Polska i Ukraina we wspólnej Europie

Transkrypt

1 2012 Polska i Ukraina we wspólnej Europie Daniel Szeligowski Forum Inicjatyw Europejskich

2 Polska i Ukraina we wspólnej Europie Daniel Szeligowski Forum Inicjatyw Europejskich Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie Rzeszów, czerwiec

3 Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną. Projekt Polska i Ukraina we wspólnej Europie zrealizowano przy współpracy z British Council, Instytutem Podkarpackim, Regionalnym Centrum Informacji Europejskiej w Rzeszowie oraz Wyższą Szkołą Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, w ramach programu Empowering European Citizens. Członkowie Forum Inicjatyw Europejskich wspólnie z autorem publikacji, Danielem Szeligowskim zaangażowani w realizację projektu (w kolejności alfabetycznej): Iryna Behal, Yuliya Honcharuk, Anastazja Horoschkevych, Tamara Kachiuri, Oleksii Kukharyshyn, Monika Lewicka, Vira Nazarenko, Vlad Opleta, Olena Romanenko, Alina Sakharuk, Olha Shkorupa, Yuliya Stadiychuk, Malwina Szewc, Volodymyr Tobyash, Iryna Stelmaschuk, Olga Vasyliuk, Paulina Warchoł. Opiekun merytoryczny: Ewa Nowak-Koprowicz Opiekun organizacyjny: Dominik Łazarz Patronat nad przedsięwzięciem objęli: Jerzy Krzanowski Konsul Honorowy Ukrainy w Rzeszowie, Elżbieta Łukacijewska Poseł do Parlamentu Europejskiego, Portal GospodarkaPodkarpacka.pl, Portal UniaEuropejska.org. Partner organizacyjny: Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie (WiMBP) Ponadto realizacja przedsięwzięcia - w takim kształcie - nie byłaby możliwa również bez zaangażowania następujących osób (w kolejności alfabetycznej): Anny Bacik z SP nr 25 w Rzeszowie, Agnieszki Drewniak z SP nr 10 w Rzeszowie, Agnieszki Dworak kierownik Oddziału dla Dzieci i Młodzieży WiMBP, Renaty Dziepak - kierownik Działu Udostępniania Zbiorów WiMBP, Marii Gulak - Filii nr 6, Anny Kurowskiej kierownik Filii nr 7 WiMBP, Katarzyny Lubas p.o. dyrektora Muzeum Dobranocek, Agnieszki Markowicz dyrektor DSP w Nowej Dębie, Anny Martens - opiekuna Magazynu Studenckiego WSIiZ Pressja, Moniki Ohar-Pawiak z-cy dyrektora WiMBP, Renaty Pasternak kierownik Filii nr 3 WiMBP, Alicji Pawełek - kierownik Filii nr 15 WiMBP, Mateusza Puszczyńskiego - autora Bloga o Europie Środkowo-Wschodniej: nawschod.eu, Moniki Struck-Peregończyk - opiekuna Akademii 50+ WSIiZ, Elżbiety Tylek-Hydryńskiej kierownik Działu Współpracy z Zagranicą WSIiZ, Czesława Wala dyrektora ALO w Rzeszowie. 3

4 Badania przeprowadzone w ramach niniejszego projektu nie są badaniami reprezentatywnymi. 4

5 Polska i Ukraina we wspólnej Europie Publikacja podsumowująca WPROWADZENIE... 6 Z CZYM KOJARZY SIĘ NAM UKRAINA?... 7 JAK POSTRZEGAMY NASZYCH WSCHODNICH SĄSIADÓW?... 9 WPŁYW SPOTKAŃ POLSKO-UKRAIŃSKICH NA SKOJARZENIA Z UKRAINĄ POLACY I ICH STOSUNEK DO OSÓB POCHODZENIA UKRAIŃSKIEGO

6 Wprowadzenie Regionalne Centrum Informacji Europejskiej w Rzeszowie, przy współpracy z Forum Inicjatyw Europejskich, już od ponad dwóch lat prowadzi działania na rzecz przełamywania wzajemnych barier, uprzedzeń i stereotypów wobec osób pochodzenia ukraińskiego, zwłaszcza młodzieży, która podejmuje studia na terenie województwa podkarpackiego. Dotychczas zorganizowano kilkadziesiąt polsko-ukraińskich spotkań, podczas których studenci zarówno z Polski, jak i Ukrainy przedstawiali historię, tradycję, kulturę i ciekawostki związane z krajem naszych wschodnich sąsiadów. Podczas spotkań nie unikano odniesień do momentów trudnych, jakie niejednokrotnie występowały w relacjach Polski z Ukrainą, ani rozmów o negatywnych stereotypach, przekonaniach w postrzeganiu Ukraińców przez Polaków. Pomimo wspólnej granicy z Ukrainą, bezpośrednie spotkanie z ukraińskimi studentami stanowiło dla większości uczestników pierwszą okazję do kontaktu z mieszkańcami kraju nad Dnieprem, jak również weryfikacji własnych sądów i wyobrażeń na ich temat. Wierzymy, że informacje oraz doświadczenie zdobyte podczas spotkań, przyczynią się do poprawy relacji pomiędzy mieszkańcami województwa podkarpackiego i osobami pochodzenia ukraińskiego, wzrostu wiedzy na temat Ukrainy, przełamania zakorzenionych w społeczeństwie stereotypów, jak również wpłyną na kształtowanie się postaw obywatelskich oraz odpowiedzialności za społeczność lokalną wśród ich uczestników. Ze względu na rosnące zainteresowanie organizacją spotkań polsko-ukraińskich na terenie województwa podkarpackiego, zwłaszcza w kontekście wspólnej organizacji Mistrzostw Europy w piłce nożnej EURO 2012, oraz dzięki wsparciu finansowemu British Council w ramach programu Empowering European Citizens, zdecydowano o kontynuacji działań, poszerzając je o nowe grupy docelowe. W ramach projektu Polska i Ukraina we wspólnej Europie, w okresie od kwietnia do czerwca 2012r., zorganizowano 20 polsko-ukraińskich spotkań skierowanych do uczniów szkół podstawowych, szkół gimnazjalnych, szkół średnich oraz osób w wieku powyżej 50 lat, w ramach których dodatkowo przeprowadzono badania ankietowe, których analiza stanowi podstawę niniejszej publikacji. 6

7 Z czym kojarzy się nam Ukraina? Każde z polsko-ukraińskich spotkań w ramach projektu rozpoczynało się od wymiany skojarzeń ze słowem Ukraina, przy założeniu, iż każdy z uczestników może wymienić dowolną ich ilość. Pierwsze skojarzenia z krajem naszych wschodnich sąsiadów pozwalają nie tylko odpowiedzieć na pytanie, czy społeczeństwo postrzega samą Ukrainę w sposób uproszczony, ale także skąd i w jakim stopniu czerpie ono wiedzę na jej temat. EURO 2012 Niebiesko-żółta flaga Kijów Lwów Ludowe tańce, śpiewy i stroje Julia Tymoszenko Barszcz ukraiński Sąsiad Polski Morze Czarne Kozacy Dniepr Prawosławie Słodycze Donieck 24% 19% 18% 18% 17% 13% 12% 9% 9% 9% 32% 44% 53% 69% Wykres 1. Co kojarzy Ci się ze słowem Ukraina? Analizując odpowiedzi udzielone przez uczestników spotkań, można zaryzykować stwierdzenie, iż mieszkańcy województwa podkarpackiego nie postrzegają Ukrainy jako kraju przez pryzmat stereotypów ani wzajemnych uprzedzeń, niemniej jednak głównym źródłem informacji na temat wschodniego sąsiada jest przekaz medialny, który bardzo często bywa pozbawiony rzetelności i obiektywizmu. Skojarzenia zarówno stereotypowe, jak też związane z własnymi doświadczeniami, stanowią zdecydowaną mniejszość. Należy jednak brać pod uwagę fakt, iż większość osób biorących udział w spotkaniach, nie wymieniała negatywnych skojarzeń na forum ze względu na obecność ukraińskich studentów. 7

