MyoResearch XP. MyoResearch XP Master i Basic Edition wersja 1.04 Instrukcja obsługi. Grudzień 2004 Rev LM/EG NORAXON. EMG & Sensor Systems

Transkrypt

1 U.S. A.,INC. Master i Basic Edition wersja 1.04 Instrukcja obsługi Grudzień 2004 Rev LM/EG NORAXON North Scottsdale Road Suite 104 Scottsdale, Arizona Toll Free: (800) Tel: (480) Fax: (480) info@noraxon.com Web Site:

2 Spis treści: WSTĘP... 8 MENU BAZY DANYCH... 9 SZYBKIE URUCHAMIANIE... 9 ELEMENTY OKNA GŁÓWNEGO: Elementy Projekt (Project ), Nowy ( New ) i Organizuj ( Organize") Badany (Subject) Nowy (New) Lista Badanych (Subject List) Narzędzia Listy Badanych: Informacje o Badanym (Subject Info) Lista Wyników (Records List) Informacje o Wynikach (Record Info) Obróbka sygnału pakietu (Batch signal processing) ELEMENTY PASKA NARZĘDZI PO PRAWEJ STRONIE: Kopiuj (Copy) Eksport/Import Usuń (Delete) Przycisk Baza Danych Normatywnych (Normative Database) PRZYCISKI DOLNEGO PASKA NARZĘDZI Pomiar (Measure) Przeglądanie/Analiza (View/Analyze) Wyjdź (Exit) BAZA DANYCH NORMATYWNYCH (NORMATIVE DATABASE) Wstęp Opis Menu Bazy Danych Normatywnych MENU USTAWIEŃ POMIARU SZYBKIE URUCHAMIANIE ELEMENTY OKNA GŁÓWNEGO: Elementy Projekt (Project ), Nowy ( New ) i Organizuj ( Organize") Organizuj ("Organize") zawiera wszystkie funkcje niezbędne do zarządzania Katalogiem Projektu: (Edytuj, Kopiuj, Usuń). Funkcje te opisano dokładniej w Menu Pomocy Bazy Danych Badany (Subject) Nowy (New) Mapy Mięśni/Urządzeń Lista kanałów Narzędzia lokalne dla listy kanałów Informacje (Info) ELEMENTY PASKA NARZĘDZI PO PRAWEJ STRONIE Ikony Aplikacja (Application) i Konfiguracja (Configuration) Opcje Pomiarowe (Measurement Options) Opcje Zapisu (Recording Options) Wykresy Ciągłe (Continuous Traces) Rejestracja okresowa (Periodic Recording) (tylko Master Edition) Rejestrowanie Aktywności Mnogich (Multi-Activity Recording) (tylko Master Edition) Strona 2

3 Szablon Treningu (Template Training) (tylko Master Edition) Opcje Wyświetlacza (Display Options) Obróbka w czasie rzeczywistym (tylko Master Edition) Rejestracja Wartości Średniej (Mean Value Recording) Tryb użytkownika (User defined) Sprzężenie zwrotne (Biofeedback) (tylko Master Edition) Wzrastające Słupki (Rising Bars) Ściskane Kółka (Squeezing Circles) FFT w Czasie Rzeczywistym (Real Time FFT) Wideo (Video) Menu Sprzęt (Hardware Menu) Urządzenia (Hardware Device) Wejście A/D Wejście Wideo (Video Input) Ustawienia Kanałów Dodatkowych (Auxiliary Channel Settings) Ustawienia Kanału EMG (EMG Channel Settings) Kanały Sprzętowe/Przedwzmocnienia (Hardware Channels/Preamps) Przyciski Dolnego Menu DOLNE PRZYCISKI FUNKCYJNE Start Zapisz Jako (Save As) Baza Danych (Database) OKNO POMIAROWE (MEASUREMENT MONITOR) SZYBKIE URUCHAMIANIE ELEMENTY OKNA GŁÓWNEGO Okno Sygnał i Wykresy (Signal & Traces) Narzędzia Lokalne Okna Sprzężenia Zwrotnego (Biofeedback Windows) (tylko Master Edition) Wykresy Słupkowe (Bar Graphs) Ściskane Kółka (Squeezing Circles) FFT w Czasie Rzeczywistym (Real Time FFT) PASEK NARZĘDZI PO PRAWEJ STRONIE Opcje Pomiarowe (Measurement Options) Narzędzia Trening Szablonowy (Template Training) (tylko Master Edition) GŁÓWNY PASEK NARZĘDZI Zapis (Record) Zerowanie (Zero Offset) Znacznik (Mark) Zamknij (Close) SZYBKIE URUCHAMIANIE ELEMENTY OKNA GŁÓWNEGO Okno Sygnały (Signals) Lewy panel wyboru kanału Lewy panel operatorów pojedynczego kanału Pasek narzędzi lokalnych Strona 3

4 Okno Wykresów Słupkowych Okno Wideo PASEK NARZĘDZI PO PRAWEJ STRONIE Opcje Zapisu Menu Znaczniki (Marker Menu) Ręcznie/Myszka (Manual/Mouse) Kroki (Steps) Min/Max dla kanału wyzwalającego (Min/Max by trigger channel) Wzrost/Spadek dla kanału wyzwalającego (Rise/Fall by trigger channel) Przyciski funkcyjne dolnego menu Menu Edytuj (Edit) Narzędzia Kanału Nowe kanały (New channels) Usuń (Delete), Kopiuj (Copy) i Wklej (Paste) Kanały Wypełnij Kanały (Fill Channels) Offset Kanału(ów) (Offset Channel(s)) Skala Kanału (ów) (Scale Channel(s)) Usuń Całą Obróbkę (Remove All Processing) Właściwości Kanału (Channel Properties) Narzędzia Pliku (File Tools) Menu Obróbki Sygnału (Signal Processing) Normalizacja Amplitudy (Amplitude Normalization) Redukcja EKG (ECG reduction) Zastosuj do (Apply to) Przyciski dolnego menu (Usuń, Załaduj, Zapisz) Elementy paska narzędzi po prawej stronie (Usuń całą obróbkę, Konfiguracje) Główne przyciski funkcji w obróbce sygnału Szybka Analiza (Quick Analysis) Narzędzia Zapisu (Record Tools) GŁÓWNY PASEK NARZĘDZI Analiza (Analyze) Drukuj (Print) Zapisz Jako... (Save As...) Pomiar (Measure) Baza Danych (Database) MENU USTAWIENIA RAPORTU ( ANALYZE ) PODSUMOWANIE: SYSTEM ANALIZY MYORESEARCH XP MENU WYBÓR RAPORTU (SELECT REPORT) Informacje o Raporcie Główne przyciski funkcji Menu Nowy Raport (New) i Edytuj (Edit) MENU USTAWIEŃ 3 KROKÓW RAPORTU SZYBKIE URUCHAMIANIE MENU USTAWIEŃ 3 KROKÓW (3 STEP SETUP) Krok 1: Kanały (Channels) Strona 4

5 Krok 2: Określanie Odcinków (Define Periods) Kroki (Steps) Poprzez znaczniki/czerwone linie (By markers/red lines) Min/Max kanału wyzwalającego (Min/Max by trigger channel) Wzrost/Spadek kanału wyzwalającego (Rise/Fall by trigger channel) Krok 3: Wybierz Porównanie (Choose Comparison) Porównaj z innymi wynikami (Compare to other records) Porównania Stronami (Compare Sides) Porównaj kanały w grupach (Compare channels in groups) Porównanie w macierzy dowolnej (Compare in free matrix) Porównanie z wartościami normatywnymi (Compare to normative) Porównanie z zachowanymi odcinkami (Compare to stored periods) MENU RAPORT (REPORT) SZYBKIE URUCHAMIANIE ELEMENTY PASKA NARZĘDZI PO PRAWEJ STRONIE Narzędzia Opcje GŁÓWNY PASEK NARZĘDZI Drukowanie (Print) Analizuj Ponownie (Reanalyze) Porównaj (Compare) Zamknij (Close) MENU EDYTOWANIA RAPORTU (REPORT EDIT) (TYLKO WERSJA MASTER EDITION) SZYBKIE URUCHAMIANIE DOSTOSOWYWANIE USTAWIEŃ OKNA ANALIZY Analizowane Sygnały i Interwały (Analyzed Signals & Intervals) Ustawienia Wykresu (Diagram Settings) Wykres Statystyczny (Diagram Statistics) Opcje Wyjścia (Output Options) OPIS ELEMENTÓW ANALIZY Krzywe kanałów (Channel Curves) Analiza Wieloodcinkowa (Multi Period Analysis) Odcinek uśredniony (Average period) Krzywe Pododcinków (Sub-Periods Curves) Pododcinki Ręcznie (Manual Sub-periods) Pododcinki definiowane przez N SD Czasu (Sub-periods by N Times SD) Pododcinki według Szczytu (Sub-periods by peak) Pododcinki według Sprzężenia zwrotnego (Feedback Sub-periods) Trening Szablonowy (Template Training) Pododcinki odcinków uśrednionych (Sub-periods of Average periods) Analiza pododcinków (Trendu) (Sub-period (Trend) Analysis) Analiza Skoku (Jump Analysis) Spektrum Mocy (Power spectrum) Pasma Częstotliwości (Frequency bands) Strona 5

6 Prawdopodobieństwo Amplitudy (Amplitude Probability) Spektrogram STFT (STFT spectrogram) Skalogram CWT (CWT scalogram) MRA Korelacja Faz (Phase correlation) ELEMENTY INFOMACYJNE I MULTIMEDIALNE (INFO & MULTIMEDIA) Data i Czas (Date & Time) Legenda (Legend) Zdjęcie badanego (Subject picture) Informacje o badanym (Subject info) Komentarze o badanym (Subject comment) Informacje o zapisie (Record Info) Komentarze do zapisu (Record Comment) Historia obróbki (Processing History) Urządzenie Pomiarowe (Measured Device) Intensywności w pozycji znacznika (Intensities at marker position) Wideo (Video) OPIS ELEMENTÓW UKŁADU I DEKORACYJNYCH (LAYOUT & DECORATION) Pole (Box) Linia pozioma (Horizontal line) Podział (Splitter) Strona (Sheet) Podział strony (Page break) Obraz (Picture) Tekst i Pełny Tekst (Text & Rich Text) Numeracja Stron (Page number) PROTOKOŁY APLIKACJI MYORESEARCH XP OKNO WPROWADZAJĄCE PROTOKOŁU Projekt Nowy (New) i Organizuj (Organize) Badany (Subject) Nowy (New) Lista Aplikacji (Application List) Lista Protokołów (Protocol List) Kreator Protokołu (Protocol Wizard) PASEK NARZĘDZI PO PRAWEJ STRONIE Narzędzia Aplikacji Narzędzia Pokaż informacje (Show Info) Zakładka Informacje o Aplikacji (Application Info) Zakładka Podstawowe Ustawienia Protokołu (Protocol Basic Settings) Zakładka Opcje Pomiarowe Protokołu (Protocol Measurement Options) Zakładka Obróbka Sygnału w Protokole (Protocol Signal Processing) GŁÓWNE PRZYCISKI FUNKCJI Pomiar (Measure) Baza Danych (Database) Wyjście (Exit) USTAWIENIA POMIAROWE Strona 6

7 POMIARY (MONITOROWANIE, ZAPIS) OBRÓBKA SYGNAŁU (SIGNAL PROCESSING) OKREŚLANIE ODCINKA (PERIOD DEFINITION) RAPORT (REPORT) JAK ANALIZOWAĆ POWTÓRNIE STARE ZAPISY LUB OTWIERAĆ POPRZEDNIE RAPORTY? JAK ZMIENIĆ RAPORT DLA DANEGO ZAPISU? JAK UTWORZYĆ NOWY PROTOKÓŁ LISTA SKONFIGUROWANYCH FABRYCZNIE GRUP APLIKACJI PROGRAMU MYORESEARCH MASTER EDITION LISTA SKONFIGUROWANYCH FABRYCZNIE GRUP APLIKACJI PROGRAMU MYORESEARCH BASIC EDITION Strona 7

8 Wstęp występuje w dwóch wersjach: Master Edition oraz Basic Edition. Wersja Master Edition jest pełną wersją umożliwiającą korzystanie ze wszystkich funkcji, opcji i modułów. Basic Edition stanowi wybór podstawowych funkcji EMG, niektóre funkcje dostępne w wersji Master Edition nie działają (np. edytor tworzenia raportów oraz przetwarzanie zbieranych danych w czasie rzeczywistym). Jeżeli dana funkcja jest niedostępna w wersji Basic Edition, to zaznaczono to w tytule rozdziału niniejszej instrukcji. Jeżeli nie podano inaczej, wówczas działanie danej funkcji w obu wersjach jest takie samo. Zarówno wersja Master jak i Basic posiadają dwa różne tryby lub poziomy programu: Poziom Master Level, wymaga zdefiniowanych przez użytkownika kroków i menu działania/wyboru oraz Protokoły Aplikacji ( Application Protocols ), które zostały wstępnie zdefiniowane i zautomatyzowane do wykorzystania przy rejestracji EMG w czasie chodzenia, testu zmęczenia lub treningu ze sprzężeniem zwrotnym. Wersja Basic Edition zawiera tylko kilka Protokołów Aplikacji, przeznaczonych do podstawowej analizy EMG. Jednoczasowo można uruchomić tylko jeden pakiet, klikając na odpowiednią ikonę pulpitu: Z funkcjonalnego punktu widzenia, Protokoły Aplikacji (Application Protocols) stanowią makra stworzone w menu poziomu Master Level. Służą one do stworzenia raportu dla danej aplikacji w jak najkrótszym czasie. Każdy krok w czasie pomiarów, obróbki sygnału, określania fragmentu do analizy oraz wyboru raportu został wstępnie określony, a protokoły działają prawie automatycznie. W każdym protokole działa asystent protokołu przeprowadzający użytkownika przez poszczególne jego etapy do stworzenia raportu. W trybie Master Level, użytkownik może dowolnie wybierać poszczególne kroki rozpoczynając z Menu Bazy Danych (Database Menu). Protokoły Aplikacji używają tych samych okien menu jak na poziomie Master Level, lecz są one wyświetlane w sposób przefiltrowany: niektóre funkcje pojawią się tylko po naciśnięciu przycisku protokołu Modyfikuj (Modify); inne funkcje, które nie są wykorzystywane w danym protokole zostały usunięte. Użytkownicy, którzy są dobrze zaznajomieni z docelowymi wynikami, preferują używanie Protokołów Aplikacji; użytkownicy, którzy po raz pierwszy uzyskali pewne dane i chcą zdecydować o sposobie ich analizy później, powinni korzystać z poziomu Master Level. Niniejsza instrukcja obsługi rozpoczyna się opisem poziomu Master Level. Pierwsze okno na tym poziomie stanowi okno Bazy Danych (Database). Strona 8

9 Menu Bazy Danych Szybkie uruchamianie Po uruchomieniu wyświetla się okno Bazy danych (Database). Poszczególne Wyniki (Records) zorganizowane są w katalogach Projekt (Project) oraz Badany (Subject). Z tego menu można również uruchomić rejestrowanie Pomiaru (Measure) (Instrukcja A) nowych wyników lub Przeglądać/Analizować (View/Analyze) (Instrukcja B) istniejące wyniki. Inne funkcje bazy danych to Kopiowanie (Copy), Eksportowanie i Importowanie (Export & Import), Edytowanie Badanych (Editing Subject) oraz Wyników (Record). Po naciśnięciu prawego klawisza myszki wyświetla się menu kontekstowe zawierające wszystkie najważniejsze polecenia dla wybranego obiektu. Linie graniczne pomiędzy elementami okna (strzałka myszki przechodzi w strzałkę podwójną) można rozciągać, co umożliwia zmianę wymiarów oraz stosunku listy i elementów informacyjnych. Instrukcja A: Przygotowanie do pomiarów: 1. Kliknij Nowy (New) w prawym górnym rogu i wpisz nazwisko nowego badanego lub wybierz nazwisko badanego z listy znajdującej się w górnej lewej części okna. Aby przejść do okna ustawień pomiaru kliknij na zielony przycisk Pomiar (Measure) w dolnym lewym rogu okna. Instrukcja B: Analiza lub przeglądanie wyników: 2. Kliknij na dany Wynik (Record) z listy w górnej prawej części okna. 3. Aby otworzyć i zanalizować wynik kliknij na przycisk Wyświetl/Analizuj (View/Analyze) w środkowej części dolnego panelu. 4. Kliknij na czerwony przycisk Wyjście (Exit), aby zakończyć pracę z programem MyoResearch XP. Strona 9

10 Elementy okna głównego: Elementy Projekt (Project ), Nowy ( New ) i Organizuj ( Organize") Projekt ("Project") znajduje się na najwyższym poziomie w hierarchii bazy danych. Poziom ten służy do rozdzielania różnych badań lub prac kilku użytkowników pracujących na tej samej wersji oprogramowania. Jeżeli w tej samej wersji dostępnych jest kilka projektów, poprzez kliknięcie rozwijalnego przycisku można zmienić Katalog Projektu. Nowy ("New") tworzy nowy Katalog Projektu. Organizuj ("Organize") zawiera wszystkie funkcje niezbędne do zarządzania Katalogiem Projektu: Strona 10

11 Nowy ("New") tworzy nowy Katalog Projektu. Edytuj ("Edit") umożliwia zmianę nazwy Katalogu Projektu. Usuń ("Delete") usuwa Katalog Projektu i wszystkie dane z nim związane. Uwaga! Po usunięciu nie ma możliwości przywrócenia usuniętych danych! Kopiuj (Copy) ma charakter dwukierunkowy: umożliwia przesłanie projektu (wraz z całą zawartością) do katalogu sieciowego lub ściągnięcie danych z dowolnej lokalizacji i zaimportowanie ich do własnej wersji. Użycie polecenia Kopiuj (Copy) umożliwia wykonanie kopii zapasowej danych na nośniki zewnętrzne lub inne lokalizacje i/lub przywrócenie ich, jeżeli to będzie konieczne. Aby Skopiować (Copy) projekty, najpierw należy zdecydować, czy dane mają być kopiowane w najnowszym formacie danych (oznaczonym jako Projekty Zewnętrzne External Projects ) lub, czy chcesz ściągnąć projekty z wcześniejszych wersji MyoResearch (98), tj (oznaczonym jako '16-Bit MR Projects import only'). Następnie należy wybrać katalog, do którego mają być przesłane lub z którego mają być ściągnięte dane projektu. Dane zawsze kopiowane są do lub ze specjalnego katalogu pod nazwą Noraxon Data. Katalog ten tworzony jest automatycznie przy kopiowaniu danych z. Ten specjalny katalog służy utrzymaniu integralności złożonej struktury bazy danych. W katalogu tym znajdują się nie tylko wyniki, ale również konfiguracje pomiarowe, protokoły i raporty. Dane MyoResearch można przesłać do dowolnej lokalizacji lub katalogu na dysku twardym lub w sieci, niemniej jednak zawsze automatycznie zostanie utworzony katalog Noraxon Data: w oknie dialo- Strona 11

12 gowym pojawi się komunikat 'This directory doesn't contain Noraxon Data yet" (Niniejsza lokalizacja nie zawiera jeszcze Noraxon Data),a następnie pojawi się poniższe okno dialogowe: Przy pierwszorazowym użyciu funkcji kopiowania w danej lokalizacji należy potwierdzić przyciskiem OK! Ważne uwagi dotyczące funkcji Kopiowania: Do przesyłania lub kopiowania pojedynczych plików w obrębie katalogu nie używać nigdy programu Windows Explorer! Nigdy nie kopiować danych z katalogu Dane programu! Postępowanie takie może doprowadzić do utraty ważnych indeksów plików koniecznych do właściwego odczytu danych! Bezpiecznie można przesyłać, kopiować lub archiwizować tylko cały katalog Noraxon Data, lecz nigdy nie jego poszczególne składniki! Przy próbie kopiowania danych z lokalizacji zewnętrznej do oprogramowania, MR-XP automatycznie wyszukuje katalog Noraxon Data w wybranej lokalizacji i sprawdza, czy zawiera on dane MyoResearch. Po odnalezieniu danych pojawia się okno z podwójnym panelem: po lewej stronie znajduje się istniejąca wersja, która aktualnie jest w użyciu, zaś po prawej lista dostępnych projektów w lokalizacji zewnętrznej: Wszystkie aktualnie dostępne projekty znajdują się na liście. Za pomocą lewego klawisza myszki można wybrać projekt (wybór wielu projektów poprzez naciśnięcie klawisza CTRL lub SHIFT) do sko- Strona 12

13 piowania. Kliknięcie przycisku Import kopiuje projekty z lokalizacji zewnętrznej do lokalnej, tj. aktualnie używanej. Aby wysłać/skopiować dane do katalogu zewnętrznego, należy kliknąć przycisk Export. Badany (Subject) Nowy (New) Badani (Subjects) stanowią drugi poziom bazy danych. Zazwyczaj są tu przechowywane i wyświetlane wszystkie wyniki (poziom trzeci) danego badanego. Element Badany (Subject)-Nowy (New) wskazuje aktualnie wybranego badanego. Oznacza to, że wszystkie istniejące i przyszłe wyniki tego badanego zostaną automatycznie zachowane w jego katalogu. Aby utworzyć nowy katalog badanego należy kliknąć Nowy (New) i wprowadzić nowego badanego. Aby przejść do innego badanego należy kliknąć jego nazwisko na liście Badanych (Subject). Lista Badanych (Subject List) Lista Badanych (Subject List) zawiera listę wszystkich dostępnych badanych dostępnych w obrębie jednego Projektu (Project). Domyślnie badani zostali ułożeni według nazwisk, aczkolwiek dostępne są również inne opcje, które można wybrać w menu Wygląd Listy Badanych (Subject List Appearance): Poprzez przeciągnięcie tytułu kolumny za pomocą lewego klawisza myszy przed/za inną kolumnę można zmieniać kolejność kolumn. Po kliknięciu prawym klawiszem myszki w dane miejsce Listy Badanych (Subject List) wyświetli się menu kontekstowe. Pierwsza funkcja Pokaż/Ukryj Kolumny ( Show/Hide Columns") umożliwia otwarcie menu ustawień dla wszystkich wpisów listy (zwanego właściwości badanych ). Umożliwia ono zmianę stylu wyświetlania Listy Badanych. Strona 13

14 Narzędzia Listy Badanych: Po rozwinięciu paska Narzędzia (Tools) pod oknem listy pojawi się więcej opcji: Szybkie przeszukiwanie (Quick Search): Funkcja ta umożliwia przeszukiwanie wpisów w wybranej kolumnie listy. Na przykład, funkcja ta pomaga szybko odnaleźć pacjenta/badanego w dużej bazie danych z wieloma wpisami. Sortowanie (Sort): Funkcja ta umożliwia sortowanie Listy Badanych w porządku alfabetycznym według wybranej kolumny/pola określonego w poniższym oknie. Ponadto można ustalić porządek sortowania jako Rosnący ("Ascending") lub Malejący ("Descending"). Informacje o Badanym (Subject Info) Okno Informacji o Badanym (Subject Info) można zminimalizować do poziomego paska celem uzyskania lepszego wglądu w funkcje menu głównego. Jeżeli Okno Informacje o Badanym (Subject Info) została zminimalizowana, to można ją przywrócić klikając na poziomy pasek lub podwójną strzałkę. W bazie danych można wprowadzić dodatkowe informacje o każdym badanym (właściwości badanego). Obejmują one pisemne komentarze, formularze dla badanego, dokumenty zewnętrzne oraz obrazy. Informacje o Badanym (Subject Info) podzielono na 4 części: Informacje podstawowe (Basic Info): Są to najczęstsze informacje dotyczące pacjentów. Wpisanie Imienia (First) i Nazwiska (Last Name) jest obowiązkowe, opcjonalnie można wprowadzić Płeć (Sex) i Datę Urodzenia (Date of Birth). Wpisy na listę można dostosować do wymagań użytkownika (np. poszerzyć o inne dane) poprzez menu kontekstowe rozwijane za pomocą kliknięcia prawym przyciskiem myszki. Pola Pokaż/Ukryj (Show/Hide) umożliwiają wyświetlenie listy wszystkich istniejących właściwości badanych. Zaznaczając lub odznaczając wpis można dodać lub usunąć nowe właściwości. Strona 14

15 Formularz Badanego: Umożliwia wprowadzenie formularza badanego. Jak podano powyżej, naciśnięcie prawego klawisza myszki umożliwia dostosowanie tej listy. Komentarz (Comment): Dwukrotne kliknięcie na zakładkę Komentarz (Comment) uaktywnia przycisk Edytuj (Edit) służący do dodawania komentarzy o badanym. Edycja otwiera edytor WordPad będący częścią składową systemu Windows XP. WordPad umożliwia tworzenie lub otwieranie dokumentów w formacie RTF (np. WinWord) oraz wklejanie ich do właściwości badanego w sekcji komentarze. RTF obsługuje pliki graficzne/obrazy w formacie schowka. Obraz (Picture): Ta zakładka służy do dodawania do właściwości badanego dokumentacji w postaci obrazu. Dwukrotne kliknięcie myszką umożliwi dostęp do 3 poleceń: Przeglądaj (Browse): ładuje plik obrazu (bmp, jpg, emf, png, ico, gif) przechowywany na twardym dysku. Wklej (Paste): wkleja obraz ze schowka. Usuń (Delete): usuwa istniejący obraz Właściwości pacjenta umożliwiają dodanie obrazu bezpośrednio z kamery USB: w ten sposób można sfotografować pacjenta/badanego i zachować kopię zdjęcia w schowku, a następnie zapisać ją w bazie danych pacjentów. W bazie danych można również zapisywać w formacie obrazu skany (Uwaga: powoduje to tworzenie plików o dużych rozmiarach!). Lista Wyników (Records List) Wszystkie Wyniki (Records) jednego pacjenta znajdują się na tej liście. Tworzenie Wyników może odbywać się na dwa sposoby: A) Uruchomienie pomiaru i zapisanie go pod nazwą. B) Jeżeli wyniki zostały już zapisane, wykonanie analizy, obróbki sygnału lub edytowanie i zapisanie zmian lub utworzenie nowego pliku wyników z dokonanymi zmianami. W tym przypadku nowy wynik zostanie zaznaczony zmienionym kolorem na liście wyjściowej, która pozostanie niezmieniona. Lista Wyników składa się z 4 kolumn. Kolejność kolumn można zmieniać poprzez przeciągnięcie/upuszczenie tytułu kolumny przed lub za inną kolumną: Liczba porządkowa Każdy wynik opatrywany jest kolejnym numerem. Nazwa (Name) Nazwa określana jest w oknie dialogowym zapisu tuż po zakończeniu każdego pomiaru. Strona 15

16 Typ Wyniku (Record type) Typ wyniku określany jest przez grupę aplikacji, która ładowana jest w Menu Ustawień Pomiaru (Measurement Setup Menu). Grupa aplikacji umożliwia tematyczne skategoryzowanie konfiguracji pomiarowych (np. chód lub analiza standardowa). Domyślnie, grupa aplikacji dla nowo zainstalowanej wersji master nosi nazwę "Master mode", którą można zmienić w dowolnym czasie korzystając z menu Ustawienia pomiaru (Measurement Setup). Data utworzenia (Created) Jest to data zapisania na dysku twardym lub utworzenia pliku poprzez analizę lub edycję. Narzędzia Listy Wyników Maksymalizacja lokalnego Paska Narzędzi znajdującego się pod Listą Wyników daje dostęp do pomocnych funkcji: Szybkie przeszukiwanie (Quick Search): Funkcja ta umożliwia przeszukiwanie wpisów w wybranej kolumnie listy. Na przykład, funkcja ta pomaga szybko odnaleźć pacjenta/badanego w dużej bazie danych z wieloma wpisami. Sortowanie (Sort): Funkcja ta umożliwia sortowanie Listy Badanych w porządku alfabetycznym wzrastającym lub malejącym według wybranej kolumny/pola określonego w poniższym oknie. Filtr (Filter) Domyślnie wszystkie ustawienia Filtra są wyłączone. Funkcja ta umożliwia użytkownikowi filtrowanie wyników według ich typu. Zaznaczając odpowiednie opcje można dostosować organizację listy do potrzeb użytkownika. Strona 16

