NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w KRAKOWIE KRAKÓW, ul. Łobzowska 67 (0-12) , , Fax (0-12)

Transkrypt

1 NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w KRAKOWIE KRAKÓW, ul. Łobzowska 67 (0-12) , , Fax (0-12) P/08/100 LKR /08 Kraków, dnia grudnia 2008 r. Zarząd Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego Piast im. Wincentego Witosa w Woli Rzędzińskiej Wola Rzędzińska nr 297 a Wystąpienie pokontrolne Na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 roku o NajwyŜszej Izbie Kontroli (t. j. Dz. U. z 2007 r. 231, poz. 1701, ze zm.), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie przeprowadziła kontrolę Stowarzyszenia w zakresie funkcjonowania i finansowania prowadzonego przez Stowarzyszenie Zakładu Aktywności Zawodowej w latach (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole podpisanym w dniu 4 listopada 2008 r., oraz omówione na naradzie pokontrolnej w dniu 19 listopada 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje niniejsze wystąpienie pokontrolne. NIK pozytywnie ocenia funkcjonowanie i finansowanie Zakładu Aktywności zawodowej (zwanego dalej Zakładem), pomimo stwierdzenia nieprawidłowości, które nie miały zasadniczego wpływu na działalność Zakładu. Stowarzyszenie zapewniło zgodne z przepisami warunki do funkcjonowania Zakładu, od 2007 r. zwiększono zatrudnienie osób niepełnosprawnych o 33 %, a w okresie objętym kontrolą prawidłowo realizowano umowę na dofinansowanie działalności obsługowo-rehabilitacyjnej, zawartą z Województwem Małopolskim. Stwierdzone nieprawidłowości polegały na niezgodnym z przeznaczeniem zaangaŝowaniu części środków Zakładowego Funduszu Aktywności Zawodowej (FAZ). 1

2 PowyŜszą ocenę uzasadniają następujące oceny cząstkowe: 1. NIK pozytywnie ocenia utworzenie zakładu produkcyjnego i zatrudnienie w nim 30 osób o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz w związku ze spełnieniem wszystkich ustawowych wymagań uzyskanie dla niego w drodze decyzji Wojewody Małopolskiego statusu zakładu aktywności zawodowej. Obiekty Zakładu odpowiadają wymogom zawartym w przepisach i zasadach bezpieczeństwa i higieny pracy oraz uwzględniają potrzeby osób niepełnosprawnych. Utworzenie przez Stowarzyszenie Zakładu stanowi uzupełnienie modelowego systemu zawodowej i społecznej rehabilitacji osób niepełnosprawnych, na który poza Zakładem składają się Warsztaty terapii zajęciowej oraz Zakład pracy chronionej, prowadzone pod tym samym adresem przez spółkę Tarel (Tarnowskie Zakłady Osprzętu Elektrycznego Tarel Spółkę z o.o.), a powstanie Zakładu odbyło się z udziałem Stowarzyszenia jako jego organizatora w związku z ustawowymi ograniczeniami zawartymi w art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92, ze zm.). Na utworzenie Zakładu w 2003 r. Stowarzyszenie uzyskało od Marszałka Województwa 950 tys. zł dofinansowania z będących w jego dyspozycji środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Zostały one wykorzystane w całości i terminowo rozliczone. 2. NIK pozytywnie ocenia działania Zakładu w zakresie zatrudnienia osób niepełnosprawnych. W okresie objętym kontrolą (od lutego 2007 r.) zatrudnienie zwiększyło się z 30 do 40 osób o znacznym stopniu niepełnosprawności. Wszyscy pracownicy produkcyjni Zakładu posiadają stosowne orzeczenia o ww. stopniu niepełnosprawności. Zakład zatrudnia równieŝ 16 osób (pierwotnie 14) w działalności obsługowo-rehabilitacyjnej. Tym samym spełnione były wymagania co do proporcji liczby pracowników niepełnosprawnych do pozostałych, określone w latach 2006 i 2007 w 2 ust.2 pkt 3) rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 stycznia 2000 r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej (Dz. U. Nr 6, poz. 77 ze zm.), a następnie w art. 29 ust. 1 pkt 1) przywołanej wyŝej ustawy o rehabilitacji. Wszyscy pracownicy zostali przeszkoleni, tak wstępnie jak i okresowo w zakresie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz posiadali aktualne zaświadczenia lekarskie, dopuszczające ich do pracy na stanowiskach określonych w umowach o pracę. 3. Na pozytywną ocenę zasługuje sposób zapewnienia przez Zakład doraźnej i specjalistycznej opieki medycznej oraz usług rehabilitacyjnych dla niepełnosprawnych 2

