TEMPO ZMIAN ZUŻYCIA WYBRANYCH PALIW I NOŚNIKÓW ENERGII W POSZCZEGÓLNYCH WOJEWÓDZTWACH

Transkrypt

1 TEMPO ZMIAN ZUŻYCIA WYBRANYCH PALIW I NOŚNIKÓW ENERGII W POSZCZEGÓLNYCH WOJEWÓDZTWACH Autor: Daniel Zbroński ("Rynek Energii" - październik 2015) Słowa kluczowe: zużycie paliw, węgiel kamienny, gaz ziemny, gaz ciekły, olej opałowy, ciepło, energia elektryczna Streszczenie. Racjonalny i zrównoważony rozwój zarówno kraju, jak i regionów oraz województw gwarantuje sektor gospodarki oparty na pewnych dostawach tanich paliw i nośników energii. Długoterminowa obserwacja tempa zużycia podstawowych paliw kopalnych i nośników energii stanowi narzędzie wspomagające tworzenie nowych bądź korektę realizowanych planów polityki energetycznej kraju. W pracy ustalono zarówno krajowe i wojewódzkie ogólne zużycie, jak i okresowe oraz roczne tempo zmian zużycia wybranych paliw i nośników energii w poszczególnych województwach w latach Na podstawie danych GUS analizie poddano: węgiel kamienny, gaz ziemny i ciekły, lekki i ciężki olej opałowy oraz ciepło i energię elektryczną, których zużycie zestawiono w układzie regionalnym Polski. 1. WSTĘP Gwarantem trwałego rozwoju sektora gospodarki jest ciągły, tani i bezpieczny dostęp do paliw i nośników energii [4]. Wszelkie zawirowania na rynku paliw i energii w sposób bezpośredni (ceny paliw) i pośredni (ceny produktów i usług) wpływają na poziom uzyskiwanego PKB i jakość życia ludzi, determinując decyzje podejmowane na szczeblu krajowym i lokalnym [3,8,15]. Ciągła obserwacja tempa zużycia podstawowych paliw kopalnych i nośników energii stanowi narzędzie wspomagające tworzenie nowych bądź korektę realizowanych planów polityki energetycznej kraju. Długoterminowa prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię w Polsce zakłada utrzymanie na zbliżonym poziomie wykorzystania węgla oraz wzrost wykorzystania gazu i zasobów odnawialnych, a także wprowadzenie w przyszłości paliwa jądrowego [12,14]. Przyjęty kierunek gospodarki paliwowo-energetycznej Polski, winien gwarantować racjonalny i zrównoważony rozwój zarówno kraju, jak i regionów oraz województw, zintegrowanych w systemie zarządzania energią Unii Europejskiej [7,9,10]. Przydatnym staje się więc ustalenie ogólnego i okresowego zużycia oraz tempa zmian zużycia wybranych paliw i nośników energii w Polsce, w celu prognozy stopnia ich wykorzystania w przyszłości. Zużycie ogółem paliwa lub nośnika energii w kraju można zapisać je jako Z, (1) ( Z ), j k w j j gdzie ( ) j stanowi zużycie ogółem w j-tym województwie [Mg, J, Wh].

2 Generalnie na przestrzeni lat odnotowano w Polsce w skali roku wzrost zużycia ogółem gazu i energii elektrycznej oraz spadek zużycia ogółem węgla kamiennego, oleju opałowego i ciepła. Wyjątek stanowił 2009 r., w którym stwierdzono spadek zużycia wymienionych paliw i nośników energii w kraju, w odniesieniu do danych z roku poprzedniego (tab. 1). Tabela 1 Zużycie ogółem wybranych paliw i nośników energii w Polsce [11] Rodzaj paliwa lub nośnika energii Rok Węgiel kamienny lekki ciężki tryczna Olej opałowy Energia Gaz ziemny Gaz ciekły Ciepło mln Mg PJ mln Mg mln Mg PJ TWh ,48 493,5 0,77 1,02 1,75 467,9 125, ,23 499,6 0,81 1,33 1,71 453,0 136, ,32 505,9 0,80 1,23 1,61 439,6 140, ,84 488,2 0,73 1,09 1,61 426,1 134, ,98 519,9 0,74 1,12 1,59 458,4 141, ,11 515,2 0,86 1,09 1,40 437,1 145, ,16 552,6 0,84 0,90 1,17 467,4 145, ,30 560,2 0,82 0,78 0,88 462,0 146, , ,1 6,37 8,56 11, ,5 1116,1 elek- Zużycie okresowe paliwa lub nośnika energii w kraju obliczono ze wzoru Z ko, (2) Z Z k2013 k2006 gdzie Z k2006, Z k2013 stanowią krajowe zużycia ogółem w 2006 r. i 2013 r. [Mg, J, Wh]. Okresowe tempo zmian zużycia paliwa lub nośnika energii w kraju TZ 100Z ko Z k2006, [%]. (3) ko W okresie tym zużycie węgla zmniejszyło się o 6,18 mln Mg, co stanowi spadek o 7,4% w 2013 r. w stosunku do bazowego 2006 r. (tab. 2). Tabela 2 Okresowe tempo zmian zużycia wybranych paliw i nośników energii w Polsce [11] Rodzaj paliwa lub nośnika energii Z k2006 Z k2013 Z ko TZ ko, % Węgiel kamienny, tys. Mg ,4 Gaz ziemny, GJ ,5 Gaz ciekły, tys. Mg ,4 Olej opałowy lekki, tys. Mg ,5 Olej opałowy ciężki, tys. Mg ,8 Ciepło, TJ ,3 Energia elektryczna, GWh ,7

3 Zmniejszeniu uległo także zużycie oleju opałowego zarówno ciężkiego o 0,87 mln Mg (spadek o 49,8%) i lekkiego o 0,24 mln Mg (spadek o 23,5%) oraz ciepła o blisko 6 PJ (spadek o 1,3%). Zwiększenie zużycia nastąpiło natomiast w przypadku gazu ziemnego o 66,7 PJ (wzrost o 13,5%), gazu ciekłego o 42 tys. Mg (wzrost o 5,4%) i energii elektrycznej o ok. 21 TWh (wzrost o 16,7%). 2. CEL, ZAKRES I METODYKA ANALIZY Celem analizy jest ustalenie ogólnego i okresowego zużycia oraz okresowego i rocznego tempa zmian zużycia wybranych paliw i nośników energii w poszczególnych województwach Polski. W celu przejrzystości prezentowanych wyników przyjęto na rysunkach i w tabelach oznaczenia województw zgodne z ich wyróżnikami dla tablic rejestracyjnych pojazdów [13]: dolnośląskie (D), kujawsko-pomorskie (C), lubelskie (L), lubuskie (F), łódzkie (E), małopolskie (K), mazowieckie (W), opolskie (O), podkarpackie (R), podlaskie (B), pomorskie (G), śląskie (S), świętokrzyskie (T), warmińsko-mazurskie (N), wielkopolskie (P) i zachodniopomorskie (Z). Zużycie ogółem paliwa lub nośnika energii w województwie Z, (4) Z, i 2006, w i i gdzie Z i stanowi zużycie ogółem w i-tym roku kalendarzowym [Mg, J, Wh], a jego udział w krajowym zużyciu ogółem UZ 100 Z k [%]. (5) w Zużycie okresowe paliwa lub nośnika energii w województwie Z wo, (6) Z Z w2013 w2006 gdzie 2006, 2013 stanowią wojewódzkie zużycia ogółem w 2006 r. i 2013 r. [Mg, J, Wh], a jego udział w krajowym zużyciu okresowym UZ wo 100o o, j j j [%]. (7) Okresowe tempo zmian zużycia paliwa lub nośnika energii w województwie TZ 100Zwo Z w2006 [%] (8) wo zaś roczne tempo zmian zużycia paliwa lub nośnika energii w województwie

