Ziarnko ironii I szczyptę taktu. Gotowe danie ozdobić bukiecikiem małych uprzejmości I podawać je codziennie z pogodą ducha. Według proroctw Sybilli

Transkrypt

1 1 W NUMERZE M.IN. Przepis na cały rok Wziąć dwanaście miesięcy, Obmyć je dobrze do czysta Z goryczy, chciwości, pedanterii i lęku. Biorąc po jednej części pracy Do każdego dnia dodać Dwie części wesołości i humoru, Trzy kopiate łyżki optymizmu, Łyżeczkę tolerancji, Ziarnko ironii I szczyptę taktu. Gotowe danie ozdobić bukiecikiem małych uprzejmości I podawać je codziennie z pogodą ducha I filiżanką ożywczej herbaty 1 Catherina Elisabeth Goethe ( ) matka poety (z niemieckiego prze³o y³a Anna Stasiak) 12 Leki mamy najtańsze Urbi et orbi Nadto w numerze m.in.: ale to wcale nie wychodzi nam na zdrowie, gdyż aż 65 procent z nich (na rynku), to generyki (najwięcej w Europie). Zaś w lekach innowacyjnych pozostajemy w tyle (patrz tabele IMS z komentarzem mgr P. Jóźwiakowskiego prezesa Okręgowej Izby Aptekarskiej) Nasza okładka Według proroctw Sybilli koniec świata miał nastąpić w 1000 roku za sprawą smoka, zamkniętego w lochach Watykanu, zionącego ogniem. Gdy się to okazało ostatniego dnia 999 roku nieprawdą wybuchła nieokiełznana radość. Odtąd do dziś pogrążamy się w radosnych harcach karnawałowych Stanowisko ORL w sprawie nowego projektu recept i zachęta do podpisywania petycji protestacyjnej (8) Dylematy zdrowotne starzejącej się Europy przedstawia Andrzej J. Ryś dyr. Departamentu Systemów Zdrowotnych w Brukseli (17) Sylwetka jedynej lekarkiposłanki z Małopolski, dr Lidii Gądek (20) Trybunał w Strasburgu poddaje w wątpliwość niektóre aspekty art. 52 polskiego Kodeksu Etyki Lekarskiej (52) Krzyżówka świąteczna (81) Zima; fot. Krzysztof Zgłobicki

2 2 2 Szanowne Koleżanki i Koledzy! Z głębokim żalem przyjąłem wiadomość o śmierci Pani Profesor Janiny Sokołowskiej-Pituchowej. Niby nie była już aktywna w życiu publicznym, nie stawała za katedrą z kolejnym wykładem, ale przecież wciąż była o b e c n a. Bo to przecież Ona otwierała nam, na pierwszych latach studiów, drzwi wtajemniczenia do medycyny. Ona była pierwszym zwiastunem świata, w który wkraczamy na całe przyszłe życie zawodowe. Dlatego przykro i żal, że o d e s z ł a. Ale w sercach pozostanie. A na końcowych stronach tego wydania GGL znajdą Czytelnicy obszerne wspomnienie pióra Jurka Walochy i Jarka Zawilińskiego. Czytając, trudno nie zadumać się przez chwilę nad ścieżkami tego pracowitego życia. Przechodząc na grunt codzienności. W poprzednim numerze Galicyjskiej Gazety Lekarskiej p. Barbara Kaczkowska pisała, jak to się zaczęło, czyli o początku Izb Lekarskich w Polsce. Trudno przy okazji nie wspomnieć, że 60 lat temu się skończyło. Ustawą z grudnia 1951 zostały zniesione Izby lekarskie. Nie jest to powód do świętowania, ale zapomnieć o tym nie można. Przez 38 lat ( ) nas nie było. W końcu Samorząd Lekarski został odtworzony, choć niestety nie odzyskał swojej dawnej pozycji ani w państwie, ani wśród lekarzy. Dlaczego? To już temat na osobny długi artykuł, który być może kiedyś uda mi się popełnić. Dwa lata mijają 2 grudnia, kiedy to Sejm w nowej ustawie o Izbach lekarskich uznał obecne Izby Lekarskie za kontynuację tych przedwojennych, co pozwoliło nam odzyskać część utraconego majątku. Koło się zamknęło. Zakończyły się wybory parlamentarne. W parlamencie zasiadło kilkunastu lekarzy, w tym trzech z naszej Izby. Gratuluję serdecznie wyboru! Mam nadzieję, że będą mogli i chcieli zrobić coś dla środowiska, z którego się wywodzą. I że znając realia funkcjonowania ochrony zdrowia zdołają wpłynąć na zmianę kierunku, jaki nadali mu reformatorzy. Na początek proponuję znowelizować ustawę refundacyjną i zrezygnować z zapisów o karach umownych i zwrocie kosztów refundacji leków przepisanych pacjentom z nieważnym ubezpieczeniem zdrowotnym. W całej Polsce w roku ubiegłym przepisano 20 (słownie dwadzieścia) recept refundowanych dla pacjentów, którzy nie mieli do tego prawa! Czy dla takiej skali zjawiska warto pisać ustawę? Chyba, że chodzi tu o zastraszenie lekarzy. Już tego próbowano. Mam także nadzieję, że nowy minister zdrowia zamiast harców i pozornych reform zdoła i zechce, powoli a spokojnie, zaprowadzić porządek w funkcjonowaniu ochrony zdrowia. Oby też nowy Minister Zdrowia okazał się wreszcie człowiekiem rozsądnym i kompetentnym (choć to już trochę pachnie bajką). Ale tego Państwu i sobie życzę serdecznie z okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia. Życzę także (a może przede wszystkim) spokojnej, ciepłej atmosfery w domu, Świąt w gronie Rodziny i Przyjaciół, wesołej zabawy na Sylwestra. A na Nowy Rok tradycyjnie życzę Państwu, aby był On lepszy od wszystkich poprzednich, żeby zarówno w życiu osobistym jak i zawodowym mieli Państwo same sukcesy, aby omijały Was kłopoty, trudności i choroby. Jeszcze raz wszystkiego najlepszego! Jerzy Friediger

