ZMIANY MASY ODPADÓW KOMUNALNYCH ZEBRANYCH Z GOSPODARSTW DOMOWYCH POSZCZEGÓLNYCH WOJEWÓDZTW

Transkrypt

1 Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering Vol. 18, Iss. 6, Dec. 2017, pages DOI: / /78661 Received: Accepted: Published: ZMIANY MASY ODPADÓW KOMUNALNYCH ZEBRANYCH Z GOSPODARSTW DOMOWYCH POSZCZEGÓLNYCH WOJEWÓDZTW Daniel Zbroński 1 1 Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki, Instytut Maszyn Cieplnych, Politechnika Częstochoska, Al. Armii Krajoej 21, Częstochoa, zbronski@imc.pcz.czest.pl STRESZCZENIE W pracy przeproadzono ocenę zmiany masy odpadó komunalnych zebranych gospodarstach domoych poszczególnych ojeództ, po przystąpieniu Polski do struktur Unii Europejskiej. W latach szacoana masa odpadó zebranych kraju kształtoała się na poziomie około 10 mln Mg/rok, z czego 72% stanoiły odpady pochodzące z gospodarst domoych, 23% odpady z sektora publiczno-handloego, a 5% odpady z usług komunalnych. W okresie tym Polsce zebrane ogółem odpady komunalne gospodarstach domoych pozyskano 89% ze strumienia odpadó zmieszanych i 11% ze strumienia odpadó zebranych selektynie. Na podstaie danych GUS ustalono pracy ogólne i okresoe zmiany masy zmieszanych oraz selektynie zebranych odpadó komunalnych gospodarstach domoych. Najięcej zmieszanych odpadó komunalnych zebrano oj. mazoieckim (15%), a najmniej oj. śiętokrzyskim (2%), natomiast najięcej selektynie zebranych odpadó komunalnych pozyskano oj. śląskim (17%), a najmniej oj. podlaskim (2%). W pracy ustalono także maksymalne skaźniki okresoego i rocznego tempa zmiany masy zebranych odpadó poszczególnych ojeództach latach Najiększy zrost okresoego tempa zmiany masy zmieszanych odpadó komunalnych stierdzono oj. małopolskim (26%), a najiększy spadek oj. śiętokrzyskim ( 15%), natomiast najiększy zrost okresoego tempa zmiany masy selektynie zebranych odpadó komunalnych stierdzono oj. łódzkim (22-krotny), a najmniejszy zrost oj. opolskim (5-krotny). Słoa kluczoe: odpady komunalne, gospodarsta domoe, masa odpadó zebranych, odpady zmieszane, odpady zebrane selektynie, ojeództa, dane szacunkoe CHANGE IN THE MASS OF MUNICIPAL WASTE COLLECTED FROM HOUSEHOLDS IN INDIVIDUAL VOIVODSHIPS ABSTRACT The evaluation of change in the mass of municipal aste collected in households of individual voivodships, after Poland accession to the European Union as realized in the paper. The estimated mass of aste collected in Poland as about 10 million tonnes per year, 72% of hich as from household aste, 23% came from public and commercial aste and 5% originated from municipal services in the years At the time in Poland, total municipal aste collected in households as resulting in 89% of the mixed aste stream and in 11% of the selected aste stream. The general and periodic changes in the mass of mixed and selected municipal aste collected in households ere analyzed on the basis of data by Central Statistical Office. The greatest amount mixed municipal aste as collected in the Masovian Voivodship (15%) and the least in Śiętokrzyskie Voivodship (2%), but the majority selected municipal aste as collected in the Silesian Voivodship (17%), hole the least amount in Podlasie Voivodship (2%). In addition, the maximum periodic and annual rates of change in the mass of collected aste in individual voivodships the years have also been determined. The greatest increase in the periodic rate of change in the mass of mixed municipal aste as recorded in the Lesser Poland Voivodship (26%) and the biggest decrease in the Śiętokrzyskie Voivodship (-15%), hile the greatest increase in the periodic rate of change in the mass of selected municipal aste as found in the Lodz Voivodship (22 times) and the smallest increase in the Opole Voivodship (5 times). Keyords: municipal aste, households, mass of aste collected, mixed aste, selected aste, voivodships, estimated data 52

