Czynność rdzenia kręgowego Odruch

Transkrypt

1 Czynność rdzenia kręgowego Odruch

2 Bodziec za słaby nie wywołuje rozchodzącego się impulsu, ale tylko zmiany miejscowe bodziec podprogowy. Najsłabszy bodziec wywołujący już impuls bodziec progowy. Każdy silniejszy to bodziec nadprogowy. Ściśle określony bodziec wywołujący dany odruch to bodziec adekwatny

3 Impuls dośrodkowy może słabnąć, wzmacniać się, zanikać lub zmieniać kierunek, czyli ulegać modyfikacjom takim, aby z dośrodkowego - informującego o zmianach w środowisku, stał się odśrodkowym- czyli wykonawczym, kierującym zachowaniem się organizmu.

4 Odruch - odpowiedź narządu wykonawczego (efektora) wywołana przez bodziec działający na receptor i zachodząca za pośrednictwem ośrodkowego układu nerwowego

5 ŁUK ODRUCHOWY Droga dośrodkowa Ośrodek integrujący Narząd wykonawczy Droga odśrodkowa

6 Rdzeń kręgowy Istota szara: neurony czuciowe neurony ruchowe neurony pośredniczące neurony układu autonomicznego

7 Prawo Bella i Magendiego rdzeń kręgowy przewodzi impulsy tylko w jednym kierunku ortodromowo (do zakończeń nerwowych) Droga dośrodkowa Od korzeni grzbietowych Do korzeni brzusznych Droga odśrodkowa

8 Neurony ruchowe alfa (motoneurony) zgrupowane w jądrze ruchowym w rogu przednim 70% wszystkich motoneuronów unerwiają komórki mięśniowe poprzecznie prążkowane (miocyty) pobudzenie wywołuje skurcz mięśnia szkieletowego

9 Neurony ruchowe gamma (motoneurony) zgrupowane w jądrze ruchowym w rogu przednim mniejsze od motoneuronów alfa 30% wszystkich neuronów ruchowych unerwiają miocyty znajdujące się we wrzecionkach nerwowo-mięśniowych pobudzenie ich nie wywołuje skurczu całego mięśnia, tylko skurcz komórek mięśniowych wrzecionek nerwowomięśniowych zmiana pobudliwości

10 Neurony należące do układu autonomicznego zgrupowane w rogu bocznym części współczulnej w odcinkach: piersiowym oraz trzech górnych segmentach lędźwiowych rdzenia części przywspółczulnej w II, III, IV odcinku części krzyżowej rdzenia dają początek włóknom przedzwojowym

11 Neurony pośredniczące w całej istocie szarej rdzenia kręgowego 30 razy więcej od neuronów ruchowych skupienie neuronów pośredniczących między rogiem tylnym a przednim to jądro pośrednie komórki w rogu przednim - komórki Renshawa; hamują zwrotnie motoneurony

12 Odruch monosynaptyczny (dwuneuronalny) neuron odbierający + neuron ruchowy odruch na rozciąganie (miotatyczny) rozciągnięcie skurcz (skrócenie)

13 Odruchy monosynaptyczne odruch kolanowy odruch na rozciągnięcie m. czworogłowego uda wywołany przez uderzenie w ścięgno rzepki (L 2 -L 4 ) odruch piętowy - odruch ze ścięgna Achillesa spowodowany jest skurczem m. dwugłowego łydki (S 1 ) z m. dwugłowego ramienia zgina rękę w stawie łokciowym (C 5 -C 6 ) z m. trójgłowego ramienia wyprost ręki w stawie łokciowym (C 7 -C 8 )

14 Odruch monosynaptyczny (dwuneuronalny) receptorem jest wrzecionko nerwowo-mięśniowe hamowany przez silne pobudzenie nerwów skórnych i włókien dośrodkowych m. antagonisycznych wywoływany dla m. szkieletowych przez uderzenie w ścięgno reakcja ograniczona wyłącznie do mięśnia rozciągniętego impulsy dośrodkowe wywołane rozciąganiem są przewodzone do rdzenia z prędkością do 120 m/s

15 Wrzecionko nerwowo-mięśniowe ułożone równolegle do podstawowych jednostek kurczliwych w mięśniu włókna ekstrafuzalne (zewnątrzwrzecionowe) 10 włókien mięśniowych otoczonych torebką łącznotkankową włókna intrafuzalne (śródwrzecionowe) z torebką jąder bieguny są kurczliwe, część środkowa nie ma takich właściwości rodzaje zakończeń czuciowych: z łańcuszkiem jąder pierwotne (pierścienno-spiralne) wtórne (kształt wiązanki kwiatów)

16 Wrzecionko nerwowo-mięśniowe unerwienie ruchowe: neurony eferentne włókna (mały układ ruchowy) zakończenia płytkowe na włóknach z torebką jąder zakończenia płożące na włóknach z łańcuszkiem jąder odpowiedź dynamicza szybki, krótkotrwały skurcz wywołany gwałtownym rozciągnięciem odpowiedź statyczna długotrwały skurcz, wywołany stałym rozciągnięciem zapewnia utrzymanie stałej długości mięśnia

17 Bisynaptyczny łuk odruchowy (trójneuronalny) neuron odbierający + neuron + pośredniczący neuron ruchowy Ośrodek integrujący

18 Odwrócony odruch na rozciąganie (hamowanie autogenne) nagłe rozluźnienie mięśnia wywołane jego silnym rozciągnięciem Receptorem są narządy ścięgniste Golgiego sieć kolbkowatych zakończeń nerwowych w ścięgnach reguluje napięcie mięśniowe

