5. USTAWIANIE PARAMETRÓW PROCESU FORMOWANIA WTRYSKOWEGO 6. WPŁYW PARAMETRÓW PROCESU FORMOWANIA WTRYSKOWEGOO NA WŁAŚCIWOŚCI WYPRASEK WTRYSKOWYCH

Transkrypt

1 Ćiczenie 5, 6 5. USTAWIANIE PARAMETRÓW PROCESU FORMOWANIA WTRYSKOWEGO 6. WPŁYW PARAMETRÓW PROCESU FORMOWANIA WTRYSKOWEGOO NA WŁAŚCIWOŚCI WYPRASEK WTRYSKOWYCH ZAGADNIENIA DO ĆWICZEŃ Wstęp Proces formoania tryskoego należy do najczęściej stosoanych technologii przetórsta torzy sztucznych. Proadzi się go na maszynach zanych tryskarkami oraz z udziałem takich urządzeń pomocniczych jak termostaty produkcyjne, suszarnie torzya, młynki do mielenia torzy itp. Coraz częściej proces ten automatyzuje się poprzez ykorzystanie manipulatoró oraz urządzeń kontroli jakości. Istota procesu polega na uplastycznieniu określonej porcji materiału (ynikającej z objętości gniazd formy oraz układu leoego) postaci tz. granulatu tryskoego oraz tryśnięciu tejże masy pod ysokim ciśnieniem do gniazd formy, gdzie na skutek ogrzeania (dotyczy duroplastó) lub chłodzenia (dotyczy termoplastó) ulega ona zestaleniu zachoując kształt nadany przez odpoiednio yprofiloane gniazdo formy. Tak ukształtoany yrób nosi nazę ypraski. Proces ten, zależności od ielkości i konstrukcji ypraski oraz ykorzystanej tryskarki tra od kilku sekund do kilku minut. Jest to ięc technologia zapeniająca ysoką ydajność produkcji. Schemat typoej tryskarki przedstaia rys Budoa tryskarki W budoie każdej tryskarki yróżnia się cztery podstaoe zespoły: Zespół zamykania i otierania formy (stoły tryskarki, kolumny proadzące, mechanizmy ryglujące formę momencie zamknięcia mechanizm kolanoo dźignioy itp.) Zespół plastyfikacji i trysku (zasobnik z torzyem, cylinder plastyfikujący, ślimak, elementy grzejne, dysza tryskoa itp.) Zespół napędoy (silniki elektryczne, siłoniki hydrauliczne, pompy hydrauliczne itp.) Zespół steroania procesem trysku (jednostka sterująca CPU, elementy automatyki przemysłoej (np. termoregulatory, yłączniki czasoe, yłączniki krańcoe) itp.) Rys. 1. Schemat tryskarki ślimakoej z kolanoo dźignioym systemem zamykania: 1- siłonik hydrauliczny napędu stołu, kolumny proadzące, 3 nakrętki regulacji ysokości formy, 4 stół tylny, 5 zespół zamykania i otierania formy, 6 stół ruchomy, 7 zderzak tryskarki, 8 stół nieruchomy, 9 cylinder tryskoy, 10 dysza tryskarki, 11 ślimak, 1 grzejniki, 13 chłodzenie strefy zasypoej cylindra, 14 lej zasypoy, 15 napęd ruchu obrotoego ślimaka, 16 siłonik hydrauliczny napędu ślimaka, 17 proadnice zespołu cylinder ślimak, 18 zbiornik oleju, 19 siłonik hydrauliczny przesuu zespołu cylinder ślimak, 0 regulator ydatku oleju, 1 regulator ciśnienia oleju. 3. Cykl formoania tryskoego