2 WPROWADZENIE Działalność człoieka zmierzająca do zaspokojenia oczekiań społecznych, ziązanych z popraą poziomu życia i rozojem cyilizacyjnym, pociąga niestety ciągły zrost masy ytarzanych odpadó. Zgodnie z ustaą [Ustaa 2012] każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbya się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest oboiązany stanoi odpad. W Polsce ytarza się ponad 141 mln Mg odpadó rocznie, z czego zebrane odpady komunalne stanoią niespełna 8% [GUS ]. Odpady komunalne to odpady postające miastach i na siach głónie gospodarstach domoych i u innych ytórcó (drobny handel, mały biznes, instytucje użyteczności publicznej itp.), mające podobny charakter lub skład morfologiczny. Dokładne ustalenie masy postałych odpadó komunalnych, zgodnie z zapisem ustay, jest zadaniem bardzo trudnym do realizacji praktyce, choć istnieje precyzyjny ykaz i sposób eidencjonoania odpadó [RMŚ 2014a, RMŚ 2014b]. Dodatkoo gromadzone informacje o odpadach zaarte bazach danych (Centralny System Odpadoy), pochodzą głónie ze spraozdaczości, rejestró i bilansó, sporządzanych przez podmioty gospodarcze proadzące działalność różnych sektorach gospodarki [RMŚ 2011, RMŚ 2012]. Niestety nie szystkie upranione podmioty yiązują się sposób rzetelny z oboiązku spraozdaczości, yniku czego baza danych o postałych odpadach jest niepełna, a zaarte niej dane należy traktoać jako dane szacunkoe [GUS ]. Szczegółoą analizę zmiany masy zebranych odpadó komunalnych latach skali kraju przedstaiono pracy [Zbroński 2014a], a skali poszczególnych ojeództ Polski pracy [Zbroński 2014b]. Szacoana masa odpadó komunalnych zebranych kraju kształtuje się od lat na poziomie ok. 10 mln Mg/rok [GUS ]. W Polsce odpady komunalne zebrane (OK-Z) pozyskuje się z trzech źródeł: gospodarst domoych, sektora publiczno-handloego i usług komunalnych. Na przestrzeni lat zebrano ogółem ponad 109,5 mln Mg odpadó komunalnych, z czego ponad 79 mln Mg (72,2%) stanoiły odpady pochodzące z gospodarst domoych, ponad 24,8 mln Mg (22,6%) odpady z sektora publiczno-handloego, a blisko 5,68 mln Mg (5,2%) odpady z usług komunalnych (tab. 1). W latach (oprócz 2008 r. latach zaobseroano zrost masy zebranych odpadó komunalnych gospodarstach domoych, przy czym pochodząca z nich masa odpadó ynosiła blisko 6,5 mln Mg 2005 r. i niespełna 8,9 mln Mg 2015 r., co stanoiło zględny 36,9% przyrost masy odpadó zebranych tym okresie. W przypadku odpadó pochodzących z sektora publiczno-handloego i usług komunalnych obseroano przeażnie trend spadkoy masy zebranych odpadó, szczególnie po 2010 r. Dla sektora publiczno-handloego odnotoano 30,4% spadek masy odpadó zebranych, z poziomu 2,37 mln Mg 2005 r. do poziomu 1,65 mln Mg 2015 r., zaś dla sektora usług komunalnych ustalono 33,5% spadek masy odpadó zebranych, z poziomu 484 tys. Mg 2005 r. do poziomu 322 tys. Mg 2015 r. [GUS ]. Tabela 1. Źródła pozyskania odpadó komunalnych zebranych (OK-Z) Polsce [7] Table 1. Sources of municipal aste collected in Poland [7] Rok Gospodarsta domoe Sektor publiczno-handloy Usługi komunalne Ogółem [tys. Mg] [%] [tys. Mg] [%] [tys. Mg] [%] [tys. Mg] , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