8 Skojarzeniem dominującym wśród wszystkich uczestników projektu jest wspólna organizacja przez Polskę i Ukrainę Mistrzostw Europy w piłce nożnej EURO 2012 wymieniło aż 7 na 10 osób! Wysoki wynik Kijowa (prawie połowa uczestników) oraz Lwowa (wymienił go co 3 uczestnik), a także stosunkowo wysoki procent, jaki uzyskał Donieck (wskazał na niego co 10 uczestnik), również należy rozpatrywać przez pryzmat EURO 2012 wymienione miasta są bowiem współgospodarzami Mistrzostw Europy. EURO 2012 determinuje również wysoki wynik, jaki w badaniu uzyskała niebieskożółta flaga Ukrainy zwłaszcza, że większość uczestników wskazujących to skojarzenie nie potrafiła dopasować kolorów flagi w sposób prawidłowy. Mieszkańcy województwa podkarpackiego nie postrzegają Ukrainy w sposób stereotypowy, niemniej jednak głównym źródłem informacji na temat wschodniego sąsiada jest przekaz medialny, związany przede wszystkim z EURO Skojarzenia związane z EURO 2012 niewątpliwie są zasługą realizowanej od dłuższego czasu kampanii medialnej, jak również różnego rodzaju akcji marketingowych realizowanych w większości centrów handlowych, strefach kibica czy też za pomocą zwyczajnego przekazu ustnego. Dominuje w nich tematyka święta sportowego, a samą Ukrainę ukazuje się w sposób zniekształcony. O dominującej roli mediów jako źródła informacji o Ukrainie świadczy również wysoki odsetek odpowiedzi wskazujących na Julię Tymoszenko jako jedno ze skojarzeń. Sprawa procesu karnego byłej premier Ukrainy znalazła się na pierwszych stronach polskich gazet oraz w głównych wydaniach telewizyjnych i radiowych serwisów informacyjnych. Uczestnicy wymieniający Julię Tymoszenko wskazują jednocześnie na jej całkowitą niewinność, co pozwala stwierdzić, iż większość z nich nie weryfikuje danych pojawiających się w środkach masowego przekazu, przyjmując je za obiektywne i zgodne ze stanem faktycznym. Wielce prawdopodobne jest, że osoby takie nie poszukują obiektywnych źródeł informacji także na temat samej Ukrainy, poprzestając na skrótowych informacjach przekazywanych przez media. Ważne źródło skojarzeń związanych z Ukrainą stanowią indywidualne wyjazdy za wschodnią granicę. Kolejne ważne źródło skojarzeń związanych z Ukrainą stanowią indywidualne wyjazdy za wschodnią granicę, zarówno w celach turystycznych, jak też biznesowych, jak również informacje ogólne, powszechnie dostępne. Tezę tą potwierdzają wysokie wyniki takich skojarzeń jak wspomniane wyżej Kijów oraz Lwów, ale także barszcz ukraiński (wymienił go prawie co 5 uczestnik), Morze Czarne (17% uczestników), Dniepr (12% uczestników) oraz słodycze (prawie co 10 uczestnik) te ostatnie kojarzone przede wszystkim z różnego rodzaju 8

9 działalnością handlową oraz przemytniczą prowadzoną w rejonach przygranicznych. Warty podkreślenia jest fakt, iż w większości doświadczenia własne związane z wyjazdem na Ukrainę nie idą w parze z negatywnymi skojarzeniami odnośnie kraju naszych wschodnich sąsiadów. Negatywne skojarzenia związane z Ukrainą stanowią poniżej 1% wszystkich udzielonych odpowiedzi. Nie do przecenienia jest również wysoki wynik skojarzeń w postaci ludowych tańców, śpiewów i strojów, na które wskazał co 4 uczestnik. Jest to niewątpliwie zasługą coraz częściej występujących na obszarze województwa podkarpackiego artystów z Ukrainy (warto tutaj wspomnieć chociażby Europejski Stadion Kultury), jak również rosnącego zainteresowania kulturą i tradycją wschodnich sąsiadów. Skojarzenia takie jak Kozacy (wskazało ich 13% badanych) oraz prawosławie (prawie co 10 uczestnik) zdają się potwierdzać przedstawioną tezę, aczkolwiek mogą wynikać również z wiedzy powszechnie dostępnej, czy też przekazywanej w szkołach na lekcjach historii. Skojarzenia zdecydowanie negatywne związane z Ukrainą stanowią poniżej 1% wszystkich odpowiedzi udzielonych przez uczestników spotkań. Należy jednak po raz kolejny przypomnieć, iż w dużej mierze wynika to z niechęci do przywoływania takich a nie innych skojarzeń w obecności osób pochodzenia ukraińskiego. Negatywne skojarzenia związane z Ukrainą stanowią przede wszystkim wynik własnych doświadczeń oraz zakorzenionych w społeczeństwie stereotypów. Do takich zaliczyć należy następujące odpowiedzi: kiepski stan infrastruktury; bieda, korupcja; zacofanie; alkoholizm i prostytucja; mafia; kolejki na granicy, przemyt. Najrzadziej wskazywaną grupą skojarzeń są skojarzenia fałszywe, zupełnie niezwiązane z Ukrainą, wynikające z braku wiedzy na temat kraju naszych wschodnich sąsiadów. Uczestnicy, jako skojarzenia ze słowem Ukraina, wskazywali między innymi na: Katyń; matrioszki; bajkę Wilk i Zając. Analiza przytoczonych wyżej skojarzeń pozwala wnioskować, iż w niewielkim stopniu wśród mieszkańców województwa podkarpackiego istnieje przekonanie o tożsamości pojęć Ukraina oraz Rosja, wynikające z braku wiedzy bądź własnych uprzedzeń określających Ukrainę jako integralną część Rosji. 9

10 Jak postrzegamy naszych wschodnich sąsiadów? Podczas prowadzenia spotkań polsko-ukraińskich prelegenci zadali uczestnikom dwa pytania: 1. Czy uważasz, że Ukraińcy/Ukrainki posiadają charakterystyczne cechy, które ich wyróżniają? 2. Czy kiedykolwiek spotkałeś Ukraińca/Ukrainkę? Na podstawie odpowiedzi na dwa powyższe pytania przeprowadzono analizę zależności jednej cechy od drugiej, tj. starano się znaleźć odpowiedź na pytanie czy i na ile fakt, że uczestnik spotkał już osobę pochodzenia ukraińskiego, determinuje jego wyobrażenia o naszych wschodnich sąsiadach. Pytania nawiązują jednocześnie do badania, jakie w przeszłości przeprowadził Jerzy Jestal (patrz: J. Jestal, Polsko-ukraińskie dyskusje w kontekście stereotypów narodowościowych, Między Polską a Ukrainą, Rzeszów 1999, s ). Analizę przeprowadzono w podziale na płeć, wiek oraz miejsce zamieszkania. Tak 11% Nie Może, ale nie potrafię wymienić 79% Wykres 2. Czy uważasz, że Ukraińcy/Ukrainki posiadają cechy charakterystyczne, które ich wyróżniają? [kobiety] 10

