Thomas Pynchon: pisarz zjawa. Fortuna na emeryturze. Tim Sykes wulgarny inwestor. Igrając z bitcoinem

Transkrypt

1 Thomas Pynchon: pisarz zjawa Fortuna na emeryturze Tim Sykes wulgarny inwestor Igrając z bitcoinem

2 Spis treści Krótko i na temat XXI Forum Ekonomiczne za nami 04 Smoki zapraszają do swojego skarbca Polska energetycznie niezależna w ciągu dekady? Ekspertyza Mira Stanisławska-Meysztowicz: Ekologia w parze z ekonomią Magnes numeru Igrając z bitcoinem Dobra moneta Odporni na kryzys Dobra moneta Miliony na emeryturze Bez komentarza To jeszcze życie czy już gra komputerowa? As serwisowy Współpraca Mondial Assistance ze sklepem Agito.p 3% mniej interwencji w lato Dialogi Maja Włoszczowska: Od zwycięstw można się uzależnić MA styl Thomas Pynchon: Pisarz, którego nie było Ekscentrum Tim Sykes: inwestor o niewyparzonym języku MAGnes Dwumiesięcznik Mondial Assistance Wydawca: Mondial Assistance, ul. Domaniewska 50B, Warszawa, (022) , magnes@mondial-assistance.pl Kierownictwo publikacji: Rafał Mrozowski Redakcja, koncepcja i realizacja: Szara Strefa. Redaktor naczelny: Rafał Modzelewski. DTP: Maciej T. Krawczyński Foto na okładce: Thinkstock

3 Szanowni Państwo! W tym numerze naszym tematem wiodącym jest bitcoin, wirtualna waluta, która zdobyła już pewną popularność w internecie, ale też zaliczyła kilka wpadek. Nie będę Państwa namawiał do dokonywania transakcji w tej walucie takie działania mogą Państwo podjąć na własną odpowiedzialność natomiast zachęcam do przeczytania artykułu. Bądź co bądź, jest to dość ciekawe zagadnienie. Pytanie bowiem brzmi, czy w przyszłości nie będziemy płacić powszechnie e-monetami. Podobnie jak sklepy czy całe sektory gospodarki znalazły się w sieci, nie inaczej mogłoby się zadziać w kwestii środków płatniczych. Tymczasem jednak zapraszam do lektury papierowej, niewirtualnej wersji Magnesu. Choć wersja elektroniczna także jest dostępna, co jest też przejawem procesu, o którym wspomniałem powyżej. Serdecznie pozdrawiam Tomasz Frączek Prezes Zarządu Mondial Assistance 3

4 Krótko i na temat Stawka podatku dla najbogatszych (Top Marginal Rate) w USA Źródło: visualizingeconomics.com 55,3 proc. o tyle w ciągu ośmiu miesięcy podrożała żywność na Białorusi. Szacuje się, że do końca roku inflacja w kraju Łukaszenki może dojść nawet do 100 proc.! 216 tys. tyle polskich firm zaprzestało działalności w pierwszym półroczu tego roku (źródło: HBI Polska) XXI Forum Ekonomiczne za nami W dniach 7 9 września tradycyjnie już w Krynicy-Zdroju miało miejsce Forum Ekonomiczne. Przez te trzy dni znane uzdrowisko stało się ekonomiczną stolicą świata, do której przybyło ponad 2000 gości, w tym polityków, naukowców, ekspertów i praktyków biznesu. Uczestnicy Forum dyskutowali między innymi o przyszłości UE, kryzysie finansowym, energetyce i bezpieczeństwie międzynarodowym. Głównym punktem XXI Forum było wystąpienie premiera Tuska na temat europejskiej solidarności. Szef Rady Ministrów zaznaczył, że budowanie Europy dwóch prędkości oznaczałoby de facto porażkę projektu europejskiego. Jednym z ważniejszych tematów była kwestia wykorzystywania w gospodarce energii jądrowej. Według ekspertów, oprócz Niemiec, katastrofa Fukushimy nie przestraszyła żadnego innego państwa planującego dalszy rozwój tej formy pozyskiwania energii. Kolejnym ważnym punktem Forum był e-commerce. Według Grzegorza Cimochowskiego z Boston Consulting Group udział polskiej gospodarki internetowej w ciągu trzech, czterech XXI Forum Ekonomiczne. Panel Innowacyjność. Źródło czy konsekwencja rozwoju polskiej i europejskiej gospodarki?. Michał Boni, minister członek Rady Ministrów, Jacek Krawiec, prezes Zarządu, dyrektor generalny PKN Orlen. lat może się nawet podwoić do 5% całego PKB. W tym roku nie mogło również zabraknąć tematu zbliżającego się coraz większymi krokami Euro Szacunki Deloitte wskazują, że ta największa na Starym Kontynencie impreza piłkarska może przynieść nawet 30 mld PLN, co jest równoznaczne ze wzrostem PKB o 2,1%. Oznaczałoby to powtórzenie sukcesu poprzednich Mistrzostw Świata, które miały miejsce w Niemczech. Na koniec nie można zapomnieć również o demonstracji lokalnych mieszkańców protestujących przeciwko barierom niepozwalającym inwestować w infrastrukturę narciarską w regionie. Foto: Jerzy Dudek / Fotorzepa, Krzysztof Grazawski, Marcin Kempski / I Like Photo 4

5 Rynek jest bardziej funkcjonalny niż demokracja. Ale pamiętajmy zawsze o tym, że ani rynek nie eliminuje nieuczciwości, ani demokracja głupoty. Do tego potrzebne jest coś więcej: kultura. 79 tylu miliarderów mieszka w Moskwie mieście o największym zagęszczeniu krezusów na świecie Grzegorz W. Kołodko Smoki zapraszają do swojego skarbca 4 września wystartowała kolejna edycja popularnego programu Dragon s Den. Program, choć z założenia rozrywkowy, jest też interesujący dla wszystkich osób zajmujących się biznesem. Jego idea polega na tym, że do wybranych inwestorów zgłaszają się śmiałkowie, którzy w zamian za dofinansowanie prezentowanych pomysłów na biznes oferują udziały w przedsięwzięciu. Jeżeli ktoś myśli o własnej firmie, niech najpierw obejrzy ten program i zastanowi się jeszcze raz to naprawdę doskonała nauka. Obecna edycja rozpoczęła się Według prof. Sydneya Greena Polska będzie w stanie wydobywać na skalę przemysłową gaz łupkowy za 5 10 lat. Fakt ten może okazać się wyjątkowo istotny, gdyż według szacunków na terenie Polski znajdują się najbogatsze złoża gazu łupkowego w całej Europie aż 5,3 bln m³. Jeżeli okaże się to możliwe, to, jak podaje z prawdziwym hukiem i wydawało się, że role uczestników programu odwróciły się: to inwestorzy walczyli między sobą o możliwość współrealizowania zaprezentowanego pomysłu, a nie młody przedsiębiorca o pieniądze jury. Co tak zachwyciło Annę Garwolińską, Marka Rusieckiego, Grzegorza Hajdarowicza, Macieja Kaczmarskiego i Mariana Owerko? Pomysł na firmę pozyskującą na wyłączność powierzchnie wind, aby zamieszczać w nich reklamy. W końcu najprostsze pomysły są najlepsze. Polska energetycznie niezależna w ciągu dekady? amerykańska Agencja ds. Energii (EIA), Polska będzie mogła sama zaspokoić swoje zapotrzebowanie na gaz na najbliższe 300 lat. Na takie złoża, jak można się łatwo domyślić, jest już ogromny popyt. Tylko w samej Polsce wydano już około 100 koncesji na poszukiwanie złóż gazu niekonwencjonalnego. Krótki wpis Na krynickim forum ekonomicznym padło wiele słów na temat energetyki jądrowej. Słów, które zachęcają do inwestowania w ten segment. Nie należę do fanatycznych ekologów, niekoniecznie też biorę pod uwagę katastrofę w Japonii. Oprócz tego, że nadal nie wiadomo, jak unieszkodliwiać odpady, to ta forma energetyki jest po prostu nieopłacalna. Dlatego osobiście przyklaskuję Niemcom w ich wysiłkach w kierunku znalezienia innej drogi. Rafał Modzelewski Spis treści 5