3 pracowników. Od początku istnienia Zakładu doraźną opiekę medyczną sprawowała zatrudniona na cały etat pielęgniarka. Specjalistyczną opiekę medyczną, poradnictwo oraz usługi rehabilitacyjne zapewniono na podstawie umowy z dnia 20 lutego 2004 r., zawartej na czas nieokreślony z Miejską Przychodnią Lekarską nr VI Spółką z o.o. NZOZ w Tarnowie. Uzupełnieniem jej zakresu w okresie objętym niniejszą kontrolą było stałe zatrudnianie (na umowy zlecenia) specjalisty medycyny pracy oraz sporadycznie (1 umowa zlecenia z lipca 2007 r.) specjalisty rehabilitacji i chorób narządu ruchu, celem przeprowadzenia konsultacji medycznej w ramach ustalania programu dalszej rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Dysponując odpowiednio wyposaŝonymi pomieszczeniami (sala do ćwiczeń, gabinety pielęgniarki i masaŝu) Zakład poprzez zatrudnienie na 1,65 etatu dwojga fizjoterapeutów posiadających wyŝsze wykształcenie kierunkowe zapewniał usługi rehabilitacyjne we własnym zakresie. Zajęcia rehabilitacyjne odbywały się w grupach 5-6 osobowych po 60 minut dziennie, a ich program i przebieg był właściwie udokumentowany. W okresie objętym kontrolą działalność Zakładu, tak produkcyjna jak i obsługoworehabilitacyjna była dofinansowywana środkami publicznymi w łącznej kwocie 2.072,4 tys. zł., z czego ponad 91,6 % pochodziło z PFRON, a pozostała część z budŝetu państwa. NaleŜy tu nadmienić, Ŝe przy uwzględnieniu wszystkich osób niepełnosprawnych zatrudnionych w Zakładzie średnia miesięczna pomoc ze środków publicznych przypadająca na jedną osobę niepełnosprawną w okresie objętym omawianą kontrolą zmalała z zł w 2006 r. do zł w I półroczu 2008 r. Preliminarze kosztów działalności, stanowiące jednocześnie wnioski o jej dofinansowanie w kolejnych rocznych okresach, były składane terminowo, jednak odpowiednie aneksy do umowy z Marszałkiem, bez winy Zakładu, były zawierane w terminach znacznie odbiegających od terminu przewidzianego dla tej czynności w 3 ust. 9 ww. rozporządzenia w sprawie zaz. 4. Koszty związane ze swoją działalnością Zakład ewidencjonował na urządzeniach księgowych, w tym na kontach analitycznych ustalonych w umowie z Marszałkiem. Pozwalało to na ścisłe rozdzielenie kosztów funkcjonowania Stowarzyszenia od kosztów funkcjonowania Zakładu, przy czym koszty eksploatacji pomieszczeń (czynsz, ogrzewanie, woda i ścieki, energia elektryczna, wywóz śmieci) dzielone były zgodnie ze wskaźnikiem ustalonym w umowie z Marszałkiem, wg proporcji powierzchni pomieszczeń przeznaczonych na prowadzenie określonego rodzaju działalności. 3

