SPRAWOZDANIE KONKLUZJE, ZADANIA

Transkrypt

1 SPRAWOZDANIE KONKLUZJE, ZADANIA I Część Kongresu Gospodarki Elektronicznej Wpływ instytucji finansowych na rozwój gospodarki elektronicznej 21 marzec 2006 Kongres rozpoczął się przemówieniem p. Krzysztofa Pietraszkiewicza Prezesa Związku Banków Polskich. Prezes powitał wszystkich gości, podziękował sponsorom za współpracę oraz przedstawił Członków Komitetu Honorowego. Pan Krzysztof Pietraszkiewicz poruszył następujące tematy: Istnieje potrzeba spotkań i debat w biznesowych środowiskach, które to powinny budować bardziej efektywną i produktywną gospodarkę dla przedsiębiorców i obywateli. Sektor bankowy wspiera przedsiębiorców (niezależnie od formy prawnej prowadzonej działalności) i klientów nie będących przedsiębiorcami w procesie zdobywania szans na rynku europejskim w tym zakresie w wielu obszarach odniesiono już sukcesy. Gospodarka elektroniczna (GE) to przede wszystkim masowy dostęp do wiedzy i nowych technologii, całkowita zmiana w wielu obszarach, wielkie możliwości, dynamiczny wzrost skali i zakresu działań w wielu branżach, wykorzystanie pozytywnych elementów opóźnienia, wielki wzrost wydajności i produktywności, nowe metody zarządzania ryzykiem w działalności gospodarczej. Dla ZBP GE to nie tylko zalety, trzeba widzieć również wady i zagrożenia. Gospodarka elektroniczna może okazać się katastrofą, w sytuacji gdy okaże się zbyt droga i zbyt niebezpieczna. Na skutek złych rozwiązań może spowodować utratę reputacji, bądź, jeśli zbyt późno osiągniemy efekt wysokiej skali i zakresu, okaże się, że zainwestowany w to przedsięwzięcie kapitał został zmarnowany. Kongres ma pokazać stan prac i zamierzeń rządu. Ma pokazać osiągnięcia w sferze płatniczej i w sferze informacji gospodarczej, zarówno publicznej, jak i prywatnej. Ma za zadanie ukazać plany, a także oferty instytucji, które osiągnęły już sukces i na tej podstawie pragną zaproponować swoje strategie i propozycje podmiotom gospodarki. Kongres to również rekomendowanie i wskazywanie odpowiednich działań regulacyjnych i deregulacyjnych. To wskazywanie odpowiedniego podejścia i nastawienia. Kongres to przedstawienie odpowiednich oczekiwań rynku, kwestii, które powinny być przedmiotem dyskusji, debat i ustalenia optymalnych rozwiązań z regulatorami, z rządem i z NBP. Kongres to wreszcie przedstawienie oczekiwań i propozycji działań. Coroczne posiedzenie KGE ma być miejscem spotkań przedstawicieli instytucji zainteresowanych szybszym upowszechnianiem, wdrażaniem GE w naszym kraju. I Część KGE była organizowana w przededniu nowego otwarcia wielkiej perspektywy finansowych prognoz, jak wiadomo, ponad 500 mld. złotych zostanie przeznaczonych na modernizację gospodarki do 2013r. To daje możliwość realizacji wielkich programów, wzrostu konkurencyjności, spójności szczególnie obszarów wiejskich, infrastruktury, ściany wschodniej, a także kształcenia, informatyzacji i doradztwa. Polska ma, jak się okazuje, ogromny potencjał i kapitał, sektor bankowy i jego partnerzy są solidnie przygotowani do rozwoju. 1

2 ZBP zamierza ujawnić badania nad GE w Polsce i innych krajach, pragnie promować system płatniczo rozliczeniowy i informację gospodarczą. Po przemówieniu Pana Krzysztofa Pietraszkiewicza głos zabrał Pan Grzegorz Bliźniuk, Podsekretarz Stanu MSWiA. Na wstępie podziękował za podjęcie przez ZBP inicjatywy ważnej dla kraju i za możliwość uczestnictwa w Kongresie. Potwierdził słowa wypowiedziane przez Prezesa ZBP. Zgodził się z tezą, iż Polska ma ogromne predyspozycje do wprowadzenia instrumentów GE. Po wypowiedzi Pana Bliźniuka Pan Pietraszkiewicz podziękował Ministrowi MSWiA oraz Premierowi. Wyraził wdzięczność za dobrą współpracę z ministerstwem wiodącym i koordynującym Program Informatyzacji Państwa. Rozpoczęcie pierwszego panelu pt: Stan gospodarki elektronicznej w Polsce na tle UE wpływ, obserwacje i rekomendacje ze szczególnym uwzględnieniem instytucji finansowych. 1. Prezentacja Pana Marka Słowikowskiego - Dyrektora Departamentu Informatyzacji Administracji Publicznej pt: Plan informatyzacji kraju. Organem nadzorującym Plan Informatyzacji Państwa jest Rada Ministrów, organem koordynującym Minister właściwy ds. informatyzacji, a organem wykonującym Ministrowie poszczególnych resortów MSWiA planuje zintegrować i usprawnić działalność administracji publicznej oraz zapobiegać zbędnej redundancji kosztów Działania Ministerstwa dążą do utworzenia państwa nowoczesnego i przyjaznego dla obywateli, podniesienia zaufania środowisk biznesowych i ogółu społeczeństwa do elektronicznych form informowania i prowadzenia spraw, przede wszystkim poprzez konsekwentne ustalanie i wdrażanie polityki bezpieczeństwa teleinformatycznego administracji publicznej, usprawnienie dostępu do informacji sektora publicznego, stymulowanie rozwoju nowych technologii w Polsce w celu wzmocnienia pozycji rynkowej MSWiA jest na etapie przygotowywania Planu Informatyzacji Polski (PIP) na rok 2006, następnie rozpoczną się prace nad PIP na lata , które zostaną przedstawione RM w II połowie 2006r. Priorytetami PIP 2006 są: epuap elektroniczna platforma usług administracji publicznej; STAP - Sieć Teleinformatyczna Administracji Publicznej; edeklaracje - Rozliczenia podatkowe dla podmiotów gospodarczych; PESEL2 Przebudowa rejestrów państwowych; CEPIK Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców 2. Prezentacja Pana Krzysztofa Rybińskiego Wiceprezesa NBP pt: Łatwiej, szybciej, oszczędniej! czyli rzeczy, jakich jeszcze nigdy nie robiliśmy Postęp w dziedzinie technik informacyjnych i komunikacyjnych wraz ze spadkiem kosztów transportu i obniżeniem barier handlowych doprowadził do radykalnego przyspieszenia procesu globalizacji. Zjawisko zwane outsourcingiem i offshoringiem radykalnie wpływa na zwiększenie wydajności pracy, poprawia jakość produktów i usług, a także obniża ceny. Postęp w dziedzinie gospodarki elektronicznej umożliwia globalną optymalizację procesu produkcji, co prowadzi do szybkiego wzrostu wydajności, do poprawy jakości, do obniżenia cen i daje przez to daleko idące korzyści konsumentom. 2

3 Polska gospodarka plasuje się wysoko w większości rankingów określających atrakcyjność inwestycyjną lub offshoringową. Nasze główne atuty świadczące o gotowości do wdrażania e-gospodarki to m.in. korzystna lokalizacja, duży rynek i dobrze wykształceni i relatywnie tani pracownicy Głównymi mankamentami polskiego rynku jest niski poziom zaawansowania postępów wdrażania e-gospodarki i e-administracji. NBP w ramach swoich ustawowych zadań wspólnie z partnerami z sektora finansowego stworzył nowoczesną infrastrukturę płatniczą, dla systemów wysokokwotowych i detalicznych jak również systemy płatności dla rozliczania transakcji nominowanych w euro. W ostatnich kilku latach w Polsce dokonał się znaczny postęp w rozwoju bankowości elektronicznej, jednak w porównaniu do innych krajów UE i naszych najbliższych sąsiadów nadal wypadamy słabo biorąc pod uwagę poziom wykorzystania przez klientów rachunków bankowych, jak również rozliczeń bezgotówkowych za pośrednictwem kart płatniczych. Pomiędzy rozwojem systemu płatniczego a gospodarką elektroniczną istnieje ścisły związek aby rozliczać transakcje w e-gospodarce potrzebna jest efektywna i nowoczesna infrastruktura płatnicza, zaś wolumen tych transakcji będzie rósł wtedy, gdy e-gospodarka i e-administracja będą się szybko rozwijały i będą się wzajemnie w tym rozwoju wspierać. Przeobrażenia w gospodarce związane z postępującą globalizacją dotyczą również administracji. Funkcje administracji pozostały takie same jak w tradycyjnym państwie narodowym budowanie strategii i prowadzenie polityki, tworzenie regulacji i prawa oraz świadczenie usług dla obywateli, ale zakres tych funkcji już się zmienił. Na przykład, ustalanie strategii i prowadzenie polityki nie może już obejść się bez udziału specjalistów z danej dziedziny spoza sektora publicznego, tworzone prawo i warunki działania muszą dostosowywać się do tendencji niesionych z nurtem globalizacji, zaś usługi publiczne muszą być świadczone z uwzględnieniem coraz większych wymagań obywateli, maksymalizacji efektywności oraz szans związanych z wykorzystaniem praktyk sektora prywatnego, a więc usługi te są coraz bardziej zdecentralizowane, oparte na partnerstwie publiczno-prywatnym, jak również prywatyzowane Metody działania państwa i realizacji jego funkcji nieodwracalnie podążają w kierunku wykorzystania nowoczesnych technologii i przyjmują postać e-strategii, e-polityki, e- regulacji oraz e-usług. E-administracja musi w twórczy sposób wykorzystywać technologię, która pozwoli świadczyć lepsze usługi dla obywateli i przedsiębiorców, dając im większy wybór (np. sposób komunikacji z urzędem) i opcje personalizacji usług, przy równoczesnym ograniczeniu kosztów. E-administracja musi zmieniać sposób organizacji własnej pracy i porozumiewania się między urzędami i organami administracji publicznej np. przejmując od swoich klientów (obywateli i przedsiębiorców) ciężar zarządzania informacją. E- administracja musi nadawać kierunki rozwoju e-gospodarce poprzez tworzenie strategii, przepisów i systemu bodźców. Nakładanie obowiązków to jeden ze sposobów zmierzających do rozprzestrzeniania interaktywnych metod komunikacji, jednak trzeba pamiętać o jego ograniczonej skuteczności w sytuacjach, gdy obywatel jest nieprzygotowany lub niechętnie zmienia swoje przyzwyczajenia. W wielu krajach przygotowywane są, a w niektórych już uruchomiono, programy promocyjne zachęcające do wykorzystywania elektronicznej komunikacji z administracją publiczną. 3

