, dystrybutor: Zolux Polska Sp. z o.o., Łężki 10A, Poddębice, FRANCODEX (Collier insectfuge repelent collar) Obroża przeciwpchelna dla psów o wadze kg, dystrybutor: Zolux Polska Sp. z o.o., Łężki 10A, Poddębice, FRANCODEX (Collier insectfuge repelent collar) Obroża przeciwpchelna dla psów o wadze +20 kg, dystrybutor: Zolux Polska Sp. z o.o., Łężki 10A, Poddębice, 76

77 FRANCODEX Preparat odstraszający koty do stosowania we wnętrzach i na zewnątrz, dystrybutor: Zolux Polska Sp. z o.o., Łężki 10A, Poddębice. Prowadzono nadzór nad stosowaniem w działalności zawodowej prekursorów narkotyków kategorii 2 i 3. W ewidencji Sekcji Higieny Pracy znajduje się 18 zakładów stosujących prekursory narkotyków: prekursory narkotyków kategorii 2: bezwodnik kwasu octowego w zakładzie produkcji skrobi ziemniaczanej oraz nadmanganian potasu w hucie szkła do uzdatniania wody i w 3 laboratoriach analitycznych do przeprowadzania analiz laboratoryjnych, prekursory kategorii 3: kwas solny do produkcji preparatów skrobiowych, przy produkcji sprzętu oświetleniowego, w trawialni przy procesie produkcji krat i mat stalowych; kwas siarkowy przy produkcji alkoholu etylowego oraz przy produkcji sprzętu oświetleniowego; metyloetyloketon przy produkcji sprzętu oświetleniowego; oraz jako odczynniki chemiczne w 9 laboratoriach analitycznych przy zakładowych i badawczych - kwas solny, kwas siarkowy, metyloetyloketon, eter etylowy, aceton, toluen. Przeprowadzono 7 kontroli w zakładach gdzie stosowane są prekursory narkotyków, nieprawidłowości nie stwierdzono. Na terenie powiatu pilskiego brak jest wprowadzających do obrotu prekursory narkotyków kategorii 2. W przypadku kategorii 3 jest dwóch dystrybutorów, którzy wprowadzają do obrotu aceton hurtownie farb i lakierów. VI.8. Choroby zawodowe, ocena narażenia zawodowego W 2018 roku przeprowadzono 39 postępowań w sprawie chorób zawodowych zakończonych sporządzeniem karty oceny narażenia zawodowego. Postępowania prowadzone były w celu wydania decyzji w sprawie choroby zawodowej przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile, jak również na wnioski Wielkopolskiego Centrum Medycyny Pracy w Poznaniu, Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Rzeszowie i Szczecinie, Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych w Chodzieży, w Katowicach, w Jaśle, w Wyszkowie, w Wałczu i w Szczecinku jak i osób fizycznych. W ramach postępowań przeprowadzono łącznie 17 wizytacji/wywiadów ze stronami postępowania. W 2018 roku zgłoszono 20 podejrzeń choroby zawodowej. Łącznie wydano 27 decyzji w sprawie chorób zawodowych. Wydano 15 decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej, 13 decyzji uprawomocniło się w 2018 roku, od 1 decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowe odwołał się zakład pracy będący stroną w postępowaniu - akta sprawy wraz z odwołaniem przekazano do Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, 1 decyzja uprawomocni się w 2019 roku. Wystawiono 13 kart stwierdzenia choroby zawodowej, które przesłano do Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi. Wydano 8 decyzji o braku podstaw do stwierdzenia choroby 77

78 zawodowej. Ponadto wydano 4 decyzje w sprawie umorzenia postępowania dotyczącego choroby zawodowej do zakładów, które nie zostały uznane, jako strona postępowania nie występowało charakterystyczne narażenie zawodowe, które mogło być przyczyną powstania choroby zawodowej. Jednostki chorobowe, których dotyczyły wydane decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej to: Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy: Zespół cieśni w obrębie nadgarstka Lp przypadki u stomatologa, szwaczki i cynkownika, Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym trwającym, co najmniej 15 lat: wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych Lp oraz niedowład mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią Lp przypadki u nauczycieli, Obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego spowodowany hałasem Lp przypadki u elektromontera i wiertacza, Astma oskrzelowa Lp. 6 2 przypadki u stolarza i pracownika produkcji modeli i form silikonowych, Borelioza Lp przypadki u rolników, Alergiczny nieżyt nosa Lp przypadek u stolarza, Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry Lp przypadek u sprzedawcy, Przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy: Przewlekłe zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej prawej Lp przypadek u stomatologa. W porównaniu do lat poprzednich wystąpił wzrost stwierdzonych chorób zawodowych Wykres 11. Liczba chorób zawodowych stwierdzonych w powiecie pilskim w latach

79 VI.9. Promocja zdrowia W zakładach pracy, w których pracownicy, w czasie wykonywania pracy, są narażeni na hałas powyżej NDN zwracano uwagę na dostępność i stosowanie środków ochrony indywidualnej o odpowiedniej charakterystyce tłumienia chroniących przed hałasem. Przekazywano, w jaki sposób należy dobierać ochronniki słuchu korzystając z wyników badań i pomiarów hałasu oraz informacji dotyczących współczynnika tłumienia hałasu dostarczonych przez producenta środków ochrony indywidualnej. W trakcie kontroli informowano o nowym rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2018r. poz. 1286), w tym o konieczności wykonywania badań i pomiarów z uwagi na zmiany wartości normatywnych substancji chemicznych oraz nowe wartości NDS (najwyższe dopuszczalne stężenie) dla części substancji szkodliwych dla zdrowia. Szczególnie zwrócono uwagę na zmianę wartości normatywów higienicznych dla niektórych substancji chemicznych, w stosunku do których według nowego prawa obniżono poziomy normatywów (NDS) w porównaniu do dotychczas obowiązujących. Mając na uwadze właściwą ochronę zdrowia pracowników informowano pracodawców, którzy wcześniej odstąpili od wykonywania badań i pomiarów czynników chemicznych, których wartości normatywów uległy obniżeniu, o konieczności ponownego przeprowadzenia badań i pomiarów poziomu danego czynnika chemicznego w środowiska pracy. W ramach Wielkopolskiej Strategii Ograniczenia Zagrożeń Zawodowych (WSOZZ) w latach w zakresie ograniczenia zagrożeń zawodowych w przetwórstwie przemysłowym przeprowadzono łącznie 59 kontroli w 41 małych i średnich przedsiębiorstwach zatrudniających od 10 do 249 pracowników. Wykonano 11 kontroli w zakładach zajmujących się obróbką drewna (produkcja mebli, produkcja opakowań drewnianych palet, modeli, wyrobów tartacznych), 25 kontroli w zakładach prowadzących działalność w zakresie obróbki metali (produkcja różnego rodzaju elementów metalowych i ich obróbka), 22 kontrole w zakładach z branży spożywczej (produkcja skrobi i preparatów skrobiowych, produkcja przypraw, rzeźnictwo, produkcja wyrobów mącznych, produkcja pieczywa, produkcja etanolu na cele spożywcze) oraz 1 kontrolę w zakładzie z sektora gospodarki odpadami i ściekami zajmującym się odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków. Podczas kontroli zwracano uwagę na rodzaje występujących zagrożeń środowiska pracy i informowano o możliwościach ich zmniejszania. Podczas przeprowadzanych kontroli informowano zakłady o konieczności zawierania umów na wykonywanie świadczeń zdrowotnych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami z uprawnionymi podmiotami leczniczymi. Zwracano również uwagę na treść skierowań na badania profilaktyczne, oceniano czy zawierają prawidłowy opis stanowiska pracy 79

80 i czy zawierają wszystkie istotne czynniki szkodliwe w środowisku. W jednym przypadku wydano zalecenia dotyczące zweryfikowania skierowania na profilaktyczne badania lekarskie o czynnik rakotwórczy. Podczas 1 kontroli w zakładzie stosującym, prekursor narkotyków kategorii 2 bezwodnik octowy, przekazano poradnik dla przedsiębiorców prowadzących operacje dotyczące prekursorów narkotyków kategorii 2 pod nazwą: Zasady bezpiecznego prowadzenia operacji w zakresie prekursorów narkotyków kategorii 2 opracowany przez Biuro ds. Substancji Chemicznych. Poradnik ma na celu wskazanie, w jaki sposób ograniczyć ryzyko związane z możliwością wypływu do nielegalnego obrotu substancji podlegających regulacjom rozporządzenia (WE) 273/2004. W zakładach pracy, jak również w podmiotach, które zajmują się dystrybucją chemikaliów, informowano o konieczności posiadania aktualnych kart charakterystyki stosowanych i wprowadzanych do obrotu chemikaliów. W zakładach wykonujących działalność leczniczą dokonano ocena realizacji wymogów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Łącznie oceniono 15 podmiotów zajmujących się świadczeniem usług leczniczych, w tym 12 podmiotów nie znajdujących się w ewidencji zakładów Sekcji Higieny Pracy, tj. 12 indywidualnych praktyk lekarskich ogólnych. W ramach ww. działań we wszystkich placówkach medycznych wydano zalecenia z zakresu przestawienia bądź poprawy prowadzonej dokumentacji dotyczącej bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienia ostrymi narzędziami przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Prowadzona była również ocena przestrzegania przepisów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W czasie kontroli sanitarnych w 124 zakładach wypełniono kwestionariusz oceny przestrzegania przepisów ustawy z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. We wszystkich zakładach był przestrzegany zakaz palenia tytoniu na stanowiskach pracy, w 7 zakładach pracownicy palący tytoń mogli korzystać z palarni. W czasie kontroli zwracano uwagę na szkodliwość palenia tytoniu, szczególnie w tych zakładach, gdzie w środowisku pracy występują szkodliwe czynniki rakotwórcze, chemiczne, biologiczne. VI.10. Nadzór nad przestrzeganiem zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środków zastępczych W związku ze zmianą ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (ustawa z dnia 20 lipca 2018r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ogłoszona (Dz.U. z 2018r. poz. 1490)), od dnia 21 sierpnia 2018r. nowe substancje 80

81 psychoaktywne, które dotychczas nie podlegały przepisom karnym, obecnie są traktowane na równi z narkotykami. Oznacza to, iż wytwarzanie, przerabianie, wprowadzanie do obrotu i posiadanie nowych substancji psychoaktywnych podlega karze grzywny lub ograniczenia wolności. Zgodnie z nowelizacją ustawy, na podstawie art. 44 f ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii wykaz nowych substancji psychoaktywnych oraz substancji psychotropowych i środków odurzających jest określony w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych, ogłoszonym w Dz. U. z 2018r. poz z dnia r.. Rozporządzenie określa: 1) wykaz substancji psychotropowych z podziałem na grupy, o których mowa w art. 32 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii, zwanej dalej ustawą, stanowiący załącznik nr 1 do rozporządzenia, 2) wykaz środków odurzających z podziałem na grupy, o których mowa w art. 31 ustawy, oraz ze wskazaniem środków odurzających grupy IV-N dopuszczonych do stosowania w lecznictwie zwierząt zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy, stanowiący załącznik nr 2 do rozporządzenia, 3) wykaz nowych substancji psychoaktywnych, stanowiący załącznik nr 3 do rozporządzenia. Środki zastępcze to wszystkie substancje nie wymienione w powyższych wykazach, co do których zachodzi podejrzenie, że działają na ośrodkowy układ nerwowy sposób podobny do substancji znajdujących się w wykazie. W zakresie środków zastępczych sytuacja co do zasady nie uległa zmianie i substancje te są związane z postępowaniem administracyjnym i w razie wykrycia substancji wypełniających definicję ww. środków wiążę się to z kosztami przeprowadzonych badań, bądź też w przypadku osób / podmiotów wprowadzających je do obrotu lub wytwarzających z karą pieniężną w wysokości od złotych do złotych. Środki te natomiast będą analizowane przez Zespół do spraw oceny ryzyka zagrożeń dla zdrowia lub życia ludzi związanych z używaniem nowych substancji psychoaktywnych i mogą być wpisywane na listę nowych substancji psychoaktywnych. W 2018r. nie prowadzono kontroli w zakresie przestrzegania zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych, z powodu braku informacji o podmiotach prawnych i fizycznych działających na terenie powiatu pilskiego, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że wytwarzają lub wprowadzają do obrotu środki zastępcze. W 2018r. otrzymano 4 sprawy od organów ścigania tj. materiały dowodowe wraz z dokumentacją, celem ich dalszego prowadzenia, dotyczące posiadania środków zastępczych 81

82 przez osoby fizyczne. Sprawy przekazywała Prokuratura Rejonową w Pile, Komenda Powiatowa Policji w Pile oraz dwie sprawy otrzymano z Urzędu Celno-Skarbowego w Warszawie, za pośrednictwem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w m.st. w Warszawie. Sprawa z Prokuratury Rejonowej w Pile to sprawa sprzed 21 sierpnia 2018r. i dotyczyła zakupu przez Internet nowych substancji psychoaktywnych o nazwie MDMB CHMICA. Sprawa z Komendy Powiatowej Policji w Pile dotyczyła posiadania na własny użytek środków zastępczych o nazwie ADB-FUBINACA (substancji zaliczanej do syntetycznych kannabinoidów). Sprawy otrzymane z Urzędu Celno-Skarbowego w Warszawie dotyczyły ujawnienia nowej substancji psychoaktywnej AB-PINACA (sprawa 1-wsza sprzed 21 sierpnia 2018r.) oraz środka zastępczego (2-ga sprawa) w przesyłkach pocztowych z Holandii do Polski, której odbiorcą była osoba fizyczna z powiatu pilskiego. W wyniku prowadzonych spraw wydano dotychczas 3 decyzje merytoryczne na podstawie art. 44 c ust. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Stronami postępowania decyzji były osoby fizyczne. We wszystkich sprawach decyzje umorzono w części zakazu wprowadzania do obrotu i nakazu wycofania z obrotu produktów, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że są one środkami zastępczymi lub nowymi substancjami psychoaktywnymi, gdyż osoba fizyczna, nie wprowadzała do obrotu tych produktów, natomiast orzeczono o zniszczeniu zatrzymanych produktów na koszt strony postępowania. Ogółem wydano 4 decyzje na podstawie ww. przepisów, w tym 1 decyzja była kontynuacją sprawy wszczętej w 2017r. W sprawie wszczętej w 2017r. wydano także 1 decyzje z art. 52 a ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii, mówiącym o nałożeniu kary pieniężnej w wysokości od zł. do zł. za wytwarzanie lub wprowadzanie do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środka zastępczego lub nowej substancji psychoaktywnej. W decyzji ustalono karę pieniężną w wysokości zł. Dotyczyła ona osoby fizycznej, która wprowadzała do obrotu nową substancję psychoaktywną o nazwie 3-CMC. Ponadto w 2018r. wydano 1 decyzję, w zakresie utylizacji środków zastępczych dla podmiotu, w stosunku, do którego została wyczerpana droga administracyjno-sądowa w związku z decyzją Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 02 października 2010 r. znak: GIS-BI /RS/10. Podmiot w 2010r. prowadził w Pile sklep z wyrobami kolekcjonerskimi będącymi środkami zastępczymi. W ustawie znalazł się również zapis nakładający obowiązek zgłaszania do Państwowej Inspekcji Sanitarnej przypadków zatrucia środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną. Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2018 r., poz. 1490), która weszła w życie 82