6 Ekspertyza Ekologia w parze z ekonomią Rozmowa z Mirą Stanisławską-Meysztowicz, prezesem Fundacji Nasza Ziemia, inicjatorką akcji Sprzątanie świata w Polsce Czy człowiek ze swojej natury jest proekologiczny czy raczej nastawiony do środowiska wrogo? To jest bardzo ciekawe pytanie. Ja uważam, że australijscy aborygeni byli pierwszymi ekologami. Polowali tylko na te zwierzęta, które mogli zjeść w jeden dzień. Nie robili tego dla przyjemności. Nie niszczyli swojego środowiska. Nie zdegradowali Australii przez tysiące lat, a kiedy nadeszła biała cywilizacja, to zrobiliśmy tam dużo krzywdy. Tacy jesteśmy. Budujemy szosy, koleje, przemysł, kopalnie odkrywkowe... Ale przecież nie można tego sprowadzać do aborygenów. Nie sądzę, żeby oni różnili się jakoś specjalnie od innych tego typu plemion. I czy wybudowanie szosy jest działaniem anty- Mira Stanisławska-Meysztowicz działaczka ekologiczna, założycielka i prezes Fundacji Nasza Ziemia. W 1994 zainicjowała w Polsce akcję Sprzątanie Świata. Członkini Rady Programowej Zielonego Instytutu. Jest również patronką szkoły podstawowej w Żdżarach (woj. wielkopolskie). Akcja Sprzątanie świata została zapoczątkowana w 1989 w Australii. Obecnie odbywa się w 130 krajach świata ma na celu wpojenie dzieciom, młodzieży i dorosłym szacunku dla środowiska naturalnego. W ramach akcji w Polsce co roku zbiera śmieci ok. dwóch milionów wolontariuszy. Działania Miry Stanisławskiej-Meysztowicz znalazły uznanie u władz państwowych: w 2001 została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2002 została uhonorowana Orderem Uśmiechu. Była Człowiekiem Roku 2004 Polskiej Ekologii. 6

7 ekologicznym? Nie wyobrażam sobie powrotu do wozów drabiniastych poruszających się po zabłoconych traktach. Nie chcę, żebyśmy wracali do jaskiń, sama bym nie chciała w nich mieszkać. Możemy jakoś się rozwijać, ale ja więcej pieniędzy wydawałabym na koleje niż na szosy. Szybkie koleje są bardziej prośrodowiskowe. W samochodzie zazwyczaj porusza się jeden człowiek, pociągi są lepszym rozwiązaniem. Podobnie wsadziłabym tiry na tory. To funkcjonuje już w wielu krajach. Dlaczego zatem nie wdrożyć tego w Polsce? Sukces, sprzedaż, wzrost to słowa, które teraz bardzo często się pojawiają. A ekonomia i ekologia muszą iść ramię w ramię. Niszcząc środowisko, skazujemy siebie na zagładę. Powinniśmy być mniej chciwi. Budujemy duże domy, czasami na wyrost. Po co nam taki duży dom? Trzeba go ogrzać i o niego zadbać, a to wszystko wpływa na środowisko. W Australii zwiedzałam eko-wioskę założoną przez bardzo bogatych ludzi. Nie można po niej jeździć samochodami. Domy zbudowali bardzo skromne z materiałów second-hand. Nie ma płotów. Przy domach ogrody warzywne. Bardzo mi się to podobało. A pani jak mieszka? W Australii w małym domu. Kiedy trójka moich synów dorastała, mieliśmy większy dom z basenem, ale potem go sprzedałam. W Polsce mieszkam w małym mieszkaniu na Starym Mieście w Warszawie. Niech każdy z nas spojrzy w lustro i zapyta, po co mi dwudziesta spódnica, dziesiąta bluzka, sto par butów lub krawatów. Niektórzy zaczynają już myśleć w sposób odwrotny, uczestnicząc w ruchu slow life/slow food. Zabawa w slow food jest bardzo droga. Nie każdy może sobie na nią pozwolić. Ma pan rację, ale gdyby było więcej takich produktów, to one by staniały. Niższą cenę ustaliłby wysoki popyt. Mam dobry przykład z Australii. Kilkanaście lat temu 18 edycja Sprzątania Świata odbyła się w Polsce we wrześniu parlament zdecydował, że wszystkie urzędy państwowe przejdą na papier ekologiczny. I papier staniał. W Polsce też można to zrobić, tylko musi być do tego polityczna wola. Tak jak powiedziałam: ekologia musi iść w parze z ekonomią. Czy ta ekologiczna ekonomia to nie jest przypadkiem hipokryzja? Gdy firma robi sobie PR ze standardowych działań ekologicznych, które i tak musi wdrożyć ze względów prawnych, to nie mamy do czynienia z nadużyciem? Jeśli ktoś robi nawet coś małego, ale dobrego dla środowiska, to niech się pochwali. Gdy truciciele płacą kary, to ja chciałabym, żeby te pieniądze rzeczywiście były przeznaczane na ekologię. Czy firmy, które promują się jako ekologiczne, to nie są takie, które mają coś w tej kwestii za uszami, np. producent drewnianych mebli? Jeżeli wycina las uprawiany specjalnie pod tę produkcję, to nic w tym złego. Tyle tylko, że to, co się wytnie, trzeba od razu obsadzić. Jestem natomiast absolutnie przeciwna firmom, które produkują meble z drzew egzotycznych. W ten sposób znikają piękne lasy na Borneo i w innych miejscach Azji. Nie mówiąc już o Amazonii, gdzie prowadzona jest wycinka pod rolnictwo. Poza tym, wolałabym, żeby meble służyły przez pokolenia. Pamiętam, jak babcia mi mówiła, że dostała swoje meble od swojej matki, a ta też od swojej matki. We współczesnej konsumpcji przedmioty są coraz mniej trwałe. Wyrzuca się i kupuje nowe. To jest napędzanie zysku dla dużych korporacji z ogromną szkodą dla środowiska. Niemniej jednak sama ekologia to też biznes. Wiele firm przecież z niej żyje, także korporacje. Cóż, jeśli takim biznesem mogłaby być produkcja paneli słonecznych, które generują energię, to proszę bardzo, produkujcie. Jestem za tym, żeby jeszcze bardziej tę technologię usprawniać i ją rozwijać. Byłam ostatnio na konferencji we Wrocławiu, gdzie mówiono o tym, że w Danii, Austrii i Szwecji istnieją nie tylko zeroemisyjne domy czy osiedla, ale i całe regiony. To dobry przykład edukacji ekologicznej. Ale oprócz dobrych praktyk obok działają organizacje, które stroją się w szaty ekologów, a tak naprawdę albo bronią jakiegoś egoistycznego interesu, albo wręcz działają na szkodę środowiska. Jak przeciętny człowiek ma odróżnić ekologa od lobbisty? Za takimi działaniami stoi chciwość. Jeśli fundamentalnie nie zajmiemy się duchową stroną naszego życia, a tylko materialną, to ja słabo widzę przeżycie człowieka na planecie. To prawda. Tylko co zrobić, jeżeli działalnością ekologiczną zajmują się pseudoekolodzy? Ludzie zaczynają mieć mętlik w głowie. To nie jest edukacja. Uważam, że społeczeństwo jest niedoinformowane bądź też prezentowane są informacje uspokajające. Faktem jest, że bardzo trudno wyłowić z zalewu informacji, o co tu chodzi. Np. ostatnio przeszła przez Sejm i Senat nowa Ustawa o nasiennictwie. Tak naprawdę jest to furtka dla GMO. Zaprotestowaliśmy i napisaliśmy list do Prezydenta, żeby nie podpisywał tej ustawy, więc na razie mamy trochę czasu, ale nie wiem, jak to się skończy. Chciałabym, jako zwykły obywatel, być rzetelnie informowana, ale teraz takich informacji nie otrzymuję. Żeby poznać tę ustawę, trzeba byłoby porozmawiać z ekspertami. W jaki sposób powinna działać firma, żeby zrobić coś dobrego dla ekologii? Bardzo bym chciała, żeby firmy zaczęły uczciwie myśleć o swoim wpływie na środowisko, bo dotyczy to nas wszystkich A mała firma? Jak najbardziej też. Małe firmy są bliżej ludzi. Taka firma może zastanowić się, jak można zmniejszyć negatywny wpływ na środowisko, chociażby oszczędzając wodę i prąd. Jesteśmy jak naczynia połączone. Jeśli ktoś zapomni zgasić światło na noc w zakładzie, to nie tylko więcej zapłaci, ale jeszcze skazi niepotrzebnie środowisko. To są małe kroczki, ale ważne. Rafał Modzelewski Spis treści 7