4 Usługi on-line przygotowywane są w celu jak najlepszego zaspokojenia potrzeb obywateli i przedsiębiorstw, a równocześnie z myślą o wzroście efektywności działania samej administracji i sektora publicznego. Dużym wyzwaniem dla sektora publicznego jest świadczenie usług zorientowanych na wygodę obywatela (klienta), a nie jak przez wiele lat wcześniej na wygodę urzędników. Oznacza to konieczność nie tylko zmiany sposobu komunikacji z obywatelem, ale często zmusza urzędy do dostosowania wewnętrznych procesów oraz do zwiększenia współpracy między urzędami. Istotnym czynnikiem stymulującym rozwój zarówno e-administracji jak i e-gospodarki jest przenikanie innowacyjności oraz poszukiwanie nowych zastosowań dla znanych technologii pomiędzy sektorem prywatnym i państwowym. Przyglądając się rozwojowi usług publicznych w różnych obszarach na świecie, można odnieść wrażenie, że w wysokorozwiniętych krajach Europy, jak i Ameryki Północnej, e- administracja jest już trwale obecna w codziennym życiu, jest dobrze zorganizowana, przeanalizowana, w świadomy i konsekwentny sposób podnosi jakość usług publicznych. W rozwijających się krajach Azji zauważyć można większą dynamikę rozwoju i większą odwagę we wprowadzaniu nowatorskich rozwiązań. Trzeba zauważyć, że im bardziej rewolucyjne usługi, tym bardziej zaawansowana technologia oraz większa integracja baz danych na zapleczu. Oznacza to, że przy wzroście jakości usług publicznych, rośnie również ryzyko związane z ochroną prywatności oraz informacji gospodarczych. Nie ulega zaś wątpliwości, że zaufanie społeczeństwa jest kluczowe dla rozwoju e-administracji 3. Prezentacja Pana Bogusława Śliwczyńskiego Instytut Logistyki i Magazynowania Gospodarka elektroniczna przedsiębiorstw w Polsce Jak funkcjonuje gospodarka elektroniczna w działalności przedsiębiorstw to przede wszystkim: e-marketing, globalna sprzedaż, kooperacyjna produkcja, elektroniczne usługi publiczne, globalne zaopatrzenie, współpraca z partnerami i logistyczna obsługa ładunku, obsługa płatności i transakcji bankowo - finansowych, konsultacje, ekspertyzy. Jaki jest wpływ e-gospodarki na wyniki działalności przedsiębiorstw - to przede wszystkim: znaczący wzrost zasięgu działania, redukcja kosztów działalności operacyjnej, wzrost poziomu obsługi klienta, wzrost majątku i kapitału Odpowiedzią na potrzeby makroekonomiczne jest głównie wsparcie dla gospodarki opartej na wiedzy, synchronizacja rozwoju e-gospodarki z głównymi kierunkami rozwoju współpracy gospodarczej, rozwój infrastruktury gospodarki elektronicznej i systemów ponadsektorowych, kształcenie ustawiczne, ale również zmniejszenie obszarów biedy i luki zatrudnienia Przykłady rozwoju e-gospodarki i e-administracji w Unii Europejskiej platforma egif w Wielkiej Brytanii, platforma OIO w Danii, platforma egov w Austrii, Grecji i Szwajcarii Bariery i zagrożenia dla gospodarki elektronicznej to głównie bariery ekonomiczne, ryzyko, bariery techniczne i organizacyjne, brak wiedzy Proponowanymi kierunkami rozwoju jest m.in.: wsparcie rozwoju rynku innowacji, powiązanie strefy badawczo rozwojowej z gospodarką, wspieranie rozwoju nowoczesnych technologii w transporcie, stworzenie przyjaznego otoczenia działania przedsiębiorstw, wspieranie rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, zwiększenie dostępu do edukacji i upowszechnienie edukacji teleinformatycznej, wspieranie otwartości rozwoju edukacji, wyższa jakość kształcenia, podnoszenie jakości administracji publicznej. 4

5 Finansowanie rozwoju - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności, Krajowy Wkład Publiczny, partnerstwo Publiczno Prywatne, fundusze Venture Capital. Panel drugi koncentrował się na ocenie dotychczasowych osiągnięć instytucji finansowych w zakresie wykorzystania instrumentów elektronicznych. Poruszony został również temat kierunków rozwoju z perspektywy Związku Banków Polskich, Polskiej Izby Ubezpieczeniowej, Izby Domów Maklerskich i Giełdy Papierów Wartościowych. 1. Prezentacja Pana Andrzej Wolskiego Dyrektora Generalnego w ZBP pt: Sektor bankowy elektroniczne instrumenty płatnicze, ocena stanu bieżącego, kierunki rozwoju Polska gospodarka uległa już wielu przemianom, nie mniej jednak konieczny jest dalszy rozwój, właśnie w sferze gospodarki elektronicznej. Procesy przemian można stymulować na różne sposoby oraz różnymi instrumentami m.in. podejmując prace nad informatyzacją w sektorze bankowym. Można jednak proces ten spowalniać, np. poprzez bezproduktywną, niszczącą konkurencję, poprzez zaniechania czy brak koordynacji i jednolitych standardów Istnieją olbrzymie szanse dla rynku polskiego, aby uświadomić to sobie należy chociażby zdać sobie sprawę tylko z wartości oraz korzyści płynących z obrotu bezgotówkowego. Trzeba jednak pamiętać o tym, że brak koordynacji i organizacji może zaprzepaścić te możliwości. Ważne jest również to, że wbrew pozorom, są środki finansowe, potrzebne na wprowadzenie niezbędnych zmian. Konieczność włączenia się w rynek mikropłatności jest jednym z kluczowych aspektów rozwoju. Porozumienie partnerów rynkowych w zakresie uzgodnienia wspólnych standardów, wspólnych strategii etc. stanowi nieodzowny element dalszych działań. Sektor bankowy deklaruje poparcie strategicznego myślenia oraz gotowość do współpracy z partnerami rynkowymi. 2. Prezentacja Pana Stefana Szyszko Głównego Informatyka w Polskiej Izbie Ubezpieczeń pt: Gospodarka elektroniczna z perspektywy zakładów ubezpieczeń Nieodzowne jest podnoszenie jakości danych w systemach informatycznych, ponadto należy skoncentrować się na potencjalnych sposobach wykorzystania Internetu dla zakładów ubezpieczeń. Należy również mieć na uwadze kwestię rejestrów referencyjnych typu PESEL oraz słowników danych, których uregulowanie ma olbrzymie znaczenie dla bardzo wielu podmiotów w dzisiejszej gospodarce, lecz ze względu na ograniczenia prawne wynikające m.in. z ustawy o ochronie danych osobowych powstaje szereg barier utrudniających działanie podmiotom funkcjonującym na rynku. Powstają liczne problemy z pozyskiwaniem w tani i prosty sposób potrzebnych danych, co prowadzi do tego, że podmioty zmuszone są tworzyć własne, złożone i ogromnie kosztowne systemy bazy danych. Postulowana jest reforma systemu PESEL Ogólny poziom wiedzy ubezpieczeniowej jest dosyć niski w społeczeństwie, a umowy i warunki umów skonstruowane w sposób skomplikowany, wobec czego Internet jako kanał sprzedaży ma ograniczony zasięg oddziaływania. Trafne wydaje się w tej mierze 5