4 5. NIK pozytywnie ocenia powołanie i pracę zespołu programowego, który opracowywał roczne Indywidualne Plany Rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej, a po zakończeniu roku sporządzał dla wszystkich pracowników produkcyjnych (posiadających znaczny stopień niepełnosprawności) karty ocen efektywności prowadzonej rehabilitacji. W kartach tych podawano m. in. opis form zaleconej terapii zmierzającej do rozwoju sfery intelektualnej i fizycznej oraz rehabilitacji społecznej. 6. ZastrzeŜenia NIK budzi brak w ww. kartach ocen, czy pracownik osiągnął odpowiedni poziom sprawności, umoŝliwiający zatrudnienie u innego pracodawcy. Brak było równieŝ stosownych planów zatrudnienia u innych pracodawców pracowników Zakładu, którzy osiągnęli poziom sprawności społecznej i zawodowej umoŝliwiający taką zmianę zatrudnienia. Zespół Programowy po zakończeniu 2007 r. sformułował, w formie zbiorczej ocenę wskazującą, Ŝe wśród 40 osób niepełnosprawnych wystarczający poziom sprawności pozwalający na zatrudnienie w zakładzie pracy chronionej osiągnęły tylko 2 osoby, które jednak nie podejmują takiego zatrudnienia, z uwagi na ich obawę, co do występowania u innych pracodawców barier architektonicznych i niechętnego ich stosunku do pracowników niepełnosprawnych. Krytyczne uwagi NIK budzi znikoma ilość szkoleń dla pracowników o znacznym stopniu niepełnosprawności, przygotowujących ich do pracy poza Zakładem. W okresie objętym kontrolą Zakład, mimo Ŝe posiadł odpowiednie moŝliwości finansowego zabezpieczenia takich działań (bądź to środkami PFRON, bądź to środkami Zakładowego Funduszu Aktywności Zawodowej FAZ) sfinansował dwustopniowy kurs masaŝu tylko dla jednego pracownika, który we własnym zakresie kontynuuje tę naukę z zamiarem zmiany formy swojego zatrudnienia. Brak planowych działań inicjujących i wspierających przechodzenie osób niepełnosprawnych do innych dogodniejszych miejsc pracy oraz współpracy w tym zakresie z właściwymi starostami, w ocenie NIK wskazuje, iŝ zadania określone w rozporządzeniach w sprawie zaz ( ww. rozporządzenie z 2000 r. oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2007 r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej (Dz. U. z dnia 27 grudnia 2007 r.), a dotyczące przygotowania i wspierania pracowników niepełnosprawnych o znacznym stopniu niepełnosprawności w podejmowaniu odpowiedniego zatrudnienia u innych pracodawców, były w okresie ostatnich 2,5 lat realizowane przez Zakład w bardzo niewielkim stopniu i z niewielkimi efektami. Wiedza słuŝby pracowniczej Zakładu o dalszym zatrudnieniu jego byłych pracowników ograniczała się tylko do ok. 28 % (5/18) byłych pracowników, z których 1 znalazł zatrudnienie na otwartym rynku pracy, zaś 4 przeszło do zakładów pracy 4

5 chronionej, w tym 2 do Zakładu Pracy Chronionej prowadzonego przez spółkę Tarel. NaleŜy tu jednak podkreślić, Ŝe znaczna część (11 spośród 40) aktualnie zatrudnionych w Zakładzie pracowników posiadających znaczny stopień niepełnosprawności, przeszła do niego z warsztatów terapii zajęciowej. 7. NIK negatywnie ocenia wykorzystanie w latach 2006 i 2007 zasobów zgromadzonych na FAZ do sfinansowania zwrotów do Urzędu Marszałkowskiego kwoty 141,3 tys. zł (odpowiednio: 77,7 i 63,6 tys. zł) będących częścią kosztów działalności obsługoworehabilitacyjnej Zakładu poniesionych w latach i nieprawidłowo sfinansowanych środkami PFRON. Nieprawidłowość wykorzystania środków PEFRON za rok 2004 w kwocie 55,3 tys. zł, została ustalona w wyniku działań słuŝb kontrolnych Marszałka Województwa Małopolskiego. Pozostała część zwróconej kwoty (86 tys. zł - głównie koszty z 2005 r.) została ustalona w drodze wewnętrznej analizy przeprowadzonej z inicjatywy Zarządu Stowarzyszenia, w celu skorygowania podobnych błędów wskazanych przez ww. kontrolę oraz w celu uniknięcia zapłaty ewentualnych odsetek. Uznając takie działanie za gospodarne, NIK stoi na stanowisku, Ŝe zwroty te winny zostać sfinansowane zgodnie z ustaleniami zawartymi w 16 ust 3 umowy zawartej w dniu 15 grudnia 2003 r. z Marszałkiem, tj. środkami Stowarzyszenia jako organizatora Zakładu. Wykorzystanie do tego celu środków zgromadzonych na rachunku bankowym FAZ (z równoczesnym skorygowaniem naliczenia przychodów tego funduszu) stanowiło naruszenie zakresu dyspozycji zawartej w 15 rozporządzenia w sprawie zaz. Oceniając wyŝej opisane poczynania NIK uwzględnia jednak, Ŝe Zarząd Stowarzyszenia działał w błędnym przeświadczeniu wynikającym z braku stosownej reakcji Biura Kontroli Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego na informację (pismo z dnia 13 czerwca 2006 r.) o zamiarze sfinansowania przedmiotowych zwrotów poprzez korektę zasobów FAZ, a takŝe z braku do chwili obecnej ostatecznego rozstrzygnięcia co do wnioskowanego przez Stowarzyszenie (pismem z dnia 05 lipca 2006 r.) umorzenia odsetek (w kwocie 14.3 tys. zł) od kwot przypisanych do zwrotu za 2004 r. Jednoznaczne stanowisko w kwestii nieprawidłowego wykorzystania zasobów FAZ (ale tylko w odniesieniu do zwrotów dokonanych w 2007 r.) Stowarzyszenie uzyskało dopiero sierpniu 2008 r., w wyniku kontroli przeprowadzonej w Zakładzie przez Wydział Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. 8. W okresie objętym omawianą kontrolą FAZ dysponował łączną kwotą przychodów wynoszącą 303,6 tys. zł, z czego wydatkowano 219,2 tys. zł, tj. 72,2 %, (po odliczeniu korekt opisanych w poprzednim punkcie niniejszego wystąpienia). NIK nie wnosi 5