8 Magnes numeru Igrając z bitcoinem Waluta niekotrolowana przez żaden rząd ani bank państwowy. Fizycznie nieistniejąca, wyrażona w formie pliku komputerowego. Bitcoin kto sprzedał tę walutę w czerwcu 2011 r., a kupił pół roku wcześniej, zarobił fortunę. 8

9 Bitcoin (BTC) powstała w 2009 r. cyberwaluta, obecnie stała się wielką kontrowersją. Dla niektórych szansą na krociowe zyski, dla innych niebezpiecznym narzędziem mogącym pogrążyć zasoby finansowe. Założyciele Twórcą bitcoina jest Sakatoshi Nakamoto. Prawdopodobnie człowiek taki nie istnieje i za tym kryptonimem kryje się grupa programistów i hakerów. Anonimowość to jedna z podstawowych cech obiegu tego pieniądza, dlatego też jego twórcy też pozostają nieznani. Podczas gdy w przypadku tradycyjnych walut mamy do czynienia z banknotami i monetami, w bitcoinie występują klucze stanowiące przypadkowy ciąg liter i cyfr, np. 1h78GJ78gkjkEW60HRega9lpcD. Są to tzw. zapisy w portfelach. Można je przechowywać na dysku komputera bądź też na serwisach oferujących ich gromadzenie i wymianę, np. bitmarket.eu. Cechą charakterystyczną bitcoina jest to, że w jego filozofię wpisany jest mechanizm deflacyjny. Projektanci założyli, że do 2037 r. powstanie 21 mln bitmonet i na tym koniec. Do tej pory w obiegu istnieje 6 mln BTC, do 2013 r. ma już ich być połowa, a w 2017 r. 3/4, co oznacza, że z upływem czasu pojawiać się ich będzie coraz mniej na zasadzie szeregu geometrycznego. W jaki sposób nowe jednostki trafiają do obiegu? Obecnie generowane są co 10 minut w ilości nie większej niż 50 BTC i przesyłane do portfela, który w danej chwili wniesie największą moc obliczeniową względem wszystkich węzłów. A ponieważ liczba nowych bitmonet ulega ciągłemu obniżeniu i poziom operacji matematycznych wzrasta, zdarzenia te będą występowały coraz rzadziej. Przechwytywanie owych nagród nazywane jest w żargonie wydobywaniem. W sieci znaleźć można sporo materiałów instruktażowych, jak wykopywać wirtualne złoto. Trzeba jednak wiedzieć, że o ile w 2009 r. wykopywanie BTC było dość proste, o tyle obecnie wymaga naprawdę mocnego komputera i sporo cierpliwości. Bądź co bądź, jest to swego rodzaju wyróżnienie dla tych, którzy rozwijają system. Waluty ani operacji na bitcoinach nikt nie kontroluje. Bitcoin nie jest emitowany przez żaden bank centralny, ani rząd. Nie istnieje żadna instytucja, która sprawuje nad nim pieczę. Użytkownicy są także anonimowi. BTC można wymieniać na tradycyjne waluty w internetowych kantorach. Także niektóre e-sklepy akceptują płatności w bitmonetach. Nie istnieje też centralny serwer, przez który przechodzą transakcje. Wykorzystuje się do tego technikę peer-to-peer znaną z Bittorrenta czy SoulSeeka. Entuzjaści BTC jest spełnieniem marzeń wielu hakerów i geeków, którzy od ponad dekady dążą do wylansowania jednostki monetarnej wolnej od nacisków i mechanizmów kontrolnych. Prekursorem tego typu działań był David Chaum, który od 1990 r. lansował swój DigiCash (patrz ramka). Kolejne wdrożone pomysły kończyły się fiaskiem z różnych przyczyn: braku powodzenia lub np. z powodu zamknięcia mechanizmu przez służby państwowe, które upatrywały w danej walucie narzędzia do prania brudnych pieniędzy. Dopiero jednak bitcoin stał się na tyle znanym przedsięwzięciem, że zainteresowały się nim media, sklepy, Logo bitcoina łączy w sobie symbolikę złota i dolara. Czyżby w zamyśle jego twórców chodziło o połączenie najlepszych cech tych środków płatniczych? kantory, inwestorzy, publicyści, blogerzy. Stał się znakomitym narzędziem do szybkiego i bezprowizyjnego przesyłania gotówki. Erupcja nastąpiła w I połowie 2011 r. Waluta w gwałtowny sposób zaczęła zyskiwać na wartości. W najbardziej korzystnym momencie można była na niej zarobić aż 7000%. Wspomniany Sakatoshi Nakamoto najpewniej nie istnieje. Za tym pseudonimem kryją się prawdziwi twórcy BTC, których jednak trudno zidentyfikować. Wiadomo, że jednym z nich może być Gavin Andresen z Amherst z amerykańskiego stanu Massachusetts, bloger uważany za lidera projektu, często prowadzący negocjacje z rozmaitymi instytucjami w temacie bitcoinów. Mówi się też o niejakim Natoshi. Niektórzy przypuszczają, że wśród twórców bitmonet są ci, którzy lansowali poprzednie tego typu rozwiązania. W czerwcowej rozmowie z DGB Nick Szabo, twórca nieistniejącego już projektu bitgold, z entuzjazmem wypowiadał się o BTC: Bitcoin może uzupełnić światowy system finansowy o coś, czego obecnie bardzo brakuje. Inwestor jest skazany na lokowanie pieniędzy albo w kontrolo- Spis treści 9

