(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP02/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP02/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: , WO03/13250 (13) B1 (51) Int.Cl. A01N 59/00 ( ) C01B 11/06 ( ) (54) Roztwór dezynfekcyjny oparty na podchlorynie sodowym oraz sposób jego wytwarzania (30) Pierwszeństwo: , IT, MI01A (73) Uprawniony z patentu: AZIENDE CHIMICHE RIUNITE ANGELINI FRANCESCO A.C.R.A.F. S.P.A., Rzym, IT (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 03/05 (72) Twórca(y) wynalazku: MARIO PINZA, Corsico, IT MARCELLO MARCHETTI, Rzym, IT (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 01/11 (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Jan Dobrzański PL B1

2 2 PL B1 Opis wynalazku Niniejszy wynalazek dotyczy roztworu dezynfekcyjnego opartego na podchlorynie sodowym oraz sposobu jego wytwarzania. W całym opisie i zastrzeżeniach patentowych określenie roztwór" odnosi się zawsze do roztworu wodnego, chyba że wyraźnie jest napisane inaczej. Bakteriobójcze właściwości roztworów podchlorynu sodowego znane są od 1820 roku. W czasie trwania pierwszej wojny światowej, przede wszystkim we Francji, roztwory te były powszechnie stosowane w leczeniu obrażeń wojennych. Nawet obecnie są one powszechnie wykorzystywane jako środki dezynfekujące stosowane do odkażania pomieszczeń, powierzchni, narzędzi chirurgicznych, różnorodnych przedmiotów oraz ran. Dezynfekujące działanie roztworów podchlorynu sodowego jest w dużym stopniu oparte o bakteriobójcze działanie kwasu podchlorawego, a więc o jego obecność w roztworach. Na skuteczność działania wpływ ma temperatura, czas stykania się, rodzaj i koncentracja mikroorganizmów, a przede wszystkim współczynnik ph. Ponieważ stała dysocjacji kwasu podchlorawego do 25 C pka = 7,49, po zetknięciu się roztworu podchlorynu z cieczami ustrojowymi, ph zmienia się dążąc do osiągnięcia neutralności, a więc stosunek zawartości substancji zjonizowanych do obojętnych dąży do jednego. Ponieważ podchloryn jest słabszym środkiem dezynfekującym w porównaniu do kwasu podchlorawego, służy on jako rezerwa. Dokument patentowy EP-A dotyczy roztworu podchlorynu sodowego, który jest może być używany jako środek bakteriobójczy. Roztwór zawiera podchloryn sodowy w ilości dostatecznej by zapewnić 4-6 gramów aktywnego chloru na litr, substancję regulującą ph w ilości dostatecznej, by zapewnić ph większe niż 10 i mniejsze lub równe 10,5 oraz wodę oczyszczoną w ilości dostatecznej, by zapewnić uzyskanie 1 litra roztworu. Dokument patentowy US-A dotyczy polepszenia dezynfekcji wycisków dentystycznych po wyjęciu ich z jamy ustnej pacjenta, zaś przed przesłaniem ich do laboratorium dentystycznego, w celu uniknięcia zakażenia. Wykorzystano tam roztwór podchlorynu o dopasowanym ph, który jest wysoce skuteczny w zabijaniu mikroorganizmów, a jednocześnie stosunkowo tani. Roztwór dezynfekcyjny nie powoduje powstawania uszkodzeń wycisku, zmniejszenia jego dokładności, nie powoduje także uszkodzeń powierzchni wycisku. Roztwór ma ph w przedziale od 9 do 11 i zawartość podchlorynu sodowego od 0,05% do około 1,05%. W dokumencie patentowym US-A ujawniono roztwór bakteriobójczy przeznaczony do odkażania ludzkiego naskórka bez powodowania podrażnień. Roztwór ten jest jednorodną mieszaniną gliceryny, podchlorynu sodowego, składników obojętnych, miękkiej wody, perfumowanego oleju i