3 3 AKTUALNOŚCI Przyjmowanie materia³ów do n-ru zakoñczono 18 listopada Nowym ministrem zdrowia zosta³... Na tę informację musieliśmy poczekać do chwili wygłoszenia przez premiera długo oczeki wanego exposé i przedstawienia nowego rządu. Nie ma się co dziwić, bo wbrew opiniom Platfor my Obywatelskiej resort jest zabagniony i nikt nie kwapił się specjalnie do objęcia fotela ministra. Dowodem choćby zapowiedź nominacji Włady sława Kosiniaka Kamysza (PSL) na to stanowi sko i ucieczka wytrawnego polityka, jakim jest Waldemar Pawlak, od przyjęcia oferowanego prezentu. Ostatecznie skończyło się na Bartoszu Arłu kowiczu i chyba dobrze, bo zapisał się podczas prac komisji sejmowej do zbadania ustawy o grach hazardowych, jako polityk o sporej niezależności. Przy okazji przypomnijmy: rocznik 1971; pe diatra; nauczyciel akademicki w Pomorskiej Aka demii Medycznej w Szczecinie, wcześniej praco wał też etatowo w Pogotowiu oraz działał na rzecz dzieci (kawaler Orderu Uśmiechu). Poseł VI i VII kadencji z ramienia SLD, w maju 2011 (w sytu acji konfliktowej z G. Napieralskim) przeszedł do PO. W wyborach parlamentarnych do Sejmu jesienią 2011 uzyskał 101 tys. głosów (najwięcej w okręgu). Ustawa refundacyjna Trwa niekończący się atak środowisk medycz nych na zapisy ustawy o refundacji leków, która ma wejść w życie 1 stycznia 2012 roku. Faktycz nie, namnożenie nonsensów osiągnęło w niej wyjątkowe stężenie i podziwiać należy rząd, któ ry ze stoickim spokojem przygląda się, jak mar nuje się społeczna energia angażowana w po wstrzymanie biurokratycznych bzdur, które nie powinny w ogóle ujrzeć światła dziennego. W końcowej części Aktualności zamiesz czamy m.in. Stanowisko Okręgowej Rady Le karskiej w kwestii projektu kolejnego rozporzą dzenia MZ dot. wypisywania recept na leki re fundowane i zaproszenie do podpisywania pety cji protestacyjnej. Warto też poinformować, że 2 grudnia zbiera się w sprawie ustawy refunda cyjnej w Warszawie Naczelna Rada Lekarska. Na tomiast Naczelna Izba Aptekarska kieruje wnio sek do Trybunału Konstytucyjnego, o ile nam wia domo, z podobną myślą nosi się NRL. Nie wiem, czy to zabawne, ale rzućcie też Państwo okiem na następną informację. J. Paszkiewicz krytykuje E. Kopacz Bulwersujący wywiad ukazał się w Dzienni ku Gazecie Prawnej z 10/13 listopada. W dzień po powołaniu Ewy Kopacz na stanowisko Mar szałka Sejmu prezes Narodowego Funduszu Zdro wia Jacek Paszkiewicz poddał dość pryncypial nej krytyce byłą minister zdrowia. Chaos legisla cyjny, brak wykazów świadczeń, które będą kon traktowane w 2012 roku; nierealny ekonomicz nie wpis do koszyka świadczeń należnych wła ściwie wszystkiego; forsowanie ustawy refunda cyjnej wbrew lekarzom i aptekarzom (co oznacza m.in. poważny wzrost zatrudnienia w Funduszu, o ok. 100 osób oraz konieczność zakupu niezbęd nego oprogramowania); tworzenie zbędnej Agen cji Taryfikacji Świadczeń Medycznych, wobec ist niejącej już Agencji Oceny Technologii Medycz nych; nieprzygotowanie ustawy o dodatkowych ubezpieczeniach zdrowotnych, itp. itd. Niby wszystko jest w zgodzie z wolnościa sło wa, a jednak niezależnie od sympatii czy antypa tii wobec b. minister, coś nam źle pachnie. Obiecanki, cacanki Są już pierwsze informacje o zbawiennych skutkach transformacji szpitali publicznych w spółki samorządowe. Oto zaledwie 72 samo rządy skorzystały w ciągu trzech ostatnich lat z rządowej pomocy w spłacie części zadłużenia. I to wyłącznie w części wynikającej z zobowią zań publiczno prawnych. Resztę zadłużeń mają na siebie wziąć samorządy albo zamknąć szpita le. I oto tymczasem jedna trzecia z przekształco nych, poddana analizie przez Związek Powiatów, zamknęła miniony rok na minusie. Kolejne lekarstwo nie działa. Szpitale mają przeszło 10 mld długów. Przez jakie okulary rząd widzi te środki w samorządach, naciskając na przekształcenie SP ZOZ w spółki? Z sondażu Gazety Prawnej wynika, że około połowa szpi tali jest w poszczególnych województwach zadłu

4 4 4 AKTUALNOŚCI żona. Najczęściej jest to zresztą skutek splotu roz maitych zaszłości z przeszłości, niekoniecznie przez obecne dyrekcje zawinionych. W dodatku kontrakty są niedoszacowane, a limity przyjęć pacjentów nierealnie niskie. Tego zadłużenia po prostu nie da się przeło żyć do innej kieszeni. To jest nie ujmowany w budżecie państwa dług publiczny. Przykro to konstatować, ale może lepiej wiedzieć wcześniej niż czekać na grecki wariant. okazję do prezentacji najnowszych osiągnięć współczesnej chirurgii, promocji nowych technik operacyjnych, nowoczesnej farmakoterapii, jak również służył popularyzacji sprzętu i aparatury medycznej oraz utylitarnych systemów naucza nia, przekazywania informacji, a także rozwiązań legislacyjnych i organizacji ochrony zdrowia. Czas na onkologiê Średnia liczba wyleczeń chorób nowotworo wych w Europie sięga procent, w Polsce niestety to procent. Uzmysłówcie to Pań stwo sobie: cało wychodzi co trzeci pacjent. Najlepszym lekarstwem jest profilaktyka, czyli unikanie czynników ryzyka. Jak się okazuje aż 90% zachorowań powoduje nałóg palenia. I o ile mężczyźni w ostatnich latach generalnie wyha mowali, to kobiety weszły w fazę takiej zależno ści, w ramach której umierają na raka płuc czę ściej niż na raka piersi (!). Aktualnie mamy w Polsce 1174 onkologów, nakłady na zwalczanie chorób nowotworowych znacząco wzrosły, ale świadomość społeczna ko nieczności okresowych badań wciąż pozostaje dramatycznie niska. I choć zachorowań w Polsce, na tle europejskim, jest mniej, to śmiertelność z ich powodu należy do najwyższych. XV Kongres Europejskiego Towarzystwa Chirurgii listopada, Kraków W dniach listopada 2011 roku w Kra kowie odbył się XV Kongres Europejskiego To warzystwa Chirurgii (European Society of Sur gery ESS). Jego uroczyste otwarcie miało miej sce w czwartek 17 listopada, w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku Muzeum Narodowego w Su kiennicach, w godzinach wieczornych. Dalsze obrady toczyły się w Audytorium Maximum UJ. W obradach wzięło udział kilkuset najwybitniej szych przedstawicieli wszystkich dyscyplin chi rurgicznych z całej Europy i wielu wiodących ośrodków światowych. Myślą przewodnią obrad była jakość w chirurgii, jej aspekty etyczne, mo ralne i medyczne. Kongres stanowił także świetną fot. Anna Wojnar Prezydent European Society of Surgery (ESS) prof. Wojciech Nowak wręcza tytuł Członka Honorowego ESS prof. Hennin gowi Dralle z Niemiec. Na drugim planie prof. Jan Kulig oraz dr hab. Marcin Barczyński. Warto dodać, że Europejskie Towarzystwo Chirurgii (ESS) jest prestiżową organizacją sku piającą chirurgów z całej Europy. Stawia sobie ono za cel koordynowanie i wspieranie rozwoju chirurgii w aspekcie klinicznym i naukowo ba dawczym, a także promowanie największych osią gnięć tej dziedziny medycyny na świecie. Poprzed nie kongresy Towarzystwa odbyły się m.in. w Rzy mie, Londynie, Berlinie, Brukseli, Lizbonie, na Malcie, na Cyprze, w Wiedniu, Neapolu i Turynie. Przy okazji Kongresu odbył się pod auspicja mi European Exam in General & Visceral Surge ry organizowany po raz drugi europejski egzamin chirurgiczny (UEMS). Miała także miejsce wspól na sesja ESS z Europejskim Towarzystwem Chirurgów Endokrynologów oraz Europejskim Towarzystwem Chirurgów Onkologów. Wygło szone referaty dotyczyły współczesnych metod diagnostyki i leczenia guzów neuroendokrynnych z uwzględnieniem nowoczesnych małoinwazyj nych technik operacyjnych oraz współczesnych strategii terapii raka piersi, czerniaka skóry czy zaawansowanych nowotworów przewodu pokar mowego. Kongres stanowił znakomitą okazję do zapo znania się polskich chirurgów, reprezentujących