6 spostrzeżenie, że produkt musi być w miarę prosty, aby mógł zostać zaakceptowany przez użytkownika i tak też należy go zbudować. 3. Prezentacja Pani Teresy Rogalskiej z Izby Domów Maklerskich pt: Ocena dotychczasowych osiągnięć i kierunki rozwoju instytucji finansowych w zakresie wykorzystania instrumentów elektronicznych Jakie są przeszkody dalszego rozwoju informatyzacji systemów podmiotów, które działają na rynku kapitałowym? Konieczna jest przede wszystkim pełna automatyzacja procesów we wszystkich instytucjach rynku kapitałowego, istnieje również konieczność kooperacji uczestników obrotu, szczególnie w kwestii ustalania standardów. Mamy standardy elektroniczne i pełną automatyzację, lecz są to standardy tylko lokalne, a do rozwoju potrzebne są standardy globalne. Automatyzacja niesie za sobą wiele korzyści, wpływa między innymi na zmniejszenie ryzyka, a co za tym idzie na zmniejszenie kosztów. Automatyzacja i standaryzacja jest bardzo ważna także dla ułatwienia dostępu inwestorom zagranicznym do rynku polskiego i inwestorom polskim do rynków zagranicznych Istnieje szereg inicjatyw zastosowania różnych standardów na świecie. Z racji tego, że liczba takich inicjatyw jest dosyć duża, Komisja Europejska zauważyła, że konieczne jest opracowanie i wdrożenie jednolitych standardów dla wszystkich państw członkowskich Unii, gdyż tylko w taki sposób uda się stworzyć jednolity rynek. W związku z tym stworzono grupę Giovaniniego która, pracując nad tą problematyką, ma za zadanie określić pewne minimum standaryzacyjne, które to musi być osiągnięte aby mówić o realizacji celów nałożonych przez Traktaty Europejskie Jakie są szanse rozwoju dla firm inwestycyjnych i wyzwania wypływające z przyjętych dyrektyw unijnych? Uważa się, iż największym wyzwaniem jest Dyrektywa MIFID, która zdaje się odsłaniać duże szanse, ale i zagrożenia dla uczestników rynku. Prawdopodobnie nastąpi duże przegrupowanie sił na rynku kapitałowym, a nieprzystosowanie się na czas firm inwestycyjnych spowoduje po prostu wypadnięcie z biznesu. Szybko zmieniające się prawo, np. w zakresie obrotu papierami wartościowymi, prowizorki legislacyjne, krótkie okresy vacatio legis i fakt, że zmiany są tak częste powodują, że rynek nie ma możliwości naprawdę się rozwinąć 4. Prezentacja Pana Adama Maciejewskiego Dyrektora Działu Notowań i Rozwoju Rynku Giełdy Papierów Wartościowych pt: Wykorzystanie instrumentów elektronicznych i kierunki rozwoju z perspektywy GPW Charakterystyka rynku kapitałowego z punktu widzenia GPW w zakresie stosowania usług elektronicznych. Zmiany w GPW, na które wpłynął rozwój technologiczny, to m.in. zastosowanie usług elektronicznych, dzięki którym można było odejść od transakcji zawieranych w sposób całkowicie ręczny, a zatem niosących za sobą duże ryzyko błędu. Od 2005 planowane jest pełne otwarcie systemu GPW, komunikacja następuje z zastosowaniem protokołu IFX, który jest najbardziej popularnym protokołem na świecie. Niezawodność i dostępność oraz funkcjonalność systemu jest fundamentem działalności GPW, co sprawiło, że Giełda znajduje się daleko przed konkurencją. Handel z wykorzystaniem Internetu na giełdzie rozwija się. Około 114 tysięcy rachunków posiada już dostęp do Internetu. Ponad 50% transakcji na giełdzie jest wykonywanych właśnie drogą elektroniczną. Rozwija się także rynek instrumentów pochodnych. 6

7 Giełda wychodzi również z wieloma inicjatywami, angażując się np. w Platformę Start, służącą do poszukiwania z jednej strony kapitału, z drugiej zaś inwestycji. Prowadzona jest również, zgodnie z hasłami konieczności edukacji i rozbudzania świadomości rynkowej w społeczeństwie, szkolna internetowa gra giełdowa, w której uczestniczy już ponad 1000 szkół z całego kraju. Istotnym przejawem zmian jest powstanie nowatorskiej spółki InfoGiełda, która umożliwia spółkom handlowym transmisję walnych zgromadzeń oraz głosowanie przez Internet. 5. Prezentacja Pana Andrzeja Kawińskiego Prezesa Wincor Nixdorf Sp. z o.o., Wiceprzewodniczącego FTB, pt: Poznajemy potrzeby klientów i dostarczamy rozwiązania Wzrost rynku kartowego ukazuje, iż karta płatnicza staje się produktem coraz bardziej akceptowanym przez większość społeczeństwa. Przyczynami takiego stanu rzeczy może być m.in. fakt, iż banki działają aktywnie i poszukują nowych kanałów dotarcia do klienta, stosując innowacyjne metody marketingowe, rozszerzając oferty, czyniąc je coraz bardziej atrakcyjnymi a przy tym upraszczając procedury związane z uzyskaniem kart, obniżając poziom dochodów niezbędnych do uzyskania karty kredytowej. Karty mikroprocesorowe oraz standard EMV, który, pomimo tego, iż prace trwają już ponad 10 lat, nadal nie został w pełni wdrożony i zaakceptowany przez rynek. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy może być brak podkreślenia zalet migracji do EMV, brak świadomości korzyści, jakie mogą wypłynąć z tego standardu. Brak przepisów oraz wdrożenia odpowiednich standardów dla technologii chipowej ze strony państwa. Sytuacja taka jest ze swej natury bardzo niekorzystna dla wszystkich uczestników obrotu, jako że karty chipowe mają szeroki wachlarz zastosowań, dają oprócz bezpieczeństwa m.in. lepsze możliwości zarządzania ryzykiem, umożliwiają inteligentne dostosowanie karty do wymagań i preferencji konkretnego klienta, mogą ponadto być doskonałym narzędziem marketingowym i to nie tylko dla banków, lecz również dla pozostałych instytucji, współpracujących z bankiem w konkretnych projektach. Karta chipowa może wypełniać wiele funkcji, zawierając dodatkowe aplikacje. Może być biletem komunikacji miejskiej, kartą lojalnościową, nośnikiem pełnej specyfikacji danych osobowych itp. Brak odpowiednich standardów powoduje, iż możliwości te pozostają przez cały czas niewykorzystane. Na rynku polskim jest obecnie około 20 milionów kart płatniczych, z czego około 16 tysięcy, a więc jedynie 2-3% kart to karty mikroprocesorowe i mikroprocesorowe z paskiem magnetycznym. Przyrost liczby tych kart w ciągu pięciu ostatnich lat również nie napawa optymizmem. Dalszy rozwój rynku to, według prognoz specjalistów, przede wszystkim elektroniczna portmonetka, gdzie również istnieje potrzeba wdrożenia pewnych standardów. Są już w Polsce oczywiście pewne, godne uwagi, projekty typu lokalna karta Oskar wydawana przez Bank Spółdzielczy w Barlinku. Postulowane są dalsze prace w kierunku wykorzystania technologii mikroprocesorowej, w kierunku rozbudowy karty właśnie o inne aplikacje, tak aby mogła być ona wykorzystywana jako nośnik na przykład elektronicznej informacji medycznej czy ubezpieczeniowej. Kolejnym wyzwaniem jest połączenie telefonii komórkowej i płatności, co zdaje się naturalną drogą ewolucji w tej dziedzinie. Telefony komórkowe tak jak i karty stały się produktem łatwo dostępnym, a ich integracja stała się już praktycznie faktem. Telefon stanowi szybki i wygodny sposób płatności za usługi i towary, ale może również służyć jako narzędzie dostępu do konta bankowego i wykonywania w ten sposób operacji. I ten segment napotyka jednak na pewne problemy, m.in. na niezrozumiałą konkurencję 7