alkoholu izopropylowego, przy czym ph roztworu mieści się w przedziale od 9,8 do około 10,1. Roztwór może być nakładany na chusteczki odświeżające, które zamykane są w szczelnym pojemniku, co umożliwia ich późniejsze wykorzystanie. Jednym z problemów związanych z roztworami dezynfekcyjnymi opartymi o podchloryn sodowy jest to, że ich skład nie może być z góry określony, ponieważ przemysłowe sposoby wytwarzania podchlorynu prowadzą do uzyskania podchlorynu sodowego, któremu towarzyszą produkty uboczne i materiały wyjściowe. Tak więc ponieważ roztwory przemysłowe stanowią jedynie źródło podchlorynu, które może być wykorzystane do przygotowania roztworów dezynfekcyjnych, roztwory dezynfekcyjne muszą również zawierać pewną ilość produktów ubocznych i materiałów wyjściowych, które znajdowały się już w wykorzystanym przemysłowym roztworze podchlorynu. Wytwarzanie podchlorynu sodowego opiera się na dysproporcjonowaniu cząsteczkowego chloru w roztworze wodorotlenku sodowego. Reakcja ta, znana również pod nazwą chlorowania zasady" przebiega według następującego schematu: CI NaOH NaClO + NaCl +H 2 O W procesie przemysłowym powszechniej wykorzystuje się dodawanie chloru do nadmiaru wodorotlenku sodowego. W ten sposób otrzymywane są roztwory zawierające około 15,70-20,93% (stężenie wagowe) podchlorynu sodowego [równoważnemu 15,00-20,00% (stężenie wagowe) aktywnego chloru], jak również zasadniczo równą ilość chlorku sodowego i nadmiar wolnych zasad, zwykle mniej niż 1% (wyrażanych przez NaOH), które dają ph równe około 12,5-13,5 i działają jako stabilizator. (I)

3 PL B1 3 W niniejszym opisie i zastrzeżeniach patentowych taki rodzaj roztworu nazywany jest roztworem stężonym. Stężone roztwory podchlorynu sodowego posiadają różnorodne zastosowania przemysłowe oraz, używane w niezmienionej postaci lub odpowiednio rozcieńczone, mogą być również wykorzystywane w produktach dezynfekujących. Roztwory te nie mogą być jednak w niezmienionej postaci wykorzystywane do dezynfekcji lekarskiej i/lub weterynaryjnej, ponieważ nie są one tolerowane przez skórę i błony śluzowe. Ich wysokie ph uniemożliwia ponadto tworzenie się kwasu podchlorawego. Roztwory dezynfekcyjne oparte o podchloryn przygotowywane są zatem przez rozcieńczenie stężonego roztworu oraz dodanie soli mineralnych, które wykorzystywane są jako bufory zmniejszające ph, co polepsza bakteriobójcze działanie preparatu oraz tolerancję na niego. Typowymi roztworami dezynfekcyjnymi do użycia miejscowego są zwłaszcza następujące roztwory: - roztwór Dakina (French Pharmacopoeia, wydanie 8, str. 1059) zawierający około 0,5% podchlorynu sodowego, taką samą zawartość chlorku sodowego, 1,5% wodorowęglanu sodowego i 1 mg/100 ml nadmanganianu potasu; oraz - roztwór do dezynfekcji skóry opisany w farmakopei Stanów Zjednoczonych (USP 24, str. 1535), który zawiera 0,02-0,032% podchlorynu sodowego, 1,02 g/l fosforanu jednosodowego, 17,161 g/l fosforanu disodowego i posiada ph w przedziale od 7,8 do 8,2. Pomimo, że nie zostało to opisane w farmakopei Stanów Zjednoczonych, ponieważ roztwór przygotowywany jest ze stężonego roztworu podchlorynu sodowego, zawiera on również przynajmniej 0,02-0,032% chlorku sodowego. Zmniejszenie ph tych roztworów powoduje jednak zmniejszenie trwałości podchlorynu sodowego, przez co zależnie od składu, roztwory te mogą być przechowywane przez okres od kilku dni do najwyżej kilku