4 TZ. (9) 100[( Z ) i 1 (Z ) i 1], i [%] wr w w gdzie ( ) i stanowi zużycie ogółem w danym (i-tym) roku kalendarzowym, a ( ) i+1 zużycie ogółem w kolejnym (i+1) roku kalendarzowym [Mg, J, Wh]. Zakres analizy obejmuje wybranych pięć paliw: węgiel kamienny, gaz ziemny, gaz ciekły, lekki i ciężki olej opałowy oraz dwa nośniki energii: ciepło i energię elektryczną, których uzasadnienie wyboru zostało przedstawione w opracowaniu Agencji Rynku Energii [2]. Poziomy zużycia paliw i nośników energii w sposób ciągły badane są przez Departament Produkcji Głównego Urzędu Statystycznego i Departament Energetyki Ministerstwa Gospodarki, w oparciu o sprawozdania: G-02, G-03, G-09.1, G-10 i RAF-1, zbierane w ramach programu badań statystycznych statystyki publicznej [6]. Przyjęta w pracy metodyka analizy, dotycząca sposobu gromadzenia i przetwarzania informacji o rocznych poziomach zużycia wybranych paliw i nośników energii, jest zgodna z zalecaną w opracowaniach [1,5]. Zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD) uzyskane wyniki zużycia wybranych paliw i nośników energii dotyczą następujących podmiotów: elektrownie i elektrociepłownie zawodowe (grupy 35.1 i 35.3), elektrociepłownie przemysłowe, kotły ciepłownicze energetyki zawodowej (grupa 35.1), ciepłownie niezawodowe, ciepłownie zawodowe (grupa 35.1), koksownie (klasa 19.10), rafinerie (klasa 19.20), przemysł i budownictwo (sekcja C i F), transport (sekcja H), sektor drobnych wytwórców (podmioty nie objęte regularnymi badaniami statystycznymi), rolnictwo (sekcja A), gospodarstwa domowe i pozostali odbiorcy [6]. Przy rozliczaniu zużycia paliw w elektrociepłowniach przemysłowych i ciepłowniach niezawodowych uwzględniono tylko tę część paliwa, która została zużyta na produkcję ciepła komercyjnego. Zużycie bezpośrednie nośników energii w przemyśle, budownictwie i transporcie zawiera także zużycie paliw na produkcję ciepła wykorzystywanego na potrzeby własne przedsiębiorstwa. W przypadku woj. mazowieckiego zużycie nośników energii w transporcie jest zawyżone, gdyż w sprawozdaniach przedsiębiorstwa transportowe nie dzielą powstałego zużycia na poszczególne województwa, tylko wykazują całe zużycie w miejscu swojej siedziby. W pozycji dotyczącej rolnictwa ujęto tylko zużycie na cele produkcyjne [6]. W przypadku węgla kamiennego prezentowane wyniki nie obejmują zużycia bezpośredniego na ogrzewanie w podmiotach PKD zaliczanych do sekcji D, zaś obejmują zużycie własne kopalń oraz zużycie na wsad przemian w koksowniach w pozycji dotyczącej przemysłu i budownictwa. Podobnie w przypadku gazu ziemnego wyniki ujmują zużycie na wsad przemian w rafineriach i koksowniach w pozycji przemysłu i budownictwa. W zużyciu gazu ziemnego nie uwzględniono zużycia własnego gazu na potrzeby technologiczne sektora gazowniczego. Zużycie gazu ciekłego stanowi zużycie stacjonarne, bez pojazdów, uwzględniające w pozycji przemysłu i budownictwa także elektrownie, elektrociepłownie i ciepłownie oraz produkcję gazu sieciowego. W przypadku ciepła podane wyniki nie obejmują zużycia w podmiotach PKD zaliczanych do sekcji B, D i E, zaś w przypadku energii elektrycznej zużycia bezpo-

5 średniego na ogrzewanie i oświetlanie w podmiotach z sekcji D. W przypadku ciepła w pozycji dotyczącej przemysłu podano całkowite zużycie ciepła stanowiące zarówno ciepło z produkcji własnej jak i ciepło zakupione. Należy podkreślić, że ważne źródło danych o zużyciu sieciowych nośników energii stanowiły wewnętrzne systemy przedsiębiorstw dystrybucyjnych sektora elektroenergetycznego i gazowniczego [6]. 3. ANALIZA WYNIKÓW ZUŻYCIA WYBRANYCH PALIW 3.1. Węgiel kamienny W latach wykorzystano 635,42 mln Mg węgla kamiennego, przy czym najwięcej zużyto go w woj. śląskim (189,1 mln Mg; 29,8%), a najmniej w woj. lubuskim (3,41 mln Mg; 0,5%) tabela 3. Tabela 3 Zużycie ogółem węgla kamiennego w latach [11] U U mln Mg % mln Mg % D 24,23 3,8 R 13,41 2,1 C 23,81 3,7 B 7,86 1,2 L 16,40 2,6 G 16,26 2,6 F 3,41 0,5 S 189,10 29,8 E 25,32 4,0 T 34,57 5,4 K 50,90 8,0 N 7,99 1,3 W 94,87 14,9 P 19,42 3,1 O 74,70 11,8 Z 33,20 5,2 Spośród województw wykorzystujących ponad 3,5 mln Mg/rok węgla kamiennego (rys. 1) można wyróżnić trzy grupy. Do pierwszej grupy należy woj. śląskie zużywające największą masę węgla kamiennego w skali kraju (zakres zmian masy w latach : 21,33 25,53 mln Mg/rok; a udział w krajowym zużyciu okresowym zgodnie z tab. 4: 21,4%). W drugiej grupie wyróżnić można trzy województwa o masie zużywanego węgla z zakresu 5 12,5 mln Mg/rok: mazowieckie (11,37 12,34 mln Mg/rok; 5,1%), opolskie (6,33 10,55 mln Mg/rok; 8,3%) i małopolskie (5,14 8,21 mln Mg/rok; 33%). Trzecią grupę stanowią trzy województwa o masie zużywanego węgla z zakresu 3,5 5 mln Mg/rok: świętokrzyskie (3,91 4,88 mln Mg/rok; 4%), zachodniopomorskie (3,82 4,38 mln Mg/rok; 5,5%) i łódzkie (2,53 5,97 mln Mg/rok; 2%), przy czym w ostatnim z nich odnotowano w analizowanym okresie przekroczenia od podanego zakresu (np. w 2011 r. zużycie węgla wyniosło ok. 6 mln Mg, a w 2013 r. ok. 2,5 mln Mg).

6 Rys. 1. Wyniki zmian zużycia węgla kamiennego w województwach, wykorzystujących ponad 3,5 mln Mg/rok [11] Spośród województw wykorzystujących poniżej 3,5 mln Mg/rok węgla kamiennego (rys. 2) można wyróżnić także trzy grupy. Do pierwszej grupy należą trzy województwa o masie zużywanego węgla z zakresu 2,3 3,3 mln Mg/rok: dolnośląskie (2,81 3,27 mln Mg/rok; 3,7%), kujawsko-pomorskie (2,88 3,19 mln Mg/rok; 2,4%) i wielkopolskie (2,26 2,71 mln Mg/rok; 4,3%). W drugiej grupie wyróżnić można trzy województwa o masie zużywanego węgla z zakresu 1,5 2,3 mln Mg/rok: lubelskie (1,58 2,32 mln Mg/rok; 2,8%), pomorskie (1,83 2,16 mln Mg/rok; 1,2%) i podkarpackie (1,55 1,85 mln Mg/rok; 0,8%). Trzecią grupę stanowią trzy województwa o masie zużywanego węgla poniżej 1,1 mln Mg/rok: warmińsko-mazurskie (0,97 1,07 mln Mg/rok; 0,3%), podlaskie (0,88 1,07 mln Mg/rok; 2,5%) i lubuskie (0,38 0,58 mln Mg/rok; 2,6%). Rys. 2. Wyniki zmian zużycia węgla kamiennego w województwach, wykorzystujących poniżej 3,5 mln Mg/rok [11]