11 Na podstawie danych można stwierdzić, że przeważająca większość kobiet nie posiada ugruntowanego zdania w kwestii potencjalnych cech charakterystycznych, jakimi wyróżniać miałyby się osoby pochodzenia ukraińskiego (prawie 8 kobiet). Zaledwie co 10 kobieta uczestnicząca w spotkaniach potrafiła wskazać na charakterystyczne cechy, jakimi odznaczają się nasi wschodni sąsiedzi, jednocześnie niewiele mniej kobiet było zdania, iż takich cech osoby z Ukrainy nie posiadają <12 lat lat lat 50+ Nie Może, ale nie potrafię wymienić Tak Wykres 3. Czy uważasz, że Ukraińcy/Ukrainki posiadają cechy charakterystyczne, które ich wyróżniają? [kobiety/wiek] 11 Odsetek kobiet nie posiadających wyrobionego zdania w kwestii posiadania przez osoby pochodzenia ukraińskiego cech charakterystycznych, zdaje się być względnie stały bez względu na wiek. Jednocześnie odsetek kobiet nie posiadających wyrobionego zdania w kwestii posiadania przez osoby pochodzenia ukraińskiego cech charakterystycznych, zdaje się być względnie stały bez względu na wiek kobiet biorących udział w spotkaniach. Wraz ze zmianą wieku (choć tylko do pewnego stopnia) zmniejsza się również odsetek kobiet twierdzących, że osoby z Ukrainy nie posiadają cech charakterystycznych. Największy odsetek kobiet przekonanych o istnieniu cech charakterystycznych, wyróżniających osoby pochodzenia ukraińskiego, zamieszkuje na wsi. Jednocześnie, kobiety

12 mieszkające na wsi w największym stopniu posiadają ugruntowaną opinię w kwestii istnienia potencjalnych cech. Najmniejszy odsetek kobiet o ugruntowanej pozycji w kwestii cech wyróżniających osoby z Ukrainy istnieje wśród kobiet mieszkających w miastach do 20 tys. mieszkańców oraz miastach o liczbie ludności tys. mieszkańców. Warto również podkreślić, iż największy odsetek kobiet udzielających przeczących odpowiedzi zamieszkuje miasta o ludności powyżej 45 tys. mieszkańców wieś miasto do 20 tys. miasto tys. miasto pow. 45 tys. Nie Może, ale nie potrafię wymienić Tak Wykres 4. Czy uważasz, że Ukraińcy/Ukrainki posiadają cechy charakterystyczne, które ich wyróżniają? [kobiety/miejsce zamieszkania] Kobiety, które udzielały odpowiedzi twierdzących na pytania o istnienie cech charakterystycznych, wyróżniających osoby pochodzenia ukraińskiego, najczęściej wskazywały na ostry makijaż u ukraińskich kobiet taką odpowiedź udzieliło 38% kobiet biorących udział w spotkaniach. Jedna na cztery kobiety wskazywała także na pozytywne cechy Ukraińców/Ukrainek, takie jak uśmiech, otwartość, bezpośredniość, towarzyskość, życzliwość oraz chęć udzielania pomocy. Największy odsetek kobiet przekonanych o istnieniu cech charakterystycznych, wyróżniających osoby pochodzenia ukraińskiego, zamieszkuje na wsi. 13% kobiet wskazało również na wysoką kulturę osobistą osób pochodzenia ukraińskiego. Tyle samo kobiet stwierdziło, iż Ukraińcy/Ukrainki wyglądają po prostu 12

13 Ostry makijaż u kobiet 38% Uśmiechnięci 25% Otwarci, bezpośredni, towarzyscy 25% Życzliwi, pomocni 25% Wysoka kultura osobista 13% Wyglądają typowo 13% Głośni 13% Wykres 5. Cechy charakterystyczne Ukraińców/Ukrainek [kobiety] Tak 34% Nie 66% Wykres 6. Czy kiedykolwiek spotkałaś Ukraińca/Ukrainkę? [kobiety] 13

14 typowo oraz zachowują się zbyt głośno. Jednocześnie, jedynie co trzecia kobieta uczestnicząca w projekcie spotkała kiedykolwiek osobę pochodzenia ukraińskiego. Nie istnieje jednak zależność pomiędzy spotkaniem z osobą z Ukrainy, a twierdzącą odpowiedzią na pytanie o istnienie cech charakterystycznych, wyróżniających takie osoby, biorąc pod uwagę wszystkie kobiety. Odsetek kobiet udzielających twierdzących bądź neutralnych odpowiedzi o istnienie cech charakterystycznych w stosunku do kobiet udzielających odpowiedzi negatywnych, jest taki sam, bez względu na fakt, czy doszło do spotkania z osobą z Ukrainy, czy też nie <12 lat lat lat 50+ Nie Tak Wykres 7. Czy kiedykolwiek spotkałaś Ukraińca/Ukrainkę? [kobiety/wiek] Z kolei odsetek kobiet, które spotkały Ukraińca/Ukrainkę, zwiększa się wraz z wiekiem, następnie nieznacznie maleje. Analizując odpowiedzi kobiet w podziale na grupy wiekowe wyłania się silna zależność pomiędzy spotkaniem z osobą pochodzenia ukraińskiego Zdecydowana większość a twierdzącą odpowiedzią na pytanie o istnienie kobiet spotkała osobę cech charakterystycznych, wyróżniających takie pochodzenia ukraińskiego podczas wyjazdu na Ukrainę. osoby. Wraz ze zmianą wieku, wzrasta odsetek kobiet, które miały kontakt z Ukraińcem/Ukrainką, jak również wzrasta odsetek kobiet deklarujących istnienie cech charakterystycznych dla osób z Ukrainy. Jdkksjdnjskdnjsdnkjsdnjksdnkjsdnsdjknksjdnksdjnksdjnskdjnsjkdnnccsdkjnnccc 14

15 Kobiety ze wsi stosunkowo częściej spotykają Ukraińców/Ukrainki, aniżeli kobiety z miast do 20 tys. mieszkańców oraz miast o ludności tys., a także kobiety z miast o liczbie ludności powyżej 45 tys. Wraz ze wzrostem ilości mieszkańców w miastach, wzrasta również nieznacznie odsetek kobiet, które spotkały kiedykolwiek osobę pochodzenia ukraińskiego. Również w tym przypadku istnieje zależność pomiędzy spotkaniem z osobą z Ukrainy, a pozytywną odpowiedzią na pytanie o istnienie cech charakterystycznych, wyróżniających te osoby. Kobiety ze wsi stosunkowo częściej spotykają osoby z Ukrainy, jak również częściej deklarują istnienie cech charakterystycznych u Ukraińców/Ukrainek, niż kobiety zamieszkujące w miastach wieś miasto do 20 tys. miasto tys. miasto pow. 45 tys. Nie Tak Wykres 8. Czy kiedykolwiek spotkałaś Ukraińca/Ukrainkę? [kobiety/miejsce zamieszkania] Zdecydowana większość kobiet spotkała osobę pochodzenia ukraińskiego podczas wyjazdu na Ukrainę, głównie w formie zorganizowanej wycieczki (ponad 6 kobiet). Biorąc pod uwagę wcześniejsze informacje, należy wnioskować, iż wycieczki na wschód są często wybieraną formą spędzania wolnego czasu wśród kobiet mieszkających głównie na wsi. Ponad 8% kobiet spotkało z kolei Ukraińca/Ukrainkę podczas wypoczynku oraz przebywając ze znajomymi, jak również posiada Kobiety ze wsi stosunkowo częściej spotykają Ukraińców/Ukrainki, aniżeli kobiety zamieszkujące w miastach. 15