5 5 AKTUALNOŚCI 5 praktycznie wszystkie specjalności zabiegowe, z najnowszymi osiągnięciami chirurgii. Organi zatorem Kongresu był prof. Wojciech Nowak prezydent ESS wybrany na to stanowisko w Tu rynie, a zarazem prorektor UJ ds. Collegium Me dicum oraz kierownik III Katedry Chirurgii Ogól nej Wydziału Lekarskiego UJ. Doktorat Honoris Causa dla prof. Hansa Joachima Meyera 16 listopada w Auli Collegium Maius UJ od było się uroczyste posiedzenie Senatu uczelni, w trakcie którego prof. Hans Joachim Meyer z Solingen (Nadrenia Północna Westfalia) otrzy mał tytuł Doktora Honoris Causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Profesor Hans Joachim Meyer jest kierowni kiem Uniwersyteckiej Katedry Chirurgii Ogólnej i Wisceralnej Akademickiego Szpitala w Solin gen, światowej sławy autorytetem w dziedzinie chirurgii ogólnej. Specjalizuje się w problematy ce chirurgii wisceralnej, onkologicznej, laparosko powej oraz leczeniu nowotworów złośliwych przewodu pokarmowego i wykorzystaniu technik laserowych w chirurgii. Współpraca naukowa profesora Hansa Joachi ma Meyera z Collegium Medicum i I Katedrą Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologicznej CM UJ trwa od ponad 30 lat. Dzięki niej możliwe było sukcesywne wdrażanie całkowicie nowator skich technik nabytych pod jego kierunkiem w Akademii Medycznej Hannover z zakresu endoskopii, ultrasonografii, transplantologii i laparoskopii, na poziomie, który w polskich wa runkach nie był osiągalny. W roku 2006 z inicjatywy profesora Meyera powołano Europejską Grupę Badawczą do Spraw Raka Żołądka (z udziałem krakowskiego ośrod ka chirurgicznego) stawiającą sobie za cel wdro żenie we wszystkich krajach europejskich jedno litego systemu postępowania i zasad leczenia chi rurgicznego raka żołądka. Profesor Hans Joachim Meyer wprowadził grupę polskich chirurgów do European Union Network of Excellence for Gastric Cancer, gdzie pracują w Sekcji Naucza nia i Edukacji oraz we współpracy z innymi eks pertami z Europy opracowują konsensus dotyczą cy leczenia chirurgicznego najbardziej zaawan sowanych postaci raka wpustu. Profesor Hans Joachim Meyer był prezyden tem Deutsche Gesellschaft für Allgemein und Viszeralchirurgie (2009/2010). W lipcu 2011 roku został Sekretarzem Generalnym Deutsche Gesel lschaft fűr Chirurgie. Wielki przyjaciel Uniwer sytetu Jagiellońskiego i Polski, w uznaniu zasług m.in. został odznaczony medalem im. L. Rydy giera (1997), otrzymał honorowe członkostwo Towarzystwa Chirurgów Polskich (1999), posia da medal Uniwersytetu Jagiellońskiego Plus Ra tio Quam Vis (2007). Doktorat honoris causa UJ wieńczy Jego zasługi. 430 mln z³ wiêcej 430 mln zł więcej ma otrzymać MOW NFZ w 2012 roku. Jego budżet ma wzrosnąć z 4,685 mld do 5,116 mld złotych, a więc o 9,18 procent. Wzrost budżetu jest rezultatem zmiany algoryt mu, według którego dzieli się pieniądze. Dotych czas preferowane były dochody na 1 osobę w województwie, teraz liczyć się będzie ilość wy konywanych procedur i ośrodków specjalistycz nych. Ani tamten, ani ten system nie wydaje się zbyt przekonywujący. Ale mniejsza. Blisko połowa tej sumy ma pójść na szpitale (świadczenia ratujące życie, leczenie onkologiczne, choroby układu krążenia i udary), kolejna czwarta część na leczenie ambu latoryjne zwłaszcza okulistykę, kardiologię i chi rurgię urazowo ortopedyczną, z reszty wyrówna ne będą rozmaite braki. Problem wszakże w tym, że szereg placówek a nawet szpitali wyczerpało już w bieżącym roku kontrakty w ramach przyznanych limitów. Powstaje więc pytanie: leczyć, powiększając dłu gi, czy odsyłać pacjentów na 2012 lub 2013 rok. Jak dotychczas ta praktyka się sprawdza. Ale póty dzban wodę nosi... Koncert charytatywny na rzecz Kliniki Kardiochirurgii Dzieciêcej Instytutu Pediatrii Już po raz szósty odbył się 23 października w Operze Krakowskiej koncert charytatywny na rzecz Kliniki Kardiochirurgii Dziecięcej Instytu

6 6 6 AKTUALNOŚCI tu Pediatrii CM UJ, organizowany przez prof. Janusza Skalskiego, wyróżnionego przy okazji Orderem Uśmiechu. W pierwszej części koncer tu wystąpiła Anna Jurksztowicz z orkiestrą pod dyrekcją Krzesimira Dębskiego wykonując prze boje z popularnych produkcji filmowych i seriali telewizyjnych, W drugiej części wystąpił krakow ski kwartet jazzowy Leszka HeFi Wiśniowskie go. Muzykom towarzyszyła Modern Symphony Orchestra pod dyrekcją Mikołaja Blajdy. Wszy scy artyści wystąpili charytatywnie. Dochód z biletów cegiełek został przeznaczo ny na budowę sali hybrydowej, w której będzie można przeprowadzać najbardziej skomplikowa ne operacje specjalnie dla potrzeb kardiochirur gii dziecięcej. System radiologii cyfrowej w Klinice Ortopedii i Rehabilitacji w Zakopanem Kosztem 2 mln zł Klinika Ortopedii i Rehabi litacji CM UJ w Zakopanem wzbogaciła się o nowoczesny system radiologii cyfrowej, z ar chiwizacją i dystrybucją obrazów RTG. Przy oka zji rozbudowano sieć informatyczną szpitala. W ciągu roku w Klinice Ortopedycznej, spe cjalizującej się w operacjach kręgosłupa, kiero wanej przez prof. Daniela Zarzyckiego, wykonu je się ok zabiegów rocznie i hospitalizuje się ok pacjentów. Ucyfrowienia pracowni dokonała firma Carestream Health z Toronto, wiodący w świecie producent systemów obrazowania medycznego i stomatologicznego. Gloria Medicinae dla krakowian Prof. Jerzy Sadowski, dr n. med. Adam Wier nikowski i dr n. med. Krzysztof Włodzimierz Mo czurad znaleźli się wśród tegorocznej dziesiątki laureatów wyróżnionych przez Polskie Towarzy stwo Lekarskie prestiżowym medalem Gloria Medicinae, ustanowionym przed 20 laty z ini cjatywy prof. J. Woy Wojciechowskiego (ówcze snego prezesa PTL). Laureatem został też z na szej Izby dr n. med. Hubert Wolski z Nowego Targu. Medal Gloria Medicinae cieszy się w śro dowisku lekarskim szczególną rangą. Jest potwier dzeniem wyjątkowej pozycji zawodowej i dorob ku polskich lekarzy. Każdego roku otrzymuje go dziesiątka lekarzy wytypowanych przez Kapitułę liczącą 40 osób, której aktualnie przewodniczy prof. Wojciech Noszczyk. Wśród dotychczaso wych laureatów znaleźli się m.in. Zbigniew Reli ga, Edward Rużyłło, Kazimierz Imieliński, Woj ciech Rowiński i Marian Zembala. Wszystkim wyróżnionym składamy serdecz ne gratulacje! Prof. Wies³aw Pawlik prezesem PTF W 75. rocznicę powstania Polskiego Towa rzystwa Fizjologicznego (PTF) odbył się w Olsz tynie 25. Międzynarodowy Kongres PTF, który zgromadził ponad 400 uczestników. Oprócz krajowych fizjologów, w spotkaniu uczestni czyli również goście zagraniczni, m.in. z USA, Niemiec, Francji, Rosji, Czech, Ukrainy i Sło wacji. Podczas obrad Walnego Zgromadzenia człon ków PTF, dokonano wyboru władz Zarządu Głównego Towarzystwa. Prezesem Zarządu Głównego PTF na nową kadencję w latach został prof. Wiesław Pawlik (b. prorektor CM UJ), natomiast redaktorem naczelnym Jour nal of Physiology and Pharmacology, czasopi sma o międzynarodowym zasięgu wydawanego w Katedrze Fizjologii CM UJ, został ponownie wybrany prof. Tomasz Brzozowski. Nie bêdzie szkolnych gabinetów stomatologicznych? Mimo stanowiska b. Minister Zdrowia Ewy Kopacz, Wojewody Małopolskiego, Prezydenta Miasta Krakowa, Rzecznika Praw Dziecka, b. Sej mowej Komisji Zdrowia, Okręgowej Izby Lekar skiej, a do pewnego stopnia także WHO regio nalny oddział NFZ w Krakowie nie zamierza wznowić kontraktów na prowadzenie gabinetów

