Marketing w procesie komercjalizacji innowacji
|
|
- Sylwester Urbaniak
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 prof. dr hab. B. Sojkin Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Wydział Towaroznawstwa, Katedra Marketingu Produktu Marketing w procesie komercjalizacji innowacji Wstęp Celem artykułu jest prezentacja podstawowych problemów, zagadnień i uwarunkowań wykorzystania instrumentarium marketingowego w procesie komercjalizacji różnych kategorii rozwiązań rynkowych, które nazywamy innowacją rozumianą w artykule jako wyrób żywnościowy, wyrób przemysłowy, technologia czy rezultaty/wyniki prac naukowo - badawczych. W przypadku każdej z kategorii wymienionych produktów ze względu na specyfikę zaspakajanych przez nie potrzeb i oczekiwań klientów, różne grupy docelowe interesariuszy, odmienność uwarunkowań komercjalizacji czy kompetencje, wiedzę i umiejętności podmiotu realizującego komercjalizację wymagane jest zdywersyfikowane podejście do określenia roli i miejsca marketingu, znaczenia uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych oraz wykorzystania instrumentarium marketingowego w jej realizacji. Komercjalizacja innowacji to współcześnie jedno najważniejszych i najtrudniejszych wyzwań dla wszystkich jej uczestników w gospodarce opartej na wiedzy, a w szczególności docelowych i potencjalnych interesariuszy każdej innowacji, którzy decydują się na uczestnictwo w jej urynkowieniu czy inaczej mówiąc utowarowieniu na zdefiniowanym przez nich rynku 1. Proces komercjalizacji innowacji stanowi jeden z najistotniejszych aspektów w całym procesie jej wprowadzania na rynek. Co prawda jej definicja i zakres przedmiotowych działań z nią związanych jest opisana bardzo szczegółowo w bogatej literaturze przedmiotu oraz studiach przypadków to jednak konieczne jest przedstawienie w kilku zdaniach istotnych dla dalszych rozważań podsumowań i wniosków 2. I tak analiza literatury przedmiotu jak i praktyki komercjalizacji innowacji w przypadku różnych kategorii produktu pozwala na wyodrębnienie wyraźnie rysujących się dwóch podejść do realizacji jej jako procesu czyli ujęcia: wąskiego i szerokiego (w literaturze często używa się określeń sensu stricto i sensu largo ). W pierwszym przypadku komercjalizacja traktowana jest jako ostatni finalny etap procesu rozwojowego innowacji poprzedzający lub przygotowujący do wprowadzenia jej na rynek (głównie dotyczący produktów FMCG). Natomiast szerokie podejście proponuje wyraźnie bardziej rozbudowane ujęcie całości procesu innowacyjnego traktowanego jako strategiczne widzenie rynku uwzględniające pozycję podmiotu w kontekście budowania przewagi konkurencyjnej oraz odpowiadającego jej modelu biznesowego kreującego wartość dodaną dla interesariuszy. Dlatego też ujęcie szerokie odpowiada bardzo popularnemu określeniu od idei/pomysłu do rynku/konsumenta, albo obejmuje wszystko to, co związane jest z tworzeniem produktu i jego urynkowieniem (kojarzone jest z wynikami prac B+R, technologią, produktami przemysłowymi). Przy czym pamiętać należy, że w każdym przypadku przebieg procesu komercjalizacji niezależnie od przyjętego podejścia jest odmienny, co wynika ze specyfiki charakteru produktu, rynku oraz nabywców. W tabeli 1 przedstawiono etapy procesu komercjalizacji dla poszczególnych kategorii produktów, z którymi można się najczęściej spotkać w różnych opracowaniach i publikacjach z zakresu komercjalizacji. O ile w przypadku kategorii produktów FMCG istnieje względna jednomyślność w enumeracji przedmiotowej zagadnień związanych z ich komercjalizacją, to w przypadku pozostałych kategorii można się zetknąć z odmiennymi podejściami eksponującymi znaczenie poszczególnych aspektów, etapów czy wręcz prezentującymi 1 Utowarowienie produktu/innowacji wprowadził C.M. Christensen, M.E. Raynor w książce Innowacje napęd wzrostu jako proces przechodzenia z unikalnego i wyróżniającego się produktu generującego dla wytwórcy znaczne korzyści w zwyczajny powszechny towar rynkowy. 2 Zob. D.M. Trzmielak., Komercjalizacja wiedzy i technologii determinanty i strategie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2013; I.P.Rutkowki, Rozwój nowego produktu, PWE Warszawa 2007; Report on Interviews on the Commercialization of Innovation by Julio Rosa and Antoine Rose; Science, Innovation and Electronic Information Division, Ottawa 2007; J.Tidd, J.Bessant, Zarządzanie innowacjami. Integracja zmian technologicznych, rynkowych i organizacyjnych, Wolter Kluwers, Warszawa Logistyka 1062
2 wyraźnie zróżnicowane modele procesu komercjalizacji technologii czy wyników badań naukowych z punktu widzenia proponowanych rozwiązań technicznych, biznesowych i rynkowych 3. Podkreślić jednak należy, że współcześnie, w przypadku podmiotu prowadzącego komercjalizację jako najbardziej odpowiednie rozwiązanie (a jest ono realizowane przez wiele dużych firm i często wskazywane przez praktyków gospodarczych) przyjmuje się podejście funkcjonalne, nie obligujące do korzystania z konkretnego modelu czy rozwiązania komercjalizacji innowacji, ale pozwalające na bardzo elastyczne zindywidualizowane podejście do tego procesu 4. Elastyczność i indywidualizacja podejścia traktowana jest jako możliwość zastosowania własnego rozwiązania (często wcześniej sprawdzonego i dopasowanego do rynku branżowego) oraz koncentracji na działaniach w tym procesie, które są odpowiednie do potrzeb podmiotu i jego uwarunkowań finansowych, kadrowych, operacyjnych, posiadanych partnerów i możliwości współpracy z innymi potencjalnymi uczestnikami komercjalizacji w realizacji celów strategicznych. Tab. 1. Etapy w procesie komercjalizacji innowacji różnych kategorii produktów. Wyniki badań naukowych i rozwojowych Produkt FMCG Produkt przemysłowy Technologia 1.komercjalizacja sensu stricto : sprzedaż wyników prac badawczo-naukowych i rozwojowych (komercjalizacja bezpośredna), udzielenie licencji na wynik prac B+R (komercjalizacja bezpośrednia), wniesienie wyników prac badawczych i rozwojowych do spółki (komercjalizacja. pośrednia) 2. komercjalizacja sensu largo obejmuje: powyższe czynności w pukcie. 1 poprzedzone czynnościami prawnymi (formalne nabycie przez Państwową Jednostkę Badawczą (PJB) praw do wyników prac i skorzystanie z mechanizmów ochrony posiadanych praw) księgowo-podatkowe (ujęcie prac w bilansie PJB i rachunku zysków i strat) - wycena. 1.Decyzja o wprowadzeniu do portfela produktowego - aspekty prawne, technologii, ekologii, certyfikacje, znakowanie oraz opakowanie 2.Testowanie rynku jako weryfikacja proponowanej strategii produktu (szerzej marketingowej) - Kreowanie rynku 3.Ocena testowania i prognozowanie sprzedaży w cyklu życia 4.Strategia wprowadzenia produktu - rozwiązania organizacyjne, technologiczne i logistyczne 5.Plan marketingowy - szczegółowe rozwiązania operacyjne wynikające ze strategii wprowadzenia na rynek 1.Uzyskanie aprobat i certyfikatów niezbędnych do wprowadzenia na rynek 2. Komunikacja branżowa/rynkowa zastosowań produktu i zasad wdrożenia do produkcji 3.Uruchomienie produkcji próbnej /testowej 4.Testowanie marketingowe produktu i wprowadzenie ostatecznych poprawek w produkcie 5. Przygotowanie propozycji działań rynkowych i produkcyjnych 6.Wybór strategii pozycjonowania produktu; 7.Strategia wprowadzenia portfela produktów na rynek 8.Podjęcie decyzji w zakresie programów marketingowych i ich ewaluacja 1. Nowa technologia i spektrum jej zastosowań 2. Szacowanie potencjału rynkowego technologii 3.Model biznesowy jej wykorzystania 4.Zabezpieczenie praw własności intelektualnej 5.Marketing i sprzedaż (licencjonowanie) technologii 6.Rozwiązania rynkowe w zakresie wdrażania i zastosowań technologii 7.Ocena ekonomiczno społeczna efektów komercjalizacji Źródło: Opracowanie własne na podstawie: E.Gwarda Gruszczyńska, Modele procesu komercjalizacji nowych technologii w przedsiębiorstwach. Uwarunkowania wyboru kluczowe obszary decyzyjne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2013; V.K. Jolly, Commercializing New Technology. Getting from Mind to Market, HBR Press, Boston, Massachusettes1997; Komercjalizacja produktów 3 Zob. V.K. Jolly, Commercializing New Technology. Getting from Mind to Market, HBR Press, Boston, Massachusettes 1997; Przewodnik. Komercjalizacja B+R dla praktyków, MNiSW, Warszawa Report on Interviews on the Commercialization of Innovation by Julio Rosa and Antoine Rose; Science, Innovation and Electronic Information Division, Ottawa 2007, s Logistyka 1063