6 zastrzeŝeń do wielkości prawidłowo zrealizowanych przychodów FAZ, w tym do nienaliczania tego funduszu z tytułu ulgi w podatku od nieruchomości (wg art. 7 ust. 1 pkt 4) ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2006 r.). Stowarzyszenie nie naliczało FAZ z tego tytułu, poniewaŝ korzystając na podstawie umowy najmu / dzierŝawy z pomieszczeń i części przypisanych do nich nieruchomości (będących własnością spółki Tarel) nie moŝe skorzystać z tej ulgi, gdyŝ w myśl art. 3 ww. ustawy nie jest podatnikiem tego podatku. NIK nie wnosi równieŝ zastrzeŝeń do wydatków funduszu FAZ. Wydatki te miały charakter inwestycyjny oraz charakter pomocy indywidualnej dla niepełnosprawnych, zmierzały do poprawy warunków pracy zatrudnionych osób niepełnosprawnych i były ponoszone na cele zgodne z dyspozycjami zawartymi w 15 rozporządzeń w sprawie zaz. Ponadto pomoc indywidualna była udzielona zgodnie z trybem ustalonym we wprowadzonym od stycznia 2006 r. regulaminie FAZ, tj. m. in. po uprzednim zaopiniowaniu wniosków przez lekarzy sprawujących opiekę specjalistyczną oraz przez członków odpowiedniej komisji, w skład której wchodzili zatrudnieni w Zakładzie rehabilitanci oraz przedstawiciel osób niepełnosprawnych. 9. NIK pozytywnie ocenia działania Zakładu związane z pozyskiwaniem dofinansowania wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych ze środków PFRON za pośrednictwem Systemu Obsługi Dofinansowań i Refundacji (SODiR). Wszystkie składane drogą elektroniczną formularze (INF-D-P, INF-U-P, INF-D-R) były przekazywane terminowo oraz zawierały zgodne z rzeczywistością dane, zarówno co do wysokości wypłacanego wynagrodzenia, stopnia niepełnosprawności pracowników, czy teŝ w odniesieniu do kompletności rocznych rozliczeń w zakresie zgłoszonych do refundacji osób niepełnosprawnych z grupy pracowników produkcyjnych. W okresie objętym kontrolą Zakład za pośrednictwem SODiR pozyskiwał refundację ze środków PFRON wyłącznie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych w działalności produkcyjnej, natomiast wynagrodzenia pracowników (wszystkich) zatrudnionych w działalności obsługowo-rehabilitacyjnej dofinansowywane były środkami tego funduszu pozyskanymi za pośrednictwem Marszałka Województwa Małopolskiego. Wynagrodzenia były wypłacane pracownikom terminowo. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o podjęcie działań w następującym zakresie: 6

7 1. Niezwłocznego skorygowania stanu Zakładowego Funduszu Aktywności Zawodowej (FAZ) o wpłatę na rachunek bankowy tego funduszu łącznej kwoty 141,3 tys. zł zwróconej w latach 2006 i 2007 do Urzędu Marszałkowskiego. 2. Uzupełnienia indywidualnych ocen o postępach działań rehabilitacyjnych, a takŝe podjęcia szerszych, wcześniej zaplanowanych działań, skłaniających osoby niepełnosprawne do podejmowania zatrudnienia u innych pracodawców oraz działań umoŝliwiających i wspierających takie zmiany w zatrudnieniu. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, prosi o przedstawienie przez Zarząd Stowarzyszenia, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków oraz o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, Zarządowi Stowarzyszenia przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie, do Dyrektora Delegatury NIK w Krakowie, umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. Otrzymują: 1. Adresat, 2. Departament Pracy, Spraw Socjalnych i Zdrowia, 3. Akta kontroli. 7