83 z dniem 21 sierpnia 2018 r., wprowadziła bowiem obowiązek zgłaszania państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu przez podmioty wykonujące działalność leczniczą oraz podmioty przeprowadzające badania pośmiertne wystąpienie zatrucia środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną albo podejrzenie wystąpienia takiego zatrucia albo zgonu, którego przyczyną mogło być albo było zatrucie środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną, nie później jednak niż w terminie 48 godzin od chwili wystąpienia powyższych okoliczności. W ramach współpracy z ośrodkami opieki zdrowotnej, w zakresie monitorowania podejrzeń zatruć środkami psychoaktywnymi, w 2018 roku otrzymywano 11 informacji o zatruciach ze Szpitala Specjalistycznego w Pile. Zgłoszenia podejrzeń zatruć środkami psychoaktywnymi, dotyczyły łącznie 13 osób, w tym w przypadku 2 osób - było to podejrzenie zatrucia środkami zastępczymi. Pozostałe osoby zatrute były kanabinolami, amfetaminą, ekstazy bądź lekami oraz środkami psychoaktywnymi niewiadomego pochodzenia. Zatrucia dotyczyły osób w wieku lat, z zdecydowaną przewagą osób w wieku lat (6 osób), zarówno płci męskiej (5 osób) jak i płci żeńskiej (8 osób). Przypadków śmiertelnych wywołanych zażyciem substancji psychoaktywnych w roku 2018 nie było liczba liczba zatruć zatruć dopalacza narkotyka mi mi liczba zatruć środkami psychoakt ywnymi niewiado mego pochodze nia liczba 10 8 zatruć lekami Rok Rok Rok Rok Rok 2015 Rok 2016 Rok 2017 Rok 2018 liczba zatruć dopalaczami liczba zatruć narkotykami liczba zatruć środkami psychoaktywnymi niewiadomego pochodzenia liczba zatruć lekami Wykres 12. Porównanie liczby zgłoszonych zatruć dopalaczami, narkotykami i środkami niewiadomego pochodzenia w latach

84 Sekcja Higiena Pracy zajmuje się prowadzeniem i aktualizowaniem systemu monitorowania informacji o dopalaczach SMIOD. W systemie raportowane są na bieżąco wszelkie informacje i dokumenty dotyczące realizacji zadań w zakresie kontroli przestrzegania przepisów zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych m. in. decyzji, wyników badań kwestionowanych produktów i dokumentacji toczących się postępowań. Ponadto do systemu są także wpisywane informacje o podejrzeniach zatruć substancjami psychoaktywnymi w szczególności o przypadkach śmiertelnych wywołanych zażyciem substancji psychoaktywnych. VI.11. Podsumowanie 1. Liczba zakładów będących w ewidencji Sekcji Higieny Pracy w porównaniu z rokiem ubiegłym utrzymuje się na tym samym poziomie. Zakłady, w których występują przekroczenia NDS (najwyższych dopuszczalnych stężeń) i NDN (najwyższych dopuszczalnych natężeń) wzrosła z 65 zakładów w roku 2017 do 74 zakładów w 2018 roku, również liczba pracowników pracujących w narażeniu na czynniki szkodliwe w porównaniu do roku ubiegłego wzrosła z 1744 osób w roku 2017 do 2022 w roku Przekroczenia normatywów higienicznych dotyczą głównie przekroczeń poziomu hałasu. Zmalała znacząco liczba osób pracujących w narażeniu na czynniki chemiczne i pyły. 2. Rodzaj jak i wielkość narażenia na występujące w środowisku pracy czynniki rakotwórcze w przeciągu ostatnich lat nie uległa zmianie. 3. Zakłady pracy stosujące w swojej działalności chemikalia, jak również w podmioty wprowadzające do obrotu substancje chemiczne i ich mieszaniny posiadają coraz większą wiedzę o konieczności posiadania aktualnych kart charakterystyki oraz prawidłowego oznakowania opakowań stosowanych i wprowadzanych do obrotu chemikaliów. 4. W porównaniu z rokiem ubiegłym liczba rozpoznawanych i stwierdzanych przypadków chorób zawodowych znacząco się zwiększyła. Natomiast liczba decyzji o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej utrzymuje się na tym samym poziomie. 5. W ramach nadzoru nad nielegalnym handlem środkami zastępczymi nie odnotowano przypadku handlu w sklepie stacjonarnym. Prowadzone sprawy dotyczą osób fizycznych, które zakupiły dopalacze w sklepach internetowych. W obszarze przestrzegania prawa dotyczącego środków zastępczych prowadzona jest stała współpraca z organami ścigania i Służbami Celno-Skarbowymi. 84

85 VII. WARUNKI SANITARNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO - WYCHOWAWCZYCH VII. 1. Informacje wstępne Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego. Zadania i zakres działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ochronie zdrowia publicznego określone są ustawowo między innymi poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami sanitarno - technicznymi pomieszczeń i sprzętu używanego w placówkach nauczania i wychowania, higieną procesów nauczania, a także higieną wypoczynku i rekreacji. W roku 2018 na terenie powiatu pilskiego Sekcja Higieny Dzieci i Młodzieży pełniła nadzór nad 176 placówkami nauczania i wychowania, w tym: 9 żłobkami i 3 klubami dziecięcymi; 60 przedszkolami, w tym 3 przedszkolami specjalnymi; 38 szkołami podstawowymi, w tym 1 specjalną; 2 gimnazjami; 1 liceum ogólnokształcącym; 2 szkołami policealnymi; 6 zespołami szkół; 1 centrum szkolenia zawodowego - ochotniczy hufiec pracy; 1 domem studenta i 2 internatami; 3 uczelniami wyższymi 2 publicznymi, 1 niepubliczną; 28 placówkami wsparcia dziennego, 15 pozaszkolnymi placówkami specjalistycznymi są to szkoły językowe, szkoła muzyczna, koła prowadzące zajęcia techniczne i kreatywne, 3 place zabaw dla dzieci zlokalizowane w centrach handlowych, oraz 2 boiska Orlik zlokalizowane przy szkołach. Łącznie w ramach nadzoru sanitarnego przeprowadzono 347 kontroli, w tym: 269 kontroli w placówkach stałych oraz 62 kontrole turnusów wypoczynku zimowego i letniego dzieci i młodzieży na terenie powiatu pilskiego, ujętych w elektronicznej bazie wypoczynku Ministerstwa Edukacji Narodowej. Do bazy wypoczynku MEN w roku 2018 zgłoszono 65 turnusów z czego w wyniku niskiej frekwencji nie odbyły się 3 turnusy. W kontrolowanych placówkach nauczania i wychowania uczyło się i przebywało łącznie dzieci i młodzieży (2017r dzieci i młodzieży). Z zimowego i letniego wypoczynku skorzystało 355 uczestników (2017r uczestników). Liczbę placówek objętych nadzorem w roku 2018 wraz z danymi liczbowymi przedstawia wykres nr

86 Wykres nr 13. Placówki stałe oraz zorganizowane turnusy wypoczynku dzieci i młodzieży na terenie powiatu pilskiego objęte nadzorem w 2018 roku Na terenie powiatu pilskiego w 2018r. występowały placówki, w których stwierdzono nieprawidłowy stan techniczny. Toczyły się postępowania administracyjne po negatywnych kontrolach w następujących 5 obiektach: 1. wydano decyzję w klubie malucha, nakazującą zapewnienie osłon ochraniających przed bezpośrednim kontaktem z elementem grzejnym na grzejnikach centralnego ogrzewania w salach pobytu dzieci, brodzika z natryskiem lub innego urządzenia do mycia ciała dziecka, dopływu powietrza zewnętrznego w pomieszczeniu szatni dla dzieci w ilości niezbędnej dla potrzeb wentylacyjnych, poprzez montaż urządzeń nawiewnych; umieszczenie miski ustępowej dla dzieci w kabinie o szerokości co najmniej 1 m i długości 1,10 m, ze ściankami i drzwiami o wysokości nie mniejszej niż 1,5 m z prześwitem nad podłogą 0,15 m. W wyniku nie wykonania nakazów decyzji w wyznaczonym terminie wysłano upomnienie, a następnie wydano postanowienie o nałożeniu grzywny wraz z tytułem wykonawczym, 2. w przedszkolu publicznym na terenie miasta Piły nakazano doprowadzenie do właściwego stanu technicznego nawierzchni tarasu przylegającego do budynku przedszkola oraz schodów i murków przy tarasie, przejść zlokalizowanych na terenie przedszkola oraz nawierzchni betonowej placu przy budynku przedszkola oraz obudowę włazów prowadzących do pomieszczeń piwnicznych, 86

87 3. wydano także decyzje w 3 publicznych szkołach podstawowych, dotyczące doprowadzenia do właściwego stanu technicznego nawierzchni placu zabaw oraz części elementów urządzeń zabawowych umiejscowionych na tych placach, ściany w szatni dla dziewcząt przy dużej sali gimnastycznej w jednej ze szkół oraz przeprowadzenia pomiarów natężenia oświetlenia sztucznego zgodnego z obowiązującą w tym zakresie Polską Normą. Ponadto wydano: 6 decyzji zmieniających termin wykonania nakazów prawomocnych decyzji PPIS w Pile w 2 przedszkolach publicznych i 4 publicznych szkołach podstawowych, 2 opinie w formie decyzji po przekształceniu klubów malucha w żłobki, opinię sanitarną w związku z pismem właściciela przedszkola niepublicznego o włączeniu w strukturę placówki nowej sali pobytu wraz z węzłem sanitarnym dla dzieci. W wyniku prowadzonych postępowań łącznie wydano 7 decyzji płatniczych. VII. 2. Funkcjonalność i stan techniczny budynków Budynki, w których prowadzona jest działalność oświatowo wychowawcza na terenie powiatu pilskiego są w pełni przystosowane do tego celu. W większości placówek w 2018 roku, głównie w trakcie trwania letniej przerwy wakacyjnej przeprowadzono bieżące prace remontowo - konserwacyjne pomieszczeń dydaktycznych, sanitariatów, sali gimnastycznych, ciągów komunikacyjnych, co znacznie poprawiło komfort nauki i pracy. Ponadto w 8 placówkach na terenie powiatu pilskiego w roku 2018 zakończono prace termomodernizacyjne, a przy dwóch szkołach podstawowych oddano do użytku nowo wybudowane hale sportowe z pełnym zapleczem sanitarnym. VII. 3. Wodociągi i kanalizacja Wszystkie placówki nauczania i wychowania dzieci i młodzieży posiadają podłączenie do wodociągu publicznego. W roku 2018 nieczystości płynne w placówkach kontrolowanych odprowadzano głównie do kanalizacji centralnych, wśród kontrolowanych obiektów 4 placówki posiadały zbiorniki bezodpływowe: 2 oddziały przedszkolne oraz 2 szkoły podstawowe, funkcjonujące na terenie wiejskim. Nadzorowane przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile placówki nauczania i wychowania posiadają dostęp do bieżącej ciepłej i zimnej wody w sanitariatach. Nie odnotowano braku środków podstawowej higieny osobistej (mydła, ręczników lub suszarek i papieru toaletowego) czy zaniedbań w utrzymaniu czystości i porządku. Nie stwierdzono placówek z niezachowaniem standardów dostępności do urządzeń sanitarnych, wszystkie obiekty posiadają sanitariaty zlokalizowane w budynkach dydaktycznych. 87

88 VII. 4. Infrastruktura do prowadzenia zajęć WF Spośród 52 skontrolowanych pod kątem infrastruktury szkół, 45 placówek posiada infrastrukturę do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w postaci sali zastępczej lub rekreacyjnej z boiskiem sportowym lub bez boiska sportowego, szkolnego zespołu sportowego (z zapleczem higieniczno - sanitarnym) z boiskiem lub bez boiska, 7 placówek nie posiada infrastruktury do prowadzenia zajęć sportowych, korzystają one z sali gimnastycznych innych placówek, gminnych i miejskich hal sportowych, boisk gdzie w godzinach przedpołudniowych są programowo realizowane zajęcia z wychowania fizycznego. Szkoły policealne na terenie powiatu pilskiego w programie nauki nie realizują zajęć z wychowania fizycznego. Szczegółową sytuację w zakresie korzystania przez szkoły z infrastruktury do realizacji zajęć wychowania fizycznego przedstawia poniższa tabela. Tabela nr 14. Zestawienie warunków do realizacji wychowania fizycznego w poszczególnych rodzajach szkół na terenie powiatu pilskiego w roku 2018 Rodzaj placówki Szkoły podstawowe Liczba placówek skontrolowanych salę gimnastyczną tylko salę zastępczą/ rekreacyjną boisko Liczba placówek posiadających salę gimnastyczną z boiskiem salę zastępczą/ rekreacyjną z boiskiem salę gimnastyczną i salę zastępczą/ rekreacyjną z boiskiem bez boiska szkolny zespół sportowy Gimnazja Licea ogólnokształcące Zespoły szkół Szkoły policealne Szkoły wyższe OGÓŁEM z boiskiem bez boiska brak infrastruktury do prowadzenia zajęć w-f Niezależnie od posiadanej infrastruktury uczniowie szkół korzystają dodatkowo z obiektów poza własną placówką tj. z hal sportowych MOSiR, boisk sportowych ORLIK, basenu. VII. 5. Opieka medyczna w szkołach Analizując warunki realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami w szkołach, spośród skontrolowanych pod kątem opieki zdrowotnej placówek, gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej do własnej dyspozycji posiadają 22 szkoły 88