3 Gospodarsto domoe stanoi zespół osób mieszkających razem lub osobno i spólnie utrzymujących się lub oddzielnie (gospodarsto ieloosoboe i jednoosoboe). W 2015 r. było tys. gospodarst domoych Polsce [GUS 2017], co oznacza, że statystycznie na każde gospodarsto przypadało rocznie ok. 662 kg odpadó komunalnych. W Polsce odpady komunalne zebrane (OK-Z) gospodarstach domoych pozyskuje się ze strumienia odpadó zmieszanych (OK-ZZ ze strumienia odpadó zebranych selektynie (OK-ZS). Na przestrzeni lat zebrano ogółem ponad 79 mln Mg odpadó komunalnych, z czego blisko 70,25 mln Mg (88,9%) stanoiły odpady zmieszane, a 8,78 mln Mg (11,1%) odpady ze zbiórki selektynej (tab. 2). W latach i zaobseroano zrost masy zebranych odpadó zmieszanych, zaś latach jej spadek. Zebrana masa odpadó zmieszanych pochodzących z gospodarst domoych 2005 r. ynosiła blisko 6,3 mln Mg, a 2015 r. niespełna 6,7 mln Mg, zatem zględny przyrost masy odpadó zmieszanych tym okresie ynosił 5,7%. W przypadku odpadó pochodzących z selektynej zbiórki całym analizoanym okresie ustalono trend zrostoy masy odpadó pozyskanych z gospodarst domoych, przy czym odnotoano ponad 11-krotny przyrost masy odpadó, z poziomu 196 tys. Mg 2005 r. do poziomu 2,23 mln Mg 2015 r. [GUS ]. Od momentu ejścia Polski do struktur Unii Europejskiej obseruje się sukcesyny spadek udziału odpadó składoanych oraz zrost udziału odpadó ysortoanych ze zmieszanych i yselekcjonoanych ze strumienia zebranych odpadó komunalnych [Kostecka i in. 2014, Zbroński 2015]. Zgodnie z ustaą [Ustaa 2011] zmieszane odpady komunalne poinny być przetarzane ponadregionalnych, regionalnych lub zastępczych instalacjach, łaściych dla obszaru regionu gospodarki odpadami, na którym zostały ytorzone. Zapenienie realizacji zapisó usta [Ustaa 2011, Ustaa 2012] umożliić może yłącznie spranie działający zintegroany system gospodarki odpadami komunalnymi obejmujący szystkie regiony kraju [Biegańska i Ciuła 2011]. Analizę zasad funkcjonoania systemu gospodarki odpadami komunalnymi przedstaiono yczerpująco pozycjach [Bitleski i in. 2006, Klatka i Kuźniak 2012, Rosik-Duleska 2015]. CEL, ZAKRES I METODYKA Celem pracy jest ustalenie zmiany masy zebranych odpadó komunalnych z gospodarst domoych poszczególnych ojeództach Polski oparciu o przyjęte skaźniki. Zakres pracy obejmuje da źródła pozyskania odpadó komunalnych zebranych krajoych gospodarstach domoych: odpady zmieszane (OK-ZZ odpady zebrane selektynie (OK-ZS), których uzasadnienie yboru ynika z zestaienia prezentoanego tabeli 2. Poziomy masy ogółem zebranych odpadó komunalnych spo- Tabela 2. Źródła pozyskania odpadó komunalnych zebranych (OK-Z) krajoych gospodarstach domoych [7] Table 2. Sources of municipal aste collected in domestic households [7] Rok Odpady komunalne zebrane (OK-Z) gospodarstach domoych Zmieszane (OK-ZZ) Selektyna zbiórka (OK-ZS) Ogółem [tys. Mg] [%] [tys. Mg] [%] [tys. Mg] , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