3 żywnościowych, red. B.Sojkin, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2012; Przewodnik. Komercjalizacja B+R dla praktyków, MNiSW, Warszawa Uwarunkowania działań marketingowych w komercjalizacji innowacji W procesie komercjalizacji innowacji działania marketingowe stanowią jeden z najważniejszych elementów wspomagania realizacji całego procesu niezależnie od podejścia sensu stricto czy sensu largo. Ujęcia te decydują jedynie o miejscu (etap), rodzaju, zakresie przedmiotowym wykorzystywanych instrumentów i ich roli w kształtowaniu wartości społeczno ekonomicznej innowacji dla interesariuszy, przebiegu oraz ocenie odcinkowej i całościowej realizowanej strategii rynkowej wdrażania innowacji. Egzemplifikację podjętych działań stanowią podejmowane odcinkowe/etapowe przedsięwzięcia marketingowe, a finalnie strategia marketingowa, a więc jej podstawowe składowe, procedury wykonawcze, harmonogram wdrażania oraz zasady weryfikacji i modyfikacji działań. W jej przedmiotowych obszarach przygotowuje się strategie/programy instrumentalne będące odzwierciedleniem zakresu i procedur realizacji programów marketingowych na zdefiniowanych wcześniej rynkach docelowych, przyjętych przesłankach pozycjonowania innowacji jako oferty rynkowej oraz działań zmierzających do akceptacji i dyfuzji proponowanych rozwiązań przez interesariuszy. Podstawą do przygotowania programów marketingowych stanowiących źródło danych do operacyjnego planu marketingowego jest identyfikacja oraz zdefiniowanie wymiaru i znaczenia wszystkich uwarunkowań nazywanych często determinantami, bądź wyznacznikami zakresu, formy jak i proponowanych rozwiązań rynkowych, określających wybór podejścia i stosowanie odpowiednich narzędzi marketingowych. Ograniczone rozmiary artykułu nie pozwalają na przedstawienie pełnego zakresu problemu uwarunkowań działań marketingowych towarzyszących procesowi komercjalizacji innowacji w poszczególnych kategoriach produktów, ale są one szeroko opisane w załączonej literaturze przedmiotu. Dlatego w tabelach 2 i 3 wskazano tylko na typowe uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne działań marketingowych dwóch grup podmiotów: branży instytucji naukowo badawczych i wytwórców produktów FMCG. W przypadku komercjalizacji technologii i produktu przemysłowego poszczególne rodzaje uwarunkowań (dopatrując się wielu analogii z wynikami badań) są bardzo podobne jak w przypadku instytucji naukowo - badawczych 5 Nie wyczerpują one jednak pełnego zbioru uwarunkowań zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych, ale ilustrują podstawowe ograniczenia i zagrożenia pojawiające w otoczeniu realizowanego procesu komercjalizacji i jego efektach ze szczególnym wpływem na zakres i profesjonalizm realizacji działań marketingowych. Pamiętać należy również o specyfice każdego procesu komercjalizacji uzależnionego od rodzaju innowacji (przełomowe, przyrostowe produktowe, procesowe, organizacyjne, marketingowe, itp), posiadanego doświadczenia czy filozofii podejścia do oferowanej przez innowację wartości dla klienta i pojawiających się w związku z tym dość często charakterystycznych swoistych i niedostrzeganych dotychczas uwarunkowaniach (polityczne, ekologiczne, społeczne) danego procesu. Tab. 2. Uwarunkowania wewnętrzne działań marketingowych instytucji naukowo-badawczych oraz przedsiębiorstw branży FMCG. Instytucje naukowe i badawcze Przedsiębiorstwa FMCG 1.spójność portfela 2.kultura marketingowa instytucji B+R 3.model biznesowy instytucji B+R 4.poziom wiedzy specjalistycznej 5.zdobyte doświadczenia 6.procedury badawcze 7.wyposażenie materialno techniczne (technologie) 8.profesjonalizm kadry Źródło: Opracowanie własne. 1.wiedza o potrzebach, oczekiwaniach i trendach rynkowych (konsument) 2.doświadczenie rynkowe 3.kultura marketingowa przedsiębiorstwa 4.potencjał ekonomiczno - finansowy 5.integracja działań marketingowo - sprzedażowych (kreowanie rozwiązań rynkowych) 6.elastyczność orientacji biznesowej 5 B.Sojkin, J.Jasiczak, Determinanty marketingu instytucji naukowo badawczej, (w) Marketing instytucji naukowych i badawczych, pod red. W. Wiśniowskiego, Prace Instytutu Lotnictwa nr 225, Warszawa 2012, s Logistyka
4 Analiza zarysowanych uwarunkowań pozwala na sformułowanie kilku ogólnych wniosków. W przypadku wybranych grup podmiotów uwarunkowania dość wyraźnie się różnicują, co wynika generalnie z charakteru rynku docelowego i komercjalizowanej innowacji, uczestników tego procesu (głównie interesariuszy), poziomu dostępnej infrastruktury rynkowej oraz dynamiki zmian poszczególnych rynków. W konsekwencji powodują sytuację, w której komercjalizacja każdej innowacji niezależnie od rodzaju ma w zasadzie odmienny przebieg i procedury realizacyjne poszczególnych zadań. W przypadku rynków przemysłowych (również instytucji B+R) szczególnej uwagi wymaga i stanowi bardzo istotną determinantę całego procesu komercjalizacji innowacji, kwestia wyboru modelu biznesowego, jako odzwierciedlenie filozofii działań rynkowych, mających prowadzić do powodzenia procesu (wiązać go można orientacją biznesową w przypadku organizacji wytwarzającej produkty FMCG). Niezależnie od rodzaju i charakteru innowacji, posiadane doświadczenie marketingowe w powiązaniu z wiedzą specjalistyczną (jak znaleźć przekonywujące argumenty dla akceptacji i sprzedać wyniki, technologię wytwarzania produktu, czy produkt FMCG) stanowi kluczową determinantę, nie tylko wspomagającą cały proces, ale również umożliwiającą strategiczne spojrzenie w aspekcie dalszego rozwoju innowacji. Tym bardziej, że wprowadzenie jej na rynek z sukcesem jest często początkiem trudnej drogi zapewnienia jej dalszego wzrostu, dojrzałości i dłuższej obecności na rynku. Tab. 3. Uwarunkowania zewnętrzne działań marketingowych instytucji naukowych i badawczych oraz przedsiębiorstw branży FMCG. Instytucje naukowe i badawcze Przedsiębiorstwa FMCG 1.ekonomiczne (klimat gospodarczy, programy w ramach NCBiR i NCN, PO IG, nowe rozwiązania finansowe...) 