16 własną rodzinę za wschodnią granicą. Niewiele ponad 4% kobiet nawiązało kontakt z osobą pochodzenia ukraińskiego podczas szkoleń, korepetycji, jak również utrzymuje z Ukraińcem/Ukrainką relacje biznesowe bądź bezpośredni kontakt. Mężczyźni częściej jednak niż kobiety uważają, że osoby z Ukrainy charakteryzują się pewnymi cechami, które ich wyróżniają takiego zdania było 12% mężczyzn, w stosunku do 11% kobiet. Analogicznie, mniej mężczyzn niż kobiet stwierdziło, że osoby z Ukrainy nie posiadają żadnych cech charakterystycznych, które by ich wyróżniały stwierdziło tak 6% mężczyzn w stosunku do kobiet. Wyjazd na Ukrainę 60. Wypoczynek Spotkanie ze znajomymi Rodzina z Ukrainy Relacje biznesowe Szkolenie Korepetycje Bezpośredni kontakt Wykres 9. W jakich okolicznościach spotkałaś Ukraińca/Ukrainkę? [kobiety] Warto podkreślić również, iż mężczyźni dwa razy częściej odpowiadali na pytanie o istnienie cech charakterystycznych u osób z Ukrainy twierdząco, aniżeli przecząco (12% Tak, 6% Nie ). W przypadku kobiet wystąpiła praktycznie identyczna ilość głosów na Tak, jak i na Nie. W przeciwieństwie do kobiet, w przypadku mężczyzn zaobserwować można wraz ze zmianą wieku zmniejszanie się ilości osób deklarujących twierdzącą odpowiedź na pytanie o istnienie cech charakterystycznych, wyróżniających osoby z Ukrainy, jak również zwiększanie się osób deklarujących odpowiedź przeczącą. 16

17 Tak 12% Nie 6% Może, ale nie potrafię wymienić 82% Wykres 10. Czy uważasz, że Ukraińcy/Ukrainki posiadają cechy charakterystyczne, które ich wyróżniają? [mężczyźni] <12 lat lat lat Nie Może, ale nie potrafię wymienić Tak Wykres 11. Czy uważasz, że Ukraińcy/Ukrainki posiadają cechy charakterystyczne, które ich wyróżniają? [mężczyźni/wiek] 17

18 Najwięcej mężczyzn deklarujących istnienie cech charakterystycznych, wyróżniających Ukraińców/Ukrainki zamieszkuje w miastach o ludności powyżej 45 tys., z kolei najwięcej mężczyzn deklarujących brak takowych cech zamieszkuje w miastach o liczbie mieszkańców tys. (odwrotnie niż u kobiet, gdzie kobiety z miast o liczbie mieszkańców tys. udzielały najmniej przeczących odpowiedzi na pytanie o istnienie cech charakterystycznych) wieś miasto do 20 tys. miasto tys. miasto pow. 45 tys. Nie Może, ale nie potrafię wymienić Tak Wykres 12. Czy uważasz, że Ukraińcy/Ukrainki posiadają cechy charakterystyczne, które ich wyróżniają? [mężczyźni/miejsce zamieszkania] Analogicznie jak w przypadku kobiet, mężczyźni z miast o liczbie mieszkańców do 20 tys. posiadali najmniej ugruntowaną odpowiedź na pytanie o istnienie cech charakterystycznych, wyróżniających Ukraińców/Ukrainki. Mężczyźni, którzy udzielali twierdzących odpowiedzi na pytanie o istnienie cech wyróżniających Ukraińców/Ukrainki, najczęściej wskazywali na otwartość, bezpośredniość, towarzyskość i uśmiech takich odpowiedzi udzieliło 28% mężczyzn biorących udział w spotkaniach (w stosunku do 25% kobiet). 14% mężczyzn wskazało również na wyjątkową urodę ukraińskich kobiet (jednocześnie kobiety wskazywały Największy odsetek mężczyzn przekonanych o istnieniu cech charakterystycznych, wyróżniających Ukraińców/Ukrainki, zamieszkuje w miastach o liczbie mieszkańców pow. 45 tys. 18

19 Otwarci, bezpośredni, towarzyscy 28% Uśmiechnięci 28% Wyjątkowa uroda kobiet 14% Zachłanni 14% Zacofani 14% Wysoka kultura osobista 14% Nadużywają alkoholu 14% Wykres 13. Cechy charakterystyczne Ukraińców/Ukrainek [mężczyźni] Tak 32% Nie 68% Wykres 14. Czy kiedykolwiek spotkałeś Ukraińca/Ukrainkę? [mężczyźni] 19

20 Mężczyźni, w przeciwieństwie do kobiet, wskazywali, jako cechy charakterystyczne, wyróżniające Ukraińców/Ukrainki, zachłanność, zacofanie oraz nadużywanie alkoholu. raczej na nadmiar makijażu u ukraińskich koleżanek) oraz wysoką kulturę osobistą u osób pochodzenia ukraińskiego (w stosunku do 13% kobiet). Niemniej jednak 14% mężczyzn wskazało również, jako cechy charakterystyczne, wyróżniające Ukraińców/Ukrainki, zachłanność, zacofanie oraz nadużywanie alkoholu (u kobiet takie odpowiedzi nie pojawiły się). Jednocześnie 68% mężczyzn nigdy nie spotkało osoby pochodzenia ukraińskiego (2 punkty procentowe więcej aniżeli w przypadku kobiet). Tak, jak w przypadku kobiet, mężczyźni z grupy wiekowej poniżej 12 lat nie spotkali jeszcze nigdy osoby pochodzenia ukraińskiego. Jednak, w przeciwieństwie do kobiet, w pozostałych grupach wiekowych tj lat oraz lat stosunek osób, które spotkały Ukraińca/Ukrainkę do osób, które takiego spotkania nie doświadczyły, okazał się być względnie stały (u kobiet następuje gwałtowny wzrost liczby osób, które spotkały Ukraińca/Ukrainkę dla grupy wiekowej lat) <12 lat lat lat Nie Tak Wykres 15. Czy kiedykolwiek spotkałeś Ukraińca/Ukrainkę? [mężczyźni/wiek] 20

21 W przypadku mężczyzn można również mówić o pewnej zależności związanej z miejscem zamieszkania, a spotkaniem z osobami z Ukrainy. Generalnie, im większa liczba ludności, odpowiednia dla miejsca zamieszkania mężczyzny, tym większy odsetek mężczyzn, którzy doświadczyli spotkania z Ukraińcem/Ukrainką (za wyjątkiem mężczyzn mieszkających w miastach o liczbie mieszkańców tys.). Im większe miasto, tym większy odsetek mężczyzn, którzy spotkali osobę pochodzenia ukraińskiego wieś miasto do 20 tys. miasto tys. miasto pow. 45 tys. Nie Tak Wykres 16. Czy kiedykolwiek spotkałeś Ukraińca/Ukrainkę? [mężczyźni/miejsce zamieszkania] Analogicznie jak w przypadku kobiet, nie zaobserwowano zależności pomiędzy spotkaniem z osobą pochodzenia ukraińskiego, a twierdzącą lub neutralną odpowiedzią na pytanie w kwestii cech charakterystycznych. Stosunek odpowiedzi twierdzących oraz neutralnych do odpowiedzi przeczących był taki sam bez względu na to, czy osoby te kiedykolwiek spotkały Ukraińca/Ukrainkę, czy też do takiego spotkania nigdy nie doszło. Mężczyźni, w przeciwieństwie do kobiet, rzadziej spotykali Ukraińców/Ukrainki podczas wyjazdów na Ukrainę, rozumiane jako rzadziej wyjeżdżali na Ukrainę (niewiele ponad 15% mężczyzn). Najczęściej mężczyźni spotykali się z osobami pochodzenia ukraińskiego podczas wypoczynku, jak również podczas spotkań ze znajomymi oraz utrzymując indywidualne kontakty z Ukraińcami/Ukrainkami (ponad 21% mężczyzn). 21

22 Bezpośredni kontakt 21. Spotkanie ze znajomymi 21. Wypoczynek 21. Wycieczka na Ukrainę 15.9 Internet 10.6 Relacje biznesowe 5.3 Studia 5.3 Wykres 17. W jakich okolicznościach spotkałeś Ukraińca/Ukrainkę? [mężczyźni] Co dziesiąty mężczyzna nawiązał również kontakt z osobami pochodzenia ukraińskiego poprzez Internet (u kobiet taka odpowiedź nie pojawiła się), a co dwudziesty utrzymywał z Ukraińcami/Ukrainkami relacje biznesowe oraz nawiązywał znajomości w trakcie trwania studiów. 22

