, , CZY ROSJA NAM ZAGRAŻA? WARSZAWA, KWIECIEŃ 95

Transkrypt

1 CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ , , UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT W A R S Z A W A TELEFAX INTERNET: sekretariat@cbos.pl BS/87/74/95 CZY ROSJA NAM ZAGRAŻA? KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, KWIECIEŃ 95 PRZEDRUK MATERIAŁÓW W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH JEST DOZWOLONE WYŁĄCZNIE Z PODANIEM ŹRÓDŁA

2 Mimo dojścia do skutku wizyty premiera Rosji Czernomyrdina w Warszawie i podpisania kilku umów dwustronnych, nie można, że pierwsze miesiące 1995 roku przyniosły poprawę w stosunkach polsko-rosyjskich. Rosja w coraz ostrzejszej formie wypowiada się przeciw rozszerzaniu na wschód obszaru objętego Paktem Północnoatlantyckim. Równocześnie wojna w Czeczenii unaoczniła, że Rosja jest zdecydowana co najmniej zahamować dalszy rozpad swego państwa. Wszystkie te okoliczności sprawiły, że w naszym społeczeństwie nastąpił wyraźny wzrost poczucia zagrożenia związanego z przewidywaniem dążenia Rosji do odbudowy imperium 1. RYS. 1. CZY, PANA(I) ZDANIEM, W NAJBLIŻSZEJ PRZYSZŁOŚCI, NP. W CIĄGU 5-10 LAT, ROSJA BĘDZIE DĄŻYĆ DO ODBUDOWANIA PAŃSTWA W GRANICACH DAWNEGO ZWIĄZKU RADZIECKIEGO CZY TEŻ NIE? 53% 58% 60% 64% 39% 39% 26% 20% 19% 16% 22% 21% 22% 21% 20% Tak Nie Trudno VI '93 VI '94 XII '94 II '95 IV '95 1 Sondaż "Co o tym myślisz?", 7-11 kwietnia '95, reprezentatywna próba losowa dorosłych mieszkańców Polski (N=1177).

3 - 2 - Obecnie obawy takie podziela niemal dwie trzecie Polaków, podczas gdy jeszcze przed niespełna dwoma laty niewiele więcej niż jedna trzecia. Warto przypomnieć, że sondaż kwietniowy został zakończony tuż przed opublikowaniem w rosyjskiej gazecie rządowej "Rossijskije Wiesti" głośnego artykułu na temat stosunków polsko-rosyjskich, który, jak można przypuszczać, wzmocnił przekonanie o dążeniu Rosji do odzyskania wpływu na Polskę. Obawy związane z dążeniem Rosji do odbudowy swojej strefy wpływów w krajach dawnego bloku wschodniego są tym większe, im wyższy jest poziom wykształcenia ankietowanych. Najczęściej występują one wśród inteligencji oraz pozostałych pracowników umysłowych. Na wyrażanie takich obaw bardzo wyraźnie wpływa stopień zainteresowania polityką. Znamienne, że wśród badanych deklarujących brak zainteresowania polityką poczucie zagrożenia nie wzrosło. Tabela 1 w procentach Czy Rosja będzie dążyć do odzyskania wpływów Zainteresowanie w byłych krajach socjalistycznych? polityką Tak Nie Trudno XII 94 IV 95 XII 94 IV 95 XII 94 IV 95 Duże Średnie Niewielkie Brak zainteresowania Jednocześnie ze wzrostem przekonania o dążeniu Rosji do odbudowy swego imperium osłabła nieco w ostatnim okresie tendencja do traktowania sprzeciwu wobec starań Polski o wejście do NATO (coraz mocniej akcentowanego przez nią) jako przejawu tego dążenia. Niemniej badani, którzy nadal dopatrują się źródła tego sprzeciwu w trosce Rosji o własne bezpieczeństwo, stanowią wyraźną mniejszość.

4 - 3 - RYS. 2. POWODY SPRZECIWU ROSJI WOBEC STARAŃ POLSKI O PRZYJĘCIE DO NATO I '94 25% 55% 20% XII '94 20% 64% 16% IV '95 25% 58% 17% Obawa o własne bezpieczeństwo Chęć odzyskania wpływów w Polsce Trudno Największy spadek odsetka wskazań na chęć odzyskania przez Rosję wpływów w Polsce obserwujemy wśród osób deklarujących małe lub żadne zainteresowanie polityką. Występuje on jednak także, choć w mniejszym stopniu, wśród ludzi uważnie śledzących to, co się dzieje w polityce. Tabela 2 Zainteresowanie polityką w procentach Powody sprzeciwu Rosji obawa o własne chęć odzyskania Trudno bezpieczeństwo wpływów w Polsce XII 94 IV 95 XII 94 IV 95 XII 94 IV 95 Duże Średnie Niewielkie Brak zainteresowania W grudniu ubiegłego roku jedynie co siódmy respondent był przekonany, że Polska w swych staraniach o wejście do NATO powinna brać pod uwagę stanowisko Rosji w tej sprawie. Obecnie liczba osób mających takie zdanie wzrosła do jednej czwartej ogółu badanych.

5 - 4 - RYS. 3. CZY STARAJĄC SIĘ O WEJŚCIE DO NATO POLSKA POWINNA BRAĆ POD UWAGĘ STANOWISKO ROSJI W TEJ SPRAWIE, CZY TEŻ NIE? Nie powinna Nie powinna 69% 15% XII '94 IV '95 16% Powinna Trudno 63% 24% 13% Powinna Trudno Opinię o uwzględnianiu stanowiska Rosji w tej sprawie najczęściej wyrażają uczniowie i studenci oraz badani z wykształceniem wyższym, pracujący w zawodach inteligenckich i na stanowiskach kierowniczych. Przeciwnego zdania najczęściej są pracownicy umysłowi niższego szczebla oraz prywatni przedsiębiorcy. Znamienne, że największe przesunięcie opinii w kierunku konieczności uwzględniania stanowiska Rosji nastąpiło wśród osób w dużym stopniu zainteresowanych polityką. Tabela 3 w procentach Czy Polska powinna uwzględniać stanowisko Rosji? Zainteresowanie polityką Tak Nie Trudno XII 94 IV 95 XII 94 IV 95 XII 94 IV 95 Duże Średnie Niewielkie Brak zainteresowania

6 - 5 - W społeczeństwie polskim stale wzrasta poczucie zagrożenia dążeniami Rosji do odbudowy swojej strefy wpływów w naszej części Europy. Większość badanych jako przejaw takiego dążenia traktuje sprzeciw Rosji wobec polskich starań o wejście do NATO, wyrażając równocześnie pogląd, że Polska nie powinna brać tego sprzeciwu pod uwagę. W ostatnich miesiącach nastąpiła jednak pewna zmiana opinii w tej sprawie. Jednocześnie ze wzrostem przekonania o dążeniu Rosji do odzyskania wpływów w Polsce wzrosło również przeświadczenie, że w sprawie członkostwa w NATO należy jednak liczyć się ze zdaniem Rosji. Wyrażanie takiej opinii nasiliło się przede wszystkim wśród osób deklarujących duże zainteresowanie polityką. Być może jest to przejaw swoistego realizmu, wynikającego z oceny zachowań politycznych państw NATO wobec Rosji.