7 Największy wzrost okresowego tempa zmian zużycia węgla kamiennego stwierdzono w woj. lubelskim (10,3%), a największy spadek w woj. lubuskim ( 34,8%) tabela 4. Tabela 4 Okresowe tempo zmian zużycia węgla kamiennego [11] o Uo To o Uo To tys. Mg % % tys. Mg % % D 284 3,7 8,7 R 63 0,8 3,6 C 181 2,4 5,9 B 191 2,5 17,9 L 217 2,8 10,3 G 95 1,2 4,6 F 202 2,6 34,8 S ,4 6,6 E 150 2,0 5,5 T 303 4,0 7,2 K ,0 30,7 N 24 0,3 2,5 W 392 5,1 3,4 P 325 4,3 12,0 O 632 8,3 6,2 Z 423 5,5 10,0 Tabela 5 Roczne tempo zmian zużycia węgla kamiennego [11] Tr, % D 4,9 3,4 6,5 12,6 7,5 0,0 2,0 C 3,0 0,7 2,9 10,0 8,4 1,5 0,1 L 0,7 1,1 0,4 23,6 31,3 2,0 9,3 F 28,4 3,1 4,7 6,4 12,0 2,3 1,3 E 7,5 3,1 2,6 5,0 104,8 57,6 2,1 K 1,2 13,9 24,1 11,4 6,1 7,3 10,7 W 1,5 0,7 1,0 6,0 1,2 6,7 6,0 O 3,7 5,7 10,8 14,2 37,6 44,3 4,5 R 9,5 5,4 3,5 14,0 10,2 6,7 9,8 B 0,1 2,8 9,9 10,0 9,3 5,0 1,1 G 1,9 6,0 4,0 16,4 2,5 0,8 3,4 S 3,6 6,2 11,0 14,6 3,0 5,2 2,4 T 1,0 3,5 0,9 20,1 3,3 6,5 11,6 N 0,7 1,8 2,9 5,0 9,0 3,1 0,0 P 10,9 1,6 2,4 4,8 9,4 1,8 5,1 Z 2,5 2,4 9,9 14,1 0,7 8,8 4,6 We wszystkich grupach, w analizowanym okresie, największe roczne tempo zmian masy zużywanego węgla kamiennego (ustalane w roku bieżącym w porównaniu do roku poprzedniego tab. 5) wynosiło odpowiednio dla województwa: łódzkiego (wzrost o 104,8% w 2011 r.), opolskiego (wzrost o 44,3% w 2012 r.), lubelskiego (wzrost o 31,3% w 2011 r.), świętokrzyskiego (wzrost o 20,1% w 2010 r.), pomorskiego (wzrost o 16,4% w 2010 r.), śląskiego (wzrost o 14,6% w 2010 r.), zachodniopomorskiego (wzrost o 14,1% w 2010 r.), podkarpackiego (wzrost o 14% w 2010 r.), dolnośląskiego (wzrost o 12,6% w 2010 r.), kujawskopomorskiego i podlaskiego (wzrost o 10% w 2010 r.), mazowieckiego (spadek o 6,7% w

8 2012 r.), warmińsko-mazurskiego (spadek o 9% w 2011 r.), wielkopolskiego (spadek o 10,9% w 2007 r.), małopolskiego (spadek o 24,1% w 2009 r.) i lubuskiego (spadek o 28,4% w 2007 r.) Gaz ziemny W latach wykorzystano 4135,1 PJ gazu ziemnego, przy czym najwięcej zużyto go w woj. mazowieckim (808,5 PJ; 19,6%), a najmniej w woj. podlaskim (30,4 PJ; 0,7%) tabela 6. Spośród województw wykorzystujących ponad 30 PJ/rok gazu ziemnego (rys. 3) można wyróżnić dwie grupy. Do pierwszej grupy należy woj. mazowieckie zużywające największą ilość gazu ziemnego w skali kraju (zakres zmian ilości w latach : 85,07 121,88 PJ/rok; a udział w krajowym zużyciu okresowym zgodnie z tab. 7: 47,3%). W drugiej grupie wyróżnić można sześć województw o ilości zużywanego gazu z zakresu PJ/rok: lubelskie (47,5 58,6 PJ/rok; 0,1%), śląskie (48,21 54,17 PJ/rok; 1,8%), małopolskie (43,13 47,94 PJ/rok; 2,6%), wielkopolskie (37,68 43,62 PJ/rok; 1,1%), podkarpackie (32,23 35,51 PJ/rok; 2,1%) i zachodniopomorskie (27,03 37,07 PJ/rok; 1,1%). Tabela 6 Zużycie ogółem gazu ziemnego w latach [11] U U PJ % PJ % D 225,1 5,4 R 272,1 6,6 C 228,0 5,5 B 30,4 0,7 L 418,2 10,1 G 140,2 3,4 F 211,6 5,1 S 410,0 9,9 E 122,3 3,0 T 96,7 2,3 K 358,6 8,7 N 52,6 1,3 W 808,5 19,6 P 325,3 7,9 O 174,8 4,2 Z 260,8 6,3 Spośród województw wykorzystujących poniżej 30 PJ/rok gazu ziemnego (rys. 4) można wyróżnić trzy grupy. Do pierwszej grupy należą cztery województwa o ilości zużywanego gazu z zakresu PJ/rok: kujawsko-pomorskie (27,17 31,27 PJ/rok; 0,6%), dolnośląskie (26,28 29,33 PJ/rok; 0,5%), lubuskie (24,25 27,63 PJ/rok; 4,3%) i opolskie (21,01 22,86 PJ/rok; 1,6%). W drugiej grupie wyróżnić można trzy województwa o ilości zużywanego gazu z zakresu PJ/rok: pomorskie (12,77 33,56 PJ/rok; 26,7%), łódzkie (12,96 17,84 PJ/rok; 4,3%) i świętokrzyskie (9,73 13,43 PJ/rok; 3%). W 2013 r. w woj. pomorskim odnotowano duży wzrost zużycia gazu, ponad wskazany zakres, do poziomu 33,56 PJ. Trzecią grupę stanowią dwa województwa o ilości zużywanego gazu poniżej 10 PJ/rok: warmińsko-mazurskie (6,08 7,03 PJ/rok; 1,2%) i podlaskie (2,97 4,38 PJ/rok; 1,8%).

9 Rys. 3. Wyniki zmian zużycia gazu ziemnego w województwach, w których wykorzystano ponad 30 PJ/rok [11] Rys. 4. Wyniki zmian zużycia gazu ziemnego w województwach, w których wykorzystano poniżej 30 PJ/rok [11] Największy wzrost okresowego tempa zmian zużycia gazu ziemnego stwierdzono w woj. pomorskim (162,8%), a największy spadek w woj. podkarpackim ( 4,8%) tabela 7. We wszystkich grupach, w analizowanym okresie, największe tempo zmian ilości zużywanego gazu ziemnego (ustalane w roku bieżącym w porównaniu do roku poprzedniego tab. 8) wynosiło odpowiednio dla województwa: pomorskiego (wzrost o 67% w 2013 r.), świętokrzyskiego (wzrost o 38% w 2007 r.), łódzkiego (wzrost o 26,5% w 2010 r.), podlaskiego (wzrost o 15,3% w 2009 r.), mazowieckiego (wzrost o 11,2% w 2011 r.), warmińskomazurskiego (wzrost o 10,4% w 2012 r.), opolskiego (wzrost o 8,8% w 2010 r.), małopolskiego (wzrost o 8,2% w 2010 r.), śląskiego (wzrost o 7,9% w 2012 r.), lubuskiego (wzrost o 7,1% w 2007 r.), dolnośląskiego (spadek o 8,7% w 2011 r.), podkarpackiego (spadek o 9,2%