miesięcy (S.F. Bloomfeld, T.J. Sizer. Pharm. J." (1985), ). Powyższe roztwory dezynfekcyjne muszą być zatem przygotowywane bezpośrednio przed użyciem lub niewiele wcześniej. Nawet jeżeli są przechowywane we właściwych warunkach, wymienione powyżej roztwory dezynfekcyjne oparte o podchloryn sodowy otrzymywane przez rozcieńczenie stężonego roztworu i dodanie buforów ulegają samorzutnemu rozkładowi, podczas którego powstaje chloran sodowy, chlorek sodowy i niewielkie ilości chlorynu sodowego. Powstawanie chloranu sodowego i chlorynu sodowego jest niekorzystne również z tego powodu, że związki te mają właściwości toksyczne (Drinking Water and Health, Disinfectants and Disinfectant By-products tom 7, National Academy Press, Waszyngton, 1987), których dotyczą odpowiednie przepisy (Priority list of substances that may require regulation under the safe drinking water act; EPA, 1991, (56), 9, , EPA 40 CFR część 9 141, 142 National Primary Drinking Water Regulations: Disinfectant and Disinfection Byproduct, Final Rule, 16 Grudzień, 1998). Jedynym znanym sposobem otrzymywania względnie rozcieńczonych roztworów podchlorynu sodowego, które nie wykazują wad roztworów otrzymywanych przez rozcieńczenie stężonego roztworu i dodanie buforów jest przeprowadzenie elektrolizy roztworów chlorku sodowego w bezmembranowej wannie elektrolitycznej, tak aby możliwa była reakcja ze sobą powstających stopniowo podczas elektrolizy produktów. Otrzymane w ten sposób rozcieńczone dezynfekujące roztwory podchlorynu sodowego zawierają nadmiar chlorku sodowego i mają ph mieszczące się w przedziale od 10 do 10,5. Roztwory te, rozcieńczane następnie bez korygowania ph lub z możliwym dodatkiem niewielkich ilości substancji korygujących ph, są dobrze tolerowane przez skórę i błony śluzowe. Ponadto ich trwałość wynosi przynajmniej dwa lata, dzięki czemu mogą być rozprowadzane w aptekach. Typowe przykłady możliwych do wykorzystania substancji korygujących ph to wodorowęglan sodowy, tetraboran sodowy oraz mieszaniny fosforanu jednosodowego i disodowego. Roztwór dezynfekcyjny tego typu jest od wielu lat dostępny na rynku pod nazwą handlową AMUCHINA TM, przy czym posiada on następujący skład: podchloryn sodowy: 1,15% (stężenie wagowe), równoważne 1,1% aktywnego chloru; chlorek sodowy: 18% (stężenie wagowe); chloran sodowy: 17-26%, odpowiednio do podanej powyżej ilości podchlorynu sodowego; ph 10-10,5. W dalszej części opisu roztwory podchlorynu sodowego otrzymane przez elektrolizę chlorku sodowego w bezmembranowej wannie elektrolitycznej nazywane będą roztworami elektrolitycznymi". Pomimo opisanych powyżej zalet, roztwory elektrolityczne zawierają znaczny nadmiar chlorku sodowego, co może stanowić wadę w pewnych rodzajach zastosowań, takich jak na przykład przygotowywanie wody nadającej się do spożycia.

4 4 PL B1 Chloran sodowy pojawia się dlatego, że poza samorzutnym rozkładem, z główną reakcją elektrolizy związana jest uboczna reakcja anodowego utleniania podchlorynu, która zachodzi do pewnego stopnia (6 CIO H 2 O 2 CIO Cl - + 6H + + 3/2 O e - ). Główną wadą roztworów elektrolitycznych jest jednak wysoki koszt instalacji do ich wytwarzania oraz koszty związane z ich zarządzaniem. Sposób oparty o elektrolizę nie może być ponadto wykorzystywany do wytwarzania względnie stężonych roztworów [> 3% (stężenie wagowe)], ponieważ spowodowałoby to rozpoczęcie ubocznych reakcji