4 sób ciągły badane są przez Departament Badań Regionalnych i Środoiska Głónego Urzędu Statystycznego, ramach programu badań statystycznych statystyki publicznej. Przyjęta pracy metodyka sposobu gromadzenia i przetarzania informacji o rocznych poziomach zebranych odpadó komunalnych pochodzących z gospodarst domoych ojeództ, jest zgodna z zalecaną opracoaniach GUS [GUS ]. W przypadku odpadó komunalnych zebranych z gospodarst domoych latach dla poszczególnych ojeództ określono: masy ogółem zmieszanego odpadu ZZ i ZZ, i 2005, , [Mg] i (1a) masy ogółem zebranego selektynie odpadu ZS i ZS, i 2005, , [Mg] i (1b) gdzie: (ZZ, (ZS stanoią odpoiednio ojeódzkie masy ogółem zmieszanego i zebranego selektynie odpadu i-tym roku kalendarzoym, udziały zmieszanego odpadu zebranym zmieszanym odpadzie ogółem kraju UZZ ZZ j 1 ZZ, [%] j (2a) udziały zebranego selektynie odpadu zebranym selektynie odpadzie ogółem kraju UZS ZS j 1 ZS, [%] j (2b) gdzie: (ZZ ) j, (ZS ) j stanoią odpoiednio masę ogółem zmieszanego i zebranego selektynie odpadu j-tym ojeództie, okresoe zmiany masy zmieszanego odpadu ZZ o ZZ ZZ, [Mg] (3a) okresoe zmiany masy zebranego selektynie odpadu ZS o ZS ZS, [Mg] (3b) gdzie: ZZ 2005, ZZ 2015, ZS 2005, ZS 2015 stanoią odpoiednio ojeódzkie masy ogółem zmieszanego i zebranego selektynie odpadu 2005 r. i 2015 r. okresoe tempo zmiany masy zmieszanego odpadu TZZ 100ZZ o ZZ 2005, [%] (4a) o okresoe tempo zmiany masy zebranego selektynie odpadu TZS 100ZS o ZS 2005, [%] (4b) o roczne tempo zmiany masy zmieszanego odpadu TZZ r = 100[(Z +1 /(Z 1], (5a) i = [%] roczne tempo zmiany masy zebranego selektynie odpadu TZS r = 100[(ZS +1 / (ZS 1], (5b) i = [%] gdzie: (ZZ, (ZS stanoią odpoiednio ojeódzkie masy ogółem zmieszanego i zebranego selektynie odpadu danym (i-tym) roku kalendarzoym, a (ZZ +1, (ZS +1 kolejnym (i+1) roku kalendarzoym. W celu przejrzystości prezentoanych ynikó przyjęto pracy na rysunkach i tabelach oznaczenia ojeództ zgodne z ich yróżnikami dla tablic rejestracyjnych pojazdó [RMI 2002]: dolnośląskie (D), kujasko-pomorskie (C), lubelskie (L), lubuskie (F), łódzkie (E), małopolskie (K), mazoieckie (W), opolskie (O), podkarpackie (R), podlaskie (B), pomorskie (G), śląskie (S), śiętokrzyskie (T), armińsko-mazurskie (N), ielkopolskie (P) i zachodniopomorskie (Z). WYNIKI ZMIANY MASY ZMIESZANYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH W latach zebrano 70,25 mln Mg zmieszanych odpadó komunalnych, przy czym najięcej pozyskano ich z oj. mazoieckiego (10,46 mln Mg; 14,9%), a najmniej z oj. śiętokrzyskiego (1,41 mln Mg; 2%) tabela 3. Spośród ojeództ, których zgromadzono ponad 300 tys. Mg/rok zmieszanych odpadó komunalnych (rys. 1) można yróżnić trzy grupy. Do pierszej grupy należą da ojeództa o masie zebranego odpadu z zakresu 0,8 1,2 mln Mg/ rok: mazoieckie (0,83 1,13 mln Mg/rok śląskie (0,87 0,93 mln Mg/rok). W drugiej grupie yróżnić można kolejne da ojeództa o masie zebranego odpadu z zakresu 0,5 0,7 mln Mg/ 55

5 Tabela 3. Zmieszane odpady komunalne zebrane z gospodarst domoych latach [7] Table 3. Mixed municipal aste collected from households in the years [7] ZZ UZZ ZZ UZZ tys. Mg % tys. Mg % D ,7 R ,6 C ,4 B ,9 L ,7 G ,4 F ,1 S ,2 E ,3 T ,0 K ,8 N ,5 W ,9 P ,3 O ,9 Z ,3 Rys. 1. Wyniki zmiany masy zmieszanych odpadó komunalnych zebranych z gospodarst domoych ojeództach, których zgromadzono ich ponad 300 tys. Mg/rok [7] Fig. 1. The results of change in the mass of mixed municipal aste collected from households in voivodships, here more than 300 thousand tonnes per year ere collected [7] rok: dolnośląskie (0,57 0,65 mln Mg/rok) i ielkopolskie (0,55 0,69 mln Mg/rok). Trzecią grupę stanoi pięć ojeództ o masie zebranego odpadu z zakresu 0,3 0,5 mln Mg/ rok: małopolskie (0,4 0,5 mln Mg/rok), pomorskie (0,37 0,43 mln Mg/rok), łódzkie (0,37 0,44 mln Mg/rok), kujasko-pomorskie (0,32 0,36 mln Mg/rok zachodniopomorskie (0,33 0,35 mln Mg/rok). Spośród