23 Wpływ spotkań polsko-ukraińskich na skojarzenia z Ukrainą Na zakończenie każdego z polsko-ukraińskich spotkań, ich uczestnicy poproszeni zostali o wskazanie skojarzeń, które patrząc przez pryzmat warsztatów, w których wzięli udział nieodłącznie kojarzyć im się będą ze słowem Ukraina. Każdy z uczestników mógł wymienić dowolną liczbę skojarzeń. Analiza odpowiedzi uczestników umożliwia odpowiedź na pytanie, które z zagadnień przedstawianych podczas warsztatów spotkały się z największym zainteresowaniem ze strony odbiorców, jak również pozwala stwierdzić, czy i w jakim stopniu doszło do weryfikacji skojarzeń związanych z Ukrainą u osób biorących udział w spotkaniach. Niebiesko-żółta flaga 53% 6 Kijów 44% 56% Ludowe tańce, śpiewy i stroje 24% 51% Dniepr Kozacy 12% 13% 44% 49% EURO 2012 Kalina 43% 42% 69% Barszcz ukraiński Kobza 18% 36% 4 Wykres 18. Co będzie Ci się kojarzyć ze słowem Ukraina po dzisiejszym spotkaniu? [1] (kolorem ciemnym zaznaczono % analogicznych odpowiedzi w pytaniu poprzedzającym spotkania) Analizując odpowiedzi uczestników spotkań można dojść do wniosku, iż ukraińska kultura i tradycja stanowi szczególnie interesujące dla odbiorców zagadnienie. Można przypuszczać, że jest to efekt zarówno ciekawości (bezpośrednie spotkanie z osobami z Ukrainy), jak również znacznego podobieństwa kulturowego oraz wspólnego dziedzictwa 23

24 historycznego Polski i Ukrainy. Tezę tę potwierdza w szczególności wzrost o ponad 25 punktów procentowych ilości odpowiedzi wskazujących na ludowe tańce, śpiewy i stroje (wzrost z 24% do 51%), czy też wzrost o 31 punktów procentowych ilości odpowiedzi wskazujących na Kozaków (zmiana z 13% do 44%). Przez ten sam pryzmat należy rozpatrywać pojawienie się z wynikiem 42% kaliny krzewu związanego z ukraińskimi obrzędami oraz kobzy ukraińskiego instrumentu ludowego na który wskazało 36% uczestników, jak również zmiana o 22 punkty procentowe ilości odpowiedzi wskazujących na barszcz ukraiński (wzrost z 18% do 4). Bez wątpienia wpływ na odpowiedzi uczestników miała bezpośrednia obecność ukraińskich studentów przebranych w tradycyjne, ludowe stroje. Godło Ukrainy 34% Morze Czarne Zboże Sąsiad Polski Cyrylica 17% 18% 18% 25% 24% Julia Tymoszenko Hrywna 16% 15% 19% Lwów 14% 32% Wykres 19. Co będzie Ci się kojarzyć ze słowem Ukraina po dzisiejszym spotkaniu? [2] (kolorem ciemnym zaznaczono % analogicznych odpowiedzi w pytaniu poprzedzającym spotkania) Analiza odpowiedzi uczestników pozwala także stwierdzić, iż dla osób biorących udział w spotkaniach niezwykle istotna okazała się przekazana podczas nich wiedza, zawierająca co prawda informacje powszechnie dostępne, niemniej jednak nie do końca znane. Wskazuje na to zarówno wzrost ilości odpowiedzi wskazujących na flagę Ukrainy (zmiana Ukraińska kultura i tradycja z 53% do 6), związana z symboliką nieba oraz stanowi szczególnie zboża (wskazał na nie prawie co 4 uczestnik), jak również pojawienie się odpowiedzi takich jak godło interesujące zagadnienie. Ukrainy (34% uczestników), cyrylica (18% uczestników) oraz hrywna (15% uczestników). 24

25 Znaczny wzrost ilości odpowiedzi wskazujących na Dniepr (wskazał na niego co drugi uczestnik, zmiana o 37%), Morze Czarne (wzrost o 8 punktów procentowych) oraz Kijów (wzrost ilości odpowiedzi wskazujących na stolicę Ukrainy o 12 punktów procentowych) świadczy o potencjalnie niedostatecznej wiedzy na temat geografii Ukrainy, kojarzonej przede wszystkim ze Lwowem (tutaj spadek o 18 punktów procentowych). Przypuszczać można, iż wspólna organizacja Mistrzostw Europy EURO 2012 nie pozostawi po sobie trwałych zmian. Z kolei wzrost o 2 punkty procentowe ilości odpowiedzi wskazujących na skojarzenie, iż Ukraina jest sąsiadem Polski (zmiana z 18% do ) pozwala przypuszczać, iż powiązania pomiędzy naszymi krajami stanowią cenną wartość, docenianą przez 1/5 uczestników. Warty odnotowania jest również spadek ilości odpowiedzi wskazujących na EURO 2012 (spadek aż o 26 punktów procentowych, z 69% do 43%) oraz Julię Tymoszenko (zmiana z 19% do 16%). W obu przypadkach można zaryzykować stwierdzenie, iż pojawienie się tych kwestii było wynikiem nadmiernej eksploatacji tematu w środkach masowego przekazu. Szczególnie w przypadku EURO 2012 przypuszczać można, iż wspólna organizacja Mistrzostw Europy w piłce nożnej nie pozostawi po sobie trwałych zmian w społeczeństwie województwa podkarpackiego. W przeciwieństwie do odpowiedzi uzyskanych w badaniach poprzedzających spotkania, odpowiedzi negatywne występowały sporadycznie, odpowiedzi niezgodnych z rzeczywistością (w tym niedotyczących Ukrainy) nie odnotowano. 25

26 Polacy i ich stosunek do osób pochodzenia ukraińskiego Jednym z elementów polsko-ukraińskich spotkań, organizowanych przez Forum Inicjatyw Europejskich, stały się również wypełniane anonimowo ankiety. Każdy z uczestników spotkań (z wyjątkiem osób najmłodszych, tj. w wieku do 13 lat) otrzymał zestaw 15 pytań, na które udzielał jednej z odpowiedzi: Nie; Raczej nie; Trudno powiedzieć; Raczej tak; Tak. Na potrzeby niniejszej publikacji przeanalizowano odpowiedzi, jakich osoby biorące udział w spotkaniach udzieliły na 8 następujących pytań: 1. Czy uważasz, że Polacy postrzegają Ukrainę w sposób stereotypowy? 2. Czy wyjechałbyś/wyjechałabyś na Ukrainę w celu poznania tamtejszej kultury, tradycji, historii? 3. Czy w przyszłości chciałbyś/chciałabyś pogłębić swoją wiedzę na temat Ukrainy? Dlaczego? 4. Czy uważasz, że osoby z Ukrainy powinny mieć możliwość studiowania oraz podejmowania pracy w Polsce? Dlaczego? 5. Czy zaakceptowałbyś/zaakceptowałabyś osobę pochodzenia ukraińskiego jako członka twojej rodziny? Dlaczego? 6. Czy uważasz, że bezpośrednie spotkanie z osobami z Ukrainy pomaga przezwyciężać wzajemne uprzedzenia? 7. Czy spotkanie wpłynęło na sposób, w jaki postrzegasz Ukrainę oraz jej mieszkańców? 8. Czy zamierzasz podzielić się zdobytą podczas spotkania wiedzą ze swoimi znajomymi i rodziną? Dlaczego? Analiza odpowiedzi udzielonych przez uczestników spotkań pozwala wnioskować zarówno o stosunku, jakim mieszkańcy województwa podkarpackiego darzą Ukraińców/Ukrainki, jak również daje odpowiedź na pytanie, czy działania realizowane przez Forum Inicjatyw Europejskich wraz z Regionalnym Centrum Informacji Europejskiej, w postaci polsko-ukraińskich spotkań, można uznać za celowe. Biorąc pod uwagę odpowiedzi osób biorących udział w spotkaniach, można stwierdzić, iż Polacy, mieszkańcy województwa podkarpackiego, w pewnej części wciąż postrzegają swoich wschodnich sąsiadów w sposób uproszczony, posługując się stereotypami. Takiego zdania jest prawie co druga kobieta oraz ponad połowa mężczyzn. 26