89 podstawowe, w tym jedna specjalna. W 13 szkołach podstawowych opieka realizowana jest w pomieszczeniach zastępczych, zlokalizowanych na ich terenie, a w 3 szkołach podstawowych opieka realizowana jest poza terenem placówki. Wyniki kontroli przeprowadzonych w 2 gimnazjach na terenie powiatu wykazują, że placówki te posiadają gabinety wspólnie z inną placówką w tym samym obiekcie. Uczniowie szkół policealnych nie są objęci profilaktyczną opieką zdrowotną na terenie szkół, pozostają oni pod opieką lekarzy rodzinnych. Uczniowie zespołów szkół także korzystają z opieki gabinetów profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, w tym 4 zespoły szkół spośród 6 na terenie powiatu, posiadają gabinet do własnej dyspozycji, 1 wspólnie z inną placówką w tym samym obiekcie, a 1 szkoła korzysta z gabinetu zlokalizowanego poza terenem placówki. Stan sanitarno techniczny ocenianych pomieszczeń nie budzi zastrzeżeń. VII. 6. Ocena warunków środowiska szkolnego W roku 2018 w kontrolowanych placówkach nauczania i wychowania przeprowadzono badania środowiska szkolnego w zakresie: dostosowania stanowiska pracy ucznia/przedszkolaka do zasad ergonomii, temperatury otoczenia w salach pobytu, higienicznej oceny tygodniowych rozkładów zajęć lekcyjnych, posiadania przez placówki certyfikowanych mebli i sprzętu sportowego, pomiarów wysokości i powierzchni sali pobytu w przedszkolach oraz temperatury ciepłej wody przy punktach wodnych. Oceniono zestawienie mebli i ich dostosowanie do wymagań ergonomii. Oceną objęto 76 oddziałów (2017r w 36 placówkach) w 10 placówkach, w tym: 30 oddziałów w 9 przedszkolach ( oddziałów w 18 przedszkolach), 46 oddziałów w 1 szkole podstawowej (2017r oddziałów w 13 szkołach podstawowych). Łącznie oceniono dostosowanie mebli do wzrostu uczniów i przedszkolaków na 1389 stanowiskach (2017 r. na 5811 stanowiskach), w tym na 742 stanowiskach w przedszkolach (2017 r. na 1977) oraz na 647 stanowiskach w szkołach podstawowych (2017r. na 2539 stanowiskach). Nieprawidłowości w związku z ergonomią stanowisk pracy w przedszkolach i szkołach nie stwierdzono. Dokonano również ocen higieny tygodniowego rozkładu zajęć lekcyjnych, zwracając uwagę na fakt, czy zajęcia rozpoczynają się o stałej porze, przy czym różnica pomiędzy dniami jest nie większa niż 1 godzina oraz czy różnica liczby godzin lekcyjnych pomiędzy kolejnymi dniami tygodnia jest nie większa od 1 godziny. W roku 2018 oceniono rozkłady zajęć lekcyjnych w 46 szkołach i 638 oddziałach (2017r. w 52 szkołach i 712 oddziałach), w tym oceniono: 569 oddziałów w 37 szkołach podstawowych (2017 r oddziałów w 34 szkołach podstawowych), 6 oddziałów w 2 gimnazjach (2017 r oddziałów w 8 gimnazjach), 52 oddziały w 6 zespołach szkół (2017 r oddziałów w 9 zespołach szkół) oraz 11 oddziałów w liceum ogólnokształcącym (2017 r. 10 oddziałów). 89

90 W dalszym ciągu w kilku szkołach podstawowych, nauka klas I-III odbywa się w systemie dwuzmianowym z uwagi na większą ilość oddziałów, niż izb lekcyjnych. W związku z powyższym zwracano uwagę dyrektorom szkół na konieczność uwzględnienia higienicznych wymagań procesu nauczania. Nie prowadzono postępowania administracyjnego. Zestawienie warunków higieny procesu nauczania (ergonomia mebli oraz tygodniowe rozkłady zajęć lekcyjnych) w placówkach ocenianych w latach 2017 i 2018 przedstawia tabela nr 15. Tabela 15. Ocena - porównanie warunków higieny procesu nauczania w placówkach ocenianych w latach 2017 i 2018 Ergonomia mebli szkolnych i przedszkolnych Tygodniowe rozkłady zajęć lekcyjnych Rok Oceniono dostosowanie mebli do wzrostu Meble niedostosowane Skontrolowane rozkłady zajęć lekcyjnych niewłaściwe Ilość placówek Ilość oddziałów Ilość stanowisk Ilość placówek Ilość oddziałów Ilość stanowisk Ilość szkół Ilość oddziałów Ilość szkół W ilu oddziałach We wszystkich szkołach na terenie powiatu pilskiego, będących pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile istnieje możliwość pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych w indywidualnie przypisanych szafkach lub w wyznaczonych miejscach w salach zajęć. W okresie grzewczym 2018r. dokonano pomiarów temperatury w salach pobytu, salach dydaktycznych oraz w innych pomieszczeniach do prowadzenia zajęć w placówkach stałych oraz w trakcie trwania wypoczynku zimowego. Mierzono również temperaturę wody przy punktach wodnych w żłobkach i klubach dziecięcych oraz przedszkolach. Ogółem dokonano 878 pomiarów temperatury. Na podstawie przeprowadzonych w 2018 roku kontroli w zakresie posiadania przez szkoły i placówki sprzętu sportowego stwierdzono, że : nie ma placówek, które posiadają sprzęt sportowy w całości zakupiony przed 1997r. (2017r. widniała 1 placówka - przedszkole wiejskie), 17 placówek posiada sprzęt sportowy w całości bez certyfikatów, 65 placówek posiada sprzęt sportowy w całości posiadający certyfikaty. W zakresie posiadania przez szkoły i placówki certyfikowanych mebli edukacyjnych stwierdzono: 75 placówek posiada wyłącznie certyfikowane meble edukacyjne (zakupione po 1997 roku), 90

91 1 placówka posiadająca wyłącznie meble edukacyjne bez certyfikatów, zakupione przed 1997r. (przedszkole, zlokalizowane na terenie obszaru wiejskiego). V. 7. Dożywianie dzieci i młodzieży W roku 2018 prowadzono ocenę dożywiania uczniów w szkołach: podstawowych, gimnazjach, liceach oraz zespołach szkół. Dane liczbowe w zakresie liczby uczniów korzystających z różnych form dożywiania w porównaniu z rokiem 2017 przedstawia tabela nr 16. Tabela 16. Dożywianie uczniów w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i zespołach szkół w latach Rok Liczba placówek PROWADZENIE DOŻYWIANIA W SZKOŁACH Wydawanie ciepłych posiłków Liczba uczniów korzystających ogółem w tym korzystających: Z obiadów pełnych Z posiłków jednodaniowych Organizowanie śniadań Liczba placówek Liczba korzystających Liczba placówek Podawanie napoju Liczba korzystających Liczba uczniów korzystających z posiłków dofinansowywanych W roku 2018 wydawanie ciepłych posiłków w formie obiadów jedno lub dwudaniowych zapewniły 33 placówki, w których łącznie z ciepłych posiłków korzystało 5019 dzieci. Śniadania organizowało 17 placówek, z których korzystało 650 dzieci, napoje podawano dzieciom w 37 placówkach, z czego korzystało łącznie 7758 dzieci. Dodatkowo, podobnie do lat ubiegłych uczniowie klas I-V szkół podstawowych uczestniczyli w programie Mleko oraz Owoce i warzywa w szkole. VII. 8. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi w szkołach W roku 2018 w zakresie posiadania i przechowywania substancji chemicznych i ich mieszanin skontrolowano łącznie 14 pracowni chemicznych: w szkołach podstawowych, w gimnazjach, w liceum ogólnokształcącym oraz w zespole szkół. Nieprawidłowości nie stwierdzono. Substancje i preparaty były przechowywane w zamykanych pomieszczeniach na zapleczu pracowni chemicznych, oznakowane zgodnie z obowiązującymi przepisami, posiadały karty charakterystyki, aktualne spisy ilości substancji chemicznych i ich mieszanin. Uczniowie nie mają bezpośredniego kontaktu z substancjami i preparatami chemicznymi, gdyż wszystkie doświadczenia wykonywane są przez nauczycieli chemii lub przedstawiane są za pomocą programów multimedialnych. 91

92 VII. 9. Ocena warunków do utrzymania higieny osobistej uczniów w szkołach W ramach kontroli obiektów oceniano warunki do utrzymania higieny osobistej dzieci i młodzieży w placówkach nauczania i wychowania. W 2018 roku przeprowadzono kontrole 166 obiektów, podczas których zwracano uwagę na zapewnienie bieżącej ciepłej wody, wyposażenie sanitariatów w środki higieny osobistej oraz stan higieniczny i techniczny węzłów sanitarnych. Nie stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie. VII. 10. Ocena warunków do nauki i przebywania dzieci 5-6 letnich W 2018 roku oceniono wzorem lat poprzednich warunki sanitarno-higieniczne do prowadzenia tzw. oddziałów zerowych. Podczas kontroli szkół prowadzono ocenę warunków do nauki dla tej grupy wiekowej. W skontrolowanych 103 placówkach, oddziały zerowe funkcjonowały w 44, w tym: w 36 przedszkolach, 5 szkołach podstawowych oraz 3 przedszkolach funkcjonujących w zespołach szkół. Do oddziałów zerowych uczęszczało 1766 dzieci. Niewłaściwą infrastrukturę do funkcjonowania oddziałów zerowych odnotowano w 2 przedszkolach i 1 szkole podstawowej, dotyczyła ona: zbyt małej powierzchni sali (minimum 2,5m2 na dziecko), brak możliwości dożywiania dzieci podczas pobytu (pobyt dzieci do 5 godzin), brak możliwości wydzielenia ciągów komunikacyjnych, tak by nie krzyżowały się z drogami komunikacyjnymi starszych uczniów. VII. 11. Zabezpieczenie placów zabaw, terenów rekreacyjnych i sportowych przed zanieczyszczeniami Podczas kontroli placówek zwracano również uwagę na ochronę placów zabaw, terenów rekreacyjnych i sportowych przed zanieczyszczeniami m.in. odchodami zwierzęcymi. Spośród skontrolowanych placówek ujętych w ewidencji, łącznie z turnusami zimowego i letniego wypoczynku dzieci i młodzieży, stwierdzono, że 94 obiekty posiadają plac zabaw lub teren rekreacyjny, z czego 15 z niewystarczającą ochroną przed zanieczyszczeniami (brak zabezpieczenia piaskownic przykryciem w czasie przerw w użytkowaniu - po zakończeniu zabawy / zajęć sportowych), 35 obiektów posiada plac zabaw i/lub teren rekreacyjny oraz teren sportowy, z czego 8 z niewystarczającą ochroną przed zanieczyszczeniami, polegającą na braku zabezpieczeń piaskownic przykryciem w czasie przerw w użytkowaniu (po zakończeniu zabawy / zajęć sportowych). Brak zabezpieczenia wynika z dostępności terenów rekreacyjnych i placów zabaw dla dzieci również w godzinach popołudniowych i w czasie dni wolnych od pracy. W powyższych przypadkach zalecono wzmożoną kontrolę piaskownic i zwracanie szczególnej uwagi na ewentualne zanieczyszczenia odchodami zwierzęcymi. Należy nadmienić, że piaskownice umiejscowione są na terenie ogrodzonym, gdzie obowiązuje zakaz wprowadzania zwierząt. 92

93 VII. 12. Inne placówki oświatowo-wychowawcze Poza kontrolami w placówkach oświatowych w roku 2018 pracownicy Sekcji Higieny Dzieci i Młodzieży skontrolowali również 43 inne stałe placówki nauczania i wychowania, w tym 28 placówek wsparcia dziennego, 12 pozaszkolnych placówek specjalistycznych oraz 3 place zabaw dla dzieci w centrach handlowych. VII. 13. Szkoły wyższe W zakresie higieny pomieszczeń szkół wyższych skontrolowano 3 uczelnie (2 publiczne i 1 niepubliczną). Uczelnie publiczne prowadzą naukę w systemie stacjonarnym oraz niestacjonarnym, natomiast uczelnia niepubliczna tylko w systemie niestacjonarnym. Do uczelni wyższych publicznych i niepublicznych w roku 2018 uczęszczało łącznie 1592 studentów. Wszystkie uczelnie mieszczą się w budynkach dostosowanych dla potrzeb osób niepełnosprawnych oraz charakteryzują się wysokim standardem technicznym wyposażenia. VII. 14. Wypoczynek dzieci i młodzieży Wszystkie turnusy wypoczynku zimowego i letniego zostały zgłoszone do kuratorium oświaty i zarejestrowane w elektronicznej bazie wypoczynku Ministerstwa Edukacji Narodowej. Na terenie powiatu pilskiego zorganizowano 65 turnusów (2017r. 66) wypoczynku zimowego i letniego dla dzieci i młodzieży, w tym: 24 turnusy wypoczynku zimowego i 41 turnusów wypoczynku letniego, z czego nie odbyły się 3 turnusy w wyniku braku frekwencji. Ogółem z wypoczynku zimowego i letniego skorzystało 3355 uczestników (2017r. 3288). Porównanie ilości turnusów i liczby uczestników wypoczynku zimowego i letniego w roku 2017 i 2018 zestawiono w tabeli nr 17. Tabela nr 17. Ilość turnusów i liczba uczestników wypoczynku zimowego i letniego w roku 2017 i 2018 Rok 2017 Rok 2018 Rodzaj placówek liczba turnusów skontrolowanych Liczba uczestników wypoczynku liczba turnusów skontrolowanych Liczba uczestników wypoczynku wypoczynek zimowy wypoczynek letni RAZEM

94 Podczas kontroli zwracano uwagę, na stan sanitarno-techniczny pomieszczeń, przestrzeganie właściwych warunków do utrzymania higieny osobistej, (zapewnienie ciepłej wody, środków higienicznych), warunki do prowadzenia żywienia, dokumentację zdrowotną personelu oraz zapewnienie opieki medycznej uczestnikom wypoczynku. W trakcie trwania wypoczynku nie odnotowano przypadków zachorowań, zatruć pokarmowych, nieszczęśliwych wypadków odnotowano jeden uraz złamanie ręki. Placówki zostały właściwie przygotowane oraz zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki wypoczynku. Stan sanitarny pomieszczeń mieszkalnych, bloków żywieniowych i obiektów sportowych nie budził zastrzeżeń. 94