ojeództ, których zgromadzono poniżej 300 tys. Mg/rok zmieszanych odpadó komunalnych (rys. 2) można yróżnić die grupy. Do pierszej grupy należą trzy ojeództa o masie zebranego odpadu z zakresu 0,2 0,3 mln Mg/rok: lubelskie (0,22 0,27 mln Mg/rok), podkarpackie (0,21 0,25 mln Mg/rok armińsko-mazurskie (0,21 0,26 mln Mg/rok). W drugiej grupie yróżnić można pozostałe cztery ojeództa o masie zebranego odpadu z zakresu 0,1 0,2 mln Mg/ rok: lubuskie (0,18 0,21 mln Mg/rok), opolskie (0,16 0,2 mln Mg/rok), podlaskie (0,17 0,19 mln Mg/rok śiętokrzyskie (0,1 0,15 mln Mg/rok). Najiększy przyrost okresoej zmiany masy zmieszanych odpadó komunalnych (ZZ o ) ustalono oj. mazoieckim (167 tys. Mg), a najiększy spadek oj. śląskim ( 35 tys. Mg). Natomiast najiększy zrost okresoego tempa zmiany masy zmieszanych odpadó komunal- 56

6 Rys. 2. Wyniki zmiany masy zmieszanych odpadó komunalnych zebranych z gospodarst domoych ojeództach, których zgromadzono ich poniżej 300 tys. Mg/rok [7] Fig. 2. The results of change in the mass of mixed municipal aste collected from households in voivodships, here less than 300 thousand tonnes per year ere collected [7] nych (TZZ o ) stierdzono oj. małopolskim (26,3%), a najiększy spadek oj. śiętokrzyskim ( 14,5%) tabela 4. W rozpatryanym okresie najiększe roczne tempo zmiany masy zmieszanych odpadó komunalnych (TZZ r ) ynosiło odpoiednio dla ojeództa (tab. 5): lubuskiego (zrost o 16,6% 2008 r.), małopolskiego (zrost o 16,3% 2014 r.), mazoieckiego (zrost o 16,2% 2015 r.), łódzkiego (spadek o 15,6% 2011 r.), lubelskiego (spadek o 13,5% 2009 r.), ielkopolskiego (spadek o 12,7% 2005 r.), armińsko-mazurskiego (spadek o 12,1% 2005 r.), śiętokrzyskiego (spadek o 12% 2012 r.), podlaskiego (spadek o 10,7% 2005 r.), opolskiego (spadek o 9,9% 2008 r.), śląskiego (spadek o 9,9% 2015 r.), kujasko- -pomorskiego (zrost o 9,2% 2006 r.), dolnośląskiego (spadek o 8,8% 2013 r.), podkarpackiego (zrost o 8% 2015 r.), zachodniopomorskiego (spadek o 5,4% 2008 r. pomorskiego (zrost o 4,3% 2008 r.). WYNIKI ZMIANY MASY ZEBRANYCH SELEKTYWNIE ODPADÓW KOMUNALNYCH W latach zebrano 8,79 mln Mg yselekcjonoanych odpadó komunalnych, Tabela 4. Okresoe zmiany masy zmieszanych odpadó komunalnych zebranych gospodarstach domoych latach [7] Table 4. The periodic rate of change in the mass of mixed municipal aste collected in households in the years [7] ZZ o TZZ o ZZ o TZZ o tys. Mg % tys. Mg % D -19-3,0 R 0 0,0 C 40 12,6 B -3-1,6 L -23-9,3 G 45 12,2 F 2 1,0 S -35-3,9 E 6 1,5 T ,5 K ,3 N 50 24,3 W ,2 P 89 14,9 O ,5 Z -18-5,1 57

7 Tabela 5. Roczne tempo zmiany masy zmieszanych odpadó komunalnych zebranych gospodarstach domoych [7] Table 5. The annual rate of change in the mass of mixed municipal aste collected in households [7] TZZ r, % D -4,5 2,1 1,4-8,0 2,6 3,8 1,9-4,5-8,8 6,3 1,3 C -5,0 9,2 4,8-3,9 0,3-3,1 3,4-0,5-3,6 3,0 3,2 L 6,1 4,6 0,9 3,2-13,5-0,7-3,2-1,2 1,6 1,9-2,2 F -1,0 0,5-15,3 16,6 3,8-7,2-5,1 4,0 4,4-2,5 5,1 E -3,8 8,2-1,5-2,8-0,2 6,8-15,6-0,6-0,3 8,6 1,3 K -1,4 6,4 3,1-2,9 1,6-4,2-2,2-2,0 8,8 16,3 0,6 W -5,9 14,5 7,6-9,8-9,2-2,7-5,7-2,2 1,0 11,4 16,2 O -9,0 8,7 1,5-9,9 7,0-3,6-2,6-2,9-3,0-3,1-4,2 R -7,8 3,2-6,7 1,1-7,8-1,7 3,4-0,4-3,5 5,7 8,0 B -10,7 2,1-7,7-6,4-1,1 4,6 5,7-3,1 3,0 1,2 1,1 G -2,0 3,5 3,7 4,3 2,6-1,0-3,5 2,3 3,0-1,9-1,0 S -0,6 3,2 0,9-4,9 2,3-3,9 0,1 2,1-0,7 7,9-9,9 T 9,7 7,2-2,6-4,5-0,7-8,4 4,3-12,0-10,9 9,4 5,4 N -12,1 9,1 1,6 2,3-6,3 1,1-2,3-1,7 4,3 7,4 7,6 P -12,7-0,6-2,9-4,3 2,9 3,0 0,4-1,0 