- mózgowie i rdzeń kręgowy

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "- mózgowie i rdzeń kręgowy"

Seweryna Baran
8 lat temu
Przeglądów:

1 Układ nerwowy obwodowy Systema nervosum periphericum JTB

2 Podział układu nerwowego Układ nerwowy ośrodkowy - mózgowie i rdzeń kręgowy Układ nerwowy obwodowy - 12 par nerwów czaszkowych i ich zwojów, - 31 par nerwów rdzeniowych i ich zwojów, - układ autonomiczny (współczulny i przywspółczulny) JTB

czaszkowych i ich zwojów, - 31 par nerwów rdzeniowych i ich

9 Komórka nerwowa (neuron, neurocytus) Jest najwaŝniejszym elementem składowym układu nerwowego. W obrębie komórki nerwowej wyróŝnia się ciało komórki i dwa rodzaje wypustek: - wypustkę długą (akson) - liczne wypustki krótkie (dendryty) Aksony przenoszą informacje z ciała komórki do innych komórek nerwowych lub narządów wykonawczych (efektorów), dendryty natomiast przekazują pobudzenia do ciała komórki nerwowej. Poszczególne komórki nerwowe łączą się ze sobą poprzez złącza (synapsy), które pośredniczą w przekazywaniu informacji. W zaleŝności od rodzaju substancji chemicznej pośredniczącej w przekazywaniu pobudzenia, wyróŝnia się synapsy pobudzające i hamujące. Komórkom nerwowym towarzyszą komórki glejowe,, które spełniają funkcje pomocnicze (odŝywcze, izolacyjne, podporowe) w stosunku do neuronów. JTB

komórek nerwowych lub narządów wykonawczych (efektorów), dendryty natomiast przekazują pobudzenia do ciała komórki nerwowej.

12 Nerwy (nervi) Nerwy są utworzone przez grupy włókien nerwowych (aksonów lub dendrytów), obejmują tylko poszczególne włókna, nie zawierają ciał komórek nerwowych. Ciała komórek nerwowych znajdują się w zwojach (obwodowy układ nerwowy), albo jądrach (ośrodkowy układ nerwowy). Większość nerwów zawiera oba rodzaje włókien (włókna czuciowe i ruchowe). Włókna czuciowe przewodzą informację do ośrodkowego układu nerwowego, włókna ruchowe z ośrodkowego układu nerwowego na obwód JTB

Ciała komórek nerwowych znajdują się w zwojach (obwodowy układ nerwowy), albo jądrach (ośrodkowy układ nerwowy).

14 Nerwy rdzeniowe (nervi spinales) W skład nerwów rdzeniowych wchodzi: - 8 par nerwów odcinka szyjnego (C 1 - C 8 ), - 12 par z odcinka piersiowego (Th 1 - Th 12 ), - 5 par odcinka lędźwiowego (L 1 - L 5 ), - 5 par odcinka krzyŝowego (S 1 S 5 ), - parę nerwów rdzeniowych guzicznych (Co). Ze względu na istniejące przesuniecie pomiędzy odcinkami kręgosłupa i rdzenia kręgowego, nerwy z dolnych odcinków rdzenia przebiegają w przestrzeni podpajęczynówkowej, jako tzw. koński ogon (cauda equina), do odpowiednich otworów międzykręgowych, którymi opuszczają kanał kręgowy. JTB