95 VII. 15. Interwencje W roku 2018 bezpośrednio do Sekcji Higieny Dzieci i Młodzieży PSSE w Pile wpłynęło 9 informacji w sprawie niewłaściwych warunków sanitarnych na terenie podległych nadzorowi placówek. W tabeli nr 18 zestawiono interwencje podjęte w roku Tabela 18. Interwencje podjęte w roku 2018 Nazwa placówki Czego dotyczyła zgłoszona interwencja, kto zgłosił Sposób załatwienia sprawy Szkoła Podstawowa Zespół Szkół Szkoła Podstawowa Przedszkole Publiczne Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy Szkoła Podstawowa Przedszkole Publiczne Szkoła Podstawowa Niepubliczne Przedszkole Informacja anonimowa telefoniczna dotycząca wszawicy w szkole. Informacja anonimowa telefoniczna, dotycząca wszawicy w przedszkolu. Informacja anonimowa telefoniczna, dotycząca świerzbu w szkole. Informacja telefoniczna anonimowa, dotycząca bezdomnego psa na terenie przedszkola. Informacja owa, dotycząca wszawicy i obecności pluskiew na terenie placówki. Informacja pisemna anonimowa dotycząca niewłaściwego stanu sanitarno porządkowego na terenie szkoły brak środków higienicznych w toaletach dla uczniów. Informacja telefoniczna anonimowa, dotycząca wyczuwalnego zapachu kanalizacji w budynku przedszkola. Informacja telefoniczna anonimowa w sprawie niskiej temperatury w pomieszczeniach pobytu dzieci na terenie szkoły. Informacja listowna anonimowa, dotycząca niewłaściwych warunków sanitarno higienicznych na terenie placówki. Przeprowadzono rozmowę telefoniczną z dyrektorem szkoły i przedstawiono mu stanowisko Departamentu Matki i Dziecka Ministerstwa Zdrowia w powyższej sprawie. Przeprowadzono rozmowę telefoniczną z dyrektorem szkoły i przedstawiono mu stanowisko Departamentu Matki i Dziecka Ministerstwa Zdrowia w powyższej sprawie. Przeprowadzono rozmowę telefoniczną z dyrektorem szkoły. Pielęgniarka szkolna przeprowadziła rozmowy z uczniami na temat profilaktyki chorób skóry oraz przeprowadzono dezynfekcję powierzchni na terenie szkoły. Przeprowadzono rozmowę telefoniczną z przedstawicielem UG w Kaczorach, psa przewieziono do schroniska. Przekazano wg właściwości do WSSE w Poznaniu. Przeprowadzono kontrolę sanitarną, która wykazała prawidłowe i wystarczające zaopatrzenie toalet dla uczniów w podstawowe środki higieniczne mydło, papier toaletowy, ręczniki papierowe. Przeprowadzono rozmowę telefoniczna z dyrektor placówki, który oświadczyła, iż podjęła działania mające na celu eliminację przykrego zapachu, poprzez oczyszczenie odcinka instalacji kanalizacyjnej. Przeprowadzono kontrolę sanitarną, podczas której zmierzono temperaturę otoczenia w pomieszczeniach pobytu dzieci. Pomiary wykazały prawidłową temperaturę. Przeprowadzono kontrolę sanitarną, w trakcie trwania której, wyeliminowano niewłaściwe warunki techniczne. 95

96 VII. 16. Współpraca z instytucjami i mediami W roku 2018 Sekcja Higieny Dzieci i Młodzieży współpracowała z Komendą Powiatową Policji w Pile oraz Urzędami Miast i Gmin. Współpraca z przedstawicielami samorządów terytorialnych polegała na wzajemnej wymianie informacji dotyczących podległych placówek nauczania i wychowania. Do gmin przesłano informację, dotyczącą strony w postępowaniu administracyjnym po negatywnej kontroli w związku z art.10 ust.1 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016r. Prawo oświatowe. Do UM Piły przesłano również protokół pokontrolny, po negatywnej kontroli w klubie malucha. Wzorem lat poprzednich przedstawiciel Państwowej Inspekcji Sanitarnej na zaproszenie Powiatowego Komendanta Policji w Pile uczestniczył w corocznym spotkaniu organizacyjnym służb z terenu powiatu pilskiego, dotyczącym metod współpracy w ramach zapewnienia bezpiecznego wypoczynku letniego dzieci i młodzieży, polegającego m.in. na wspólnych kontrolach turnusów oraz prowadzeniu działań edukacyjnych. Organizatorom wypoczynku przekazywano materiały oświatowe w formie broszur, ulotek na temat: bezpiecznego wypoczynku i higieny, profilaktyki uzależnień (nikotyna, narkotyki, środki zastępcze) oraz zdrowego stylu życia, a także w sezonie letnim przeprowadzano instruktarze posługiwania się kleszczołapką. W sumie w trakcie wypoczynku przeprowadzono łącznie 12 kontroli z udziałem przedstawicieli Komendy Powiatowej Policji w Pile. Współpraca z mediami w 2018r. polegała na opracowaniu i przesłaniu lokalnym mediom (prasa, lokalny portal internetowy) informacji dotyczących oceny warunków sanitarnohigienicznych wypoczynku zimowego i letniego dzieci i młodzieży. Podczas kontroli placówek wypoczynku zimowego i letniego wspólnie z Sekcją Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia zajmowano się poradnictwem zdrowotnym oraz przekazywano materiały edukacyjne dotyczące: profilaktyki grypy, profilaktyki HIV, bezpiecznego stosowania antybiotyków, bezpiecznego wypoczynku podczas ferii zimowych i podczas wakacji, zdrowego stylu życia, profilaktyki chorób odkleszczowych, profilaktyki antynikotynowej, profilaktyki HIV i AIDS, zagrożeń związanych z zażywaniem środków zastępczych i zagrożeń wynikających z nadmiernej ekspozycji na słońce. Ponadto pracownicy Sekcji Higieny Dzieci i Młodzieży wspólnie z Sekcją Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia uczestniczyli w organizowaniu punktów poradnictwa zdrowotnego podczas powiatowych imprez i festynów. 96

97 VII. 17. Podsumowanie 1. Stała współpraca z organami założycielskimi ma wpływ na poprawę warunków sanitarnohigienicznych w placówkach oświatowo-wychowawczych na terenie powiatu pilskiego. 2. Na podniesienie standardu technicznego oraz poprawę warunków pobytu dzieci i uczniów w placówkach wpływ mają podejmowane prace remontowe, realizowane w ramach wydanych przez PPIS w Pile decyzji. 3. Wszystkie placówki zapewniają właściwe warunki do utrzymania higieny osobistej uczniów. 4. W placówkach oświatowych systematycznie wymieniane są meble na nowe, posiadające wymagane certyfikaty. 5. W podległych placówkach podczas kontroli kładzie się nacisk na higieniczne warunki nauczania i wychowania, w tym zgodne z obowiązującą normą parametry natężenia oświetlenia sztucznego w pomieszczeniach nauki i pracy. 6. W porównaniu z rokiem 2017 odnotowano nieznaczny wzrost liczby uczniów korzystających z ciepłych posiłków, zmniejszyła się liczba dzieci i młodzieży korzystających z posiłków dofinansowywanych 1085 osób ( osoby). 7. Porównywalna z rokiem 2017 jest liczba turnusów wypoczynku oraz liczba uczestników wypoczynku dla dzieci i młodzieży w 2018r. z różnych form wypoczynku skorzystało 3355 dzieci w trakcie 62 turnusów (2017r. podczas 66 turnusów wypoczywało 3288 dzieci). Wszystkie turnusy wypoczynku zimowego i letniego zostały zgłoszone do elektronicznej bazy wypoczynku MEN, zostały prawidłowo zorganizowane oraz zapewniały bezpieczny i higieniczny wypoczynek. 97

98 VIII. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY Głównym kierunkiem działania nadzoru jest sprawowanie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych w uzgadnianej dokumentacji projektowej, na etapie uzgadniania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, przy opiniowaniu w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz podczas uczestniczenia w dopuszczaniu do użytku obiektów budowlanych. Zakres działania w dziedzinie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego określa ustawa z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2017 r., poz.1261 ze zm.).zadania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego w 2018 r. obejmowały w szczególności: 1. opiniowanie miejscowych planów zagospodarowanie przestrzennego, 2. uczestniczenie w postępowaniu w sprawie oddziaływania na środowisko inwestycji mogących znacząco pogorszyć stan środowiska, 3. uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych, dotyczącej budowy i zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych (obiekty przemysłowe, obiekty służby zdrowia, użyteczności publicznej, oświaty i wychowania, obiekty nauki, obiekty usługowe), 4. uczestniczenie w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych różnego przeznaczenia, 5. wydawanie opinii o spełnieniu wymagań obowiązujących przepisów w lokalach przeznaczonych do działalności leczniczej, 6. wydawanie opinii o spełnieniu wymagań obowiązujących przepisów w lokalach żłobków, zakładów kosmetycznych, fryzjerskich i odnowy biologicznej oraz innych lokali usługowych, 7. uzgadnianie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych, 8. wydawanie opinii co do zgodności z warunkami sanitarnymi określonymi przepisami Unii Europejskiej przedsięwzięć i realizowanych inwestycji, których realizacja jest wspomagana przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ze środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej, 9. udzielanie zainteresowanym (inwestorom, projektantom, itp.) wyjaśnień w zakresie obowiązujących przepisów i wymagań sanitarnohigienicznych, 98

99 10. współpraca z organami administracji państwowej i lokalnej oraz innymi organami inspekcji. Podczas realizacji swoich zadań Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny skupia się przede wszystkim na ochronie zdrowia ludzi poprzez egzekwowanie wymogów higieniczno zdrowotnych oraz higieny środowiska dla ww. kierunków działania. VIII.1. Dokumentacje projektowe W 2018r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile wydał 10 opinii sanitarnych dotyczących uzgodnienia pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych pomieszczeń przeznaczonych m.in. na: zakłady kosmetyczne, zakłady fryzjerskie, obiekty produkcji i obrotu artykułami spożywczymi, a także stacja uzdatniania wody oraz czyszczalnia i cztery silosy zbożowe. Wśród 10 opinii sanitarnych 3 opinie to opinie uzgodnione pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych. Uzgodnione pomieszczenia spełniają warunki higieniczne i zdrowotne wynikające z przepisów szczególnych. Wydano 5 opinii sanitarnych z zastrzeżeniami dotyczącymi pomieszczeń przeznaczonych na daną działalność. Zastrzeżenia dotyczyły przede wszystkim wentylacji pomieszczeń sanitarnych oraz pomieszczeń przeznaczonych na usługi bądź inne wynikające z danej działalności. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile wydał także 2 opinie odmawiające uzgodnienia. W dokumentacjach projektowych stwierdzono szereg nieprawidłowości oraz niespełnienie warunków wynikających z przepisów szczególnych, które dyskwalifikowały dane pomieszczenia na prowadzenie w nich działalności. W szczególności uzgodnienia w 2018r. dotyczyły dokumentacji dla następujących przedsięwzięć inwestycyjnych przedstawionych w tabeli nr 19. Tabela 19. Liczba uzgodnień dokumentacji projektowej dla przedsięwzięć inwestycyjnych w roku 2018 Rodzaje przedsięwzięć Obiekty produkcji i obrotu artykułami spożywczymi Czyszczalnia z czterema silosami zbożowymi Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej Ogółem opinii sanitarnych Bez zastrzeżeń Z zastrzeżeniami Negatywne Stacja uzdatniania wody OGÓŁEM

100 VIII. 2. Dopuszczenia do użytkowania obiektów Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile sprawując zapobiegawczy nadzór sanitarny w 2018 roku uczestniczył w 36 kontrolach obiektów zgłoszonych do użytkowania. Wydał 31 opinii sanitarnych, w tym 21 opinii dotyczyło kontroli obiektów budowlanych zgłoszonych do odbioru zgodnie z Prawem Budowlanym, 10 opinii sanitarnych dotyczyło kontroli sprawdzenia zgodności przygotowania pomieszczeń z projektem technologicznym uzgodnionym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego bądź rzeczoznawcę ds. sanitarnohigienicznych oraz 4 decyzje stwierdzające spełnienie wymagań sanitarno-lokalowych przez pomieszczenia żłobka i 1 decyzję wnoszącą sprzeciw co do zamiaru przystąpienia do planowanego rozpoczęcia użytkowania pomieszczeń przeznaczonych na niepubliczny punkt przedszkolny. Ponadto wydano 8 postanowień rozpatrujących w sposób milczący zawiadomienie o zakończeniu budowy. Tabela 20. Liczba opinii stwierdzających dopuszczenie obiektów do użytkowania w 2018r. Rodzaje obiektów budowlanych Budynek produkcyjny, usługowy, magazynowy, biurowy, wiata, klatka schodowa, Ogółem opinii sanitarnych Rozbudowa, budowa hali 1 Radioterapia, Centrum Stymulacji medycznej kierunku pielęgniarstwo Apteka 1 Stacja uzdatniania wody 2 rozbudowa Aquaparku 1 języka angielskiego dla dzieci, przedszkole, sala gimnastyczna, hala sportowa, kształcenie ustawiczne, szkoła niepubliczna, pracownia malarstwa, oczyszczalnia ścieków 1 OGÓŁEM Wszystkie obiekty budowlane realizowane były na podstawie opracowanej i uzgodnionej dokumentacji projektowej. Uzgodnienia dokonywane były głównie przez rzeczoznawcę d/s sanitarnohigienicznych. Wszystkie obiekty posiadały decyzję o pozwoleniu na budowę wydaną przez stosowny urząd. Obiekty realizowane były zgodnie z założeniami projektowymi uzgodnionymi przez rzeczoznawcę d/s higienicznych i zdrowotnych lub przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. VIII. 3. Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na 100