4,7 7,4 5,1 Z -4,6-2,4 2,8-5,4 3,7-2,9-1,7-1,5-0,2 0,3 2,5 PL -4,7 5,3 1,0-4,0-1,0-1,0-2,0-1,1 0,1 6,3 2,5 przy czym najięcej pozyskano ich z oj. śląskiego (1,48 mln Mg; 16,8%), a najmniej z oj. podlaskiego (150 tys. Mg; 1,7%) tabela 6. Spośród ojeództ, których zgromadzono ponad 100 tys. Mg/rok selektynie zebranych odpadó komunalnych (rys. 3) można yróżnić die grupy. Do pierszej grupy należą da ojeództa o masie zebranego odpadu okresie lat z zakresu tys. Mg/rok: śląskie ( tys. Mg/ rok mazoieckie ( tys. Mg/rok). W drugiej grupie yróżnić można sześć ojeództ o masie zebranego odpadu okresie lat z zakresu tys. Mg/ rok: ielkopolskie ( tys. Mg/rok), małopolskie ( tys. Mg/rok), dolnośląskie ( tys. Mg/rok), łódzkie ( tys. Mg/ rok), pomorskie ( tys. Mg/rok kujasko-pomorskie ( tys. Mg/rok). Spośród ojeództ, których zgromadzono poniżej 100 tys. Mg/rok selektynie zebranych odpadó komunalnych (rys. 4) można yróżnić die grupy. Do pierszej grupy należą cztery ojeództa o masie zebranego odpadu poyżej 55 tys. Mg 2015 r.: podkarpackie (8 85 tys. Mg/rok), zachodniopomorskie (7 91 tys. Mg/rok), lubelskie (7 77 tys. Mg/rok) i opolskie (15 69 tys. Mg/rok). W drugiej grupie yróżnić można pozostałe cztery ojeództa o masie zebranego odpadu poniżej 55 tys. Mg 2015 r.: armińsko-mazurskie (5 48 tys. Mg/ rok), lubuskie (4 52 tys. Mg/rok), śiętokrzyskie (3 48 tys. Mg/rok podlaskie (3 49 tys. Mg/rok). Tabela 6. Zebrane selektynie odpady komunalne z gospodarst domoych latach [7] Table 6. Selected municipal aste collected from households in the years [7] ZS UZS ZS UZS tys. Mg % tys. Mg % D 738 8,4 R 370 4,2 C 480 5,5 B 150 1,7 L 312 3,6 G 536 6,1 F 215 2,4 S ,8 E 588 6,7 T 169 1,9 K 801 9,1 N 254 2,9 W ,3 P 827 9,4 O 261 3,0 Z 354 4,0 58

8 Rys. 3. Wyniki zmiany masy selektynie zebranych odpadó komunalnych z gospodarst domoych ojeództach, których zgromadzono ich ponad 100 tys. Mg/rok [7] Fig. 3. The results of change in the mass of selected municipal aste collected from households in voivodships, here more than 100 thousand tonnes per year ere collected [7] Rys. 4. Wyniki zmiany masy selektynie zebranych odpadó komunalnych z gospodarst domoych ojeództach, których zgromadzono ich poniżej 100 tys. Mg/rok [7] Fig. 4. The results of change in the mass of selected municipal aste collected from households in voivodships, here less than 100 thousand tonnes per year ere collected [7] We szystkich ojeództach ustalono zdecydoany przyrost okresoej zmiany masy selektynie zebranych odpadó komunalnych (ZS o ). Najiększy przyrost odnotoano oj. śląskim (385 tys. Mg), a najmniejszy przyrost oj. armińsko-mazurskim (43 tys. Mg). Natomiast najiększy blisko 22-krotny zrost okresoego tempa zmiany masy selektynie zebranych odpadó komunalnych (TZS o ) stierdzono oj. łódzkim, a najmniejszy blisko 5-krotny zrost oj. opolskim tabela 7. W rozpatryanym okresie najiększe roczne tempo zmiany masy selektynie zebranych odpadó komunalnych (TZS r ) ynosiło odpo- 59