2. prawno - organizacyjne (głównie rozwiązania systemowe) 3. infrastruktura rynku (infrastruktura instytucjonalna + infrastruktura informatyczno komunikacyjna) 4. interesariusze innowacji (odbiorcy, dostawcy, partnerzy) budowanie platform współpracy 1.prawne i technologiczne (bezpieczeństwo żywności, oświadczenia żywieniowe i zdrowotne, nowe technologie ) 2. relacje z innymi uczestnikami rynku 3. infrastruktura rynku (infrastruktura handlowa + infrastruktura komunikacyjna) 4. konsumpcjonizm 5. ekologia 5. dostępność do źródeł zaopatrzenia Źródło: Opracowanie własne. Analiza i ocena wpływu uwarunkowań w procesie komercjalizacji innowacji powinna być traktowana bardzo elastycznie i w sposób wyważony odnosząc się nie tylko do bieżąco dostrzeganych uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych. Istotną częścią prowadzonej analityki i formułowania prognoż jest również uwzględnienie przyszłych trendów rynkowych, planów strategicznych podmiotu (głównie portfel produktów) oraz ewoluujące potrzeby i oczekiwania potencjalnych interesariuszy. Zdolność prospektywnego spojrzenia na innowację to głównie podejmowanie działań (w tym marketingowych) z myślą o zapewnieniu jej pozytywnej przyszłości rynkowej. Instrumentarium marketingowe w komercjalizacji innowacji Zmieniające się spojrzenie na współczesny marketing to już nie tylko tradycyjne podejście w kategoriach orientacji rynkowej i korzystanie z tradycyjnych narzędzi nazywanych w skrócie 4P, a tworzących zbiór obejmujący produkt, cenę, dystrybucję i promocję. Głównie za sprawą makro uwarunkowań takich jak globalizacja rynków, rozwój technologii informacyjnej, rewolucja w zachowaniach rynkowych uczestników rynku (gruntowne przemiany w zachowaniach: przedzakupowych, zakupowych, konsumpcyjnych i pozakupowych) czy zmiany struktur demograficzno społecznych ludności wystąpiła wyraźna reorientacja w podejściu do marketingu i wykorzystywanego instrumentarium (wyraźnie rozbudowano zbiór narzędzi i technik budowania programów). Stwarzając tym samym bardzo szerokie spektrum widzenia na jego cele, znaczenie, zakres oddziaływania oraz możliwości wykorzystania w działalności biznesowej. Definicja Amerykańskiego Stowarzyszenia Marketingu z 2007 roku traktuje go jako działalność, zbiór instytucji i procesów tworzenia, komunikowania, dostarczania oraz wymiany ofert posiadających wartość dla klientów, odbiorców, partnerów oraz społeczeństwa jako całości, co bardzo wyraźnie poszerza zakres jego przedmiotowy zainteresowań, nie tylko koncentrujących się jak dotychczas, na aktywności rynkowej Logistyka 1065
5 uczestnika rynku 6. Pojawiają się w niej nowe elementy takie jak oferta posiadająca wartość dla całej grupy interesariuszy (klienci, odbiorcy, partnerzy, instytucje, społeczeństwo/społeczności), wartość społeczno ekonomiczna czy ujęcie makro. Oczywiście nie zmienia to zasadniczo dotychczasowych możliwych podejść i wykorzystywanych narzędzi jak ich praktycznego zastosowania, a jedynie rozszerza jego horyzont zainteresowań wyrażony przez pryzmat jego celów i dostępnych narzędzi marketingowych. Tab. 4. Podejście i ujęcia instrumentarium marketingowego. Podejście Instrumenty marketingu (Cel) 4 P Marketing 1.0 (Produkt) 4C Marketing 2.0 (Klient) SAVE Marketing 3.0 (Wartości) Product Produkt Consumer value Wartość dla klienta Solution Rozwiązanie Place Dystrybucja Convenience Wygoda nabycia Access Dostęp Price Cena Cost Koszt Value Wartość Promotion Promocja Communication Komunikacja Education Edukacja 4 P (MSP) Marketing 3.0 (Wartości) Person Przedsiębiorca Process Proces obsługi Purpose Działania firmy Practice Praktyka Źródło: R.Ettenson, E.Conrado, J.Knowles, Model 4P wymaga rewizji, HBR,2013 maj; A. Gilmore, Entrepreneurial and SME marketing, Journal of Research in Marketing and Entrepreneurship, 2011, vol. 3; P.Kotler, H. Kartajaya, I. Setiawan, Marketing 3.0. Dobry produkt? Zadowolony klient? Spełniony człowiek?, MT Biznes, Warszawa, W rozpatrywanych podejściach, czy modelowych rozwiązaniach procesu komercjalizacji, niezależnie od kategorii produktów nie tylko pojawiają się w każdym proponowanym rozwiązaniu modelowym (w przypadku większości faz/etapów) postępowania różne aspekty działań marketingowych, ale w niektórych wskazywane są jako te, stanowiące podstawowe źródło sukcesu rynkowego innowacji. Obejmują one najczęściej kwestie korzystania w zasadzie w każdym przypadku z różnych technik badań marketingowych, które mają wymiar wewnętrzny lub zewnętrzny adekwatnie do realizowanej fazy komercjalizacji i stanowią podstawę do uzupełniania zasobów informacyjnych procesu komercjalizacji. Wymiar wewnętrzny badań koncentruje się na wartościowaniu miejsca/pozycji innowacji w portfelu produktowym podmiotu i generowaniu potencjalnych przychodów na założonym poziomie (z uwzględnieniem zagadnienia kanibalizacji produktowej i dystrybucyjnej). Natomiast wymiar zewnętrzny odnosi się do konieczności jednoznacznej weryfikacji propozycji rynkowej, jako innowacji zaspakajającej zidentyfikowane potrzeby i oczekiwania konsumentów, dostarczenia przesłanek do przygotowania planu marketingowego pozwalającego na skuteczne i efektywne wprowadzenie na rynek, wybór wariantowych prognoz sprzedaży stanowiących podstawę oceny przyjętej strategii wprowadzenia oraz antycypowania faz cyklu życia innowacji na rynku. Drugim istotnym obszarem marketingu w procesach komercjalizacji jest wieloaspektowa i wielowymiarowa analiza konkurencyjna proponowanych rozwiązań innowacyjnych, ich pozycjonowanie jako efektu modelu S-T-P; a głównie wypracowanie customer selling proposition traktowanej jako permanentne modyfikowanie i uzupełnianie oferty rynkowej, która będzie czytelna i zrozumiała dla uczestników rynku docelowego. Pamiętać należy, że jej czytelność i zrozumienie decyduje w znacznym stopniu o przebiegu procesu akceptacji proponowanych rozwiązań przez uczestników rynku oraz czasie jej dyfuzji. Powinna ona również obejmować różne formuły realizacji zysków (źródła przychodów, rachunek kosztów, system marż, dyskonto cenowe, kierunki wykorzystania przychodów) odpowiadające przyjętej strategii innowacyjnej, ustanawiając zbiór kryteriów oceny jej przebiegu. Ujęte w niej zostają kluczowe zasoby wykorzystywane w realizacji każdego rynkowego przedsięwzięcia takie jak: kadry, technologia, infrastruktura produkcyjna, kanały dystrybucji oraz komunikacji. Ich odpowiednie 6 J.Kamiński, Dlaczego definiowanie marketingu w kategoriach menedżerskich szkodzi marketingowi jako nauce, Marketing i Rynek, 6/ Logistyka
6 wykorzystanie oraz uzyskanie efektu synergii będzie wiązało z przygotowaniem struktur procesów obejmujących procedury operacyjne i zarządcze, stosowanie norm oraz dobór wskazanego wcześniej zbioru odpowiednich metryk oceny realizowanych zadań i procesów. Zanim jednak wspomniane działania zostaną przeprowadzone ważnym elementem aspektem procedur marketingowych (głównie zarządzania strategicznego) jest identyfikacja źródeł przewagi konkurencyjnej w kontekście znalezienia w innowacji poszukiwanych wartości przez klienta i możliwości ich zdyskontowania na bazie posiadanych zasobów takich jak wiedza specjalistyczna, doświadczenie rynkowe, procedury decyzyjne, kadry i ich kwalifikacje uprawniające do prowadzenia działań rynkowych. Pozwoli to na wypracowanie strategii wartości dla klienta (innowacji) i jej zakresu, jako podstawy dla przygotowania strategii marketingowej; która umożliwi wkomponowanie jej w portfel produktowy/ofert w formie proponowanych rozwiązań rynkowych. W tabeli 4 zestawiono najczęściej uwzględniane podejścia marketingowe do realizacji strategii biznesowej i związane z nimi cele działań oraz instrumenty, które potencjalnie mogą być wykorzystane przy tworzeniu strategii marketingowej. Pojawiły się wśród nich nowe, obecnie preferowane podejścia, odchodzące od klasyki 4P, a uwzględniające dominujące tendencje wskazujące na konieczność ekspozycji wartości dla klienta, wartości społeczno ekonomicznych czy wreszcie marketingu przedsiębiorców/przedsiębiorczego. Zmieniają one charakter, wymiary i często istotę instrumentarium marketingowego będącego w dyspozycji uczestnika rynku, a także wymagania w odniesieniu do przedmiotu, zakresu i postaci potrzeb informacyjnych niezbędnych do wykorzystania. Niemniej podejścia SAVE i marketing przedsiębiorców (4P MSP) doskonale wpisują się we współczesny obraz procesów komercjalizacji innowacji, albowiem coraz częściej przedmiotem komercjalizacji staje się oferta konkretnego rozwiązania przedstawionego uczestnikom rynku o bardzo szerokim wymiarze zaspakajanych potrzeb bądź konieczne jest sprawne i elastyczne działanie (start - up y) dla szybkiej komercjalizacji pomysłu. W tym drugim