8 między bankami a firmami telekomunikacyjnymi. Konkurencja ta jest niewskazana i może okazać się szkodliwa dla rynku. Wskazana jest szeroko zakrojona współpraca i kooperacja w tej dziedzinie. 6. Prezentacja Pana Jacka Biskupskiego Wiceprezesa Unicard S.A., Wiceprzewodniczącego FTB, pt: Rola kart identyfikacyjnych w infrastrukturze e- gospodarki Rozwój gospodarki elektronicznej w Polsce będzie determinowany poprzez rozwój możliwości uwierzytelniania się obywateli polskich w stosunku do wszystkich, którzy chcą w e-biznesie faktycznie uczestniczyć. Aktualnie brak jest dokumentu, który nadawałby się do e-gospodarki. Dokumenty, które posiadamy typu karty płatnicze, czy też dowody osobiste, czy prawa jazdy są tylko tzw. pointerami, wskazują miejsce, gdzie można znaleźć informację o posiadaczu, a nie wskazują samego posiadacza. Konieczne jest powstanie instrumentu, który uwierzytelniałby osobę w Internecie, a prawdopodobnie taka sytuacja może mieć miejsce przez wprowadzenie kart wieloaplikacyjnych. Dowód osobisty czy prawo jazdy są, jak się okazuje, nie przydatne do e-gospodarki. Dane naniesione są w sposób wizualny, co w przypadku wykonywania transakcji w sposób elektroniczny jest bezużyteczne i nie powoduje uwierzytelnienia. Podanie numeru takiej karty jest niewystarczającym rozwiązaniem. Docelowo wskazane są w systemach e- gospodarki dokumenty, w których zapisano informacje, które są w stanie w sposób dynamiczny uwierzytelniać posiadacza karty. Informacje takie są na bieżąco generowane prze kartę do systemu. W Polsce cały czas brakuje takich kart, ale również brakuje infrastruktury do ich obsługi. Karty takie mogłyby być wydawane przez agendy rządowe jako dokumenty identyfikacyjne (i takie plany istnieją w Europie), albo wspólnie z różnymi przedsiębiorstwami po to, aby wytwarzać wspólną infrastrukturę. Aktualnie powstaje norma europejska 15/480 opisująca dokument identyfikacyjny, będący taką kartą i zawierający jednocześnie odpowiednie zalecenia odnośnie jego funkcjonowania. Tego typu karta (z zapisanym certyfikatem) została wprowadzona np. w Estonii, gdzie w 2005 roku Estończycy mogli już zagłosować przez Internet przy jej użyciu. Włosi zamierzają natomiast wprowadzić tego typu dokument tyle, że z zapisem laserowym danych biometrycznych. Podobnie jest w Wielkiej Brytanii, gdzie aktualnie rozpoczął się proces wdrażania dokumentów identyfikacyjnych. Proces ten ma trwać około 6 lat. Koszt wytworzenia koniecznej infrastruktury szacowany jest na około 100 USD na osobę. Jest to ogromny koszt, który zostanie pokryty przez państwo. W Polsce stworzenie odpowiedniej infrastruktury będzie również bardzo kosztowne, niewątpliwie państwo nie będzie w stanie ani samo, ani prawdopodobnie nawet przy pomocy banków sfinansować tego przedsięwzięcia. Zaangażowanie firm komercyjnych takich jak firmy telekomunikacyjne może okazać się zbawienne. Karty multiaplikacyjne i infrastruktura jest konieczna dla rozwoju e-gospodarki, tak więc należy zastanowić się nad projektem partycypacji w kosztach. Z całą pewnością wprowadzenie tych kart i zbudowanie odpowiedniej infrastruktury wymaga również z początku wprowadzenia jakichś systemów pilotażowych, być może w oparciu o doświadczenia Wielkiej Brytanii. Ciekawą informacją jest, że w Japonii jeden z telekomów wprowadził telefon, który okazał się przełomem w zakresie podejścia do uwierzytelniania się i identyfikacji w e- gospodarce. Telefon ten jest praktycznie rzecz biorąc terminalem, posiada czytnik odcisków palców, a w środku aparatu umieszczona jest karta, która to posiada certyfikat 8

9 wydany dla danego użytkownika. Karta ta posiada dodatkową aplikację płatniczą, posiada elektroniczną portmonetkę, a przez to, że telefon działa w środowisku on-line, daje możliwość dokonywania wszelkich transakcji bankowych, rezerwacji i zakupu biletów lotniczych itp. 7. Prezentacja Pana Krzysztofa Kuliga Partnera Innova Capital Sp. z o.o. pt: Rozwój e-commerce w sektorze finansowym z perspektywy inwestora kapitałowego Powszechnie wiadomo, że rozwój gospodarki elektronicznej (e-commerce) w bankowości zawsze wiąże się z dużymi nakładami na początku, jak również z wysokim ryzykiem, jednakże wynagradzane jest to przez możliwość wysokich zwrotów kapitału. Bankowość elektroniczna oraz rozwój technologii online`owych w celu dystrybucji i sprzedaży produktów finansowych postrzegane są jako przyszłościowe i warte inwestycji. Wobec przewidywanej konsolidacji na rynku europejskim, konieczne staje się budowanie silnych firm, które będą mogły być konkurencyjne wobec firm zagranicznych, szczególnie biorąc pod uwagę to, iż do 2010 Polska ma stać się uczestnikiem Single Euro Payment Area. Ważne dla rozwoju e gospodarki jest wprowadzenie odpowiednich systemów bezpieczeństwa, szczególnie mając na uwadze fakt, że Polska jest drugim krajem na świecie, w którym odnotowuje się najliczniejsze ataki na użytkowników Internetu. Odnotowuje się systematyczny rozwój outsourcingu. Około 60 % banków w UE przyznaje się do outsourcowania kilku funkcji, przy czym cały czas są to funkcje wspomagające, w szczególności kwestie związane z IT, z procesowaniem wszelkiego rodzaju aplikacji, transakcji elektronicznych itp. Prognozuje się dalszy silny wzrost w tej dziedzinie, gdyż outsourcing oznacza nie tylko obniżenie kosztów, lecz również ułatwienie dostępu do najnowszych technologii, dostęp do nowoczesnych rozwiązań dla klientów, ale to także zwiększona elastyczność czy też ułatwienie wprowadzania tak potrzebnych standardów. Potrzeba mocnego zaangażowania organizacji rządowych oraz zaufania publicznego w tworzenie norm prawnych umożliwiających i usprawniających funkcjonowanie e- gospodarki wydaje się być oczywista.. Prezes NFZ, Pan Jerzy Miller, wystąpił w czasie dyskusji do środowiska bankowego z ofertą współpracy i wykorzystania multiaplikacyjnej karty płatniczej w dziedzinie państwowej opieki medycznej. Panel trzeci pt: Strategia rozwoju systemu płatniczego i obrotu bezgotówkowego w Polsce. Pojawiły się odpowiedzi na następujące pytania: jak wykorzystać potencjał obrotu bezgotówkowego dla wzrostu gospodarczego oraz, jak gospodarka elektroniczna może pobudzać rozwój gospodarczy, jakie są zależności pomiędzy gospodarką elektroniczną a obrotem bezgotówkowym, jak te dwie sfery się przenikają, jak współpracują i jakie są kierunki rozwoju. 1. Prezentacja Pana Adama Tochmańskiego Dyrektora Departamentu Systemu Płatniczego w NBP pt: Strategia rozwoju systemu płatniczego i obrotu bezgotówkowego w Polsce Rola bankowych rozliczeń elektronicznych, jako najbardziej efektywnego źródła rozliczeń, zarówno NBP jak i innym bankom powinno w szczególności zależeć na ich rozwoju Departament Systemu Płatniczego Narodowego Banku Polskiego, przy współpracy ekspertów ze Związku Banków Polskich i Krajowej Izby Rozliczeniowej S.A., a więc 9

10 podmiotów najbardziej aktywnych w analizowaniu systemu płatniczego w Polsce, przygotował w 2005 r. dokument pt. Ewolucja polskiego systemu płatniczego na tle kierunków rozwoju systemu płatniczo-rozliczeniowego w Unii Europejskiej, który częściowo ma charakter dokumentu programowego i strategicznego. Dokument ten został przedstawiony na posiedzeniu Rady ds. Systemu Płatniczego, będącego organem opiniodawczo-doradczym Zarządu NBP, w grudniu 2005 r. i uzyskał jego aprobatę. Ponieważ w zamierzeniu dokument ten miałby być swoistym dokumentem programowym NBP w dziedzinie systemu płatniczego, założono jego przyjęcie przez Zarząd Narodowego Banku Polskiego i publikację, co jeszcze nie nastąpiło z uwagi na konieczność głównie dopracowania redakcyjnego. Pomiędzy klientami a bankami nadal przekazywanie zleceń odbywa się głównie w drodze papierowej. Oczywiście wiele banków zapewnia klientom dostęp do rachunku i do dokonywania płatności poprzez bankowość elektroniczną. Zwiększa się również znacząco z miesiąca na miesiąc liczba rachunków z dostępem przez kanały elektroniczne. Nadal jednak wyniki przemian nie mogą być uznane za wystarczające czy też zadowalające. Pozytywnie oceniono infrastrukturę rozliczeniową w Polsce, i to zarówno w odniesieniu do rozliczeń płatności w złotych, jak i od 2005 r. w euro (po powstaniu systemów SORBNET-EURO i EuroELIXIR oraz ich połączeniu z paneuropejskimi systemami TARGET i STEP2), jak również rozwiązania w zakresie standaryzacji (w szczególności powszechne wprowadzenie NRB) i nadzoru nad elementami systemu płatniczego (takimi jak systemy płatności czy systemy autoryzacji i rozliczeń). Jeżeli chodzi o słabości systemu, zwrócono uwagę przede wszystkim na jego niskie wykorzystanie w ogóle. W ramach obrotu bezgotówkowego zaobserwowano stosunkowo niskie wykorzystanie elektronicznych kanałów dokonywania płatności przez klientów banków. Badania wykazały niski wskaźnik liczby rachunków bankowych oraz niski poziomi ich wykorzystania przez klientów. Utrudnieniem jest przyzwyczajenie klientów do dokonywania płatności głównie w drodze zapłaty gotówką, stosunkowo niewielki poziom wykorzystania poleceń zapłaty oraz kart płatniczych w transakcjach bezgotówkowych, ale również istniejące bariery o charakterze prawnym lub zwyczajowym, wymuszające zapłatę gotówką, szczególnie w zakresie różnego rodzaju opłat dla władz lub instytucji lokalnych, stosunkowo niewielki udział płatności bezgotówkowych dokonywanych przez klientów w sposób elektroniczny. Wskazane zostały również cztery podstawowe wyzwania o charakterze zewnętrznym stojące przed polskim systemem płatniczym w najbliższych latach, a mianowicie: uruchomienie systemu TARGET2, wprowadzenie do prawa polskiego przepisów przygotowywanej obecnie dyrektywy o usługach płatniczych na rynku wewnętrznym, przygotowanie polskich banków i podmiotów infrastrukturalnych do standardów SEPA, przystąpienie Polski do strefy Euro. W dziedzinie wyzwań o charakterze wewnętrznym wskazana została m.in. konieczność zwiększenia efektywności i konkurencyjności usług płatniczych w polskich bankach (w stosunku do banków zagranicznych i innych podmiotów krajowych), co wiązać się będzie również ze zmianami w polityce opłat i prowizji za świadczenie ww. usług, jak również sprostanie znacznie zwiększonemu poziomowi wykorzystywania obrotu bezgotówkowego w Polsce, prognozowanemu przez wiele ośrodków jako jeden z najwyższych wskaźników w świecie. Propozycja strategicznego celu dla polskiego systemu płatniczego, jaką zdaniem Departamentu Systemu Płatniczego NBP i Rady ds. Systemu Płatniczego, mógłby być przyjęty na najbliższe lata oraz propozycje działań mających na celu osiągnięcie tego celu. Celem polskiego systemu płatniczego jest natomiast zapewnienie społeczeństwu powszechnych usług płatniczych na możliwie najwyższym poziomie, biorąc pod uwagę w 10