9 Tabela 7. Okresoe zmiany masy selektynie zebranych odpadó komunalnych z gospodarst domoych latach [7] Table 7. The periodic rate of change in the mass of selected municipal aste collected from households in the years [7] ZS o TZS o ZS o TZS o tys. Mg % tys. Mg % D ,7 R ,5 C ,4 B ,7 L ,0 G ,7 F ,0 S ,1 E ,4 T ,0 K ,6 N ,0 W ,3 P ,2 O ,7 Z ,7 iednio dla ojeództa (tab. 8): śiętokrzyskiego (zrost o 155,6% 2013 r.), łódzkiego (zrost o 135,5% 2014 r.), podlaskiego (zrost o 133,3% 2014 r.), dolnośląskiego (zrost o 116,7% 2007 r.), opolskiego (zrost o 107,4% 2014 r.), armińsko-mazurskiego (zrost o 104,8% 2013 r.), lubuskiego (zrost o 100% 2005 r.), śląskiego (zrost o 96,4% 2014 r.), zachodniopomorskiego (zrost o 85,7% 2006 r.), mazoieckiego (zrost o 76,8% 2015 r.), lubelskiego (zrost o 75% 2005 r.), małopolskiego (zrost o 67,4% 2014 r.), pomorskiego (zrost o 56,8% 2013 r.), ielkopolskiego (zrost o 55,6% 2008 r.), kujasko- -pomorskiego (zrost o 52,6% 2009 r. podkarpackiego (zrost o 50% 2006 r. i 2008 r.). PODSUMOWANIE Przeproadzona ocena zmiany masy zebranych odpadó komunalnych z gospodarst domoych poszczególnych ojeództ latach pozoliła na sformułoanie spostrzeżeń końcoych: 1) W Polsce zebrano ogółem ponad 109,5 mln Mg odpadó komunalnych, z czego ponad 79 mln Mg (72,2%) stanoiły odpady pochodzące z gospodarst domoych, ponad 24,8 mln Mg (22,6%) odpady z sektora publiczno-handloego, a blisko 5,68 mln Mg (5,2%) odpady z usług komunalnych. Zaobseroano ok. 37-procentoy zględny przyrost masy odpadó zebranych gospo- Tabela 8. Roczne tempo zmiany masy selektynie zebranych odpadó komunalnych z gospodarst domoych [7] Table 8. The annual rate of change in the mass of selected municipal aste collected from households [7] TZS r, % D 36,4 20,0 116,7 15,4 31,1-3,4-7,0 7,5 28,1 91,8 29,9 C 40,0 14,3 25,0-5,0 52,6 31,0-2,6 8,1 52,5 47,5 28,6 L 75,0 42,9 10,0 18,2 53,8 5,0 0,0 23,8 50,0 71,8 14,9 F 100,0 50,0 16,7 71,4 0,0 16,7 21,4 0,0 58,8 74,1 9,8 E 16,7 57,1 100,0 4,5 78,3-12,2 13,9 17,1 29,2 135,5 3,2 K 27,3 64,3 21,7 64,3 19,6 18,2 26,2-6,1 15,6 67,4 15,9 W 29,2 6,5 54,5 17,6 8,3 26,2 15,9 13,7 38,0 40,3 76,8 O 66,7-53,3 42,9 0,0 30,0 23,1 18,8 0,0 42,1 107,4 23,4 R 14,3 50,0 33,3 50,0 0,0 29,2 9,7 2,9 20,0 40,5 44,1 B 50,0 33,3 25,0 40,0 0,0 0,0 28,6 0,0 66,7 133,3 41,1 G -36,8 50,0 0,0 44,4 23,1 15,6 8,1 10,0 56,8 52,2 28,2 S 14,3 37,5 13,6 44,0 16,7 2,4 12,8 6,2 62,1 96,4 27,1 T 0,0 66,7 0,0 20,0 16,7 14,3 37,5-18,2 155,6 91,3 8,4 N 0,0 80,0 33,3 25,0 6,7 12,5 22,2-4,5 104,8 4,7 6,2 P 11,8 52,6 24,1 55,6 5,4 1,7 15,0 14,5 26,6 50,0 13,1 Z -22,2 85,7 15,4 20,0 11,1 5,0 28,6-3,7 65,4 69,8 25,2 PL 17,4 31,6 33,7 31,0 20,1 9,9 12,9 6,5 43,3 69,4 28,0 60

10 darstach domoych, przy masie odpadó ynoszącej ok. 6,5 mln Mg 2005 r. i ok. 8,9 mln Mg 2015 r. 2) W Polsce zebrane ogółem odpady komunalne gospodarstach domoych pozyskano ze strumienia odpadó zmieszanych (70,25 mln Mg; 88,9% ze strumienia odpadó zebranych selektynie (8,78 mln Mg; 11,1%). Stierdzono 5,7-procentoy zględny przyrost masy odpadó zmieszanych, przy masie odpadó ynoszącej ok. 6,3 mln Mg 2005 r. i ok. 6,7 mln Mg 2015 r. oraz ustalono ponad 11-krotny przyrost masy odpadó pochodzących z selektynej zbiórki, z poziomu 196 tys. Mg 2005 r. do poziomu 2,23 mln Mg 2015 r. 3) Najięcej zmieszanych odpadó komunalnych (ZZ ; UZZ ) zebrano oj. mazoieckim (10,46 mln Mg; 14,9%), a najmniej oj. śiętokrzyskim (1,41 mln Mg; 2%), natomiast najięcej selektynie zebranych odpadó komunalnych (ZS ; UZS ) pozyskano oj. śląskim (1,48 mln Mg; 16,8%), a najmniej oj. podlaskim (150 tys. Mg; 1,7%). 4) Najiększy przyrost okresoej zmiany masy zmieszanych odpadó komunalnych (ZZ o ) ustalono oj. mazoieckim (167 tys. Mg), a najiększy spadek oj. śląskim ( 35 tys. Mg), natomiast najiększy przyrost okresoej zmiany masy selektynie zebranych odpadó komunalnych (ZS o ) ustalono oj. śląskim (385 tys. Mg), a najmniejszy przyrost oj. armińsko-mazurskim (43 tys. Mg). 