przypadku z pomocą przychodzą wspomniane wcześniej instytucje wsparcia (ośrodki innowacji i przedsiębiorczości), które tworzą sieci powiązań różnego typu w ramach, których dostępna jest cała gama ofert pomocy dla przyśpieszenia procesu komercjalizacji. To co nowego wnoszą wskazane ujęcia to wyraźna zmiana akcentów w procesach komercjalizacji innowacji polegająca na koncentracji na rozwiązaniach (możliwie komplementarnych) w wymiarze zidentyfikowanych potrzeb (eksponowanie wartości) oraz położeniu nacisku na edukację interesariuszy wyjaśniającą technologię rozwiązania i wynikające z niej korzyści (ważne w przypadku komercjalizacji technologii czy wyników badań często kreujących nowe rynki). Wynikiem finalnym całości działań marketingowych komercjalizacji innowacji jest przygotowanie i wdrożenie strategii marketingowej (obejmującej wprowadzenie i wzrost), w której strategie instrumentalne będą tak skonstruowane, że bardzo czytelne i zrozumiałe stanie się jej praktyczne wykonanie oraz oceny w trakcie wdrażania. W procesach komercjalizacji innowacji działania marketingowe są tym rodzajem aktywności rynkowej, które przynoszą nie tylko zwiększenie wartości firmy i korzyści w krótkim i długim oferującemu rozwiązania; ale przede wszystkim interesariuszom, dla których proponowane rozwiązanie jako innowacja ma być właśnie źródłem informacji o jednoznacznych i przekonywujących korzyściach z jego zastosowania 7. Podsumowanie Sukces rynkowy procesu komercjalizacji innowacji postrzegany jest głównie w kategoriach akceptacji przez konsumentów rynku docelowego, jej dyfuzji w wybranych segmentach rynku odzwierciedlonej założonym poziomem sprzedaży, wzmocnieniem pozycji konkurencyjnej oraz wartości ekonomiczno-finansowej podmiotu wprowadzającego. Wymienione metryki rynkowe sukcesu nie są możliwe do osiągnięcia bez bardzo wydatnego i zintensyfikowanego wsparcia marketingowego. Jest również oczywiste, że osiągnięcie sukcesu jest rozłożone w czasie, który determinowany jest kategorią produktu, systematycznością i profesjonalizmem realizowanego procesu komercjalizacji oraz stabilnością ekonomiczno finansową podmiotu realizującego ten proces. Rozpatrując prowadzone działania rynkowe z punktu widzenia operacyjnego to kluczowa rola przypada działaniom marketingowym, które dzięki sprawności, ciągłości i konsekwentnie wykonywanym zadaniom marketingowym prowadzą do realizacji 7 R. Kłeczek, Marketing i wartość. Metodologiczne aspekty badania skuteczności działań marketingowych., Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2012, ss Logistyka 1067
7 celów odcinkowych/etapowych. Ich zakres, realizowane procedury oraz wykorzystywane narzędzia uzależnione są od wspomnianych wyżej czynników wewnętrznych i zewnętrznych, które powodują; że trudno mówić o uniwersalizacji, powtarzalności i standardzie w realizacji nie tylko całej strategii marketingowej wprowadzania innowacji na rynek, ale w wielu zadaniach odcinkowych. Niemniej dostępne spektrum narzędzi marketingowych oraz kreatywność doświadczonych menedżerów wspomaganych dynamicznie rozwijającymi się technologiami informacyjnymi (w szczególności nowe rozwiązania w komunikowaniu się jego uczestników, budowanie nowych społeczności potencjalnych interesariuszy czy szukanie nowych rozwiązań w finansowaniu komercjalizacji) powodują, że współcześnie bez działań marketingowych wspomagających komercjalizację trudno mówić o osiągnięciu powodzenia w jej realizacji. Ponadto rosnąca liczba instytucji i podmiotów zajmujących się komercjalizacją i jej wsparciem oraz rozwój oraz swoboda w dostępie do rynku usług outsourcingowych obejmujących w szerokim zakresie profesjonalne usługi marketingowe wpływa na bardzo elastyczne i zróżnicowane kształtowanie kompozycji marketingowej. Kompozycja ta wydatnie może zmniejszyć bądź ograniczyć poziom ryzyka podejmowanych decyzji w poszczególnych obszarach realizacji strategii wprowadzania innowacji na rynek 8. Streszczenie W artykule przedstawiono rolę i miejsce marketingu w komercjalizacji innowacji z ukierunkowaniem na różne kategorie produktu. Wskazano na podstawowe instrumenty marketingu wykorzystywane w poszczególnych fazach procesu komercjalizacji i zakres ich przedmiotowego wykorzystania przez przedsiębiorstwa. Podkreślono znaczenie przyjęcia odpowiednich kryteriów i rozwiązań marketingowych dla uzyskania odpowienich wyników rynkowych. Marketing in the process of innovation commercialisation Abstract The article presents the role and place of marketing in innovation commercialisation with special regard to various product categories. Basic instruments used in subsequent phases of the commercialisation process have been delineated, together with the scope of their application by companies. The significance of adopting proper criteria and marketing solutions to obtain proper market results has been underlined. Literatura [1]. Christensen M.C., The Innovator s Dilemma. When New Technologies Causes Great Firms to Fail, HBS Press, MA [2]. Earle M., Earle R., Anderson A., Opracowywanie produktów spożywczych. Podejście marketingowe, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa [3]. Ettenson R., Conrado E., Knowles J., Model 4P wymaga rewizji, HBR,2013 maj [4]. Gilmore A., Entrepreneurial and SME marketing, Journal of Research in Marketing and Entrepreneurship, 2011, vol. 3. [5]. Gwarda Gruszczyńska E., Modele procesu komercjalizacji nowych technologii w przedsiębiorstwach. Uwarunkowania wyboru kluczowe obszary decyzyjne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź [6]. Jolly V.K., Commercializing New Technology. Getting from Mind to Market, HBR Press, Boston, Massachusettes1997. [6]. Kamiński J., Dlaczego definiowanie marketingu w kategoriach menedżerskich szkodzi marketingowi jako nauce, Marketing i Rynek, 6/2014. [7]. Kłeczek R., Marketing i wartość. Metodologiczne aspekty badania skuteczności działań marketingowych., Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław [8]. Komercjalizacja produktów żywnościowych, red. B.Sojkin, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Zob. Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce. Raport 2012, pod red. A.Bąkowskiego i M.Mażewskiej, PARP, Warszawa Logistyka
8 [9]. Kotler P., Kartajaya H., Setiawan I., Marketing 3.0. Dobry produkt? Zadowolony klient? Spełniony człowiek?, MT Biznes, Warszawa, [10]. Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce. Raport 2012, pod red. A.Bąkowskiego i M.Mażewskiej, PARP, Warszawa [11]. Przewodnik Komercjalizacja B+R dla praktyków, MNiSW, Warszawa, [12]. Report on Interviews on the Commercialization of Innovation by Julio Rosa and Antoine Rose Science, Innovation and Electronic Information Division, Ottawa [13]. Rutkowki I.P., Rozwój nowego produktu, PWE Warszawa [14]. Sojkin B., Jasiczak J., Determinanty marketingu instytucji naukowo badawczej, (w) Marketing instytucji naukowych i badaczych, pod red. W. Wiśniowskiego, Prace Instytutu Lotnictwa nr 225, Warszawa [15]. Sojkin B., Informacyjne uwarunkowania marketingu instytucji naukowo-badawczej, IV Europejskie Forum Marketingu Instytucji Naukowo Badawczych, Instytut Lotnictwa Warszawa, listopada [16]. Tidd J., Bessant J., Zarządzanie innowacjami. Integracja zmian technologicznych, rynkowych i organizacyjnych, Wolter Kluwers, Warszawa [17]. Trzmielak D.M., Komercjalizacja wiedzy i technologii determinanty i strategie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź Logistyka 1069
Uwarunkowania komercjalizacji produktów żywnościowych
Uwarunkowania komercjalizacji produktów żywnościowych prof. dr hab. Bogdan Sojkin Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Towaroznawstwa 1 Jak rozumieć komercjalizację? dobro, usługa, Komercjalizacja?