11 szczególności opłacalny ekonomicznie dostęp społeczeństwa do różnorodnych i nowoczesnych instrumentów płatniczych oraz efektywność, konkurencyjność i bezpieczeństwo rozliczających je krajowych systemów płatności, uwzględniając konieczne dostosowywanie polskiej infrastruktury płatniczej i zasad funkcjonowania systemu płatniczego do wymagań współpracy i integracji europejskiej. Osiągnięcie zakładanego celu strategicznego wymagałoby działań na wielu różnych płaszczyznach, związanych z szeroko rozumianym funkcjonowaniem systemu płatniczego. Podstawowym takim działaniem powinna być stała poprawa efektywności i bezpieczeństwa krajowej infrastruktury płatniczej, w szczególności systemów płatności, które powinny rozliczać kierowane do nich płatności szybko i konkurencyjnie w stosunku do systemów paneuropejskich oraz umożliwiać rozliczanie każdego rodzaju paneuropejskiego instrumentu płatniczego. Do pozostałych działań należą w szczególności znaczne zwiększenie zakresu obrotu bezgotówkowego, przede wszystkim poprzez: poszerzenie bazy podmiotów korzystających zarówno z usług banków w ogóle, jak i z bankowości elektronicznej jako podstawowej drogi dokonywania płatności bezgotówkowych, stworzenie zachęt do dokonywania płatności masowych poprzez rachunki bankowe, likwidację barier prawnych dla dokonywania płatności bezgotówkowych, akcję edukacyjną i promocyjną w zakresie obrotu bezgotówkowego Konieczne jest również zapewnienie konsumentom dostępu do szerokiej gamy instrumentów płatniczych i usług, w tym w obrocie transgranicznym. Pożądane są także działania związane z rynkiem kart płatniczych, rozpatrywane w trzech płaszczyznach: wydawców kart, agentów rozliczeniowych i posiadaczy omawianego instrumentu płatniczego. W odniesieniu do wydawców chodziłoby tu głównie o jak najszybsze wprowadzenie kart mikroprocesorowych, co jest przede wszystkim uzasadnione względami poprawy bezpieczeństwa użytkowników kart płatniczych, jak również jest zgodne z proponowanymi rozwiązaniami w ramach SEPA (standard EMV) oraz dalsze obniżanie opłaty interchange, co z jednej strony może przyczynić się przejściowo do spadku dochodów banków z tego tytułu, z drugiej jednak może doprowadzić do wzrostu obrotu bezgotówkowego i zainteresowania akceptantów tą formą rozliczeń, co z kolei prowadzić powinno przychodów dłuższym terminie do zwiększenia przychodów z racji skali obrotów. W odniesieniu do agentów rozliczeniowych chodzi o dostosowanie ich działalności do wymagań wynikających z dyrektywy o usługach płatniczych na rynku wewnętrznym (New Legal Framework), a ponadto istnieje możliwość pojawienia się na rynku krajowym agentów rozliczeniowych z zagranicy. Polska znajduje się w granicach wspólnego rynku europejskiego, na którym działalność konkurencyjna niesprzeczna z prawem danego kraju, jest normą i nie powinna być ograniczana. Najważniejszą kwestią jest w tym przypadku zapewnienie równości podmiotów wobec prawa, tzn. przestrzeganie zasady funkcjonowania takich podmiotów w jednolitych ramach prawnych z podmiotami krajowymi. W odniesieniu do posiadaczy kart płatniczych, należy podjąć intensywne działania promocyjne zachęcające konsumentów do zmiany ich zachowań dotyczących używania kart płatniczych (większość obecnych transakcji to wypłata gotówki, a nie dokonywanie płatności). Same działania ze strony wydawców kart będą z oczywistych powodów niewystarczające, jeżeli w ślad za tym użytkownicy kart nie zyskają możliwości ich używania w znacznie większym zakresie niż jest to w chwili obecnej Dalsze postulowane działania to kontynuowanie i usprawnianie działań nadzorczych nad różnymi elementami systemu płatniczego, w tym rozwiązanie problemu nadzoru nad pośrednikami rozliczeniowymi, aktywny udział i bieżące śledzenie prac nad projektem 11

12 dyrektywy o usługach płatniczych na rynku wewnętrznym (New Legal Framework) oraz wprowadzenie do prawa polskiego odpowiednich do rozwiązań europejskich przepisów prawnych, podjęcie działań mających na celu osiągnięcie przez polski sektor bankowy standardów SEPA., a wreszcie i kontynuowanie prac związanych z uczestnictwem w systemie TARGET2. Osiągnięcie ww. celu strategicznego poprzez realizację powyższych działań wymaga współpracy między różnymi podmiotami zaangażowanymi w obszarze systemu płatniczego. Właściwym forum dla koordynacji takiej współpracy wydaje się Rada ds. Systemu Płatniczego przy Zarządzie Narodowego Banku Polskiego, skupiająca grono przedstawicieli kierownictw zarówno instytucji publicznych (NBP, Ministerstwo Finansów, KPWiG), samorządu gospodarczego (ZBP), banków oraz innych instytucji zaangażowanych aktywnie w dziedzinie systemu płatniczego (KIR S.A., KDPW S.A., POLCARD S.A., Poczta Polska). Dla realizacji niektórych działań konieczne będą jednak i inne instytucje oraz gremia, w tym zwłaszcza instytucje rządowe w przypadku działań o charakterze prawnym lub odnoszących się do organów administracji publicznej 2. Prezentacja Pani Małgorzaty O Shaughnessy Prezes VISA Europe pt: Strategia rozwoju systemu VISA w Polsce Gotówka ma liczne wady (takie jak kosztowność, sprzyjanie szarej strefie, nieproduktywność, sprzyjanie korupcji etc.) i dlatego należy przeciwstawiać jej płatności kartami płatniczymi, które są najbardziej korzystną alternatywą dla pieniądza gotówkowego. Faktem jest, iż karty przynoszą korzyści wszystkim uczestnikom obrotu - konsumentom( dają wygodę, wolność i bezpieczeństwo), detalistom (zwiększają sprzedaż, poprawiają jakość obsługi klienta), czy wreszcie bankom (pomagają w gromadzeniu depozytów - jednego z głównych i najtańszych źródeł funduszy potrzebnych na kredytowanie). Karty są ważnym czynnikiem rozwoju, sprzyjają tzw. ubankowieniu społeczeństwa, stymulują postęp technologiczny, pomagają w ściąganiu depozytów z rynku, redukują koszty transakcji, a wreszcie pomagają redukcji szarej strefy. Badania, zarówno na świecie (Raport The Impact of Electronic Payments on Economic Growth międzynarodowego instytutu Global Insight), jak i w Polsce (Badanie zespołu polskich ekonomistów pod kierunkiem Janusza Jankowiaka, byłego Głównego Ekonomisty BRE Banku), pokazały znaczący wpływ transakcji elektronicznych kartami zarówno na wzrost konsumpcji i oszczędności, przekładający się na wzrost inwestycji i prowadzący w efekcie do wzrostu PKB. W wielu krajach prowadzone są prace nad tzw. rządową kartą zaopatrzeniową. Karta taka została wprowadzona w Wielkiej Brytanii około 7 lat temu. Efektem okazały się oszczędności w wysokości około 170 mln GBP i około 1 mld GBP obrotów na tę kartę. Istnieją plany wdrożenia nowych technologii: kart bezstykowych dla transakcji o niskiej wartości i dużych wolumenach, ale również mobile commerce, transakcji z użyciem telefonu, laptopa, a z nowych pomysłów transfer z karty na kartę (od konsumenta do konsumenta). W Polsce wprowadzono nową usługę Cashback (dającą możliwość wypłaty niewielkich kwot gotówki przy wykonaniu transakcji kartą debetową) oraz zintensyfikowano działania umożliwiające użycie kart debetowych dla transakcji w Internecie. Wystosowano apel do Regulatora o nieprzeregulowanie rynku. Prawo jest fundamentem i jest absolutnie konieczne, ale prawo może również, jak wykazują głosy środowiska, stanowić istotną barierę w rozwoju gospodarki czy rynku. 3. Prezentacja Pani Katarzyny Zubrzyckiej Dyrektor Marketingu w firmie Polcard S.A. pt: Strategia rozwoju systemu płatniczego w Polsce 12