101 środowisko (Dz. U. z 2018r., poz ze zm.) Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni wypowiadają się w formie opinii sanitarnej co do obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko oraz uzgodnienia warunków higienicznych i zdrowotnych przedsięwzięcia przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W analizowanym 2018 roku wydano ogółem 48 opinii sanitarnych w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Na ogólną liczbę ww. 48 opinii: 11 stwierdza konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i podaje zakres raportu o oddziaływaniu inwestycji na środowisko, 31 opinii proponuje odstąpić od konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, natomiast 6 opinii dotyczyło uzgodnienia warunków higienicznych i zdrowotnych przedsięwzięcia przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Tabela 21. Liczba wydanych opinii w zakresie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko w 2018r. Rodzaje przedsięwzięć Zamknięcie oraz rekultywacja przy użyciu odpadów, składowiska odpadów Obowiązek OOŚ oraz określenie zakresu raportu OOŚ Brak konieczności przeprowadzenia OOŚ 0 1 Budynki inwentarskie 5 2 Budowa oczyszczalni ścieków 0 1 Rozbudowa drogi, utwardzenie 0 3 Stacja LNG 0 1 Hala magazynowa, namiotowa 0 2 Ujęcie wody, staw ziemny, zbiornik wodny, elektrownia wodna 0 5 Kanalizacja sanitarna 0 3 Elektrownia słoneczna 0 1 Punkt skupu złomu 0 2 Kopalnia kruszyw 0 1 Biogazownia 1 1 Farma fotowoltaiczna 0 4 Farma wiatrowa 0 2 Załadunek odpadów 0 1 Budynek magazynowy 0 1 Wytwórnia mas bitumicznych 3 0 Fabryka papieru 1 0 Produkcja pianki 1 0 OGÓŁEM

102 W poniższej tabeli przedstawiono uzgodnienia warunków higienicznych i zdrowotnych dla przedsięwzięć przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dotyczyły następujących przedsięwzięć (Tabela 22). Tabela 22. Liczba wydanych uzgodnień warunków higienicznych i zdrowotnych dla przedsięwzięć przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w 2018r. Rodzaje przedsięwzięć Ogółem opinii sanitarnych Biogazownia 2 Montaż w istniejącej hali produkcyjnej kabiny lakierniczej proszkowej oraz budowa stanowiska komory śrutowniczej Budowa ocynkowni 1 Rozbudowa stacji demontażu 1 Budowa zespołu budynków przechowalni, sortowni wraz z przetwórnią owoców, magazynu, stacji transformatorowej oraz parkingów, placów manewrowych, dróg dojazdowych OGÓŁEM VIII. 4. Uzgodnienia pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych warunków zabudowy dla danej inwestycji W 2018r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile wydał 159 postanowień odnośnie uzgodnienia warunków zabudowy, na terenie dla którego brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla danej inwestycji. Postanowienia wydane jako pozytywne, we wszystkich 159 rozpatrywanych przypadkach. Ponadto w 2018r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile wydał 2 postanowienia: w sprawie zawieszenia na wniosek strony, postępowania w sprawie wyrażenia zgody na rozszerzenie cmentarza komunalnego, uzgodnienia projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy. 102

103 Tabela 23. Liczba wydanych uzgodnień dotyczących warunków zabudowy dla danej inwestycji w 2018r. Rodzaje przedsięwzięć Budowa/rozbudowa /nadbudowa/ przebudowa hali / budynku magazynowego, produkcyjnego Budowa/rozbudowa/nadbudowa/przebudowa budynku mieszkalnego jednorodzinnego, wielorodzinnego Budowa/rozbudowa/nadbudowa/przebudowa pawilonu handlowego, budynku garażowego, budynku usługowego, inwentarskiego, budynku gospodarczego, biurowego, wiaty Ogółem postanowień Zmiana sposobu użytkowania 16 Zbiornik wodny 2 Rozbudowa restauracji 1 Budowa budynku stajni i wiaty 1 Rozbudowa systemu wentylacji 1 Budowa silosu 3 Zagospodarowanie terenu 3 Szklarnia 1 Ocynkownia 1 Rozbudowa laboratorium 1 Inwestycja celu publicznego 21 OGÓŁEM VIII.5. Plany zagospodarowania przestrzennego W 2018r. w Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Pile, w Sekcji Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego, analizie i ocenie poddano 24 wnioski dotyczące zaopiniowania oraz uzgodnienia projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz 22 wnioski dotyczące uzgodnienia zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego danej gminy. Łącznie wydano 46 opinii. Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2018r., poz. 2081) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile wydał 22 opinie sanitarne ustalające zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz ustaleń studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla danej gminy. Wydane opinie nie posiadały zastrzeżeń, przedłożona dokumentacja uzgodniona została bez zastrzeżeń. 103

104 Tabela 24. Liczba opinii wydanych w 2018r. w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko Liczba opinii wydanych w roku 2018 Prognozy o oddziaływaniu na środowisko 22 Plany zagospodarowania przestrzennego projekt uchwały wraz z prognozą OGÓŁEM Ponadto w 2018r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile wydał 2 opinie sanitarne, co do zgodności z warunkami sanitarnymi określonymi przepisami Unii Europejskiej przedsięwzięć, polegających na budowie silosów zbożowych, których realizacja jest wspomagana przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ze środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej. VIII.6. Decyzje płatnicze / decyzje merytoryczne W roku 2018 wydano ogólnie 40 decyzji płatniczych, które w rozumieniu art i 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018r., poz ze zm.) należy traktować jako decyzję. Wydane decyzje płatnicze oraz rachunki dotyczyły opłat za wykonywane czynności w pionie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, a mianowicie: za czynności związane z kontrolą obiektu/pomieszczeń w związku z dopuszczeniem go/ich do użytkowania 30 rachunków wraz z decyzją płatniczą oraz 10 rachunków wraz z decyzja płatniczą za uzgodnienie projektu technologicznego/budowlanego. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile wydał 4 decyzje stwierdzające spełnienie wymagań sanitarno-lokalowych przez pomieszczenia żłobka oraz 1 decyzję wnoszącą sprzeciw co do zamiaru przystąpienia do planowanego rozpoczęcia użytkowania pomieszczeń przeznaczonych na niepubliczny punkt przedszkolny. Ponadto w 2018r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile wydał 2 decyzje dotyczące ustawienia tymczasowych, nieskanalizowanych ustępów publicznych w postaci przenośnych kabin sanitarnych na skanalizowanych terenach publicznych miasta Piły oraz 1 decyzję w sprawie wyrażenia zgody na rozszerzenie cmentarza komunalnego. 104

105 Tabela 25. Rodzaje i liczba decyzji wydanych w 2018r. Rodzaj decyzji Liczba decyzji wydanych w roku 2018 Decyzja opłatowa 40 Decyzja stwierdzające spełnienie wymagań sanitarno-lokalowych przez pomieszczenia żłobka Decyzja wnosząca sprzeciw w zakresie sanitarno - higienicznym do rozpoczęcia użytkowania pomieszczeń przeznaczonych na niepubliczny punkt przedszkolny Decyzje dotyczące ustawienia tymczasowych, nieskanalizowanych ustępów publicznych w postaci przenośnych kabin sanitarnych na skanalizowanych terenach publicznych miasta Piły Decyzja w sprawie wyrażenia zgody na rozszerzenie cmentarza komunalnego. 1 OGÓŁEM VIII.7. Pisma / przekazania spraw Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pile w 2018r. wydał 64 pisma dotyczące m.in. współpracy z urzędami miejskimi, gminnymi; współpracy z własnymi jednostkami Powiatowych Stacji Sanitarno Epidemiologicznych, Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej; współpracy z interesantami. Współpraca z urzędami miejskimi, gminnymi dotyczyła m.in. podtrzymania stanowiska wydanego/zajętego przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Tabela 26. Zestawienie wydanych pism Rodzaj pisma Liczba pism wydanych w roku 2018 Współpraca urzędy miejskie, gminne, starostwo, inne instytucje 29 Współpraca interesanci 16 Współpraca z własnymi jednostkami PSSE, WSSE, 17 Współpraca z innymi instytucjami 2 OGÓŁEM

106 W tabeli poniżej przedstawiono wyszczególnienie uzgodnionych w 2018r. opinii, postanowień oraz decyzji w porównaniu z rokiem ubiegłym. Tabela 27. Liczba opinii, postanowień, decyzji i pism w latach Wyszczególnienie 2017r. 2018r. Ogółem uzgodniono i zaopiniowano w drodze decyzji, postanowień i opinii sanitarnych, w tym w drodze opinii sanitarnej: w drodze postanowienia: dokumentacje projektowe projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko odstąpienie od konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko kontrole obiektów budowlanych w związku z dopuszczeniem ich do użytkowania dotyczące innych spraw 4 2 dokumentacja dotycząca środowiskowych uwarunkowań inwestycji uzgodnienia zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko warunki zabudowy dla terenów, dla których brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego 3 1 dotyczące innych spraw 9 1 milczące załatwienie sprawy 0 8 w drodze decyzji: decyzje opłatowe decyzja odbiorowa 1 5 dotyczące innych spraw 0 3 współpraca urzędy miejskie, gminne, starostwo, inne instytucje współpraca interesanci pisma współpraca z innymi instytucjami 0 2 współpraca z własnymi jednostkami PSSE, WSSE,

107 IX. ODDZIAŁ LABORATORYJNY Oddział Laboratoryjny Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Pile, w którego skład wchodzą Laboratorium Badania Wody i Gleby oraz Laboratorium Mikrobiologii i Parazytologii wykonuje badania w ramach nadzoru sanitarnego pełnionego przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Wykonywane są również badania w ramach działalności usługowej. Laboratoria pracują zgodnie z wymaganiami systemu zarządzania opisanego w normie PN-EN ISO/IEC 17025:2005. Wysoką jakość badań, rzetelność i wiarygodność wyników oraz wysokie kompetencje personelu laboratorium potwierdza uzyskany r. Certyfikat Akredytacji nr AB 616 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji oraz wyniki uzyskiwane w krajowych i międzynarodowych badaniach biegłości. Szczegółowy zakres badań akredytowanych znajduje się w Zakresie Akredytacji Laboratorium Badawczego nr AB 616, wydanie 17 z dnia 13 kwietnia 2018 r. Laboratorium w 2018 r. wzięto udział w badaniach biegłości zorganizowanych przez: 1. LGC Wielka Brytania /UKAS 0001/ - dla oznaczeń mikrobiologicznych wody (liczby bakterii grupy coli i Escherichia coli, ogólnej liczby mikroorganizmów w 36 o C po 48 h oraz w 22 o C po 72h, liczby enterokoków i liczby Legionella sp.). 2. ERA WATERS COMPANY - USA/ - dla oznaczeń fizykochemicznych wody (oznaczanie mętności oraz stężenia żelaza i manganu metodami spektrofotometryczymi i metodą płomieniowej spektrometrii absorpcji atomowej). 3. MAAG LAB KOMPETENCJE Polska - dla oznaczeń skuteczności sterylizacji. 4. LABQUALITY Finlandia /PT02/ - dla identyfikacji szczepów bakteryjnych (obecność pałeczek Salmonella i Shigella). Laboratorium Badania Wody i Gleby W ramach nadzoru sanitarnego i zapobiegawczego pełnionego przez Państwową Inspekcję Sanitarną w obszarze zadań realizowanych z zakresu zdrowia publicznego wykonywano badania próbek wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, wody z pływalni i z kąpielisk oraz miejsc wykorzystywanych do kąpieli. Dodatkowo w ramach działalności usługowej prowadzone były badania próbek wody w ww. zakresie oraz badania i pomiary czynników szkodliwych i uciążliwych na stanowiskach pracy w zakresie badania natężenia hałasu, drgań miejscowych i oświetlenia. Badania próbek wody wykonywano dla Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych w Pile, Chodzieży, Czarnkowie, Międzychodzie, Wągrowcu i Złotowie. 107

108 Wykonano 5880 badań, co stanowi spadek około 12,4% spadek ogólnej ilości badań w stosunku do roku ubiegłego. Obniżeniu uległa zarówno ilość badań nadzorowych ok. 12,7% spadek jak i badań wykonywanych na zlecenie - ok. 11,8% spadek. W ramach nadzoru sanitarnego przeprowadzono 3668 badań próbek wody, a na zlecenie 2212 badań, w tym 2170 badań próbek wody oraz 42 badania w środowisku pracy. Szczegóły dotyczące ilości poszczególnych rodzajów badań przedstawia poniższa tabela oraz wykres. Tabela 28. Badania laboratoryjne przeprowadzone w roku 2017 i 2018 Ilość badań wykonanych W ramach nadzoru Na zlecenia dla PSSE: dla PSSE Piła Piła, Chodzież, Czarnków, Międzychód, Wągrowiec, Złotów Chemiczne Fizyczne Mikrobiologiczne Ogółem: liczba badań Nadzór ogółem Nadzór powiat pilski Zlecenia 2017r. 2018r. 2017r. 2018r. Wykres 14. Badania laboratoryjne przeprowadzone w latach Laboratorium Mikrobiologii i Parazytologii Laboratorium wykonywało badania laboratoryjne kału w kierunku obecności i rodzaju pałeczek Salmonella i Shigella w materiale ludzkim, zgodnie z wymaganiem Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2018 r., poz. 151 ze zm.). Badania wykonywane były w ramach nadzoru epidemiologicznego pełnionego przez Państwową Inspekcję Sanitarną dla Powiatowych Stacji Sanitarno- Epidemiologicznych w Pile, Chodzieży, Czarnkowie, Międzychodzie i Złotowie. Wykonywano 108

109 również w ramach działalności usługowej badania kału do celów sanitarno-epidemiologicznych oraz badania skuteczności sterylizacji. Dodatkowo prowadzono badania skuteczności sterylizacji na potrzeby kontroli wewnętrznej Oddziału Laboratoryjnego PSSE w Pile. Ogółem wykonano badania, co stanowi 2,9 % spadek ilości badań w stosunku do roku ubiegłego. W ramach nadzoru sanitarnego wykonano 1455 badań (19,8 % spadek w stosunku do roku ubiegłego), 447 badań skuteczności sterylizacji w ramach kontroli wewnętrznej (5,1% spadek) oraz badania na zlecenia (0,3% wzrost). Szczegóły dotyczące ilości poszczególnych rodzajów badań w porównaniu do roku ubiegłego przedstawia poniższa tabela oraz wykres. Tabela 29. Badania laboratoryjne przeprowadzone w 2017 i 2018 roku Rodzaj badań Ilość badań wykonanych W ramach nadzoru Na zlecenia dla PSSE: dla PSSE w Pile Piła, Chodzież, Czarnków, Międzychód, Złotów Badania w kierunku skuteczności sterylizacji 471* 447* 471* 447* Badania w kierunku obecności pałeczek Salmonella, Shigella Ogółem: *badania przeprowadzone w ramach kontroli wewnętrznej w Oddziale Laboratoryjnym liczba badań Nadzór ogółem Nadzór powiat pilski Zlecenia 2017 r r r r. Wykres 15. Badania laboratoryjne przeprowadzone w latach