7 7 AKTUALNOŚCI 7 dentystycznych w szkołach. W najbliższym wydaniu GGL pokażemy niektóre dane staty styczne Ministerstwa Zdrowia RP, które obrazują konsekwen cje takiej polityki (Małopolska znajduje się na końcu statystyki województw). Nie rozdzieramy jednak szat. Przygotowywana przez resort i zapowiedziana przez premiera ustawa o zdrowiu publicznym przewiduje przywrócenie w ca łym polskim szkolnictwie gabi netów medycznych, zgodnie zresztą z zaleceniami WHO, w szerokim wymiarze. Komen tarz wydaje sie zbędny. Dar Fundacji Radia ZET dla Kliniki Kardiochirurgii Dzieciêcej UJ Fundacja Radia ZET przeka zała na rzecz Kliniki Kardiochi rurgii Dziecięcej CM UJ echo kardiograf o wartości 600 tys. zł. Tym samym Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie wzbogacił się o nowoczesne urządzenie do nieinwazyjnego badania serca, pozwalające na dokładne diagnozowanie wad układu sercowo naczyniowego. Nowy echokardiograf pozwala na przestrzenne obrazowanie serca (3D). Prof. Jan Potempa nagrodzony polskim Noblem Rada Fundacji na rzecz Nauki Polskiej po raz dwudziesty przy znała nagrody za wybitne osiągnięcia i odkrycia naukowe. Nagro dy Fundacji, zwane polskim Noblem, są uznawane za najważniej sze wyróżnienia naukowe w Polsce. Ich wysokość wynosi 200 tys. zł. Tegorocznym laureatem Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk o życiu i o ziemi został prof. Jan Po tempa z Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwer sytetu Jagiellońskiego w Krakowie za scharakteryzowanie nowej rodziny proteinaz bakteryjnych oraz wykazanie ich roli w rozwoju przyzębia. Wyniki tych badań mogą prowadzić do opracowania skuteczniejszych leków zwalczających paradontozę.

8 8 8 ORL Stanowisko Okręgowej Rady Lekarskiej z dnia 16 listopada 2011 w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie recept lekarskich Okręgowa Rada Lekarska w Krakowie, po zapoznaniu się z projektem rozporządzenia w sprawie recept lekarskich stoi na stanowisku, że jeśli wprowadzenie tego rozporządzenia w życie jest możliwe, to realizacja jego zapisów przez lekarzy wypisujących recepty jest niemoż liwa. Ilość danych zawartych na recepcie uniemożliwia lekarzom w czasie przewidzianym dla jed nego chorego prawidłowe jej wystawienie, co biorąc pod uwagę sankcje przewidziane w ustawie za pomyłki w wystawieniu recepty sparaliżuje całkowicie pracę lekarza. Nie oceniając szczegółów przedstawionego do konsultacji projektu Okręgowa Rada Lekar ska w Krakowie zwraca się do Ministerstwa Zdrowia o całkowitą rezygnację z przedstawionego projektu i zastąpienie go prostymi zasadami wystawiania recept na leki refundowane. Zwracamy uwagę, że proponowane rozwiązania nie mają precedensu w cywilizowanym świe cie, bo są wielokroć bardziej skomplikowane niż wykonanie przelewu bankowego na wieloty sięczną kwotę. Projekt rozporządzenia stanowi ukoronowanie wielu aktów prawnych utrudniają cych pracę lekarza, i po raz kolejny odwróci się przeciwko chorym. Środowisko lekarskie nie może dłużej być ofiarą bałaganu i niekompetencji panujących w Resorcie Zdrowia i NFZ, braku systemu komputerowej identyfikacji pacjentów, do którego stworzenia obliguje ustawa o świad czeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Okręgowa Rada Lekarska w Krakowie zwraca się do Premiera Rządu Polskiego w odrębnym piśmie z prośbą o osobiste zapoznanie się z projektem i jego ocenę. Okręgowa Rada Lekarska w Krakowie zwraca się do wszystkich organizacji lekarskich o wspólne podjęcie skutecznych działań celem powstrzymania nieodpowiedzialnych działań Ministerstwa Zdrowia. Sekretarz Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie dr n. med. Jacek Tętnowski Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie dr hab. med. Andrzej Matyja Apel Okręgowej Rady Lekarskiej z dnia Okręgowa Rada Lekarska w Krakowie w peł ni popiera treść petycji lekarzy w sprawie prze pisów regulujących zasady wystawiania recept na leki refundowane zaproponowaną przez Prezy dium Naczelnej Rady Lekarskiej Jest ona dostępna na stronie internetowej pod adresem: lekarzy/recepty2/pety cja list do oil ORL W Krakowie apeluje do wszystkich leka rzy naszej Izby o solidarne włączenie się do tej ak cji i podpisanie petycji. Sekretarz Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie dr n. med. Jacek Tętnowski Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie dr hab. med. Andrzej Matyja

9 9 9 KALENDARIUM PREZESA Zanim zacznę się Państwu spowiadać, pozwólcie, że złożę Wszystkim Członkom naszej Izby świąteczne i noworoczne życzenia, a czynię to już teraz, bo taki jest, niestety, nasz harmonogram drukarski, że w listopadzie musi się ukazać ostatnie wydanie GGL na 2011 rok. A życzę Państwu: pasjonujących pomysłów i satysfakcji z dokonań, cierpliwego znoszenia trudów codzienności, przetrzymania tego, co nam szykuje resort, nowych niezawodnych przyjaciół, uśmiechu Fortuny i czasu na słodkie lenistwo. A w ogóle to asertywności, także w kontaktach z Izbą Lekarską. 15 października 15 listopada 2011 Najpierw spojrzenie wstecz, 13 października uroczysta Sesja Rady Miasta Krakowa w Muzeum Inżynierii Miejskiej z okazji 120-lecia Krakowskiego Pogotowia Ratunkowego Nie tylko pacjentom, ale i nam lekarzom, życie bez Pogotowia wydaje się niepewne, pozbawione ABS. A przecież nawet instytucja Czerwonego Krzyża ma zaledwie 150 lat. Tymczasem nasze Pogotowie jest niewiele młodsze. Życzenia, medale i odznaczenia, wyrazy uznania spłynęły już na ręce kierownictwa Pogotowia w niemałej obfitości. Nasza Gazeta w poprzednim i tym wydaniu też poświęca 120-leciu niemało miejsca. Ja od siebie chciałbym tej tak lubianej i szanowanej w Krakowie instytucji złożyć życzenia ciągłej niezawodności, sprzętu na miarę XXI wieku i pogodnych czasów, wolnych od katastrof. Pierwsze posiedzenie Kapituły wyróżnienia: Lekarz i Przychodnia Roku 2011 Już po raz ósmy patronujemy temu przedsięwzięciu, wciąż z poczuciem, że wyróżniając jednych nie doceniamy drugich, bo przecież każdy taki werdykt jest jedynie plebiscytem. Ale plebiscytem zaszczytnym i dla zwycięzców satysfakcjonującym. Ogłoszenie wyników nastąpi 14 stycznia 2012 roku. Przedtem redakcję Gazety Krakowskiej czeka żmudne gromadzenie i liczenie głosów. Mam nadzieję, że i tym razem, mimo tak trudnych dni dla ochrony zdrowia, będziemy z laureatów plebiscytu dumni. Podczas posiedzenia Prezydium ORL 19 października br. dyskusja nt. budowy konferencyjno-rekreacyjnego Ośrodka czesko-polsko-słowackiego w Veternej Porubie k. Mikulasza Liptowskiego. Warunkiem przystąpienia do budowy wydaje się, z naszej strony uzyskanie 85% finan-