13 Charakterystyka krajowego rynku z punktu widzenia największego w Polsce agenta rozliczeniowego i procesora transakcji. Zauważalne są pozytywne przemiany i w zasadzie szybki wzrost na rynku kartowym, lecz mimo wszystko wiele można i trzeba jeszcze zrobić, aby osiągnąć pożądany efekt. Podkreślić należy z całą dobitnością konieczność walki z gotówką. Rynek polski cały czas jest rynkiem za małym dla dużych inwestorów. Należy kreować rynek w sposób przemyślany i odpowiedzialny, starać się dotrzeć do nowych segmentów, promować, edukować, stawiać na innowacyjność, nowe technologie, uczyć się, jak wykorzystywać możliwości, które da nam SEPA, gdyż to właśnie są szanse rozwoju. Ten rynek rzeczywiście ma potencjał, ważne jest, aby umieć wykorzystać te możliwości. 4. Prezentacja Pana Tadeusza Ołdakowskiego Prezesa KIR S.A. pt: Platforma elektronicznego obrotu bezgotówkowego Działania Izby, które wspomagają elektroniczny obrót bezgotówkowy, to m.in. działania w zakresie podpisu elektronicznego (KIR jest wydawcą certyfikatów, wykorzystuje podpis elektroniczny od 1994 roku, co plasuje go wśród światowych liderów w tej materii), aktywny udział w tworzeniu i wdrażaniu standardu numeru rachunku bankowego NRB, udział w pracach standaryzacyjnych (formularze standardowe, słowa kodowe, formaty komunikatów rozliczeniowych),program usprawniania masowych płatności, a w zakresie usług wspomagających rozliczenia: usługi odczytu optycznego dokumentów płatniczych (IMBIR i emir), archiwizacja elektroniczna. Strategiczne cele i działania KIR S.A. ustalone przez Radę Nadzorczą KIR we wrześniu 2005 roku, tj. dalsze usprawnianie usług rozliczeniowych (w złotych i w euro), w szczególności w zakresie polecenia zapłaty i innych masowych płatności, poszerzenie sprzedaży usług certyfikacyjnych (jako zasadniczego elementu pozwalającego na bezpieczną wymianę informacji w formie elektronicznej), budowa systemu przekazywania elektronicznych faktur poprzez system rozliczeniowy i powiązania z płatnościami, system rachunki realizacja EBPP - elektroniczna prezentacja i płatności rachunków PayByNet. W dyskusji, która rozwinęła się na zakończenie tego panelu padły glosy na temat numeru rachunku bankowego wobec pojawiających się propozycji, aby był to jedyny identyfikator podmiotu w obrocie. Pojawiły się obawy i zastrzeżenia co do elektronizacji. Podkreślono konieczność wprowadzenia bardzo inteligentnych systemów, które chroniłyby przed pomyłkami dając duży stopień bezpieczeństwa. Wskazano również korzyści z użycia aliansów kont jako alternatywy długich ciągów cyfr w rachunku bankowym. Głos w dyskusji zabrał także Pan Andrzej Góralczyk, doradca zarządzania, rozwijający m.in. portal dyrekcja.pl. Przedstawił przyczyny braku rozwoju gospodarki z punktu widzenia przedsiębiorcy. Wyraził pogląd, iż niewiarygodne są hasła o zmniejszeniu kosztów, zwiększeniu produktywności. Konieczne jest kooperacja, nie wolno rozdrabniać pomysłów i działań. Konieczne jest również myślenie integralne. Im większa liczba systemów tym więcej czasu potrzeba na ich obsługę. To zaś kosztuje coraz więcej. Transakcje pochłaniają średnio coraz więcej czasu. Zwrócił również uwagę na wzrost kosztów obsługi rachunku bankowego. Myślenie systemowe i współpraca są podstawą, pytanie tylko czy instytucje działające na rynku naprawdę chcą współpracować? Czy nie ma konkurencji? Dlaczego telekomy nie chcą podzielić się swoją działką? W odpowiedzi prowadzący panel dr Remigiusz Kaszubski Dyrektor w ZBP, oświadczył, iż udaje się jednakowoż współpracować, co ilustrują przykłady Rady Wydawców Kart 13

14 Bankowych, w której uczestniczą banki, które wydają karty i silnie przy tym konkurują ze sobą, innym przykładem może być Rada Bankowości Elektronicznej czy też Forum Technologii Bankowych, gdzie z kolei współpracują banki i firmy technologiczne. Występuje również, wbrew opiniom wielu osób, współpraca banków z firmami telekomunikacyjnymi, czego przykład stanowi Koalicja na Rzecz Polecenia Zapłaty. Możliwy jest więc konsensus w biznesie, ale przy jednoczesnym ścisłym zaznaczeniu kwestii wspólnych, i pozostawieniu kwestii konkurencyjnych z boku. Panel czwarty pt: Informacja zasobem strategicznym dla rozwoju działalności gospodarczej i sprawności administracji 1. Prezentacja Pana Marka Kulawczyka Naczelnika Wydziału Departamentu CORS Ministerstwa Sprawiedliwości pt: Rozwój sądowych systemów informatycznych zarządzanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości Plan informatyzacji sądów gospodarczych na lata swymi założeniami obejmuje: zinformatyzowanie 125 wydziałów gospodarczych sądów powszechnych, prowadzenie repertorium w postaci elektronicznej, wprowadzenie systemu informatycznego wspomagającego prace wydziałów, w tym zintegrowanie komputerowego protokołowania rozpraw z repertorium elektronicznym, korzystanie z zasobów KRS, rejestru zastawów i Nowej Księgi Wieczystej, korzystanie z zasobów rejestrów państwowych (PESEL, REGON). Działania te mają przynieść szereg korzyści, które odczują zarówno pracownicy sądów, jak i petenci, będzie to m.in. skrócenie czasu toku postępowania poprzez: usprawnienie i usystematyzowanie pracy sekretariatów, ujednolicenie postępowania wydziałów w skali kraju, znaczne polepszenie jakości w zakresie udzielania informacji stronom, zwiększenie nadzoru nad obiegiem akt wewnątrz wydziału, usprawnienie pracy przewodniczących poprzez dekretowanie spraw, tworzenie wokand, generowanie zestawień statystycznych. Powstała cenna inicjatywa utworzenia portalu internetowego, który miałby być odpowiedzią na palącą potrzebę dostępu do informacji. Ale taki portal byłby nie tylko sposobem prezentacji wszelkich niezbędnych informacji związanych z funkcjonowaniem sądów, czy wydziałami, lecz również zawierałby: możliwość elektronicznego składania wniosków do wydziałów KRS, Rejestru Zastawów oraz uzyskiwania drogą elektroniczną informacji zwrotnych, uzyskiwanie drogą elektroniczną odpisów z Centralnej Informacji, możliwość przeglądania podmiotów wpisanych do KRS, możliwość przeglądania wykazu niektórych dokumentów składanych przez spółki do sądu (takie jak umowy spółki, sprawozdania finansowe itd.), udostępnianie w postaci elektronicznej dokumentów przedsiębiorców. Powstanie takiego portalu, zapewniającego szybki dostęp do tak ważnych informacji, przyczyniłoby się m.in. do zwiększenia jawności i przejrzystości obrotu. Ponadto znacznie przyspieszyłoby proces uzyskiwania tych informacji oraz koszty. Podjęta została także inicjatywa utworzenia Elektronicznego Katalogu Dokumentów (Przedsiębiorców), który powstanie w wyniku realizacji I Dyrektywy Rady Europy (68/151/EWG). Elektroniczny katalog będzie mieścił: statuty i umowy spółek, ich zmiany oraz teksty jednolite, sprawozdania finansowe, sprawozdania z działalności i inne istotne dokumenty. Prelegent przedstawił także wyniki interesującego badania rynku, przeprowadzonego u schyłku ubiegłego roku przez Ministerstwo Sprawiedliwości, którego jednym z celów było określenie tendencji na lata 2007 i 2008 składania przez przedsiębiorców dokumentów w wersji elektronicznej do wydziałów KRS. W ramach prac zbadano miedzy innymi potencjalną zdolność podmiotów do składania dokumentów w formie 14