17 Informacje o Wynikach (Record Info) Celem uzyskania lepszego wzglądu w funkcje menu głównego, Informacje o Wynikach (Record Info) można zminimalizować do paska poziomego. Jeżeli Informacje o Wynikach zostały zminimalizowane, to można je przywrócić klikając na pasek poziomy lub podwójną strzałkę. Wynik jest plikiem zawierającym sygnał danych oraz opcjonalnie zsynchronizowane obrazy video. Każdy wynik posiada wygodny system właściwości wyniku lub informacji o wyniku. Są one niezbędne i pomagają w uzyskaniu właściwej dokumentacji wszystkich właściwości wyniku oraz warunków towarzyszących procesowi zbierania danych. Informacje o wynikach zorganizowano w postaci 6 zakładek: Strona 17

18 Podstawowa (Basic) Zakładka Podstawowa (Basic) podsumowuje wszystkie podstawowe i ważne informacje o wyniku: nazwę, typ, datę uzyskania, rozmiar pliku, częstotliwość próbkowania oraz mierzone kanały. Dwukrotne kliknięcie na ten panel informacyjny umożliwia otwarcie funkcji edytowania nazwy wyniku, jego typu oraz nazwy kanału. Po prawej stronie w formie ikony znajduje się informacja o typie Wyniku oraz konfiguracji pomiarowej zastosowanej do jego uzyskania. Dla wyników multi-aktywnych ("Multi-activity records", np. protokoły dotyczące nietrzymania moczu) w formie listy ikon zawarto wszystkie aktywności zastosowane/zapisane w tym wyniku. Mięśnie/Urządzenia (Muscles/Devices) Jeżeli nazwy kanałów utworzono za pomocą funkcji mapowania w Menu Ustawień Pomiaru (Measurement Setup Menu), wszystkie wybrane mięśnie/czujniki/urządzenia zostaną wyświetlone w postaci zielonych kropek. Za pomocą układu dolnych zakładek można zmienić mapę (np. widok przedni lub tylny). Komentarze (Comments) Dwukrotne kliknięcie na zakładkę Komentarze (Comments) uaktywnia przycisk Edytuj (Edit) służący do dodawania komentarzy o badanym. Edycja otwiera edytor WordPad będący częścią składową systemu Windows XP. WordPad umożliwia tworzenie lub otwieranie dokumentów w formacie RTF (np. WinWord) oraz wklejanie ich do właściwości badanego w sekcji komentarze. RTF obsługuje pliki graficzne/obrazy w formacie schowka. Obraz/Video (Picture/Video) Wyniki można zachowywać wraz ze zsynchronizowanym zapisem Cyfrowym Wideo (Digital Video). Jeżeli korzysta się z tej funkcji, to będzie wyświetlane okno podglądu z typowymi przyciskami sterowania: umożliwia ono odtworzenie sekwencji wideo lub skopiowanie pojedynczych obrazów do schowka (np. fotografia pacjenta). Opcje pomiarowe (Meas. Options) Każdy wynik można dostosować do wymagań użytkownika lub zoptymalizować dzięki zestawowi Opcji Pomiarowych: Opcje zapisu (Recording options) Opcje wyświetlania (Display options) Obróbka w Czasie Rzeczywistym (Real Time Processing) Sprzężenie zwrotne (Biofeedback) Video Na tej liście znajdują się wszystkie opcje zapisu i podstawowe ustawienia. Jeżeli opcja pomiarowa jest nieużywana (np. wideo), to nie pojawi się na liście. Historia Obróbki (Processing History) Strona 18

19 Jeżeli zastosowano Obróbkę Sygnału w czasie rzeczywistym (real-time) lub post-hoc, to funkcja ta umożliwia podsumowanie i wyświetlenie listy wszystkich metod zastosowanych w odniesieniu do wyniku/kanału. Obróbka sygnału pakietu (Batch signal processing) Jeżeli dane rejestrowano jako surowe, to w przypadku kilku wyników konieczne może być zastosowanie obróbki sygnału (patrz Przeglądarka Wyników Obróbka Sygnału). Celem jej ułatwienia i przyspieszenia w bazie danych można zastosować obróbkę pakietową: Kliknij na listę Wyników (Records) i z menu prawego klawisza myszki wybierz opcję Obróbka pakietu ("Batch processing"). W następnym oknie możesz wybrać metodę obróbki sygnału i zastosować ją do wszystkich zaznaczonych wyników (wybór wielokrotny za pomocą klawiszy CTRL lub Shift) na liście. wyposażono w standardowy zestaw Konfiguracji Obróbki Sygnału (Signal Processing Configurations). Celem stworzenia i zastosowania własnego schematu, należy otworzyć wynik w Przeglądarce Wyników (Record Viewer), a następnie przejść do menu Obróbka Sygnału (Signal Processing), określić porządek operacji obróbki sygnału i kliknąć Zachowaj (Save) celem zapisania konfiguracji do dalszego wykorzystania. Strona 19

20 Elementy Paska Narzędzi po prawej stronie: Pasek narzędzi po prawej stronie umożliwia korzystanie z opcji lub dodatkowych, pomocnych podmenu niezbędnych do właściwego wykonywania zadań w zakresie zarządzania bazą danych. Celem uzyskania lepszego wglądu w funkcje menu głównego górny pasek narzędzi można zminimalizować. Jeżeli pasek został zminimalizowany, to kliknięcie na pasek Badani/Wyniki (Subjects/Record) lub na podwójną strzałkę spowoduje jego przywrócenie. Okno Narzędzia (Tools) przełącza się w zależności od aktywnej listy. Jeżeli kliknięto na listę badanych, narzędzia badanych wyświetlą się automatycznie. Alternatywnie, jeżeli kliknięto w listę wyników, to narzędzia wyników również wyświetlą się automatycznie. Wszystkie funkcje narzędzi działają podobnie, a ich działanie opisano poniżej. Kopiuj (Copy) Kopiuj (Copy) ma charakter dwukierunkowy: umożliwia przesłanie danych z lub do katalogu zewnętrznego, innego komputera, nośnika lub lokalizacji sieciowej. Użycie polecenia Kopiuj (Copy) umożliwia wykonanie kopii zapasowej i przywrócenie danych w innej wersji oprogramowania zainstalowanej na innym komputerze. Alternatywnie polecenie Kopiuj Projekt (Project Copy) służy do kopiowania całych katalogów ze wszystkimi badanymi i badaniami. Aby Skopiować (Copy) cały katalog Badany (Subject) lub wybrane Wyniki (Records) należy kliknąć na polecenie Kopiuj Badanego lub Wyniki (Subject or Record Copy) (przełącza do aktualnie aktywnego typu listy) w narzędziach i określić ścieżkę dostępu do katalogu zewnętrznego. Dane zawsze kopiowane są do lub ze specjalnego katalogu pod nazwą Noraxon Data. Katalog ten tworzony jest automatycznie przy kopiowaniu danych z. Ten specjalny katalog służy utrzymaniu integralności złożonej struktury bazy danych. W katalogu tym znajdują się nie tylko wyniki, ale również konfiguracje pomiarowe, protokoły i raporty. Dane MyoResearch można przesłać do dowolnej lokalizacji lub katalogu na dysku twardym lub w sieci, niemniej jednak zawsze automatycznie zostanie utworzony katalog Noraxon Data. Jeżeli system nie został uprzednio przygotowany do operacji kopiowania: w oknie dialogowym pojawi się komunikat Strona 20

21 'This directory doesn't contain Noraxon Data yet" (Niniejsza lokalizacja nie zawiera jeszcze Noraxon Data),a następnie pojawi się poniższe okno dialogowe: Ważne uwagi dotyczące funkcji Kopiowania: Do przesyłania lub kopiowania pojedynczych plików w obrębie katalogu nie używać nigdy programu Windows Explorer! Nigdy nie kopiować danych z katalogu Dane programu! Postępowanie takie może doprowadzić do utraty ważnych indeksów plików koniecznych do właściwego odczytu danych! Bezpiecznie można przesyłać, kopiować lub archiwizować tylko cały katalog Noraxon Data, lecz nigdy nie jego poszczególne składniki! Przy próbie kopiowania danych z lokalizacji zewnętrznej do oprogramowania, MR-XP automatycznie wyszukuje katalog Noraxon Data w wybranej lokalizacji i sprawdza, czy zawiera on dane MyoResearch. Po odnalezieniu danych pojawia się okno z podwójnym panelem: po lewej stronie znajduje się istniejąca wersja, która aktualnie jest w użyciu (Lokalni Badani/Wyniki; Local Subjects/Records), zaś po prawej lista dostępnych projektów w lokalizacji zewnętrznej (Zewnętrzni Badani/Wyniki; External Subjects/Records). A) Okno kopiowania dla Badanych (Subjects): B) Okno kopiowania dla Wyników (Records): Strona 21

22 Wszyscy aktualnie dostępni Badani (Subjects) lub Wyniki (Records) znajdują się na liście wyświetlanej w oknie. Po lewej stronie znajdują się wszyscy badani lub wyniki (w zależności którą część chce się skopiować) aktualnie znajdujący się w systemie; po prawej stronie widoczni są wszyscy badani lub wyniki znajdujące się w lokalizacji zewnętrznej. Jeżeli w lokalizacji zewnętrznej znajduje się więcej niż jeden projekt i badany, kliknięcie na rozwijalne strzałki otworzy listę dostępnych projektów/badanych. Aby skopiować dane lokalne do wyników zewnętrznych należy kliknąć na przycisk Kopiuj (Copy) znajdujący się po lewej stronie. Przycisk po prawej stronie kopiuje dane z prawej na lewą stronię (np. dodawanie danych z lokalizacji zewnętrznej do systemu). Wybór wielokrotny umożliwiają klawisze CTRL lub Shift. Eksport/Import Funkcja Export/Import działa na poziomie wyników. Służy ona do eksportowania katalogów badanych w oryginalnych formatach plików MyoResearch. Dostępnych jest kilka filtrów importu dla wyników. Lista ta może się zmieniać w kolejnych wersjach oprogramowa- Strona 22

23 nia: Wyniki Zewnętrzne ("External Records") są formatem danych, Wyniki 16-bit MR ("16-bit MR Records") to poprzedni format danych MyoResearch (98), a Noraxon USA Format" jest starym formatem "MyoSoft". Prosimy i zapoznanie się z listą innych filtrów importowania obsługujących pliki w formatach innych producentów. W kolejnych wersjach oprogramowania lista ta będzie modyfikowana. ASCII Format wymiany danych ASCII jest popularnym formatem wymiany danych. Jego niedogodnością jest powstawanie plików o dużych rozmiarach. obsługuje importowanie i eksportowanie plików wartości rozdzielanych przecinkiem lub tabulatorem. W nagłówku zwykle znajdują się niektóre właściwości wyniku jak nazwa pliku oraz nazwy kanałów, częstotliwość próbkowania oraz jednostki. Procedura importowania w programie próbuje odnajdywać te dane automatycznie. W przypadku niepowodzenia lub braku danych, celem uzupełnienia lub poprawienia danych należy skorzystać z poniższego menu: Strona 23

24 Celem edytowania należy dwukrotnie kliknąć na listę komórek. MyoResearch ASCII Export automatycznie tworzy strukturę pliku danych rozdzielanych tabulatorem z nagłówkiem zawierającym wszystkie zwykle używane specyfikacje pliku: Taki plik danych ASCII można bezpośrednio importować do np. Excela lub innych programów analizujących. Format C3D C3D jest popularnym formatem danych stosowanym dla wszystkich typów danych biomechanicznych, zwłaszcza w przypadku złożonych danych analizy ruchu. Eksportowane pliki C3D można bezpośrednio importować. Niektóre jednostki fizyczne mogą nie być dostępne w domyślnych ustawieniach My- Strona 24

25 oresearch XP. Okno Opcji Importowania (Import Options) służy do określania jednostek dla każdego typu kanału importowanych danych: Liczba importowanych kanałów jest nieograniczona! Usuń (Delete) Funkcja Usuń (Delete) całkowicie usuwa wyniki lub badanych oraz związane z nimi właściwości z bazy danych. Uwaga! Usunięte dane nie mogą być powtórnie przywrócone! Przycisk Baza Danych Normatywnych (Normative Database) Dane normatywne tworzy się w specjalnej opcji raportu (patrz menu Raport - "Dodaj do Normatywnych"). Zwykle, uśrednione, znormalizowane w czasie krzywe (np. wszystkie wybrane półkroki w analizie chodu) uzyskane u kilku zdrowych osób uśrednia się, tworząc średnią krzywą grupy. Krzywe takie uzyskane w grupach osób zdrowych można uznać za Krzywe Normatywne dla danego ruchu lub zadania. Dane Normatywne (-krzywe) wymagają specjalnego potraktowania w systemie bazy danych. Aby wejść do okna Baza Danych Normatywnych należy nacisnąć przycisk Baza Danych Normatywnych (Normative Database) i postępować zgodnie z wyświetlanymi instrukcjami. Przyciski Dolnego Paska Narzędzi Dolny pasek narzędzi Funkcje Główne (Main Operation) zawiera główne polecenia dla danego menu. Został on zorganizowany na zasadzie świateł na skrzyżowaniu: po lewej stronie znajduje się zie- Strona 25

26 lony przycisk Czynności Głównej ( Pomiar - "Measure"), po prawej stronie przycisk "Stop", a pomiędzy nimi przyciski Opcji (Przeglądanie/Analiza - View/Analyze). Pomiar (Measure) Pozwala na wejście do menu Ustawienia Pomiaru (Measurement Setup), w którym można tworzyć, zmieniać lub powtórnie ładować konfigurację pomiarową. Przeglądanie/Analiza (View/Analyze) Dwukrotne kliknięcie na wynik znajdujący się na liście lub kliknięcie przycisku Przeglądanie/Analiza (View/Analyze), spowoduje otwarcie wyniku w przeglądarce. Umożliwia ona sprawdzenie sygnału, jego edycję oraz obróbkę lub rozpoczęcie tworzenia raportu analizy wyników. Wyjdź (Exit) Kończy pracę z programem. Baza Danych Normatywnych (Normative Database) Wstęp Baza danych normatywnych umożliwia zarządzanie wszystkimi czynnościami dotyczącymi plików Normatywnych. Zwykle takie pliki zawierają grupę uśrednionych krzywych dla ćwiczeń lub czynności wykonywanych w powtarzanym cyklu, jak ćwiczenia typu prostowanie-zginanie na urządzeniach izokinetycznych lub cykle regularnego chodzenia lub biegania. Pliki normatywne tworzone są w menu Raport (Report). Po zapisaniu wyniku badanego zawierającego sekwencję powtórzeń, obróbce sygnału (np. oczyszczaniu i wygładzaniu) oraz po określeniu odcinka do analizy (zwykle w trybie Każdy Interwał z wydarzeniem Every Interval with event'), wykorzystywany jest on w raportach takich jak Uśredniona Aktywność, Chód lub Izokinetyka. Ustawienia tych raportów tworzą uśrednioną krzywą dla wszystkich powtórzeń danego ćwiczenia/aktywności jak pokazano w przypadku ruchów prostowania/zginania grzbietu na urządzeniu treningowym: Strona 26

27 (Faza 1 jest fazą prostowania grzbietu, Zdarzeniem (Event) stanowiącym interwał czasowy do analizy jest punkt powrotu do pozycji neutralnej pomiędzy wyprostem i zgięciem. Fazę 2 stanowi zgięcie grzbietu. Na czerwono zaznaczono +/- odchylenie standardowe). Po stworzeniu takiej uśrednionej krzywej ("zbiorcza krzywa uśredniona"), można ją wykorzystywać do utworzenia krzywej Normatywnej lub krzywej grupy dla danej aktywności. Przycisk Dodaj do Normatywnych (Add To Normative) na pasku narzędzi po prawej stronie otwiera małe menu umożliwiające użytkownikowi stworzenie pliku Normatywnego lub dodanie innego wyniku do istniejącego pliku Normatywnego: Strona 27

28 Nowy (New) tworzy nowy plik Normatywny. Liczba punktów (Number of points) stanowi wektor znormalizowany w czasie. Np. 100 punktów oznacza, że sygnał wstępuje w 1% danych kroków, a długość sygnału wynosi 100 punktów. Jest to zalecane ustawienie domyślne, gdyż zwykle normalizacja w czasie stosowana w przypadku powtórzeń wynosi 100 punktów danych lub 1%. Jeżeli to konieczne, okno normalizacji można i zwiększać lub zmniejszać w zakresie wartości od 10 do 1000 punktów. Dodaj (Add) dodaje aktualnie analizowaną krzywą do istniejącego pliku Normatywnego: będzie on wchodził w skład grupy uśrednianej przez plik Normatywny. Uwaga: Do istniejącego pliku Normatywnego można dodawać tylko wyniki uzyskane przy identycznych ustawieniach kanałów (te same nazwy kanałów) oraz z tak samo określonym odcinkiem do analizy! Istotną korzyścią płynącą z zastosowania funkcji normatywnej bazy danych jest możliwość tworzenia własnych krzywych Normatywnych użytkownika dla danej aktywności, z którymi można porównywać dane uzyskane przez pacjenta (patrz Porównywanie w Schemacie Ustawień Raportu lub przyciski Porównywanie na głównym pasku narzędzi w Menu Raport). Opis Menu Bazy Danych Normatywnych Menu Bazy Danych Normatywnych jest zorganizowane w podobny sposób jak Menu Bazy Danych: Strona 28

29 Główną różnica polega na tym, że funkcję Badanych (Subjects) zastępują tutaj pliki Normatywne (Normatives). Pliki Normatywne zorganizowane są w Projekty (Projects), co oznacza, ze każdy projekt ma swój własny zestaw plików Normatywnych. Na liście znajdującej się w panelu po lewej stronie, podano wszystkie dostępne pliki Normatywne (Normatives). W dolnym panelu Informacje o Plikach Normatywnych (Normative Info) podano nazwę pliku oraz liczbę zastosowanych w oknie normalizacji w czasie punktów normalizacyjnych w procesie uśredniania. Dwukrotne kliknięcie w obszarze Sekcji Informacyjnej umożliwia zmianę nazwy pliku. Lista Wyników (Records) znajdująca się po lewej stronie zawiera wszystkie wyniki lub jak wyjaśniono to na początku niniejszego rozdziału ich uśrednione krzywe, które są częścią pliku Normatywnego. Obszar Informacje o Wyniku (Record Info) znajdujący się pod listą Wyników został zorganizowany w taki sam sposób jak Informacje o Wynikach w Bazie Danych. Zakładka rejestru Podstawowa (Basic) służy do edytowania nazw pliku i kanałów. Przeglądanie/Analiza (View/Analyze) odtwarza plik Normatywny lub pojedynczy wynik wchodzący w skład tego pliku w Przeglądarce Wyników (Record Viewer): Strona 29

30 Normatywna krzywa grupowa lub indywidualna krzywa uśredniona wyświetlane są jako wartości średnie plus/minus jedno odchylenie standardowe. Dla krzywych uśrednionych utworzonych w trybie określania odcinka do analizy typu Interwał z wydarzeniem (Interval with event), linia wydarzenia (zwykle "punkt zwrotny" w przypadku ruchów góra/dół lub oderwanie palucha w cyklu chodu) zaznaczona jest pionową czerwoną kreską. W związku ze specjalnym układem danych w pliku, Opcje Wyników (Record Options), takie jak Edycja lub Obróbka Sygnału są wyłączone. Narzędzia Wyników (Record Tools) są dostępne i można tworzyć nakładki kanałów. Bardziej szczegółowy opis funkcji Przeglądarki Wyników (Record Viewer) znajduje się w Pomocy Online, którą można wywołać w Menu Bazy Danych. Funkcja Zachowaj jako.. (Save as...) umożliwia zapisywanie krzywych Normatywnych w postaci wyniku na poziomie zwykłej Bazy Danych. Wówczas, zostanie zapisana tylko uśredniona krzywa, bez zakresów odchyleń standardowych (system zwykłej bazy danych nie może zarządzać trzema sygnałami z jednego kanału). Korzyścią płynącą z tej operacji jest fakt, że z tak zapisanym plikiem można obchodzić się jak ze zwykłym plikiem wyników, np. używać funkcji Edytowania oraz Obróbki Sygnału oraz dokonywać analizy. Przycisk Analizuj (Analyze) znajdujący się po lewej stronie na dole wywołuje zwykłe Menu Wybór Raportu (Select Report). Teoretycznie do analizy pliku Normatywnego można stosować wszystkie raporty, ale zawsze należy wziąć pod uwagę specjalny format danych w pliku Normatywnym (np. regularność wyników, skalowanie osi X w czasie znormalizowanym oraz obliczenia częstotliwości mogą nie być odpowiednie). Głównym celem może być tutaj przeglądnięcie, powtórna analiza lub porównanie istniejącego pliku Normatywnego z raportem, w którym został on utworzony (zwykle Aktywacja Strona 30

31 Uśredniona, Chód lub Izokinetyka). Schemat Ustawień Raportu Krok 3 wykonuje się jak zwykle (patrz pomoc online dla Ustawień Raportu), jedyną istotną różnicę stanowi: W kroku drugim, Określanie Odcinka (Period Definition), najwygodniej skorzystać z trybu Za pomocą znaczników/czerwonych Linii (By Markers/Red Lines): dla wyników Normatywnych czerwone linie znacznikowe wykreślane są automatycznie, jedna na początku, jedna na końcu oraz jedna w środku wydarzenia. Linie te służą do określania odcinka do analizy np. W trybie Każdy Interwał z Wydarzeniem (Every Interval with event) i Typ Znaczników/Czerwonych Linii (Marker Type /Red Lines). W tym sposobie określania odcinka do analizy tworzone są dwufazowe uśrednione krzywe (prostowanie pleców i zginanie, tak jak w przykładzie na początku niniejszego rozdziału), fazy te zaznaczono żółtym i niebieskim paskiem pod krzywymi w polu Odcinki (Periods). Wreszcie opcja Ustawień 3 Kroków Raportu pod nazwą Porównywanie (Compare) umożliwia opcjonalne porównanie aktualnego pliku Normatywnego z innym (tryb Porównaj z Normatywnym; Compare to Normatives). Strona 31

32 Przykład: Porównanie dwóch plików Normatywnych, utworzonych i zanalizowanych za pomocą Raportu Uśrednionej Aktywacji (Average Activation Report). Uwaga: Można porównywać tylko pliki Normatywne (Normatives) zawierające te same nazwy kanałów oraz o tych samych ustawieniach raportu (określanie odcinka do analizy)! Podsumowując, pliki Normatywne można używać do porównań wyników uzyskanych przez danego pacjenta (np. krzywa uzyskana przez chorego z krzywą uzyskaną u osoby zdrowej) lub porównywać je ze sobą (np. określać różnice wewnątrz analizowanej grupy). Po otwarciu w menu raportu, krzywe normatywne można kopiować do schowka (i wklejać do dowolnego programu analizującego działającego w środowisku Windows), eksportować, zapisywać jako wyniki i drukować. Strona 32

33 Menu Ustawień Pomiaru Szybkie uruchamianie umożliwia tworzenie, przechowywanie oraz przywoływanie własnych konfiguracji pomiarowych, odpowiadających używanemu sprzętowi. Aby utworzyć nową konfigurację, należy postępować zgodnie z Instrukcją A, aby otworzyć istniejącą konfigurację, należy postępować zgodnie z Instrukcją B. Wszystkie konfiguracje zorganizowane zostały w Grupy Aplikacji (Application Groups). Grupą domyślną jest "Master Mode". W każdej konfiguracji można posługiwać się mapami konfiguracji celem szybkiego wyboru i przeciągnięcia nazwy mięśnia na listę wybranych kanałów. Różne opcje pomiarowe zorganizowano w 5 kategorii (Opcje Zapisu - Recording Options, Obróbka w Czasie Rzeczywistym - Real Time Processing, Opcje Wyświetlacza - Display Options, Sprzężenie Zwrotne - Biofeedback, Wideo - Video), które można przywoływać i modyfikować w zależności od potrzeb. Instrukcja A: Tworzenie Pomiaru 1. Wybierz widok mapy (map view), następnie kliknij i przeciągnij pożądane nazwy mięśni/urządzeń na listę wybranych kanałów w górnej prawej części okna. 2. Kliknij na przycisk Opcje Pomiarowe (Measurement Options) znajdujący się w prawym bocznym panelu i dokonaj ustawień. 3. Kliknij "Start" w dolnym lewym rogu okna, aby przejść do Okna Pomiarowego (Measurement Screen). Instrukcja B: Otwieranie istniejącej Konfiguracji Pomiarowej 1. Aby otworzyć Konfigurację Pomiarową, należy kliknąć na przycisk Załaduj ("Load") znajdujący się w dolnym panelu lub ikonę Aplikacja (Application) lub Konfiguracja (Configuration) w panelu po prawej stronie. W nowym oknie dialogowym można wybrać/przełączać się pomiędzy istniejącymi grupami aplikacji (górna sekcja) i ich konfiguracjami (dolna sekcja). Strona 33

34 Elementy okna głównego: Elementy Projekt (Project ), Nowy ( New ) i Organizuj ( Organize") Projekt ("Project") znajduje się na najwyższym poziomie w hierarchii bazy danych. Poziom ten służy do rozdzielania różnych badań lub prac kilku użytkowników pracujących na tej samej wersji oprogramowania. Jeżeli w tej samej wersji dostępnych jest kilka projektów, poprzez kliknięcie rozwijalnego przycisku można zmienić Katalog Projektu. Nowy ("New") tworzy nowy Katalog Projektu. Organizuj ("Organize") zawiera wszystkie funkcje niezbędne do zarządzania Katalogiem Projektu: (Edytuj, Kopiuj, Usuń). Funkcje te opisano dokładniej w Menu Pomocy Bazy Danych. Badany (Subject) Nowy (New) Badani (Subjects) stanowią drugi poziom bazy danych. Zazwyczaj są tu przechowywane i wyświetlane wszystkie wyniki (poziom trzeci) danego badanego. Element Badany (Subject) - Nowy (New) wskazuje aktualnie wybranego badanego. Oznacza to, że wszystkie istniejące i przyszłe wyniki tego badanego zostaną automatycznie zachowane w jego katalogu. Aby utworzyć nowy katalog badanego należy kliknąć Nowy (New) i wprowadzić nowego badanego. Aby przejść do innego badanego należy kliknąć jego nazwisko na liście Badanych (Subject). Strona 34