elektrolizy, które mogłyby prowadzić do zmniejszenia ilości uzyskiwanego produktu, a przede wszystkim do tworzenia się nadmiernych ilości chloranu sodowego wpływającego ujemnie na jakość roztworów. A zatem pomimo wielu podejmowanych na przestrzeni ponad wieku prób, nie zdołano opracować niedrogiego sposobu otrzymywania dezynfekcyjnego roztworu podchlorynu sodowego, którego okres trwałości wynosiłby przynajmniej dwa lata, nie zawierałby nadmiaru chlorku sodowego, wykazywałby silne działanie bakteriobójcze oraz byłby dobrze tolerowany przez skórę i błony śluzowe. Do tej pory założenia te były traktowane jako wzajemnie się wykluczające, ponieważ jak stwierdzono, zasadowe ph zapewnia większą trwałość, lecz ma ujemny wpływ na tolerowanie roztworu przez skórę i błony śluzowe, a także osłabia jego działanie bakteriobójcze. Z drugiej strony, przy obojętnym ph działanie bakteriobójcze jest silne, lecz krótka jest trwałość roztworu. We francuskim patencie nr opisano stabilizowany i rozcieńczony 0,5% roztwór podchlorynu sodowego, w którym trwałość zapewniona jest przez dodanie takiej ilości fosforanu sodowego, która jest wystarczająca do zmniejszenia ph do wartości 9,6-10. Zgodnie ze wspomnianą publikacją, powyższy roztwór dezynfekujący jest dobrze tolerowany przez skórę, lecz jego trwałość to jedynie sześć miesięcy. Obecnie niespodziewanie stwierdzono, że rozcieńczenie stężonego roztworu podchlorynu sodowego oraz dodawanie rozcieńczonego kwasu chlorowodorowego aż do uzyskania ph równego 10,1-10,7 powoduje, że roztwór ten jest dobrze tolerowany przez skórę i błony śluzowe bez zmniejszenia jego trwałości, bez tworzenia znacznych ilości chloranu sodowego, a także bez konieczności dodawania innych rozpuszczonych substancji jonowych. Otrzymany w ten sposób dezynfekcyjny roztwór podchlorynu sodowego ma zwykle następującą charakterystykę: podchloryn sodowy: 0,021-5,76% (stężenie wagowe), równoważne 0,020-5,50% (stężenie wagowe) aktywnego chloru; chloran sodowy: 1,7%, odpowiednio do podanej powyżej ilości podchlorynu sodowego; woda: uzupełnienie do 100 ml; ph 10-10,5. Roztwór ten jest nowatorski, ponieważ różni się on od innych znanych obecnie dezynfekcyjnych roztworów podchlorynu sodowego otrzymanych przez rozcieńczenie stężonego roztworu i dodanie buforów tym inną wartością ph oraz brakiem buforów. Ponadto różni się on od roztworów elektrolitycznych zawartością chloranu sodowego. W pierwszym aspekcie, niniejszy wynalazek dotyczy zatem dezynfekcyjnego roztworu podchlorynu sodowego, który charakteryzuje się tym, że jego ph zawiera się w przedziale od 10,1 do 10,7 oraz że zawiera on od 0,021 do 5,76%) (stężenie wagowe) podchlorynu sodowego i w stosunku do ilości podchlorynu sodowego nie więcej niż 2% chloranu sodowego. Ilość podchlorynu sodowego zawartego w roztworze dezynfekcyjnym według wynalazku korzystnie mieści się w przedziale od 0,52% do 2,09% (stężenie wagowe), co jest równoważne 0,50-2,00% aktywnego chloru. Wartość ph roztworu dezynfekcyjnego według wynalazku korzystnie mieści się w przedziale od 10,1 do 10,5. Roztwór dezynfekcyjny według wynalazku, który zawiera od 0,021 do 5,76% (stężenie wagowe) podchlorynu sodowego, zwykle zawiera również od 0,015 do 4% (stężenie wagowe) chlorku sodowego. Roztwór dezynfekcyjny według wynalazku może być łatwo uczyniony roztworem izotonicznym przez dodanie odpowiedniej ilości chlorku sodowego.