10 10 10 KALENDARIUM PREZESA sowania ze strony Unii Europejskiej. Gospodarze Słowacy muszą też uporządkować wcześniej teren, likwidując pobliskie wysypisko odpadów. A że stoimy przed poważnymi wydatkami związanymi z remontem własnej siedziby, będziemy powściągliwi w deklaracjach dot. naszego udziału finansowego. 21 października Spotkanie z Lekarzami-Seniorami, nadal czynnie uprawiającymi zawód, w siedzibie Delegatury w Nowym Sączu Z inicjatywy dr Ireny Gawrońskiej szefowej Delegatury OIL w Nowym Sączu odbyło się spotkanie z naszymi Seniorami, którzy od przeszło 50 lat przyjmują pacjentów. Dla mnie osobiście było to spotkanie wzruszające, bo na sali był obecny dr Jerzy Góralczyk, u którego odbywałem staż podyplomowy. Problemy Seniorów, którym przyszło żyć z emeryturami obliczonymi wg stawek zatrudnienia w latach PRL wcale nie są błahe. Ale klimat spotkania był znakomity, w czym zasługa Irenki, perfekcyjnie dbałej o każdy szczegół organizacyjny. (relacja wewnątrz n-ru) Tegoż dnia, czyli 21 października, o godz w Rytrze w Perle Południa wielka, doroczna konferencja stomatologów, zainaugurowana uroczystością wręczenia nagrody im. Andrzeja Janusza Fortuny Za zasługi dla polskiej stomatologii prof. Zbigniewowi Jańczukowi ze Szczecina. W roli gospodarza, równie niezawodny wiceprezes Robert Stępień. A następnego dnia awantura. Ministerstwo ustanawia nowe przepisy dotyczące udzielania świadczeń, a NFZ podtrzymuje ograniczenia w finansowaniu usług dentystycznych. Rzecz nie jest błaha, ale nie sposób jej tu omówić. Główną wartością Konferencji fakt, że przedstawiciele resortu oraz Funduszu usłyszeli opinię środowiska o proponowanych rozwiązaniach. A czy z niej skorzystają, to już inna kwestia. Wybory parlamentarne odbyły się 9 października W ich ramach do Sejmu i Senatu RP dostało się 18 lekarzy. Nie jest to wielkość imponująca, ale na nich przede wszystkim musimy liczyć w kreowaniu polityki zdrowotnej i weryfikowaniu, nie zawsze trafnych (patrz ustawa refundacyjna) pomysłów resortu. Wysłaliśmy wszystkim gratulacje, nie ukrywam jednak, że szczególnie serdeczne słowa skierowaliśmy pod adresem Pani Doktor Lidii Gądek z Wolbromia, która jako jedyna z Małopolski weszła w skład Sejmu RP. Senatorami zostali Bogdan Klich i Maciej Klima. Napisałem do Pani Doktor m.in.: ( ) Dla Okręgowej Izby Lekarskiej w Krakowie staje się Pani niezmiernie ważną postacią. Liczymy na Panią, nie tylko jako na współuczestniczkę procesów legislacyjnych dotyczących ochrony zdrowia, ale także jako na ambasadora naszych lekarskich spraw w rozmaitych instancjach władzy wykonawczej. Ciąg dalszy kontrowersji wokół ustawy refundacyjnej i zasad wystawiania recept Wobec licznych protestów środowiska lekarskiego (a także aptekarskiego) przygotowaliśmy m.in.: Stanowisko ORL w tej drugiej kwestii, które publikujemy na str. 8 oraz projekt Rezolucji Sejmiku Województwa Małopolskiego w sprawie konieczności wprowadzenia zmian w ustawie refundacyjnej i zdjęcia z lekarzy obowiązku sprawdzania ubezpieczenia pacjenta. Wreszcie wystosowaliśmy do NRL propozycję wystąpienia Naczelnej Rady Lekarskiej do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności niektórych przepisów tej ustawy z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Kontrowersje wokół ustawy nie milkną, moim zdaniem jej dni są policzone, o ile mechanizmy demokracji w naszym kraju jeszcze funkcjonują. 16 listopada, posiedzenie ORL Odsyłam Państwa do aktualnej relacji z obrad, zawartej w tym numerze GGL, którą ufam będziemy wydawać nadal, niezależnie od kłopotów z kolportażem, które wystąpiły w NRL.

11 11 SEKRETARZ ORL 11 Kolejny Mikołaj! Drugi rok VII kadencji Naszego Samorządu powoli dobiega końca. Jak zawsze przychodzi zatem czas na podsumowanie. Niewątpliwie największy nasz sukces to odzyskanie całej nieruchomości przy ul. Krupniczej 11a coś, co nie udawało się przez kilkanaście lat, wreszcie się ziściło. Wielka w tym zasługa paru osób, w fazie wstępnej b. prezesa Jerzego Friedigera, podczas dwóch ostatnich lat prezesa Andrzeja Matyji. Wywalczył on zwrot Izbie całego obiektu przy Krupniczej, w czym sekundowała mu perfekcyjnie mec. Ewa Krzyżowska. Wreszcie i niżej podpisany ma swoją cząstkę w postaci opróżnienia z lokatorów liczącego 170 m 2 mieszkania na parterze, które po wykonaniu niewielkiego remontu pozwala nam już dzisiaj na wykorzystywanie go do zebrań Członków Samorządu. I tak 6 grudnia 2011 roku, o godz. 18 nastąpi tu otwarcie Wystawy Podwodny raj, przedstawiającej cudowne zdjęcia dr. Piotra Kliszcza, będące plonem kilkunastu lat podwodnych wypraw. Serdecznie zapraszam! Sukcesem Izby jest także utrzymanie w dobrym stanie naszych finansów mimo ciężkich kryzysowych czasów. Izba w ostatnim roku stała się bardziej otwarta dla Członków Samorządu. Przygarnęliśmy, oferując pomieszczenia, liczne stowarzyszenia lekarskie, a także związki zawodowe, których zebrania odbywają się przy Krupniczej 11a. Sprawy aktualne: ponawiam apel do Koleżanek i Kolegów, organizatorów imprez kulturalno-sportowych w nadchodzącym 2012 roku, o przesłanie w trybie pilnym najlepiej w formie maila informacji o terminie imprezy wraz z wnioskiem zawierającym propozycję wysokości ewentualnego dofinansowania przez Komisję Kultury, Sportu i Rekreacji ORL. Brak takiego wniosku, a tym samym nieuwzględnienie potrzebnej kwoty w preliminarzu na 2012, nie pozwoli Komisji na dofinansowanie przedsięwzięcia w przyszłym roku. I nikt, i nic nie jest w stanie tego zmienić! Za miesiąc (14 stycznia 2012) kolejny Jubileuszowy XV Bal Lekarza w hotelu Pod Różą. Serdecznie zapraszam! A ponieważ ten numer Galicyjskiej Gazety będzie ostatnim w tym roku, składam Wszystkim Koleżankom i Kolegom życzenia pięknych, śnieżnych Świąt Bożego Narodzenia, spędzonych w gronie Najbliższych! Do siego Roku! Pozdrawiam! Sekretarz ORL w Krakowie dr n. med. Jacek Tętnowski fot. Jerzy Sawicz

12 12 12 PRAWO I MEDYCYNA Apteki pod krzyżykami Ile wydajemy na leki w porównaniu z innymi państwami Unii Europejskiej? Jaki procent budżetu NFZ idzie na leki? Czy leki dostępne na naszym rynku są najdroższe czy może najtańsze w Europie? Jaki jest procent generyków w puli leków refundowanych przez NFZ, a jaki leków innowacyjnych? to tylko nie które pytania, na które próbował odpowiedzieć mgr Michał Pilkiewicz, Coun try Manager firmy IMS Health Poland podczas odbytej przed paru tygodniami w Wieliczce i Krakowie X ogólnopolskiej konferencji prasowej Polka w Euro pie, z udziałem ponad 100 dziennikarzy z całej Polski. Odpowiedź jest szczególnie interesująca w kontekście tzw. ustawy refundacyjnej, która ma wejść w życie 1 stycznia 2012 roku, a któ rej zapisy kwestionują m.in. samorządy: lekar ski i aptekarski. Przyjrzyjmy się problemowi leków na podstawie tabel IMS, wspomagając się komentarzem mgr Piotra Jóźwiakowskiego, prezesa Okręgowej Izby Aptekarskiej w Kra kowie. Na początek przytaczamy 2 tabele IMS ob razujące w cenach euro udział wartościowy le ków generycznych w Polsce na tle innych kra jów europejskich (tab. I) oraz udział dostęp nych leków innowacyjnych (tab. II). Oto mamy najwyższy w Europie, bo sięgający 65%, udział wartościowy leków generycznych w rynku, natomiast pod względem udziału w lekach in nowacyjnych w liczbach bezwzględnych znaj tab. I