10 w 2013 r.), lubelskiego (spadek o 10,2% w 2013 r.). wielkopolskiego (spadek o 11,1% w 2011 r.), kujawsko-pomorskiego (spadek o 12% w 2012 r.), zacho-dniopomorskiego (spadek o 23,6% w 2009 r.). Tabela 7 Okresowe tempo zmian zużycia gazu ziemnego [11] Z WO UZ WO TZ WO Z WO UZ WO TZ WO GJ % % GJ % % D 380 0,5 1,3 R ,1 4,8 C 437 0,6 1,6 B ,8 47,4 L 83 0,1 0,2 G ,7 162,8 F ,3 13,9 S ,8 2,7 E ,3 23,0 T ,0 24,1 K ,6 4,7 N 916 1,2 15,1 W ,3 43,3 P 852 1,1 2,1 O ,6 5,7 Z 834 1,1 2,2 Tabela 8 Roczne tempo zmian zużycia gazu ziemnego [11] TZ WR, % D 2,3 6,6 5,0 2,5 8,7 7,4 2,5 C 5,5 7,4 12,0 0,8 1,5 4,5 7,7 L 0,3 3,8 6,1 6,1 5,8 10,0 10,2 F 7,1 5,7 3,7 1,8 3,7 4,6 2,0 E 10,4 0,7 0,9 26,5 4,2 1,9 2,5 K 2,0 0,7 0,1 8,2 7,8 2,9 0,7 W 6,4 0,8 3,3 7,9 11,2 5,3 4,0 O 4,1 0,5 4,6 8,8 6,4 3,9 0,2 R 1,3 5,4 6,8 0,7 0,3 2,8 9,2 B 2,7 10,5 15,3 12,1 7,7 8,1 0,7 G 3,8 22,6 15,7 17,0 9,6 38,7 67,0 S 4,3 5,9 1,6 3,4 7,1 7,9 2,9 T 38,0 9,9 0,2 3,5 2,0 0,7 2,5 N 5,8 0,6 0,7 5,9 6,3 10,4 0,5 P 3,1 8,7 9,2 7,1 11,1 5,7 1,9 Z 21,6 21,8 23,6 12,6 1,7 19,0 1, Gaz ciekły W latach wykorzystano 6,37 mln Mg gazu ciekłego, przy czym najwięcej zużyto go w woj. mazowieckim (1,94 mln Mg; 30,6%), a najmniej w woj. lubuskim i podkarpackim (0,13 mln Mg; 2,1%) tabela 9.

11 Tabela 9 Zużycie ogółem gazu ciekłego w latach [11] U U mln Mg % mln Mg % D 0,31 4,8 R 0,13 2,1 C 0,31 4,8 B 0,26 4,2 L 0,35 5,5 G 0,29 4,5 F 0,13 2,1 S 0,50 7,9 E 0,44 6,9 T 0,23 3,6 K 0,30 4,7 N 0,30 4,6 W 1,94 30,6 P 0,52 8,1 O 0,16 2,6 Z 0,20 3,1 Spośród województw wykorzystujących ponad 50 tys. Mg/rok gazu ciekłego (rys. 5) można wyróżnić dwie grupy. Do pierwszej grupy należy woj. mazowieckie zużywające największą masę gazu ciekłego w skali kraju (zakres zmian masy w latach : tys. Mg/rok; a udział w krajowym zużyciu okresowym zgodnie z tab. 10: 21,3%). W drugiej grupie wyróżnić można trzy województwa o masie zużywanego gazu z zakresu tys. Mg/rok: wielkopolskie (60 68 tys. Mg/rok; 2,8%), śląskie (49 69 tys. Mg/rok; 13%) i łódzkie (51 58 tys. Mg/rok; 3,7%). Rys. 5. Wyniki zmian zużycia gazu ciekłego w województwach, przy wykorzystaniu ponad 50 tys. Mg/rok [11] Spośród województw wykorzystujących poniżej 50 tys. Mg/rok gazu ciekłego (rys. 6) można wyróżnić także dwie grupy. Do pierwszej grupy należy siedem województw o masie zużywanego gazu z zakresu tys. Mg/rok: lubelskie (38 47 tys. Mg/rok; 4,6%), dolnośląskie (35 43 tys. Mg/rok; 4,6%), kujawsko-pomorskie (36 41 tys. Mg/rok; 0,9%), warmińskomazurskie (30 40 tys. Mg/rok; 6,5%), małopolskie (34 42 tys. Mg/rok; 7,4%), pomorskie (28 40 tys. Mg/rok; 9,3%) i podlaskie (29 36 tys. Mg/rok; 3,7%). W drugiej grupie wyróżnić

12 można pięć województw o masie zużywanego gazu z zakresu tys. Mg/rok: świętokrzyskie (26 32 tys. Mg/rok; 2,8%), zachodniopomorskie (22 27 tys. Mg/rok; 0%), opolskie (17 22 tys. Mg/rok; 3,7%), lubuskie (15 20 tys. Mg/rok; 3,7%) i podkarpackie (14 27 tys. Mg/rok; 12%), przy czym w ostatnim z nich odnotowano w 2006 r. zużycie gazu ciekłego na poziomie 27 tys. Mg. Rys. 6. Wyniki zmian zużycia gazu ciekłego w województwach, przy wykorzystaniu poniżej 50 tys. Mg/rok [11] Największy wzrost okresowego tempa zmian zużycia gazu ciekłego stwierdzono w woj. pomorskim (35,7%), a największy spadek w woj. podkarpackim ( 48,1%) tabela 10. Tabela 10 Okresowe tempo zmian zużycia gazu ciekłego [11] Z WO UZ WO TZ WO Z WO UZ WO TZ WO tys. Mg % % tys. Mg % % D 5 4,6 11,6 R 13 12,0 48,1 C 1 0,9 2,6 B 4 3,7 13,8 L 5 4,6 13,2 G 10 9,3 35,7 F 4 3,7 20,0 S 14 13,0 28,6 E 4 3,7 7,7 T 3 2,8 9,4 K 8 7,4 19,0 N 7 6,5 23,3 W 23 21,3 9,5 P 3 2,8 4,8 O 4 3,7 23,5 Z 0 0,0 0,0 We wszystkich grupach, w analizowanym okresie, największe tempo zmian masy zużywanego gazu ciekłego (ustalane w roku bieżącym w porównaniu do roku poprzedniego tab. 11) wynosiło odpowiednio dla województwa: mazowieckiego (wzrost o 35% w 2011 r.), w 2007 r. śląskiego (wzrost o 34,7%), pomorskiego (wzrost o 32,1%), warmińskomazurskiego (wzrost o 30%), opolskiego (wzrost o 29,4%), lubelskiego (wzrost o 23,7%) i podlaskiego (wzrost o 17,2%); w 2011 r. kujawsko-pomorskiego (wzrost o 13,9%), zachod-

13 niopomorskiego (wzrost o 13,6%) i łódzkiego (wzrost o 9,4%), wielkopolskiego (wzrost o 6,7% w 2010 r.) oraz w 2007 r. świętokrzyskiego (spadek o 9,4%), dolnośląskiego (spadek o 14%), małopolskiego (spadek o 14,3%), lubuskiego (spadek o 15%) i podkarpackiego (spadek o 44,4%). Tabela 11 Roczne tempo zmian zużycia gazu ciekłego [11] TZ WR, % D 14,0 0,0 5,4 2,9 11,1 0,0 5,0 C 5,3 7,5 2,7 0,0 13,9 2,4 2,5 L 23,7 6,4 6,8 2,4 9,5 0,0 6,5 F 15,0 5,9 6,3 0,0 13,3 0,0 5,9 E 5,8 0,0 7,3 3,9 9,4 0,0 3,4 K 14,3 2,8 8,1 5,9 8,3 2,6 10,5 W 0,0 2,1 12,2 4,6 35,0 9,4 4,8 O 29,4 0,0 13,6 0,0 10,5 4,8 4,5 R 44,4 6,7 12,5 7,1 6,7 6,3 6,7 B 17,2 5,9 0,0 3,1 6,1 2,9 8,3 G 32,1 2,7 5,6 2,9 14,3 0,0 5,0 S 34,7 3,0 4,7 3,3 9,5 0,0 8,7 T 9,4 3,4 7,1 3,8 7,4 0,0 0,0 N 30,0 2,6 7,9 2,9 11,1 0,0 7,5 P 4,8 1,5 6,3 6,7 6,3 0,0 4,4 Z 8,0 7,4 12,0 0,0 13,6 4,0 3, Olej opałowy lekki W latach wykorzystano 8,56 mln Mg lekkiego oleju opałowego, przy czym najwięcej zużyto go w woj. mazowieckim (2,48 mln Mg; 29%), a najmniej w woj. lubuskim (0,15 mln Mg; 1,8%) tabela 12. Tabela 12 Zużycie ogółem lekkiego oleju opałowego w latach [11] U U mln Mg % mln Mg % D 0,54 6,3 R 0,23 2,7 C 0,52 6,0 B 0,32 3,7 L 0,34 4,0 G 0,46 5,4 F 0,15 1,8 S 0,74 8,6 E 0,64 7,4 T 0,23 2,7 K 0,42 4,9 N 0,33 3,9 W 2,48 29,0 P 0,64 7,4 O 0,21 2,4 Z 0,32 3,8