2 . Cykl formoania tryskoego Formoanie tryskoe, podobnie jak każdy proces cykliczny, przebiega g ustalonego schematu, który tylko nieielkim stopniu podlega modyfikacji. Typoy przebieg cyklu trysku przedstaiono na rys.. Droga S Zespół zamykania Zespół plastyfikacji Ślimak 7 7 S d S Ślimak t t d t pl t ch t p czas t mn czasy maszynoe t d czas docisku t czas trysku t pl czas plastyfikacji (dozoania) t p czas przery między cyklami t ch czas chłodzenia ypraski S d droga docisku S droga trysku S pl droga plastyfikacji t m1 t m t m3 t m4 t c Rys.. Diagram podstaoego cyklu trysku: 1- zamykanie formy tryskoej, 3-4 dosuanie układu plastyfikacji do formy, 5-6 faza trysku torzya z szybkim przesuem ślimaka, 6-7 faza docisku poolny przesu ślimaka, 7-8 faza plastyfikacji - odsuanie ślimaka pod płyem uplastycznionego torzya, znajdującego się przed jego czołem, 7-8 uplastycznianie noej porcji torzya - obrót ślimaka, 8-9 odsunięcie układu plastyfikacji od formy, otieranie formy, 11-1 przestój ziązany z czasem przery między cyklami. W cyklu formoania tryskoego yróżnić można kilka zasadniczych faz, ynikających ze specyficznych cech procesu tj.: - faza trysku (5-6) uplastycznione torzyo, pod ysokim ciśnieniem (przeciętnie: kilkadziesiąt MPa) i z dużą szybkością, przepłya przez dyszę tryskoą oraz kanały leoe formy tryskoej do gniazd formy ypełniając je całkoicie. - faza docisku (6-7) stosoana jest szczególnie dla torzy krystalicznych, które ykazują duży tj. 0% ubytek objętości skutek zmian skurczoych następujących przy schładzaniu uplastycznionej masy torzya. W trakcie tej fazy uzupełnia się te straty podając torzyo do gniazd, do momentu ustania przepłyu, który praktycznie ustaje po zakrzepnięciu przeężki (patrz rys.8). - faza plastyfikacji (7-8) następuje tutaj uplastycznienie ymaganej porcji granulatu tryskoego układzie plastyfikacyjnym tryskarki. Ślimak tryskarki, obracając się, samoczynnie przesua się do tyłu, ustępując miejsca przemieszczającej się po jego zojach uplastycznianej masie torzya. W praktyce sobodne jego odsuanie się jest utrudnione, ponieaż przecidziała temu tłumienie ypłyu oleju z przestrzeni roboczej siłonika (poz rys.1). Uzyskuje się ten sposób tz. przeciciśnienie, które nosi nazę ciśnienia plastyfikacji lub dozoania. Jego artość ustala na poziomie ok. 0.1 artości ciśnienia trysku. Ciśnienia układzie tryskarki Zmiany ciśnień formie tryskoej oraz toarzyszące im zmiany ciśnień układzie hydraulicznym przedstaia rys.3. W fazie trysku ciśnienie układzie hydraulicznym (p HI ) osiąga artość maksymalną (ok MPa). Na czole ślimaka ciśnienie jest z reguły tej fazie 10-krotnie iększe. Ciśnienie to nazyamy ciśnieniem trysku.

3 P ft [bar] P f maz P H [bar] Wypełnianie kanałó Przepły szybki p HI Wypełnianie gniazda SPRĘŻANIE Przepły olny Punkt napełniania gniazda Cykl trysku (t c ) Etap torzenia kształtu ypraski Niepożądany skok ciśnienia P fd Punkt przełączania ciśnienia trysku A p HII Zakrzepnięcie przeężki Zamknięcie gniazda Otarcie formy Usunięcie ypraski Faza trysku (t ) Proces kontroloany p Hpl Proces niekontroloany Faza docisku (t d ) Faza chłodzenia t ch Czas t [s] - jakość poierzchni - ygląd - orientacja poierzchnioa ypraski - termiczne obciążenie torzya - dopełnienie gniazda - ukształtoanie konturó - torzenie ypłyki - uszkodzenia formy - zagęszczanie zdłuż drogi płynięcia - jamy - zapadnięcia - ypaczenia - orientacja enątrz ypraski - naprężenia - skurcz - łatość usuania z formy - utralanie kształtu - krystalizacja - naprężenia - skurcz tórny - łatość usuania z formy - ydajność Rys. 3. Przebieg zmian ciśnień formie tryskoej i ciśnienie hydrauliczne oleju. W samej formie czasie szybkiego płynięcia ciśnienie torzya zmienia się zależnie od oporó płynięcia i jest stosunkoo niskie, jednakże natychmiast po ypełnieniu gniazda następuje jego momentalny zrost. Ten łaśnie zrost pooduje sprężenie torzya i jest niezbędny dla całkoitego dopełnienia gniazda. Natomiast zbyt małe ciśnienie trysku może być przyczyną niedoleó bądź chiloych zahamoań ruchu (przechłodzenia) torzya poszczególnych fragmentach gniazd. Nadmierny, skokoy zaś zrost ciśnienia może spoodoać: - uchylenie formy i postanie gratu, - naprężenia łasne ypraski (pogorszenie łasności), - rozrzut ymiaró, - ruch steczny torzya, do cylindra po przełączeniu na docisk, - straty energii. Jedyną możliością zapobieżenia nadmiernemu skokoi ciśnienia jest, momencie sprężania, przełączenie ciśnienia układzie hydraulicznym p HI na mniejsze ciśnienie (p HII ). Moment przełączenia nazyany jest punktem przełączenia (A p ). Poinien on yprzedzać nadmierny zrost ciśnienia gnieździe. Po przełączeniu ciśnienia p HI na p HII na czole ślimaka ystępuje mniejsze ciśnienie, niż przy trysku, które nazyane jest ciśnieniem docisku. Ciśnienie docisku momencie przełączania poinno być róne ciśnieniu trysku punkcie przełączania A p. Jeżeli arunek ten nie jest spełniony może ystąpić przepły steczny, czego efektem jest późniejsze rozarstiane się ypraski. Przy praidłoym ciśnieniu uzupełniane są straty