17 Gałęzie nerwów rdzeniowych Pień nerwu rdzeniowego, powstały z połączenia korzenia przedniego i tylnego, dzieli się na gałęzie łączące (rami communicantes) - białe i szare (związane z układem autonomicznym) i gałęzie grzbietowe i brzuszne. Gałęzie grzbietowe (rami dorsales) zaopatrują ruchowo mięśnie głębokie grzbietu, czuciowo i autonomicznie skórę na karku, plecach i w górnej części pośladków. Gałęzie brzuszne (rami ventrales) zaopatrują we wszystkie rodzaje włókien: mięśnie i skórę kończyn, skórę i mięśnie klatki piersiowej (wraz z przeponą) i brzucha oraz mięśnie powierzchowne grzbietu. Tylko gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych piersiowych zachowały układ odcinkowy i przebiegają jako nerwy międzyŝebrowe. W pozostałych odcinkach gałęzie brzuszne łączą się tworząc: - splot szyjny (C 1 - C 4 ), - splot ramienny (C 5 - Th 1 ), - splot lędźwiowo- krzyŝowy (L 1 - S 5 ). JTB

Gałęzie grzbietowe (rami dorsales) zaopatrują ruchowo mięśnie głębokie grzbietu, czuciowo i autonomicznie skórę na karku, plecach i w górnej części pośladków.

18 Splot szyjny (plexus cervicalis) Powstał z połączenia gałęzi brzusznych czterech pierwszych nerwów szyjnych rdzeniowych (C 1 -C 4 ). Od splotu tego odchodzą nerwy skórne (unerwiają czuciowo skórę szyi i górne okolice klatki piersiowej) oraz gałęzie mięśniowe (unerwiają mięśnie szyi) NajdłuŜszym nerwem splotu szyjnego jest nerw przeponowy (nervus phrenicus),, który zaopatruje równieŝ osierdzie, opłucną i otrzewną. PołoŜony bocznie i ku przodowi od wyrostków poprzecznych górnych kręgów C, przed głębokimi mm. szyi przyczepiającymi się do powyŝszych wyrostków. Splot ramienny (plexus brachialis) Jest utworzony z czterech nerwów szyjnych rdzeniowych i jednego piersiowego (C 5 -Th 1 ), dzieli się na: - część nadobojczykową (pars supraclavicularis) PołoŜona jest w trójkącie bocznym szyi. odchodzą od niej gałęzie krótkie, unerwiające skórę i mięśnie barku - część podobojczykową (pars infraclavicularis) PołoŜona jest w jamie pachowej. odchodzą od niej nn. mięśniowo-skórny, pachowy, łokciowy, promieniowy JTB

przeponowy (nervus phrenicus),, który zaopatruje równieŝ osierdzie, opłucną i otrzewną. PołoŜony bocznie i ku przodowi od wyrostków poprzecznych górnych kręgów C, przed głębokimi mm.

19 Splot lędźwiowy (plexus lumbalis) Utworzony z gałęzi trzech pierwszych nerwów lędźwiowych rdzeniowych i włókien gałęzi brzusznej czwartego nerwu lędźwiowego (L 1 -L 4 ). Gałęzie krótkie splotu - unerwiają mięśnie obręczy biodrowej, Gałęzie długie splotu (n. biodrowo-podbrzuszny, biodrowo-pachwinowy, płciowo- udowy, skórny uda boczny i udowy). Unerwiają one częściowo mm. brzucha i udo oraz skórę okolicy biodrowej. PołoŜony przed wyrostkami Ŝebrowymi kręgów L, między częścią powierzchowną a głęboką mięśnia lędźwiowego większego, w którego brzuścu jest całkowicie ukryty. Splot krzyŝowy (plexus sacralis) Powstał z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych 4 i 5 lędźwiowego oraz nerwów Odchodzą od niego: krzyŝowych i nerwu guzicznego (L 4 -L 5, S 1 -S 5 i Co). - gałęzie krótkie - unerwiają mięśnie obręczy biodrowej - gałęzie długie - n. pośladkowy górny i dolny, n. skórny uda tylny, n. kulszowy Nerwy te unerwiają skórę i mięśnie uda, podudzia i stopy. PołoŜony na powierzchni miednicznej kości krzyŝowej. JTB

Unerwiają one częściowo mm. brzucha i udo oraz skórę okolicy biodrowej.