15 elektronicznej w roku 2007 i 2008, dostępność podmiotów do Internetu w roku 2007 oraz dostęp podmiotów do infrastruktury bezpiecznego podpisu elektronicznego w roku Wyniki nie były zaskakujące i wykazały, iż zdecydowana większość polskich przedsiębiorców posiada dostęp do Internetu. Ponad 75% wyraża możliwość, gotowość i chęć do składania dokumentów drogą elektroniczną, nie mniej jednak szacuje się, że do 2007r. tylko około 30 % podmiotów będzie posiadało możliwość dokonania czynności z użyciem bezpiecznego podpisu elektronicznego. 2. Prezentacja Pana Krzysztofa Markowskiego Prezesa BIK S.A. pt: Informacja strategicznym zasobem dla rozwoju działalności gospodarczej Znaczenie informacji w procesie kredytowania. BIK jest instytucją powołaną przez banki przy Związku Banków Polskich. Jest to instytucja spełniająca rolę służebną, wspierającą działalność kredytową banków. Informacja gospodarcza jest podstawą oceny zdolności kredytowej, a istnienie swoistej asymetrii w dostępie do informacji i fakt, iż klient ma faktycznie przewagę w tej mierze nad bankiem, jest negatywnym zjawiskiem, będącym jedną z przyczyn niepowodzeń w procesie kredytowania i powoduje nieefektywną alokację kredytu Bez rozwiniętego rynku wymiany informacji możliwości pełnej weryfikacji danych są ograniczone. Tworzenie rejestrów czy biur kredytowych oraz dostęp do publicznych baz danych są jednymi ze sposobów ograniczania asymetrii informacji. Raport Banku Światowego Doing Business 2004 przedstawia korzyści i wymiar znaczenia informacji dla gospodarki. Ułatwiając bowiem wymianę informacji biura kredytowe w konsekwencji umożliwiają właściwą wycenę kredytu, zmniejszają koszty badania sytuacji potencjalnego dłużnika, dodatkowo motywują pożyczkobiorców do spłaty długu, stwarzają możliwości oferowania niższych stóp procentowych dobrym klientom i w końcu przyczyniają się do zmniejszenia różnic pomiędzy oprocentowaniem kredytów i depozytów. Z analiz Banku Światowego wynika, iż najlepsze skutki można osiągnąć, gdy systemy wymiany informacji nie podlegają zbyt wielu ograniczeniom. Najlepsze rezultaty daje wolny nieskrępowany przepływ informacji. Najlepsze efekty osiąga się w tych krajach, w których istnieje możliwość gromadzenia i udostępniania zarówno danych pozytywnych, jak i negatywnych (bieżących i historycznych). Symulacje przeprowadzone dla krajów europejskich pokazują, że przejście od całkowitego braku wymiany informacji do wymiany jedynie danymi negatywnymi a następnie do wymiany informacjami tak pozytywnymi, jak i negatywnymi powoduje istotny spadek liczby złych kredytów. Przepływ informacji prowadzi do zmniejszenia odsetkek niewypłacalnych dłużników oraz czasu przetwarzania wniosków i kosztów (o ponad 25% lub więcej). Warunkiem optymalnej wymiany informacji jest istnienie prawa umożliwiającego gromadzenie i wymianę informacji. Musi również istnieć wśród uczestników obrotu wola wymiany informacji, świadomość korzyści oraz rzecz jasna uzgodnienie standardu, zakresu danych. Podstawą są uwarunkowania prawne, ponieważ oczywiste jest, że jeżeli prawo nie będzie sprzyjało systemowi wymiany informacji, to system taki się nie rozwinie, a jeśli nawet rozwinie się to nie będzie funkcjonował w sposób pożądany i należyty. Niezbędne są zmiany w prawie, takie, aby dostęp do informacji był efektywny, aby można było wspierać rzetelnych uczestników obrotu, a identyfikować i eliminować tych nieuczciwych. Ustawa o ochronie danych osobowych wpływa na brak równowagi, stanowi poważną zaporę w tej materii. Rodzi się konflikt, czy prymat przyznać ochronie danych osobowych, czy też bezpieczeństwu i rozwojowi gospodarki? Wśród usług, które oferuje BIK znajdują się m.in. raporty (kredytowy, monitorujący, BIKSco), raporty aktywności użytkowników, raporty konsumenckie, analizy ilościowe i 15

16 jakościowe, rozwiązania dostępowe, korekty danych etc. BIK, postulując konieczne dalsze zmiany, chce rozszerzać swoje usługi. BIK to instytucja zarządzająca informacją o kliencie i praktycznie oznacza wiarygodność klienta wobec banku, przez to łatwy dostęp do kredytów, tak ważny dla przedsiębiorstw, oznacza rzetelność, pomaga budować gospodarkę i sprzyja rozwojowi. 3. Prezentacja Pana Michała Machlejda Prezesa InfoMonitor BIG S.A. pt: Budujemy rynek przejrzystego obrotu gospodarczego InfoMonitor jest nową inicjatywą, która służy budowaniu i kreowaniu bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorców poprzez udostępnianie strategicznych informacji niezbędnych dla bezpiecznego rozwoju działalności gospodarczej. De facto jest to działalność polegająca na udostępnianiu elektronicznej platformy wymiany informacji gospodarczych dotyczących wiarygodności płatniczej konsumentów i przedsiębiorców. Korzyści wynikające z posiadania i wykorzystywania informacji gospodarczej można podzielić na dwie kategorie: korzyści o charakterze prewencyjnym (ochrona przed niesolidnymi kontrahentami, możliwość zmniejszenia strat, rezerw celowych) oraz korzyści o charakterze windykacyjnym (jest to pośrednio forma odzyskiwania zaległych należności ale również swoisty rodzaj zmniejszenia kosztów windykacji, kosztów utrzymania płynności). Oferowane są dwa rodzaje produktów, a mianowicie produkty wspomagające bezpieczeństwo biznesowe oraz produkty budujące pozytywny wizerunek przedsiębiorcy. Są to raporty o przedsiębiorcy, o konsumencie, o dokumencie, monitorowanie, raport o sobie etc. Przykładem współpracy sektora bankowego i poza bankowego jest właśnie InfoMonitor i jego działalność. Mianowicie między BIK S.A a BIG S.A. zachodzi ścisły związek, jest wzajemna wymiana informacji, sektor bankowy poprzez BIK ma dostęp do danych InfoMonitora i odwrotnie. Trzeci partner, którym jest ZBP dysponuje bazą MIG BR zawierającą informacje o konsumentach jak i przedsiębiorcach Elektroniczne formy wymiany informacji, sposób w jaki odbywa się taka operacje, są ważne, ale najistotniejsze jest to, że od momentu złożenia zapytania do momentu uzyskania odpowiedzi mija zaledwie kilka sekund. Niesie to za sobą zupełnie nieocenione korzyści i cały czas wydaje się rewolucyjnym osiągnięciem Istnieje potrzeba pewnych zmian dotyczących zakresu informacji gospodarczej. Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczej wymaga szybkich i dosyć zdecydowanych korekt. Powinno się dążyć do deregulacji zasad obrotu informacją gospodarczą, wskazane jest rozszerzenie katalogu podmiotów i tytułów zobowiązań możliwych do przekazywania, istnieje również potrzeba rozszerzenia usług BIG. Konieczne wydaje się również doprecyzowanie zasad wymiany informacji gospodarczych pomiędzy sektorem bankowym a pozostałymi sektorami gospodarki, gdyż jest to bardzo istotny i konfliktogenny czynnik. Pojawić się tu mogą również kwestie konfliktu wymiany informacji gospodarczej z tajemnicą bankową i wspomnianą już ustawą o ochronie danych osobowych. Panel piąty pt: Rozwiązywania prawne dotyczące wykorzystania gospodarki elektronicznej w systemie finansowym - możliwości i bariery rozwoju, pożądane zmiany. 1. Prezentacja Pana Mecenasa Marcina Maruty - Partnera Kancelarii Kuczek, Maruta i Wspólnicy pt: Między bitami a kodeksami jak prawo radzi sobie z e-gospodarką? 16