35 Mapy Mięśni/Urządzeń Celem lokalizacji oraz wpisania nazw mięśni/urządzeń na listę kanałów po prawej stronie można posłużyć się zestawem 5 map Mięśni lub Urządzeń: Widok z przodu (Frontal View): wszystkie mięśnie widoczne z przodu pokazano w konfiguracji lewa-prawa (wskaźniki LT - lewa lub RT - prawa są automatycznie dodawane do nazwy mięśnia). Widok z tyłu (Dorsal View): wszystkie mięśnie widoczne z tyłu pokazano w konfiguracji lewaprawa (wskaźniki LT - lewa lub RT - prawa są automatycznie dodawane do nazwy mięśnia). Widok przednio-tylny (Frontal Dorsal View): wyświetlany jest połączony widok przedniotylny, bez konfiguracji stron prawa-lewa. Dno miednicy (Pelvic Floor): specjalna mapa dla badania zaburzeń dna miednicy i protokołów nietrzymania moczu. Czujniki Noraxona (Noraxon Sensors): wybór czujników Noraxona i ich systemu. Urządzenia Biomech (Biomech Devices): wybór innych urządzeń producenta. Umieścić kursor myszy na wybranej lokalizacji elektrody: nazwa mięśnia pojawi się na żółtym panelu informacyjnym. Kliknij i przeciągnij nazwę mięśnia na listę kanałów po prawej stronie. Alternatywnie, kliknij na pozycję mięśnia, aby wprowadzić nazwę mięśnia do podświetlonego kanału na liście. Zielone punkty na mapie wskazują, że dane miejsce zostało już wybrane, żółte wskazują, że dana lokalizacja/mięsień została już wprowadzona na liście kanałów, a przeźroczyste wskazują, że lokalizacja jeszcze nie została wybrana. Mapy tworzy się korzystając z innego programu pod nazwą editmap.exe, znajdującego się w katalogu źródłowym. Zaawansowani użytkownicy mogą dodawać, zmieniać lub usuwać lokalizacje elektrod/mięśni lub nawet tworzyć nowe mapy. Zalecamy najpierw wykonanie kopii zapasowej istniejącego podkatalogu "Maps", gdyż wyedytowane lub usunięte mapy nie będą mogły być przywrócone. Lista kanałów może obsługiwać do 32 kanałów, w zależności od zainstalowanej konfiguracji sprzętu. Lista kanałów zawiera 5 parametrów/kolumn: 1) Numer kanału Numer kanału (pierwsza kolumna) na tej liście odnosi się do pierwszego fizycznego numeru wzmacniacza, np. pierwszy kanał wejściowy EMG urządzenia MyoSystem lub TeleMyo). Dokładne informacje o liczbie dostępnych kanałów znajdują się w opisie technicznym urządzeń sprzętowych. 2) On - switch Zaznaczenie tej opcji powoduje aktywację nowego kanału. Domyślnym ustawieniem jest EMG. Odznaczenie tego wyboru usuwa ustawienia kanału. 3) Strona Strona 35

36 Jeżeli lokalizacje mięśniowe z mapy widoku przedniego lub tylnego zostały załadowane, wówczas w tej kolumnie pojawi się wskaźnik strony lewej (LT) lub prawej (RT). Wskazówki te są bardzo ważne dla porównań stronami w czasie analizy raportu. Schemat Ustawień Raportu obsługuje tryb zwany Porównaniem Stron, znajdujący się w Kroku 3 Porównanie (Comparison). (Więcej szczegółów dostępnych jest w pomocy lokalnej Ustawień Raportu - Report Setup.) Po wybraniu, wskazania stron w nazwach kanałów służą do identyfikacji strony prawej lub lewej dla danej lokalizacji mięśniowej. Uwaga: dla porównywanych kanałów nazwa mięśnia musi być taka sama (np. PECT. MAJOR), różne mogą być tylko wskazania stron (LT lub RT). Domyślnie do porównywania stron przeznaczone są dwa raporty Noraxon: Symetria (Symmetry) (w części raportu Raporty Kliniczne - Clinical Reports) Chód Dwustronny (Bilateral Gait) (w części raportu Raporty Chodu - Gait Reports) 4) Typ (Type) Pozwala na określenie typu kanału wejściowego. Można zaznaczyć jako typ: EMG, siła force (N), moment obrotowy - torque (Nm), przełączniki - switches (on/off) itp. Dwukrotne kliknięcie na typ otwiera listę dostępnych typów kanałów. Typy kanałów określa się i kalibruje w menu Sprzęt (Hardware); ikona ta znajduje się na pasku narzędzi po prawej stronie. Na przykład, po przeciągnięciu nazwy mięśnia z mapy, typ kanału automatycznie ustawiany jest jako "EMG". Jeżeli użyje się mapy Urządzeń (Device), automatycznie ustawiany jest typ kanału dla danego czujnika. Uwaga: niektóre czujniki z Mapy urządzeń (Device map) mogą posiadać domyślne wartości kalibracyjne, które mogą wymagać sprawdzenia nowej kalibracji w danych warunkach lokalnych. Przed użyciem do badań zalecamy po pierwsze sprawdzenie poprawności wyboru typu oraz ustawień kalibra- Strona 36

37 cyjnych poprzez test wejściowy lub kontrolny pomiar. 5) Nazwa (Name) Alternatywę dla korzystania z map stanowi ręczne wpisanie nazwy kanału. Z funkcji tej można skorzystać w przypadku, gdy mapa nie zawiera pożądanej nazwy. Należy dwukrotnie kliknąć na nazwę kanału, wyedytować ją oraz potwierdzić zmianę klawiszem "enter". 6) Amplituda (Amplitude) Każdy typ kanału do optymalnej prezentacji sygnału może wymagać własnego współczynnika skalowania amplitudy. Dostosowywanie oraz zmiana skalowania amplitudy sygnału odbywa się poprzez wprowadzenie odpowiedniej wartości. Domyślnie dla EMG wartość 500 oznacza, że na Monitorze Pomiarowym widoczny będzie sygnał w zakresie plus/minus 500 mikrov. 7) Jednostki (Units) W zależności od określenia typu kanału, wyświetlana jest jego fizyczna jednostka. Nie można edytować tej listy. Celem dokonania zmian, należy przejść do menu Sprzęt ("Hardware"). 8) Rejestracja (Rec) Niniejszy kwadrat umożliwia wprowadzenie (zaznaczony) lub usunięcie (nie zaznaczony) kanału z rejestracji danych. Może się to przydać, jeżeli kanał ma być wyświetlany/prezentowany, ale nie ma być zapisywany. Narzędzia lokalne dla listy kanałów Pasek narzędzi lokalnych dla listy kanałów można zminimalizować. Aby przywrócić ten pasek należy kliknąć na małą podwójną strzałkę w pobliżu Narzędzi (Tools). Dostępne są następujące funkcje: Zaznacz wszystkie (Mark All): Przełącznik ten zaznacza wszystkie kanały znajdujące się na liście. Opcja ta ma znaczenie dla pozostałych funkcji Narzędzi, gdyż odnoszą się one tylko do zaznaczonych kanałów. Nowy (New): Tworzy nowy kanał z domyślnymi ustawieniami (EMG, amplituda 500). Usuń (Delete): Usuwa wszystkie zaznaczone kanały. Amplituda +/- : Po naciśnięciu przycisku plus lub minus, amplituda wszystkich zaznaczonych kanałów będzie się zwiększała lub zmniejszała krokami. Informacje (Info) Sekcja informacyjna składa się z 2 zakładek: Info Ta zakładka służy do dodawania tekstów objaśnień do danej Konfiguracji Pomiarowej. Obsługiwany format pliku to "chm", oparty na HTML, który można stworzyć w Microsoft Help Workshop. Aby otworzyć plik "chm" jako okno Informacji o Konfiguracji Pomiarowej (Measurement Configuration Info), należy kliknąć Przeglądaj ("Browse"), celem zlokalizowania go na twardym dysku. Strona 37

38 Opcje Pomiarowe (Meas. Options) Każdą Konfigurację Pomiarową można zmienić za pomocą licznych Opcji Pomiarowych (Measurement Options) (patrz rozdział następny). Po zaaktywowaniu specjalnej Opcji Pomiarowej w danej konfiguracji, jej podstawowe ustawienia zostaną podsumowane celem uzyskania dokładnego w nie wglądu. W przypadku konieczności uzyskania szczegółowych informacji lub bezpośredniego dostępu do ustawień należy podwójnie kliknąć na dany wpis, co spowoduje automatyczne otwarcie menu Ustawienia (Setup). W przypadku ustawień multi-aktywnych (np. protokoły nietrzymania moczu), zostanie wyświetlona lista ikon odpowiadających poszczególny, aktywnościom określonym w Konfiguracji Pomiarowej. Elementy Paska Narzędzi po Prawej Stronie Ikony Aplikacja (Application) i Konfiguracja (Configuration) W oknie Aplikacja (Application) znajdują się ikony odpowiadające Grupie Aplikacji (Application Group), która aktualnie jest używana. Konfiguracje Pomiarowe (Measurement Configurations) poukładane są według ich zastosowania, np. Konfiguracje chodu znajdują się katalogu Chód ("Gait"), protokoły kliniczne ze sprzężeniem zwrotnym w Trening ze Sprzężeniem Zwrotnym ("Feedback Training") itp. Takie pogrupowanie umożliwia odnajdywanie i zarządzanie wieloma Konfiguracjami Pomiarowymi (Measurement Configurations). posiada zestaw uprzednio zdefiniowanych Grup Aplikacji, które odpowiadają większości zastosowań EMG. Użytkownik może też tworzyć, modyfikować i korzystać z własnych Grup Aplikacji i Konfiguracji Pomiarowych. Więcej szczegółów znajduje się w opisie przycisków opcji Nowy/Załaduj/Zapisz ("New/Load/Save") znajdujących się na głównym pasku narzędzi. Po pierwszorazowym uruchomieniu, automatycznie uruchamiana jest pusta generyczna grupa aplikacji "Master Mode". Użytkownik może zawsze zapisać (Save As) własne konfiguracje i załadować je (Load), celem wykorzystania. Opcje Pomiarowe (Measurement Options) MyoResearch uruchamia zestaw standardowych opcji nagrywania oraz wyświetlania, które można zmieniać lub poszerzać za pomocą wielu użytecznych opcji jak brzęczyk dźwiękowy, obróbka w czasie rzeczywistym, wyświetlacz sprzężenia zwrotnego oraz synchronizacja wideo. Opcje te zorganizowano w 5 grupach omówionych poniżej. Opcje Zapisu (Recording Options) oferuje różne tryby rejestracji danych. Domyślnie program działa w trybie wykresów ciągłych, ale można również korzystać z konfiguracji pomiarowych używających innych schematów zapisu. Strona 38

39 Wykresy Ciągłe (Continuous Traces) Jest to standardowy tryb rejestracji danych. Każdy podłączony sygnał przedstawiany jest w postaci ciągłej krzywej. Głównymi funkcjami, z których korzysta się w czasie zapisu są: uruchamianie rejestracji, zatrzymywanie lub zatrzymywanie jej dzięki funkcji Zamroź/Pauza (Freeze/Pause) (patrz funkcja pomocy w menu Pomiar - Measurement) oraz zapisywanie i nazywanie zapisu. Celem dokonania szczegółowych ustawień rejestracji można skorzystać z trzech kart: Zakładka 1: Ustawienia Podstawowe (Basic Settings) W zależności od sprzętu/wzmacniacza można zmieniać częstotliwość próbkowania (domyślnie 1000 Hz). Uwaga: Urządzenia Noraxon TeleMyo 2400 automatycznie mierzą dane z częstotliwością 1500 lub 3000 Hz, w zależności od właściwości technicznych. Po wpisaniu dowolnej wartości wybierana jest wartość próbkowania najbardziej do niej zbliżona (w przypadku wpisania 1000 Hz jest to 1500 Hz, w przypadku 4000 Hz jest to 3000 Hz). Strona 39

40 Funkcja Ograniczania czasu zapisu (Limit recording time) służy do wykonywania pomiarów w stałym określonym okresie czasowym. W zależności od ustawionej wartości ( w sekundach) wpisanej przez użytkownika, rejestracja danych kończy się automatycznie po upływie zaprogramowanego czasu. W razie potrzeby można ponownie uruchomić rejestrację danych. Rejestracja wstępna (Pretrigger) określa czas, w którym dane są rejestrowane przed rozpoczęciem zapisu właściwego. Następnie okres rejestracji wstępnej jest dodawany przed początkiem właściwego zapisu. Koniec okresu rejestracji wstępnej zaznaczony jest pionową linią Zdarzenia przed rejestracją ("Pretrigger event") oddzielającą okres rejestracji wstępnej od początku właściwej rejestracji. Funkcja ta jest specjalnie pomocna w przypadku zapisów uruchamianych przez zewnętrzny sygnał startu np. kontakt z podłożem w czasie testu skakania. Okresy rejestracji wstępnej zawierają sygnały aktywacji mięśni przed kontaktem pacjenta z podłożem (wówczas uruchamia się właściwa rejestracja danych). Zakładka 2: Metronom posiada wbudowaną funkcję Metronomu (Metronome); zapewnia ona kadencję dla powtarzanych ruchów (chodu) lub standaryzację czasu trwania poszczególnych powtarzanych cykli ruchów. Funkcje Liczba sygnałów na minutę (Beeps per minute), Czas trwania sygnału (Beep duration) oraz Powtarzanie (Repeat) umożliwiają ustawienie charakterystyki metronomu. Domyślnie jako dźwięk sygnału wykorzystywany jest krótki sygnał komputera, niemniej jednak ustawienia Dźwięku (Sound) umożliwiają wykorzystanie dowolnego pliku dostępnego w katalogu MyoResearch XP Sound. Można użyć dowolnego pliku dźwiękowego (format *.wav), który przedtem należy skopiować do powyższego katalogu. Jeżeli zaznaczono opcję Sygnał początku/końca (Mark beep start/end) początek i/lub koniec każdego sygnału w zapisie zaznaczany jest linią znacznikową. Zakładka 3: Wyzwalanie (Triggering) wyposażony jest w wyzwalanie początku i końca. Kontrolki Początek rejestracji (Start recording) oraz Koniec rejestracji (Stop recording) umożliwiają określenie specyficznego kanału wyzwalającego początek lub koniec rejestracji, zdarzenia typu Wzrosło powyżej/spadło poniżej (Rises above/falls below) oraz wartości progowej (wyrażonej w jednostkach odpowiednich dla danego kanału). Rejestracja okresowa (Periodic Recording) (tylko Master Edition) Funkcja Rejestracji Okresowej (Periodic Recording), umożliwia okresowe przerywanie rejestracji danych pauzami. W komputerze przechowywane są tylko okresy rejestrowane. Funkcja ta przydaje się zwłaszcza w przypadku długotrwałych pomiarów (np. często stosowana jest w badaniach ergonomicznych). Strona 40

41 Zakładka 1: Ustawienia podstawowe (Basic settings) W zależności od sprzętu/wzmacniacza, Częstotliwość próbkowania (Frequency) (domyślna wartość 1000 Hz) może być różna. Uwaga: Urządzenia Noraxon TeleMyo 2400 automatycznie mierzą dane z częstotliwością 1500 lub 3000 Hz, w zależności od właściwości technicznych. Po wpisaniu dowolnej wartości wybierana jest wartość próbkowania najbardziej do niej zbliżona (w przypadku wpisania 1000 Hz jest to 1500 Hz, w przypadku 4000 Hz jest to 3000 Hz). Można również określić Czas trwania (Duration) oraz opcjonalnie Sygnał Dźwiękowy (Sound) dla Okresu Rejestrowanego (Recorded interval) oraz Pauzy (Pause interval). Zakładka 2: Metronom posiada wbudowaną funkcję Metronomu (Metronome); zapewnia ona kadencję dla powtarzanych ruchów (chodu) lub standaryzację czasu trwania poszczególnych powtarzanych cykli ruchów. Funkcje Liczba sygnałów na minutę (Beeps per minute), Czas trwania sygnału (Beep duration) oraz Powtarzanie (Repeat) umożliwiają ustawienie charakterystyki metronomu. Strona 41

42 Domyślnie jako dźwięk sygnału wykorzystywany jest krótki sygnał komputera, niemniej jednak ustawienia Dźwięku (Sound) umożliwiają wykorzystanie dowolnego pliku dostępnego w katalogu MyoResearch XP Sound. Można użyć dowolnego pliku dźwiękowego (format *.wav), który przedtem należy skopiować do powyższego katalogu. Jeżeli zaznaczono opcję Sygnał początku/końca (Mark beep start/end) początek i/lub koniec każdego sygnału w zapisie zaznaczany jest linią znacznikową. Zakładka 3: Wyzwalanie (Triggering) wyposażony jest w wyzwalanie początku i końca. Kontrolki Początek rejestracji (Start recording) oraz Koniec rejestracji (Stop recording) umożliwiają określenie specyficznego kanału wyzwalającego początek lub koniec rejestracji, zdarzenia typu Wzrosło powyżej/spadło poniżej (Rises above/falls below) oraz wartości progowej (wyrażonej w jednostkach odpowiednich dla danego kanału). Rejestrowanie Aktywności Mnogich (Multi-Activity Recording) (tylko Master Edition) Tryb ten oddziela fazy aktywności w zapisie. Każda z aktywności może być kontrolowana przez polecenia akustyczne lub wzrokowe i można jej nadać specyficzny czas trwania oraz okresy pauzy. W raporcie każda aktywność analizowana będzie osobno i prezentowana we własnym oknie analizy. Zakładka 1: Ustawienia podstawowe (Basic Settings) Tylko Monitor (Monitor only): Funkcja ta umożliwia wykonanie pełnej sekwencji aktywności bez zapisywania danych na twardym dysku. Częstotliwość (Frequency): W zależności od sprzętu/wzmacniacza, Częstotliwość próbkowania (Frequency) (domyślna wartość 1000 Hz) może być różna. Uwaga: Urządzenia Noraxon TeleMyo 2400 automatycznie mierzą dane z częstotliwością 1500 lub 3000 Hz, w zależności od właściwości technicznych. Po wpisaniu dowolnej wartości wybierana jest wartość próbkowania najbardziej do niej zbliżona (w przypadku wpisania 1000 Hz jest to 1500 Hz, w przypadku 4000 Hz jest to 3000 Hz). Dźwięk tła (Background sound): Jeżeli użytkownik chce, aby w czasie wszystkich aktywności odtwarzana była taka sama muzyka w tle, to należy kliknąć na rozwijalną listę i wybrać odpowiedni plik dźwiękowy (format *.wav). Celem uzyskania dostępu do zewnętrznych, importowanych plików dźwiękowych (z CD) należy je najpierw skopiować do katalogu MyoResearch\Sound. Alternatywnie można uzyskać bezpośredni dostęp do napędu CD i odtwarzać z niego płytę. Dźwięk końcowy (End Sound): Jeżeli koniec sekwencji aktywności ma być sygnalizowany dźwiękiem, to należy wybrać najpierw odpowiedni plik dźwiękowy z rozwijalnej listy. Alternatywnie można uzyskać bezpośredni dostęp do napędu CD i odtworzyć dźwięk z płyty. Zakładka 2: Aktywności (Activities) Znajduje się tutaj edytor aktywności: Strona 42

43 (Załaduj protokół dla mnogich aktywności z grupy aplikacji nietrzymania moczu celem skorzystania z przedstawionego przykładu) Po lewej stronie znajduje się lista aktywności przedstawiona w postaci ikon, która została utworzona w czasie konfiguracji pomiaru. Każdą aktywność określają Ustawienia aktywności (Activity settings), Czas pauzy (Pause period) oraz Czas skurczów (Contractions period): Atrybuty Aktywności (Activity Attributes) Nazwa (Name): Określa nazwę aktywności. Obraz (Picture): Ładuje ikonę (bmp, ico, jpg, png, gif) dla aktywności. Powtarzanie (Repeat): Określa jak ile razy dana aktywność ma być powtarzana przed rozpoczęciem kolejnej. Pauza (Pause) Strona 43

44 Włącz (Enable): Zaznacz ten kwadrat, jeżeli aktywności mają być rozdzielone pauzą. Dźwięk (Sound): Umożliwia określenie dźwięku sygnalizującego okres pauzy. Ograniczenie czasu trwania (Limit Duration): Umożliwia automatyczne ograniczenie czasu pauzy poprzez wpisanie czasu jej trwania w sekundach. Skurcze (Contractions) Typ: Okres skurczów obejmuje 3 typy lub tryby działania: 1) Stop ręczny (Manual stop): Po rozpoczęciu zapisu, można go zatrzymać ręcznie. W tym celu wystarczy nacisnąć przycisk Koniec (Finish) na Głównym Pasku Narzędzi Okna Pomiarowego. Nazwa (Name) jest to polecenie znajdujące się w linii asystenta treningu/stanu okna pomiarowego. Dźwięk (Sound) jest to polecenie sygnalizowania dźwiękiem początku fazy skurczów. 2) Stop automatyczny (Automatic stop): Działa podobnie jak stop ręczny, ale okres skurczów kończy się automatycznie po upływie określonego w opcji Czas trwania (Duration). 3) Start i stop okresowy (Periodic start & stop): Opcja umożliwia określenie cyklu skurczów lub powtórzeń. Powtórzenia (Repeat) określają liczbę powtórzeń. Każdy cykl powtórzeń może składać się z Fazy pierwszej (First phase) (tj. zgięcia bez ruchu lub wzrostu aktywności mięśniowej) oraz Fazy drugiej (Second phase) (ruch w tył, np. prostowanie lub rozluźnienie). Ustawienia dla obu faz można ustalić za pomocą specyficznych poleceń dostępnych w oknie jak Nazwa (Name), Dźwięk (Sound) oraz Czas trwania (Duration). System taki umożliwia tworzenie różnych typów testów oraz sesji treningowych, które prowadzone będą przez elektronicznego asystenta. Kontrolki w dolnej części umożliwiają tworzenie Nowych (New) lub Usuwanie/Usuwanie Wszystkich (Delete/Delete All) aktywności w danej konfiguracji. Szablon Treningu (Template Training) (tylko Master Edition) Tryb rejestracji Szablon Treningu (Template Training) oparty jest na standardowym trybie Ścieżek Ciągłych (Continuous Traces), w tle wyświetlacza każdego kanału dodano jednakże krzywą szablonu: Strona 44

45 Jako szablon referencyjny dla treningu chorej strony zwykle służy wzorzec skurczu po stronie zdrowej. Najpierw należy utworzyć zapis szablonowy. Może nim być każda aktywność lub skurcz mierzony w standardowym trybie Ciągłej Rejestracji (Continuous Recording) w. Ustawienia Podstawowe (Basic Settings) Strona 45

46 Częstotliwość (Frequency): W zależności od sprzętu/wzmacniacza, Częstotliwość próbkowania (Frequency) (domyślna wartość 1000 Hz) może być różna. Uwaga: Urządzenia Noraxon TeleMyo 2400 automatycznie mierzą dane z częstotliwością 1500 lub 3000 Hz, w zależności od właściwości technicznych. Po wpisaniu dowolnej wartości wybierana jest wartość próbkowania najbardziej do niej zbliżona (w przypadku wpisania 1000 Hz jest to 1500 Hz, w przypadku 4000 Hz jest to 3000 Hz). Lokalizacja Szablonu (Template Location) Jako krzywa szablonowa może służyć dowolny zapis. Kontrolki Projekt (Project), Badany (Subject) i Zapis (Record) umożliwiają skorzystanie z dowolnego zapisu dostępnego w bazie danych. Opcja Wyświetlanie (View) spowoduje wyświetlenie wybranego zapisu w przeglądarce celem przejrzenia go. Ustawienia (Settings) Okno (Window): Aktywuje funkcję wygładzania dla zakresu szablonu (Odchylenie, Deviation). Szerokość tego okna została określona przez szerokość okna wygładzającego zastosowanego w algo- Strona 46

47 rytmie ruchomej średniej. Odchylenie (Deviation): Zapis szablonu oryginalnie jest krzywą opartą na pojedynczych wartościach amplitudy. Celem ułatwienia badanemu podążania za szablonem wokół niej zakreślono żółty obszar tolerancji określający zakres dozwolonego Odchylenia (Deviation). W Oknie Pomiarowym (Measurement Monitor), również możliwe jest ustawienie okna wygładzającego oraz odchylenia w czasie rzeczywistym, co ułatwia dostosowanie ich do indywidualnych potrzeb. Zastosuj do (Apply to) Funkcja ta umożliwia określenie, który typ kanału lub numer kanału ma być wyświetlany w wybranym szablonie. Opcje Wyświetlacza (Display Options) Zakładka Ścieżki ("Traces") Opcje wyświetlacza umożliwiają dostosowanie prezentacji sygnału w Oknie Pomiarowym. Funkcja Wyświetlaj Ścieżki ("Display Traces") umożliwia rejestrację bez wyświetlania sygnałów na monitorze. Tryb wypełniania dla oczyszczonych sygnałów ("Filling mode for rectified signals") wypełnia pole pod krzywą sygnału na kolorowo. Pokaż aktualną wartość amplitudy ("Show current amplitude value" wyświetla wartość amplitudy dla każdego kanału. Dokładność tych wskazań (liczba cyfr po przecinku) można ustawić w menu sprzętu (opisanym dalej). Pokaż linię zerową ("Show zero line") dodaje cienką linię w środku każdego kanału wskazującą pozycję zerową. Pokaż siatkę ("Show grid") dodaje siatkę skalującą w tle. Szybkość odświeżania ("Sweep speed") jest szybkością zbierania danych. Określa ją szerokość Strona 47

48 okna monitora (podana w sekundach). Jeżeli wartość ta wzrasta, to szybkość sygnału spada. Zakładka Schemat kolorów ("Color Schemes") Dla każdej krzywej kanału można ustalić jej kolor. Wystarczy dwukrotne kliknięcie w obszar koloru w kolumnie Kolor i wybranie innego koloru. Obróbka w czasie rzeczywistym (tylko Master Edition) Opcje Obróbki w Czasie Rzeczywistym (Real Time Processing) podzielono na dwie części: Rejestracja Wartości Średniej (Mean Value Recording) oraz Tryb Użytkownika (User Defined): Głównym celem tej opcji pomiarowej jest zmiana sygnału oryginalnego (np. surowego sygnału EMG) w czasie rzeczywistym i prezentacja go w formie obrobionej już w czasie rejestracji. Rejestracja Wartości Średniej (Mean Value Recording) wyświetla i rejestruje zmiany wartości średniej w czasie określonym przez użytkownika i odświeża monitor sygnału z częstotliwością trwania tego interwału. Ustawienia obróbki w Trybie Użytkownika (User Defined) umożliwiają konwersję oryginalnego surowego sygnału na np. Oczyszczony, wygładzony sygnał EMG, który może być przydatny do zastosowań klinicznych, utworzenia szablonu, sesji ze sprzężeniem zwrotnym lub innych aplikacji, gdzie niezbędny jest wyraźny sygnał. Narzędziem dającym wiele możliwości jest normalizacja Maksymalnego Dowolnego Skurczu (Maximum Voluntary Contraction) w czasie rzeczywistym, umożliwiająca ocenę Żądań Nerwowo-mięśniowych (Neuromuscular Demand) w czasie wykonywania ćwiczeń przez badanego. Działanie Opcji Tryb Użytkownika (User Defined) jest podobne do działania Wyświetlacza Przetwarzania Sygnału Zapisu (Record Viewer Signal Processing) (patrz Wyświetlacz Zapisu, Record Vie- Strona 48