27 5% 38% 12% 23% 22% Tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Nie Wykres 20. Czy uważasz, że Polacy postrzegają Ukrainę w sposób stereotypowy? [kobiety] Jednocześnie, odmiennego zdania jest jedynie 17% ankietowanych kobiet oraz 15% ankietowanych mężczyzn. Warto podkreślić, iż jedynie co 20. kobieta oraz co 20. mężczyzna zdecydowanie sprzeciwiają się stwierdzeniu, iż Polacy postrzegają mieszkańców Ukrainy przez pryzmat stereotypów. Warto również odnotować fakt, iż co trzeci mężczyzna oraz więcej niż co trzecia kobieta, nie potrafią odpowiedzieć na pytanie, czy Polacy posługują się w stosunku do osób pochodzenia ukraińskiego stereotypami (38% kobiet i 33% mężczyzn udzieliło odpowiedzi Trudno powiedzieć ). W przypadku kobiet zaobserwować można również korelację pomiędzy wiekiem a odpowiedzią na pytanie, czy Polacy postrzegają Ukraińców/Ukrainki w sposób stereotypowy. Wraz ze zmianą wieku wśród kobiet, odsetek odpowiedzi twierdzących zwiększa się, jednocześnie zmniejsza się również odsetek odpowiedzi przeczących. Warto jednak podkreślić, iż wzrost odpowiedzi twierdzących wynika tylko i wyłącznie ze wzrostu odsetka odpowiedzi Raczej tak. Wraz ze zmianą wieku wśród kobiet można bowiem zaobserwować spadek odpowiedzi Tak. Polacy wciąż postrzegają swoich wschodnich sąsiadów przez pryzmat stereotypów takiego zdania jest prawie co druga kobieta oraz ponad połowa mężczyzn. Analogiczną tendencję zaobserwować można także wśród mężczyzn. Im starszy mężczyzna, biorący udział w projekcie, tym większy odsetek odpowiedzi twierdzących, iż 27

28 5% 25% 33% Tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Nie 27% Wykres 21. Czy uważasz, że Polacy postrzegają Ukrainę w sposób stereotypowy? [mężczyźni] lat lat 50+ Wykres 22. Czy uważasz, że Polacy postrzegają Ukrainę w sposób stereotypowy? [kobiety/wiek] 28

29 Polacy posługują się w relacjach z osobami pochodzenia ukraińskiego stereotypami. Podobnie jak wśród kobiet, zmiana wieku mężczyzn pociąga za sobą wzrost odsetka odpowiedzi Raczej tak, niemniej jednak, w przeciwieństwie do ankietowanych kobiet, zmianie wieku wśród mężczyzn nie towarzyszy spadek odsetka odpowiedzi Tak lat lat 50+ Wykres 23. Czy uważasz, że Polacy postrzegają Ukrainę w sposób stereotypowy? [mężczyźni/wiek] Zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn, biorących udział w polsko-ukraińskich spotkaniach, zauważyć można zależność pomiędzy miejscem zamieszkania a odsetkiem odpowiedzi twierdzących, iż Polacy postrzegają Ukrainę w sposób stereotypowy. Wraz ze wzrostem wieku osób biorących udział w spotkaniach zaobserwować można wzrost odsetka odpowiedzi twierdzących, iż Polacy w stosunku do osób pochodzenia ukraińskiego posługują się stereotypami. Stwierdzić można, iż im większe miasto, w którym ankietowana/ankietowany zamieszkuje, tym większy odsetek odpowiedzi twierdzących ( Raczej tak oraz Tak ). Jedynie w przypadku miast, w których liczba mieszkańców przekracza 45 tys., ilość odpowiedzi twierdzących jest niższa, aniżeli w przypadku miast o liczbie mieszkańców w przedziale tys. Jednocześnie, zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn, zaobserwować można tendencję do zmniejszania się odsetka odpowiedzi Trudno powiedzieć wraz ze wzrostem liczby mieszkańców przypadających na miejsce zamieszkania osoby 29

30 wieś miasto do 20 tys. miasto tys. miasto pow. 45 tys. Wykres 24. Czy uważasz, że Polacy postrzegają Ukrainę w sposób stereotypowy? [kobiety/miejsce zamieszkania] wieś miasto do 20 tys. miasto tys. miasto pow. 45 tys. Wykres 25. Czy uważasz, że Polacy postrzegają Ukrainę w sposób stereotypowy? [mężczyźni/miejsce zamieszkania] 30

31 ankietowanej. Podobnie jak w przypadku odpowiedzi twierdzących, liczba niezdecydowanych zmniejsza się w przypadku miast o liczbie mieszkańców powyżej 45 tys., w porównaniu do miast o liczbie mieszkańców pomiędzy tys. Uczestnicy spotkań odpowiadali również na pytanie, czy zdecydowaliby się wyjechać na Ukrainę, aby lepiej poznać kulturę, tradycję oraz historię naszych wschodnich sąsiadów. Analizując udzielone odpowiedzi, stwierdzić można, iż kobiety są generalnie bardziej skłonne do takich wyjazdów, aniżeli mężczyźni. Więcej niż ¾ kobiet zdecydowałoby się odwiedzić Ukrainę, aby dowiedzieć się o niej więcej. Jednocześnie, takiego samego zdania jest 63% mężczyzn. 7% 3% 13% 19% 58% Tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Nie Wykres 26. Czy wyjechałbyś/wyjechałabyś na Ukrainę w celu poznania tamtejszej kultury, tradycji, historii? [kobiety] Do kraju naszych wschodnich sąsiadów nie udałoby się natomiast kobiet oraz prawie 2 razy tyle mężczyzn (19%). Również mężczyźni częściej niż kobiety udzielali odpowiedzi Trudno powiedzieć (13% kobiet oraz 18% mężczyzn). Najchętniej na Ukrainę w celu poznania kultury, tradycji oraz historii naszych wschodnich sąsiadów, wyjechałyby kobiety po 50. roku życia ponad 8 z nich udzieliło odpowiedzi Raczej tak oraz Tak. Kobiety, częściej niż mężczyźni, skłonne są odwiedzić Ukrainę, aby lepiej poznać kulturę, tradycję oraz historię naszych wschodnich sąsiadów. 31

32 9% 18% 45% Tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Nie 18% Wykres 27. Czy wyjechałbyś/wyjechałabyś na Ukrainę w celu poznania tamtejszej kultury, tradycji, historii? [mężczyźni] lat lat 50+ Wykres 28. Czy wyjechałbyś/wyjechałabyś na Ukrainę w celu poznania tamtejszej kultury, tradycji, historii? [kobiety/wiek] 32