Bardziej szczegółowoWYZWANIA DLA MARKETINGU INSTYTUCJI NAUKOWYCH I BADAWCZYCH. Open Access
WYZWANIA DLA MARKETINGU INSTYTUCJI NAUKOWYCH I BADAWCZYCH Open Access MINIB, 2015, Vol. 18, Issue 4, p. 115 128 WYZWANIA DLA MARKETINGU INSTYTUCJI NAUKOWYCH I BADAWCZYCH CHALLENGES FACING THE MARKETING
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE MARKETINGOWE: MARKETING MIX
Z przyjemnością odpowiemy na wszystkie pytania. Prosimy o kontakt: e-mail: kontakt@mr-db.pl tel. +48 606 356 999 www.mr-db.pl MRDB Szkolenie otwarte ZARZĄDZANIE MARKETINGOWE: MARKETING MIX planowanie i
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNY MARKETING cz. I
Studia podyplomowe Trening Menedżerski - Wykład WSPÓŁCZESNY MARKETING cz. I Dr Barbara Bielicka e mail: barbara.bielicka@wsb.torun.pl Market ing Rynek i działania tworzące i rozwijające rynek koncepcja
Bardziej szczegółowoPodstawy Marketingu. Marketing zagadnienia wstępne
Podstawy Marketingu Marketing zagadnienia wstępne Definicje marketingu: Marketing to zyskowne zaspokajanie potrzeb konsumentów /Kotler 1994/. Marketing to kombinacja czynników, które należy brać pod uwagę
Bardziej szczegółowoSpis treści. Istota i przewartościowania pojęcia logistyki. Rozdział 2. Trendy i determinanty rozwoju i zmian w logistyce 42
Spis treści Od Autora 11 Rozdział 1 Istota i przewartościowania pojęcia logistyki n 1.1. Przegląd i interpretacja znaczących definicji logistyki 17 1.2. Ewolucja i przewartościowania przedmiotu, celów
Bardziej szczegółowoFaza definiowania i koncepcji teorii logistyki oraz pierwsze próby jej zastosowania w praktyce
Tematy zajęć Historia Logistyki Paweł Tura l Fazy rozwoju logistyki l Determinanty rozwoju i wzrostu znaczenia logistyki Faza startu i budzenia się logistyki l Okres : II połowa lat 50 l Logistyka (dystrybucja
Bardziej szczegółowoLaunch. przygotowanie i wprowadzanie nowych produktów na rynek
Z przyjemnością odpowiemy na wszystkie pytania. Prosimy o kontakt: e-mail: kontakt@mr-db.pl tel. +48 606 356 999 www.mr-db.pl MRDB Szkolenie otwarte: Launch przygotowanie i wprowadzanie nowych produktów
Bardziej szczegółowoMANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE
MANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE WARSZTAT I-A PRAWNO-TEORETYCZNE PODSTAWY PROJEKTÓW INNOWACYJNYCH Czym jest innowacja? Możliwe źródła Wewnętrzne i zewnętrzne źródła informacji o innowacji w przedsiębiorstwie.
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE PRODUKTEM W USŁUGACH BADAWCZYCH
ZARZĄDZANIE PRODUKTEM W USŁUGACH BADAWCZYCH prof. zw. dr hab. Bogdan Sojkin Katedra Marketingu Produktu, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu W dobie wirtualizacji gospodarki, postępującej globalizacji rynków,
Bardziej szczegółowoPromocja i techniki sprzedaży
Promocja i techniki sprzedaży Specjalność stanowi zbiór czterech kursów specjalnościowych umożliwiających studentom nabycie profesjonalnej wiedzy i szerokich umiejętności w zakresie promocji i technik
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA CENOWA: ZARZĄDZANIE CENĄ (PRICING)
Z przyjemnością odpowiemy na wszystkie pytania. Prosimy o kontakt: e-mail: kontakt@mr-db.pl tel. +48 606 356 999 www.mr-db.pl MRDB Szkolenie otwarte: STRATEGIA CENOWA: ZARZĄDZANIE CENĄ (PRICING) dla wyższej
Bardziej szczegółowo2012 Marketing produktu ekologicznego. dr Marek Jabłoński
2012 Marketing produktu ekologicznego dr Marek Jabłoński Od kilku lat ekologia przestaje mieć znaczenie ideologiczne, w zamian za to nabiera wymiaru praktycznego i inżynierskiego. Większość firm na świecie,
Bardziej szczegółowoZarządzanie łańcuchem dostaw
Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania kierunek: Zarządzanie i Marketing Zarządzanie łańcuchem dostaw Wykład 1 Opracowanie: dr Joanna Krygier 1 Zagadnienia Wprowadzenie do tematyki zarządzania
Bardziej szczegółowoZALECANA LITERATURA:
ZALECANA LITERATURA: Marketing. Sposób myślenia i działania. Red. J. Perenc. Wydawnictwo Naukowe US, Szczecin 2002 A. Smalec, G. Rosa, L. Gracz: Marketing przewodnik do ćwiczeń. Wydawnictwo Naukowe US,
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Zarządzanie i Finanse Nazwa kierunku kształcenia: Zarządzanie Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: dr Robert Nowacki Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia Tryb studiów: Niestacjonarne
Bardziej szczegółowoZarządzanie marketingiem i sprzedażą
Zarządzanie marketingiem i sprzedażą Specjalność stanowi zbiór 5 przedmiotów specjalnościowych umożliwiających studentom nabycie profesjonalnej wiedzy i szerokich umiejętności w zakresie zarządzania marketingiem
Bardziej szczegółowow zakresie komercjalizacji własności intelektualnej Industrial networking for IP commercialization
Współpraca praca przemysłowa w zakresie komercjalizacji własności intelektualnej Industrial networking for IP commercialization Luk Palmen Kraków, 5 września 2008 Dlaczego współpraca praca przemysłowa
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 9 KOMUNIKACJA MARKETINGOWA UCZELNI WYŻSZEJ... 11 ZNACZENIE MARKI W KOMUNIKACJI MARKETINGOWEJ UCZELNI WYŻSZEJ...
Spis treści Wstęp... 9 Rozdział I KOMUNIKACJA MARKETINGOWA UCZELNI WYŻSZEJ... 11 Rozdział II ZNACZENIE MARKI W KOMUNIKACJI MARKETINGOWEJ UCZELNI WYŻSZEJ... 33 Rozdział III ROLA SERWISU INTERNETOWEGO UCZELNI
Bardziej szczegółowoMarketing nowych technologii
Marketing nowych technologii dr Bartłomiej Kurzyk dr Bartłomiej Kurzyk Uniwersytet Łódzki Wydział Zarządzania e-mail: kurzyk@kurzyk.pl WWW: www.kurzyk.pl 1 Cele Będziecie czuć i rozumieć rolę marketingu
Bardziej szczegółowoOpracowanie produktów spoŝywczych. Podejście marketingowe - Earle Mary, Earle Richard, Anderson Allan. Spis treści. Przedmowa
Opracowanie produktów spoŝywczych. Podejście marketingowe - Earle Mary, Earle Richard, Anderson Allan Spis treści Przedmowa Część I. Wprowadzenie 1. Kluczowe czynniki sukcesu lub niepowodzenia nowych produktów
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE MARKĄ. Doradztwo i outsourcing
ZARZĄDZANIE MARKĄ Doradztwo i outsourcing Pomagamy zwiększać wartość marek i maksymalizować zysk. Prowadzimy projekty w zakresie szeroko rozumianego doskonalenia organizacji i wzmacniania wartości marki:
Bardziej szczegółowoZestaw pytan na egzamin magisterski zatwierdzony na posiedzeniu Rady Wydziału Towaroznawstwa w dniu 15 marca 2019 r.