49 wer); jedyną różnicę stanowi fakt, że w opcji Tryb Użytkownika obróbka odbywa się w czasie rzeczywistym tj. równolegle do zbierania danych. Rejestracja Wartości Średniej (Mean Value Recording) Ten tryb przeznaczony jest głównie do długich pomiarów, gdzie zapisywanie danych surowych oznaczałoby zbyt dużą ilość danych lub gdy do analizy niezbędny jest czas obróbki. Zamiast danych surowych z częstotliwością próbkowania np Hz, zapisywane będą średnie wartości amplitudy w okresie czasowym ustalonym przez użytkownika. Kontrolka Zapisuj wartość średnią, każda z...s (Record mean value each...s), umożliwia określenie interwału czasowego dla Zapisu Wartości Średniej. Pozwala to na znaczną redukcję ilości zapisywanych danych. Uwaga! Prosimy zauważyć, że w tym trybie nie można korzystać z danych surowych, ani do nich powrócić (nie są one zapisywane). Tryb użytkownika (User defined) Zazwyczaj zachowane dane EMG przed analizą obrabiane są z użyciem kilku metod jak oczyszczanie, wygładzanie oraz normalizacja (wyjątek: analiza oparta na częstotliwości). daje możliwość wykonywania obróbki sygnału w czasie rzeczywistym. Główną korzyścią płynącą z zastosowania tej funkcji jest fakt, że zamiast trudnego do odczytania, dwubiegunowego surowego sygnału EMG, na monitorze otrzymujemy sygnał wygładzony i oczyszczony w postaci stabilnych krzywych. Dzięki temu zarówno pacjent jak i klinicysta może łatwo odczytywać sygnał i podążać za aktywnością EMG wyświetlaną na monitorze. Taki wygładzony i oczyszczony sygnał (zwykle zwany oknem linearnym) może służyć do stworzenia treningu lub zabiegu opartego na szablonie (patrz Opcje Zapisu, Recording Options) lub na progu (patrz Sprzężenie zwrotne, Biofeedback). nie tylko obrabia dane w czasie rzeczywistym, ale również tworzy ukryte kopie danych surowych. Umożliwia to dalszą analizę parametrów opartych na częstotliwości (która wymaga danych surowych) lub przeprowadzenie zmodyfikowanej analizy sygnału z użyciem innych poleceń. Po kliknięciu Dołącz (Insert) możliwe jest dołączenie dowolnej z Czterech metod Obróbki Sygnału (Four Signal Processing) znajdujących się na liście Dostępnych Metod (Available methods), do sekwencji poleceń obróbki (Wybrane metody, Selected methods). W ten sposób można łatwo utworzyć dowolną sekwencję i/lub kolejność metod obróbki oraz kilkukrotne ich zastosowanie, jeżeli zachodzi taka potrzeba. Strona 49

50 Oczyszczanie (Rectification) Bardzo popularna metoda obróbki sygnału, w której wszystkie amplitudy sygnału mnoży się przez +1, dzięki czemu wszystkie wartości ujemne zamieniane są na dodatnie; czyli wszystkie amplitudy o wartości mniejszej niż zero uzyskują znak plus. Celem niniejszej operacji jest uzyskanie wartości dodatnich do dalszych obliczeń średniej amplitudy, pola pod krzywą etc. Wygładzanie (Smoothing) Zwykle, w przypadku obliczeń opartych na amplitudzie, surowy sygnał EMG oczyszczany jest przez filtry cyfrowe, metodą średnich pierwiastków z kwadratu lub algorytmów ruchomej średniej. Dzięki temu niepowtarzające się piki EMG są eliminowane a utrzymany jest główny trend zapisu EMG. Jak już pisano powyżej, metoda ta upraszcza odczyt krzywej EMG, co jest szczególnie użyteczne w testach klinicznych, ćwiczeniach ze sprzężeniem zwrotnym lub treningu. Obsługiwane są następujące Algorytmy (Algorithms): RMS - Root Mean Square (Średnia Kwadratowa) Średnia (Mean) średnia ruchoma Średnia bezwzględna (Mean absolute) średnia ruchoma w połączeniu z oczyszczaniem Okno (Window): umożliwia określenie okna czasowego w milisekundach dla każdego algorytmu. Strona 50

51 Normalizacja Amplitudy (Amplitude Normalization) Ta unikalna funkcja umożliwia wyświetlanie znormalizowanego względem amplitudy MVC sygnału EMG w czasie rzeczywistym, który można też wykorzystać do stworzenia sprzężenia zwrotnego lub badań dotyczących wymaganej aktywności mięśniowej w czasie wykonywania danej aktywności. Sygnał normalizowany jest względem Maksymalnego Dowolnego Skurczu (Maximum Voluntary Contraction, MVC) wykonanego przed testem lub treningiem (zwykle badanie obejmuje skurcze statyczne wykonywane przez poszczególne mięśnie, trwające 3-5 s, powtarzane 2 razy). Po włączeniu, funkcja normalizacji amplitudy dodawana jest jako nowy przycisk MVC do Głównego Paska Narzędzi. Przycisk ten umożliwia po pierwsze zarejestrowanie MVC, celem obliczenia jego wartości dla każdego mięśnia (kanału). Kontrolka Okno (Window), poprzez wprowadzenie wartości w ms określa z jaką dokładnością ma być rejestrowane MVC, wartość średnia uzyskana w oknie przyjmowana jest za wartość referencyjną MVC. Algorytm automatycznie wyszukuje najwyższą średnią dla każdego kanału i wyświetla ją w zielonym polu oznaczonym "MVC": Strona 51

52 Jak pokazano w tym przykładzie, wartość okna MVC ustawiono na 1000 ms; taka wartość średnia będzie uznawana za referencyjną dla wszystkich przyszłych zapisów. Zapisy MVC można przerywać dowolną ilość razy naciskając przycisk Zamroź (Freeze) lub Pauza (Pause) na Pasku Narzędzi po Prawej Stronie w Oknie Pomiarowym. Algorytm MVC automatycznie odnajduje odcinek najwyższych wartości MVC w całym zapisie dla każdego kanału. Po zakończeniu zapisu pojawi się okno dialogowe Zapisz Jako (Store As): Użyj wartości MVC (Use MVC values): Po zaznaczeniu tej opcji (jako domyślne i zalecane) aktualnie zidentyfikowane wartości MVC zostaną zapisane w pamięci wewnętrznej. Następnie, wszystkie zapisy uzyskane po naciśnięciu przycisku Start automatycznie znormalizowane w czasie rzeczywistym względem wartości MVC przechowywanych w pamięci. Wartości MVC będą przechowywane w pamięci do czasu zastąpienia ich przez nowy zapis MVC (uruchomiony przyciskiem MVC). Zapisz MVC jako nowy plik (Store MVC as a new record): Umożliwia zapisanie próby MVC jako osobnego zapisu w bazie danych (jako domyślne i zalecane). Nazwa zapisu (Record name): Można tu wprowadzić dowolną nazwę dla pliku MVC. Po zamknięciu okna dialogowego Zapisz Jako (Store As), można kontynuować badania lub zabieg poprzez naciśnięcie przycisku Start: w Oknie Pomiarowym znajdą się znormalizowane w czasie rzeczywistym krzywe EMG. Inne opcje ustawień Normalizacji Amplitudy (Amplitude Normalization) to: Strona 52

53 Amplituda (Amplitude): Wartość ta wyrażona w procentach określa domyślne skalowanie wszystkich znormalizowanych kanałów w Oknie Pomiarowym. Zastosuj do (Apply to) Funkcja ta może być stosowana do wybranych typów kanałów (zwykle EMG) lub numerów kanałów. Usuń (Delete) i Usuń wszystkie (Delete all) Poszczególne metody obróbki sygnału można usuwać z listy ikon Wybrane metody (Selected methods). Możliwe jest też usunięcie całej listy. Ograniczenie czasu trwania MVC (Limit MVC duration) W niektórych przypadkach korzystna jest standaryzacja zapisu MVC (np. w przypadku pracy tylko z jednym lub dwoma mięśniami). Po zaznaczeniu tej opcji możliwe jest wpisanie wartości czasu trwania zapisu MVC w sekundach. Filtrowanie (Filtering) W obróbce sygnału często stosowane są następujące filtry cyfrowe: Filtr (Filter): Umożliwia wybranie typu filtra: FIR, IIR, Median FIR Filtr Skończonej Odpowiedzi Impulsu (Finite Impulse Response filter) Okno (Window): Liczba punktów wybranych do obróbki danych. Uwaga: im dłuższe okno, tym lepsza jakość, ale obróbka w czasie rzeczywistym trwa dłużej i może się opóźniać. Typ (Type): Filtr może działać jako filtr niskiej, wysokiej częstotliwości lub jako filtr odrzucający. Za pomocą opcji Wysoka/Niska częstotliwość (Low/High frequency) można ustawić zakres filtra. Okna (Windows) (poniżej częstotliwości): wybór podtypu określającego pływające okna. IIR - Filtr Nieskończonej Odpowiedzi Impulsu (Infinite Impulse Response-Filter) Typ (Type): Filtr może działać jako filtr niskiej, wysokiej częstotliwości lub jako filtr odrzucający. Częstotliwość (Frequency): Umożliwia wprowadzenie wartości Częstotliwości brzegowej w Hz. Przybliżenie (Approximation): Określa podtyp filtra. Mediana-Filtr (Median Filter) Okno (Window): Liczba punktów wybranych do obróbki danych. Zastosuj do (Apply to) Każda funkcja filtra może być wybiórczo zastosowana do wybranych typów kanałów lub numerów kanałów. Strona 53

54 Sprzężenie zwrotne (Biofeedback) (tylko Master Edition) Opcja Sprzężenie zwrotne (Biofeedback) dodaje nowe okno obok okna krzywych w Oknie Pomiarowym (Measurement Monitor). Podstawowe zastosowanie okna sprzężenia zwrotnego obejmuje prezentację sygnałów amplitudy w łatwy do odczytania sposób z zaznaczonymi poziomami progowymi stanowiącymi cel dla aktywacji lub rozluźnienia. Zwykle używa się dwóch trybów sprzężenia zwrotnego: Wzrastające Słupki (Rising Bars), które są stosowane w celach ogólnych oraz Ściskane Kółka (Squeezing Circles), stosowane jako specyficzny sposób prezentacji sygnału do treningu mięśni miednicy. Strona 54

55 Online FFT jest specjalną formą sprzężenia zwrotnego, gdyż nie może być ona stosowana do bezpośredniej kontroli czynności zależnych od woli. Wyświetlane są tutaj zmiany częstotliwości EMG w czasie skurczu. Wzrastające Słupki (Rising Bars) Najbardziej popularna metoda wyświetlania sprzężenia zwrotnego, niezależnie od typu sygnału jest on wyświetlany jako wykres Wzrastających Słupków (Rising Bar): wzrost słupka jest wprost proporcjonalny do wzrostu amplitudy. Wybór ustawień dla wyświetlacza Wykresu Słupków (Bar Graph) rozpoczyna się od Ustawień Kanału (Channel Settings). Kontrolka ta umożliwia włączenie (Enable) wyświetlacza sprzężenia zwrotnego dla danego typu kanału lub numeru kanału. Autoskalowanie (Auto scaling): Po włączeniu tej opcji skalowanie amplitudy odbywa się automatycznie w sposób optymalny. Próg Min i Max (Min and Max threshold): Umożliwia ustawienie zakresu progowego dla wykresu słupków poprzez określenie wartości minimalnej i maksymalnej. Zakres progowy wyświetlany jest jako żółte pole i zwykle służy on jako cel aktywacji EMG lub poziomu amplitudy dla wybranego typu sygna- Strona 55

56 łu. Takie określenie progu umożliwia sygnalizację dźwiękową w zależności od wydarzenia: Funkcję audio można włączyć w przypadku, gdy sygnał znajduje się nad lub pod wartością progową. Oznacza to, że jeżeli wysokość słupka znajdzie się nad lub pod wartością progową, wówczas komputer odtworzy wybrany dźwięk. Można wybrać dowolny plik dźwiękowy (format *.wav). Celem uzyskania dostępu do zewnętrznych, importowanych plików dźwiękowych (z CD) należy je najpierw skopiować do katalogu MyoResearch\Sound. Zastosowanie dźwięku progowego umożliwia sygnalizację, pochwałę lub inne działania motywacyjne ułatwiające uzyskanie pożądanego wzorca. Ustawienia Typowe (Common Settings): Zazwyczaj sygnały EMG są bardzo zmienne i wymagają wygładzenia zarówno pod względem szybkości jak i amplitudy. Funkcja Okno Wygładzania (Smoothing window) umożliwia określenie okna czasowego, w którym sygnał ma zostać wygładzony (metodą ruchomej średniej) co ułatwia badanemu utrzymywanie aktywności na danym poziomie. Wygładzanie jest funkcją ograniczoną ściśle do wyświetlania słupka sprzężenia zwrotnego i nie wpływa na zapis oraz obróbkę danych. Ściskane Kółka (Squeezing Circles) Ten typ sprzężenia zwrotnego działa podobnie jak opisane powyżej Wzrastające Słupki. Jedyną różnicą jest to, że wzrost amplitudy powoduje zmniejszenie promienia kółka. Ten styl sprzężenia zwrotnego przeznaczony jest do treningu mięśni miednicy np. w przypadku nietrzymania moczu i stanowi odzwierciedlenie skurczu mięśni pochwy lub zwieracza odbytu. FFT w Czasie Rzeczywistym (Real Time FFT) Analiza częstotliwości w czasie rzeczywistym wykonywana jest podczas monitorowania/zapisywania danych. W zależności od szerokości okna FFT, wyniki mogą pojawiać się z nieznacznym opóźnieniem. Tryb wyświetlania (Display Mode) Słupki Częstotliwości (Frequency Bars): W oknie sprzężenia zwrotnego wyświetlane są słupki poziome wskazujące średnią częstotliwość. Strona 56

57 Ten typ wyświetlania jest bardzo korzystny przy używaniu więcej niż 4 kanałów. Wykresy (Graphs): Oprócz słupków średniej/mediany częstotliwości wyświetlany jest dwuwymiarowy wykres spektrum całkowitej mocy. Słupki kaskadowe (Cascading Graphs): Nad każdym słupkiem średniej/mediany częstotliwości wyświetlany jest kaskadowy trójwymiarowy wykres. Ten tryb graficzny jest szczególnie przydatny do badania spektrum mocy. Strona 57

58 Ustawienia FFT (FFT Settings) Szerokość okna (Window length): Określa liczbę punktów danych do FFT. Możliwa liczba wynosi od 62 do Czas wykonania obliczeń rośnie wraz ze wzrostem liczby punktów obliczeniowych. Obliczany parametr (Calculated parameter): Umożliwia wybór pomiędzy średnią i medianą częstotliwości. Liczba 50% nakładających się okien (Number of 50%-overlapped windows): Określa liczbę nakładających się okien. Ustawienie to ma wpływ wygładzający na wyświetlacz FFT. Zastosuj do (Apply to): FFT w czasie rzeczywistym można zastosować tylko do wybranych typów lub numerów kanałów. Wideo (Video) Celem uzyskania zsynchronizowanego z zapisem EMG obrazu wideo do komputera można podłączyć dowolną kamerę (kamerę cyfrową, USB/internetową, TV/analogową z konwerterem). Oba źródła danych można zapisywać i odtwarzać w Przeglądarce Zapisów (Record Viewer). Włącz Wideo (Enable Video) włącza monitor wideo oraz zapis pomiaru. Monitoruj bez zapisu (Monitor without recording) służy do wyświetlania wideo w Oknie Pomiarowym bez jego rejestracji. Przed użyciem tej funkcji należy ustawić źródło wideo oraz wybrać sposób kompresji danych wideo. Ustawienia wideo znajdują się w menu Sprzęt (Hardware) w zakładce Wejście wideo (Video input). W każdej Konfiguracji Pomiarowej można ustawić zsynchronizowany zapis wideo. Pomaga on w dokumentowaniu oraz przeglądaniu badanego zadania/ruchu a także wykorzystaniu zapisu wideo jako trójwymiarowego sygnału uruchamiającego analizę wybranych okresów (patrz menu pomocy Przeglądarki Wyników, Record Viewer). Menu Sprzęt (Hardware Menu) To podmenu zawiera wszystkie ustawienia dostępu i zarządzania zainstalowanymi składowymi sprzętowymi. Można do niego wejść naciskając przycisk Sprzęt (Hardware) w oknie Ustawień Pomiaru (Measurement Setup). Strona 58

59 Urządzenia (Hardware Device) Na tej liście ikon można wybrać typ urządzenia Noraxon - MyoSystem/TeleMyo (urządzenie kablowe, telemetria itp.), oraz urządzenia A/D innych producentów (Ustawienia użytkownika, User defined) lub Sterownik Demo (Demo driver) umożliwiający symulowane pomiary oparte na danych demo bez podłączania sprzętu. Wejście A/D Okno to służy do konfiguracji parametrów konwersji A/D. Niektóre urządzenia mogą posiadać inne ustawienia wejścia A/S do transferu danych, prosimy zawsze upewnić się, czy ustawiono prawidłowe wejście A/D. Po naciśnięciu przycisku Ustawienia (Settings) pojawią się specyficzne menu konfiguracyjne omówione poniżej. A) Urządzenie USB Noraxon (Noraxon USB Device) Wejście A/D Urządzenie USB Noraxon (Noraxon USB Device) stosuje się w przypadku wszystkich urządzeń Noraxon wyposażonych w interfejs USB: seria Noraxon 1400, seria MyoTrace Plus, Telesystem odbiorczy Myo 2400R oraz zewnętrzna karta Noraxon USB A/D. Strona 59

60 Ustawienia wejścia A/D wykonuje się w następujący sposób: Ustawienia Wzmocnienia (Gain Settings): Dla każdego kanału ustawia się osobno indywidualny współczynnik wzmocnienia. Nie jest on wyrażony w jednostce fizycznej, lecz zmienia rozdzielczość konwersji A/D. Częstotliwość odcięcia (Cut-Off Frequency): Filtr niskopasmowy można ustawić na 500 lub 1000 Hz. W przypadku ustawienia 1000 Hz częstotliwość próbkowania musi być przynajmniej 2x większa niż szerokość filtra. Możliwa częstotliwość próbkowania zmienia się w zależności od używanego sprzętu. Ostrzegaj o nieprawidłowych ustawieniach (Warn me about incorrect settings): Po zaznaczeniu tej opcji system automatycznie sprawdza zależność pomiędzy częstotliwością odcięcia a częstotliwością próbkowania. Częstotliwość próbkowania musi być przynajmniej 2x większa niż szerokość filtra. Celem uniknięcia efektów anty-aliasowania (patrz menu Ustawienia Pomiarowe) częstotliwość odcięcia nie może przekraczać połowy wartości częstotliwości próbkowania. W takim przypadku na monitorze przy uruchamianiu pomiaru będzie pojawiał się komunikat ostrzegawczy. Odbiornik USB (USB Receiver): Opcja ta jest włączana tylko w przypadku podłączenia odbiornika TeleMyo 2400 do systemu. Można również sprawdzić i ustawić stan baterii. Logowanie (Logging): To podmenu służy jedynie serwisowaniu sprzętu. Debugging (Debugowanie) powinno włączać się jedynie w przypadku serwisowania! Pracownik serwisu Noraxon udzieli informacji o ustawieniach na poziomie Logowania oraz zachowywania pliku raportu debugowania w przypadku konieczności skorzystania z tych funkcji. Strona 60

61 B) Urządzenia bezprzewodowe Noraxon (Noraxon Wireless Device) Wejście A/D Urządzenia bezprzewodowe Noraxon (Noraxon Wireless Device) przeznaczone jest dla Noraxon TeleMyo 2400T, pracującego z typowo używanymi adapterami bezprzewodowymi LAN (zarówno wbudowanymi do notebooka jak i na kartach PCMCIA lub PCI). Panel Sterowania (Control Panel) dla urządzenia bezprzewodowego jest podobny jak w przypadku panelu dla MyoSystem 1400, zawiera on dodatkowo kontrolki sterujące telemetryczną transmisją danych: Ustawienia Wzmocnienia (Gain Settings): Dla każdego kanału ustawia się osobno indywidualny współczynnik wzmocnienia. Nie jest on wyrażony w jednostce fizycznej, lecz zmienia rozdzielczość konwersji A/D. Urządzenia Noraxon TeleMyo pracują z przedwzmocnieniem EMG wynoszącym 500. Dla zalecanego ustawienia współczynnika wzmocnienia wynoszącego 2, całkowite wzmocnienie EMG będzie wynosiło 1000, co jest powszechnie akceptowanym standardem. Częstotliwość odcięcia (Cut-Off Frequency): Filtr niskopasmowy można ustawić na 500 lub 1000 Hz. Strona 61

62 Ostrzegaj o nieprawidłowych ustawieniach (Warn me about incorrect settings): Po zaznaczeniu tej opcji system automatycznie sprawdza zależność pomiędzy częstotliwością odcięcia a częstotliwością próbkowania. Częstotliwość próbkowania musi być przynajmniej 2x większa niż szerokość filtra. Celem uniknięcia efektów anty-aliasowania (patrz menu Ustawienia Pomiarowe) częstotliwość odcięcia nie może przekraczać połowy wartości częstotliwości próbkowania. W takim przypadku na monitorze przy uruchamianiu pomiaru będzie pojawiał się komunikat ostrzegawczy. Przekaźniki (Transmitters): Pierwsza opcja konfiguruje komunikat ostrzegawczy o bateriach pojawiający się przed każdym pomiarem, gdy poziom naładowania baterii spadnie poniżej ustawionej wartości. Z powodu ograniczeń technicznych, ocena stopnia naładowania baterii obarczona jest pewnym błędem wynoszącym około plus/minus 15%. Zalecamy nie korzystać z przekaźników przy stopniu naładowania baterii wynoszącym poniżej 20%. Opcja Test Transmitter otwiera małe okno stanu pokazujące poziom naładowania baterii, kanały radiowe, kod kraju oraz wersję sprzętową dla każdego wykrytego przekaźnika. Powyższy panel testowy jest ważny dla serwisowania urządzenia, pracownik serwisu może poprosić o sprawdzenie wyświetlanych w nim ustawień. Adapter sieciowy (Network adapter) W niniejszym oknie określa się adapter sieci bezprzewodowej LAN komunikujący się z urządzeniem Noraxon. Przed wybraniem adaptera konieczne jest zainstalowanie protokołu transmisji Noraxon-To- Aironet oraz ponowne uruchomienie komputera. Prosimy o zapoznanie się z protokołem zamieszczonym w instrukcji obsługi sprzętu. Po uruchomieniu protokołu dla adaptera sieciowego, można ustawić adapter do komunikacji. Zalecamy przeprowadzenie tej czynnością przez wybór opcji Zastosuj specyficzny adapter sieciowy (Use specific network adapter), a następnie wybór bezprzewodowej karty LAN z protokołem Noraxona. W oknie Częstotliwość Radiowa/Sieć (Radio Frequency/Network) określa się kanał radiowy służący do komunikacji. Każdy przekaźnik telemetryczny przypisany zostanie do danego kanału radiowego (patrz właściwości techniczne urządzenia), któremu musi odpowiadać ustawienie. Zwykle używa się kanałów od 1 do 6. W niektórych krajach wymagane jest używanie innych kanałów radiowych, regulowane lokalnymi przepisami prawnymi. Więcej informacji na ten temat znajduje się w instrukcji obsługi sprzętu. Logowanie (Logging) włącza Funkcje Serwisowania (Service) oraz Debugowania (Debugging): Strona 62

63 Korzystanie z tego podmenu konieczne jest tylko w czasie czynności serwisowych. Debugging (Debugowanie) powinno włączać się jedynie w przypadku serwisowania! Pracownik serwisu Noraxon udzieli informacji o ustawieniach na poziomie Logowania oraz zachowywania pliku raportu debugowania w przypadku konieczności skorzystania z tych funkcji. C) Ustawienia Demo sterownika A/D (A/D Demo driver settings) Dla celów pokazowych, można zainstalować sterownik demo odtwarzający dane demo w Menu Pomiarowym (Measurement Menu). Funkcja Ustawienia (Settings) otwiera listę dostępnych danych demo przechowywanych w podkatalogu DEMO DATA. D) Sterownik Linx (DriverLinx) Ten sterownik AD odpowiedni jest dla użytkowników systemu Noraxon, którzy chcą zainstalować MyoResearch XP jako aktualizację oprogramowania do MyoSystem 2000 i 1200 zawierających kartę PCMCIA Keithley. Sterownik AD pojawia się tylko na liście wyboru AD oprogramowania DriverLinx a sterowniki karty Keithley PCMCIA KPC 12-AI zostaną zainstalowane na komputerze. Należy upewnić się, że zainstalowano najnowszą kompatybilną wersję systemu Windows XP. Zwykle karta Keithley instalowana jest jako urządzenie logiczne #0 a wszystkie kanały charakteryzują się napięciem +/- 5 V: Strona 63

64 E) Karta National Instrument (National Instrument Card) Ten sterownik AD przeznaczony jest do najnowszej generacji kart AD National Instruments, w szczególności do Karty 12 Bit PCM CIA DAQ Card 6024 E (inne karty również mogą działać, ale wymagają przetestowania). Sterownik ten pojawia się tylko na liście jeżeli oprogramowanie i karta zostały poprawnie zainstalowane! Funkcja Debugowania (Debugging) powinna być uruchamiana tylko na wyraźne zalecenie serwisu! Zwykle karta DAQ jest instalowana i konfigurowana jako Urządzenie numer 1 (Device number 1) (patrz Konfiguracja). W zależności od zainstalowanej karty, Ustawienia Wzmocnienia (Gain Settings) za pomocą opcji dolnego menu. Wejście Wideo (Video Input) W niniejszym menu można zarządzać ustawieniami wideo dla urządzeń wejściowych oraz sposobem kompresji danych wideo. Do rejestracji zsynchronizowanych danych wideo można używać urządzeń wideo kompatybilnych z DirectX. Kliknięcie na Ustawienia (Settings) powoduje wyświetlenie wszystkich urządzeń wideo. Należy wybrać odpowiednie urządzenie z listy i postępować w sposób opisany poniżej: Strona 64

65 Urządzenia Wejściowe Wideo (Video Input Device): Wszystkie podłączone urządzenia wideo (kamery cyfrowe, USB, kamery TV) znajdują się na liście i można je ustawić jako źródło sygnału wideo. Włącz audio (Enable audio): Celem rejestracji sygnału audio w pliku wideo należy zaznaczyć tę opcję. Nagrania audio wymagają mocy obliczeniowej komputera i zwiększają wielkość pliku. Następny krok umożliwia konfigurację parametrów rejestracji wideo/audio. W przypadku kamer cyfrowych jest on pomijany. Zmień częstotliwość klatek (Force frame rate): Jeżeli użytkownik chce przekroczyć domyślną wartość częstotliwości klatek na urządzeniu wejściowym (np. celem zmniejszenia wielkości plików wideo oraz obciążenia HDD/CPU w czasie zapisu), wówczas należy zaznaczyć tę opcję i wpisać pożądaną wartość częstotliwości w polu Częstotliwość klatek ("Frame rate"). Nie wszystkie urządzenia obsługują tę funkcję. Częstotliwość klatek (Frame rate): Umożliwia wpisanie pożądanej częstotliwości klatek. Urządzenie wejściowe audio (Audio input device): Sygnał audio zwykle pochodzi z urządzenia wideo (kamery). Strona 65

66 Następnie system wyświetli podgląd wejścia wideo. Po naciśnięciu przycisku Dalej (Next) nastąpi rejestracja testowej 10-sekundowej sekwencji wideo. Dalej należy wybrać algorytmy kompresji audio i wideo: Kompresor wideo/audio (Video / Audio Compressor): Można wykorzystać dowolny kodek video/audio zainstalowany na komputerze. Zalecamy DivX 5. lub wersję wyższą, którą można ściągnąć z a do kompresji audio IMA ADPCM, instalowany z Windows XP. Użytkownicy zaawansowani mogą zmieniać ustawienia kodeków wideo (patrz odpowiednie instrukcje kodeka). Po zmianie ustawień wykonywana jest kompresja pliku, którą można sprawdzić i zatwierdzić w menu lokalnym: Strona 66