4 skurczoe gnieździe i ostatecznie nadaany jest kształt ypraski. Odbya się to do momentu zakrzepnięcia przeężki. Po tym fakcie dalsze zmiany ciśnienia gnieździe odbyają się już sposób niekontroloany. Ciśnienie zaś układzie hydraulicznym zostaje obniżone do poziomu (p Hpl ) ymaganego do łaściego uplastycznienia noej porcji torzya. 4. Parametry procesu formoania tryskoego Należy pamiętać, iż aby uzyskać yrób o optymalnych łasnościach należy ściśle przestrzegać parametró technologicznych. Parametry te poinny być ustalone dla każdej z faz. Do najistotniejszych z nich należą: - temperatura: stref grzejnych układzie plastyfikacji (T z, T cn, T d ), formy (T f ), usuania ypraski z formy (T u ) itp. - ciśnienie: układzie hydraulicznym (p H ) oraz ciśnienia pochodne tj.: trysku (p ), docisku (p d ), plastyfikacji (p pl ), gnieździe formy (p f ) - czas: trysku (t ), docisku (t d ), chłodzenia ypraski (t ch ), plastyfikacji (t pl ). Zmiany tych ielkości, dzięki nooczesnym układom steroania tryskarek, możlie są naet zakresie danej fazy procesu (np. stosuje się tz. docisk stopnioy, polegający na stopnioo zmieniającym się z reguły malejącym - ciśnieniu docisku) Parametry stanu torzya formie: np. p f, T Parametry procesu trysku: np. p, p d, p pl, T Parametry nastane tryskarki: np. p HI, p HII, p Hpl, T c1...t cn T c1...t cn P H Rys. 3. Przemiany parametró formoania tryskoego Parametry ustaiane przez operatora lub technologa nazyane są parametrami nastanymi tryskarki. Zapisuje się je pamięci komputera, sterującego pracą maszyny oraz kartach technologicznych. Ich oddziałyanie daje efekcie parametry procesu trysku, czyli rzeczyiste artości nastaionych parametró, charakteryzujące nie tylko dokładność działania tryskarki ale rónież i stan znajdującego się niej torzya czasie całego cyklu pracy. Stan, zaś, torzya formie, gdzie następuje kształtoanie łasności ypraski określa się parametrami fizycznymi, nazyanymi parametrami stanu torzya formie Charakterystyka ybranych parametró procesu formoania tryskoego W procesie formoania tryskoego torzya sztuczne przetarzane są zakresie stanu plastycznopłynnego, stąd spośród ielu istotnych parametró przeanalizujmy na początek szystkie istotne temperatury układzie tryskarka forma tryskoa. Temperatura trysku (T ) jest to temperatura, do której zostaje nagrzane torzyo cylindrze tryskoym. Może być ona bezpośrednio kontroloana przez zanurzenie termopary torzyie ytryśniętym przestrzeń. Torzyo cylindrze tryskarki jest ogrzeane dzięki: - ciepłu dostarczonemu przez grzałki, - ciepłu uzyskianemu yniku oporó tarcia torzya podczas obrotó ślimaka, (udział tego ciepła ynosi od 15% dla PA do 80% dla PVC). Nagrzeanie torzya odbya się stopnioo. Zależnie od łasności torzy i żądanej temperatury trysku stosuje się następujące profile temperatur (rys.4):