110 X. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA X.1. Wprowadzenie Państwowa Inspekcja Sanitarna w Pile kieruje działania z zakresu oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia do wszystkich mieszkańców powiatu pilskiego. Realizowane przedsięwzięcia oparto o wytyczne Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Wojewódzkiej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Poznaniu oraz potrzeby środowiska lokalnego. Pracownicy pionu oświaty zdrowotnej inicjowali, koordynowali i przeprowadzali działania, dotyczące następujących zagadnień: profilaktyka nikotynowa, profilaktyka zażywania substancji psychoaktywnych, profilaktyka HIV/AIDS i chorób zakaźnych, profilaktyka nadwagi i otyłości, profilaktyka chorób nowotworowych. Promowano zasady zdrowego stylu życia, aktywność fizyczną i racjonalne odżywianie. Edukacja zdrowotna kierowana była do ogółu społeczeństwa i wszystkich grup wiekowych. X.2. Realizacja programów edukacyjnych o zasięgu krajowym W 2018 roku realizowano pięć programów edukacyjnych o zasięgu krajowym, inicjowanych przez Główny Inspektorat Sanitarny: Program edukacyjny Trzymaj Formę!, Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS, Program antytytoniowej edukacji zdrowotnej Bieg po zdrowie, Program edukacyjny Ars, czyli jak dbać o miłość?, Program przedszkolnej edukacji antytytoniowej Czyste powietrze wokół nas. X.2.1. Program edukacyjny,,trzymaj Formę! Celem programu jest edukacja młodzieży szkolnej i ich rodzin w zakresie kształtowania nawyków zdrowotnych poprzez promocję aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety. W powiecie pilskim w roku szkolnym 2017/2018 realizowano XII edycję programu. Program adresowano do młodzieży klas gimnazjalnych (7 szkół) i uczniów starszych klas szkół podstawowych (18 szkół) oraz ich rodziców. W Programie uczestniczyło 1028 uczniów, 49 rodziców i 77 nauczycieli ze szkół gimnazjalnych oraz 2464 uczniów, 481 rodziców i 150 nauczycieli ze szkół podstawowych. Prowadzono dystrybucję materiałów do realizacji treści programowych. Przekazano do szkół 20 poradników dla nauczycieli, 1550 ulotek dla rodziców, 345 broszur dla uczniów i 20 plakatów. We współpracy ze Szkołą Podstawową nr 2 w Pile zorganizowano uczniowskie spotkanie o zdrowiu pod hasłem O zdrowiu wiem wszystko. W spotkaniu uczestniczyli uczniowie 110

111 z siedmiu szkół podstawowych wraz z opiekunami, łącznie 56 osób. Uczniowie pracowali podczas warsztatów w grupach nad problemami zdrowotnymi takimi jak: choroby cywilizacyjne, brak aktywności fizycznej, złe nawyki żywieniowe młodzieży, następnie wysłuchali tematycznych wykładów. Przeprowadzono dwa szkolenia dla uczniów ze Szkoły Podstawowej nr 3 w Pile pt. Rola jaja w diecie człowieka. Omówiono właściwości odżywcze jaj, ich oznakowanie oraz zasady higieny przy przygotowywaniu posiłków z jajek. W spotkaniach uczestniczyły 84 osoby. Zorganizowano spotkanie edukacyjne z nauczycielami z Internatu Zespołu Szkół Ekonomicznych w Pile. Podczas spotkania omówiono problem nie zjadania śniadań przez uczniów. Omówiono zasady zdrowego żywienia młodzieży. W roku szkolnym 2018/2019 realizowana jest XIII edycja Programu. Rysunek 16. Szkolenie w Szkole Podstawowej nr 3 w Pile Rola jaj w diecie człowieka X.2.2. Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS Celem podejmowanych działań jest wzrost poziomu wiedzy na temat HIV/AIDS u ogółu społeczeństwa, ograniczenie rozprzestrzeniania się zakażeń wirusem HIV oraz uświadomienie, że dzięki nowoczesnym, bezpiecznym terapiom można normalnie żyć z wirusem HIV, ale trzeba wiedzieć o zakażeniu i poddać się leczeniu. Akcja informacyjno - edukacyjna Bezpieczne Walentynki 2018 Głównym celem akcji jest przekazanie młodzieży aktualnej wiedzy na temat HIV/AIDS, promowanie bezpiecznych zachowań w celu uniknięcia chorób przenoszonych na drodze kontaktów płciowych oraz nabywanie umiejętności podejmowania decyzji, dokonywania wyborów dotyczących własnego zdrowia i życia. W ramach akcji zorganizowano sześć szkoleń dla młodzieży z dwóch szkół ponadgimnazjalnych, jeden turniej edukacyjny pt. Jeden z dziesięciu na temat HIV/AIDS, współpracowano z mediami lokalnymi i prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych. W szkoleniach wzięło udział 474 uczniów z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Pile i 85 uczniów z Centrum Kształcenia Nauka w Pile. Turniej pod tytułem Jeden z dziesięciu przeprowadzono podczas organizowanych szkoleń, łącznie 111

112 wzięło w nim udział 45 uczniów z dwóch szkół ponadgimnazjalnych. Wszyscy uczestnicy nagradzani byli upominkami o charakterze edukacyjnym, otrzymali zakładki do książki Nie daj szansy AIDS, podkładki pod kubek Zakażenia przenoszone drogą płciową. Informację o akcji Bezpieczne Walentynki 2018 przesłano do 14 szkół ponadgimnazjalnych i 15 redakcji lokalnych mediów. Rysunek 17. Szkolenia w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Pile Światowy Dzień AIDS Zorganizowano we współpracy ze Starostwem Powiatowym w Pile Olimpiadę Wiedzy o HIV/AIDS pod hasłem AIDS - wczoraj, dziś, jutro dla uczniów klas I i II szkół ponadgimnazjalnych powiatu pilskiego. Olimpiada odbyła się w dniu 30 listopada 2018r. i była okazją do zaakcentowania obchodów Światowego Dnia AIDS. W etapie szkolnym Olimpiady uczestniczyło 491 uczniów, a w etapie powiatowym wzięło udział 38 uczniów z 14 szkół ponadgimnazjalnych. Etap powiatowy Olimpiady odbył się w sali sesyjnej Starostwa Pilskiego, wszyscy uczestnicy otrzymali pamiątkowe dyplomy i broszurę Co musisz wiedzieć o HIV/AIDS. Przekazano do szkół ponadgimnazjalnych broszury Mini-rozmówki rodzinne oraz Informację o Punkcie Konsultacyjno-Diagnostycznym w Poznaniu. W Młodzieżowym Domu Kultury Iskra w Pile dniu r. w odbyło się uroczyste podsumowanie i wręczenie nagród laureatom Olimpiady. Fundatorem nagród dla laureatów było Starostwo Powiatowe w Pile. Patronat Honorowy nad wydarzeniem Olimpiada Wiedzy o HIV/AIDS objął Starosta Pilski. Przesłano do 14 redakcji lokalnych mediów informacje dotyczące Punktu Konsultacyjno - Diagnostycznego w Poznaniu, Europejskiego Tygodnia Testowania w kierunku wirusa HIV na terenie Polski oraz uroczystego podsumowania działań konkursowych z zakresu profilaktyki HIV/AIDS. Rysunek 18. Olimpiada Wiedzy o HIV/AIDS w sali sesyjnej Starostwa Pilskiego 112

113 Inne działania z zakresu profilaktyki HIV/AIDS Odbyło się jedno szkolenie w ramach Projektu Młodzieżowi Liderzy Zdrowia - Kontra HIV, wzięło w nim udział 25 licealistów z Zespołu Szkół im. Stanisława Staszica w Pile. Celem szkolenia był wzrost poziomu wiedzy młodzieży w zakresie HIV i AIDS, analiza ryzykownych zachowań sprzyjających zakażeniu wirusem HIV oraz kształtowanie pozytywnych postaw wobec ludzi żyjących z HIV i chorych na AIDS. Program obejmował zajęcia teoretyczne i warsztatowe podczas, których uczniowie poznali aktualną sytuację epidemiologiczną zakażeń wirusem HIV, oceniali stopień ryzyka zakażenia wirusem HIV, kształtowali pozytywne postawy wobec ludzi żyjących z HIV i chorych na AIDS. Przeprowadzono etap powiatowy wojewódzkiego konkursu Nie daj szansy AIDS na film pod tytułem Krótki film o HIV. Konkurs adresowany był do uczniów klas III gimnazjum i uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Celem konkursu było wykonanie filmu, który propaguje wiedzę o drogach zakażenia HIV, zachęca do wykonania testu w kierunku wirusa HIV po każdej ryzykownej sytuacji i uświadamia, że zakażenie HIV może dotyczyć każdego człowieka. Na etap powiatowy wpłynęły prace z pięciu szkół. Pracę laureatki I miejsca przesłano do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Poznaniu. Na etapie wojewódzkim film uczennicy z Zespołu Szkół Budowlanych w Pile zajął I miejsce. W uroczystym podsumowaniu etapu powiatowego konkursu w Młodzieżowym Domu Kultury Iskra w Pile wzięło udział 115 osób. Laureaci otrzymali pamiątkowe dyplomy i nagrody ufundowane przez Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotne Oddział Terenowy w Poznaniu oraz przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pile. Kontynuowano kampanię edukacyjną Krajowego Centrum ds. AIDS pod hasłem Mam czas rozmawiać. Kampania ma na celu inspirowanie do dialogu międzypokoleniowego, do rozmów o zdrowiu w tym również o chorobach przenoszonych drogą płciową. Grupę docelową kampanii stanowią rodziny wielopokoleniowe, osoby w różnym wieku i z różnymi doświadczeniami życiowymi. Nowa odsłona kampanii kładzie nacisk na dialog dotyczący konieczności testowania w kierunku wirusa HIV, szczególnie w punktach promowanych w ramach Europejskiego Tygodnia Testowania. Informacja o kampanii zamieszczona została na stronie internetowej Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Pile i przesłana do 14 redakcji lokalnych mediów. Kampanię promowano również przy okazji szkolenia Młodzieżowych Liderów Zdrowia Kontra HIV i obchodów Światowego Dnia AIDS. X.2.3. Program antytytoniowej edukacji zdrowotnej Bieg po zdrowie W roku szkolnym 2017/2018 program realizowano w 21 szkołach podstawowych powiatu pilskiego. Celem programu było zwiększenie wiedzy i umiejętności uczniów w zakresie zdrowia w kontekście szkodliwości palenia papierosów i używania e-papierosów. Działaniami programowymi objęto 773 uczniów klas IV szkół podstawowych, 658 rodziców i 21 nauczycieli. 113

114 Prowadzono dystrybucję materiałów do realizacji treści programowych. Przekazano do szkół: 42 poradniki dla nauczycieli, 782 informacji o programie dla rodziców, 782 zeszyty ćwiczeń dla uczniów, 42 komplety plakatów, 42 ankiety dla nauczycieli i 16 krokomierzy. Zorganizowano w Powiatowej Stacji Sanitarno -Epidemiologicznej w Pile szkolenie dla szkolnych koordynatorów podczas, którego omówiono metodykę realizacji programu oraz sposób wykorzystania materiałów programowych i filmów edukacyjnych opracowanych przez Główny Inspektorat Sanitarny. W spotkaniu wzięło udział 19 osób. Szkoła Podstawowa w Kaczorach wytypowana została do opracowania rozszerzonej ewaluacji programu wśród rodziców i dzieci. Przeprowadzono ankietyzację dotycząca postaw rodziców wobec palenia i ankietyzację uczniów dotyczącą wiedzy o zdrowiu. W roku szkolnym 2018/2019 realizowana jest kolejna edycja Programu. X.2.4. Program Ars, czyli jak dbać o miłość? Głównym celem programu jest ograniczenie używania tytoniu, alkoholu i innych substancji psychoaktywnych przez młodzież szkół ponadgimnazjalnych. Podczas V edycji, program edukacyjny ARS, czyli jak dbać o miłość? realizowany był w 6 szkołach zawodowych, 4 liceach i 6 technikach. Działaniami edukacyjnymi objęto 783 uczniów i 103 rodziców. Zorganizowano jedno szkolenie dla trzech nowych koordynatorów. Podczas szkolenia omówiono cele, założenia i sposób realizacji treści programowych, zaprezentowano materiały edukacyjne. W roku szkolnym 2017/2018 program poszerzony został o lekcję multimedialną opartą o treści merytoryczne zawarte w podręczniku dla nauczyciela. Płyty CD z przygotowanymi 3 blokami tematycznymi przekazano do wszystkich szkół, które zadeklarowały chęć realizacji programu. Przesłano do szkół ponadgimnazjalnych realizujących program regulamin II edycji ogólnopolskiego konkursu Szkoła wolna od używek. W roku szkolnym 2018/2019 realizowana jest VI edycja Programu. X.2.5. Program przedszkolnej edukacji antytytoniowej Czyste powietrze wokół nas W roku szkolnym 2017/2018 program realizowano w 31 przedszkolach, 19 oddziałach przedszkolnych i w 1 szkole podstawowej. Adresatami programu są dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodzice i opiekunowie. Działaniami edukacyjnym w ramach programu objęto 1418 dzieci przedszkolnych i 1368 rodziców. Realizacja treści programowych opierała się na metodach aktywizujących, których istotą jest umożliwienie dzieciom zaangażowanie wszystkich zmysłów i podjęcie różnych form aktywności w procesie zdobywania informacji i kształtowania umiejętności. Głównym celem programu jest wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy oraz zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie w sytuacjach gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub gdy dorośli palą przy nich tytoń. Odbyła się jedna narada w Urzędzie Miasta Piły, podczas której przedstawiono dyrektorom pilskich przedszkoli cele i założenia programowe. W naradzie 114