67 Po zatwierdzeniu należy zamknąć okno klikając na przycisk Koniec (Finish)! Ustawienia Kanałów Dodatkowych (Auxiliary Channel Settings) Poszczególnym typom kanałów należy przypisać jednostki pomiarowe oraz parametry konwersji napięcia dla urządzeń podłączonych do kanałów wejściowych A/D. W oknie tym wyświetlane są wszystkie dostępne typy kanałów służące do podłączania dodatkowych urządzeń wejściowych (klinometrów, czujników nacisku itp.). Dla każdego typu kanału dostępna jest następująca lista ustawień: Strona 67

68 Typ (Type): Nazwa urządzenia powiązanego z typem kanału. Nazwy EMG oraz IEMG zarezerwowane są dla sygnałów EMG. +/- : Jeżeli zaznaczono tę opcję, to sygnał wyświetlany jest jako zakres amplitud o dwubiegunowych znakach Amplituda (Amplitude): Określa domyślną wartość skalowania amplitudy. Jednostki (Units): Określa jednostki pomiarowe dla urządzenia. #Dec: Określa liczbę cyfr po przecinku dla wyświetlanej amplitudy. Min Napięcie, Min Wartość, Max Napięcie, Max Wartość (Min Volt, Min Value, Max Volt, Max Value): Wartości te służą do określania parametrów konwersji napięcia wejściowego A/D na jednostki fizyczne urządzenia. Zero: Zerowanie sygnału wejściowego. Można je ustawić Ręcznie (Manual) (sygnały są zerowane po naciśnięciu przycisku Zero Offset w Oknie Pomiarowym), Brak (None) (bez korekty) lub Automatycznie (Automatic) (pierwsze 30 punktów danych służy do określenia i korekty zerowania przy rozpoczynaniu każdego pomiaru). Opis (Description): Krótki komentarz. Wszystkie typy kanałów określone na liście Ustawień Kanałów Dodatkowych (Auxiliary Channel Settings) będą dostępne również później w opcji Kanały (Channels) w Oknie Pomiarowym: Ustawienia Kanału EMG (EMG Channel Settings) Dokonuje się ich podobnie jak w poprzednim rozdziale tj. Ustawienia Kanałów Dodatkowych (Auxiliary Channel Settings). Funkcja ta służy do określania ustawień domyślnych dla kanałów typu EMG i IMEG. Można zmieniać jedynie ustawienia Amplitudy (Amplitude) i Zero. Opcja Jednostki (Units) jest ustawiona na "uv", parametry konwersji są zgodne z wartościami przedwzmocnienia (patrz Rozdział Kanały Sprzętowe/Przedwzmocnienia) a biegunowość sygnału (+/-) ustawiona jest jako dwubiegunowa w przypadku EMG oraz jednobiegunowa w przypadku IEMG. Strona 68

69 Kanały Sprzętowe/Przedwzmocnienia (Hardware Channels/Preamps) W tej części znajdują się informacje dotyczące wybranych urządzeń: dostępne kanały do pomiaru oraz przedwzmocnienia, które są różne dla EMG i kanałów dodatkowych. Edycji tych ustawień można dokonywać po wybraniu opcji Użytkownika ("User Defined"). Przyciski Dolnego Menu Załaduj (Load) oraz Zapisz (Save): Za pomocą tych przycisków można zapisać i załadować za pomocą tych przycisków. OK: Potwierdza ustawienia sprzętowe i powraca do Menu Ustawień Pomiarowych (Measurement Setup Menu). Dolne przyciski funkcyjne Start Przycisk Start pozwala na przejście do Okna Pomiarowego, w którym wyświetlane są okna sygnałów, wideo oraz sprzężenia zwrotnego w czasie rzeczywistym. Nowy (New) Celem stworzenia nowej Konfiguracji Pomiarowej należy kliknąć przycisk Nowy ("New"), który usuwa wszystkie opcje pomiarowe i przywraca tylko ustawienia domyślne. Załaduj (Load) Jeżeli uprzednio zapisano Konfigurację Pomiarową za pomocą przycisku Zachowaj Jako (Save As), to można ją załadować klikając na przycisk Załaduj (Load) i przejść do podmenu Konfiguracji Pomiarowej. Jak już wyjaśniono poprzednio dla paska narzędzi po prawej stronie, ikony Aplikacja i Konfiguracja (Application and Configuration icon), Konfiguracje Pomiarowe są podzielone na Grupy Aplikacji (Application Groups), wyświetlane w górnej części tego podmenu: Strona 69

70 Przyciski lokalne Nowy (New), Edytuj (Edit), Duplikuj (Duplicate), Usuń (Delete) lub Kopiuj Copy służą do tworzenia i modyfikowania Grup Aplikacji (Application Groups). Grupowanie pomaga w ułożeniu i zarządzeniu różnymi Konfiguracjami Pomiarowymi według grupy. posiada zestaw określonych wstępnie Grup Aplikacji, które odpowiadają większości zastosowań EMG jak analiza chodu, izokinetyka EMG, kliniczne testy symetrii itp. Użytkownik może też tworzyć, modyfikować i korzystać z własnych Grup Aplikacji i Konfiguracji Pomiarowych. Po pierwszorazowym uruchomieniu, automatycznie uruchamiana jest pusta generyczna grupa aplikacji "Master Mode". Użytkownik może zawsze zapisać (Save As) własne konfiguracje i załadować je (Load), celem wykorzystania. Istniejące Konfiguracje (Existing Configurations) można usuwać lub kopiować (np. Z lub do innych wersji). Jeżeli chcesz wyedytować istniejącą konfigurację, użyj funkcji Zapisz Jako (Save As). Uwaga: W czasie pracy z konfiguracjami, najpierw sprawdź, czy jesteś we właściwej grupie konfiguracji. Aktualna aplikacja jest zawsze wyświetlana w górnej części paska narzędzi po prawej stronie. Przy zmianie ustawień danej Konfiguracji Pomiarowej (Measurement Configuration) i opuszczeniu Menu Pomiarowego (Measurement Menu) (np. po kliknięciu Bazy Danych (Database) lub zapisaniu wyniku), zostaniesz zapytany, czy chcesz na zapisać wprowadzone zmiany w danej konfiguracji lub utworzyć nową z wprowadzonymi ustawieniami. Zapisz Jako (Save As) Pozwala na wejście do podmenu Konfiguracji Pomiarowej (Measurement Configuration): Strona 70

71 Każda nowa lub zmodyfikowana Konfiguracja Pomiarowa może zostać zapisana jako: - nowa konfiguracja - lub zmodyfikowana istniejąca konfiguracja pod tą samą nazwą W pierwszym przypadku należy wprowadzić nazwę nowej konfiguracji w oknie Nowa konfiguracja (New configuration) i przydzielić jej nową ikonę (obsługiwane są formaty bmp, jpg, png, ico, gif), która umożliwi jej załadowanie w dowolnym czasie (poprzez przeglądanie ścieżki dostępu lub Wklejenie - Paste ze Schowka). Baza Danych (Database) Przycisk Bazy Danych umożliwia opuszczenie menu Konfiguracji Pomiarowej i powrót do okna Bazy Danych (Database). Po zmodyfikowaniu parametrów w Ustawieniach Pomiarowych (Measurement Setup) system zapyta, czy chcesz zachować zmiany w obecnej Konfiguracji Pomiarowej, czy utworzyć nową. Okno Pomiarowe (Measurement Monitor) Szybkie uruchamianie Początkowo w Oknie Pomiarowym (Measurement Monitor) znajduje się podgląd wszystkich sygnałów określonych w Menu Ustawień Pomiarowych (Measurement Setup Menu). Korekta odciętej DC wykonywana jest automatycznie dla wszystkich kanałów EMG. Tryb Podgląd (Preview) może służyć do modyfikacji pewnych opcji Pomiarowych jak ustawienia wyświetlania lub okna sprzężenia zwrotne- Strona 71

72 go. Jeżeli w Menu Ustawień Pomiarowych (Measurement Setup Menu) włączone zostały opcje Sprzężenie zwrotne (Biofeedback) lub Wideo (Video), wówczas będą one wyświetlane obok standardowego okna Sygnałów (Signals). Narzędzia dodatkowe jak pauza oraz przyciski do zaznaczania zdarzeń będą dostępne po rozpoczęciu rejestracji danych. Instrukcje: 1. Sprawdzić jakość wykresu EMG i innych danych. 2. Rozpocząć zapis klikając na zielony przycisk Zapis (Record) znajdujący się w dolnym lewym rogu. Napis na przycisku zmieni się na Zakończ (Finish). Kliknij na ten sam przycisk, jeżeli chcesz zatrzymać i zachować zapis. 3. Kliknij przycisk Zaznacz (Mark) na Głównym Pasku Narzędzi (Main Operation Bar) celem identyfikacji zdarzeń w czasie zapisu. Wybierz etykietę wydarzenia z rozwijalnej listy lub wpisz ją (można tego dokonać później). 4. Jeżeli to konieczne, użyj opcji Narzędzia (Tools) znajdujących się w panelu po prawej stronie celem skorzystania z opcji Pauza (Pause), Zamroź (Freeze), Rozpocznij Ponownie (Start Over) celem rejestracji lub sprawdzenia jakości surowego sygnału przed wyświetleniem sygnałów obrabianych w czasie rzeczywistym. Elementy Okna Głównego Strona 72

73 W zależności od konfiguracji pomiarowej, w Oknie Pomiarowym mogą być wyświetlane rożne elementy. W trybie standardowym wyświetlane są tylko okna Sygnałów (Signal) oraz linia Stanu i Poleceń (Status & Command). Opcje Sprzężenie zwrotne (Biofeedback) i Wideo (Video) otwierają dodatkowe okna na monitorze. Linie przeciągane pomiędzy tymi elementami okna umożliwiają dostosowanie ich wymiarów. Okno Sygnał i Wykresy (Signal & Traces) Monitor Pomiarowy działa na zasadzie oscyloskopu, który monitoruje sygnał przychodzący (nie zapisując go) bez ograniczeń czasowych. Nazwa mięśnia/kanału oraz jednostka pomiarowa wyświetlane są w górnym lewym rogu każdego okna kanału. W przypadku wykresów EMG normalizowanych w czasie rzeczywistym, wartości referencyjne MVC używane do normalizacji amplitudy podane są w nawiasach po jednostkach pomiarowych (%). Wartość amplitudy podana jest w polach prostokątnych przy kursorze po lewej stronie każdego okna kanału. Niektóre funkcje umożliwiają regulację lub optymalizację wyświetlania wykresów: Wybór kanału dla panelu po lewej stronie Numerowane przyciski poniżej Wszystkie (All) służą do powiększenia okna kanału do rozmiarów pełnego okna. Aby dodać więcej kanałów do powiększonego okna należy wcisnąć klawisz CTRL na klawiaturze i ponownie kliknąć numer kanału. Przycisk Wszystkie (All) wyświetla wszystkie kanały. Funkcje dla lewego panelu pojedynczego kanału Wartość aktualnej amplitudy wyświetlana jest po lewej stronie każdego kanału. Czerwone przyciski +/- służą do ustawiania skali amplitudy dla tego kanału. Każdy czerwony przycisk 0 koryguje linię podstawową tylko dla tego kanału. Linia Wydarzeń (Event Line) wskazuje aktualny stan monitora. W przypadku zapisów dla Aktywności Mnogich, gdzie każda aktywność może być wykonana z przygotowaniem, przerwą oraz fazą skurczu/rozluźnienia, Linia Wydarzeń umożliwia podgląd następnej fazy (patrz Linia Stanu i Poleceń). Linia Czasu (Time line) wskazuje okno czasowe zastosowane w czasie monitorowania. Jego szero- Strona 73

74 kość określa kontrolka Szybkość Odświeżania (Sweep Speed) w Opcjach Wyświetlacza (Display Options). Zwiększenie wpisanej wartości (w sekundach) zwalnia szybkość przebiegu sygnału, przez co wyświetlane okno czasowe rozszerza się. Narzędzia Lokalne Skala +/- (Scale +/-) : Kontrolka ta zwiększa amplitudę wyświetlacza (+) poprzez zwiększenie wartości skalowania amplitudy. (-) zmniejsza amplitudę wyświetlacza poprzez zwiększenie wartości jej skalowania. Domyślna wartość skalowania amplitudy określona jest w opcji Kanały (Channels) w Menu Ustawień Pomiarowych (Measurement Setup Menu). Szybkość +/- (Speed +/-) : Kontrolka ta zwiększa (+) szybkość sygnału poprzez zmniejszenie okna czasowego. (-) zmniejsza szybkość sygnału poprzez zwiększenie okna czasowego. Linia Stanu i Poleceń (Status & Command) W standardowym trybie monitorowania i rejestracji danych (Tryb Wykresy Ciągłe - Continuous Traces w Opcjach Zapisu - Recording Options), Linia Stanu i Poleceń ( Status & Command Line) wskazuje stan pomiaru. Dla Opcji Zapisu Wykresy Ciągłe (Recording Options 'Continuous Traces') (tryb standardowy), Próbkowanie Okresowe (Periodic Sampling) oraz Trening Szablonowy (Template Training) (patrz Opcje Zapisu - Recording Options) może on być następujący: Podgląd (Preview): Jest to tryb oscyloskopowy, bez ograniczeń czasowych i bez zapisywania danych. Zapis (Record): Tryb zapisu danych. Pauza (Pause): Umożliwia przerwanie zapisu (opis dalej). Zamrożenie (Frozen): Zarówno monitorowanie oraz zapis można zatrzymać za pomocą funkcji Zamroź (Freeze) (opis dalej). W trybie Zapis Aktywności Mnogich (Multi Activity Recording) (porównaj z Nietrzymanie moczu/aktywności Mnogie - Incontinence/Multi Activity), Linia Stanu i Poleceń (Status & Command Line) służy jako elektroniczny test i asystent treningu: Każda aktywność poprzedzana jest zapowiedzią (określoną przez użytkownika nazwą), a każdej fazie pauzy i skurczu można nadać własne polecenie (patrz ustawienia Aktywności - Activities). W przypadku predefiniowanych okresów czasowych, czas trwania każdej fazy odlicza pasek graficzny. Strona 74

75 Okna Sprzężenia Zwrotnego (Biofeedback Windows) (tylko Master Edition) Menu Sprzężenie zwrotne (Biofeedback) dostępne w Opcjach Pomiarowych (Measurement Options) pozwala na dodanie okna sprzężenia zwrotnego do okna sygnałów i wykresów. Wykresy Słupkowe (Bar Graphs) Domyślnie okno Sprzężenia Zwrotnego (Biofeedback) znajduje się w pobliżu okna Sygnałów. Wszystkie jego elementy pooddzielane są liniami przeciąganymi, które umożliwiają zmianę rozmiarów poszczególnych jego składowych. Podobnie jak w przypadku wykresów, okno Sprzężenia zwrotnego (Biofeedback) posiada wybór kanałów oraz narzędzia do powiększania (patrz numery kanałów pod przyciskiem Wszystkie - All oraz znaki Plus/Minus). Jeżeli zostanie włączona opcja zaznaczania zakresu progowego (patrz Ustawienia Kanału Sprzężenia Zwrotnego, Biofeedback Channel settings) górna (linia czerwona) oraz dolna (linia niebieska) granica może być przesuwana poprzez przeciągnięcie jej lewym przyciskiem myszki. Czynność ta zsynchronizowana jest z ustawieniami zakresu progowego w oknie Sygnały (Signals) (patrz pole zaznaczone na żółto). Strona 75

76 Czerwona linia oraz wartość na szczycie każdego słupka Sprzężenia zwrotnego (Biofeedback) wskazują najwyższą uzyskaną wartość amplitudy. Wartość ta powtarza się w linii Total max. Total min wskazuje najniższą uzyskaną wartość amplitudy. Ściskane Kółka (Squeezing Circles) Ta opcja Sprzężenia Zwrotnego (Biofeedback) przeznaczona jest szczególnie do badania zaburzeń dna miednicy mniejszej i treningu mięśni pochwy i odbytu. Działa ona tak samo jak opcja Wykresów Słupkowych opisana powyżej. Strona 76

77 FFT w Czasie Rzeczywistym (Real Time FFT) Obliczenia FFT w czasie rzeczywistym mogą być prezentowane w trzech trybach: Jako słupki częstotliwości Jako Dwuwymiarowe Spektrum Mocy (plus słupek częstotliwości) Jako Trójwymiarowe Kaskadowe Spektrum Mocy Wszystkie trzy tryby działają tak samo jak opisano dla trybu Wykresów Słupkowych. Strona 77

78 Pasek narzędzi po prawej stronie Opcje Pomiarowe (Measurement Options) Umożliwia bezpośredni dostęp do niektórych Opcji Pomiarowych (Measurement Options): Opcje Zapisu (Recording Options) Opcje Wyświetlania (Display Options) Opcje Sprzężenia Zwrotnego (Biofeedback Options) Z powodów technicznych, opcje Obróbka w Czasie Rzeczywistym (Real Time Processing) oraz opcja Wideo (Video) nie są bezpośrednio dostępne w Oknie Pomiarowym (Measurement Monitor). Jeżeli zajdzie potrzeba skorzystania z nich, najpierw należy zamknąć Okno Pomiarowe i powrócić do Menu Ustawień Pomiaru (Measurement Setup Menu), celem włączenia powyższych opcji. Więcej informacji i objaśnień znajduje się w sekcji pomocy w Opcjach Pomiarowych. Narzędzia Pauza (Pause): Funkcja ta dostępna jest tylko w trybie zapisu. Zapis jest przerywany, ale wyświetlanie sygnału odbywa się nadal. Po kolejnym naciśnięciu tego przycisku nastąpi powrót do zapisu od punktu, w którym został naciśnięty przycisk Pauzy, interwał w czasie Pauzy jest pomijany. Uruchom ponownie (Start Over): Funkcja ta uruchamia ponownie zapis, co może być pomocne w przypadku problemów ze startem. Dane zapisane do tej pory są usuwane. Funkcja ta jest bardzo pomocna w przypadku ustawień Zapisu Aktywności Mnogich (Multi Activity Recording): w przypadku pojawienia się niewłaściwego zapisu w sekwencji, funkcja ta umożliwia powtórzenie danej aktywności bez utraty zapisów dla pozostałych. Zamroź (Freeze): Funkcja podobna do Pauzy (Pause), ale sygnał w tym przypadku zostanie zatrzymany w danej pozycji, podczas gdy w czasie pauzy biegnie on nadal, tyle że nie jest zapisywany. Funkcja ta może być pomocna jeżeli chcesz przerwać zapis i np. pokazać coś na zatrzymanym zapisie. Pokaż Surowy Sygnał (Show Raw): W przypadku Obróbki Sygnału w Czasie Rzeczywistym (Real Time Processing) przycisk ten umożliwia sprawdzenie jakości oryginalnego surowego sygnału. Funkcja ta jest dostępna tylko w trybie monitorowania. Trening Szablonowy (Template Training) (tylko Master Edition) Po włączeniu Opcji Zapisu Trening Szablonowy (Template Training) na pasku narzędzi po prawej stronie pojawią się nowe funkcje: Strona 78

79 Zrestartuj Szablon (Restart Template): Funkcja ta uruchamia monitorowanie sygnału od początku (od czasu znajdującego się najbardziej po lewej stronie od pozycji Zero). Skala (Scale): Skalowanie amplitudy szablonu można zwiększać lub zmniejszać. Z funkcji tej można korzystać np. jeżeli poziom amplitudy (pochodzący ze strony zdrowej) jest zbyt duży, aby mógł służyć za wzorzec dla strony chorej (zwykle słabszej). Wygładzanie (Smoothing): Funkcja ta umożliwia regulację wygładzania krzywej szablonu. Dla wysoce zmiennych sygnałów (np. krzywych EMG z małym stopniem wygładzenia), funkcja ta wygładza piki amplitudy oraz ułatwia podążanie za wzorcem. Odchylenie (Deviation): Funkcja ta umożliwia ustawienie szerokości okna szablonu w danych jednostkach amplitudy. Wartość odchylenia wynosi 10 dla kanałów EMG, co oznacza, ze zakres amplitudy mieści się w zakresie oryginalnego wykresu plus/minus 10 uv, co daje zakres szablonu wynoszący 20 mikrov. Funkcje dotyczące szablonów dostępne są tylko w trybie monitorowania: po rozpoczęciu zapisu przyciski te przestają być aktywne. Główny Pasek Narzędzi Zapis (Record) Przycisk Zapis (Record) uruchamia zapisywanie danych na twardym dysku. Po naciśnięciu tego klawisza jego nazwa zmienia się na Zakończ (Finish), umożliwiając ręczne zakończenie zapisu w do- Strona 79

80 wolnym momencie. W zależności od dostępności niektórych opcji Pomiarowych aktywnych może być więcej funkcji, związanych z tym przyciskiem. W przypadku opcji Wyzwalanie (Triggering), dostępnej w trybach Wykresy Ciągłe (Continuous Traces) oraz Próbkowanie Okresowe (Periodic Sampling) przycisk Zapis (Record) najpierw włącza funkcję wyzwalania: sprawdza on określony kanał wyzwalający ( Oczekiwanie na wyzwolenie -"Waiting for trigger" w linii Stanu i Poleceń) i uruchamia zapis po osiągnięciu poziomu wyzwalającego. W trybie Aktywności Mnogich (Multi Activity), przycisk Zapis (Record) powoduje przełączanie pomiędzy: Zapis (Record): uruchamia sekwencję aktywności mnogich. Dalej (Next): pomija lub kończy daną aktywność i powoduje przygotowanie do następnej. Kontynuuj (Continue): po upływie przerwy pomiędzy dwiema aktywnościami, przycisk ten umożliwia kontynuację kolejnej aktywności. Zakończ (Finish): kończy sekwencję aktywności mnogich i otwiera okno dialogowe Zapisu wyników (Record save). Zerowanie (Zero Offset) Jest to ogólny przycisk zerowania. Dla przesunięć DC, do obliczenia korekty zerowania używana jest sekwencja punktów danych (domyślnie 30): każda linia odchylająca się od zera jest przywracana do punktu zerowego. W przypadku kanałów EMG kalibracja ta wykonywana jest automatycznie po uruchomieniu Okna Pomiarowego (Measurement Monitor). Zerowanie może być nieskuteczne np.: jeżeli badany był niedostatecznie rozluźniony. Inne typy kanałów jak sygnały kątowe, przełączniki TTL itp. również podlegają kalibracji. Zerowanie innych kanałów można wyłączyć z funkcji przycisku Ogólnego Zerowania korzystając z menu Sprzęt (Hardware) (dostępnego w Menu Ustawienia Pomiaru -Measurement Setup Menu) poprzez przełączenie wartości kontrolki Zero na Brak ("None"). Oprócz funkcji zerowania globalnego, każdy kanał posiada własny przełącznik zerowania (znak zera znajdujący się w pobliżu jego oznaczenia). Znacznik (Mark) Znacznik (Mark) umożliwia ręczne umieszczanie linii znacznikowych wydarzeń w zapisie. Może on służyć do zaznaczania linii znacznikowych przy każdym rozpoczęciu i zakończeniu ruchu. Opcja Znacznik (Marker) z listą rozwijalną umożliwia zastosowanie znaczników zdefiniowanych przez użytkownika. Celem wprowadzania nazwy użytkownika należy wpisać nową nazwę na starej. Zostanie ona automatycznie dodana do listy rozwijalnej. Zamknij (Close) Przycisk Zamknij (Close) umożliwia wyjście z Okna Pomiarowego i powrót do Menu Ustawień Pomiarowych (Measurement Setup Menu). Strona 80

81 Menu Przeglądarki Wyników Szybkie Uruchamianie W menu Bazy Danych (Database) można wyświetlić każdy wynik korzystając z Przeglądarki Wyników (Record Viewer). Umożliwia ona ocenę zapisu oraz zastosowanie metod obróbki sygnału, fizyczne edytowanie sygnałów i umieszczanie znaczników do analizy. W każdym momencie można wydrukować wynik, zapisać go jako nowy pod inną nazwą (np. po obróbce sygnału i wyedytowaniu) lub ocenić korzystając z Szybkiej Analizy (Quick Analysis). Instrukcje 1. Sprawdź zapis (Inspect a record): Za pomocą myszki, operatorów kanału lub innych narzędzi można powiększyć pewne odcinki zapisu, zmienić skalowania amplitudy lub nałożyć wybrane odcinki czasowe na siebie przeciągając je. 2. Zastosuj obróbkę sygnału (Apply Signal Processing): Kliknięcie na przycisk Obróbka Sygnału (Signal Processing) po prawej stronie umożliwia wejście do takich opcji menu jak oczyszczanie, wygładzanie, filtrowanie oraz normalizacja amplitudy. 3. Analiza zapisu (Analyze a record): Kliknięcie zielonego przycisku Analiza (Analyze) w dolnym lewym rogu umożliwia rozpoczęcie analizy i tworzenie raportu. Strona 81

82 Elementy okna głównego Wygląd przeglądarki wyników zależy od ustawień poczynionych w Opcjach Pomiarowych (Measurement Options), np. jeżeli cyfrowy sygnał wideo został zsynchronizowany z zapisem lub jeżeli została przeprowadzona obróbka danych w czasie rzeczywistym. Paski pokazowe ("Show Bars") (patrz następny rozdział) otwierają nowe okno zawierające paski amplitudy. Okno Sygnały (Signals) Standardowe Okno Sygnały (Signals) przypomina Okno Pomiarowe (Measurement Monitor). W górnym lewym rogu każdej sekcji kanału wyświetlane są: jego nazwa, jednostka znormalizowana amplituda MVC (patrz Obróbka Sygnału) oraz wartość referencyjna MVC. Lewy panel wyboru kanału Za pomocą numerowanych przycisków znajdujących się pod opcją Wszystkie (All) można powiększyć dany kanał do rozmiarów pełnego okna. Aby dodać więcej kanałów do tego widoku, należy nacisnąć klawisz CTRL na klawiaturze oraz kliknąć ponownie na numer kanału. Opcja Wszystkie (All) wyświetla wszystkie kanały. Lewy panel operatorów pojedynczego kanału Aktualna wartość amplitudy wyświetlana jest po lewej stronie każdego kanału. Czerwone przyciski - i + służą do regulacji skali ampli rudy dla wybranego kanału. Podwójne kliknięcie myszką w obrębie panelu po lewej stronie spowoduje otwarcie okna Właściwości Kanału (Channel Properties): Strona 82