Zestaw pytan na egzamin magisterski zatwierdzony na posiedzeniu Rady Wydziału Towaroznawstwa w dniu 15 marca 2019 r. Kierunek: Towaroznawstwo studia 4-semestralne II stopnia stacjonarne i niestacjonarne
Bardziej szczegółowoBiznes plan innowacyjnego przedsięwzięcia
Biznes plan innowacyjnego przedsięwzięcia 1 Co to jest biznesplan? Biznes plan można zdefiniować jako długofalowy i kompleksowy plan działalności organizacji gospodarczej lub realizacji przedsięwzięcia
Bardziej szczegółowoRozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat
Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Autor: Marcin Kłak Wstęp Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych 1.1. Rola i znaczenie wiedzy 1.1.1. Pojęcia i definicje
Bardziej szczegółowoRozdział 4 Planowanie rozwoju technologii - Aleksander Buczacki 4.1. Wstęp 4.2. Proces planowania rozwoju technologii
Spis treści Wprowadzenie Rozdział 1 Pojęcie i klasyfikacja produktów oraz ich miejsce w strategii firmy - Jerzy Koszałka 1.1. Wstęp 1.2. Rynek jako miejsce oferowania i wymiany produktów 1.3. Pojęcie produktu
Bardziej szczegółowoWykorzystanie technologii informacyjnych do zarządzania łańcuchami i sieciami dostaw w warunkach globalizacji rynku żywności
Zarządzanie łańcuchami dostaw żywności w Polsce. Kierunki zmian. Wacław Szymanowski Książka jest pierwszą na naszym rynku monografią poświęconą funkcjonowaniu łańcuchów dostaw na rynku żywności w Polsce.
Bardziej szczegółowoMarcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie
Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach Kielce czerwiec 2010 1 Spis treści Wstęp 7 Rozdział
Bardziej szczegółowoBUDOWANIE POZYCJI FIRMY NA KONKURENCYJNYM GLOBALNYM RYNKU
GRY STRATEGICZNE BUDOWANIE POZYCJI FIRMY NA KONKURENCYJNYM GLOBALNYM RYNKU Warsztaty z wykorzystaniem symulacyjnych gier decyzyjnych TERMIN od: TERMIN do: CZAS TRWANIA:2-3 dni MIEJSCE: CENA: Symulacyjne
Bardziej szczegółowoKomercjalizacja i transfer wyników badań naukowych i rozwojowych. Andrzej Tytko. Mielec maj 2014r.
Komercjalizacja i transfer wyników badań naukowych i rozwojowych Andrzej Tytko Mielec maj 2014r. Każdy produkt ma sens jedynie tylko wtedy kiedy istnieje nań zapotrzebowanie Produkt innowacyjny to transfer
Bardziej szczegółowoMarketing dr Grzegorz Mazurek
Marketing dr Grzegorz Mazurek Orientacja rynkowa jako podstawa marketingu Orientacja przedsiębiorstwa określa co jest głównym przedmiotem uwagi i punktem wyjścia w kształtowaniu działalności przedsiębiorstwa.
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I
SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 ROZDZIAŁ I POLITYKA EKONOMICZNA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ ZAPEWNIENIA KONKURENCYJNEGO I SPÓJNEGO TERYTORIUM... 21 1.1. Polityka ekonomiczna w koncepcjach teoretycznych europejskiej
Bardziej szczegółowoZarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie
Zarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie Opis specjalności: Celem specjalności Zarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie jest wykształcenie specjalistów posiadających kompetencje pozwalające im
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2030/2031 Kod: ZIE s Punkty ECTS: 3. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -
Nazwa modułu: Marketing i badania rynku Rok akademicki: 2030/2031 Kod: ZIE-1-201-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Zarządzania Kierunek: Informatyka i Ekonometria Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia
Bardziej szczegółowoBudowanie oferty programowej kształcenia zawodowego do potrzeb innowacyjnej gospodarki i rynku pracy
Warszawa, 24 listopada 2017 r. Budowanie oferty programowej kształcenia zawodowego do potrzeb innowacyjnej gospodarki i rynku pracy dr inż. Krzysztof SYMELA Ośrodek Badań i Rozwoju Edukacji Zawodowej Kluczowe
Bardziej szczegółowoSpecjalność - Marketing i zarządzanie logistyczne
Zagadnienia na egzamin dyplomowy na Wydziale Zarządzania Społecznej Akademii nauk Studia pierwszego stopnia kierunek zarządzanie w roku akademickim 2012/2013 Specjalność - Marketing i zarządzanie logistyczne
Bardziej szczegółowoRegion i jego rozwój w warunkach globalizacji
Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Jacek Chądzyński Aleksandra Nowakowska Zbigniew Przygodzki faktycznie żyjemy w dziwacznym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie (albo może na
Bardziej szczegółowoMARKETING USŁUG ZDROWOTNYCH
MARKETING USŁUG ZDROWOTNYCH Beata Nowotarska-Romaniak wydanie 3. zmienione Warszawa 2013 SPIS TREŚCI Wstęp... 7 Rozdział 1. Istota marketingu usług zdrowotnych... 11 1.1. System marketingu usług... 11
Bardziej szczegółowoZarządzanie w zakresie odpowiedzialnych innowacji
T3.1.3. On-line SME Capacity Building Zarządzanie w zakresie odpowiedzialnych innowacji Dr Aneta Karasek, ekspert projektu ROSIE Redakcja: Elżbieta Szulc-Wałecka, Ewa Paszkiewicz-Tomasiak Moduł 3 Koncepcja
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE WDRAŻANIEM INNOWACJI W FIRMIE
GRY STRATEGICZNE ZARZĄDZANIE WDRAŻANIEM INNOWACJI W FIRMIE Warsztaty z wykorzystaniem symulacyjnych gier decyzyjnych TERMIN od: TERMIN do: CZAS TRWANIA:2-3 dni MIEJSCE: CENA: Symulacyjne gry decyzyjne
Bardziej szczegółowohoryzonty formuła in-company 20 lat Akademia Zarządzania Strategicznego dla TOP MANAGEMENTU program dostosowany do specyfiki branżowej klienta
20 lat doświadczeń D O R A D Z T W O S T R A T E G I C Z N E I S E M I N A R I A Inwestycja w Zespół zwiększa szanse na sukces NO1 Nowe WŚRÓD PROGRAMÓW ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO ORGANIZOWANY PRZEZ FIRMĘ
Bardziej szczegółowospołeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie
Wstęp Rozwój marketingu usług logistycznych był ściśle związany z przeobrażeniami społeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie rynku usług Transport Spedycja Logistyka
Bardziej szczegółowoR. C E N T R U M K R E A T Y W N O Ś C I T A R G O W A, W A R S Z A W A
AKADEMIA KOMERCJALIZACJI 1 8-1 9. 0 6. 2 0 1 9 R. C E N T R U M K R E A T Y W N O Ś C I T A R G O W A, W A R S Z A W A Program 2-dniowej Akademii Komercjalizacji : Dzień 1: Potencjał komercyjny projektu
Bardziej szczegółowoPoddziałanie 2.1.2, typ projektu 2. Wykaz usług
Poddziałanie 2.1.2, typ projektu 2 Wykaz usług 1. Usługi doradcze świadczone na rzecz MŚP Nazwa usługi 1.1. Doradztwo w zakresie strategii: 1.1.1. Opracowanie analizy sytuacji przedsiębiorstwa 1.1.2. Opracowanie
Bardziej szczegółowoOferta badawcza Politechniki Gdańskiej dla przedsiębiorstw. Wydział Zarządzania i Ekonomii
KATEDRA NAUK EKONOMICZNYCH kierownik katedry: prof. dr hab. Franciszek Bławat, prof.zw.pg tel.: 058 347-18-85 e-mail: Franciszek.Blawat@zie.pg.gda.pl adres www: http://www2.zie.pg.gda.pl/kne/ Gospodarka
Bardziej szczegółowoDeterminanty marketingu instytucji naukowo badawczej
Determinanty marketingu instytucji naukowo badawczej 56 Determinanty marketingu instytucji naukowo badawczej prof. dr hab. Bogdan Sojkin dr inż. Jakub Jasiczak Katedra Marketingu Produktu Uniwersytet Ekonomiczny
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. Bogdan Sojkin dr inż. Jakub Jasiczak Katedra Marketingu Produktu Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Determinanty marketingu instytucji naukowo badawczej prof. dr hab. Bogdan Sojkin dr inż. Jakub Jasiczak Katedra Marketingu Produktu Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Biznes ma dwa cele: marketing i innowacje.
Bardziej szczegółowoTURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r.
PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI DO 2020 ROKU Warszawa, 17 września 2015 r. Strategia Europa 2020 Program Rozwoju Turystyki do 2020 roku, a dokumenty strategiczne Polski Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Marketing: relacje z klientami Istota dr hab. Justyna Światowiec Szczepańska Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 21 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoAktywne formy kreowania współpracy
Projekt nr... Kształtowanie sieci współpracy na rzecz bezpieczeństwa energetycznego Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ekonomiczno społecznych Aktywne formy kreowania współpracy Dr inż.