14 Spośród województw wykorzystujących ponad 50 tys. Mg/rok lekkiego oleju opałowego (rys. 7) można wyróżnić dwie grupy. Do pierwszej grupy należy woj. mazowieckie zużywające największą masę lekkiego oleju opałowego w skali kraju (zakres zmian masy w latach : tys. Mg/rok; a udział w krajowym zużyciu okresowym zgodnie z tab. 13: 12,7%). W drugiej grupie wyróżnić można siedem województw o masie zużywanego lekkiego oleju z zakresu tys. Mg/rok: śląskie ( tys. Mg/rok; 10,6%), łódzkie ( tys. Mg/rok; 5,2%), wielkopolskie (52 95 tys. Mg/rok; 8,2%), dolnośląskie (44 85 tys. Mg/rok; 9,1%), kujawsko-pomorskie (41 82 tys. Mg/rok; 9,1%), pomorskie (39 67 tys. Mg/rok; 7,3%) i małopolskie (30 78 tys. Mg/rok; 9,1%). W przypadku czterech ostatnich województw odnotowano w latach mniejsze zużycie lekkiego oleju opałowego niż 50 tys. Mg/rok. Rys. 7. Wyniki zmian zużycia lekkiego oleju opałowego w województwach, przy wykorzystaniu ponad 50 tys. Mg/rok [11] Spośród województw wykorzystujących poniżej 50 tys. Mg/rok lekkiego oleju opałowego (rys. 8) można wyróżnić także dwie grupy. Do pierwszej grupy należy sześć województw o masie zużywanego lekkiego oleju z zakresu tys. Mg/rok: lubelskie (26 53 tys. Mg/rok; 3,6%), warmińsko-mazurskie (29 50 tys. Mg/rok; 2,1%), podlaskie (23 53 tys. Mg/rok; 9,1%), zachodniopomorskie (29 47 tys. Mg/rok; 3,6%), podkarpackie (16 44 tys. Mg/rok; 5,2%) i świętokrzyskie (20 35 tys. Mg/rok; 2,4%). W drugiej grupie wyróżnić można dwa województwa o masie zużywanego lekkiego oleju z zakresu tys. Mg/rok: opolskie (20 30 tys. Mg/rok; 0,9%) i lubuskie (14 30 tys. Mg/rok; 1,8%).

15 Rys. 8. Wyniki zmian zużycia lekkiego oleju opałowego w województwach, przy wykorzystaniu poniżej 50 tys. Mg/rok [11] Największy wzrost okresowego tempa zmian zużycia lekkiego oleju opałowego stwierdzono w woj. mazowieckim (17,1%), a największy spadek w woj. podlaskim ( 56,6%) tabela 13. We wszystkich grupach, w analizowanym okresie, największe tempo zmian masy zużywanego lekkiego oleju opałowego (ustalane w roku bieżącym w porównaniu do roku poprzedniego tab. 14) wynosiło odpowiednio dla województwa: w 2007 r. łódzkiego (wzrost o 58%), mazowieckiego (wzrost o 52,7%), opolskiego i lubuskiego (wzrost o 50%), lubelskiego (wzrost o 39,5%), podkarpackiego (wzrost o 33,3%), śląskiego (wzrost o 32,3%), małopolskiego (wzrost o 30%) i świętokrzyskiego (wzrost o 25%); w 2008 r. warmińskomazurskiego (wzrost o 31,6%), w 2012 r. pomorskiego (spadek o 19%), dolnośląskiego (spadek o 19,4%), zachodnio-pomorskiego (spadek o 20,5%) kujawsko-pomor-skiego (spadek o 21,5%), wielkopolskiego (spadek o 21,7%) i podlaskiego (spadek o 27,5%). Tabela 13 Okresowe tempo zmian zużycia lekkiego oleju opałowego [11] Z WO UZ WO TZ WO Z WO UZ WO TZ WO tys. Mg % % tys. Mg % % D 30 9,1 40,5 R 17 5,2 51,5 C 30 9,1 42,3 B 30 9,1 56,6 L 12 3,6 31,6 G 24 7,3 38,1 F 6 1,8 30,0 S 35 10,6 37,6 E 17 5,2 24,6 T 8 2,4 28,6 K 30 9,1 50,0 N 7 2,1 19,4 W 42 12,7 17,1 P 27 8,2 34,2 O 3 0,9 15,0 Z 12 3,6 29,3

16 Tabela 14 Roczne tempo zmian zużycia lekkiego oleju opałowego [11] TZ WR, % D 14,9 11,8 10,7 11,9 10,7 19,4 18,5 C 15,5 8,5 13,3 0,0 0,0 21,5 19,6 L 39,5 7,5 4,1 2,1 4,2 21,7 27,8 F 50,0 33,3 15,0 5,9 0,0 5,6 17,6 E 58,0 18,3 9,0 0,0 8,6 25,0 21,2 K 30,0 29,5 10,9 8,2 1,9 23,1 25,0 W 52,7 1,1 15,1 0,3 2,2 10,5 4,7 O 50,0 6,7 10,7 4,0 7,7 7,1 11,5 R 33,3 29,5 9,7 7,1 10,0 25,9 20,0 B 0,0 17,0 11,4 2,6 0,0 27,5 20,7 G 7,9 15,5 6,0 6,3 13,4 19,0 17,0 S 32,3 17,1 2,9 2,0 3,1 23,4 19,4 T 25,0 2,9 17,6 7,1 3,3 10,3 23,1 N 5,6 31,6 6,0 6,4 12,0 15,9 21,6 P 20,3 4,2 7,7 4,8 5,7 21,7 20,0 Z 9,8 4,4 17,0 10,3 2,3 20,5 17, Olej opałowy ciężki W latach wykorzystano 11,72 mln Mg ciężkiego oleju opałowego, przy czym najwięcej zużyto go w woj. mazowieckim (7,03 mln Mg; 60%), a najmniej w woj. lubuskim i woj. warmińsko-mazurskim (0,04 mln Mg; 0,3%) tabela 15. Spośród województw wykorzystujących ponad 50 tys. Mg/rok ciężkiego oleju opałowego (rys. 9) można wyróżnić dwie grupy. Do pierwszej grupy należy woj. mazowieckie zużywające największą masę ciężkiego oleju opałowego w skali kraju (zakres zmian masy w latach : tys. Mg/rok; a udział w krajowym zużyciu okresowym zgodnie z tab. 16: 49,5%). W drugiej grupie wyróżnić można cztery województwa o masie zużywanego ciężkiego oleju z zakresu tys. Mg/rok: pomorskie ( tys. Mg/rok; 17,1%), zachodniopomorskie ( tys. Mg/rok; 10,1%), śląskie (41 60 tys. Mg/rok; 1,5%) i kujawsko-pomorskie (18 95 tys. Mg/rok; 8,4%). W przypadku trzech ostatnich województw odnotowano w 2013 r. mniejsze zużycie ciężkiego oleju opałowego niż 50 tys. Mg/rok, przy czym w woj. kujawsko-pomorskim tendencja ta występuje od 2008 r.

17 Tabela 15 Zużycie ogółem ciężkiego oleju opałowego w latach [11] U U mln Mg % mln Mg % D 0,21 1,8 R 0,14 1,2 C 0,33 2,8 B 0,17 1,4 L 0,10 0,8 G 1,62 13,8 F 0,04 0,3 S 0,43 3,7 E 0,24 2,0 T 0,20 1,7 K 0,15 1,3 N 0,04 0,3 W 7,03 60,0 P 0,21 1,8 O 0,06 0,5 Z 0,77 6,6 Rys. 9. Wyniki zmian zużycia ciężkiego oleju opałowego w województwach, przy wykorzystaniu ponad 50 tys. Mg/rok [11] Spośród województw wykorzystujących poniżej 50 tys. Mg/rok ciężkiego oleju opałowego (rys. 10) można wyróżnić także dwie grupy. Do pierwszej grupy należy sześć województw o masie zużywanego ciężkiego oleju z zakresu tys. Mg/rok: łódzkie (26 41 tys. Mg/rok; 0,3%), wielkopolskie (24 31 tys. Mg/rok; 0,7%), dolnośląskie (20 36 tys. Mg/rok; 1,1%), świętokrzyskie (17 28 tys. Mg/rok; 0,7%), podlaskie (4 39 tys. Mg/rok; 3,5%) i małopolskie (14 27 tys. Mg/rok; 0,3%). W przypadku woj. podlaskiego odnotowano w latach mniejsze zużycie ciężkiego oleju opałowego niż 15 tys. Mg/rok. W drugiej grupie wyróżnić można pięć województw o masie zużywanego ciężkiego oleju poniżej 15 tys. Mg/rok: podkarpackie (3 47 tys. Mg/rok; 1%), lubelskie (6 27 tys. Mg/rok; 2%), opolskie (3 14 tys. Mg/rok; 0,6%), warmińsko-mazurskie (2 7 tys. Mg/rok; 0,6%) i lubuskie (1 24 tys. Mg/rok; 2,6%). Jednakże w przypadku trzech województw tej grupy odno-