33 Generalnie, analogicznie jak w przypadku mężczyzn, im starsza kobieta, tym zamiar wyjazdu na Ukrainę staje się coraz bardziej powszechny. Również w przypadku mężczyzn, grupą najbardziej skłonną do wyjazdu na Ukrainę, są mężczyźni po 50. roku życia. O ile jednak w przypadku kobiet zmiana wieku pociąga za sobą spadek odsetka osób zdecydowanie odrzucających możliwość wizyty w kraju nad Dnieprem, o tyle wśród mężczyzn zmiana wieku oznacza wzrost odsetka osób, które zdecydowanie odrzucają możliwość wyjazdu na Ukrainę, aby lepiej poznać kulturę, tradycję oraz historię tego kraju. W grupie badanych kobiet, najbardziej skłonnymi do wyjazdu na Ukrainę są kobiety zamieszkujące miasta o liczbie mieszkańców w przedziale tys. Upraszając sytuację, założyć można, iż im większe miasto, tym odsetek kobiet skłonnych wyjechać na Ukrainę w celu poznania tamtejszej kultury, tradycji oraz historii zwiększa się. Wyjątek stanowią kobiety z miast o liczbie mieszkańców powyżej 45 tys., gdzie odsetek kobiet skłonnych do wyjazdu na Ukrainę jest taki sam, jak dla kobiet zamieszkujących na wsi lat lat 50+ Wykres 29. Czy wyjechałbyś/wyjechałabyś na Ukrainę w celu poznania tamtejszej kultury, tradycji, historii? [mężczyźni/wiek] Wśród mężczyzn, analogicznie jak w przypadku kobiet, im większe miasto, w którym zamieszkuje osoba ankietowana, tym generalnie większy odsetek osób skłonnych do wyjazdu na Ukrainę w celu poznania jej tradycji, historii oraz kultury. Zdecydowanie najmniejszy odsetek mężczyzn chętnych do odwiedzenia kraju naszych wschodnich sąsiadów, jednocześnie największy odsetek mężczyzn, którzy zdecydowanie odrzucają możliwość takiego wyjazdu, charakterystyczny jest jednak dla miast o liczbie mieszkańców powyżej 45 tys. 33

34 wieś miasto do 20 tys. miasto tys. miasto pow. 45 tys. Wykres 30. Czy wyjechałbyś/wyjechałabyś na Ukrainę w celu poznania tamtejszej kultury, tradycji, historii? [kobiety/miejsce zamieszkania] wieś miasto do 20 tys. miasto tys. miasto pow. 45 tys. Wykres 31. Czy wyjechałbyś/wyjechałabyś na Ukrainę w celu poznania tamtejszej kultury, tradycji, historii? [mężczyźni/miejsce zamieszkania] 34

35 Kobiety, częściej niż mężczyźni, deklarują chęć pogłębienia swojej wiedzy na temat Ukrainy w przyszłości. Kobiety, zdecydowanie częściej niż mężczyźni, deklarują chęć pogłębienia swojej wiedzy na temat Ukrainy w przyszłości. Takiego zdania jest prawie ¾ kobiet biorących udział w projekcie. Jednocześnie, niewiele więcej niż połowa ankietowanych mężczyzn deklaruje, że w przyszłości byłaby skłonna do poszerzenia swojej wiedzy na temat kraju naszych wschodnich sąsiadów. Mężczyźni, częściej niż kobiety, deklarują również brak chęci do pogłębiania wiedzy na temat Ukrainy w przyszłości (13% mężczyzn oraz 9% kobiet). Warto jednak podkreślić, iż to kobiety dwa razy częściej zdecydowanie deklarują brak woli do poszerzania własnej wiedzy odnośnie kraju nad Dnieprem, podczas gdy wśród mężczyzn udzielających przeczących odpowiedzi na powyższe pytanie, nie dominuje tak zdecydowana opinia (co dziesiąty mężczyzna udzielił odpowiedzi Raczej nie ). 5% 4% 18% 53% Tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Nie Wykres 32. Czy w przyszłości chciałbyś/chciałabyś pogłębić swoją wiedzę na temat Ukrainy? Dlaczego? [kobiety] Z kolei mężczyźni dwa razy częściej niż kobiety na wskazane powyżej pytanie udzielali odpowiedzi Trudno powiedzieć takiego zdania było 35% mężczyzn, w porównaniu do 18% kobiet. Zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn, grupą, która najczęściej deklaruje chęć do pogłębiania swojej wiedzy na temat Ukrainy w przyszłości, są osoby w wieku lat. 35

36 2% 11% 27% 35% Tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Nie 25% Wykres 33. Czy w przyszłości chciałbyś/chciałabyś pogłębić swoją wiedzę na temat Ukrainy? Dlaczego? [mężczyźni] lat lat 50+ Wykres 34. Czy w przyszłości chciałbyś/chciałabyś pogłębić swoją wiedzę na temat Ukrainy? Dlaczego? [kobiety/wiek] Snhfkjsnfjksndfjksnfkjnsjkfnsjkfnjksdfnkjsnfkjsndfjksndfkjsndfkjsdnfkjsnfkjsnfkj Zastanawiać może jednak fakt, iż dla kobiet oraz mężczyzn z przedziału wiekowego

37 lat, w porównaniu do osób w wieku lat, chęć do poszerzania wiedzy odnośnie Ukrainy gwałtownie spada. Zwiększenie odsetka osób deklarujących wolę do pogłębienia własnej wiedzy na temat Ukrainy, w porównaniu do osób w wieku lat, zaobserwować można jednak wśród osób powyżej 50 roku życia, zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn lat lat 50+ Wykres 35. Czy w przyszłości chciałbyś/chciałabyś pogłębić swoją wiedzę na temat Ukrainy? Dlaczego? [mężczyźni/wiek] Uogólniając odpowiedzi, jakich udzieliły uczestniczki spotkań, stwierdzić można, iż generalnie chęć do pogłębienia swojej wiedzy na temat Ukrainy wśród kobiet zależna jest od miejsca zamieszkania, przy czym im większe miasto, Grupą, która najczęściej tym większy odsetek kobiet, które deklarują wolę pogłębienia własnej wiedzy na temat Ukrainy. deklaruje chęć do Wśród mężczyzn, w odróżnieniu od kobiet, zaobserwować można dokładnie odwrotną tendencję zaryzykować można stwierdzenie, iż mężczyźni z większych miast rzadziej deklarują chęć poszerzania własnej wiedzy na temat Ukrainy. pogłębiania swojej wiedzy na temat Ukrainy, są osoby w wieku lat. Powodami, dla których kobiety deklarowały chęć zdobywania nowych informacji o Ukrainie w przyszłości, były najczęściej: 37

38 wieś miasto do 20 tys. miasto tys. miasto pow. 45 tys. Wykres 36. Czy w przyszłości chciałbyś/chciałabyś pogłębić swoją wiedzę na temat Ukrainy? Dlaczego? [kobiety/miejsce zamieszkania] wieś miasto do 20 tys. miasto tys. miasto pow. 45 tys. Wykres 37. Czy w przyszłości chciałbyś/chciałabyś pogłębić swoją wiedzę na temat Ukrainy? Dlaczego? [mężczyźni/miejsce zamieszkania] Niewystarczająca znajomość kraju sąsiadów; Wzrost zainteresowania Ukrainą ze względu na uczestnictwo w polsko-ukraińskich 38

39 spotkaniach; Chęć pozbycia się stereotypów; Chęć poznania relacji łączących Polskę oraz Ukrainę; Chęć zapoznania się z warunkami, w jakich żyją rodacy. Z kolei mężczyźni wskazywali w głównej mierze na: Ciekawość; Wspólne korzenie Polaków oraz Ukraińców; Atrakcyjność Ukrainy w związku z EURO Uczestnicy spotkań, którzy udzielili przeczących odpowiedzi na wskazane wyżej pytanie, najczęściej podkreślali brak zainteresowania krajem wschodnich sąsiadów. Zastanawiające, iż wśród powodów, dla których deklarowano brak zainteresowania poszerzaniem własnej wiedzy na temat Ukrainy, wymieniano również Rosję, podkreślając wkład tego kraju w historię zarówno Polski jak i Ukrainy. Kobiety zdecydowanie częściej niż mężczyźni zgadzały się także ze stwierdzeniem, iż osoby z Ukrainy powinny mieć możliwość podejmowania studiów oraz zatrudnienia na obszarze Polski. Takiego zdania było aż 86% kobiet (!), podczas gdy wśród mężczyzn odsetek osób, które zgadzały się z powyższym stwierdzeniem, wyniósł 63%. 1% 9% 4% 18% 68% Tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Nie Wykres 38. Czy uważasz, że osoby z Ukrainy powinny mieć możliwość studiowania oraz podejmowania pracy w Polsce? Dlaczego? [kobiety] 39