Bardziej szczegółowoÁ Á JAKIE SPECJALNOŚCI
KIERUNEK MARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA Marketing i komunikacja rynkowa to kierunek przygotowany z myślą o kształceniu wysokiej klasy specjalistów z zakresu marketingu. Zajęcia pozwalają zdobyć wiedzę
Bardziej szczegółowoSpołeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz
2012 Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne Maciej Bieńkiewicz Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - istota koncepcji - Nowa definicja CSR: CSR - Odpowiedzialność przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoPYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: ZARZĄDZANIE STUDIA DRUGIEGO STOPNIA
PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: ZARZĄDZANIE STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Zarządzanie pytania podstawowe 1. Funkcje zarządzania 2. Otoczenie organizacji
Bardziej szczegółowoNARZĘDZIA ROZWOJU INNOWACYJNYCH PRZEDSIEBIORSTW
NARZĘDZIA ROZWOJU INNOWACYJNYCH PRZEDSIEBIORSTW Jednym z narzędzi pozwalających na zdiagnozowanie i określenie potencjału rozwojowego firmy w obszarze rozwiązań innowacyjnych jest audyt technologiczny.
Bardziej szczegółowoPozycjonowanie a strategiczne planowanie marketingowe
Pozycjonowanie a strategiczne planowanie marketingowe Strategiczne planowanie marketingowe jest częścią ogólnego strategicznego planowania w. Istnieje ścisły związek między procesem planowania strategicznego
Bardziej szczegółowoSTUDIUJESZ SOCJOLGIĘ?
STUDIUJESZ SOCJOLGIĘ? PRZYJDŹ NA SPECJALIZACJĘ SOCJOLOGIA GOSPODARKI I INTERNETU CZEGO WAS NAUCZYMY? CZYM JEST SOCJOLOGIA GOSPODARKI Stanowi działsocjologii wykorzystujący pojęcia, teorie i metody socjologii
Bardziej szczegółowoZestaw pytań na egzamin magisterski zatwierdzony na posiedzeniu Rady Wydziału Towaroznawstwa w dniu 15 listopada 2013 r.
Kierunek: Towaroznawstwo studia 4-semestralne II stopnia stacjonarne i niestacjonarne zaoczne 2. Etapy procesu badawczego. 4. Determinanty procesu zakupu na rynku kosmetyków. 5. Instrumenty marketingu
Bardziej szczegółowodr Grzegorz Mazurek racjonalna reakcja konkurencji celowy zintegrowanym orientacji rynkowej zidentyfikowaniu i przewidywaniu potrzeb odbiorców
Sprawy organizacyjne Literatura B. Żurawik, W. Żurawik: Marketing usług finansowych, PWN, Warszawa, 2001 M. Pluta-Olearnik: Marketing usług bankowych, PWE, Warszawa, 2001 Marketing na rynku usług finansowych
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Hanna Klikocka
Dr hab. Armand Kasztelan Ekonomia i marketing, Ekonomia zrównoważonego rozwoju, Ekonomia menedżerska, Seminarium dyplomowe, Zrównoważony rozwój; Green Growth; Środowiskowa konkurencyjność regionów i państw;
Bardziej szczegółowoSEGMENTACJA RYNKU A TYPY MARKETINGU
SEGMENTACJA SEGMENTACJA...... to proces podziału rynku na podstawie określonych kryteriów na względnie homogeniczne rynki cząstkowe (względnie jednorodne grupy konsumentów) nazywane SEGMENTAMI, które wyznaczają
Bardziej szczegółowoMARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA
KIERUNEK MARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA (I S, II S, I NS, II NS)* Kierunek ten, unikatowy w południowej Polsce, został przygotowany z myślą o kształceniu wysokiej klasy specjalistów z zakresu marketingu.
Bardziej szczegółowoWydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku Ekonomia II stopień PYTANIA NA OBRONĘ
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia stacjonarne i niestacjonarne Kierunek Zarządzanie Specjalność MARKETING INTERNETOWY I E-COMMERCE
Studia II stopnia stacjonarne i niestacjonarne Kierunek Zarządzanie Specjalność MARKETING INTERNETOWY I E-COMMERCE Profil Absolwenta - studenci są przygotowani do: pełnienia funkcji menedżerskich i budowania
Bardziej szczegółowoINNOWACJE OTWARTE W POLSKIM PRZEMYŚLE SPOŻYWCZYM
INNOWACJE OTWARTE W POLSKIM PRZEMYŚLE SPOŻYWCZYM prof. UWM, dr hab. Małgorzata Juchniewicz Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie 1. Główne tendencje: Wprowadzenie stale rosnąca złożoność otoczenia
Bardziej szczegółowoSpis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08
Spis treści Wstęp.............................................................. 7 Część I Podstawy analizy i modelowania systemów 1. Charakterystyka systemów informacyjnych....................... 13 1.1.
Bardziej szczegółowoSpis treści. Rozdział 1. Zarys teorii marketingu oraz jego znaczenie na rynku żywnościowym...
Wstęp... 9 Rozdział 1. Zarys teorii marketingu oraz jego znaczenie na rynku żywnościowym... 11 1.1. Zarys teorii marketingu... 11 1.2. Rodzaje marketingu... 16 1.3. Istota marketingu produktów spożywczych...
Bardziej szczegółowoW poprzedniej prezentacji: Przewodnik po biznesplanie
Model Najlepszych Praktyk Jerzy T. Skrzypek 1 Prezentacja zawiera opis problematyki kursu Biznesplan w 10 krokach 2 Kurs nie zawiera tekstów zawartych w książce o tym samym tytule W poprzedniej prezentacji:
Bardziej szczegółowoAKADEMIA KOMERCJALIZACJI TECHNOLOGII
AKADEMIA KOMERCJALIZACJI TECHNOLOGII PROGRAM SZKOLENIOWO-WARSZTATOWY GRUPY INVESTIN Termin: 24 listopada 11 grudnia 2015 Miejsce: Warszawa Centrum Przedsiębiorczości Smolna, ul. Smolna 4 Akademia Komercjalizacji
Bardziej szczegółowoISTOTA MARKETINGU - DEFINICJE (1)
ISTOTA MARKETINGU ISTOTA MARKETINGU - DEFINICJE (1) MARKETING - to proces kreowania wartości na rynku Klient kupuje to co stanowi dla niego wartość. Marketing ma stworzyć takie wartości (np. renomę marki,
Bardziej szczegółowoWydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku Ekonomia II stopień PYTANIA NA OBRONĘ
Bardziej szczegółowoUsługi w zakresie doradztwa biznesowego
Usługi w zakresie doradztwa biznesowego Żyjemy w niezwykle dynamicznym i zmiennym otoczeniu. To, co było skuteczne, efektywne i rozwojowe jeszcze wczoraj, jutro może okazać się niewystarczające dla osiągnięcia
Bardziej szczegółowoUsługi dystrybucyjne FMCG
Usługi dystrybucyjne FMCG 1990 powstaje firma handlowa Mister w Tychach 1992 rozpoczynamy współpracę z firmą Procter&Gamble jako jedna z 650 polskich hurtowni 1993 25 firm zostaje regionalnymi dystrybutorami
Bardziej szczegółowoWykład 2 Rola otoczenia w procesie formułowania strategii organizacji
Dr inż. Aleksander Gwiazda Zarządzanie strategiczne Wykład 2 Rola otoczenia w procesie formułowania strategii organizacji Plan wykładu Koncepcja otoczenia przedsiębiorstwa Metoda SWOT Cele przedsiębiorstwa
Bardziej szczegółowoWstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 2. Współczesny świat w erze turbulencji (Alojzy Z. Nowak) 3. Przedsiębiorczość (Beata Glinka)
Wstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 1.1. Ewolucja podejść do zarządzania (Włodzimierz Piotrowski) 1.1.1. Kierunek klasyczny 1.1.2. Kierunek human relations (szkoła stosunków międzyludzkich) 1.1.3. Podejście
Bardziej szczegółowoJak zaprezentować pomysł przed inwestorem
Jak zaprezentować pomysł przed inwestorem Katarzyna Duda Pomorskie Forum Przedsiębiorczości Gdynia 2012 Dotacje na innowacje Spis treści: Czego oczekuje inwestor i jakich pomysłów szuka Biznesplan jak
Bardziej szczegółowoGłówne kierunki badań w Katedrze Inżynierii Zarządzania:
Główne kierunki badań w Katedrze Inżynierii Zarządzania: Systemy wspomagania decyzji w rolnictwie i w agrobiznesie. Zastosowania metod sztucznej inteligencji i systemów ekspertowych w zarządzaniu produkcją.