10 Magnes numeru wanym przez banki centralne pieniądzu, albo w metalach szlachetnych. Niestety, żadna z tych opcji nie jest idealna. Kurs walut jest podatny na motywowane politycznie procesy inflacyjne czy dewaluację, natomiast złoto wymaga albo dzielenia się zyskiem z pośrednikami, albo skazywania się na koszty składowania. Bitcoin może się stać połączeniem najlepszych cech obydwu. Jego kurs wyznacza zdrowa gra podaży i popytu, ale też łatwo go przechowywać i handlować nim online bez angażowania osób trzecich. Weryfikacja nadeszła już kilka dni po publikacji w DGB. Można by rzec, że BTC stało się ofiarą własnej popularności. Sceptycy 16 czerwca 2011 r. jednemu z uczestników systemu skradziono przez internet bitcoinów o wartości ok. pół miliona dolarów. 19 czerwca 2011 r. nastąpił atak hakerów na największy wirtualny rynek Mt.Gox. Dokonano szybkiej kradzieży i sprzedaży. W ciągu kilku minut kurs BTC spadł z 17 dolarów do 1 centa. Wprawdzie wkrótce szybko powrócił do kursu zbliżonego do tego, który obowiązywał przed włamaniem, ale rynek dostał klarowną informację: ta zabawa nie jest bezpieczna. Kolejnym ciosem było zniknięcie pod koniec lipca kantora mybitcoin.com wraz z prawie 2 milionami dolarów. Umieszczone potem wyjaśnienie miało dość niejasny charakter. Swoje środki w wysokości BTC utracił w ten sposób Bruce Wagner, jeden z apostołów bitmonet. Na cenzurowanym znalazł się także polski kantor bitomat.pl, z którego także wyciekło bitcoinów. W rezultacie został on w sierpniu przejęty przez Mt.Gox. Bezpieczeństwo to podstawowy zarzut, z jakim spotykał się system wirtualnej waluty. Ci analitycy finansowi, którzy do BTC od początku mieli mocno ironiczny stosunek, podkreślali, że nie można 7000% tak duży był wzrost wartości BTC w I półroczu 2011 r. tworzyć waluty nieopartej kompletnie na niczym, nieobjętej żadnymi gwarancjami, odgórną kontrolą czy choćby centralnym serwerem. Utracone depozyty nie podlegają ubezpieczeniu. Jak zauważył na swoim blogu Trystero, nie ma podmiotu prawnie odpowiadającego za luki w systemie bezpieczeństwa sieci bitcoinowej, ponieważ sieć nie należy do nikogo i nikt za jej bezpieczeństwo prawnie nie odpowiada. Kolejna sprawa to mafia, dealerzy narkotyków, hakerzy, terroryści i szara strefa, które rozliczają się w BTC. W kontekście waluty samo w sobie nie jest to być może złe, ponieważ mafiosi z pewnością obracają też i dolarami. Niemniej jednak niekontrolowany charakter bitmonet sprawia, że mechanizmem szczególnie interesują się służby specjalne. Oznacza to ni mniej, ni więcej tylko wyłapywanie co niektórych ich posiadaczy i dokonywanie konfiskaty, a być może i w konsekwencji delegalizację całości. Zwłaszcza że już w czerwcu prowadzono w amerykańskim senacie rozmowy na ten temat. Oczywiście, jasne jest, że w następstwie takich działań powstaną kolejne wirtualne byty, tak jak to miało miejsce z Napsterem. Pytanie tylko, który inwestor jest w stanie wytrzymać a jeśli tak, to jak długo taką kołomyję. BTC jako waluta poza kontrolą jest też skazana na bańki spekulacyjne oraz na sztuczne obniżanie, a następnie windowanie ceny. Taka praktyka na giełdach jest zakazana i na tych, którzy decydują się na takie działania, nakładane są kary. Na rynku bitmonet panuje pełna wolność, a więc spekulanci mogą brać się za pracę. Lawina ruszyła Wydaje się jednak, że zjawiska nie da się już powstrzymać. Próba likwidacji procesu może przynieść jedynie wyryw- 10

11 Cena 1 bitcoina w USD (2011 r.) Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Historia wirtualnych pieniędzy 1990 DigiCash. Pierwszy tego typu projekt. Bezpieczny, ale z braku zainteresowania zamknięty w 1998 r. Jego twórcą był David Chaum E-gold. System oparty na złocie. Zlikwidowany w 2009 r. przez Departament Sprawiedliwości USA Linden dolar. Waluta obowiązująca w Second Life, grze polegającej na prowadzeniu życia w wirtualnym świecie. Wraz z odpływem aktywnych graczy, waluta także straciła na znaczeniu Ven. Jednostka monetarna stosowana w portalu społecznościowym Hub Culture. Jej oddziaływanie jest jednak dość ograniczone. Źródło: DPG kowy rezultat. Analityk Noble Securities, Łukasz Wróbel zauważa, że aby go całkowicie zlikwidować, należałoby odłączyć od systemu wszystkich użytkowników mówiąc inaczej, władze wszystkich państw musiałyby podjąć skoordynowane działania. Przykład sieci wymiany plików Bittorrent, która stała się inspiracją dla pomysłodawcy e-waluty bitcoin, pokazuje, że po osiągnięciu masy krytycznej powstrzymanie systemu jest praktycznie niemożliwe. W przyszłości bitcoin może zmienić system finansowy, podobnie jak Wikipedia zmieniła sposób, w jaki poszukujemy informacji, a system Linux i ruch open-source wymusiły innowacje i zmieniły zasady gry w świecie technologii. Obecnie system jest w fazie, kiedy technologią przestają się interesować wyłącznie technologiczni geekowie i pojawiają się pierwsi zwyczajni użytkownicy testujący, czy gra jest warta świeczki, tzw. early adopters, np. sklepy internetowe czy ja sam posiadający w ramach eksperymentu na swoim koncie 1 BTC. Walka o spełnienie marzenia internetowych wizjonerów trwa. Broń nie została złożona. Reasumując, bitcoin to fenomen. Oczywiste jest, że powstał jako odpowiedź na kryzys. Mimo turbulencji i zniżki kursu, jakie zaliczył, nadal utrzymuje się na powierzchni i nie znika (jego cena $ bitcoiny o takiej wartości zniknęły wraz z portalem mybitcoin.com na 27 września to prawie 5 dolarów). Jego twórcy uparcie dążą do tego, aby był instrumentem bezpiecznym i stał się nie tylko ciągiem znaków, dzięki któremu można zarobić łatwe pieniądze. Sam fakt, że znalazły się sklepy, które przyjmują płatności w tej walucie, oznacza, że pewien stopień zaufania został już osiągnięty. Z drugiej strony jednak pozostaje nadal rozwiązaniem rozwojowym i na tym etapie jedynie pewnego rodzaju zjawiskiem, o którym nie wie całkiem spora grupa analityków finansowych. Inwestowanie w BTC zaś wiąże się ze sporym ryzykiem graniczącym z hazardem. Potencjalni inwestorzy jeżeli w ogóle chcą myśleć o stopie zwrotu z tak przedziwnej waluty powinni dysponować sporą wiedzą i doświadczeniem nie tylko w kwestii spekulacyjnych inwestycji internetowych, ale też znać techniki stosowane przez hakerów i często monitorować status BTC. Twórcom bitmonet zależy jednak nie na tym, żeby stał się on narzędziem inwestycyjnym, ale normalnie funkcjonującym środkiem płatniczym. Kto wie zresztą, jeżeli projekt się powiedzie, to nie jest wykluczone, że wyjdzie z undergroundu. Domyślam się, że na to tak naprawdę autorzy BTC liczą. Rafał Modzelewski Foto: Thinkstock, Paweł Łozewski / Thinkstock, ppart / Thinkstock, Yanik Chauvin / Thinkstock Spis treści 11