40 5% 7% 25% 43% Tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Nie Wykres 39. Czy uważasz, że osoby z Ukrainy powinny mieć możliwość studiowania oraz podejmowania pracy w Polsce? Dlaczego? [mężczyźni] Wśród powodów, dla których deklarowano brak chęci pogłębiania wiedzy na temat Ukrainy w przyszłości, wymieniano m.in. Rosję. Jednocześnie, jedynie co 20 kobieta uważa, iż Ukraińcy/Ukrainki nie powinni mieć możliwości podejmowania studiów oraz pracy w Polsce, podczas gdy takiego samego zdania jest już 12% mężczyzn. Mężczyźni, znacznie częściej niż kobiety, udzielali na wskazane powyżej pytanie odpowiedzi Trudno powiedzieć (takiej odpowiedzi udzielił co czwarty mężczyzna oraz co dziesiąta kobieta). Grupą najbardziej przychylną stwierdzeniu, iż osoby z Ukrainy powinny mieć możliwość podejmowania studiów oraz pracy w Polsce, są zarówno kobiety jak i mężczyźni w wieku lat. O ile w przypadku kobiet odsetek osób zdecydowanie popierających wskazane powyżej stwierdzenie wydaje się być względnie stały, o tyle w przypadku mężczyzn, wraz z wiekiem drastycznie zmniejsza się (następuje spadek odpowiedzi Tak na rzecz odpowiedzi Raczej tak ). Zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn, osobami najbardziej przychylnymi dla opinii, iż Ukraińcy/Ukrainki powinni mieć możliwość podejmowania studiów oraz pracy w Polsce, są ci, zamieszkujący miasta o liczbie mieszkańców poniżej 20 tys. 40

41 lat lat 50+ Wykres 40. Czy uważasz, że osoby z Ukrainy powinny mieć możliwość studiowania oraz podejmowania pracy w Polsce? Dlaczego? [kobiety/wiek] lat lat 50+ Wykres 41. Czy uważasz, że osoby z Ukrainy powinny mieć możliwość studiowania oraz podejmowania pracy w Polsce? Dlaczego? [mężczyźni/wiek] 41

42 wieś miasto do 20 tys. miasto tys. miasto pow. 45 tys. Wykres 42. Czy uważasz, że osoby z Ukrainy powinny mieć możliwość studiowania oraz podejmowania pracy w Polsce? Dlaczego? [kobiety/miejsce zamieszkania] Niemniej jednak, w przypadku kobiet, odsetek osób popierających wskazane wyżej stwierdzenie wydaje się być względnie stały, bez względu na miejsce zamieszkania osoby biorącej udział w spotkaniach. Natomiast w przypadku mężczyzn, odsetek osób, które popierają wskazaną wyżej opinię, zmniejsza się istotnie w przypadku zamieszkiwania miast o liczbie mieszkańców powyżej 20 tysięcy. Zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn, osobami najbardziej przychylnymi dla opinii, iż Ukraińcy/Ukrainki powinni mieć możliwość podejmowania studiów oraz pracy w Polsce, są ci, zamieszkujący miasta o liczbie mieszkańców poniżej 20 tys. Odsetek kobiet zgadzających się ze stwierdzeniem, iż mieszkańcy Ukrainy powinni mieć możliwość podejmowania studiów oraz pracy w Polsce, nie zmienia się ze względu na miejsce zamieszkania. Kobiety, udzielając pozytywnych odpowiedzi na pytanie, czy osoby pochodzenia ukraińskiego powinny mieć możliwość podejmowania studiów oraz pracy w Polsce, najczęściej dodawały, iż: Każdy człowiek jest równy, nie powinno się stosować dyskryminacji; Warto poszerzać horyzonty, a Ukraińcy chętnie dzielą się swoją wiedzą; Świat jest globalną wioską i warto się integrować; Ukraińcy są mili i sympatyczni. 42

43 wieś miasto do 20 tys. miasto tys. miasto pow. 45 tys. Wykres 43. Czy uważasz, że osoby z Ukrainy powinny mieć możliwość studiowania oraz podejmowania pracy w Polsce? Dlaczego? [mężczyźni/miejsce zamieszkania] Część mężczyzn jest zdania, iż miejsca pracy przeznaczone dla osób z Ukrainy powinny zostać ograniczone. Z kolei mężczyźni wskazywali głównie na lepszy poziom nauczania w polskich uczelniach wyższych, jak również dodawali, że jeśli chcą, to niech studiują, argumentując, iż Polscy studenci również wyjeżdżają na zagraniczne uczelnie. Mężczyźni, w odróżnieniu od kobiet, bardzo często używali również argumentów dotyczących wysokiego bezrobocia, sugerując, iż miejsca pracy dla osób pochodzenia ukraińskiego powinny być ograniczone. Kobiety, częściej niż mężczyźni, skłonne są również zaakceptować osobę pochodzenia ukraińskiego jako członka własnej rodziny. Twierdzącą odpowiedź na wskazane pytanie udzieliło 77% kobiet, przeciwne było jedynie 6%. Jednocześnie, 66% mężczyzn byłoby w stanie zaakceptować osobę pochodzenia ukraińskiego jako członka swojej rodziny (odpowiedzi negatywnej udzieliło 7% mężczyzn). Mężczyźni, częściej niż kobiety, udzielali odpowiedzi Trudno powiedzieć (27% mężczyzn oraz 17% kobiet). Zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn, wraz ze zmianą wieku osób biorących udział w spotkaniach, odsetek ankietowanych, którzy byliby skłonni zaakceptować Ukraińca/Ukrainkę jako członka swojej rodziny, gwałtownie maleje. Grupą najbardziej przychylną osobom pochodzenia ukraińskiego, są uczestnicy spotkań w wieku lat. 43

44 3% 3% 15% 17% 62% Tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Nie Wykres 44. Czy zaakceptowałbyś/zaakceptowałabyś osobę pochodzenia ukraińskiego jako członka twojej rodziny? Dlaczego? [kobiety] 5% 2% 27% 46% Tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Nie Wykres 45. Czy zaakceptowałbyś/zaakceptowałabyś osobę pochodzenia ukraińskiego jako członka twojej rodziny? Dlaczego? [mężczyźni] 44

45 Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania osób biorących udział w spotkaniach, najbardziej przychylną Ukraińcom/Ukrainkom, jako członkom własnych rodzin, grupą wśród kobiet, są kobiety zamieszkujące na wsi. Niewiele mniejszy odsetek kobiet, które na wskazane pytanie udzieliły twierdzącej odpowiedzi, jest także charakterystyczny dla kobiet z miast o liczbie mieszkańców powyżej 45 tys. Generalnie stwierdzić można, iż im większe miasto, tym większy odsetek kobiet, które skłonne są zaakceptować osobę pochodzenia ukraińskiego jako członka swojej rodziny. Wraz ze wzrostem wieku odsetek osób, które byłyby skłonne zaakceptować Ukraińca/Ukrainkę jako członka swojej rodziny, gwałtownie maleje. Wśród mężczyzn, grupę osób, którą charakteryzuje względnie największy odsetek twierdzących odpowiedzi na wskazane wyżej pytanie, stanowią mężczyźni z miast o liczbie mieszkańców pomiędzy tys lat lat 50+ Wykres 46. Czy zaakceptowałbyś/zaakceptowałabyś osobę pochodzenia ukraińskiego jako członka twojej rodziny? Dlaczego? [kobiety/wiek] Najwięcej mężczyzn, którzy udzielili odpowiedzi przeczących na wskazane wyżej pytanie, zamieszkuje z kolei miasta o liczbie mieszkańców do 20 tys. Kobiety, udzielając odpowiedzi twierdzących na pytanie, czy skłonne byłyby zaakceptować osobę pochodzenia ukraińskiego jako członka swojej rodziny, najczęściej wskazywały na: 45