5 T T D T C4 T C3 T C T C1 Górny zakres temperatur Mniejsza lepkość, iększe obciążenie termiczne Dolny zakres temperatur T Z Mniejsze obciążenie termiczne przy dłuższych czasach cykli Rys. 4. Przebieg zmian temperatur cylindra profile temperatur - pooli zrastający (a) począszy od zasypu kierunku dyszy. Stosuje się go dla torzy o niższej odporności cieplnej, dłuższych czasó cyklu, małej pojemności trysku stosunku do pojemności nominalnej, - zrastający, a potem stały (b). Stosuje się go np. przy trysku szybkobieżnym. Pozala on boiem na dostarczenie dużej ilości ciepła potrzebnej do uplastycznienia iększych ilości torzya krótkim czasie, - zrastający, strefie ostatniej, a dyszy opadający. Stosuje się go przy dyszach otartych, zmniejsza boiem niebezpieczeństo yciągania nitki i przepłyu stecznego Temperatura formy (T f ) jest to temperatura poierzchni gniazd formy. Regulację tej temperatury przeproadza się za pomocą urządzeń termostatujących, steroanych obecnie z poziomu układó sterujących tryskarek. Jej ielkość zależy od rodzaju produkcji oraz oczyiście od gatunku torzya. W praktyce przyjmuje się: - T f = o C - przy produkcji yrobó technicznych o ysokiej jakości, dla torzy krystalicznych - T f =10-0 o C - przy produkcji yrobó masoych, ze zględó ekonomicznych. Wzrost temperatury formy: - ziększa krystalizację i polepsza łasności użytkoe, - podyższa skurcz przetórczy i zmniejsza niekontroloany skurcz tórny, - zmniejsza naprężenia łasne ypraski, - zmniejsza orientację, - zmniejsza zapadnięcia i jamy, - podyższa dokładność odzoroania gniazda, - zmniejsza opory płynięcia i straty ciśnienia, - ydłuża czas chłodzenia (ok. %/1 o C). Niełaściy zaś rozkład temperatur gnieździe formy pooduje na skutek zróżnicoania skurczu paczenie ypraski (niekontroloane ygięcia ścianek) rys. 5 (patrz rónież rozdz. 5). a) b) c) S 1 S T f1 S 1 T f1 T f S T f T f1, temperatury stref formy, T f >T f1 S skurcz, S >S 1

6 Rys. 5. Przykłady niekorzystnej deformacji yprasek spoodoane niełaściym rozkładem temperatur gnieździe formy (stempla i matrycy): a) odkształcenia płaszczyzn, b) odkształcenia kątó, c) odkształcenia pojemnikó prostokątnych. Temperatury stosoane przy trysku najczęściej przetarzanych torzy termoplastycznych zestaiono tab. 1. Analizując ją należy pamiętać, że podane niej artości mogą ulegać znacznym zmianom zależności od stosoanych środkó modyfikujących a szczegółoe zalecenia dotyczące przetórsta podają producenci. Tab.1. Wybrane temperatury stosoane przy trysku niektórych torzy sztucznych. Gatunek TS T D T F T 3 T T 1 T Z temperatury stref [ o C] T F T D T 3 T T 1 T Z * T u PS SB SAN ABS PA6, PA6.6, PE PP POM PMMA 1,, 3, PC PVC-U 1, 3, PVC-P 1, CA, CAB 1, PPE PBT, PET Uagi do tabeli: 1 czuły termicznie, górny zakres temperatur tylko przy krótkich cyklach, suszyć przed przetórstem, zależnie od arunkó, 3 stosoać tylko dysze otarte, 4 nie stosoać zaoru zrotnego ślimaka, 5 nie stosoać dysz zamykanych tłoczkoych, * - temperatura usuania ypraski z formy 4.. Obliczenia ybranych parametró procesu trysku Analizując ekonomiczne aspekty produkcji yprasek z torzy sztucznych stierdza się, iż najistotniejszą składoą całkoitego czasu cyklu produkcji yrobó jest czas chłodzenia. Proporcje ybranych czasó przedstaia rys. 6. czas docisku czas trysku 10% 5% 15% czasy maszynoe 70% czas chłodzenia ypraski Rys. 6. Struktura najażniejszych czasó technologicznych procesie formoania tryskoego Przedstaione na rys. 6 ielkości obliczyć można, sposób orientacyjny, z zależności: czas trysku