12 Chiny dysponują największą na świecie rezerwą walutową. Odporni na kryzys Kryzys! Recesja! To hasła, które nie schodzą z nagłówków tytułów w prasie codziennej od trzech lat. Zmieniają się natomiast kraje, obok nazw których pojawiają się owe wyrazy. Są jednak państwa, których te pojęcia nie dotyczą. Na naszych oczach zmienia się znaczenie zwrotu potęga gospodarcza. Za sprawą kryzysu i recesji kraje, które kiedyś stanowiły motory globalnej gospodarki, stanęły na krawędzi zapaści; a nawet bankructwa. Stany Zjednoczone, Grecja, Irlandia, Hiszpania, Islandia, Łotwa, Włochy to tylko niektóre z tych, których sytuacja ekonomiczna niemal legła w gruzach w czasie zaledwie kilku lat. Mówi się, że kryzys dotknął praktycznie cały glob, jednak na tym oceanie niespokojnym pozostało kilka przysłowiowych wysp szczęśliwości, krajów, z którymi recesja obchodzi się wyjątkowo łagodnie. Kryzys? Nie, dziękuję! Jak podają ekonomiści i analitycy, głównym powodem, dla którego na globalnej gospodarce w tak znacznym stopniu odbił się krach na amerykańskim rynku, był fakt, iż wiele krajów i gałęzi przemysłu w zbyt dużym stopniu uzależniona jest od gospodarki USA. Mówiąc obrazowo, przypomina to trochę grupę taterników powiązanych ze sobą na wypadek gdyby jednemu podwinęła się noga. Jeśli jednak tym, który się pośliźnie, będzie najcięższy z grupy, reszta może go nie utrzymać i ten pociągnie całą ekspedycję w dół. Wymiana handlowa to jednak nie jedyny czynnik determinujący podatność gospodarki danego kraju na załamania w innych. Ważną kwestią jest również zadłużenie wewnętrzne. Im bardziej zadłużony kraj, tym większe będzie miał problemy w przypadku perturbacji na rynkach finansowych. Może po prostu nie być w stanie spłacić zadłużenia, ponosić będzie również wyższe koszty obsługi długu. Kolejnym elementem mającym wpływ na podatność kraju na globalne zawahania jest elastyczność gospodarki. Kraje o sztywnym kursie walutowym mocniej odczuły recesję niż kraje o kursie płynnym, w których kurs walutowy stanowi swego rodzaju bufor i mechanizm stabilizujący. Przykładem może być 12

13 Wzrost cen surowców dobrze zadziałał na gospodarkę Australii. choćby nasz kraj. Jak koniunktura się pogarsza, to słabnie też złoty, co wspiera polskich eksporterów, więc w pewnym stopniu też im pomaga. Ale kluczowym elementem pozostaje kwestia otwartości gospodarki. Jeśli kraj jest otwarty na wymianę zagraniczną, a eksport stanowi znaczną część jego PKB, załamanie na zagranicznych rynkach prowadzi do spadku produkcji i wzrostu bezrobocia ocenia Krzysztof Kolany, główny analityk portalu Bankier.pl. Chiny, Brazylia Przykładem kraju, który ucierpiał właśnie na zbyt dużej zależności od innych może być choćby Japonia, która dotkliwie odczuła kryzys w sektorze samochodowym. Japońskie firmy motoryzacyjne nie były w stanie sprzedawać na inne rynki tak wielu samochodów jak wcześniej, przez co eksport do samych tylko Stanów Zjednoczonych spadł aż o 80 proc. Na drugim końcu bieguna można jednak postawić inny azjatycki kraj: Chiny. To jeden z nielicznych dużych krajów, w którym nie było poważnego spowolnienia gospodarczego; mimo iż ich jego gospodarka opiera się 2/3 rezerw walutowych Chin to dolary na handlu międzynarodowym, a więc podstawowym pasie transmisyjnym recesji. Rola eksportu w chińskiej gospodarce nie jest jednak tak duża jak w innych krajach. Znacznie większą odgrywa popyt wewnętrzny. Chiny uratował też fakt, iż mają niewielki dług publiczny, mogły więc pobudzić popyt wewnętrzny większą ekspansją fiskalną i monetarną. Dzięki temu tempo wzrostu w Państwie Środka wciąż jest na wysokim poziomie utrzymującym się między 7 a 9 proc. mówi prof. Stanisław Gomułka, główny ekonomista BCC. Warto dodać, ze Chiny niejako były również doskonale przygotowane na wszelką ewentualność, gromadząc największe na świecie rezerwy walutowe: ponad 2 biliony dolarów, z czego 2/3 w dolarach. Innym krajem, w którym kryzys poczynił relatywnie niewielkie spustoszenie, jest Brazylia. Mimo bliskiego sąsiedztwa z USA brazylijska recesja trwała bardzo krótko, a w rocznym ujęciu PKB tego kraju spadło o zaledwie 1 proc. Tutaj również pomogła względna samowystarczalność kraju, niewielka rola eksportu w PKB, rozbudowany rynek wewnętrzny i niskie zadłużenie. Polska, Australia W Europie, co zapewne dla czytelników nie jest niczym odkrywczym, jedynym krajem, który zachował wzrost gospodarczy, jest Polska, choć spora część analityków dodaje: jeszcze. Nie ulega jednak wątpliwości, że, mimo spadku eksportu, to właśnie nasza gospodarka odnotowuje obecnie jedne z najlepszych wyników gospodarczych w tej części kontynentu. Jak wynika z analizy wykonanej w sierpniu przez tygodnik The Economist, w ciągu ostatnich czterech lat wartość polskiego PKB per capita wzrosła o ponad 10 proc. W naszym przypadku również jest to efektem mniejszej zależności polskiej gospodarki od rynku zewnętrznego. Jako kolejny kraj, który całkiem nieźle poradził sobie w dobie kryzysu, eksperci wymieniają również Australię. To jedyny spośród dużych i dobrze rozwiniętych krajów, w którym nie doszło do spadku PKB. Australia to państwo o elastycznej, wolnorynkowej gospodarce i niskim zadłużeniu publicznym. Poza tym to kraj surowcowy, więc wzrost cen surowców akurat zadziałał na korzyść gospodarki. Nie bez znaczenia jest też położenie i aktywna wymiana handlową z azjatyckimi krajami. Handel z Japonią i Chinami stanowi prawie 60 proc. eksportu tego kraju. Jeśli więc chińska gospodarka nie wyhamowała, to Australia również nie miała powodów do niepokoju mówi Krzysztof Kolany. Brazylii pomaga względna samowystarczalność. Przykłady krajów, które całkiem nieźle znoszą recesje, mają wiele wspólnych mianowników - niewielki deficyt, mniejszy wpływ eksportu na PKB czy duży popyt wewnętrzny. Obecnie jednak trudno budować pozycję stabilnego i liczącego się państwa bez wymiany handlowej, a przykład Australii pokazuje, że zależność od innych może też mieć dobre strony. Bo, wracając do terminologii wspinaczkowej, nie wychodzi się w góry bez asekuracji. Trzeba jednak wiedzieć, do kogo się przypiąć. Mateusz Wilk Foto: Alvin Teo / Thinkstock, Yuri Arcurs / Thinkstock, Leah-Anne Thompson / Thinkstock Spis treści 13

14 Dobra moneta Miliony na emeryturze Biznes po pięćdziesiątce? Kojarzy się z prowadzeniem własnego kiosku lub stoiska na bazarku. Ale po pięćdziesiątce można założyć też znacznie poważniejsze biznesy i grać o dużo większe pieniądze. 52 Kult młodości dotyczy nie tylko świata mody. Równie silnie zaznacza się on w biznesie. Media ekscytują się przypadkiem każdego 20-letniego milionera, który zaczął od prostego pomysłu na internetową firmę. O seniorach, którzy osiągnęli finansowy sukces, nie mówi się niemal wcale. Czy to znaczy, że wejść do świata wielkich pieniędzy można tylko w młodym wieku? Przykłady założycieli wielu międzynarodowych koncernów są najlepszą odpowiedzią na to pytanie. Ray Kroc, twórca sukcesu sieci McDonald s (sukces biznesowy w wieku 52 lat) Młodość spędził, jeżdżąc po USA i sprzedając miksery. Gdy miał na karku 50 lat, biznes szedł coraz gorzej, bo na rynku pojawiło się wielu konkurentów. To dało mu kopa do działania. Kroc zwrócił się do swoich klientów braci McDonaldów, którzy prowadzili restaurację i udzielali licencji franczyzowych. On chciał w każdym nowo otwartym lokalu umieszczać swój mikser, oni zaproponowali mu czuwanie nad sprzedażą licencji. Kroc przyjął tę ofertę, ale cały czas miał wrażenie, że bracia nie chcą wyjść poza poziom lokalny. Odkupił więc od nich firmę. Mając 52 lata, zaczął tworzyć spójny koncept, adaptowalny w każdym miejscu na świecie. Licencjobiorcy zaczęli działać pod jednym logo (wcześniej każdy lokal mógł mieć własną nazwę), w restauracjach o niemal identycznym wystroju. Kroc słuchał ich pomysłów na ciekawe innowacje. I tak jeden z franczyzobiorców zapro- 14