13 13 PRAWO I MEDYCYNA 13 tab. II dujemy się na 9 miejscu w Europie, z udziałem sześciokrotnie mniejszym niż w porównywal nej pod względem wielkości populacji Hiszpa nii. Przypomnijmy przy okazji, że ochrona pa tentowa leków wynosi aktualnie 20 lat, a głów nymi producentami generyków są na świecie Indie, zaś w Europie m.in. kraje b. Jugosławii i Węgry. My zresztą też nie należymy do ułom ków. Podane powyżej dane mają jednak relatyw ny charakter, ponieważ przeciętny obywatel nie zdaje sobie sprawy, jak dalece rynek farmaceu tyczny na świecie wyrósł ponad struktury pań stwowe i kieruje się własnymi kryteriami (np. poziomem PKB) przy ustanawianiu cen, wy odrębniając np. w Europie wyraźnie jej część Zachodnią i Centralno Wschodnią. Jeszcze wy raziściej przebiegają takie podziały między kon tynentami, w rezultacie np. insulina jest w Wiet namie dziesięć razy tańsza niż w Polsce. Wracając jednak do procentowego udziału leków generycznych i innowacyjnych, jak się nasi Czytelnicy zapewne domyślają, konse kwencją takich proporcji jest fakt (wbrew funk cjonującym mitom), że Polska ma jedne z naj niższych średnich cen leków w Europie (tab. III), na poziomie ok. 8 euro. Tańsze leki są tyl ko w Bułgarii. W dodatku leki generyczne sto sowane w Polsce należą do najtańszych w UE i są niższe o ok. 40% od średniej europejskiej. Przykładem niech tu będą insuliny, niestety, nie najwyższej jakości, wykorzystywane w Polsce, a będące często przyczyną rozmaitych dodat kowych schorzeń w rodzaju żylaków czy powi kłań chirurgicznych mówi mgr Jóźwiakowski. Nie jesteśmy też takimi znowu lekomana mi, jakby wynikało z doniesień mediów. Pod względem wielkości rynku leków w przelicze niu na głowę mieszkańca, Polska zajmuje jed no z ostatnich miejsc w Europie, m.in. za Sło wacją i Węgrami (tab. IV). Pod tym względem

14 14 14 PRAWO I MEDYCYNA tab. III tab. IV

15 15 PRAWO I MEDYCYNA 15 przodują Niemcy i Francja. Ale i tę charaktery stykę o poziomie lekomanii należy dopełnić pewnym istotnym szczegółem. Otóż w ostat nich latach obserwujemy w polskich aptekach, że cały szereg preparatów biowitaminowych, oraz innych suplementów diety itp. wobec których wymogi technologiczne produkcji nie są tak rygorystyczne wymknęło się na wolny rynek i nie są już traktowane jak leki. Ich spo życie nie podlega zatem żadnej kontroli, nie wy magają recept, są dostępne w sprzedaży kio skowej, a w rezultacie zamazują skalę omawia nego zjawiska. I na koniec jeszcze jedna tabela IMS. Do wodzi ona, że Polska ma najwyższy, bo wyno szący 67%, poziom współpłacenia pacjenta w ogólnych wydatkach na ochronę zdrowia na tle innych krajów europejskich, a poziom pła cenia za leki refundowane wynosi aż 32% (tab. V). Co wnosi nowa ustawa refundacyjna, która według Ministerstwa Zdrowia ma m.in. wpły nąć na obniżenie cen leków, a według apteka rzy wpłynie na ich podwyższenie, w dodatku nastąpi likwidacja wolnego rynku leków refun dowanych (ich ceny będą wszędzie takie same) oraz biurokratyczne ubezwłasnowolnienie ap tek, bo na sprzedaż leków refundowanych będą one teraz musiały posiadać umowy z NFZ. W Polsce działa aptek, tyle więc trze ba przygotować umów, przy czym aptekarze zdecydowanie protestują, ponieważ ich podpi sanie wiąże się z ustanowieniem rozległej kon troli NFZ nad aptekami. Natomiast niepodpi sanie grozi poszczególnym aptekom bankruc twem. Dotąd za błędne zrealizowanie refunda cji czy sfałszowanej recepty NFZ mógł ukarać aptekę obowiązkiem zwrotu kwoty refundacji (w 2009 r. było to łącznie 8,7 mln zł); teraz bę dzie mógł dodatkowo nakładać kary umowne. tab. V

16 16 16 PRAWO I MEDYCYNA A instancją odwoławczą od decyzji urzędników NFZ będzie... Prezes NFZ za pośrednictwem Dyrektora Oddziału NFZ. Nowa ustawa ustanawia globalny limit w wydatkach na leki. Nie mogą one przekro czyć 17 procent budżetu NFZ (w 2010 roku po chłonęły one 20%). 17% to średnia w krajach OECD, ale im kraj biedniejszy, tym udział le ków w całokształcie kosztów leczenia jest wy ższy. A ponieważ wśród krajów OECD jeste śmy na trzecim od końca miejscu w wydatkach na ochronę zdrowia, przyjęcie 17% jako limitu oznacza praktycznie zmniejszenie wydatków na leki. Jak to pogodzić m.in. z obietnicą wpro wadzenia nowych leków innowacyjnych (niestety, drogich) na leczenie chorób nowotwo rowych? nie wiadomo. Dla pacjentów istotne jest zlikwidowanie w ramach nowej ustawy wszelkich rabatów, nie będzie więc leków sprzedawanych promo cyjnie, za złotówkę, za grosik, ceny na leki refundowane będą sztywne w całej Polsce. Leków refundowanych nie wolno naturalnie re klamować. Ale cała ta konkurencja rabato wa nigdy nie miała zdrowego charakteru, pre ferując tzw. sieci, które negocjowały z hurtow niami lepsze ceny. Teraz sztywne ceny pozwolą resortowi na wybór do refundacji pewnych le ków, co globalnie powinno przynieść oszczęd ności, o ile generyki będą tańsze i równie sku teczne. Ale może też być tak, że automatyczne zastosowanie leku generycznego gorszej jako ści niż innowacyjny spowoduje np. utratę do konanego przeszczepu (przed czym ostrzegają transplantolodzy). Jak dotąd (7 listopada, kiedy powstaje ten tekst) przepisów wykonawczych nie ma. Jeśli natomiast umowa apteki z NFZ nie zostanie podpisana w ustawowym terminie, to po 1 stycznia 2012 apteka nie będzie mogła sprze dawać leków z uwzględnieniem refundacji. Samorząd aptekarski zamierza zresztą za skarżyć niektóre zapisy ustawy refundacyjnej do Trybunału Konstytucyjnego. Mgr Jóźwia kowski mówi, że usiłuje się obciążyć apteka rzy odpowiedzialnością za każdy detal na recepcie, na który aptekarz nie ma wpływu. Podobne stanowisko (skierowania ustawy do Trybunału) zajmuje samorząd lekarski uważa jąc za absurd obciążanie go odpowiedzialno ścią za sprawdzenie ubezpieczenia pacjentów, wobec ewidentnych zaniedbań władz w posta ci braku standardowych dokumentów poświad czających ubezpieczenie. W Małopolsce mamy ok aptek, za trudniających ok farmaceutów. Jedna ap teka przypada średnio na ok mieszkań ców, choć są regiony o wyższym nasyceniu (1/1800 mieszk.). Ok. 65 procent aptek należy do indywidualnych aptekarzy, reszta wchodzi w skład spółek prawa handlowego. I te 65% jest szczególnie zagrożone skutkami wprowa dzenia nowej ustawy mówi prezes Izby Ap tekarskiej w Krakowie mgr Piotr Jóźwiakow ski gdyż obniża ona marżę apteczną i obciąża apteki kosztami obniżenia wartości sprzedaży leków refundowanych. Może to nawet urucho mić proces bankructw ok. 10% aptek szczegól nie zadłużonych. A o to na pewno nie chodzi. Na porządkowanie rynku leków zarówno aptekarze jak i pacjenci czekali od dawna. Bezspornie tutaj, zwłaszcza w negocjacjach z koncernami farmaceutycznymi, tkwią znacz ne możliwości uzyskania korzystnych relacji ce nowych. Nie może być jednak tak, że niemal każda propozycja rządowa kwalifikuje się do zaskarżenia w Trybunale Konstytucyjnym. Chyba że produkując buble prawne ktoś chce znaleźć alibi dla własnej nieporadności. Stefan Ciepły