18 towano, w analizowanym okresie, większe zużycie ciężkiego oleju opałowego niż 15 tys. Mg/rok, tj. woj. lubelskie (24 tys. Mg w 2006 r., 27 tys. Mg w 2007 r.), woj. lubuskie (24 tys. Mg w 2006 r.) i woj. podkarpackie (47 tys. Mg w 2009 r., 38 tys. Mg w 2010 r.). Rys. 10. Wyniki zmian zużycia ciężkiego oleju opałowego w województwach, przy wykorzystaniu poniżej 50 tys. Mg/rok [11] Największy wzrost okresowego tempa zmian zużycia ciężkiego oleju opałowego stwierdzono w woj. świętokrzyskim (27,3%), a największy spadek w woj. lubuskim ( 95,8%) tabela 16. Tabela 16 Okresowe tempo zmian zużycia ciężkiego oleju opałowego [11] Z WO UZ WO TZ WO Z WO UZ WO TZ WO tys. Mg % % tys. Mg % % D 10 1,1 30,3 R 9 1,0 75,0 C 74 8,4 77,9 B 31 3,5 79,5 L 18 2,0 75,0 G ,1 65,1 F 23 2,6 95,8 S 13 1,5 24,1 E 3 0,3 9,7 T 6 0,7 27,3 K 3 0,3 16,7 N 5 0,6 71,4 W ,5 44,6 P 6 0,7 19,4 O 5 0,6 35,7 Z 89 10,1 67,9 We wszystkich grupach, w analizowanym okresie, największe tempo zmian masy zużywanego ciężkiego oleju opałowego (ustalane w roku bieżącym w porównaniu do roku poprzedniego tab. 17) wynosiło odpowiednio dla województwa: podlas-kiego (wzrost o 400% w 2010 r.), lubuskiego (wzrost o 300% w 2011 r.), podkarpackiego (wzrost o 261,5% w 2009 r.), kujawsko-pomorskiego (wzrost o 126,3% w 2009 r.), opolskiego (wzrost o 125% w 2013 r.), małopolskiego (wzrost o 64,3% w 2010 r.), łódzkiego (wzrost o 57,7% w 2011 r.), dolnośląskiego (wzrost o 56,5% w 2011 r.), świętokrzyskiego (wzrost o 52,9% w 2008 r.),

19 wielkopolskiego (wzrost o 20,8% w 2012 r.), śląskiego (spadek o 16,3% w 2013 r.), mazowieckiego (spadek o 19,9% w 2013 r.), warmińsko-mazurskiego (spadek o 40% w 2012 r.), zachodnio-pomorskiego (spadek o 52,3% w 2010 r.), pomorskiego (spadek o 57,6% w 2013 r.) i lubelskiego (spadek o 66,7% w 2008 r.). Tabela 17 Roczne tempo zmian zużycia ciężkiego oleju opałowego [11] TZ WR, % D 39,4 15,0 4,3 4,5 56,5 25,0 14,8 C 16,8 75,9 126,3 30,2 40,0 27,8 8,7 L 12,5 66,7 11,1 12,5 0,0 0,0 14,3 F 87,5 0,0 33,3 50,0 300,0 75,0 0,0 E 16,1 7,7 3,6 3,7 57,7 31,7 0,0 K 5,6 21,1 6,7 64,3 13,0 35,0 44,4 W 2,5 1,6 3,4 0,8 19,2 15,6 19,9 O 35,7 22,2 18,2 66,7 33,3 0,0 125,0 R 0,0 8,3 261,5 19,1 78,9 37,5 40,0 B 0,0 46,2 81,0 400,0 10,0 40,9 38,5 G 1,7 11,8 7,0 26,2 11,4 27,4 57,6 S 11,1 8,3 3,6 11,3 1,7 15,5 16,3 T 22,7 52,9 3,8 3,7 3,8 7,4 12,0 N 28,6 20,0 0,0 33,3 25,0 40,0 33,3 P 9,7 7,1 3,8 11,1 0,0 20,8 13,8 Z 0,8 2,3 17,3 52,3 16,9 0,0 28,8 4. ANALIZA WYNIKÓW ZUŻYCIA WYBRANYCH NOŚNIKÓW ENERGII 4.1. Ciepło W latach wykorzystano 3611,5 PJ ciepła, przy czym najwięcej zużyto go w woj. mazowieckim (808,8 PJ; 22,4%), a najmniej w woj. świętokrzyskim (56,6 PJ; 1,6%) tabela 18. Spośród województw wykorzystujących ponad 20 PJ/rok ciepła (rys. 11) można wyróżnić trzy grupy. Do pierwszej grupy należy woj. mazowieckie zużywające największą ilość ciepła w skali kraju (zakres zmian ilości w latach : 97, PJ/rok; a udział w krajowym zużyciu okresowym zgodnie z tab. 19: 0,6%). W drugiej grupie wyróżnić można cztery województwa o ilości zużywanego ciepła z zakresu PJ/rok: śląskie (41,24 49,71 PJ/rok; 17,5%), kujawsko-pomorskie (39,75 45,4 PJ/rok; 4,5%), pomorskie (33,81 38,27 PJ/rok; 7,5%) i małopolskie (30,9 36,82 PJ/rok; 14,6%). Do trzeciej grupy należy pięć województw o ilości zużywanego ciepła z zakresu PJ/rok: wielkopolskie (27,12 30,39 PJ/rok; 3,4%), lubelskie (25,57 28,56 PJ/rok; 7,6%), dolnośląskie (21,86

20 25,12 PJ/rok; 6,4%), łódzkie (20,17 25,09 PJ/rok; 14,1%) i zachodniopomorskie (17,85 22,93 PJ/rok; 1%). Tabela 18 Zużycie ogółem ciepła w latach [11] U U PJ % PJ % D 186,5 5,2 R 108,8 3,0 C 344,1 9,5 B 87,0 2,4 L 214,9 5,9 G 284,8 7,9 F 80,5 2,2 S 367,8 10,2 E 175,9 4,9 T 56,6 1,6 K 268,2 7,4 N 96,3 2,7 W 808,8 22,4 P 226,5 6,3 O 135,4 3,7 Z 169,6 4,7 Rys. 11. Wyniki zmian zużycia ciepła w województwach, w których wykorzystano ponad 20 PJ/rok [11] Spośród województw wykorzystujących poniżej 20 PJ/rok ciepła (rys. 12) można wyróżnić także trzy grupy. Do pierwszej grupy należy woj. opolskie zużywające 15,17 17,35 PJ/rok ciepła (1,9% zgodnie z tab. 19). W drugiej grupie wyróżnić można cztery województwa o ilości zużywanego ciepła z zakresu 9 15 PJ/rok: podkarpackie (12,93 14,37 PJ/rok; 4,3%), warmińsko-mazurskie (11,49 12,76 PJ/rok; 3,9%), podlaskie (10,15 11,95 PJ/rok; 6,8%) i lubuskie (9,42 11,03 PJ/rok; 4%). Trzecią grupę stanowi woj. świętokrzyskie zużywające 6,62 7,57 PJ/rok ciepła (1,8% zgodnie z tab. 19).