15 jektował figurę Ronalda McDonalda, a inny wymyślił Big Maca. W pięć lat po wejściu Kroca do firmy otwarta została jej setna restauracja, a po kolejnych czterech latach McDonald s sprzedał miliardowego hamburgera. Wszystko dzięki facetowi po pięćdziesiątce, który miał doświadczenie jedynie w sprzedawaniu mikserów. 57 Ruben Rausing, założyciel firmy Tetra Pak (sukces biznesowy w wieku 57 lat) Choć majątek zarobił jako wynalazca, wykształcenie ekonomiczne miało niemały wpływ na jego sukces. Gdy w czasie studiów odwiedził USA, miał okazję pierwszy raz zobaczyć sklep samoobsługowy. Już wtedy pomyślał, że taki koncept na pewno trafi też do jego rodzinnej Szwecji, a wtedy pojawi się zapotrzebowanie na produkty masowo pakowane. Nie mógł zignorować szansy zostania pionierem na rynku. Pomysł ten zaczął realizować jako 48-latek. Postawił sobie za cel stworzenie opakowania na płyny, które będzie aseptyczne, ale też wykonane przy minimalnej ilości materiałów. Odpowiedzią okazał się karton w kształcie czworościanu, zaprezentowany przez Rausinga w 1951 r. Ponoć koncepcja na proces produkcji przyszła mu do głowy, gdy obserwował, jak jego żona wytwarza kiełbaski. Jako początek firmy Tetra Pak podaje się rok 1952, gdy sprzedano pierwszą maszynę pakującą. Założyciel miał wtedy 57 lat. Właściwie każdy rodzaj kartonu na mleko czy soki, jaki dziś znamy, został wymyślony w jego firmie. Ruben Rausing zmarł w 1983, będąc najbogatszym człowiekiem w Szwecji. Jego synowie, którzy odziedziczyli firmę, są miliarderami. 55 David H. Murdock po wojnie był bezdomny Chaleo Yoovidhya, twórca receptury Red Bulla (sukces biznesowy w wieku 55 lat) Jego historia nadaje się na hollywoodzki scenariusz. Farmaceuta z Tajlandii opracował recepturę napoju energetyzującego Krating Daeng, który stał się popularny wśród tamtejszych kierowców ciężarówek. Na tym by pewnie poprzestał, gdyby nie Austriak Dietrich Mateschitz. Odwiedził on Tajlandię i wyczerpany wielogodzinnym lotem sięgnął po Krating Daeng. Otrzymał zastrzyk energii i gotowy pomysł na biznes postanowił podobny napój wprowadzić w Europie. Wszedł więc w spółkę z twórcą receptury i razem opracowali Red Bulla. Yoovidhya miał wtedy 55 lat. Dziś, dochodząc do dziewięćdziesiątki, wciąż ma 49% udziałów w spółce i jest najbogatszym mieszkańcem Tajlandii, a także jednym z najbogatszych ludzi świata. 55 David H. Murdock, twórca sukcesu firmy Dole (sukces biznesowy w wieku 55 lat) Nie miał łatwiej młodości. Po II wojnie światowej był bezdomnym. Gdy złapał pracę jako pośrednik w handlu mieszkaniami, na rynku rozszalał się kryzys. Ale w końcu się udało. Dzięki udziałowi w kilku znaczących transakcjach na rynku nieruchomości w Los Angeles odzyskał płynność finansową i mógł zainwestować. Będąc 55-latkiem, kupił bankrutującą firmę Castle & Cooke z siedzibą na Hawajach. Do jej aktywów należała jedna wyspa, a wśród spółek-córek znajdował się Dole, producent bananów i ananasów. Murdock na zakupionych ziemiach postawił apartamentowce i biurowce, a nazwę Dole uczynił jedną z niewielu rozpoznawalnych marek owoców na świecie. Choć biznesmen ma dziś 78 lat, wciąż jest w zarządzie firmy i czuje się fantastycznie. Jako źródło swej witalności wskazuje owoce i warzywa Dole. 56 Ole Kirk Christiansen, założyciel firmy Lego (sukces biznesowy w wieku 56 lat) Jego pasją i źródłem zarobków przez całe życie była praca stolarza. Duński rzemieślnik założył własną firmę w 1932 r., by sprzedawać wytworzone przez siebie drabiny, deski do prasowania i drewniane zabawki. Te ostatnie cieszyły się największym zainteresowaniem, ale Christiansen nie zamierzał ograniczać swojej działalności. O ironio, impulsem do zmian w firmie okazała się tragedia. Zakład stolarza spłonął. Właściciel miał 56 lat, gdy zaczynał wszystko od nowa. Tym razem postawił na wąską specjalizację wybrał zabawki. Wciąż wycinał je z drewna, ale też jako pierwszy w Danii zainwestował we wtryskarkę do plastiku. W ciągu dwóch lat odrodzona firma Lego stworzyła 200 różnych wzorów zabawek. Klocki w znanym dziś kształcie były wtedy robione z drewna i sprzedawane wyłącznie w Danii. Dopiero gdy Christiansen zaczął wykonywać je z kolorowego plastiku, stały się sprzedażowym hitem. Jak widać, czasem warto zacząć wszystko od nowa. Beata Krowicka Spis treści 15