83 Umożliwia ono ustawienie skalowania amplitudy Sygnałów Surowych (Raw Signals) oraz Obrabianych (Processed Signals). Inne właściwości kanału można edytować w Menu Edycji zapisu (record Edit Menu) na Pasku Narzędzi po Prawej Stronie. Znaczniki (Markers) można rozmieszczać klikając dwukrotnie lewym klawiszem myszki. Linie Znacznikowe (Markers line) wskazują pozycję i nazwę znacznika. Poprzez przesuwanie kursora myszki nad Linią Znacznika (Markers line), można przesunąć i przeciągnąć znacznik (kursor myszki zmieni się w podwójną strzałkę). Po przesunięciu znacznika poza okno Sygnałów, wybrany znacznik zostanie usunięty. Pasek narzędzi lokalnych Skala +/- (Scale +/-) : Kontrolka ta zwiększa wyświetlaną amplitudę (+) zmniejszając wartość jej skalowania. (-) zmniejsza wyświetlaną amplitudę poprzez zwiększenie wartości jej skalowania. Domyślna wartość skalowania pochodzi z Ustawień Pomiarowych właściwych dla danego zapisu. Auto: Automatycznie skaluje wszystkie kanały celem uzyskania jak najlepszego widoku. Ta funkcja jest użyteczna w przypadku wyświetlania dużej liczby sygnałów oraz konieczności wyboru optymalnego skalowania dla każdego z nich. Powiększenie +/- (Zoom +/-) : Możliwe jest powiększanie odcinków czasowych wokół aktualnej pozycji kursora lub wybranego odcinka zaznaczonego lewym klawiszem myszki. (+) powiększa, (-) pomniejsza. W górnej części okna Sygnały (Signals) znajduje się pasek wskaźnikowy powiększenia. Jeżeli powiększony został wybrany odcinek zapisu, to biały poziomy pasek wskazuje jego długość w stosunku do długości całego zapisu. Pasek ten można przeciągać celem przesunięcia okna powiększającego wzdłuż całego zapisu. Całość (Whole): Przywraca pełny widok zapisu. Strona 83

84 Pozycja (Position): Kontrolka ta wskazuje aktualną wartość czasu dla pozycji kursora. Opcja ta umożliwia również wpisanie danego punktu czasowego, co spowoduje automatyczne przesunięcie kursora do tej pozycji. Jeżeli konieczne jest umieszczenie kilku znaczników w dokładnie określonych punktach czasowych, to można otworzyć menu znaczników, wybrać metodę Ręczną/Myszką (Manual/Mouse) i za pomocą przycisku Ustaw (Set) umieścić znaczniki w danych punktach czasowych: Znacznik (Marker): Nazwa danego znacznika znajduje się w polu. Celem wprowadzania nowej nazwy należy najechać kursorem myszki na linię znacznikową i wpisać nową nazwę. Zostanie ona automatycznie dodana do listy rozwijalnej celem łatwiejszego odnalezienia i powtórnego użycia. Ustaw (Set): Zielony przycisk Ustaw (Set) służy do ustawiania znacznika w aktualnej pozycji kursora. Funkcja ta jest szczególnie przydatna w przypadku, gdy korzysta się z odtwarzacza zsynchronizowanego sygnału wideo i chce się postawić znacznik dokładnie w wybranej pozycji. Okno Wykresów Słupkowych Opcja dostępna na pasku narzędzi po prawej stronie, Pokaż Słupki (Show Bars), dodaje nowe okno obok standardowego okna Sygnały (Signals): Strona 84

85 Wartości amplitudy w danej pozycji kursora zamieniane są na wykres słupkowy. Wartość amplitudy wyświetlana jest pod każdym słupkiem; numer kanału znajduje się pod każdą wartością amplitudy (patrz legenda osi X). Funkcja Pokaż kanały z jednostkami (Show channels with units) umożliwia wybór pewnych typów kanałów (np. EMG, siła, goniometr) do wyświetlania w formie wykresu słupkowego. Domyślnie wyświetlane są wszystkie kanału EMG. Uwaga: Powyższa funkcja Pokaż Słupki (Show Bars) dostępna jest w Przeglądarce Wyników (Record Viewer). Jeżeli w czasie zbierania danych użytkownik chce skorzystać z opcji sprzężenia zwrotnego, wówczas słupki zmienią swój wygląd (tak jak pokazano w Wykresach Słupkowych w rozdziale Okno Pomiarowe). Okno Wideo Jeżeli z zapisem sygnału został zsynchronizowany zapis sygnału, to Przeglądarka Wyników (Record Viewer) będzie automatycznie wyświetlała zapis wideo w oknie wideo znajdującym się w górnym prawym rogu. Strona 85

86 Pod oknem wideo znajdują się niektóre standardowe kontrolki sterujące odtwarzaniem sygnału wideo. Obraz wideo jest zsynchronizowany z aktualną pozycją kursora. W dowolnym momencie użytkownik może przerwać odtwarzanie wideo i, np. umieścić znacznik odnoszący się do tego zapisu za pomocą zielonego przycisku Ustaw (Set) znajdującego się po prawej stronie paska narzędzi wykresów. Zastosowanie tej funkcji obejmuje np. określanie powtarzanych cykli ruchowych lub określanie punktu początkowego i końcowego odcinka do analizy. Ikona Kopiuj (Copy), znajdująca się w kontrolkach wideo, kopiuje aktualny obraz wideo do schowka. Korzystając z niej można wkleić obraz pacjenta lub komentarz do zapisu do Bazy Danych lub dowolnej aplikacji Windows. Obraz wideo podąża za pozycją kursora: po kliknięciu w dowolnym miejscu okna Sygnały (Signals) obraz wideo przesuwa się automatycznie do określonego momentu w czasie. Po powiększeniu odcinka czasowego w oknie Sygnały (Signals) będzie odtwarzany tylko fragment wideo odpowiadający temu odcinkowi. Pasek narzędzi po prawej stronie W prawym górnym rogu okna, znajduje się ikona Typ Zapisu (Record Type). Typ zapisu określany jest przez Grupę Aplikacji (Application Group), wybraną dla tego zapisu w czasie jego tworzenia (patrz Menu Ustawienia Pomiarowe, Measurement Setup Menu). Domyślny typ zapisu zwany jest Master Mode, niemniej jednak Grupę Aplikacji można zmienić w dowolnym momencie (celem utworzenia nowego zapisu): np. jeżeli rejestracje chodu zostały w grupie aplikacji Chód (Gait), to typ zapisu Strona 86

87 zostanie automatycznie ustawiony jako Chód ("Gait"). Opcje Zapisu Każde menu opcji posiada swoją funkcję lokalnej pomocy. Wejście do pomocy następuje poprzez otwarcie menu danej opcji i kliknięcie przycisku Pomoc (Help). Znajduje się tam krótkie omówienie głównych funkcji danego menu. Menu Znaczniki (Marker Menu) Głównym przeznaczeniem znaczników jest określanie odcinków do analizy i tworzenia raportu. Znaczniki można rozmieszczać na trzy różne sposoby: W czasie rzeczywistym naciskając na przycisk Znacznik (Mark) w czasie rejestracji danych lub ustawiając funkcję dźwięku metronomu z opcją Dźwięk znacznika (Mark beep). W Przeglądarce Wyników (Record Viewer), poprzez dwukrotne klikniecie odcinka czasowego lub naciśnięcie przycisku Ustaw (Set) w narzędziach kanału. Stosując algorytmy automatycznego ustawiania znaczników. Znaczniki oraz system odcinków służą do wykonywania złożonych zadań analizy np. wybranych fragmentów zapisu, odcinków wyzwalanych TTL, czasowanych punktów lub podfaz w analizie chodu. MyoResearch oferuje cztery metody automatycznego ustawiania znaczników: Ręczna/Myszka (Manual/Mouse) Kroki (Steps) Min/Max dla kanału wyzwalającego (Min/Max by trigger channel) Wzrost/Spadek dla kanału wyzwalającego (Rise/Fall by trigger channel) Strona 87

88 Ręcznie/Myszka (Manual/Mouse) Metoda ta posiada własne okno Pozycji (Position), w którym wpisuje się w sekundach punkt czasowy, w którym ma być postawiony znacznik. Pole Nazwa znacznika (Marker name) umożliwia edycję nazwy znacznika. Celem dokonania wyboru należy kliknąć na niebieski przycisk Ustaw (Set). Alternatywnie można zminimalizować Menu Znacznika (Marker Menu) (przycisk z niebieską podwójną strzałką po prawej stronie od przycisku Anuluj (Cancel)), kliknąć myszką w dowolnym miejscu okna Sygnały (Signals) oraz kliknąć Ustaw (Set) celem zastosowania znacznika. Okno Pozycja (Position) (zarówno w Menu Znaczników- Marker Menu jak i na pasku Narzędzi Sygnału - Signal Tools) zawsze odnosi się do pozycji kursora. Oprócz kliknięcia myszką lub wprowadzenia wartości pozycji kursor można przesunąć do pożądanej pozycji na jeszcze 2 inne sposoby: Za pomocą strzałek lewo-prawo klawiatury, które powodują przesunięcia kursora do innych pozycji. Funkcja odtwarzacza wideo, która automatycznie przesuwa kursor w sposób zsynchronizowany z wideo. W każdym punkcie czasowym (Pozycja, Position), można użyć przycisku Ustaw (Set) celem określenia punktu startowego i końcowego odcinka do analizy. Celem wyświetlenia okna Sygnały (Signals) i Wideo (Video) należy zminimalizować Menu Znaczników (Marker Menu): Strona 88

89 Kroki (Steps) Metoda ta stosowana jest w przypadku rejestracji ciągłych lub odcinków sygnału, gdzie domena czasowa zmienia dowolny parametr analizowany w sekwencji stałych interwałów (Kroki, Steps). Wówczas po pierwsze należy określić odcinek sygnału w zapisie, który ma zostać zaznaczony i analizowany metodą kroków: Domyślnie wybierany jest cały zapis (whole record). Obszary zaznaczone myszką są rozpoznawane, a do zaznaczenia odcinków czasowych można wykorzystać znaczniki myszki (mouse mark). Okno Wybrany Odcinek (Selected Interval), umożliwia precyzyjne ustawienie punktu początkowego (Od - From) oraz końcowego (Długość odcinka, Length w sekundach), od punktu startowego. Krok (Step): określa rozmiar kroku w sekundach. Nazwa znacznika (Marker name): nazywa wszystkie znaczniki kroków. Najpierw wyczyść znaczniki (Clear markers first): usuwa wszystkie uprzednio wprowadzone znaczniki. Kliknij przycisk Ustaw (Set), celem zastosowania wybranych kroków. Strona 89

90 Min/Max dla kanału wyzwalającego (Min/Max by trigger channel) W przypadku zapisów zawierających sygnał kątowy/goniometryczny/klinometryczny, ta specjalna metoda umożliwia automatyczną detekcję lokalnych minimów i maksimów w obrębie krzywej. Typowo, zdarzenia lokalne określają start, punkt zwrotny oraz koniec sekwencji ruchowej. Ustaw znaczniki na (Set markers at...) można stosować do określenia, czy znaczniki mają być umieszczane na lokalnych minimach, maksimach lub obu tych punktach..kanału (...of channel) określa kanał z sygnałem kąta w zapisie. Amplituda minimalna (Minimum amplitude): określa minimalny zakres pomiędzy wartościami lokalnego minimum/maksimum, które zostanie przyjęte za wydarzenie wyzwalające. Tryb domyślny Auto sprawdza to automatycznie analizując zakres najwyższych wartości w obrębie zapisu oraz akceptowane zakresy lokalne powyżej 50% zakresu maksymalnego. Funkcja Ręcznie (Manual) umożliwia dostosowanie zakresu ustawień do wymagań użytkownika. Najpierw wyczyść znaczniki (Clear markers first): usuwa wszystkie uprzednio wprowadzone znaczniki. Okno Wybrany Odcinek (Selected Interval) umożliwia ograniczenie autoznacznikowania do wybranego odcinka zapisu. Obszary zaznaczane myszką są również rozpoznawane jako wybór ograniczeń. Kliknij przycisk Ustaw (Set), celem zastosowania wybranych kroków. Wzrost/Spadek dla kanału wyzwalającego (Rise/Fall by trigger channel) Dla zapisów zawierających sygnał wyzwalany na podstawie TTL (np. przełączniki dla stóp), metoda ta służy do określania wzrastającego (Rise) oraz opadającego (Fall) sygnału wyzwalającego. Wiele aplikacji wykorzystuje funkcję wyzwalania, np. w analizie chodu sygnał wyzwalany jest poprzez uderzenie piętą w podłoże, a kończy się dotknięciem podłoża paluchem w cyklu chodu. Sygnał wyzwalający może być impulsem zsynchronizowanym pochodzącym z dwóch urządzeń pomiarowych (celem uzyskania synchronizacji czasowej). Ustaw znaczniki na (Set markers at...) można stosować do określenia, czy znaczniki mają być umieszczane na Wzroście, Spadku TTL lub obu tych punktach..kanału (...of channel) określa kanał z sygnałem kąta w zapisie. Próg (Threshold) posiada dwa tryby: o Względny (Relative) sprawdza zakres TTL i rozmieszcza znaczniki w pozycji 50% pomiędzy poziomem wzrostowym I spadkowym. Lokalizacja ta może być zmieniona przez użytkownika za pomocą kontrolek Wzrost przy (Rise at) i Spadek przy (Fall at...) pomiędzy min i max (poziom TTL). o o Bezwględna (Absolute) przyjmuje aktualne wartości amplitudy wprowadzone we Wzrost przy (Rise at) i Spadek przy (Fall at...) Amplituda minimalna (Minimum amplitude): określa zakres krążącej lokalnej wartości minimum/maksimum. Tryb domyślny Auto automatycznie wybiera odpowiednia zakres. Tryb Ręcznie (Manual) ułatwia dostosowanie zakresu ustawień. Strona 90

91 Czas trwania minimum (funkcja anty-zakłóceniowa) (Minimum (anti-rattle) duration): określa minimalny czas trwania wydarzenia TTL, warunkujący rozpoznanie go przez algorytm. To przełączanie umożliwia uniknięcie niewłaściwego postawienia znacznika spowodowanego artefaktami (zwykle są to piki o bardzo krótkim czasie trwania). Uwaga: W przypadku bardzo krótkotrwałych zdarzeń wyzwalających jak kontakt z podłożem w czasie skoków, wartość powyższej funkcji anty-zakłóceniowej należy ustawić na bardzo niskim poziomie! Najpierw wyczyść znaczniki (Clear markers first): usuwa wszystkie uprzednio wprowadzone znaczniki. Okno Wybrany Odcinek (Selected Interval) umożliwia ograniczenie autoznacznikowania do wybranego odcinka zapisu. Obszary zaznaczane myszką są również rozpoznawane jako wybór ograniczeń. Przyciski funkcyjne dolnego menu Ok: Wstawia ustalone znaczniki. Ustaw (Set): Stosuje wybraną metodę ustawiania znaczników. Podgląd wyników wyświetlany jest w oknie Sygnałów (Signals). Usuń (Delete): Usuwa wybrany znacznik. Usuń Wszystkie (Delete All): Usuwa wszystkie znaczniki w oknie Sygnałów (Signals). Załaduj (Load): Ładuje ustalony zestaw znaczników. Zachowaj (Store): Zestawy znaczników można przechowywać i ładować ponownie do momentu zapisania nowego zestawu. Anuluj (Cancel): Kasuje wszystkie metody i wychodzi z Menu Znaczników (Marker Menu). Menu Edytuj (Edit) W przeciwieństwie do obróbki Sygnału (Signal Processing), wszystkie operacje Edytowania (Edit) zmieniają zarejestrowane dane, co uniemożliwia przywrócenie oryginalnego zapisu. W związku z tym zalecamy wykonywanie kopii danych przed ich edycją. Alternatywnie zmiany dokonane w trybie Edytowania można zapisać za pomocą opcji Zapisz jako...(save as...), umożliwiającej utworzenie nowego pliku danych (zawierającego dokonane zmiany) i zachowanie zapisu źródłowego w oryginalnej postaci. Operacje edytowania zorganizowano w dwóch sekcjach Narzędzi (Tools): Narzędzia Kanału (Channel) oraz Narzędzia Pliku (File Tools). Wszystkie narzędzia kanału odnoszą się do kanału, podczas gdy Narzędzia Pliku zawsze dotyczą wszystkich kanałów (całego pliku). Narzędzia Kanału W górnej części okna Narzędzia Kanału (Channel Tools) znajdują się 3 ikony Trybu Wyświetlania (View Modes) umożliwiające: Strona 91

92 Wyświetlenie obrabianych sygnałów. Wyświetlenie surowych sygnałów. Nakładanie sygnałów obrabianych i surowych. W zależności od dokonanego wyboru, wszystkie funkcje będą odnosiły się do ustawionej opcji. Na przykład kopiowanie surowego kanału do schowka i wklejanie w innej lokalizacji możliwe jest w trybie Wyświetl surowe sygnały (Show raw signals). Nowe kanały (New channels) Funkcja ta umożliwia stworzenie nowych linii kanałów w dowolnej lokalizacji zapisu. Wstaw. (Insert...) umożliwia wstawianie Kanałów ze Schowka (Channels from clipboard) lub utworzenie Nowego Kanału (New Channel) bez danych. Umieść przed (Place before): służy do określenia miejsca lokalizacji wstawianego kanału. Strona 92

93 Liczba kanałów (Number of channels): określa liczbę nowych kanałów do wstawienia. Nazwa (Name): edytuje nazwy kanałów. Kolor (Color): otwiera paletę kolorów celem przydzielenia koloru wykresu dla danego kanału. Typ kanału (Channel type): zawiera rozwijaną listę wszystkich typów kanałów celem przydzielenia typu nowemu kanałowi. Surowy Sygnał (Raw Signal): organizuje ustawienia skalowania amplitudy dla nowego kanału. Jednostki (Units): określa jednostkę fizyczną dla kanału. Rozdzielczość (Resolution): wartość dziesiętna dla aktualnej wartości amplitudy. Wartość dolna (Bottom value) stanowi najniższą, a Wartość górna (Top value) jest najwyższą wartością skalowania amplitudy dla osi Y. Usuń (Delete), Kopiuj (Copy) i Wklej (Paste) Kanały Wszystkie trzy przyciski mają te same funkcje: wybór kanałów odbywa się poprzez przyciski wyboru kanałów (channel selector) po lewej stronie okna Sygnałów (Signals) (pasek wyboru Kanału). Wszystkie trzy funkcje odnoszą się do tego wyboru. Jak w przykładzie, jeżeli chce się skopiować tylko kanał #3 (do Schowka), najpierw należy kliknąć przycisk 3 na pasku wyboru kanału. Celem wybrania wielu kanałów należy nacisnąć klawisz Ctrl na klawiaturze. Usuń (Delete) fizycznie usuwa kanał. Uwaga: po potwierdzeniu, które pojawia się po wyjściu z trybu przeglądarki wyników dane nie będą mogły być odzyskane! Kopiuj (Copy) kopiuje dane kanału do schowka. Ten wybór rozpoznaje obszary zaznaczone myszką. Wklej (Paste) wkleja dane kanału ze schowka do wybranego kanału docelowego. Po naciśnięciu tego przycisku, pojawia się małe okno dialogowe: Wybranie Tak (Yes) spowoduje zapisanie zmian w istniejącym pliku i utratę poprzednich danych, Nie (No) utworzy nowy plik z istniejącym sygnałem i wklei do niego dane (dane oryginalne zostaną zachowane). W obu przypadkach dane zostaną wklejone w aktualnej pozycji kursora). Uwaga: Operacja Wklej po potwierdzeniu przyciskiem Tak (Yes) powoduje utratę uprzednio zapisanych danych bez możliwości ich przywrócenia. Wypełnij Kanały (Fill Channels) Funkcja Wypełnij Kanał (Fill channel) jest edytorem wartości amplitudy: w oparciu o wstawiony myszką znacznik sygnału można wprowadzić dowolną amplitudę. Strona 93

94 Istniejące wpisy zostaną usunięte. Funkcja ta służy do np. ręcznego eliminowania artefaktów lub niepotrzebnych odcinków zapisu dla danego kanału. Po dwukrotnym kliknięciu na daną wartość amplitudy, wyświetlanej w górnym lewym rogu każdego kanału, można wprowadzić inne wartości modyfikujące wartość amplitudy w punkcie zaznaczonym kursorem lub myszką. Offset Kanału(ów) (Offset Channel(s)) Ta funkcja edytora przeznaczona jest głównie dla sygnałów EMG: Skoryguj zerowanie automatycznie (Correct zero offset automatically): funkcja ta koryguje zerowanie na podstawie obliczenia ogólnej średniej surowego sygnału EMG, która zwykle jest zbliżona do zera. Offset według wartości wprowadzonej ręcznie (Offset by manual value): W przypadkach, gdy korekcja automatyczna nie jest satysfakcjonująca lub dla innych danych analogowych, zerowanie można skorygować za pomocą wartości wprowadzonej ręcznie. Skala Kanału (ów) (Scale Channel(s)) Funkcja ta umożliwia mnożenie wybranych danych amplitudy przez dany współczynnik ustalony dla kanału: Strona 94

95 Funkcja ta umożliwia matematyczne wzmocnienie (skalowanie) sygnału w dół lub w górę. Usuń Całą Obróbkę (Remove All Processing) Usuwa całą obróbkę sygnału przywracając oryginalne surowe dane. Właściwości Kanału (Channel Properties) To podmenu otwiera się po dwukrotnym kliknięciu na dowolny odcinek znajdujący się po lewej stronie osi Y lub sąsiadujący z oknem informacji o kanale i etykiety. Umieść przed (Place before): służy do zmiany lokalizacji kanału, zmieniając ich kolejność. Nazwa (Name): edytuje nazwy kanałów. Kolor (Color): otwiera paletę kolorów celem przydzielenia koloru wykresu dla danego kanału. Typ kanału (Channel type): zawiera rozwijaną listę wszystkich typów kanałów celem przydzielenia typu nowemu kanałowi. Surowy Sygnał (Raw Signal) i Sygnał Obrobiony (Processed Signal): organizuje ustawienia skalowania amplitudy dla wybranego kanału. Jednostki (Units): określa jednostkę fizyczną dla kanału. Rozdzielczość (Resolution): wartość dziesiętna dla aktualnej wartości amplitudy. Wartość dolna (Bottom value) stanowi najniższą, a Wartość górna (Top value) jest najwyższą wartością skalowania amplitudy dla osi Y Narzędzia Pliku (File Tools) Działanie Narzędzi Pliku (File Tools) nie jest ograniczone do wybranych kanałów, lecz wpływa na cały Strona 95

96 zapis. Wstaw odcinek (Insert Interval): dodaje określony przez użytkownika odcinek do zapisu, rozpoczynając od aktualnej pozycji kursora. Istniejące dane są przesuwane w prawo od nowego odcinka. Usuń odcinek (Delete Interval): fizycznie usuwa zaznaczone myszką odcinki z zapisu. Uwaga: Po zachowaniu, usunięte dane nie będą mogły być przywrócone. Połącz Zapisy (Merge Record) Połącz Zapisy jest specjalną funkcją dodawania do kanału zawartości pliku danych pochodzącego od innego producenta. Aktualna wersja potrafi połączyć dane pochodzące z Systemów Skill Technologies Movement Analysis Systems (Rozszerzenie pliku *.pdp). Przywróć (Revert) usuwa wszystkie operacje wykonane do tej pory. Nie można odwrócić zmian po zatwierdzeniu ich w oknie dialogowym zapisywania przy opuszczaniu Menu Edytowania. Właściwości Zapisu (Record Properties) umożliwiają edycję najważniejszych jego właściwości : Nazwa Zapisu (Record Name) Typ Zapisu (Record Type) Nazwy Kanałów (Channel Names) Oznaczenia Strony Kanału (RT i LT) Strona 96

97 To podmenu jest identyczne jak okno edytowania zapisu dostępne w menu bazy danych (dostęp po dwukrotnym kliknięciu myszką w Obszarze Informacji o Zapisie (Record Info). Menu Obróbki Sygnału (Signal Processing) Zazwyczaj zapisane dane EMG przed rozpoczęciem analizy są przetwarzane z zastosowaniem kilku metod jak: oczyszczanie, wygładzanie oraz normalizacja (wyjątek stanowią analizy oparte na częstotliwości). pozwala na wykonywanie obróbki sygnału w czasie rzeczywistym (patrz Menu Ustawień Pomiarowych, Measurement Setup Menu) lub post hoc, po zachowaniu danych a następnie ich wyborze i załadowaniu w Przeglądarce Wyników (Record Viewer). Każdą metodę obróbki sygnału można cofnąć, uzyskując oryginalny, surowy sygnał. Strona 97

98 Na liście Dostępne Operacje (Available Operations) dostępnych jest pięć metod obróbki sygnału, które można załadować (Insert) tworząc sekwencję poleceń obróbki (Wybrane operacje, Selected operations). Możliwe jest utworzenie dowolnej sekwencji oraz porządku metod obróbki oraz kilkukrotne zastosowanie każdej z nich, w razie potrzeby. Oczyszczanie (Rectification) Bardzo popularna metoda obróbki sygnału, w której wszystkie amplitudy sygnału mnoży się przez +1, dzięki czemu wszystkie wartości ujemne zamieniane są na dodatnie; czyli wszystkie amplitudy o wartości mniejszej niż zero uzyskują znak plus. Celem niniejszej operacji jest uzyskanie wartości dodatnich do dalszych obliczeń średniej amplitudy, pola pod krzywą etc. Wygładzanie (Smoothing) Zwykle, w przypadku obliczeń opartych na amplitudzie, surowy sygnał EMG oczyszczany jest przez filtry cyfrowe, metodą średnich pierwiastków z kwadratu lub algorytmów ruchomej średniej. Dzięki temu niepowtarzające się piki EMG są eliminowane a utrzymany jest główny trend zapisu EMG. Jak już pisano powyżej, metoda ta upraszcza odczyt krzywej EMG, co jest szczególnie użyteczne w testach klinicznych, ćwiczeniach ze sprzężeniem zwrotnym lub treningu. Strona 98

99 Obsługiwane są następujące Algorytmy (Algorithms): RMS - Root Mean Square (Średnia Kwadratowa) Średnia (Mean) średnia ruchoma Średnia bezwzględna (Mean absolute) średnia ruchoma w połączeniu z oczyszczaniem Okno (Window): umożliwia określenie okna czasowego w milisekundach dla każdego algorytmu. Normalizacja Amplitudy (Amplitude Normalization) Na rozwijalnej liście wywoływanej poprzez funkcję Normalizuj według (Normalize to): znajduje się 5 trybów normalizacji: 1. Wartość Ręczna (Manual Value): Umożliwia wprowadzenie wartości normalizacji ręcznie. Dla każdego kanału można wprowadzić inną wartość (patrz Zastosuj do, Apply to). 2. Wartość Szczytowa (Peak value): Jest to najczęściej używana metoda znajdowania MVC (Maximum Voluntary Contraction, Maksymalny Skurcz Dowolny) w zapisach MVC. Parametr Okno (Window) określa okno czasowe do obliczania MVC. Wartość średnia okna jest przyjmowana za wartość MVC. Automatyczny algorytm przeprowadza obliczenia dla każdego kanału osobno, określając dla każdego kanału najwyższe okno średnie w obrębie zapisu, które zaznaczane jest na zielono. Po wykonaniu obliczeń pojawia się komunikat pytający o Aktualizację bazy MVC (Update the MVC stack). Jest to pamięć wewnętrzna, w której przechowywane są ustalone wartości MVC aż do momentu wykonania kolejnej operacji normalizacji według Wartości Szczytowej. Po zatwierdzeniu przyciskiem Tak (Yes), ustalone wartości MVC będą dostępne dla następnych procesów normalizacji w Bazie MVC (MVC Stack) (patrz #4). Strona 99