7 S t = [s] v gdzie: v prędkość trysku S droga trysku praktyce t = 0.05 [s] kilka sekund czas docisku - dla torzy częścioo krystalicznych: d ( ) ch - dla torzy bezpostacioych: t d = ( ) tch t = W praktyce produkcyjnej do określania optymalnego czasu docisku najlepsza jest agoa metoda pomiaru zmian ciężaru yprasek. Wykorzystuje się tutaj oczyisty fakt, iż ze zrostem czasu docisku rośnie ciężar ypraski. W ziązku z tym ypraski tryskiane przy różnych czasach docisku aży się, na podstaie czego torzy się ykres (rys. 7), na którym określa się minimalny czas, którego przekroczenie nie daje już zauażalnego zrostu ciężaru. Czas ten przyjmuje się jako optymalny czas docisku. t Ciężar ypraski OPTYMALNY CZAS DOCISKU Czas docisku Punkt zakrzepnięcia przeężki Wypraski o stałych Rys. 7. Wagoa metoda yznaczania czasu docisku czas chłodzenia t ch = a s ( 1 + s) gdzie: s maks. grubość ścianki ypraski a spółczynnik przeliczenioy: a=(0.7 1) dla torzy: PS, SB, SAN, ABS, PP, a=( ) dla torzy: PC, PMMA, PEmg, a=(0. 0.5) dla PEdg, POM, PA. czas cyklu tch t c = 0.75 czasy maszynoe Czasy te zależą głónej mierze od konstrukcji formy, typu budoy tryskarki i cech jej napędu, a rónież od jej ielkości droga plastyfikacji S = S + S + S gdzie: S droga trysku, S d droga docisku, pl d pr

8 S pr droga poduszki resztkoej (zapas uplastycznionego torzya, jaki pozostaje cylindrze, po fazie docisku). Z penym uproszczeniem można założyć, że V S pl = dla torzy bezpostacioych (amorficznych), D V S pl = dla torzy częścioo krystalicznych, gdzie: D V objętość trysku [cm 3 ], D średnica ślimaka [cm] S = ( ). pr S pl W praktyce istotna jest rónież znajomość minimalnej siły zamykania danej formy tryskoej, yieranej przez układ zamykania tryskarki. Siłę tą policzymy z zależności: P = A [N] gdzie: z p f A poierzchnia rzutu gniazd raz z układem leoym na płaszczyznę podziałoą formy [mm ], p f ciśnienie gnieździe formy tryskoej [MPa] Sposób obliczeń ilustruje poniższy przykład: Płaszczyzna podziałoa formy A d p f p Ponieaż le głóny jest prostopadły do płaszczyzny stołu tryskarki (poierzchnia rzutu układu leoego nie ziększa pola poierzchni A) obliczamy tylko pole rzutu gniazda na płaszczyznę stołu: d A = π 4 p = p Ciśnienie formie obliczamy z zależności: f ( ) Minimalną siłę zamykania formy dla tego przykładu obliczamy ięc: 5. Zmiany geometryczne yprasek - skurcz yprasek Po yjęciu ypraski z formy materiale ciąż zachodzą zmiany. Następstem tych zmian jest tz. skurcz tj. zmniejszenie ymiaró linioych ypraski po jej yjęciu z formy. Skurcz jest cechą materiałoą. W projektoaniu ymiaró gniazd form należy ięc uzględniać precyzyjnie jego artość. Wyróżnia się da rodzaje skurczu: pierotny oraz tórny. Skurczem pierotnym ypraski nazyamy różnicę między ymiarem formy temperaturze 3 ± o C a ymiarem ypraski mierzonym po upłyie 16h składoania ypraski arunkach 50±5% ilgotności zględnej poietrza i temp. 3 ± o C, odniesioną do ymiaru formy. Obliczamy go z zależności: P z = π d 4 p f s = L F L L F 100%