17 17 MEDYCYNA A FINANSE Srebrna medycyna po europejsku 17 Rozmowa z dr. n. med. Andrzejem Janem Rysiem dyrektorem w Komisji Europejskiej odpowiedzialnym za departament Systemy zdrowotne i produkty medyczne Dwie populacje na świecie starzeją się najprędzej: najstarsza jest japońska, a drugą z kolei europejska. Jak można się domyślać, ma to poważne konsekwencje dla całego syste mu opieki zdrowotnej. Rzeczywiście, gdy spojrzymy na problem od strony ekonomicznej, to okaże się, że średnia wydatków na zdrowie w Europie wynosi 9,6 proc. PKB. W Polsce to 6,3 proc., w Niemczech czy Francji ok. 11 proc. W budżetach narodowych te wydatki są znaczne, średnio angażują prawie 15 proc. tak zwanych publicznych pieniędzy. Póki nas było na to stać, można się było z tego cieszyć. Niestety kryzys sprawia, że cięcia w bu dżetach dotyczą także wydatków na zdrowie. Szczęśliwie Polska ma akurat wzrostowy trend w gospodarce, a więc także w tych wydatkach. Nakłady rzeczywiście rosną, tyle że z naj niższej podstawy, jak Pan sam podkreślił. Tymczasem potrzeby są ogromne! Ekonomiści Eurostatu wyliczają, że wydatki na starszą część populacji będą musiały wzrosnąć dynamicznie w najbliższych latach. Jednocześnie obserwujemy inny problem. Zmniejsza się liczba osób zatrudnianych w sektorze zdrowia, a zwięk sza lawinowo liczba osób, którymi trzeba się opie kować. Szacujemy, że do roku 2020 w Unii Europejskiej zabraknie około 1 miliona lekarzy i pielęgniarek. Jeśli dodamy do tego inne specjal ności potrzebne w sektorze zdrowia, liczba ta się gnie 2 mln osób, które znalazłyby w sektorze zdro wia zatrudnienie! To oczywiście dane szacunko we można nad nimi dyskutować, ale... rzeczywiście już dziś widać, że w szpita lach bogatszych krajów znaczną część perso nelu medycznego stanowią imigranci. Nie da lej jak wczoraj czytałem o dramatycznym defi cycie lekarzy w Norwegii. Także i w Polsce znaj dują pracę lekarze zza wschodniej granicy. W całej populacji europejskiej, w najbliższych latach, liczba osób po 60. roku życia wzrośnie o 90 proc. a w grupie 80+ nawet o 187 proc. W tym samym czasie cała populacja europejska wzrośnie zaledwie o 2 proc. To przekłada się na poważne problemy na rynku pracy, bezrobocie stanie się niemiłym wspomnieniem, zaś doniosłe znaczenie będą miały kwestie czasu pracy, efek tywności pracy, jakość miejsc pracy, kwestie wie ku emerytalnego etc. Zakłada się, że około 80 proc. osób powyżej 65 roku życia, ma różne problemy zdrowotne, jednocześnie wraz ze wzro stem populacji osób starszych rośnie liczba cho rych na chorobę Alzheimera (szacuje się tu wzrost do 60 proc.) czy demencję starczą (wzrost o 40 proc.). W liczbach bezwzględnych to w Eu ropie 4 miliony nowych pacjentów.

18 18 18 MEDYCYNA A FINANSE Może akurat na to nie narzekajmy. Ludzie chcą żyć dłużej, to dla każdego miła perspektywa Tak, to jest wielkie osiągnięcie naszej cywili zacji, ale pozostańmy przy faktach. Długość życia kobiet wzrośnie średnio do 89 lat, a mężczyzn do 84 lat. Niemniej dynamika przyrostu długości życia kobiet nie jest już tak duża jak w minio nych latach, na co wpływa zmiana stylu życia pań, w tym np. palenie papierosów, nadużywanie alko holu. Teraz mężczyźni nieco odrabiają ten dystans. Długość życia nie zawsze znaczy życie w zdrowiu! W tak zwanej Strategii Lizbońskiej wpro wadzono pewien subiektywny wskaźnik: Lata w zdrowiu, czyli lata w których czujemy się zdro wi. Niestety, wedle badań z ubiegłego roku, dy stans między średnią długością życia mieszkańca Europy, a latami w których czuje się on zdro wy jest spory, bo wynosi 19 lat (!). Subiektyw ny charakter tego czynnika, co ciekawe, ma silny związek z oczekiwaniami osób zainteresowanych. Na przykład relatywnie biedniejsza Polska ma lepszy wskaźnik od Niemiec, które są przecież znacznie bogatsze i mają lepszy system ochrony zdrowia. To wszystko wskazuje, że niezbędne są zakrojone na szeroką skalę, zróżnicowane dzia łania prowadzące do poprawy jak to się ład nie w języku unijnej biurokracji nazywa do brostanu ludzi starszych. W obrębie Komisji Europejskiej zrodziła się koncepcja budowy platformy dla szerokiej współ pracy wszystkich instytucji, firm i organizacji zaangażowanych w procesy pomocy osobom sta rzejącym się. Przyjęliśmy cel, by w ciągu najbliż szych lat zwiększyć ilość tych lat w zdrowiu o dwa lata i wielu krytyków mówi, że to zbyt ambitne plany. Mówimy o europejskiej średniej. Oczywiście ten wskaźnik będzie różny w róż nych krajach. Gdybyśmy Greków spytali, jak się zmienia ich poczucie zdrowia, to nastroje będą minorowe, bo ludzie, którzy znajdują się pod presją ekonomiczną, także czują się gorzej. Taki program szerokiej współpracy na rzecz ludzi starszych, będzie miał konsekwen cje nie tylko w sferze ochrony zdrowia, ale tak że w wielu innych dziedzinach życia. Istotną sprawą jest zaangażowanie ludzi nauki, biznesu i rządów, czy samorządów. Gospodarkę reprezentują w tej koalicji przedsta wiciele przemysłu farmaceutycznego, ale też elek tronicznego, spożywczego, telekomunikacyjnego etc. W trakcie szerokich konsultacji zebraliśmy ponad 500 pomysłów, były warsztaty, dyskusje ekspertów, działaczy organizacji pozarządowych, środowisk osób starszych i wreszcie powstał pro gram skupiający się na kilku obszarach opieki, leczenia, prewencji i wreszcie aktywnego a nie zależnego życia. Powodzenie programu wpłynie na stabilizację systemów ochrony zdrowia w Eu ropie, a przy okazji chcemy wzmocnić innowa cyjność europejskiej gospodarki. I tak na przy kład, jeśli zakładamy, że starzenie się populacji europejskiej wyprzedza podobne procesy w in nych regionach świata, to produkty, które tutaj będą powstawały, będziemy mogli eksportować na rynek globalny. Do finansowania tych zadań może być włączonych wiele funduszy europej skich, systemów badawczo rozwojowych i pro gramów, które z pozoru wydają się nieprzystają ce do tej problematyki, jak choćby nakłady na edukację. Czy rzeczywiście można tu liczyć na ja kieś innowacyjne pomysły? Owszem. Na przykład częstym problemem zdrowotnym są upadki ludzi starych, które mogą nieść za sobą poważne konsekwencje. Epidemio lodzy szacują, że 24 proc. kobiet i 30 proc. męż czyzn, który przeszli złamania, umiera w ciągu roku. Przyczyny są różne, ale korelacja istnieje. Jeśli powodem upadków i złamań są złe meble, niewystarczające oświetlenie albo niewłaściwe oznakowanie schodów, to tworzy się pole dla wie lu przedsiębiorstw o bardzo zróżnicowanym cha rakterze. Inny przykład: dziś osoba w wieku