21 Rys. 12. Wyniki zmian zużycia ciepła w województwach, w których wykorzystano poniżej 20 PJ/rok [11] Największy wzrost okresowego tempa zmian zużycia ciepła stwierdzono w woj. podlaskim (15,8%), a największy spadek w woj. łódzkim ( 13,4%) tabela 19. We wszystkich grupach, w analizowanym okresie, największe tempo zmian ilości zużywanego ciepła (ustalane w roku bieżącym w porównaniu do roku poprzedniego tab. 20) wynosiło odpowiednio dla województwa: zachodniopomorskiego (spadek o 19,6% w 2010 r.), śląskiego (wzrost o 12,8% w 2010 r.), opolskiego (wzrost o 12,4% w 2010 r.), święto-krzyskiego (wzrost o 11,7% w 2010 r.), wielko-polskiego (wzrost o 11,4% w 2012 r.), dolnośląskiego (wzrost o 11,1% w 2010 r.), podlaskiego i warmińsko-mazurskiego (wzrost o 11% w 2012 r.), kujawsko-pomorskiego (wzrost o 8,9% w 2008 r.), pomorskiego (wzrost o 8,1% w 2012 r.), lubelskiego (wzrost o 5,3% w 2012 r.), mazowieckiego (spadek o 6,2% w 2008 r.), małopolskiego (spadek o 7,7% w 2009 r.), podkarpackiego (spadek o 10% w 2011 r.), lubuskiego (spadek o 12,7% w 2011 r.) i łódzkiego (spadek o 14,7% w 2008 r.). Tabela 19 Okresowe tempo zmian zużycia ciepła [11] Z WO UZ WO TZ WO Z WO UZ WO TZ WO TJ % % TJ % % D ,4 6,1 R ,3 7,2 C ,5 2,6 B ,8 15,8 L ,6 6,8 G ,5 5,0 F 945 4,0 8,9 S ,5 8,4 E ,1 13,4 T 440 1,8 6,3 K ,6 9,4 N 931 3,9 7,9 W 140 0,6 0,1 P 823 3,4 2,9 O 452 1,9 2,6 Z 229 1,0 1,0

22 Tabela 20 Roczne tempo zmian zużycia ciepła [11] TZ WR, % D 7,3 6,1 0,3 11,1 9,3 9,9 2,8 C 5,9 8,9 3,4 8,6 3,9 2,3 3,0 L 1,3 3,0 0,1 3,9 1,7 5,3 0,4 F 8,9 2,8 6,5 10,0 12,7 7,5 6,4 E 4,0 14,7 1,1 9,1 9,0 8,3 0,6 K 2,6 6,7 7,7 7,3 5,1 5,4 0,5 W 0,5 6,2 0,7 2,3 0,9 4,7 0,1 O 1,6 1,4 9,9 12,4 0,4 0,9 3,9 R 2,6 3,0 0,2 7,4 10,0 4,9 2,9 B 1,6 5,2 0,6 6,0 7,2 11,0 3,1 G 2,9 1,7 0,1 7,6 2,7 8,1 2,7 S 4,7 1,2 11,9 12,8 7,0 9,5 3,9 T 5,7 2,1 0,4 11,7 9,2 9,1 0,6 N 0,6 0,1 1,2 1,3 5,1 11,0 0,9 P 4,1 1,0 0,0 7,7 6,6 11,4 3,2 Z 5,2 3,0 15,5 19,6 9,2 15,5 1, Energia elektryczna W latach wykorzystano 1116,1 TWh energii elektrycznej, przy czym najwięcej zużyto jej w woj. śląskim (192,7 TWh; 17,3%), a najmniej w woj. podlaskim (20,9 TWh; 1,9%) tabela 21. Tabela 21 Zużycie ogółem energii elektrycznej w latach [11] U U TWh % TWh % D 96,5 8,6 R 38,8 3,5 C 58,7 5,3 B 20,9 1,9 L 42,4 3,8 G 55,9 5,0 F 24,7 2,2 S 192,7 17,3 E 84,3 7,6 T 37,3 3,3 K 95,7 8,6 N 26,4 2,4 W 172,5 15,5 P 89,0 8,0 O 37,2 3,3 Z 43,0 3,9 Spośród województw wykorzystujących ponad 6 TWh/rok energii elektrycznej (rys. 13) można wyróżnić trzy grupy. Do pierwszej grupy należą dwa województwa o ilości zużytej energii z zakresu TWh/rok: śląskie (zakres zmian ilości zużytej energii w latach : 21,5 25,82 TWh/rok; a udział w krajowym zużyciu okresowym zgodnie z tab. 22: 17,1%) i mazowieckie (19,12 22,97 TWh/rok; 18,4%). W drugiej grupie wyróżnić można cztery wo-

23 jewództwa o ilości zużytej energii z zakresu 9 13 TWh/rok: dolnośląskie (10,74 12,92 TWh/rok; 10,2%), małopolskie (10,95 12,57 TWh/rok; 7,2%), wielkopolskie (10,62 12,01 TWh/rok; 3,2%) i łódzkie (9,05 11,71 TWh/rok; 12,4%). Do trzeciej grupy należą dwa województwa o ilości zużytej energii z zakresu 6 8 TWh/rok: kujawskopomorskie (6,74 7,64 TWh/rok; 3,3%) i pomorskie (6,29 7,23 TWh/rok; 4,5%). Rys. 13. Wyniki zmian zużycia energii elektrycznej w województwach, przy wykorzystaniu ponad 6 TWh/rok [11] Rys. 14. Wyniki zmian zużycia energii elektrycznej w województwach, przy wykorzystaniu poniżej 6 TWh/rok [11] Spośród województw wykorzystujących poniżej 6 TWh/rok energii elektrycznej (rys. 14) można wyróżnić dwie grupy. Do pierwszej grupy należy pięć województw o ilości zużytej

24 energii z zakresu 4 6 TWh/rok: zachodniopomorskie (4,68 5,85 TWh/rok; 5,6%), lubelskie (5,1 5,56 TWh/rok; 2,2%), podkarpackie (4,37 5,09 TWh/rok; 3,3%), świętokrzyskie (4,25 5,02 TWh/rok; 1,6%) i opolskie (4,22 5,01 TWh/rok; 2,7%). W drugiej grupie wyróżnić można trzy województwa o ilości zużytej energii z zakresu 2 4 TWh/rok: warmińskomazur-skie (2,81 3,52 TWh/rok; 3,4%), lubuskie (2,74 3,31 TWh/rok; 2,7%) i podlaskie (2,28 2,79 TWh/rok; 2,3%). Okresowe tempo zmian ilości zużywanej energii elektrycznej, ustalane w 2013 r. w porównaniu do 2006 r., we wszystkich województwach było dodatnie. Największy wzrost stwierdzono w woj. łódzkim (28,6%), a najmniejszy w woj. wielkopol-skim (6,3%) tabela 22. Tabela 22 Okresowe tempo zmian zużycia energii elektrycznej [11] Z WO UZ WO TZ WO Z WO UZ WO TZ WO tys. Mg % % tys. Mg % % D ,2 19,9 R 694 3,3 15,9 C 691 3,3 10,3 B 478 2,3 21,0 L 460 2,2 9,0 G 944 4,5 15,0 F 571 2,7 20,9 S ,1 16,6 E ,4 28,6 T 341 1,6 8,0 K ,2 13,8 N 704 3,4 25,0 W ,4 20,2 P 669 3,2 6,3 O 565 2,7 13,4 Z ,6 24,9 Tabela 23 Roczne tempo zmian zużycia energii elektrycznej [11] TZ WR, % D 5,8 4,4 1,9 6,3 2,7 1,7 0,3 C 8,1 2,3 2,2 1,0 3,9 1,4 1,3 L 2,2 3,9 4,6 0,4 1,5 4,9 0,6 F 9,2 1,8 4,6 6,1 2,5 3,3 0,9 E 4,6 8,8 2,4 10,4 5,5 6,0 5,8 K 8,1 2,3 7,8 8,6 3,6 0,6 0,3 W 12,1 4,8 5,1 0,3 2,5 1,7 3,6 O 8,7 3,7 4,1 9,8 11,2 9,0 1,3 R 8,0 3,8 4,1 5,7 2,5 2,2 1,7 B 9,1 7,3 2,1 2,5 0,0 4,2 1,2 G 6,7 5,3 4,0 4,7 0,1 7,1 5,1 S 9,0 2,9 6,3 9,5 4,5 1,2 1,7 T 8,3 4,0 6,0 4,7 6,5 4,3 4,4 N 12,5 4,6 1,4 5,2 0,3 1,2 0,9 P 13,1 6,3 4,1 2,1 0,7 1,0 2,0 Z 6,6 8,1 7,4 7,2 9,1 0,1 0,1