9 gdzie: L F ymiar gniazda formy, L ymiar ypraski przeężka Skurcz poprzeczny kanał leoy Rzeczyisty kształt ypraski Skurcz zdłużny gniazdo formy Rys. 8. Istota skurczu torzya gnieździe formy tryskoej Zmiany skurczoe po upłyie 16h określa się mianem skurczu tórnego. Czynniki płyające na ielkość skurczu: struktura torzya (amorficzna, cz. krystaliczna), zmiana objętości łaściej czasie chłodzenia, orientacja makrocząsteczek oraz napełniaczy, budoa ypraski, parametry trysku (ciśnienie i czas docisku, temperatura formy i czas chłodzenia) konstrukcja formy (liczba i układ gniazd, długość drogi płynięcia, typ leu i miejsce doproadzenia torzya) 6. Uagi do spraozdania z ćiczenia nr 5. Spraozdanie z ćiczenia należy ykonać g poniższych punktó: 1. Cel ćiczenia. Zięzła charakterystyka procesu formoania tryskoego (szkic + opis) 3. Opis ćiczenia, który poinien zaierać: a) Charakterystykę tryskarki b) Charakterystykę zamontoanej formy tryskoej c) Obliczenia podstaoych parametró tryskiania dla formoanych yprasek na podstaie rzeczyistych parametró procesu oraz otrzymanych yprasek i lekó. 4. Tabela parametró ypełniona na podstaie poyższych obliczeń (patrz DODATEK) 5. Wnioski

10 DODATEK PARAMETRY PROCESU WTRYSKIWANIA przykładoy zór tabeli do spraozdania DANE OGÓLNE: Gatunek torzya sztucznego: Oznaczenie tryskarki: CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA FORMY WTRYSKOWEJ: Szkic Rys. - krotność formy:... - ymiary gabarytoe...[mm] - sposób usuania ypraski z formy:... - czynnik chłodzący:... - budoa układu chłodzenia. - liczba płaszczyzn podziału... - obecność suakó:... - doproadzenie torzya do gniazd następuje poprzez: (zimne kanały, kanały izoloane, gorące kanały ybrać łaście)... GNIAZDO I UKŁAD WLEWOWY FORMY: Gniazdo (ypraska) szkic + opis Rys. Opis tryskarki (rodzaj napędu, charakterystyka układu zamykania formy tryskoej, rodzaj steroania): CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA WTRYSKARKI: - siła zamykania formy:...[kn] - maks. ciśnienie trysku:...[mpa]. - ielkości gabarytoe stołu tryskarki:...[mm] - prześit między kolumnami:...[mm]. - teoretyczna pojemność trysku:...[cm 3 ] - teoretyczna masa trysku dla PS:...[g]. - średnica ślimaka:... [mm] - maksymalna i minimalna ysokość formy:... [mm] - średnica kolumny tryskarki...[mm] Objętość gniazda V g =... [cm 3 ] Układ leoy (leek) szkic + opis Rys. Objętość układu leoego V u =... [cm 3 ]

11 Całkoita objętość trysku V =... [cm 3 ] PARAMETRY WTRYSKIWANIA CIŚNIENIE [MPa] układzie hydraulicznym - przy trysku - p H1 =... - przy docisku - p H =... - profil zmian ciśnienia funkcji drogi ślimaka (ykonać szkic) - przy plastyfikacji - p Hpl =... - trysku t =... - docisku t d =... - plastyfikacji t pl =... - chłodzenia ypraski formie t ch =... - mechaniczne t m =... układzie trysku (orientacyjne) - trysku - p =... - docisku - p d =... - plastyfikacji - p pl =... CZAS [s] Obliczenia nie mierzono TEMPERATURA [ o C] Układ plastyfikacji : Szkic: - profil nastany T 1n =, T n =, T 3n =, T 4n =... - średni profil rzeczyisty - T 1r =, T r =, T 3r =, T 4r =... Forma tryskoa: - formy T F =... T 4 T 3 T T 1 - usuania ypraski z formy T u =... SIŁA ZAMYKANIA FORMY [kn] Obliczenia - rzeczyista P rzecz =... - ymagana P z =... DANE DO PLASTYFIKACJII droga trysku S =...[mm] Obliczenia droga docisku S d =... [mm] droga poduszki resztkoej S pr =... [mm] obroty ślimaka - n s =... [obr/min] prędkość obodoa ślimaka: V sl =...