100 Funkcje Ogranicz obliczenia do.. (Restrict calculation to...) oraz Pozyskaj (Pick) służą do zaznaczania myszką odcinka sygnału w zapisie, do którego zostaną ograniczone obliczenia MVC. Funkcja ta znajduje zastosowanie w przypadku pomiarów, gdzie okres rejestracji MVC stanowi integralną część pomiaru (np. jego fazę początkową). 3. Do Wartości Średniej (To Mean Value): W tej metodzie normalizacji, dla każdego kanału obliczana jest średnia wartość amplitudy, którą przyjmuje się jako wartość referencyjną dla normalizacji. Taki typ normalizacji stosowany jest często w analizie chodu, gdzie wzorce EMG znormalizowane w czasie są ponownie normalizowane względem amplitudy, każdy według własnej wartości średniej. 4. Baza MVC (MVC-Stack): Ta metoda uzyskuje aktualne wartości MVC z bazy danych. Można ją powtarzać dowolną ilość razy, np. normalizację zapisów można wykonywać po uzyskaniu zapisu MVC badanego. Wartości MVC pozostają w pamięci nawet po wyłączeniu komputera. Podsumowując, Normalizuj do Wartości szczytowej (Normalize to Peak value) tworzy wartości MVC, Normalizuj do Bazy MVC (Normalize to MVC Stack) ładuje wartości MVC do normalizacji z innych zapisów (tego samego badanego). 5. Wartości z innych zapisów (Values from other records): Metoda ta korzysta z wartości normalizacyjnych znajdujących się w innym zapisie. Wyświetlane są tylko zapisy tego samego pacjenta (Normalizacja względem mięśni innego badanego nie ma sensu). Prosimy zawsze zweryfikować czy wykonano właściwą normalizację względem innego zapisu (patrz historia obróbki w Informacji o Bazie Danych Zapisu). Zwykle u pacjenta wykonuje się badanie MVC służące do obliczania wartości MVC w serii maksymalnych skurczów. Jeżeli wybrano zapis, który już został znormalizowany z zastosowaniem dowolnej metody, wówczas operacja ta nie będzie mogła być przeprowadzona. Normalizacja amplitudy może dotyczyć tylko pewnych typów kanałów (zwykle EMG) lub numerów fizycznych kanałów. Usuń (Delete) i Usuń wszystko (Delete all) Metoda obróbki sygnału może zostać usunięta z listy ikon Wybranych metod (Selected methods). Można również usunąć całą listę. Ograniczenie czasu trwania MVC (Limit MVC duration) W niektórych przypadkach korzystna jest standaryzacja czasu trwania zapisu MVC (np. w przypadku badań na jednym lub 2 mięśniach). Po zaznaczeniu tej opcji możliwe będzie wprowadzenie wartości czasu w sekundach, w którym będzie wykonywany pomiar MVC. Filtrowanie (Filtering) W obróbce sygnału często stosowane są następujące filtry cyfrowe: Filtr (Filter): Umożliwia wybranie typu filtra: FIR, IIR, Median FIR Filtr Skończonej Odpowiedzi Impulsu (Finite Impulse Response filter) Strona 100

101 Okno (Window): Liczba punktów wybranych do obróbki danych. Uwaga: im dłuższe okno, tym lepsza jakość, ale obróbka w czasie rzeczywistym trwa dłużej i może się opóźniać. Typ (Type): Filtr może działać jako filtr niskiej, wysokiej częstotliwości lub jako filtr odrzucający. Za pomocą opcji Wysoka/Niska częstotliwość (Low/High frequency) można ustawić zakres filtra. Dostępne są następujące typy filtra FIR: Niskopasmowy Wysokopasmowy Szerokopasmowy Odrzucający Okna (Windows) (poniżej częstotliwości): wybór podtypu określającego pływające okna. Filtry FIR obsługują następujące typy okien: Lancosh Hamming Von Hann Blackman Feier IIR - Filtr Nieskończonej Odpowiedzi Impulsu (Infinite Impulse Response-Filter) Obsługiwane są następujące filtry IIR: Częstotliwość odrzucana (Frequency Rejector): Należy wpisać częstotliwość brzegową w Hz. Przybliżenie niskopasmowe i wysokopasmowe (Lowpass and Highpass Approximation): Określa podtyp filtra: Tłumienie krytyczne (Critical Damp) Bessel Butterworth Chebyshev 0.5, 1, 2 i 3 Mediana-Filtr (Median Filter) Filtr mediany stanowi doskonałe narzędzie do oczyszczania zakłóceń: usuwa on zakłócenia z np. krzywych siły/kąta bez zmiany oryginalnego kształtu sygnału. Okno (Window): Liczba punktów wybranych do obróbki danych. Zalecane wartości to 3 i 5 Redukcja EKG (ECG reduction) wyposażony jest w unikalny algorytm wykrywający i selektywnie eliminujący artefakty EKG. Główną korzyścią jest brak wpływu na oryginalny sygnał EMG, gdyż usuwane są tylko pobudzenia EKG. Algorytm ten jest połączeniem rozpoznawania wzorca oraz adaptywnego filtrowania. Strona 101

102 Aby funkcja ta działała prawidłowo, najpierw należy zaznaczyć myszką obszar zanieczyszczonego sygnału, w którym znajdują się co najmniej 3 artefakty EKG na linii spoczynkowej EMG lub linii niskiej aktywności (musi być widoczny sygnał EKG). Następnie wybierz Wybierz Odcinek zawierający tylko sygnał EKG (Select Interval with ECG pulse only) celem zaznaczenia tego obszaru w zapisie. Jakość Oczyszczania z EKG może być różna w zależności od jakości zapisu EMG oraz artefaktów. Funkcja usuwania EKG może być przydatna w badaniach dotyczących rozluźnionych mięśni, gdzie sygnał EKG może mieć duży wpływ na uzyskiwane wyniki. Zastosuj do (Apply to) Każda funkcja filtra może być wybiórczo zastosowana do wybranych typów kanałów ("Channel by type"), lub numerów kanałów ("Channels by number"). W metodzie tej każdy kanał znajdujący się na dolnej liście otrzymuje swój kwadrat, który powinien zostać zaznaczony, jeżeli dany kanał ma być wybrany. Przyciski dolnego menu (Usuń, Załaduj, Zapisz) Usuń (Delete): usuwa zaznaczoną metodę z listy Wybranych Operacji (Selected Operations). Usuń Wszystkie (Delete All): usuwa wszystkie operacje z listy. Załaduj/Zapisz (Load/Save): każda sekwencja z Wybranych Operacji może zostać zapisana i załadowana celem powtórnego użycia. Aby Zapisać (Save) konfigurację należy nadać jej niepowtarzalną nazwę, opcjonalnie załadować obraz ikony dla niej i kliknąć Ok. Załaduj (Load) otwiera okno zawierające wszystkie dostępne konfiguracje obróbki sygnału. Pokaż ostatnie <X> podglądów (Show last <X> previews): liczba X w tym polu określa liczbę uprzednio obrobionych podglądów dla danego zapisu. Każdy podgląd jest pokazywany w postaci nałożonego wykresu. Funkcja ta służy do badania i porównywania wpływu różnych zestawów ustawień na zapis. Strona 102

103 Elementy paska narzędzi po prawej stronie (Usuń całą obróbkę, Konfiguracje) Narzędzia Pod oknem ikony Typ Zapisu (Record Type) znajduje się ważna funkcja: Usuń całą obróbkę (Remove All Processing). Przycisk ten odwołuje wszystkie czynności przetwarzania sygnału wykonane w menu Obróbka Sygnału Przeglądarki Wyników. Konfiguracje (Configurations) Paski konfiguracji umożliwiają bezpośredni dostęp do wszystkich zapisanych Konfiguracji Obróbki Sygnału (Signal Processing Configurations). Wystarczy kliknąć celem ich otwarcia. Domyślnie zainstalowano 4 konfiguracje: Oczyszczanie z EKG (Clean ECG): usuwa sygnał EKG z surowego zapisu EMG. Załaduj MVC (Load MVC): wygładza (RMS 100 ms) i normalizuje zapisy wartości MVC ładowane z bazy danych (patrz rozdział poprzedni). Wyznacz MVC (Make MVC): odnajduje i zapisuje wartości MVC w zapisach MVC. RMS EMG: standardowa obróbka zapisu EMG polegająca na wygładzaniu/oczyszczaniu krzywych EMG w oparciu o RMS wynoszące 100 ms. Do listy tej można dodawać własne konfiguracje użytkownika. Główne przyciski funkcji w obróbce sygnału Ok: wykonuje wszystkie Wybrane Operacje znajdujące się na liście. Strona 103

104 Podgląd (Preview): podgląd Wybranych Operacji (Selected Operations), automatycznie minimalizuje Okno Obróbki Sygnału. Aby je zmaksymalizować, należy kliknąć na przycisk z niebieską strzałką znajdujący się po prawej stronie. Można nałożyć na siebie do 5 podglądów celem poznania charakterystyki metody Obróbki Sygnału patrz Pokaż ostatnie <X> podglądów (Show last <X> previews), (strona 104). Wyczyść podglądy (Clear previews): usuwa zestaw zapisanych podglądów i przywraca stan przed podglądem. Usuń (Cancel): powoduje wyjście z menu Obróbka Sygnału bez zastosowania jakiejkolwiek czynności obróbki sygnałów. Szybka Analiza (Quick Analysis) Szybka Analiza tworzy raport po naciśnięciu odpowiedniego przycisku. Uzyskuje się dzięki niej niektóre podstawowe parametry statystyczne jak wartość średnia i szczytowa. Ponadto wyświetlany jest aktualny wykres wyjściowy sygnału z przeglądarki wyników. Domyślnie Szybka Analiza dotyczy całego zapisu. W przypadku obszarów zaznaczanych myszką Szybka Analiza ogranicza się tylko do tych odcinków. Rozpoznawane jest również dodawanie i nakładanie sygnałów. Użytkownicy zaawansowani mogą zmieniać zawartość Szybkiej Analizy korzystając z funkcji Edytowania Raportu (Report Edit). Więcej szczegółów znajduje się w rozdziale Raport. Narzędzia Zapisu (Record Tools) Usuń Znaczniki (Delete Markers): Znaczniki znajdujące się w pobliżu kursora lub wszystkie znaczniki w obrębie obszaru zaznaczonego myszką zostaną usunięte. Funkcja Pokaż Słupki (Show Bars Function): Przycisk ten włącza Okno Wykresu Słupkowego w oknie Elementów Okna głównego/wykres Słupkowy. Opcje Wyświetlania (Display Options): W tym podmenu można włączyć/wyłączyć osie tła oraz linię zerową w przypadku sygnałów dwubiegunowych. Główny pasek narzędzi Analiza (Analyze) Przycisk Analiza (Analyze) otwiera okno Wybór Raportu (Report Selection). Wszystkie analizy wykonywane za pomocą programu zorganizowane są w postaci raportów zawierających jedno lub więcej okien analizy. posiada zestaw raportów standardowych, po jednym dla każdej Grupy Aplikacji. Drukuj (Print) Przycisk Drukuj (Print) umożliwia wydrukowanie dowolnego okna Przeglądarki Wyników (Record Viewer). Strona 104

105 Zapisz Jako... (Save As...) W dowolnym czasie można zapisać zaznaczone odcinki sygnału i kanały jako nowy plik w bazie danych. Pomiar (Measure) Umożliwia bezpośrednie przejście do Menu Ustawień Pomiarowych (Measurement Setup Menu) celem wykonania nowego pomiaru. Baza Danych (Database) Zamyka przeglądarkę wyników i powraca do Menu Głównego Bazy Danych (Database Menu). Strona 105

106 Menu Ustawienia Raportu ( Analyze ) Podsumowanie: System analizy Po zarejestrowaniu danych zwykle przed analizą poddawane są one obróbce. Surowy sygnał EMG można przed analizą np. oczyścić i wygładzić. Czynności te wykonuje się w Menu Obróbki Sygnałów Przeglądarki Wyników (Signal Processing). Najszybciej i najłatwiej można analizować dane zaznaczając myszką odcinek do analizy i klikając na Szybką Analizę ("Quick Analysis") w Przeglądarce Wyników. Wyświetlane będą standardowe obliczenia amplitudy, które mogą być modyfikowane przez zaawansowanych użytkowników. Głównym ograniczeniem raportu Szybkiej Analizy (Quick Analysis) jest możliwość wyboru tylko jednego odcinka czasowego do analizy. Wiele analiz wymaga bardziej skomplikowanych ustawień, np. specyficznego wyboru kanałów, analizy kilku okresów czasowych w obrębie jednego zapisu oraz specjalnych metod porównujących aktualne wyniki z innymi zapisami. W przypadku, gdy konieczny jest bardziej złożony wybór kanałów lub odcinków do analizy lub specyficzny typ analizy (np. obliczenia falek), wówczas poprzez naciśnięcie przycisku Analizuj (Analyze) w Przeglądarce Wyników można wejść do inteligentnego systemu raportów MyoResearch. Można w nim znaleźć różne raporty o rożnym stopniu złożoności, posortowane w grupy aplikacji jak Analiza Standardowa (Standard Analysis), Chód (Gait), Raporty Kliniczne (Clinical Reports), itp. Jeżeli grupa nie odpowiada zastosowaniu, najpierw należy wypróbować grupę Analizy Standardowej (Standard Analysis), zawierającą cztery główne typy analizy, często stosowane w EMG: Amplituda Standardowa (Standard Amplitude): Dla odcinków określonych przez użytkownika obliczane są standardowe parametry amplitudy jak wartość średnia lub pole pod krzywą. Częstotliwość/Zmęczenie (Frequency/Fatigue): Dla sekwencji analizowanych odcinków obliczane są parametry częstotliwości jak średnia lub mediana częstotliwości oraz zmiany domeny czasowej. Średnia Aktywacja (Average Activation): odpowiednie cykle góra/dół, wprzód/ w tył lub półkroki chodu z fazą pozycji i kołysania są najpierw uśredniane (średnia z całości) a następnie uśredniona krzywa jest analizowana statystycznie. Spektrum (Spectrum): Dla specyficznego odcinka sygnału tworzona jest krzywa spektrum mocy oraz określana jest charakterystyka częstotliwości w tabeli jej rozkładu. Dokładne zapoznanie się z inteligentnymi panelami Informacji o Raporcie (Report Info) dostępnymi w każdym z nich pomaga w określeniu w jakim stopniu raport spełnia wymagania użytkownika. Wszystkie raporty można dostosowywać i modyfikować do potrzeb użytkownika. W tym celu należy najpierw otworzyć istniejący raport, następnie podwójnie kliknąć na element, który ma zostać zmodyfikowany i zmienić jego ustawienia, wyjście lub opcje parametru. Zaawansowani użytkownicy mogą dodawać nowe elementy analizy do raportu. Przy wychodzeniu z raportu, system zapyta, czy wprowadzone zmiany mają być wprowadzone na stałe. Jeżeli użytkownik chce utworzyć nowy raport ze szkicu, należy kliknąć na przycisk Nowy (New) w Menu Wyboru Raportu (Report Selection Menu) i określić grupę Aplikacji, nazwę/ikonę raportu, jego typ i układ, informacje i elementy analizy (patrz lista instrukcji Jak utworzyć nowy raport). Raporty można importować lub eksportować z innych wersji korzystając z funkcji Kopiowania Raportu (Report copy). Strona 106

107 Menu Wybór Raportu (Select Report) Po kliknięciu Analizy (Analysis) w Menu Przeglądarki Wyników (Record Viewer Menu), zostaniesz przeniesiony do Menu Wyboru Raportu (Report Selection). System kart rejestru organizuje główne obszary zastosowania elektromiografii w Grupy Aplikacji jak: Analiza Standardowa (Standard Analysis), Chód (Gait), Raporty Kliniczne (Clinical Reports), itp. W każdej grupie znajduje się jeden lub więcej raportów służących potrzebom analizy w danej grupie. Zaawansowani użytkownicy mogą modyfikować istniejące raporty, dodawać własne raporty do istniejących grup aplikacji lub tworzyć nowe raporty w nowych grupach aplikacji (przyciski Edytuj - Edit i Nowy (New) patrz rozdziały następne). Raporty mogą różnić się stopniem złożoności, zwłaszcza sposobem wyznaczania odcinków do analizy. W najprostszym przypadku analizowany jest tylko 1 odcinek czasowy lub cały zapis (np. Trening ze Sprzężeniem Zwrotnym). Inne raporty wymagają bardziej złożonych ustawień wyboru kanału, okresów do analizy oraz opcjonalnego porównania z innymi Strona 107

108 wynikami (np. Chód). Biorąc pod uwagę stopień złożoności Typ Raportu (Report Type) może się różnić na 4 poziomach: 1. Wybór/ Cały zapis (Selection / Whole record): (Klasa 1) Analizowany będzie cały zapis lub tylko obszar zaznaczony myszką. Jest to najprostszy przypadek! 2. Okresy jednofazowe (One-phase periods): (Klasa 2) Analizowana będzie sekwencja znaczników lub wydarzeń (określonych przez kanały wyzwalające) bez dodatkowych podfaz. 3. Okresy dwufazowe (Two-phase periods): (Klasa 3) Analizowana będzie sekwencja okresów czasowych z dwiema podfazami (np. prostowanie/zginanie, faza pozycji/kołysania itp). Użytkownik może dowolnie nazwać fazę pierwszą i drugą (domyślne nazwy do Przed i Po zdarzeniu). 4. Analiza dwustronna (Bilateral analysis): (Klasa 4) Klasa ta przeznaczona jest do analizy porównawczej pomiędzy prawą i lewą stroną w czasie pomiarów chodu obunóż i rozdziela ona określenie Odcinka czasowego na odcinki prawo i lewostronne. Po dokonaniu wyboru, schemat ustawień Raportu zostanie podzielony na cztery kroki: Krok 1 stanowi wybór kanałów, Krok 2 określanie odcinków czasowych dla strony lewej, Krok 3 określa odcinki czasowe dla strony prawej, a Krok 4 określa opcjonalny tryb porównania. Krótkie okno ustawień dla analizy dwustronnej umożliwia użytkownikowi dowolne nazwanie każdej podfazy (chodu): Raport typu 1, Wybór/Cały zapis (Selection / Whole record), automatycznie tworzy i wprowadza uprzednio skonfigurowany raport, zakładając, że cały zapis, ze wszystkimi kanałami lub odcinek zaznaczony myszką będzie podlegał analizie. Raporty typu od 2 do 4 wymagają złożonego Schematu Ustawień Raportu (Report Setup Scheme) umożliwiającego użytkownikowi określenie kanałów, odcinków do analizy oraz zapisów do porównania. Domyślny typ raportu określa się w panelu Informacji o Raporcie w opcji Typ Raportu (Report Type) (panel informacyjny można zminimalizować za pomocą przycisku z małą podwójną niebieską strzałką w oknie Informacji o Raporcie). Podsumowując: W zależności od typu raportu oraz typu ustawień raportu, należy wybrać raport (klasa 1: bez określania okresu do analizy/kanałów) lub otworzyć Schemat Ustawień 3 Kroków Raportu (Report Setup 3 Steps Scheme) (klasa 2 i 3: z określeniem odcinków do analizy i wyborem kanałów). Informacje o Raporcie W panelu Informacje o Raporcie (Report Info) znajdują się opisy każdego raportu. Okno informacji można zminimalizować. Kliknięcie na przyciski z podwójną niebieską strzałką maksymalizuje Informacje o Raporcie. Struktura testu informacji jest następująca: Podsumowanie (Summary) Rozpoczyna się od Podsumowania (Summary), wyjaśniającego Cel (Purpose), podglądu przykładowej strony raportu (Page Sample), opisu Typu Raportu (Report Type) (więcej szczegółów znajduje się w menu pomocy Raport Nowy/Edytuj, Report New/Edit), Typowego Źródła Danych (Typical Source Data) oraz Typowego Określenia Odcinka (Typical Period Definition). Zastosowanie (Application) W tej części znajduje się opis typowego zastosowania wybranego raportu. Objaśnia on, do jakich celów został stworzony dany raport. Strona 108

109 Określanie Odcinka (Period Definition) Możliwe są różne sposoby określania odcinków do analizy w obrębie zapisu. Poniżej znajdują się opisy najwygodniejszych z nich stosowanych w raportach. Opis Raportu (Report Description) Zawiera objaśnienia do wszystkich wykresów, obliczeń oraz tabel, a także wskazówki co do interpretacji wyników. Linki (Links) Zawiera najciekawsze linki internetowe przydatne w czasie tworzenia danego raportu I obszaru zastosowań. Główne przyciski funkcji Główne przyciski funkcji w menu Wybór Raportu to: Ok: włącza wybrany raport oraz otwiera Schemat Ustawień 3 Kroków Raportu objaśniony poniżej. Nowy (New): tworzy nowy raport. Więcej objaśnień poniżej. Edytuj (Edit): edytuje aktualne właściwości raportu jak nazwa, logo i Typ Raportu (Report Type). Usuń (Delete): usuwa wybrany raport z listy. Kopiuj (Copy): umożliwia wysyłanie i pozyskiwanie raportów z/do innych lokalizacji i katalogów. Przeglądnij katalog docelowy poprzez wybranie ścieżki kopiowania. Pojawi się dwupanelowe okno dialogowe, po lewej stronie znajdują się wszystkie istniejące raporty. Po prawej stronie znajdują się dostępne raporty zewnętrzne, które zostały uprzednio wysłane lub mają być zaimportowane do systemu. Dokładnie zapoznaj się z uwagami dotyczącymi systemu kopiowania w programie Research XP (tekst pomocy w Menu Bazy Danych), który działa w taki sam sposób dla wszystkich danych, konfiguracji i raportów: Dane zawsze kopiowane są do lub ze specjalnego katalogu pod nazwą Noraxon Data. Katalog ten tworzony jest automatycznie przy kopiowaniu danych z. Ten specjalny katalog służy utrzymaniu integralności złożonej struktury bazy danych. W katalogu tym znajdują się nie tylko wyniki, ale również konfiguracje pomiarowe, protokoły i raporty. Dane MyoResearch można przesłać do dowolnej lokalizacji lub katalogu na dysku twardym lub w sieci, niemniej jednak zawsze automatycznie zostanie utworzony katalog Noraxon Data. Menu Nowy Raport (New) i Edytuj (Edit) Po kliknięciu na przyciski Nowy (New) lub Edytuj (Edit), otworzy się nowe menu z 3 działami: Strona 109

110 Ustawienia Podstawowe (Basic Settings) Najpierw można wybrać lub zmodyfikować obraz ikony dla raportu. Do wyboru lub usuwania obrazów służą przyciski Przeglądaj (Browse), Wklej (Paste) i Usuń (Delete). Nazwę (Name) raportu można wprowadzić w odpowiednim polu. Klasa raportu (Report Class) Raporty charakteryzują się bardzo dużą złożonością pod względem wyboru odcinka do analizy i określania faz. Na przykład, niektóre raporty w ogólne nie wymagają określania odcinka lub faz, gdyż analizowany jest cały zapis lub obszar zaznaczony myszką (na przykład: Szybka Analiza lub Raport Spektrum w Przeglądarce Wyników). Inne raporty jak Chód (Gait), wymagają określenia odcinka wyzwalającego z 2 fazami (faza pozycji lub kołysania) celem prawidłowej analizy cyklu chodu. Obustronne ustawienia chodu dodają więcej podfaz do cyklu chodu. Aktualna wersja oprogramowania oferuje trzy poziomy złożoności zarządzaniem zadaniami różnicującymi: 1. Wybór/ Cały zapis (Selection / Whole record): Analizowany będzie cały zapis lub tylko obszar zaznaczony myszką. Jest to najprostszy przypadek! 2. Okresy jednofazowe (One-phase periods): Analizowana będzie sekwencja znaczników lub wydarzeń (określonych przez kanały wyzwalające) bez dodatkowych podfaz. 3. Okresy dwufazowe (Two-phase periods): Analizowana będzie sekwencja okresów czasowych z dwiema podfazami (np. prostowanie/zginanie, faza pozycji/kołysania itp). Strona 110

111 Informacje o Raporcie (Report Info) Raporty można opisywać tekstami informacyjnymi o różnej długości. Obsługiwany format dla paneli informacyjnych opiera się na formacie *.chm tworzonym przez Microsoft Help Workshop. Więcej informacji na ten temat znajduje się na stronie www Microsoft. Menu Ustawień 3 Kroków Raportu umożliwia zastosowanie uprzednio skonfigurowanych procedur analizy i raportu lub stworzenie własnych analiz. Raporty zorganizowano w karty rejestrowe odpowiadające różnym obszarom zastosowania elektromiografii. Po wybraniu zakładki oraz raportu, otworzy się trójstopniowe menu służące dalszemu określeniu kanałów do analizy, odcinków czasowych oraz opcjonalnych porównań do wykonania. Raporty typu Raportów Klinicznych/Sprzężenia Zwrotnego (Clinical Reports/Feedback) pomijają te kroki, w związku z tym nie ma potrzeby wybierania kanałów, odcinków oraz wyników do porównania. Bardziej skomplikowane raporty (np. Raport Chodu) wymagają szczegółowych ustaleń na każdym etapie. Każdy raport zawiera panel informacyjny z dokładnymi instrukcjami. Szybkie uruchamianie Instrukcje 1. Wybierz raport (Select a report): Wybierz grupę aplikacji raportu oraz pożądany raport z tej grupy z listy, klikając na odpowiednią ikonę. Zapoznaj się z opisem raportu w panelu Informacji o Raporcie, jeżeli zachodzi taka potrzeba. 2. Wybierz kanały (Select channels): Wybierz kanały do analizy według typu (np. typ "EMG" oznacza, że analizowane będą wszystkie kanały EMG). Możesz również dokonać wyboru poszczególnych numerów kanałów: ch1, ch2, etc. 3. Określ odcinki do analizy (Define periods): Wybierz jedną z 5 dostępnych metod określania odcinków do analizy. Odcinki można wyznaczać za pomocą myszki lub znaczników umieszczanych ręcznie/automatycznie (np. w oparciu o wartości kątów). 4. Wybierz zapis do porównania (Choose a comparison record): Ten krok jest opcjonalny I może zostać pominięty. Określ jakie dane mają posłużyć do porównania: - Baza danych normatywnych - Inny kanał - Inny zapis Strona 111

112 Kliknij na Dalej (Next) lub Koniec (Finish) celem kontynuacji schematu kroków, raport zostanie utworzony automatycznie. Menu Ustawień 3 Kroków (3 Step Setup) Z powodu dużej liczby raportów, wszystkie dostępne raporty pogrupowano w grupy aplikacji. Można je wybrać klikając na odpowiednią kartę rejestrową, np. Raporty Standardowe (Standard Reports). Po wybraniu i potwierdzeniu raportu przyciskiem Ok, zostaniesz przeniesiony do Schematu Ustawień Kroków Raportu (Report Setup Step Scheme). W tym oknie dialogowym należy dokonać ustawień wyboru kanałów, odcinków do analizy oraz (opcjonalnie) wyników do porównania w danym raporcie. Raporty typu Wybór/Cały zapis ("Selection/Whole record") (typ raportu określony w panelach Informacji o Raporcie - Report Info można modyfikować w menu Edytowania Raportu, Report Edit menu), pomija to okno dialogowe, gdyż decyzja o wyborze kanału (cały zapis, wszystkie kanały) oraz odcinkach do analizy (cały zapis lub odcinek zaznaczony myszką) została już podjęta. W tym przy- Strona 112