25 We wszystkich grupach, w analizowanym okresie, największe tempo zmian ilości zużywanej energii elektrycznej (ustalane w roku bieżącym w porównaniu do roku poprzedniego tab. 23) wynosiło odpowiednio dla województwa: wielkopolskiego (wzrost o 13,1% w 2007 r.), warmińsko-mazurskiego (wzrost o 12,5% w 2007 r.), mazowieckiego (wzrost o 12,1% w 2007 r.), łódzkiego (wzrost o 10,4% w 2010 r.), śląskiego (wzrost o 9,5% w 2010 r.), lubuskiego (wzrost o 9,2% w 2007 r.), zachodniopomorskiego (wzrost o 9,1% w 2011 r.), podlaskiego (wzrost o 9,1% w 2007 r.), małopolskiego (wzrost o 8,6% w 2010 r.), święto-krzyskiego (wzrost o 8,3% w 2007 r.), kujawsko-pomorskiego (wzrost o 8,1% w 2007 r.), podkarpackiego (wzrost o 8% w 2007 r.), pomorskiego (wzrost o 7,1% w 2012 r.), dolnośląskiego (wzrost o 6,3% w 2010 r.), lubelskiego (wzrost o 4,9% w 2012 r.) i opolskiego (spadek o 11,2% w 2011 r.). We wszystkich województwach odnotowano wzrost ilości zużytej energii elektrycznej w 2007 r. oraz jej spadek w 2009 r. w odniesieniu do roku poprzedniego. 5. PODSUMOWANIE Przeprowadzona analiza wykorzystania wybranych paliw i nośników energii w kraju w latach pozwoliła na sformułowanie spostrzeżeń końcowych. Najwięcej węgla kamiennego i energii elektrycznej zużyto w woj. śląskim, zaś gazu i oleju opałowego oraz ciepła w woj. mazowieckim. Najmniej węgla kamiennego i lekkiego oleju opałowego zużyto w woj. lubuskim, gazu ziemnego i energii elektrycznej w woj. podlaskim, gazu ciekłego w woj. lubuskim i woj. podkarpackim, ciężkiego oleju opałowego w woj. lubuskim i woj. warmińsko-mazurskim, a ciepła w woj. świętokrzyskim. Największy udział okresowego zużycia (UZ WO ) stwierdzono w przypadku: węgla kamiennego, gazu i lekkiego oleju opałowego w woj. mazowieckim, ciężkiego oleju opałowego w woj. świętokrzyskim, ciepła w woj. lubelskim, a energii elektrycznej w woj. śląskim. Najmniejszy udział okresowego zużycia (UZ WO ) stwierdzono w przypadku: węgla kamiennego w woj. małopolskim, gazu w woj. podkarpackim, lekkiego oleju opałowego i ciepła w woj. śląskim, ciężkiego oleju opałowego w woj. mazowieckim, a energii elektrycznej w woj. świętokrzyskim. Największy wzrost okresowego tempa zmian zużycia (TZ WO ) stwierdzono w przypadku: węgla kamiennego w woj. lubelskim, gazu w woj. pomorskim, lekkiego oleju opałowego w woj. mazowieckim, ciężkiego oleju opałowego w woj. świętokrzyskim, ciepła w woj. podlaskim, a energii elektrycznej w woj. łódzkim.

26 Największy spadek okresowego tempa zmian zużycia (TZ WO ) stwierdzono w przypadku: węgla kamiennego i ciężkiego oleju opałowego w woj. lubuskim, gazu w woj. podkarpackim, lekkiego oleju opałowego w woj. podlaskim, ciepła w woj. łódzkim oraz energii elektrycznej w woj. wielkopolskim. Największy wzrost rocznego tempa zmian zużycia (TZ WR ) stwierdzono w przypadku: węgla kamiennego i lekkiego oleju opałowego w woj. łódzkim, gazu ziemnego w woj. pomorskim, gazu ciekłego w woj. mazowieckim, ciężkiego oleju opałowego w woj. podlaskim, ciepła w woj. zachodnio-pomorskim oraz energii elektrycznej w woj. wielkopolskim. Największy spadek rocznego tempa zmian zużycia (TZ WR ) stwierdzono w przypadku: węgla kamiennego w woj. łódzkim, gazu ziemnego i ciepła w woj. zachodniopomorskim, gazu ciekłego w woj. podkarpackim, oleju opałowego w woj. lubuskim oraz energii elektrycznej w woj. opolskim. LITERATURA [1] ARE 2000: Metodologia sporządzania regionalnych bilansów paliw i energii dla wskazanych paliw i nośników energii. Agencja Rynku Energii, Warszawa [2] ARE 2002: Weryfikacja procedur opartych na aktualnej sprawozdawczości statystycznej oraz na administracyjnych źródłach danych z zakresu gospodarki paliwowoenergetycznej do sporządzania regionalnych bilansów paliw i energii. Agencja Rynku Energii, Warszawa [3] Bednorz J.: Wpływ Energy Road Map 2050 na rozwój społeczno-gospodarczy Polski. Polityka Energetyczna 2013, T. 16, Z. 3, str [4] Grudziński Z.: Konkurencyjność paliw w wytwarzaniu energii elektrycznej. Polityka Energetyczna 2013, T. 16, Z. 4, str [5] GUS 2006: Zasady metodyczne sprawozdawczości statystycznej z zakresu gospodarki paliwami i energią oraz definicje stosownych pojęć. Zeszyty metodyczne i klasyfikacje, Warszawa [6] GUS : Zużycie paliw i nośników energii. Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa. [7] Kasztelewicz Z.: Doktryna energetyczna Polski na I połowę XXI wieku. Polityka Energetyczna 2014, T. 17, Z. 3, str [8] Krzykowski M.: Ochrona odbiorców wrażliwych energii elektrycznej i paliw gazowych uwarunkowania prawne. Polityka Energetyczna 2014, T. 17, Z. 3, str

27 [9] Malko J.: O bardzo doskonałej Unii Europejskiej. Polityka Energetyczna 2014, T. 17, Z. 1, str [10] Malko J., Wilczyński A., Wojciechowski H.: Bezpieczeństwo energetyczne, dostępność energii i zrównoważony rozwój a strategia unii energetycznej. Rynek Energii 2015, nr 2 (116), str [11] Opracowanie własne sporządzone na podstawie danych GUS [6]. [12] Paska J., Surma T.: Polityka energetyczna Polski na tle polityki energetycznej Unii Europejskiej. Polityka Energetyczna 2013, T. 16, Z. 4, str [13] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów, załącznik nr 7 (Dz. U. 2002, Nr 133 poz. 1123). [14] Szurlej A., Kamiński J., Janusz P., Iwicki K., Mirowski T.: Rozwój energetyki gazowej w Polsce a bezpieczeństwo energetyczne. Rynek Energii 2014, nr 6 (115), str [15] Widerski R.: Liberalizacja rynku energii elektrycznej szansą na rozwój usług. Polityka Energetyczna 2013, T. 16, Z. 1, str THE RATE OF CHANGES IN CONSUMPTION OF SELECTED FUELS AND ENERGY CARRIERS IN INDIVIDUAL VOIVODSHIPS Key words: fuel consumption, hard coal, natural gas, liquid gas, fuel oil, heat, electricity Summary. The rational and sustainable development of the country and its regions and provinces guarantees sector of economy based on safe supplies of low-cost fuels and energy carriers. The long-term observation of the rate of consumption of primary fuels and energy carriers is a tool for creating new or corrected the country's energy policy plans. The national and provincial total consumption, the periodic and annual rate of changes consumption of selected fuels and energy carriers in individual voivodships in the years have been determined in article. Hard coal, natural gas, liquid gas, light and heavy fuel oil, heat and electricity, which consumption are presented in the regional structure of Poland, were analyzed on the basis of data by GUS. Daniel Zbroński, dr inż., adiunkt, Instytut Maszyn Cieplnych, Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki, Politechnika Częstochowska. Zainteresowania naukowe: przeróbka kopalin użytecznych, gospodarka paliwowo-energetyczna, gospodarka odpadami komunalnymi, termiczna utylizacja paliw i odpadów. Członek Komisji Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami PAN O/Katowice. zbronski@imc.pcz.czest.pl