19 Polisynaptyczny łuk odruchowy (wieloneuronalny) liczba synaps większa niż dwie więcej neuronów pośredniczących odruchy własne rdzenia kręgowego odruch zginania skrzyżowany odruch wyprostny odruch podeszwowy odruch brzuszny odruch mosznowy

20 Odruch zginania wywoływany przez bodźce nocyceptywne: silne bodźce mechaniczne: szczypanie, kłucie działanie wysokiej temperatury podrażnienie prądem elektrycznym zgięcie kończyny z równoczesnym jej cofnięciem wyprostowanie kończyny przeciwległej skrzyżowana odpowiedź prostownika odruch przeważający objaw miejscowy

21 Odruchy autonomiczne mechanoreceptory - serce, ściany tętnic, jelit, żołądka, pęcherza moczowego chemoreceptory - kłębki aortalne i szyjne, wątroba receptory metaboliczne - m. szkieletowe sercowe naczynioruchowe oskrzelowe jelitowe mięśni przywłosowych wydzielania potu wydzielania żołądka i trzustki oddawania moczu oddawania stolca płciowe

22 Obrona mięśniowa odruch autonomiczno-somatyczny polega na wzmożeniu napięcia mięśni brzusznych: w ostrych chorobach narządów jamy brzusznej w czasie operacji podrażnienie otrzewnej

23 Odruchy głębokie składowa oceny napięcia mięśniowego odruchy miotatyczne wyzwalane od urodzenia każdy posiada swój ośrodek w odpowiednich odcinkach rdzenia i umożliwia kliniczną ocenę poziomu uszkodzenia rdzenia kręgowego głowa na bok w czasie badania głowa symetrycznie do osi ciała wrażenie asymetrii odmienne zachowanie odruchów prawych i lewych kończyn czynnik rozpoznawania niedowładu połowiczego asymetria

24 Odruchy głębokie Rodzaje odruchów Sposób wywołania Reakcja Schemat rdzenia Nerw obwodowy Mięsień dwugłowy ramienny Uderzenie w ścięgno mięśnia dwugłowego Zgięcie ramienia w stawie łokciowym C5-C6 Skórnomięśniowy Mięsień trójgłowy ramienny Uderzenie w ścięgno mięśnia trójgłowego Wyprost ramienia w stawie łokciowym C7-C8 Promieniowy Mięsień ramiennopromieniowy Uderzenie powyżej wyrostka rylcowego kości promieniowej Zgięcie w stawie łokciowym C5-C6 Promieniowy Kolanowy Uderzenie w ścięgno mięśnia czworogłowego uda Wyprost w stawie kolanowym L2-L4 Udowy Skokowy Uderzenie w ścięgno Achillesa Podeszwowe zgięcie stopy S1-S2 Kulszowy

25 Odruchy powierzchniowe łuk przebiega przy udziale neuronów pośredniczących dochodzących do kory mózgu a nie bezpośrednio do rdzenia wywołane podrażnieniem skóry brzucha wzdłuż dolnego brzegu łuku żebrowego i wzdłuż więzadła pachwinowego (od zewnątrz do wewnątrz) prowadzą do skurczu mięśni prostych brzucha po stronie podrażnionej pomocne w ocenie poziomu uszkodzenia rdzenia np. w przepuklinach oponowo-rdzeniowych

26 Odruchy powierzchniowe Rodzaje odruchów Sposób wywołania Reakcja Segment rdzenia Nerw obwodowy Brzuszne górne Linijne, poziome drażnienie skóry brzucha Skurcz mięśni prostych brzucha po stronie podrażnionej Th8- Th9 Odcinkowe nerwy czuciowe i ruchowe Brzuszne środkowe Linijne, poziome drażnienie skóry brzucha Skurcz mięśni prostych brzucha po stronie podrażnionej Th10-Th11 Odcinkowe nerwy czuciowe i ruchowe Brzuszne dolne Linijne, poziome drażnienie skóry brzucha Skurcz mięśni prostych brzucha po stronie podrażnionej Th1-Th12 Odcinkowe nerwy czuciowe i ruchowe

27 Złożone czynności odruchowe: ziewanie połykanie wymioty oddychanie kaszel kichanie czkawka oddawanie stolca i moczu wydzielanie soków trawiennych ruchy przewodu pokarmowego czynność serca

28 Czynności, regulowane przez impulsy wywoływane wprost w ośrodkach, a nie za pośrednictwem nerwów dośrodkowych - czynności automatyczne (ruchy oddechowe klatki piersiowej).

29 Odruchy ochronne zapewniają: usuwanie się spod działania czynnika szkodliwego oddalanie czynników szkodliwych od organizmu ofensywne unieszkodliwianie czynnika grożącego organizmowi Odruchy zachowawcze zapewniają: odruchy związane z: przyjmowaniem, np. tlenu i składników odżywczych wydalanie produktów metabolizmu (moczu) odnowa sił organizmu, np. sen zachowanie gatunku, np. kopulacja

30 Znaczenie badania odruchów umiejscowienie procesu chorobowego ukł. nerw określenie poziomu i strony uszkodzenia ukł. nerw zestawienie zaburzeń z zaburzeniami czucia i z zaburzeniami czynności mięśni stwierdzenie wzmożenia odruchów hyperreflexia odruchy nie występujące w warunkach fizjologicznych - odruchy patologiczne

31 Obowiązujące pojęcia (z wykładu): Zasynaptyczny potencjał pobudzający (EPSP) i transmitery Hamujący potencjał zasynaptyczny (IPSP) i transmitery Sumowanie czasowe i przestrzenne Dywergencja i konwergencja Synapsy i ich rodzaje Proszę również o zapoznanie się z materiałem w Traczyku str (roz. Odruchy)