5) Najiększy zrost okresoego tempa zmiany masy zmieszanych odpadó komunalnych (TZZ o ) stierdzono oj. małopolskim (26,3%), a najiększy spadek oj. śiętokrzyskim ( 14,5%), natomiast najiększy blisko 22-krotny zrost okresoego tempa zmiany masy selektynie zebranych odpadó komunalnych (TZS o ) stierdzono oj. łódzkim, a najmniejszy blisko 5-krotny zrost oj. opolskim. 6) Najiększy zrost rocznego tempa zmiany masy zmieszanych odpadó komunalnych (TZZ r ) stierdzono dla ojeództ: lubuskiego (16,6% 2008 r.), małopolskiego (16,3% 2014 r. mazoieckiego (16,2% 2015 r.), a najiększy spadek dla ojeództ: łódzkiego ( 15,6% 2011 r. lubelskiego ( 13,5% 2009 r.). 7) Najiększy zrost rocznego tempa zmiany masy selektynie zebranych odpadó komunalnych (TZS r ) stierdzono dla ojeództ: śiętokrzyskiego (155,6% 2013 r.), łódzkiego (135,5% 2014 r. podlaskiego (133,3% 2014 r.), a najmniejszy zrost dla ojeództ: kujasko-pomorskiego (zrost o 52,6% 2009 r. podkarpackiego (zrost o 50% 2006 r. i 2008 r.). BIBLIOGRAFIA 1. Biegańska J., Ciuła J Zintegroana gospodarka odpadami komunalnymi Polsce jako element zrónoażonego rozoju. Archium Gospodarki Odpadami i Ochrony Środoiska, 13(1), Bitleski B., Hardtle G., Marek K Podręcznik gospodarki odpadami. Teoria i praktyka. Wyd. Seidel-Przyecki, Warszaa. 3. GUS Ochrona środoiska. Informacje i opracoania statystyczne, Warszaa. 4. GUS Zużycie energii gospodarstach domoych 2015 r. Informacje i opracoania statystyczne, Warszaa. 5. Kostecka J., Koc-Jurczyk J., Brudzisz K Gospodarka odpadami Polsce i Unii Europejskiej ostatnich latach. Archium Gospodarki Odpadami i Ochrony Środoiska, 16(1), Klatka J., Kuźniak M. (red.) Gospodaroanie odpadami komunalnymi. Poradnik dla gmin. Wyd. Wolters Kluer Polska Sp. z o.o., Warszaa. 7. Opracoanie łasne sporządzone na podstaie danych GUS [3]. 8. RMI Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. spraie rejestracji i oznaczania pojazdó. Załącznik nr 7 (Dz. U. 2002, Nr 133 poz. 1123). 9. RMŚ Rozporządzenie Ministra Środoiska z dnia 16 listopada 2011 r. spraie arunkó i zakresu dostępu do ojeódzkiej bazy danych dotyczącej ytarzania i gospodaroania odpadami (Dz. U. z 2011 r. Nr 267 poz. 1582). 10. RMŚ Rozporządzenie Ministra Środoiska z dnia 15 maja 2012 r. spraie zoró spraozdań o odebranych odpadach komunalnych, odebranych nieczystościach ciekłych oraz realizacji zadań z zakresu gospodaroania odpadami komunalnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 630). 11. RMŚ 2014a. Rozporządzenie Ministra Środoiska z dnia 9 grudnia 2014 r. spraie katalogu odpadó (Dz. U. z 2014 r. poz. 1923). 12. RMŚ 2014b. Rozporządzenie Ministra Środoiska 61

11 z dnia 12 grudnia 2014 r. spraie zoró dokumentó stosoanych na potrzeby eidencji odpadó (Dz. U. z 2014 r. poz. 1973). 13. Rosik-Duleska Cz Podstay gospodarki odpadami. Wyd. Naukoe PWN, Warszaa, Ustaa Ustaa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustay o utrzymaniu czystości i porządku gminach oraz niektórych innych usta (Dz. U. z 2011 r. Nr 152 poz. 897 z późn. zm.). 15. Ustaa Ustaa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 z późn. zm.). 16. Zbroński D. 2014a. Porónanie średnich ynikó masy zebranych odpadó komunalnych latach Archium Gospodarki Odpadami i Ochrony Środoiska, 16(2), Zbroński D. 2014b. Analiza zmian masy postałych odpadó komunalnych poszczególnych ojeództach. Archium Gospodarki Odpadami i Ochrony Środoiska, 16(4), Zbroński D Wyselekcjonoane odpady komunalne zebrane regionach Polski. Archium Gospodarki Odpadami i Ochrony Środoiska, 17(1),