115 wzięło udział 17 osób. Zorganizowano jedno szkolenie dla koordynatorów z terenu miasta Piły, gminy Ujście i gminy Szydłowo. W szkoleniu wzięło udział 20 osób. Materiały edukacyjne do realizacji programu przekazano do 43 placówek. Łącznie rozdysponowano 43 Poradniki dla edukatorów, 71 plakatów, 371 kserokopii kart pracy dla dzieci oraz 715 ulotek dla rodziców ( Wiesz o tym?, Pamiętaj!, Palenie uzależnia ). W roku szkolnym 2018/2019 realizowana jest kolejna edycja Programu. X.3. Realizacja programów edukacyjnych o zasięgu wojewódzkim W 2018 roku realizowano trzy programy edukacyjne o zasięgu wojewódzkim: Program Moje dziecko idzie do szkoły i Program edukacyjny Wybierz Życie - Pierwszy Krok oraz Projekt Wiem, nie biorę - jestem bezpieczny!. X.3.1. Program edukacyjny Moje dziecko idzie do szkoły Adresatami programu są dzieci w wieku przedszkolnym i ich rodzice. Program ma na celu poszerzenie wiedzy rodziców na temat potrzeb zdrowotnych dziecka w wieku przedszkolnym oraz uświadomienie rodzicom ich roli w kształtowaniu prawidłowych nawyków prozdrowotnych u dzieci. W roku szkolnym 2017/2018 program realizowano w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych przy szkołach podstawowych, ogółem w 52 placówkach. Działaniami edukacyjnymi objęto 1039 dzieci 5 6 letnich oraz 1039 rodziców. Zorganizowano jedno szkolenie dla realizatorów programu w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Pile. Podczas szkolenia zaprezentowany został temat negatywnego wpływu hałasu na narząd słuchu oraz temat bezpieczeństwa dziecka w środowisku domowym, przedszkolnym, na drodze i na placu zabaw. Omówiono założenia programowe, metodykę realizacji, bloki tematyczne do realizacji podczas całego roku szkolnego oraz sposób wykorzystania materiałów edukacyjnych dla rodziców i dzieci. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Komendy Powiatowej Policji w Pile i przedstawicielka firmy ACS Słuchmed Sp. z o.o. w Pile. Odbyło się jedno szkolenie dla rodziców z Publicznego Przedszkola Nr 7 w Pile, podczas którego przedstawiono zasady żywienia dziecka w wieku wczesnoszkolnym, dobór plecaka szkolnego oraz przygotowanie prawidłowego miejsca pracy dla ucznia w domu. W szkoleniu wzięło udział 10 rodziców. Rysunek 19. Szkolenie dla przedszkolnych koordynatorów programu w PSSE w Pile 115

116 Wspólnie z Publicznym Przedszkolem Nr 3 w Pile zrealizowano VII edycję dwuetapowego konkursu pod hasłem Jestem zdrowy wiem, co jem, więc idę do szkoły!. Celem konkursu było zachęcenie nauczycieli i dzieci do czynnego zainteresowania się tematyką zdrowego stylu życia ze szczególnym zwróceniem uwagi na zdrowe odżywianie i aktywność fizyczną. W etapie plastycznym i muzycznym wzięło udział 42 przedszkolaków z ośmiu pilskich przedszkoli. Dzieci poprzez zabawę poszerzały swoją wiedzę na temat zasad zdrowego stylu życia. Miały też okazję do zaprezentowania swoich zdolności artystycznych. Opiekunowie grup otrzymali pamiątkowe dyplomy a dzieciom wręczono gry edukacyjne zakupione ze środków Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Pile oraz upominki ufundowane przez Radę Rodziców z Publicznego Przedszkola Nr 3 w Pile. Rysunek 20 Konkurs Jestem zdrowy wiem co jem, więc idę do szkoły w Publicznym Przedszkolu Nr 3 w Pile Materiały edukacyjne do realizacji treści programowych przekazano do 46 placówek. Łącznie rozdysponowano 899 broszur pt.,,moje dziecko idzie do szkoły dla rodziców i 899 kolorowanek dla dzieci. Ze względu na ograniczoną ilość materiałów edukacyjnych nie przeprowadzono dystrybucji materiałów do placówek przedszkolnych na terenie gminy Łobżenica i Wysoka. Placówki te korzystały z materiałów z poprzednich edycji. X.3.2. Program edukacyjny Wybierz Życie Pierwszy Krok Program skierowany jest głównie do uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Celem programu jest prowadzenie działań edukacyjnych z zakresu profilaktyki pierwotnej raka szyjki macicy i innych skutków zakażeń HPV. W roku szkolnym 2017 / 2018 do realizacji programu przystąpiło osiem szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu pilskiego. Edukacją objęto 831 uczniów, 30 rodziców, 30 przedstawicieli kadry pedagogicznej. Przekazano do szkół materiały edukacyjne: 1450 ulotek, 1450 zakładek do książek, 16 plakatów. Szkolni koordynatorzy programu prowadzili tematyczne szkolenia, pogadanki, konkursy, quizy, pokazy prezentacji multimedialnych, realizowano scenariusze zajęć zawarte w poradniku dla nauczyciela, W roku szkolnym 2018/2019 realizowana jest kolejna edycja Programu. 116

117 X.3.3. Projekt edukacyjny Wiem, nie biorę - jestem bezpieczny! Celem realizowanego Projektu jest przekazanie aktualnej wiedzy na temat zagrożeń zdrowotnych związanych z używaniem narkotyków i nowych substancji psychoaktywnych dopalaczy oraz wykształcenie postaw asertywnych wobec zjawiska narkomanii, dilera i produktu. Adresatami działań są uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz uczniowie starszych klas szkoły podstawowej. Przeprowadzono jedno szkolenie dla gimnazjalistów, jedno szkolenie dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych i jedno dla uczniów klasy VII szkoły podstawowej. Łącznie działaniami projektowymi objęto 67 uczniów. Szkolenie dla gimnazjalistów odbyło się w Szkole Podstawowej nr 3 w Pile a dla uczniów klasy VII w Szkole Podstawowej nr 6 w Pile. Natomiast uczniowie technikum z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Pile uczestniczyli w szkoleniu w siedzibie Komendy Powiatowej Policji w Pile. We wszystkich szkoleniach wykorzystano scenariusz zajęć autorstwa dr Krzysztofa Wojcieszka, który zawarty jest w programie profilaktyki uniwersalnej pt. Smak życia, czyli debata o dopalaczach. Rysunek 21. Szkolenia dla uczniów w Szkole Podstawowej nr 3 i w Komendzie Powiatowej Policji w Pile X.4. Realizacja interwencji nieprogramowych X.4.1. Światowy Dzień Zdrowia Zorganizowano w sali sesyjnej Starostwa Pilskiego XX Powiatową Konferencję Promocji Zdrowia pod hasłem Zdrowie dla wszystkich. Podsumowano dwudziestoletnią historię konferencji. Zaproszeni prelegenci wygłosili także sześć wykładów podczas których przedstawiono różnorodne problemy zdrowotne dotyczące: chorób naczyniowych mózgu, szczepień ochronnych, wpływu żywienia, aktywności fizycznej i stresu na zdrowie. W konferencji wzięli udział: nauczyciele z przedszkoli i szkół powiatu pilskiego, szkolni i przedszkolni koordynatorzy promocji zdrowia, pielęgniarki medycyny szkolnej, harcerze, studenci, przedstawiciele lokalnych samorządów, organizacji i instytucji, ogółem 110 osób. W przerwie konferencji uczestnicy spotkania mieli możliwość wykonania badań w Punkcie Porad Zdrowotnych. Wykonywano pomiary: zawartości glukozy we krwi, ciśnienia tętniczego krwi, zawartości tkanki tłuszczowej w ciele. Prowadzono poradnictwo antynikotynowe oraz dystrybucję tematycznych materiałów. Pomiary wykonywali studenci z Kierunku Pielęgniarstwa Instytutu Ochrony Zdrowia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Pile. Ogółem z badań 117

118 skorzystało 40 osób. Uczestnicy XX Powiatowej Konferencji Promocji Zdrowia mieli możliwość wzięcia udziału w konkursie Zdrowie dla wszystkich. Kupony konkursowe wypełniło 55 osób, wśród których rozlosowano 5 nagród ufundowanych przez Starostwo Pilskie. Rysunek 22. XX Powiatowa Konferencja Promocji Zdrowia pod hasłem Zdrowie dla wszystkich Informację o Światowym Dniu Zdrowia przesłano do Urzędów Miast i Gmin powiatu pilskiego i szkół w Pile oraz na tablicy informacyjnej w holu PSSE. X.4.2. Profilaktyka palenia tytoniu Celem działań jest zwiększenie odsetka osób, które nigdy nie wypaliły żadnego papierosa oraz zmniejszenie zachorowań, inwalidztwa i zgonów wynikających z palenia tytoniu w Polsce poprzez zmniejszenie ekspozycji na dym tytoniowy (aktywne i bierne palenie). Każdego roku w dniu 31 maja przypada Światowy Dzień bez Tytoniu. Z tej okazji organizowane są działania edukacyjno - informacyjne zwracające szczególną uwagę na zagrożenia zdrowotne związane z używaniem tytoniu. Zorganizowano imprezę plenerową pod hasłem Raz do roku wokół bloku XVI Bieg pokoleń na osiedlu Górnym w Pile. Organizatorami festynu były instytucje znajdujące się na Osiedlu Górnym w Pile (Pilska Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko - Własnościowa, Rada Osiedla Górne w Pile, Administracja Osiedla Nr 3, Parafia pw. NMP Panny Wspomożycielki, firmy prywatne, Państwowa Inspekcja Sanitarna w Pile) oraz szkoły i przedszkola. W festynie uczestniczyli uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 6 w Pile i Szkoły Podstawowej nr 7 w Pile oraz dzieci z trzech przedszkoli i mieszkańcy osiedla Górne, ogółem około 1500 osób. Podczas festynu zorganizowano Punkt Porad Zdrowotnych, w którym prowadzono poradnictwo antynikotynowe, rozdawnictwo tematycznych ulotek, pomiary ciśnienia tętniczego krwi i pomiary tlenku węgla w wydychanym powietrzu oraz ćwiczenia z użyciem alkogogli. Ogółem z badań i poradnictwa w punkcie skorzystało 59 osób. Zrealizowano także dwa konkursy plastyczne promujące zdrowy styl życia: konkurs dla 21 dzieci przedszkolnych pod hasłem Zdrowo żyję i jem zdrowo, wokół mnie tak kolorowo, konkurs dla 32 uczniów kl. I VII szkoły podstawowej pod hasłem Nie baw się papierosami, lepiej choć pobiegać z Nami!. Ogółem w konkursach wzięły udział 53 osoby. Artykuły plastyczne oraz upominki dla uczestników konkursów ufundowane zostały przez Pilską Spółdzielnię Mieszkaniową Lokatorsko Własnościową. 118

119 Rysunek 23. Festyn Raz do roku wokół bloku na osiedlu Górnym w Pile Z okazji Światowego Dnia bez Tytoniu zorganizowano także dwa Punkty Porad Zdrowotnych. Osoby odwiedzające punkty mogły uzyskać poradnictwo antynikotynowe oraz otrzymać tematyczne materiały, wykonywano badania ciśnienia tętniczego krwi, pomiary BMI, pomiary tlenku węgla w wydychanym powietrzu, pomiary zawartości glukozy we krwi oraz można było skorzystać z alkogogli. W dniu r. podczas akcji znakowania rowerów pod Starostwem Powiatowym w Pile, zorganizowano Punkt Porad Zdrowotnych, ogółem z badań i poradnictwa w punkcie skorzystało 70 osób. W dniu r. zorganizowano Punkt Porad Zdrowotnych w Urzędzie Pocztowym nr 1 w Pile. Ogółem z badań i poradnictwa w punkcie skorzystało 38 osób. W Punktach Porad Zdrowotnych wydano ogółem: 40 ulotek Wędzone nie zawsze trzyma dłużej, 40 ulotek Chcesz rzucić palenie, 40 ulotek Palenie uzależnia, 40 ulotek Pamiętaj!, 10 ulotek ABC rzucania palenia, 30 toreb Rzuć Palenie, 50 Informatorów (opracowanie Starostwa Pilskiego). Rysunek 24. Punkt Porad Zdrowotnych w Urzędzie Poczty Nr 1 w Pile Zorganizowano cztery szkolenia dla uczniów z Zespołu Szkół Gastronomicznych w Pile. Przygotowano prezentację multimedialną. Omówiono konsekwencje zdrowotne i ekonomiczne palenia tytoniu i e-papierosów oraz przepisy dotyczące zakazu palenia tytoniu w miejscach publicznych. Uczniowie otrzymali ulotki pt. Wędzone nie zawsze trzyma dłużej, Palenie uzależnia. Ogółem w spotkaniach wzięło udział 88 osób. Zorganizowano szkolenie według scenariusza Młodzieżowi Liderzy Zdrowia Kontra Tytoń dla uczniów klas VII w Szkole Podstawowej nr 6 w Pile. Przeprowadzono ankietyzację młodzieży, wykład oraz warsztaty. Na zakończenie szkolenia uczniowie otrzymali ulotki pt. Wędzone nie zawsze trzyma dłużej, Pamiętaj!. W szkoleniu wzięło udział 21 osób. 119

120 Światowy Dzień Rzucania Palenia to święto, które przypada każdego roku w trzeci czwartek listopada (18 listopada 2018r.) i obchodzone jest w Polsce od 1992 roku. Jego celem jest organizowanie kampanii zdrowotnych promujących zdrowie oraz styl życia wolny od dymu tytoniowego. Nawiązano współpracę ze Szpitalem Specjalistycznym w Pile oraz z Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Pile /Instytut Ochrony Zdrowia Kierunek Pielęgniarstwo/. Zorganizowano w holu Szpitala Specjalistycznego w Pile Punkt Porad Zdrowotnych, w którym prowadzono: pomiary tlenku węgla w wydychanym powietrzu, pomiary ciśnienia tętniczego krwi, poradnictwo antynikotynowe, dystrybucję tematycznych materiałów oraz pomiary zawartości tkanki tłuszczowej w ciele. Ogółem z badań w Punkcie Porad Zdrowotnych skorzystały 62 osoby. Osoby odwiedzające punkt otrzymywały ulotki o tematyce antynikotynowej oraz torby Rzuć palenie! Szkoda zdrowia!, breloczki z lampką LED, fiszki edukacyjne. Nawiązano współpracę z Ochotniczym Hufcem Pracy w Pile, przeprowadzono dwa szkolenia na temat profilaktyki nikotynowej. Pierwsze spotkanie odbyło się z uczniami klasy III gimnazjum, uczestniczyło w nim 18 uczniów. Drugie szkolnie przeprowadzono dla 16 uczniów z klas VII szkoły podstawowej. Ogółem w szkoleniach uczestniczyło 34 uczniów. Podczas szkoleń omówiono konsekwencje ekonomiczne, społeczne i zdrowotne palenia tytoniu oraz wdychania dymu nikotynowego a także wpływ e papierosów na organizm. Rysunek 25. Punkt Porad Zdrowotnych w Szpitalu Specjalistycznym w Pile Przeprowadzono etap powiatowy wojewódzkiego konkursu dla uczniów szkół podstawowych pt. Palić, nie palić oto jest pytanie?. Zadanie konkursowe polegało na samodzielnym przygotowaniu gry planszowej promującej zdrowy styl życia wolny od nałogu palenia papierosów i inhalowania e-papierosami. W konkursie brali udział uczniowie kl. V szkół podstawowych powiatu pilskiego. Na etap powiatowy konkursu nadesłano prace z 12 szkół podstawowych. Komisja konkursowa przyznała I, II, i III miejsce oraz trzy wyróżnienia. Laureatem I miejsca została uczennica ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Pile. Pracę laureatki przesłano na etap wojewódzki konkursu do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu, gdzie otrzymała wyróżnienie. Nawiązano współpracę ze Szkołą Podstawową nr 2 w Pile w ramach współorganizacji festynu sportowo rodzinnego pod hasłem Nie pal przy mnie, proszę. Podczas festynu odbyły się konkurencje sportowe, konkurencje wiedzowe i konkurs na hasło o tematyce prozdrowotnej. 120