Bardziej szczegółowoZarządzanie firmą Celem specjalności jest
Zarządzanie firmą Celem specjalności jest przygotowanie jej absolwentów do pracy na kierowniczych stanowiskach średniego i wyższego szczebla we wszystkich rodzajach przedsiębiorstw. Słuchacz specjalności
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku ZARZĄDZANIE (studia I stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku ZARZĄDZANIE (studia I stopnia) obowiązuje od 01.10.2015 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych,
Bardziej szczegółowoNazwa Wydziału Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa modułu kształcenia Kod modułu Język kształcenia Efekty kształcenia dla modułu kształcenia
Nazwa Wydziału Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa modułu kształcenia Kod modułu Język kształcenia Efekty kształcenia dla modułu kształcenia Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Instytut Przedsiębiorczości
Bardziej szczegółowoREGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO
OŚ PRIORYTETOWA 1.Inteligentna gospodarka Warmii i Mazur PODDZIAŁANIE 1.2.1. Działalność B+R przedsiębiorstw Rodzaje projektów: Czynniki sukcesu: Poziom wsparcia: Terminy naboru: Alokacja środków: programie
Bardziej szczegółowoSŁOWNIK POJĘĆ ZWIĄZANYCH Z DEFINICJĄ KLASTRA
SŁOWNIK POJĘĆ ZWIĄZANYCH Z DEFINICJĄ KLASTRA 1. Klaster / Klastering Strona 1 Rys historyczny Inicjatywy klastrowe powstają w wyniku polityki rozwoju gospodarczego lub też w wyniku wydarzeń, które skłaniają
Bardziej szczegółowoSUBDYSCYPLINY W NAUKACH O ZARZĄDZANIU I JAKOSCI 2.0
SUBDYSCYPLINY W NAUKACH O ZARZĄDZANIU I JAKOSCI 2.0 Prof. UE, dr hab. Grzegorz Bełz Prof. dr hab. Szymon Cyfert Prof. dr hab. Wojciech Czakon Prof. dr hab. Wojciech Dyduch Prof. ALK, dr hab. Dominika Latusek-Jurczak
Bardziej szczegółowoKierunki REKRUTACJA 2018/2019 WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH EKONOMIA ZARZĄDZANIE ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI. Nowa oferta specjalności!!!
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH REKRUTACJA 2018/2019 Kierunki EKONOMIA ZARZĄDZANIE ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI Nowa oferta specjalności!!! Logistyka NOWOŚĆ!!! Możliwość wyjazdu do Portugalii i uzyskania
Bardziej szczegółowoPrzedmowa... 7 1. System zarządzania jakością w przygotowaniu projektów informatycznych...11
Spis treści Przedmowa... 7 1. System zarządzania jakością w przygotowaniu projektów informatycznych...11 1.1. Wprowadzenie...11 1.2. System zarządzania jakością...11 1.3. Standardy jakości w projekcie
Bardziej szczegółowoTWORZYMY DROGĘ OD POMYSŁU DO EFEKTYWNEGO BIZNESU
TWORZYMY DROGĘ OD POMYSŁU DO EFEKTYWNEGO BIZNESU BTM Innovations wspiera przedsiębiorców, jednostki naukowe, grupy badawcze i wynalazców w tworzeniu innowacji. PRZYGOTOWUJEMY STRATEGIĘ ZABEZPIECZAMY WŁASNOŚĆ
Bardziej szczegółowoSystem B2B jako element przewagi konkurencyjnej
2012 System B2B jako element przewagi konkurencyjnej dr inż. Janusz Dorożyński ZETO Bydgoszcz S.A. Analiza biznesowa integracji B2B Bydgoszcz, 26 września 2012 Kilka słów o sobie główny specjalista ds.
Bardziej szczegółowoINŻYNIERIA I MARKETING dlaczego są sobie potrzebne?
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I EKONOMII Międzynarodowa Konferencja Naukowo-techniczna PROGRAMY, PROJEKTY, PROCESY zarządzanie, innowacje, najlepsze praktyki INŻYNIERIA I MARKETING dlaczego
Bardziej szczegółowoSystematyka usług prorozwojowych o specjalistycznym charakterze
Systematyka usług prorozwojowych o specjalistycznym charakterze Katalog przedstawionych usług jest katalogiem otwartym. Grupy prorozwojowych usług doradczych o specjalistycznym charakterze: 1. Usługi w
Bardziej szczegółowoFundusze Europejskie na rzecz rozwoju przedsiębiorczości i innowacji
Fundusze Europejskie na rzecz rozwoju przedsiębiorczości i innowacji Webinarium nr 4-8 grudnia 2016 Projekt Fundusze Europejskie na jedynce prasy lokalnej i regionalnej jest realizowany w ramach konkursu
Bardziej szczegółowoOtoczenie organizacji
Otoczenie organizacji Rodzaje otoczenia przedsiębiorstwa: makrootoczenie mezootoczenie otoczenie konkurencyjne Makrootoczenie jest to zespół warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa wynikający z tego,
Bardziej szczegółowoEkologiczny smak sukcesu.
www.ecropolis.eu Ekologiczny smak sukcesu. Walory sensoryczne i ich znaczenie w działalności przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku żywności ekologicznej. Dr inż. Mariusz Maciejczak Wydział Nauk Ekonomicznych
Bardziej szczegółowoTreści podstawowe i kierunkowe
Treści podstawowe i kierunkowe Wydział Zarządzania Społecznej Akademii Nauk Zagadnienia na egzamin dyplomowy Studia drugiego stopnia kierunek zarządzanie w roku akademickim 2013/2014 1. Polityka fiskalna
Bardziej szczegółowoZwiększanie dynamiki rozwoju przedsiębiorczości i innowacji w regionie w oparciu o kapitał prywatny
Zwiększanie dynamiki rozwoju przedsiębiorczości i innowacji w regionie w oparciu o kapitał prywatny - z doświadczeń regionalnej sieci aniołów biznesu przy Lubelskiej Fundacji Rozwoju Lubelska Sieć Aniołów
Bardziej szczegółowoMAŁOPOLSKO PODKARPACKIEGO KLASTRA CZYSTEJ ENERGII. 03 czerwca 2008 r
Możliwości finansowania dla MAŁOPOLSKO PODKARPACKIEGO KLASTRA CZYSTEJ ENERGII 03 czerwca 2008 r OLGA WARZECHA CENTRUM TRANSFERU TECHNOLOGII AGH Dział Obsługi Funduszy Strukturalnych tel. 12 617 31 59 warzecha@agh.edu.pl
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ I STRUKTURA BIZNES PLANU
ZAWARTOŚĆ I STRUKTURA BIZNES PLANU I. STRESZCZENIE to krótkie, zwięzłe i rzeczowe podsumowanie całego dokumentu, które powinno zawierać odpowiedzi na następujące tezy: Cel opracowania planu (np. założenie
Bardziej szczegółowoAgencje zatrudnienia wiele usług w jednym miejscu
Agencje zatrudnienia wiele usług w jednym miejscu Obecnie w Polsce funkcjonuje ponad 3800 agencji zatrudnienia, które działają w różnym obszarze usług i w różnym zasięgu geograficznym. Najwięcej dostawców
Bardziej szczegółowoAKADEMIA KOMERCJALIZACJI TECHNOLOGII
AKADEMIA KOMERCJALIZACJI TECHNOLOGII PROGRAM SZKOLENIOWO-WARSZTATOWY GRUPY INVESTIN Termin: 24 listopada 11 grudnia 2015 Miejsce: Warszawa Centrum Przedsiębiorczości Smolna, ul. Smolna 4 Akademia Komercjalizacji
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną dr hab. Izabela Michalska-Dudek, prof. UE MARKETING Wprowadzenie "Nie
Bardziej szczegółowoMatryca efektów kształcenia. Logistyka zaopatrzenia i dystrybucji. Logistyka i systemy logistyczne. Infrastruktura logistyczna.
Logistyka i systemy logistyczne Logistyka zaopatrzenia i dystrybucji Logistyka gospodarki magazynowej i zarządzanie zapasami Ekologistyka Infrastruktura logistyczna Kompleksowe usługi logistyczne System
Bardziej szczegółowo6 Metody badania i modele rozwoju organizacji
Spis treści Przedmowa 11 1. Kreowanie systemu zarządzania wiedzą w organizacji 13 1.1. Istota systemu zarządzania wiedzą 13 1.2. Cechy dobrego systemu zarządzania wiedzą 16 1.3. Czynniki determinujące
Bardziej szczegółowo