19 19 MEDYCYNA A FINANSE lat, przychodząca do banku po kredyt na uru chomienie własnej firmy napotyka na mur, a tym czasem w ten sposób wielu emerytów chce i może powrócić na rynek pracy albo aktywniej spędzić czas. Oczywiście rozwijają się technologie me dyczne, pojawiają się wciąż nowe testy, leki, zmienia się informatyczne uzbrojenie lekarza i generalnie medycyny, są nowe technologie i pro dukty, diety, sanatoria, uzdrowiska czy choćby właśnie nowe usługi bankowe. Emeryt staje się też ważnym i często zamożnym także konsu mentem. Czy np. polskie uzdrowiska i miejscowo ści o rekreacyjnym charakterze są gotowe na takie wyzwania? Czy już się do tych kierun ków jakoś przygotowują? Dwa lata temu widziałem prezentację niemiec kiego regionu Szlezwik Holsztyn, gdzie pokaza no jak cały region zmienia się, by przyjąć rzeszę ludzi starzejących się. I myślano, co zrobić, żeby ci ludzie właśnie tam zechcieli wydawać swoje pieniądze. Jeśli uprzytomnić sobie, że na kontach emerytów niemieckich znajduje się trzykrotność całego budżetu Niemiec, to widać, że warto an gażować się w takie przedsięwzięcia. U nas sytu acja emerytów nie wygląda tak dobrze, ale warto pomyśleć także i o tym. Jak taki program realizować? Przede wszystkim chcemy te projekty, które gdzieś się udały w Europie, upowszechniać. Znam taki przykład z Finlandii, gdzie stworzono bardzo sprawny system screeningu związanego z chorobami psychicznymi, bo Finlandia ma tu zagrożenia większe niż inne kraje europejskie. Inny przykład, to system opieki zastosowany w niektórych regionach włoskich, gdzie wprowa dzono tzw. koordynatorów opieki medycznej dla ludzi przewlekle chorych, na więcej niż jedno schorzenie. Zauważam, że w skali europejskiej wracamy do pomysłów, które testowaliśmy w Krakowie w 1996 roku, gdy próbowaliśmy budować taki spójny, zintegrowany system opie ki zdrowotnej. Z różnych powodów rzecz się nie udała. Dziś, po okresie dezintegracji pora na reintegrację, bo coraz częściej się mówi, że to wokół pacjenta powinniśmy budować system opieki, a nie tworzyć labirynt, w którym pacjen towi trudno znaleźć właściwą drogę. Usług me dycznych jest coraz więcej, ale dotrzeć do nich niełatwo. Nie jest to tylko problem polski. W Niemczech system opieki zdrowotnej też nie jest doskonały i wraca się tam jak mówią niektórzy z przekąsem do systemu NRD owskiego. Niedawno burzliwe debaty na ten te mat toczyły się we Francji i gdy zajrzycie pań stwo do francuskich miasteczek, to zobaczycie, że samorządy zaczynają budować przychodnie domy zdrowia, niemal takie same, jakie my likwidowaliśmy w latach 90. Samorząd daje bu dynek i wyposażenie, a lekarze pracują tam ra zem w większych zespołach, współpracując z pra cownikami socjalnymi. W regionie Wenecji, w najbogatszej części Włoch, wprowadzono zin tegrowany system, który okazał się o 20 proc. tań szy przy zachowaniu tego samego poziomu usług medycznych. Te oszczędności wynikły z nowych, elektronicznych narzędzi zarządzania leczeniem i opieką nad pacjentem. Także Anglicy tworzą wspólne praktyki, również Czesi zaczęli wprowa dzać zachęty dla lekarzy do wspólnej pracy. To wszystko jednak, na razie, brzmi jak bajka o żelaznym wilku. Ta platforma czy projekt, który zostanie osta tecznie zatwierdzony w połowie 2012 roku, ma horyzont czasowy wyznaczony do 2020 roku. I możemy się tylko cieszyć, że to Małopolska za częła jako jedna z pierwszych mówić o silver economy. W czasie mojej pracy w Brukseli na uczyłem się, że Europa przez swą wielokulturo wość i zróżnicowanie środowiskowe, staje się wręcz unikatowym miejscem do wymiany doświadczeń i budowania nowych pomysłów. Trzeba po prostu otworzyć drzwi i zobaczyć swe go sąsiada, a potem korzystać z jego doświadczeń. Rozmawiał: Filip Ratkowski

20 20 20 WYBORY PARLAMENTARNE Długo się wahałam, czy startować w wyborach... Rozmowa z dr Lidią Gądek, szefem Miejsko Gminnego Centrum Medycznego WOL MED w Wolbromiu (pow. olkuski), jedyną przedstawicielką zawodu lekarza w Małopolsce, która w wyborach parlamentar nych 2011 uzyskała mandat posłanki Redakcja: Pani Doktor, gratulujemy wygranych wybo rów. Będzie Pani pracować w Komisji Zdrowia czy w ja kiejś innej? Lidia Gądek: Dziękuję. Oczywiście zamierzam pracować głównie w Komisji Zdrowia, zgłosiłam się też do Komisji Sa morządu Terytorialnego. Od 14 lat jestem samorządowcem, więc sprawy ochrony zdrowia i samorządu są dla mnie priorytetowe. Red.: Co będzie Pani chciała przeforsować w sejmie? L.G.: Odpowiem przewrotnie. Bardzo zależy mi na tym, żeby sprawy szeroko pojętej ochrony zdrowia, które są dla mnie klu czowe, odbywały się w Polsce normalnie, czyli żeby nie trzeba było niczego forsować i załatwiać. Marzy mi się ustalenie ja snych priorytetów odnośnie wszystkich poziomów ochrony zdro wia od POZ aż do procedur wysokospecjalistycznych i koszto chłonnych oraz bezwzględnie zwiększenie nacisku na profilak tykę w ujęciu systemu profilaktycznego dla każdego wieku i środowiska, bo tylko w ten sposób mamy szansę udźwignąć w perspektywie koszty tzw. medycyny naprawczej. Red.: A z punktu widzenia regionu? L.G.: Przeliczniki NFZ zawsze były dla Małopolski nieko rzystne. W ubiegłym roku na 16 województw byliśmy na 13 miejscu, jeśli chodzi o finansowanie. To straszne. Może te raz się to zmieni? Uważam, że z takim potencjałem i z takimi potrzebami zasługujemy na więcej. Na pewno będę dążyć do tego, by wprowadzono wreszcie koszyk świadczeń należnych obligatoryjnie. Pacjent musi wie dzieć, że kiedy jest ubezpieczony, to ma zagwarantowany okre ślony pakiet usług medycznych. Jeśli zaś nie ma ubezpieczenia, to również musi mieć świadomość, co to dla niego i jego rodzi ny oznacza. Reguły opieki zdrowotnej powinny być jasno okre ślone. Kolejną sprawą jest wspo mniana już profilaktyka. Oczywi ście NFZ i samorządy rozpisują programy profilaktyczne, więc teo retycznie nie jest źle, ale bardzo nam daleko do jakiejś koordynacji w tym zakresie. Każdy lekarz POZ, każdy specjalista i każda pielę gniarka środowiskowa powinni umieć poradzić pacjentowi, gdzie udać się po poradę, jeśli np. w jego otoczeniu zdiagnozowano nowo twór jelita. Teraz to wszystko jest przypadkowe, np. NFZ wykupuje program przeciwdziałania rakowi sutka, a samorządy niezależnie robią to samo w innych jednost kach. W rezultacie dubluje się i tak szeroko dostępną usługę, czyli pie niądze są marnotrawione. Wiem, że w Sejmie natrafię ze swoimi poglądami na bariery, ale jestem optymistką. Niedawno pani minister Ewa Kopacz prezentowa ła założenia naszej polskiej prezy dencji w Europie pod hasłem: Zdrowe starzenie się konse kwencją zdrowego rozwoju od no worodka!. Ochrona zdrowia koja rzy się wszystkim z medycyną na prawczą. Gdyby jednak działania profilaktyczne rozpoczynały się