121 W przedsięwzięciu uczestniczyli uczniowie klas II wraz z rodzicami i wychowawcami klas. Na zakończenie wszystkie klasy otrzymały dyplomy przygotowane przez Państwową Inspekcję Sanitarną w Pile i nagrody książkowe. X.4.3. Profilaktyka chorób nowotworowych Celem prowadzonych działań jest edukacja w zakresie czynników ryzyka i objawów chorobowych w przebiegu raka piersi oraz zaangażowanie szczególnie młodych ludzi w zadania promujące profilaktykę chorób nowotworowych. Grupę docelową stanowili uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, nauczyciele, studenci, mieszkańcy powiatu pilskiego. Zorganizowano konkurs dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych pod hasłem Pamiętaj o profilaktyce chroń Siebie i Najbliższych. Zadanie konkursowe polegało na wykonaniu fotografii zachęcającej do wykonania badań profilaktycznych i promującej wiedzę na temat chorób nowotworowych gruczołu piersiowego. Na etap powiatowy konkursu wpłynęło 10 prac. Komisja wyłoniła laureatów: I miejsce zajęła Aleksandra Józiak z Zespołu Szkół przy Teatralnej w Pile, II miejsce otrzymała Aleksandra Widawska z Zespół Szkół Budowlanych w Pile, a III miejsce zajęła Weronika Kaczmarek Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Brzostowie. I miejsce Aleksandra Józiak II miejsce Aleksandra Widawska III miejsce Weronika Kaczmarek Rysunek 26. Prace konkursowe Pamiętaj o profilaktyce-chroń Siebie i Najbliższych W październiku 2018r. zorganizowano Powiatowe Obchody Dnia Zdrowia Piersi. Honorowy Patronat nad obchodami objął Starosta Pilski i Prezydent Miasta Piły. W Sali widowiskowej Młodzieżowego Domu Kultury Iskra w Pile odbyła się akademia okolicznościowa przygotowana przez uczniów z Zespołu Szkół przy Teatralnej w Pile. Następnie uczestnicy uroczystości wysłuchali wykładu pt. Profilaktyka chorób nowotworowych gruczołu 121

122 piersiowego wygłoszonego przez specjalistę onkologa z Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Na zakończenie podsumowano powiatowy konkurs Pamiętaj o profilaktyce chroń Siebie i Najbliższych i wręczono nagrody laureatom. Zaplanowany w drugiej części obchodów happening Marsz Zdrowia nie odbył się ze względu na złe warunki atmosferyczne. W obchodach uczestniczyli: uczniowie szkół ponadgimnazjalnych powiatu pilskiego, studenci, członkinie Stowarzyszenia Pilski Klub Amazonek i Stowarzyszenia Europa Donna w Pile, ogółem 230 osób. Rysunek 27. Powiatowe Obchody Dnia Zdrowia Piersi X.4.4. Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych Głównym celem programu jest ograniczenie używania tytoniu, alkoholu i innych substancji psychoaktywnych przez kobiety w wieku prokreacyjnym, tj. między 15 a 49 rokiem życia oraz zwiększenie wiedzy społeczeństwa na temat skutków zdrowotnych używania substancji psychoaktywnych. W ramach programu organizowano Punkty Porad Zdrowotnych i realizowano kampanię Nie pozwól odlecieć swojemu szczęściu. Zorganizowano dwa Punkty Porad Zdrowotnych, w których wykorzystywano sprzęt zakupiony w ramach programu (alkogogle, smokerlyzer). Jeden Punkt zorganizowano w Starostwie Powiatowym w Pile podczas obchodów Światowego Dnia Zdrowia, drugi Punkt w Urzędzie Poczty Polskiej nr 2 w Pile. W Punktach wykonywano pomiary tlenku węgla w wydychanym powietrzu, pomiary ciśnienia tętniczego krwi i zawartości cukru we krwi oraz pomiary tkanki tłuszczowej w ciele. Przeprowadzano ćwiczenia w alkogoglach w celu uwrażliwienia osób dorosłych na problem picia alkoholu przez kierowców, udzielano poradnictwa z zakresu szkodliwości zażywania środków psychoaktywnych i palenia tytoniu. Łącznie z pomiarów i poradnictwa skorzystało 71 osób. Prowadzono dystrybucję materiałów informacyjno - edukacyjnych wydanych w ramach kampanii Nie pozwól odlecieć swojemu szczęściu. Przekazano materiały do 26 placówek biorących udział w akcji Lato 2018, 4 placówek służby zdrowia, 4 szkół ponadgimnazjalnych, 2 szkół wyższych oraz uczestnikom XX Powiatowej Konferencji Promocji Zdrowia i osobom korzystającym z organizowanych Punktów Porad Zdrowotnych. Łącznie rozdysponowano 2455 ulotek, 32 broszury i 54 plakaty, 15 segregatorów tematycznych Jestem szczęśliwa. Dbam o nas,5 bidonów, 60 zestawów fiszek edukacyjnych i 100 kart przebiegu ciąży. 122

123 X.4.5. Akcja Stop dopalaczom! Celem akcji jest informowanie o konsekwencjach zdrowotnych, społecznych i moralnych zażywania narkotyków i nowych substancji psychoaktywnych tzw. dopalaczy. Akcja kierowana jest do ogółu społeczeństwa ze szczególnym uwzględnieniem uczniów starszych klas szkół podstawowych, szkół gimnazjalnych i ich rodziców oraz różnych grup zawodowych. Organizowane przedsięwzięcia miały charakter informacyjno edukacyjny. Przeprowadzono dziewięć szkoleń. Trzy szkolenia pt. Nowe narkotyki jako zagrożenie zdrowia publicznego skierowane były do różnych grup zawodowych. Łącznie działaniami edukacyjnymi objęto 70 nauczycieli ze Szkoły Podstawowej nr 5 w Pile, 24 pracowników Miejskiego Zakładu Komunikacji Sp. z o.o. w Pile i 5 położnych środowiskowo - rodzinnych z Zespołu Położnych Środowiskowo - Rodzinnych Nowe Życie s.c. w Pile. Sześć szkoleń pt. Profilaktyka zażywania substancji psychoaktywnych przeprowadzono w placówkach oświatowych. Uczestniczyło w nich 200 gimnazjalistów oraz 70 uczniów klas VI i VII ze Szkoły Podstawowej nr 5 w Pile, 45 uczniów z klasy VII Szkoły Podstawowej nr 6 w Pile i 16 uczniów z klasy VII Szkoły Podstawowej nr 3 w Pile. Rysunek 28. Punkt Porad Zdrowotnych w Zespole Szkół Gastronomicznych w Pile Zorganizowano Punkt Porad Zdrowotnych podczas Młodzieżowego Turnieju Sprawności Fizycznej Sport zamiast uzależnień w Zespole Szkół Gastronomicznych w Pile. W Punkcie prowadzono ćwiczenia z wykorzystaniem alkogogli i narkogogli, Uczestnicy podczas ćwiczeń mogli przekonać się jak spożycie alkoholu lub narkotyków obniża koncentrację, zaburza pole widzenia oraz spowalnia czas reakcji. Zadania polegające na ułożeniu wieży z klocków, proste ćwiczenia grafomotoryczne na karcie pracy lub wybranie odpowiedniego numeru na klawiaturze telefonu komórkowego przy zaburzonej koordynacji wzrokowo - ruchowej okazały się dużym wyzwaniem. W spotkaniu wzięła udział młodzież z ośmiu szkół ponadgimnazjalnych powiatu pilskiego, łącznie zadaniem objęto około 134 osoby. X.4.6. Akcja Zimowisko 2018 i Lato 2018 Prowadzono działania edukacyjne podczas ferii zimowych w placówkach wypoczynku zimowego - akcja Zimowisko 2018 oraz podczas wakacji w placówkach wypoczynku letniego 123

124 dla dzieci i młodzieży - akcja Lato W trakcie ferii zimowych zorganizowano działania edukacyjne pt. Bezpieczne i zdrowe ferie dla uczestników zimowisk w pilskich szkołach podstawowych. Odbyły się trzy pogadanki dla 62 uczniów oraz pięć zajęć edukacyjnych dla 208 uczniów z klas I VI szkół podstawowych. Spotkania dotyczyły higieny zimowych dni (profilaktyki grypy, dostosowania ubioru do warunków pogodowych, zachowania bezpieczeństwa podczas zimowych zabaw). Przekazano 20 organizatorom wypoczynku zimowego materiały edukacyjne (ulotki, broszury) dotyczące profilaktyki grypy i bezpiecznego stosowania antybiotyków oraz zasad bezpieczeństwa podczas wypoczynku zimowego. Podczas Akcji Lato 2018 prowadzono działania edukacyjno informacyjne w obiektach, w których przebywały dzieci i młodzież, były to półkolonie letnie, obozy, przedszkola dyżurujące, wiejskie domy kultury. Zorganizowano 6 pogadanek i 14 szkoleń. Podczas spotkań omówiono: zasady postępowania w czasie upałów, zasady bezpiecznego wypoczynku nad wodą, w górach, w lesie oraz w mieście i na wsi, profilaktykę chorób odkleszczowych, profilaktykę palenia tytoniu i używania środków psychoaktywnych. W pogadankach uczestniczyły 82 osoby, a w szkoleniach 599 osób. Spotkania z dziećmi i młodzieżą urozmaicone były zajęciami plastycznymi, filmami edukacyjnymi, prezentacjami multimedialnymi oraz pokazami plansz dydaktycznych. Rysunek 29. Zajęcia edukacyjne podczas akcji Lato 2018 Prowadzono poradnictwo zdrowotne dla 31 kierowników placówek wypoczynku letniego w zakresie: bezpiecznego wypoczynku dzieci i młodzieży, ochrony przed upałami, profilaktyki chorób odkleszczowych, profilaktyki uzależnień i HIV/AIDS oraz promowano zasady zdrowego stylu życia. Przekazywano tematyczne materiały edukacyjne, ogółem wydano: 461 ulotek o tematyce antynikotynowej, 64 ulotki dotyczące substancji psychoaktywnych, 1480 ulotek i 23 płyty CD na temat ekspozycji skóry na promienie słoneczne, 57 broszur z zakresu profilaktyki HIV/AIDS, 810 ulotek dotyczących bezpieczeństwa w czasie wakacji, 223 ulotki dotyczące profilaktyki chorób odkleszczowych, 18 kleszczołapek. Zorganizowano Punkt Porad Zdrowotnych podczas Pilskiej Biesiady Pokoleniowej na stadionie przy ul. Okrzei w Pile. W punkcie prowadzono edukację z zakresu prawidłowego odżywiania, profilaktyki chorób krążenia i cukrzycy, chorób odkleszczowych, profilaktyki palenia tytoniu i spożywania alkoholu. Wykonano u 90 osób pomiary ciśnienia tętniczego krwi wraz z sondażem palenia tytoniu; 124

125 u 70 osób wykonano pomiar poziomu glukozy we krwi, 21 osób skorzystało z pomiaru tlenku węgla w wydychanym powietrzu a 10 osób zmierzyło zawartość tkanki tłuszczowej w ciele. Wszystkim osobom odwiedzającym punkt proponowano wykonanie ćwiczeń w alkogoglach. Rysunek 30. Punkt Porad Zdrowotnych podczas Pilskiej Biesiady Pokoleniowej X.4.7. Profilaktyka chorób zakaźnych Prowadzono edukację społeczeństwa poprzez informację i kształtowanie zachowań, ograniczających liczbę zachorowań na choroby zakaźne. Działania edukacyjne dotyczyły profilaktyki grypy, wirusowego zapalenie wątroby typu A i ograniczania występowania wszawicy. Przeprowadzono szkolenie z zakresu profilaktyki grypy i chorób układu oddechowego na spotkaniu dla kobiet w świetlicy wiejskiej w Brzostowie. W spotkaniu uczestniczyło 80 osób. Przekazano do wszystkich placówek oświatowych (przedszkola, szkoły podstawowe, szkoły gimnazjalne, szkoły ponadgimnazjalne) informacje dotyczące Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy i akcji społecznej Zaszczep się wiedzą. Przeprowadzono zajęcia edukacyjne w dwóch przedszkolach. Podczas zajęć omówiono najczęstsze infekcje dróg oddechowych w okresie zimowym oraz działania zaradcze. W zajęciach uczestniczyło 55 dzieci. Zorganizowano dwa spotkania edukacyjne dla 46 uczniów szkoły podstawowej. Omówiono zasady higieny osobistej w okresie grypy sezonowej. Podczas zajęć pt. Bezpieczne i zdrowe ferie, w których uczestniczyły dzieci w placówkach wypoczynku zimowego omawiano zasady dotyczące profilaktyki grypy ze szczególnym uwzględnieniem zasad higieny, w tym nauki prawidłowego mycia rąk. Prowadzono dystrybucję materiałów dotyczących profilaktyki grypy i leczenia antybiotykami, ogółem wydano: 615 ulotek i 220 plakatów. Prowadzono działania informacyjne związane z wirusowym zapaleniem wątroby typu A. Przekazywano do placówek oświatowych i placówek służby zdrowia plakaty opracowane przez Wojewódzką Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Poznaniu. Ogółem wydano 195 plakatów do 80 placówek. Główny Inspektorat Sanitarny opracował materiały informacyjne na temat wszawicy pt. Pedikuloza, czyli co Twoje dziecko może mieć na głowie i pt. Wszystko o wszawicy. W materiałach zawarto praktyczne wskazówki jak rozpoznać wszawicę głowową, ogólne zasady leczenia oraz dezynfekcji środowiska domowego. Ogółem wydano: 775 ulotek, 60 broszur 125