5 PL B1 5 Do roztworu dezynfekcyjnego według wynalazku może być ponadto dodana odpowiednia ilość barwnika, który zdolny jest do jednorodnego mieszania się ze składnikami roztworu. Typowym przykładem odpowiedniego barwnika jest nadmanganian potasu. Dodanie rozcieńczonego kwasu chlorowodorowego do uzyskania ph równego 10,1-10,7 jest dostateczne do otrzymania dezynfekcyjnego roztworu podchlorynu posiadającego wszystkie zalety, które zostaną wymienione poniżej. Po częściowym skorygowaniu ph za pomocą rozcieńczonego kwasu chlorowodorowego, na przykład do osiągnięcia ph równego 11, dodana może być niewielka ilość innego związku umożliwiającego skorygowanie ph, na przykład do wartości z przedziału od 11 do 10,5. Typowe przykłady takich związków to: tetraboran sodowy, wodorowęglan sodowy, węglan sodowy, jednowodorowy fosforan sodu, diwodorowy fosforan sodu i tym podobne. W drugim aspekcie, niniejszy wynalazek dotyczy sposobu wytwarzania dezynfekcyjnego roztworu podchlorynu sodowego, przy czym sposób ten obejmuje rozcieńczenie stężonego roztworu podchlorynu sodowego przez dodanie rozcieńczonego kwasu chlorowodorowego, tak że ph tego roztworu przyjmuje wartość z przedziału od 10,1 do 10,7. Przed zastosowaniem sposobu według wynalazku, stężony roztwór zawiera zwykle od 15,70 do 20,93% (stężenie wagowe) podchlorynu sodowego, zaś jego ph równe jest około 13. Stężenie kwasu chlorowodorowego w rozcieńczonym roztworze wykorzystywanym w procesie według wynalazku zawiera się w przedziale od 0,01 do 1 mola/litr, korzystnie od 0,1 do 1 mola/litr. Dezynfekcyjny roztwór podchlorynu sodowego według wynalazku posiada następujące zalety: - jest ekonomiczny, ponieważ jest łatwo i szybko przygotowywany za pomocą bardzo prostego urządzenia; - jest równie dobrze tolerowany jak roztwór Dakina i inne analogiczne roztwory opisane w farmakopeach, a także jak roztwory elektrolityczne; - jest tak trwały jak roztwory elektrolityczne, dzięki czemu nadaje się do sprzedawania w aptekach w postaci gotowego do użycia roztworu; - może być łatwo przystosowany do różnych wymagań przez zmianę stężenia i dodanie innych rozpuszczonych substancji; - wykazuje silne działanie bakteriobójcze; i - zawiera bardzo małą ilość chloranu sodowego. Zamieszczone poniżej przykłady stanowią jedynie ilustrację wynalazku, nie stanowią natomiast jego ograniczenia. P r z y k ł a d 1 Roztwór ml wody destylowanej dodano do 58,97 ml roztworu zawierającego 19,5% (stężenie wagowe) podchlorynu sodowego, 18%) (stężenie wagowe) chlorku sodowego i mniej niż 10 części na milion (ppm) chloranu sodowego, przy czym jego ph wynosi 13. Następnie dodawano 1N HCl aż do osiągnięcia ph równego 10,5. Na koniec dodano wodę destylowaną w ilości potrzebnej do uzyskania 1000 ml roztworu. Otrzymany w ten sposób roztwór zawierał 1,15%) (stężenie wagowe) podchlorynu sodowego [co jest równoważne 1,1% (stężenie wagowe) aktywnego chloru] oraz 1,06% (stężenie wagowe) chlorku sodowego. P r z y k ł a d y 2-3 Roztwory 2 i 3 W celu sprawdzenia efektu działania substancji korygujących ph proces został przeprowadzony dokładnie tak samo jak w przykładzie 1 poza tym, że ph roztworu wyjściowego zostało za pomocą 1N HCl zmienione do 11, a następnie do 10,5 za pomocą tetraboranu sodowego (roztwór 2) lub wodorowęglanu sodowego (roztwór 3). P r z y k ł a d 4 Roztwór 4 W celu sprawdzenia wpływu chlorku sodowego proces został przeprowadzony dokładnie tak samo jak w przykładzie 1 poza tym, że zawartość chlorku sodowego została zwiększona do 18%) (stężenie wagowe). Próba 1 Trwałość Trwałość roztworów 1-4 badana była przez 75 dni w środowisku o temperaturze 40 C i względnej wilgotności 75%, oraz przez 63 dni w temperaturze pokojowej (około 24 C).