16 Bez komentarza To jeszcze życie czy już gra komputerowa? Krzysztof Kluska Krzysztof Kluska dziennikarz ekonomiczny (m.in. TVN24, Puls Biznesu, Gazeta Giełdy Parkiet). Specjalizuje się w takich dziedzinach jak transport i logistyka, motoryzacja, infrastruktura. Wirtualne pieniądze funkcjonują już od dawna, ale czy wymyślona, komputerowa waluta ma szanse się sprawdzić? A może to kolejny szwindel w stylu Madoffa? Płacenie czymś, czego nie ma to, już standard. Wirtualne pieniądze krążą po świecie od lat. Puszczam przelew, wpisując ciąg cyfr, i już. Czyjeś konto jest zamożniejsze o pewną kwotę. Zapłaciłem, nie mając złotówki w ręku. Jednak te cyfry muszą się z czymś zgadzać, mieć jakieś pokrycie. Muszę móc je wypłacić i fi zycznie wziąć do ręki. Pan Satoshi Nakamoto stworzył natomiast walutę praktycznie rodem z gry komputerowej. Waluta umożliwia płacenie ludziom wewnątrz pewnej społeczności, w tym wypadku sieci komputerowej. Czy to ma sens? Może i ma, tylko po co to komu? Jaki jest sens tworzenia czegoś, co teoretycznie już istnieje? Przecież korzystając z sieci komputerowej, mogę kupować, sprzedawać. Ba, mogę stać się potentatem paliwowym czy nawet bankiem rezerwy złota. Po co zatem wymyślać coś, co jest czysto wirtualnym tworem? Walka z nudą czy faktyczna potrzeba ciągle rozwijającego się rynku i światowej gospodarki? Ja obstawiam to pierwsze i dołożę do tego jeszcze próbę naciągactwa. Wiara może nie wystarczyć Osobiście staram się nadążać za rozwojem nowych technologii, w tym także tych związanych z fi nansami i możliwością zarabiania. Wiele z nich doceniam i staję się przykładnym ich użytkownikiem. Jednak musi to mieć jakiekolwiek racjonalne przesłanki, jak regulamin banku, ustawa o obrocie papierami wartościowymi. W przypadku BTC wydaje mi się, że mamy do czynienia z czymś, co może w krótkiej perspektywie przynieść korzyści pewnej grupie ludzi. Ta pewna grupa ludzi to prekursorzy pomysłu, którzy uwierzyli w pewną ideę. Właśnie ten mały szczegół, że trzeba i można jedynie wierzyć, jest czymś, co mnie całkowicie odstręcza od takich wynalazków. Przecież korzystając z całkowicie anonimowego grona ludzi w sieci, którzy handlują tą walutą, można robić przepraszam za kolokwializm wałki, jakich świat nie widział. Kto mi zabroni zaoferować 1 BTC za 500 zł? Nikt. Poproszę kilku znajomych, żeby zaczęli je ode mnie kupować i pokażę na rynku, że cena idzie w górę. Przykładowo za dwa dni zacznę ten sam proceder tylko za 1 zł. I gwarantuję, że spora grupa mądrych i rozgarniętych inaczej, kompletnie nieznająca się na giełdzie czy rynku fi nansowym, zacznie sprzedawać bitcoiny za każde pieniądze, żeby nie stracić lub stracić jak najmniej. I tak przez miesiąc, rolując kursem waluty góra dół mogę wylądować na liście Forbesa między Carlosem Slim Helu* i Billem Gatesem**. W rzeczywistym świecie, gdzie są instytucje regulujące transakcje na rynkach fi nansowych, jak choćby nasza Komisja Nadzoru Finansowego, wylądowałbym owszem ale w prokuraturze i potem pewnie w celi. Bitcoin to dziwny twór, który mnie osobiście trochę kojarzy się z piramidą fi nansową czy innym systemem naczyń połączonych, gdzie zyski zależą od wszystkiego oprócz ekonomii. I jak w przypadku większości tych systemów pełne są tylko naczynia na szczycie. Te najniżej położone albo są puste, albo jest tam ledwo co. Czujność 10 i red alert Nie lubię niczego i nikomu zabraniać czy odradzać, ale w tym konkretnym przypadku aż mi skóra cierpnie, jak pomyślę sobie, że wielu ludzi może stracić swoje pieniądze, i to czasami niemałe. Obym się mylił i niech się okaże, że rację mieli inni. Niech ludzie działają, kupują i sprzedają, płacąc BTC. Jednak historia świata nie raz i nie dwa pokazała, że kontrola musi być. Anonimowość i brak nadzoru, szczególnie w takich obszarach życia jak fi nanse, to prawdziwa wylęgarnia ekonomicznych talentów. Jednocześnie obserwując światową gospodarkę, trudno nie pokusić się o stwierdzenie, że przydałoby się coś, co zastąpi wspomniane już złoto, dolara, ropę czy inne dobro kupowane wirtualnie, ale istniejące w rzeczywistości. Pytanie tylko, czy ludzka natura jest w stanie zaakceptować fakt, że coś, czego nie ma, kosztuje X i decyduje o tym, czy ktoś jest zamożny czy nie. Może kiedyś coś takiego powstanie? Jednak żeby stało się powszechne w obrocie towarem, musi być bezpieczne, wiarygodne i w pełni kontrolowane. Ja jednak zaryzykuję stwierdzenie, że każdy człowiek, zarabiający w tej czy innej walucie, inwestując swoje pieniądze, będzie chciał wiedzieć, że kupił coś, co istnieje, czy to złoto, czy jednostkę uczestnictwa w funduszu, czy inną akcję. * Carlos Slim Helu meksykański biznesmen, właściciel m.in. holdingu telekomunikacyjnego America Movil, jego majątek wyceniany jest na blisko 53,5 mld USD. ** Bill Gates założyciel i właściciel Microsoftu, twórca systemu Windows, jego majątek wyceniany jest na blisko 53 mld USD. 16

17 As serwisowy Współpraca Mondial Assistance ze sklepem Agito.pl Mondial Assistance rozpoczął współpracę ze sklepem internetowym Agito.pl pod kątem realizacji dodatkowych ubezpieczeń. Pakiet Gwarant+, który może być dokupiony do każdego sprzętu kupowanego od Agito.pl, oferuje dwa rodzaje ochrony: przedłużenie gwarancji danego sprzętu lub ochronę od przypadkowego uszkodzenia i kradzieży. Klienci serwisu dostają też dostęp do specjalnych ubezpieczeń telefonów komórkowych. Oznacza to, że za dodatkową niewielką opłatą klienci Agito.pl mogą przedłużyć standardową gwarancję producenta danego urządzenia nawet na okres pięciu lat. W tym czasie ubezpieczenie pokrywa koszty naprawy sprzętu elektronicznego. W sytuacji, gdy koszt naprawy przekracza sumę ubezpieczenia lub jest niemożliwy z przyczyn technicznych, posiadacz ubezpieczenia za pośrednictwem Agito.pl otrzyma nowy sprzęt. Oprócz tego klient może zdecydować się na ubezpieczenie od przypadkowego uszkodzenia i kradzieży. Obowiązuje ono równolegle do gwarancji producenckiej. Dzięki temu wariantowi pakietu Gwarant+ sprzęt będzie bezpłatnie naprawiony lub wymieniony na nowy, także gdy klient sam przypadkowo go uszkodzi, kiedy wy- stąpi przepięcie prądu lub gdy sprzęt zostanie skradziony. Dzięki współpracy Mondial Assistance z Agito.pl klienci mogą również ubezpieczyć się na wypadek nieuprawnionego użycia aparatu, kradzieży i rabunku oraz przypadkowego uszkodzenia. Agito.pl jest największym w Polsce hipermarketem internetowym. Oferuje ponad 50 tysięcy produktów w dziesięciu działach. Jest to m.in. sprzęt RTV i AGD, wyposażenie domu oraz ogrodu, artykuły komputerowe, fotograficzne, perfumy, kosmetyki czy produkty dla dzieci. Polaków plażowe perypetie zdrowotne W ostatnie lato polscy turyści w największym stopniu potrzebowali pomocy medycznej w Bułgarii, Chorwacji i Grecji. Odpowiednio 21%, 19% i 13% wszystkich zgłoszeń do Centrum Operacyjnego Mondial Assistance pochodziło właśnie z tych państw. Rzadziej opieki lekarza Polacy wymagali odpoczywający we Włoszech (10%), Francji (8%) i Egipcie (7%). Spadek zapotrzebowania na usługi assistance medycznego w tym ostatnim państwie spowodowane było wydarzeniami politycznymi i zmniejszeniem liczby turystów udających się w rejon Afryki Północnej. Centrum odnotowało również zgłoszenia od turystów z Turcji, Hiszpanii, USA i Balearów. Wśród zapotrzebowania na konkretne usługi medyczne zdecydowanie przodowały wizyty medyczne. Aż 85% ze wszystkich zgłoszeń z zagranicy dotyczyło tej usługi. 5% turystów wymagało wizyty dentystycznej. 3% polskich turystów spędzających urlop poza granicami kraju wymagało hospitalizacji, a 2% transportu medycznego. Sporadycznie Centrum Operacyjnie Mondial Assistance odbierało zgłoszenia dotyczące usług ambulance, zakupu artykułów pierwszej pomocy. Trzeba zauważyć, że tegoroczny rozkład organizowanych serwisów z ubezpieczenia turystycznego jest bardzo zbliżony do zeszłorocznych danych. Ponadto polscy turyści są coraz bardziej świadomi przydatności ubezpieczenia turystycznego, co przekłada się na większą popularność bardziej rozbudowanych pakietów. Foto: Thinkstock Spis treści 17