20 Nerwy czaszkowe (nervi craniales) I. Nerwy węchowe (nn. olfactorii) (są to nerwy czuciowe, które zaczynają się w okolicy węchowej jamy nosowej) II. Nerw wzrokowy (n. opticus) (jest nerwem czuciowym, biegnie od siatkówki do kory płata potylicznego) III. Nerw okoruchowy (n. oculomotorius) (jest nerwem ruchowym, odpowiedzialnym za większość ruchów gałki ocznej, jego pobudzenie powoduje zwęŝenie źrenicy) IV. Nerw bloczkowy (n. trochlearis) (jest nerwem ruchowym, unerwia m.skośny górny kierujący gałką oczną ku dołowi i w stronę przyśrodkową) V. Nerw trójdzielny (n. trigeminus) (oczny, szczękowy, Ŝuchwowy. Jego część czuciowa unerwia całą twarz) VI. Nerw odwodzący (n. abducens) (jest nerwem ruchowym, kieruje ruchami gałki ocznej na zewnątrz) JTB

oculomotorius) (jest nerwem ruchowym, odpowiedzialnym za większość ruchów gałki ocznej, jego pobudzenie powoduje zwęŝenie źrenicy) IV. Nerw bloczkowy (n.

21 Nerwy czaszkowe (nervi craniales) - cd VII. Nerw twarzowy (n. facialis) (nerw mieszany, część czuciowa odbiera bodźce z przedniej części języka) VIII. Nerw przedsionkowo-ślimakowy (n. vestibulocochlearis) inaczej n. statyczno-słuchowysłuchowy (n. stato-acusticus) acusticus) (nerw czuciowy, składa się z cz. przedsionkowej i ślimakowej, przekazuje bodźce słuchowe do kory mózgowej i z narządu równowagi) IX. Nerw językowo-gardłowy (n. glossopharyngeus) (nerw mieszany, cz. ruchowa unerwia mięśniówkę gardła, cz. czuciowa unerwia jamę ustną, cz. języka i gardło) X. Nerw błędny (n. vagus) (mieszany, biegnie od krtani, klatki piersiowej i jamy brzusznej, a wraz z nim włókna przywspółczulne do serca, klatki piersiowej i jamy brzusznej) XI. Nerw dodatkowy (n. accessorius) (ruchowy, unerwia mięśnie szyi, krtani, podniebienia miękkiego) XII. Nerw podjęzykowy (n. hypoglossus) (ruchowy, umoŝliwia ruchy języka) JTB

22 Układ nerwowy autonomiczny (wegetatywny) Systema nervosum autonomicum (vegetativus) Kieruje czynnościami narządów wewnętrznych a zwłaszcza funkcją układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, pokarmowego i przemiany materii. Układ wegetatywny jest czynnościowo ściśle połączony z układem hormonalnym. Ośrodki sterujące tego układu znajdują się w ośrodkowym układzie nerwowym. JTB

23 Podział układu autonomicznego część współczulna (pars sympathetica), część przywspółczulna (pars parasympathetica). - Ośrodki części współczulnej zlokalizowane są w bocznych rogach rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym i lędźwiowym. - Ośrodki części przywspółczulnej znajdują się w międzymózgowiu i odcinku krzyŝowym rdzenia kręgowego. - Uszkodzenie włókien wegetatywnych wyzwala tzw. bóle kauzalgiczne, które mają charakter piekąco-palący, palący, często nasilają się nocą i słabo reagują na leki przeciwbólowe. - Antagonizm czynnościowy części układu autonomicznego działają przeciwstawnie, np. część współczulna przyspiesza czynność serca, przywspólczulna zwalnia; część przywspólczulna zwiększa wydzielanie soków trawiennych, współczulna hamuje ich wydzielanie. JTB

24 JTB

Podobne dokumenty

Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego

Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Obwodowy układ nerwowy 31 par nerwów rdzeniowych 12 par nerwów czaszkowych Autonomiczny układ nerwowy Obwodowy układ nerwowy Większość