6 6 PL B1 Badanie zostało przeprowadzone w porównaniu do roztworu elektrolitycznego (roztwór porównawczy) o ph równym 10,3 i zawierającym 1,15%) (stężenie wagowe) podchlorynu sodowego (co jest równoważne 1,1% (stężenie wagowe) aktywnego chloru), 18% (stężenie wagowe) chlorku sodowego i odpowiednio do podanej powyżej ilości podchlorynu sodowego około 26%) (stężenie wagowe) chloranu sodowego. Wyniki przedstawione zostały w zamieszczonych poniżej tabelach I i II. T a b e l a I (T = 40 C; wilgotność względna = 75%) ph Podchloryn sodowy Chlorany (ppm) Roztwór nr Początkowo Po 75 dniach Początkowo Po 75 dniach Początkowo Po 75 dniach 1 10,5 10,1 1,15 0, ,5 10,1 1,15 0, ,5 10,2 1,15 0, ,5 9,8 1,15 0, Porównawczy 10,3 9,6 1,15 0, T a b e l a II (Temperatura pokojowa) PH Podchloryn sodowy Chlorany (ppm) Roztwór nr Początkowo Po 63 dniach Początkowo Po 63 dniach Początkowo Po 63 dniach 1 10,5 10,3 1,15 1, ,5 10,4 1,15 1, ,5 10,4 1,15 1, ,5 10,4 1,15 1, Porównawczy 10,3 10,2 1,15 1, Powyższe dane dowodzą, że roztwór dezynfekcyjny według wynalazku zachowuje się podobnie jak porównawczy roztwór elektrolityczny, którego trwałość wynosi jak wiadomo przynajmniej 2 lata. Uzasadnione jest więc przyjęcie, że trwałość roztworu według wynalazku również będzie wynosić przynajmniej dwa lata. Próba 2 Działanie bakteriobójcze Działanie bakteriobójcze roztworu dezynfekcyjnego z przykładu 1 porównano z bakteriobójczymi właściwościami roztworu elektrolitycznego wykorzystywanego w próbie 1, zgodnie z normą UNl EN Szczepy Staphylococcus aureus ATCC 6538 i Pseudomonas aeruginos ATCC poddane zostały przez 5 minut w temperaturze 20 C działaniu roztworów zawierających pięć różnych stężeń podchlorynu sodowego, odpowiednio 28,75 ppm, 57,5 ppm, 115 ppm, 230 ppm i 460 ppm, przy czym roztwory te otrzymano przez rozcieńczenie badanych roztworów. Interpretacja wyników zgodnie z normą UNI EN 1040 pokazała, że obydwa roztwory powodują logarytmiczne zmniejszanie > 10 5 żywotności bakterii. Podsumowując, obydwa badane roztwory wykazały przy takich samych stężeniach takie samo działanie bakteriobójcze.

7 PL B1 7 Zastrzeżenia patentowe 1. Dezynfekcyjny roztwór podchlorynu sodowego o ph mieszczącym się w przedziale od 10,1 do 10,7 i zawierający od 0,021 do 5,76% (stężenie wagowe) podchlorynu sodowego, znamienny tym, że nie zawiera roztworów buforowych, zaś zawartość chloranu sodowego w stosunku do ilości podchlorynu sodowego nie przekracza 2%. 2. Roztwór według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera od 0,52% do 2,09% (stężenie wagowe) podchlorynu sodowego. 3. Roztwór według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że jego ph mieści się w przedziale od 10,1 do 10,5. 4. Roztwór według któregokolwiek z zastrz. od 1 do 3, znamienny tym, że zawiera ponadto od 0,015 do 4% (stężenie wagowe) chlorku sodowego. 5. Roztwór według któregokolwiek z zastrz. od 1 do 4, znamienny tym, że zawiera dostateczną ilość chlorku sodowego, by roztwór ten był roztworem izotonicznym. 6. Roztwór według któregokolwiek z zastrz. od 1 do 5, znamienny tym, że zawiera ponadto barwnik. 7. Sposób wytwarzania dezynfekcyjnego roztworu podchlorynu sodowego obejmujący rozcieńczenie stężonego roztworu podchlorynu sodowego, znamienny tym, że ph tego roztworu doprowadza się do wartości z przedziału od 10,1 do 10,7 poprzez dodawanie rozcieńczonego roztworu kwasu chlorowodorowego. 8. Sposób według zastrz. 7, znamienny tym, że ph stężonego roztworu jest równe 13 oraz że zawiera on od 15,70 do 20,93% (stężenie wagowe) podchlorynu sodowego. 9. Sposób według zastrz. 7 albo 8, znamienny tym, rozcieńczony roztwór kwasu chlorowodorowego zawiera od 0,01 do 1 mol/litr, a korzystnie od 0,1 do 1 mol/litr kwasu chlorowodorowego.

8 8 PL B1 Departament Wydawnictw UP RP Cena 2,46 zł (w tym 23% VAT)