18 Dialogi Od zwycięstw można się uzależnić O błocie, wyrzeczeniach i kulisach wyścigów rozmawiamy z nową mistrzynią świata w kolarstwie górskim Mają Włoszczowską. Maja Włoszczowska Data i miejsce urodzenia: 9 listopada 1983 r. w Warszawie Wzrost: 169 cm Waga: 52 kg Grupa Sportowa: CCC Polkowice Trener: Andrzej Piątek Hobby: podróże, dziennikarstwo Motto: Jeśli czegoś gorąco pragniesz, to cały wszechświat sprzyja potajemnie Twojemu pragnieniu (Paulo Coehlo, Alchemik ) Najważniejsze sukcesy: złoty medal Mistrzostwa Świata w maratonie 2003 srebrny medal Igrzyska Olimpijskie 2008 Pekin srebrny medal Mistrzostwa Europy 2009 MTB Maraton złoty medal Mistrzostwa Europy 2009 MTB XC złoty medal Mistrzostwa Polski MTB XC 2009 złoty medal Mistrzostwa Świata 2010 MTB srebrny medal Mistrzostwa Świata 2011 MTB 18

19 Skąd ważąca niewiele ponad 50 kg kobieta w sporcie pełnym błota, potu i krwi? W kolarstwie górskim większość zawodniczek jest mojej budowy. W tym sporcie im mniej ważysz, tym łatwiej będzie ci wjechać pod górkę wszystkie kilogramy trzeba przecież wciągnąć ze sobą. A co do samej dyscypliny zawsze lubiłam sport, zwłaszcza aktywności ekstremalne narty, bungee, wszystko, co dostarcza dużo adrenaliny, a takie właśnie jest kolarstwo górskie. Po trzecie, tutaj trzeba się mocno namęczyć i napocić, a to także lubię to uczucie tuż po treningu, falę zmęczenia, a zarazem dziką satysfakcję... Kolarstwo szosowe też dostarcza tych samych emocji, a jest pozbawione owego błota, brudu i piasku. Rowery górskie, w odróżnieniu od swoich szosowych odpowiedników, dają możliwość wjechania w wiele bardzo interesujących miejsc. A błoto i brud chyba każdy, kto jeździ na rowerze przyzna, że i w tym jest jakaś frajda; wjeżdżasz na metę zmęczony, a do tego ubłocony to oznacza, że walka była zacięta. A już myślałem, że chodzi o rzekomo lecznicze właściwości błota Jak by nie patrzeć, wiele kobiet za błotne maseczki płaci spore pieniądze, a pani ma to wliczone w cenę. My też sobie czasem tak żartujemy, ale mówiąc szczerze, nie sądzę, aby coś faktycznie leczniczego w nim było. Sport towarzyszy pani w życiu od bardzo dawna, klubowo od 1997 r. Czy po tylu latach to nadal tylko sport? Nie okłamujmy się, teraz to również praca. Moje przygotowania finansuje Ministerstwo Sportu, mam kontrakt z klubem CCC Polkowice, więc zdaję sobie sprawę z tego, że jestem swego rodzaju miniagencją reklamową. Im lepsze mam wyniki, tym lepszą reklamę mają moi sponsorzy. Od tego, jak jeżdżę, zależy, czy zarabiam, czy nie. Muszę jednak zaznaczyć, że przygotowując się na najważniejsze zawody, jak olimpiady czy choćby mistrzostwa świata, nie myślę o pieniądzach, lecz o wygrywaniu. Pieniądze dają motywację do tego, aby do kolarstwa podchodzić profesjonalne przez cały rok, jednak to od zwycięstw można się uzależnić. Ale zapewne i pani miewa momenty, gdy się po prostu nie chce. Oczywiście, jak każdy, kto robi coś przez okrągły rok. Wtedy po prostu siadam na rower i jadę, licząc na to, że przejdzie mi w trakcie jazdy; i najczęściej tak się dzieje. Podchodzę do tego jak do pracy panu na pewno też nie zawsze się chce napisać tekst, ale wie pan, że musi. Czasem, jeśli mogę sobie na to pozwolić, odpuszczam i piszę następnego dnia. Pani też tak ma? Tylko wtedy, gdy podczas treningu mi ewidentnie nie idzie. Gdy widzę, że mój organizm nie zregenerował się po poprzednim treningu czy wyścigu. Gdy forma nie pozwala mi na zrealizowanie założeń treningowych, to wtedy jadę do domu. Na pewno nie mogę sobie pozwolić na odpuszczenie, bo np. jest brzydka pogoda mży czy pada deszcz. Każdy trening ma przecież swój sens przybliża mnie do wyniku. Kibice obserwujący pani zmagania widzą emocje, dynamikę, prędkość, pojedynki do ostatniej sekundy, sukcesy i medale. Czego nie widzą? Na pewno ogromnych wyrzeczeń, choćby tego, że większość czasu spędzam poza domem nawet 260 dni w roku. Ucieka mi też sporo życia prywatnego. Jest reżim, czyli właśnie to, o czym wspomnieliśmy nawet jak się nie chce, trzeba trenować. Codzienne ćwiczenia, codzienne dbanie o to, co jest na talerzu praktycznie cały rok Dwie godziny bólu, zagryzania zębów i przełamywania własnych barier jestem na diecie. Nie widać też tego, co zawodnik myśli i czuje w trakcie wyścigu. To ogromne wyzwanie, dwie godziny bólu, zagryzania zębów i przełamywania własnych barier. Ciągłego podnoszenia progu własnego bólu. Walka ze swoją psychiką. Proszę mi wierzyć to naprawdę bardzo trudne. A kibice widzą uśmiechniętego zawodnika wjeżdżającego na metę z podniesionymi rękami. Nie widać też całego sztabu ludzi, który pracuje na moje sukcesy. Obok trenera, na co dzień współpracujemy też z mechanikiem, masażystą, lekarzem fizjologiem Ich nie widać, doceniany jest tylko sukces sportowców. Wspomniała pani o ograniczeniach żywieniowych. Zapewne są bardzo rygorystyczne. No nie, generalnie jemy bardzo fajne rzeczy kuchnia włoska, dużo warzyw, przed wyścigami makarony. Odpada wszystko, co tłuste, sosy, pierogi, pizza, słodycze, alkohol również. Zawodnicy to w większości młodzi ludzie, a muszą ograniczyć imprezy można sobie na nie pozwolić dopiero po sezonie. Mówiąc krótko gdy kobieta chce schudnąć, stosuje specjalną dietę. My mamy taką cały czas. Dopiero po sezonie, gdy przyjdzie jesień, mogę zaszaleć i przytyć... 2 kilogramy. Czy farmaceutyki mogą legalnie pomagać w osiąganiu wyników sportowych? Oczywiście, są przecież preparaty multiwitaminowe, witamina A+E czy wspomagający regenerację koenzym Q10... Wysiłek fizyczny mocno wypłukuje z organizmu mikroelementy i witaminy, więc konieczna jest suplementacja. Tylko wszystko musi być przemyślane, skonsultowane z lekarzem i dostosowane do programu treningowego. Mateusz Wilk Foto: Darek Iwański Spis treści 19

20 MA styl Pisarz, którego nie było Wojna i poszukiwanie rakiety motywy, wedle których toczy się rwana narracja Tęczy grawitacji, sztandarowego dzieła Thomasa Pynchona 20