17 Problemy prawne wyłaniają się na tle inwazji instrumentów elektronicznych, które są instrumentami niekiedy stricte prawnymi, tu m.in. kwestie kontrowersyjnego podpisu elektronicznego, czy też e-faktury. Problematyczna stała się również ochrona konsumenta. Problem stanowi także fakt, iż brak jest doktryny, orzecznictwa i ustalonych zwyczajów w gospodarce elektronicznej. Problemem są także trudności procesowe spowodowane np. upowszechnieniem Internetu, w sytuacji przykładowo gdy dowody przybierają postać nie tradycyjnego dokumentu, a e- maila. Niekiedy problem polega wreszcie na braku przepisów, niekiedy chodzi o brak umiejętności dostosowania istniejących rozwiązań do nowych sytuacji, czy brak po prostu elastyczności. Podstawowy instrument prawny, czyli Kodeks cywilny, radzi sobie, wbrew pozorom, całkiem dobrze. Okazuje się, że jest właśnie w miarę elastyczny, realizuje nowoczesne wymogi, rozszerza się ochrona konsumenta, zawiera przepisy odnośnie elektronicznych oświadczeń woli itp. Gorzej sytuacja przedstawia się na gruncie prawa karnego, gdzie widoczny jest brak odpowiednich przepisów i fakt, że bezpieczeństwo nie jest chronione w wystarczający sposób. Ciekawym spostrzeżeniem jest, że z jednej strony mamy dobre systemy prawne bez rozwiązań biznesowych, a z drugiej strony są świetne rozwiązania biznesowe bez rozwiązań prawnych (typu np. do tej pory nie uregulowany handel domenami). E-faktura jest w zasadzie przejawem dyskryminacji obrotu elektronicznego. Pomijając wszystko inne istnieją faktyczne i przyziemne problemy typu zwykły brak wiedzy. Prawnicy nie wiedzą jak rozwiązać problemy podatkowe, transgraniczne w Internecie, mało tego, nie wiadomo nawet co to jest dokładnie Internet. Część barier to bariery polityczne czy finansowe, np. brak elektronicznego dostępu do KRS. Przepisy są w miarę liberalne, a główny problem to jak się obronić przed ewentualnymi roszczeniami. Generalnie Prawo jest instrumentem służebnym, ma otwierać nowe drogi, wskazywać, uelastyczniać. Wydaje się, że środowisko biznesowe powinno lobbować (lobować w dobrym tego słowa znaczeniu), pokazywać, gdzie z perspektywy e-gospodarki konieczne są zmiany dla poprawy obecnej sytuacji. Pojawia się także od niedawna coraz szerzej zarysowany aspekt międzynarodowy, konieczne wydaje się więc wzmocnienie roli prawa karnego. Wiele problemów przysparzają i z całą pewnością będą przysparzać w przyszłości zagadnienia prawne, związane z problemami stricte technicznymi, czy też nowe technologie. 2. Prezentacja Pana Remigiusza Kaszubskiego Dyrektora z ZBP pt: Czy prawo pozwala wykorzystywać narzędzia gospodarki elektronicznej w bankach? Istnieje konieczność woli tworzenia dobrego prawa, które będzie uwzględniać i regulować ryzyko. Prawo powinno ograniczać ryzyko. Edukacja jest podstawowym elementem korzystania z GE i tworzenia właściwego prawa. Rozwiązania prawne regulujące rynek kapitałowy i bankowy w Polsce są dobre. Prawo bankowe, jest liberalne, nie szkodzi podmiotom, ani operacjom wykonywanym w obrocie. A co za tym idzie, jeżeli nie szkodzi, to może pomóc. Istnieją kwestie budzące spory czy dylematy, jak np. outsourcing ( który, nota bene w rzeczywistości wcale nie przysparza aż tylu problemów), czy podpis elektroniczny. Problemy rynku, blokady czy bariery rozwoju, to często wcale nie problemy prawne. 17

18 Dla zmian w wielu przypadkach nie jest konieczna ingerencja ustawodawcy, gdyż są to problemy innej natury - problemy woli, świadomości, edukacji etc. Prawdziwym problemem jest przewidywalność prawa, te wspominane już wcześniej szybkie i częste zmiany prawa, które podnoszą koszty funkcjonowania wdrożonych rozwiązań technologicznych i utrudniają proces racjonalnego wdrażania rozwiązań we właściwym czasie. 3. Prezentacja Pana Zbigniewa Golca Dyrektora Departamentu Należności w PTC Sp. z o.o. pt: Polecenie zapłaty i e-faktura. Jednym z problemów e-gospodarki jest to, że usługi elektroniczne nie są powszechne, mimo tego, że przy ich wykorzystaniu można zaoszczędzić czas i pieniądze. Funkcjonowanie dobrego prawa, jak wiadomo, jest istotne i stanowi fundament dla poprawnego zbudowania takiego instrumentu. Potrzebne są również odpowiednie systemy do rozliczeń. W przypadku polecenia zapłaty istnieją dobre regulacje, dobre systemy, a mimo to brak jest klientów chętnych do skorzystania z tej usługi. Dlaczego? Dynamika wzrostu jest co prawda coraz większa, ale nadal daleko do powszechności, która jest dezyderatem. Konieczna jest promocja, klient musi usłyszeć o nowej usłudze, zrozumieć jej sens i korzyści z niej płynące. W dalszym ciągu istnieją jeszcze bariery, które ograniczają jej rozwój. Tak jest pomimo wielu podjętych wspólnie działań i inicjatyw, głównie wśród firm i instytucji zrzeszonych z inspiracji ZBP w Koalicji na rzecz Polecenia Zapłaty. Firmy i instytucje zrzeszone w koalicji zainwestowały własne środki w kampanie informacyjne, aby przyczynić się do upowszechnienia tej usługi finansowej. Aktywność tych firm i instytucji przyczyniła się do poprawy wizerunku Polecenia zapłaty na rynku oraz znacznie przyspieszyła jej rozwój. Do tego, aby ta forma rozliczeń stała się jeszcze bardziej popularna i powszechna konieczne jest eliminowanie kolejnych barier, które to ograniczają. E-faktura regulowana jest przede wszystkim przez zbyt restrykcyjne prawo, f-ry papierowej nie musimy podpisywać, jednak elektroniczną trzeba i to podpisem z certyfikatem czego wiele osób nie rozumie, do implementacji e-faktury konieczne są systemy, które muszę spełniać wymogi prawa. Oczekiwania klientów by móc korzystać z e-faktury możliwość uzyskania dostępu i posiadania e-faktury. Fakturę się otrzymuje jest wiele możliwości które nam ułatwią jej otrzymanie. Podstawową korzyścią e-faktury jest brak jakiejkolwiek aktywności, łatwa dostępność, wiele możliwości zapłaty telefon komórkowy, . Formalności dotyczące możliwości korzystania z e-faktury: zgoda na papierze oraz posiadanie elektronicznego podpisu z kwalifikowanym certyfikatem. Po wystąpieniu ostatniego z prelegentów rozpoczęła się dyskusja. Głos zabrał pan Antoni Hanusik Przewodniczący Rady Bankowości Elektronicznej. Poruszył zasadę niezaprzeczalności transakcji, poczynań potwierdzonych podpisem elektronicznym. Odpowiedział Pan Mecenas M.Maruta - system ma być bezpieczny, banki muszą budować system profesjonalnie i udowodnić o swej racji przed sądem. Głos zabrał również Pan J.Biskupski. Omówił skomplikowaną procedurę oceniania przez sąd niezaprzeczalności transakcji. Podpis elektroniczny z elementami biometryki ma znacznie większą jakość niż podpis odręczny. Następnie głos zabrał Pan Tymowski - Wiceprezes KIR S.A., który poruszył kwestię e- faktury. 18

19 Po dyskusji I Część Kongresu Gospodarki Elektronicznej zakończył przemówieniem Pan Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich i główny inicjator I KGE. Kongres okazał się sukcesem, ponieważ pokazał, jakie istnieją możliwości, jakie są propozycje działań i w jakich ramach mogą one być podejmowane. Sukces polega również na stworzeniu pewnych nieformalnych ram współpracy, zarówno w sferze prywatnej, komercyjnej, jak również pomiędzy filarem rządowym a sektorem bankowym. Obecni na Kongresie Ministrowie i przedstawiciele Rządu wyrazili chęć udziału w spotkaniach Krajowej Rady Gospodarki Elektronicznej, które organizowane będą cyklicznie przez ZBP. Pan Prezes poinformował również, że ZBP i NBP przygotowuje się do przeprowadzenia badań dotyczących GE. Wkrótce zostaną rozpoczęte negocjacje, konsultacje z przedstawicielami Rządu RP, z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych oraz z Narodowym Funduszem Zdrowia. Kongres pokazał wyraźnie, iż istnieje wiele planów i strategii, które czekają tylko na realizację i właściwe wdrożenie. Pan Pietraszkiewicz zaproponował również utworzenie wyspecjalizowanej grupy, zajmującej się na bieżąco gospodarką elektroniczną w Polsce, takiej, która mogłaby pomagać już w organizacji kolejnego Kongresu. Na zakończenie Pan Prezes podziękował Przewodniczącemu Forum Technologii Bankowych Panu Wiesławowi Wyszogrodzkiemu, Panu Krzysztofowi Rybińskiemu Wiceprezesowi NBP, który jest bardzo zaangażowany i wspiera rozwój GE w Polsce. Pan Prezes podziękował również Panu Bartoszowi Drabikowskiemu, który zasugerował poświęcenie I Kongresu Gospodarki Elektronicznej zagadnieniom rynku finansowego i wymiany informacji gospodarczej. Podziękowania zostały złożone również Panu Remigiuszowi Kaszubskiemu, Pani Martynie Kubiak i Panu Rafałowi Zalewskiemu oraz studentom z Kół Naukowych UW i SGH, wszystkim występującym i pomagającym w organizacji Kongresu. DALSZE DZIAŁANIA: Kontynuowanie prac Krajowej Rady Gospodarki Elektronicznej, w której działaniach powinni barć udział przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej, NBP i ZBP (RBE, FTB, RWKB, KAR). Zorganizowanie II KGE w 2007 roku. Propozycje tytułów: 1. Transakcje obrotu bezgotówkowego podstawą zredukowania kosztów funkcjonowania państwa. 2. Transakcje elektroniczne podstawą zwiększenia efektywności i konkurencyjności państwa. Sporządziła: Martyna Kubiak Zatwierdził: Remigiusz Kaszubski 19