113 padku można automatycznie przejść do raportu. Porównania dla tego typu zapisu można wykonywać w raporcie poprzez naciśnięcie przycisku Porównaj (Compare) na głównym pasku narzędzi. Krok 1: Kanały (Channels) Kanały można wybierać na 2 sposoby. Albo poprzez typ kanału, np. Kanały według typu EMG (Channels by type EMG): wszystkie kanały EMG zostaną wybrane automatycznie lub poprzez wskazanie numeru kanału, np. Kanały według numerów (Channels by number) 1, 2, 3, i 8. Aby zaaktywować wybór, należy zaznaczyć kwadracik wyświetlany dla każdej metody. Krok 2: Określanie Odcinków (Define Periods) Określanie odcinków do analizy stanowi istotny punkt w analizie z zastosowaniem oprogramowania. Stanowi ono podstawę do zaawansowanej analizy jak tworzenie uśrednionych wzorców EMG znormalizowanych w czasie, zmiany domeny czasowej częstotliwości, obliczenia początku, porządek wyładowań lub analiza podfaz chodu. Z powodu złożoności zadań analitycznych, konieczne są różne opcje zapewniające maksymalną możliwość dostosowania analizy do potrzeb użytkownika. Metody tworzenia i określania odcinków do analizy podzielono na 5 głównych grup: Ręczna/Myszka (Manual/Mouse) Umożliwia ręczne wprowadzenie dwóch punktów czasowych w Początek odcinka (Period begin) oraz Czas trwania odcinka (Period duration) lub alternatywne zaznaczenie odcinka sygnały w oknie Sygnały (Signals). Strona 113

114 Celem lepszego widoku, można czasowo zminimalizować Menu Ustawień Raportu naciskając na przycisk minimalizacji z niebieską strzałką, znajdujący się po prawej stronie głównego paska narzędzi oraz zaznaczyć odcinek sygnału lewym klawiszem myszki. Jeżeli odcinek sygnału został już zaznaczony uprzednio w Przeglądarce Wyników (Record Viewer) to zaznaczenie to zostanie przeniesione. Kliknij na Ustaw (Set), aby potwierdzić wybór. Okno dialogowe ustawień raportu zostanie automatycznie zminimalizowane celem wyświetlenia wybranych odcinków w oknie Sygnały (Signals): Strona 114

115 Pod sygnałami zostanie wyświetlona nowa linia Odcinki (Periods): żółte interwały wskazują Początek (Begin) i Koniec (End) odcinka do analizy. Po najechaniu kursorem myszki na prawy lub lewy koniec odcinka, strzałka myszki zmieni się na podwójną, umożliwiając ręczną korektę zakresu odcinka za pomocą lewego klawisza myszki. Prosimy pamiętać, że metodą Ręczną/Myszki (Manual/Mouse) jednorazowo można określić tylko jeden odcinek. Jeżeli zachodzi potrzeba określenia większej liczby odcinków, należy powtórzyć czynność zaznaczania myszką lub użyć metody Według Znaczników/Czerwonych Linii (By Markers/Red Line) opisanej poniżej. Jeżeli odcinek został właściwie zaznaczony należy nacisnąć przycisk Dalej (Next) na zminimalizowanym Głównym Pasku Narzędzi w Menu Ustawień Raportu (Report Setup) celem przejścia do następnego kroku (Wybór porównania, Choose comparison). Kroki (Steps) Metoda ta ustala sekwencją odcinków o równej długości w całym raporcie lub tylko obszarze zaznaczonym myszką. Zwykle wykorzystywana jest ona w badaniach statycznych lub długich aktywnościach sekwencyjnych w badaniach ergonomicznych celem wykazania zmian parametrów EMG w domenach czasowych (np. przesunięcie częstotliwości spowodowane zmęczeniem). W polu Kroki (Steps) można ustalić długość interwału w sekundach. Kliknięcie na Ustaw (Set) potwierdza i włącza wybór. Okno dialogowe Ustawienia Raportu zostanie automatycznie zminimalizowa- Strona 115

116 ne celem wyświetlenia sekwencji ustalonych odcinków w oknie Sygnały (Signals): Linia Odcinki (Periods) zostanie wyświetlona pod sygnałami: żółte interwały oznaczają Początek (Begin) i Koniec (End) całej sekwencji kroku. Po najechaniu kursorem myszki na prawy lub lewy koniec odcinka, strzałka myszki zmieni się na podwójną, umożliwiając ręczną korektę zakresu kroku za pomocą lewego klawisza myszki. Jeżeli sekwencja odcinków została właściwie zaznaczona należy nacisnąć przycisk Dalej (Next) na zminimalizowanym Głównym Pasku Narzędzi w Menu Ustawień Raportu (Report Setup) celem przejścia do następnego kroku (Wybór porównania, Choose comparison). Poprzez znaczniki/czerwone linie (By markers/red lines) Ta metoda określania odcinków korzysta z linii znacznikowych umieszczony w zapisie w czasie rejestracji danych lub opcji automatycznego ustawiania znaczników w Przeglądarce Wyników (Record Viewer). Czerwone linie (Red lines) tworzy się np. w trybie rejestracji danych Aktywności Mnogich (patrz Menu Ustawień Pomiarowych, Measurement Setup Menu). Oddzielają one od siebie poszczególne aktywności. Strona 116

117 W danym zapisie można wstawić nieograniczoną liczbę znaczników. Zwykle pewien zestaw znaczników został już wprowadzony na etapie Określania Odcinków (Period Definition) w Ustawieniach Raportu (Report Setup). Jeżeli nie, znaczniki można wstawić ręcznie klikając dwukrotnie na dowolny odcinek sygnału widoczny w tle. W zależności od Typu Zapisu (Record Type) (patrz Raport Menu Nowy/Edytuj), ustawianie znaczników może służyć do określania odcinków: Typ Zapisu Odcinki jednofazowe (Record Type "One phase periods"): jak Symetria (Symmetry), Koordynacja (Coordination), Częstotliwość/Zmęczenie (Frequency/Fatigue) oraz Spektrum (Spectrum). Każdy interwał (Every interval): umieszcza odcinek do analizy pomiędzy każdą parą znaczników. Co drugi interwał (Every other interval): umieszcza odcinek do analizy co drugą parę znaczników. Interwał po znaczniku (Interval after marker): umieszcza określony przez użytkownika odcinek do analizy za każdym znacznikiem (w obrębie okna trwania interwału). Typ zapisu Odcinki dwufazowe (Record Type "Two phase periods"): takie jak Średnie Wzorce Aktywacji, Izokinetyka EMG i Chód Każdy interwał (Every interval): umieszcza odcinek do analizy pomiędzy każdą parą znaczników. Co drugi interwał (Every other interval): umieszcza odcinek do analizy co drugą parę znaczników. Każdy interwał ze zdarzeniem (Every interval with event): umieszcza trzy okresy znacznikowe (start, zdarzenie koniec), typowo stosowane dla chodu, Izokinetyki, Średniej Aktywacji oraz innych aktywności cyklicznych dwufazowych. Co drugi interwał ze zdarzeniem (Every other interval with event): rozmieszcza izolowane okresy trójznacznikowe. Co drugi interwał z przedwyzwoleniem (Every other with pretrigger): umieszcza odcinek do ana- Strona 117

118 lizy przy każdej parze znaczników, włączając również do analizy okres przed wyzwoleniem. Interwał przed znacznikiem (Interval before marker): umieszcza określony przez użytkownika odcinek do analizy przed każdym znacznikiem (w obrębie okna trwania interwału). Interwał po znaczniku (Interval after marker): umieszcza określony przez użytkownika odcinek do analizy za każdym znacznikiem (w obrębie okna trwania interwału), typowo stosowany w testach skoków lub innych wyzwalanych przez TTL testach wpływu/reakcji. Interwał wokół znacznika (Interval around marker): umieszcza odcinek wokół każdego znacznika w obrębie okna trwania interwału). Wyżej opisane sposoby zaznaczania odcinków do analizy w oparciu o znaczniki wyczerpuje niemal wszystkie kombinacje stosowane typowo we wszystkich rodzajach analizy EMG. Kliknięcie na Ustaw (Set) potwierdza i włącza wybór. Okno dialogowe Ustawienia Raportu zostanie automatycznie zminimalizowane celem wyświetlenia sekwencji ustalonych odcinków w oknie Przeglądarki Wyników (Record Viewer): W niniejszym przykładzie pokazano wyniki uzyskane przy zastosowaniu trybu Każdy interwał ze zdarzeniem (Every interval with event). Linia Odcinki (Periods) wyświetlana jest pod sygnałami: żółte interwały symbolizują pierwszą fazę, niebieskie drugą fazę dla zapisu typu Odcinki dwufazowe (Periods with 2 phases). Po najechaniu kursorem myszki na prawy lub lewy koniec odcinka fazy, strzałka myszki zmieni się na podwójną, umożliwiając ręczną korektę zakresu każdej fazy za pomocą lewego klawisza myszki. Zastosowanie tej funkcji to np. eliminacja niewłaściwych półkroków w analizie chodu. Strona 118

119 Uwaga: Dokładnie sprawdzić pozycję każdego znacznika oraz odcinki do analizy, gdyż może to wpływać na uzyskanie błędnych wyników analizy. Jeżeli sekwencja znaczników/odcinków/faz została właściwie rozmieszczona, należy nacisnąć przycisk Dalej (Next) na zminimalizowanym Głównym Pasku Narzędzi w Menu Ustawień Raportu (Report Setup) celem przejścia do następnego kroku (Wybór porównania, Choose comparison). Min/Max kanału wyzwalającego (Min/Max by trigger channel) Zamiast używania istniejącego zestawu znaczników, program może określić odcinki do analizy poprzez analizę wydarzeń na krzywej. Zwykle, w takich przypadkach do wyzwalania badanego ruchu używane są czujniki biomechaniczne jak przełączniki na stopy, czujniki kąta lub siły. Metoda Min/Max kanału wyzwalającego (Min/Max by trigger channel) przeznaczona jest do analizy krzywych kąta (a także w niektórych wypadkach siły), które zazwyczaj posiadają lokalne wartości minimalne i maksymalne. Najpierw należy wybrać Kanał wyzwalający. Następne okno Próg (Threshold), posiada 2 tryby. Domyślny tryb Auto, automatycznie sprawdza różnicę pomiędzy najwyższą i najniższą wartością amplitudy odnalezioną w kanale wyzwalającym i przyjmuje wszystkie zakresy od min do max wyższe niż 50% jako wydarzenie lokalne. Tryb Ręczny (Manual), umożliwia dostosowanie zakresu do wymagań użytkownika poprzez wprowadzenie odpowiednich wartości minimum i maksimum. Strona 119

120 Zestaw możliwych ustawień odcinków pomiędzy zdarzeniami minimum i maksimum wyświetlany jest w postaci listy ikon po lewej stronie. Lista ta zmienia się nieco w zależności od Typu Zapisu (patrz Panel Informacyjny dla danego Raportu). Zapisy typu Odcinki Jednofazowe (One phase periods) wykorzystują inne tryby definiowania niż zapisy typu Odcinki Dwufazowe (Two phases periods). Po wybraniu odpowiedniej metody, kliknięcie na Ustaw (Set) potwierdza i włącza wybór. Okno dialogowe Ustawienia Raportu zostanie automatycznie zminimalizowane celem wyświetlenia sekwencji ustalonych odcinków w oknie Sygnały (Signals): W niniejszym przykładzie pokazano wyniki uzyskane przy zastosowaniu trybu Min/Max kanału wyzwalającego (Min/Max by trigger channel). Linia Odcinki (Periods) wyświetlana jest pod sygnałami: żółte interwały symbolizują pierwszą fazę, niebieskie drugą fazę dla zapisu typu Odcinki dwufazowe (Periods with 2 phases) (jak np. cykle prostowania/zginania). Po najechaniu kursorem myszki na prawy lub lewy koniec odcinka fazy, strzałka myszki zmieni się na podwójną, umożliwiając ręczną korektę zakresu każdej fazy za pomocą lewego klawisza myszki. Po kliknięciu na dowolny odcinek i przeciągnięciu go poza linię Odcinków (Periods), odcinek ten zostanie usunięty. Funkcja ta umożliwia np. usuwanie nieprawidłowych powtórzeń w badaniach izokinetycznych lub chodu. Uwaga: Dokładnie sprawdzić pozycję każdego znacznika oraz odcinki do analizy, gdyż może to wpływać na uzyskanie błędnych wyników analizy. Przy słabej jakości sygnału TTL algorytmy automatyczne mogą niewłaściwie określać lokalizację min/max! Jeżeli sekwencja znaczników/odcinków/faz została właściwie rozmieszczona, należy nacisnąć przy- Strona 120

121 cisk Dalej (Next) na zminimalizowanym Głównym Pasku Narzędzi w Menu Ustawień Raportu (Report Setup) celem przejścia do następnego kroku (Wybór porównania, Choose comparison). Wzrost/Spadek kanału wyzwalającego (Rise/Fall by trigger channel) Podobną do Min/max kanału wyzwalającego (Min/max by trigger), metodą jest Wzrost/Spadek kanału wyzwalającego (Rise/Fall by trigger). W metodzie tej zamiast krzywych kątowych, do określania odcinków sygnału stosowane są prostokątne sygnały TTL o 2 poziomach (wysoki/niski/ włączony/wyłączony) (jak np. w analizie chodu z przełącznikami na stopy). Najpierw należy wybrać kanał wyzwalający (Set periods by channel...). Opcja, Raz dla każdej aktywności (Once for each activity), ogranicza określenie odcinka do jednego w ramach jednej aktywności. Podział zapisu odbywa się na podstawie aktywności przerywanych przez naciśnięcie przycisku Pauza (Pause) lub Zamroź (Freeze) w obrębie opcji Zapisu Aktywności Mnogich ("Multi Activity Recording"). Aktywności są zawsze zaznaczane czerwonymi liniami! Okno wyboru Progu (Threshold) ma dwa tryby: Względny (Relative), które stara się automatycznie wykryć każdy Wzrost (Rise) i Spadek (Fall) sygnału wyzwalającego. Tryb Względny (Relative) sprawdza zakres TTL i rozmieszcza znaczniki w pozycji 50% pomiędzy poziomem wzrostu i spadku. Lokalizację tę można zmienić za pomocą kontrolek Wzrost przy (Rise at) i Spadek Strona 121

122 przy (Fall at ) pomiędzy wartościami wysokimi i niskimi (poziom TTL). Bezwzględny (Absolute) przyjmuje aktualne wartości amplitudy wprowadzone we Wzrost przy (Rise at) i Spadek przy (Fall at...) Amplituda minimalna (Minimum amplitude): określa zakres krążącej lokalnej wartości minimum/maksimum. Tryb domyślny Auto automatycznie wybiera odpowiednia zakres. Tryb Ręcznie (Manual) ułatwia dostosowanie zakresu ustawień. Czas trwania minimum (funkcja antyzakłóceniowa) (Minimum (anti-rattle) duration): określa minimalny czas trwania wydarzenia TTL, warunkujący rozpoznanie go przez algorytm. To przełączanie umożliwia uniknięcie niewłaściwego postawienia znacznika spowodowanego artefaktami (zwykle są to piki o bardzo krótkim czasie trwania). Uwaga: W przypadku bardzo krótkotrwałych zdarzeń wyzwalających jak kontakt z podłożem w czasie skoków, wartość powyższej funkcji anty-zakłóceniowej należy ustawić na bardzo niskim poziomie! Zestaw możliwych ustawień odcinków pomiędzy obliczonymi zdarzeniami Wzrostu (Rise) i Spadku (Fall) wyświetlany jest w postaci listy ikon po lewej stronie. Lista ta zmienia się nieco w zależności od Typu Zapisu (patrz Wybór Raportu Nowy/Edycja). Zapisy typu Odcinki Jednofazowe (One phase periods) wykorzystują inne tryby definiowania odcinków niż zapisy typu Odcinki Dwufazowe (Two phases periods). Po wybraniu odpowiedniej metody, kliknięcie na Ustaw (Set) potwierdza i włącza wybór. Okno dialogowe Ustawienia Raportu zostanie automatycznie zminimalizowane celem wyświetlenia sekwencji ustalonych odcinków w oknie Sygnały (Signals): Strona 122

123 W niniejszym przykładzie pokazano wyniki uzyskane przy zastosowaniu trybu Od Spadku do Spadku z wydarzeniem (Fall to Fall with event ). Linia Odcinki (Periods) wyświetlana jest pod sygnałami: żółte interwały symbolizują pierwszą fazę, niebieskie drugą fazę dla zapisu typu Odcinki dwufazowe (Periods with 2 phases) (jak np. cykl pozycji-kołysania w czasie chodu). Po najechaniu kursorem myszki na prawy lub lewy koniec odcinka fazy, strzałka myszki zmieni się na podwójną, umożliwiając ręczną korektę zakresu każdej fazy za pomocą lewego klawisza myszki. Po kliknięciu na dowolny odcinek i przeciągnięciu go poza linię Odcinków (Periods), odcinek ten zostanie usunięty. Funkcja ta umożliwia np. usuwanie nieprawidłowych półkroków w badaniach chodu. Uwaga: Dokładnie sprawdzić pozycję każdego znacznika oraz odcinki do analizy, gdyż może to wpływać na uzyskanie błędnych wyników analizy. Przy słabej jakości sygnału TTL algorytmy automatyczne mogą niewłaściwie określać lokalizację Wzrostu/Spadku! Jeżeli sekwencja znaczników/odcinków/faz została właściwie rozmieszczona, należy nacisnąć przycisk Dalej (Next) na zminimalizowanym Głównym Pasku Narzędzi w Menu Ustawień Raportu (Report Setup) celem przejścia do następnego kroku (Wybór porównania, Choose comparison). Strona 123

124 Krok 3: Wybierz Porównanie (Choose Comparison) To Ustawienie Raportu jest opcjonalne. Można je pominąć nie zaznaczając kwadratu Włącz Porównanie (Enable comparison) jeżeli jest on zaznaczony, lub klikając na przycisk Zakończ (Finish) znajdujący się po lewej stronie na dole. Porównań można również dokonywać w raporcie. Celem otwarcia tego menu należy zaznaczyć kwadrat Włącz porównania (Enable comparison). Zostanie wyświetlony zestaw czterech głównych metod porównawczych w formie listy ikon: Porównaj z innymi wynikami (Compare to other records) Przyciski kontrolne znajdujące się w dolnej części okna jak Wstaw ("Insert"), Usuń ("Delete") oraz Usuń Wszystkie ( Delete All") uruchamiają i zarządzają oknem dialogowym ładującym wyniki do porównania na listę znajdującą się w środkowej części menu dialogowego. Po naciśnięciu Wstaw (Insert) będzie wyświetlana lista wyboru wyników umożliwiająca wybranie wyników do porównania. Porównanie ma tylko sens, jeżeli porównuje się wyniki tego samego typu (np. Sekwencje chodu). Pole wyboru Pokaż tylko wyniki tego samego typu (Show only records of the same type), wstępnie wybiera wyniki pasujące do danego typu. Po naciśnięciu klawisza CTRL można dokonać wyboru wielu wyników. Uwaga: Porównanie obejmuje tylko porównywane zapisy, które zostały przynajmniej raz zanalizowane oraz dla których został utworzony raport takiego samego typu jak w przypadku aktualnie analizo- Strona 124

125 wanych wyników. W innych wypadkach, program MyoResearch nie będzie wiedział jakich użyć poleceń do definiowania odcinków do analizy (np. gdzie wstawić znaczniki i jak je stosować do określania odcinków do analizy). Porównania Stronami (Compare Sides) W zapisach mierzących czynność grup mięśniowych obustronnie, Menu Ustawień Pomiarowych (Measurement Setup Menu) umożliwia nadanie każdej grupie mięśniowej wskaźnika strony (LT i RT, patrz Menu Ustawień Pomiarowych). Po wybraniu tego trybu porównania, automatycznie będą porównywane wyniki uzyskane dla mięśni o tych samych nazwach, ale różnych wskaźnikach strony RT i LT. Funkcja ta działa niezależnie od numeru kanału oraz ustawień, wszystkie kanały o tej samej nazwie różniące się tylko wskaźnikiem LT lub RT będą porównywane automatycznie! Porównaj kanały w grupach (Compare channels in groups) Podobnie jak Porównanie Stronami opisane powyżej, ten tryb porównania stanowi porównanie wewnętrzne w obrębie kanałów tego samego zapisu. Porównanie przeprowadzane jest pomiędzy kanałami sąsiadującymi ze sobą. Jeżeli wprowadzono wartość 1 w polu Porównaj kanały w grupach (Compare groups of channels), oznacza to, że każda grupa składa się z jednego kanału grupa 1 jest porównywana z grupą 2, co oznacza, że Kanał 1 jest porównywany z Kanałem 2. Jeżeli grupa porównywana składa się z 4 kanałów, oznacza to, że pierwsze 4 kanały (grupa 1) są porównywane z następnymi 4 (grupa 2). W tym często stosowany układzie, kanały 1-4 obejmują 4 mięśnie po jednej stronie, a kanały 5-8 te same mięśnie po drugiej stronie. Porównanie w macierzy dowolnej (Compare in free matrix) Ten tryb posiada dowolne ustawienie macierzy, w którym każdy dostępny kanał można porównać z innym kanałem w obrębie tego samego zapisu. Każda kolumna odpowiada wykresowi raportu. Należy zaznaczyć co najmniej 2 (lub więcej) kanałów (mięśni) w jednej kolumnie celem porównania ich w tym trybie. Przykład: jeżeli chce się porównać kanał 1 z kanałem 4 w pierwszym oknie analizy, należy zaznaczyć kwadraty 1 i 4 w pierwszej kolumnie. Porównanie z wartościami normatywnymi (Compare to normative) posiada unikalny system danych normatywnych umożliwiający porównanie aktualnego wyniku z zapisem normatywnym. Wyniki normatywne są zwykle znormalizowanymi w czasie krzywymi uśrednionymi pochodzącymi od pojedynczej zdrowej osoby wykonującej powtarzaną sekwencję analizowanej aktywności. Celem utworzenia krzywej normatywnej, badana osoba najpierw wykonuje powtarzaną sekwencji, następnie każdy odcinek w tej sekwencji jest uśredniany w czasie znormalizowanych cykli. Ostatecznie 10, 30 lub więcej takich poszczególnych znormalizowanych w czasie zapisów jest uśrednianych w bazie danych normatywnych w grupie lub jako krzywa normatywna. Po wykonaniu pomiarów normatywnych i zapisaniu ich w bazie danych można porównać aktualne wyniki pacjenta z wynikami w grupie normatywnej, tj. wykazać różnice wzorca EMG. Uwaga: Można porównywać ze sobą tylko wyniki tego samego typu i analizowane przy takich samych ustawieniach raportu. Okno wyboru Normatywne (Normative) posiada rozwijalną listę wszystkich normatywnych krzywych dostępnych dla danego projektu. Wystarczy wybrać odpowiedni zapis normatywny z listy. Strona 125

126 Porównanie z zachowanymi odcinkami (Compare to stored periods) Ten tryb porównania umożliwia porównywanie aktualnych wyników uzyskanych przy danych ustawieniach raportu z innymi ustawieniami dlatego samego zapisu. Jedynym wymaganiem jest to, aby wyniki uzyskane dla poprzednich ustawień zostały zapisane w menu Raportu: dany wybór odcinków do analizy można zapisać na etapie tworzenia raportu, poprzez kliknięcie na Zapisz zestaw odcinków (Store period set) w menu Opcje (Options). Po wybraniu tej opcji, dany układ określania odcinków dla danego raportu zostanie zachowany i może służyć do wykonywania porównań w czasie przyszłej analizy tego samego zapisu. Funkcja ta umożliwia porównanie odcinków zapisu, np. można porównać wyniki uśrednionych krzywych dla pierwszych 3 powtórzeń z uśrednioną krzywą dla 3 ostatnich powtórzeń. W tym celu należy po pierwsze ograniczyć definicję odcinków (za pomocą dowolnej metody) do pierwszych 3 powtórzeń i stworzyć raport. Pozostając w raporcie kliknąć na Zapisz zestaw odcinków (Store Period Set) celem jego zachowania. Następnie wyjść z raportu i rozpocząć drugą analizę (używając tego samego zapisu i raportu), ograniczając wybór odcinków do ostatnich 3 powtórzeń. W kroku 3 wybrać tryb porównania Porównaj z zachowanymi odcinkami (Compare to stored periods) celem załadowania poprzedniego zestawu odcinków i przejścia do menu raportu. Strona 126

127 Menu Raport (Report) System do analizy oferuje niezwykle użyteczny system generowania raportów, który umożliwia użytkownikowi stworzenie raportu według już istniejącego szablonu lub utworzenie własnego raportu. Wszystkie szablony raportów zawierają zestaw elementów analizy wymienionych poniżej. Użytkownik może przystosować raport do danego zastosowania poprzez wybranie dowolnego elementu analizy i umieszczenie go w raporcie wraz ze specyficznymi funkcjami. Dwukrotne klikniecie na istniejący element analizy wprowadza go do systemu ustawień. Układ dla wszystkich elementów analizy jest zawsze taki sam jak opisany w rozdziale Dostosuj ustawienia okna analizy (Adjust settings of an analysis frame). Niemniej jednak większość elementów analizy posiada specyficzne funkcje, które nie dotyczą innych elementów lub nieznacznie się różnią działaniem. Specyficzne aspekty dotyczące elementów analizy opisano w rozdziale Opis Elementów Analizy (Description of Analysis Elements). W raporcie wystarczy dwukrotnie kliknąć na jeden z elementów analizy, aby wyświetliła się jego nazwa. Lista Elementów Analizy: - Krzywe kanałów (Channel Curves) - Średni Odcinek (Average Period) - Analiza Wieloodcinkowa (Multi-Period Analysis) - Krzywe Pododcinków (Sub-period Curves) - Pododcinki Uśrednionych Krzywych (Sub-periods of Average Curves) - Analiza Pododcinków (Trendu) (Sub-period (Trend) Analysis) - Analiza Skoków (Jump Analysis) - Spektrum Mocy (Power Spectrum) - Pasma Częstotliwości ( Frequency Bands) - Prawdopodobieństwo Amplitudy (Amplitude Probability) - Spektrogram STFT (STFT Spectrogram) - Skalogram CWT (CWT Scalogram) - Skalogram DWT (DWT Scalogram) - Korelacja Faz MRA (MRA Phase Correlation) Szybkie Uruchamianie zawiera zestaw specyficznych dla danej aplikacji raportów. Takie szablony raportów można modyfikować celem dostosowania ich do potrzeb użytkownika. Dwukrotne klikniecie na okno analizy otwiera inteligentne menu ustawień do modyfikowania parametrów analizy oraz opcji wyjściowych. Wyniki analizy można kopiować do schowka, możliwy jest też eksport całego raportu do formatu HTML. Niektóre raporty tworzą nowe krzywe (np. spektrum, profil średniej), które można zapisać jako nowy plik wyników w bazie danych. Znormalizowane w czasie uśrednione krzywe tworzą specyficzną grupę krzywych normatywnych. Instrukcje: Przeglądanie Raportu (Review a Report) 1. Kliknij prawym klawiszem myszki (lub kliknij Przeglądarkę Sygnałów, View Signals na prawym pasku narzędzi oraz Zapisz jako (Save as) osobny wynik. 2. Dwukrotnie kliknij na dowolne okno analizy celem otwarcia inteligentnego menu Ustawień (Settings) celem dostosowania wyboru parametrów i opcji wyjściowych. Strona 127

128 3. Każdy element analizy można skopiować (Copy Element) do schowka i wkleić do innej aplikacji jako wykres bitmapy lub dane numeryczne. 4. Znormalizowane w czasie uśrednione krzywe można pogrupować i zachować jako dane normatywne (Add to normative). 5. Wyniki można Wydrukować (Print), Analizować powtórnie (Reanalyze) lub Porównać (Compare). Elementy paska narzędzi po prawej stronie Narzędzia Powiększenie (Zoom): Określa rozmiar raportu na ekranie. Funkcja ta może przybierać wartość od 2 stron do 200%. Przeglądarka Sygnału (View Signal): Każdy wykres utworzony przez raport (np. Krzywe uśrednione) można powtórnie wyświetlić w Przeglądarce Zapisu (Record Viewer). Umożliwia ona nie tylko dokładne zbadanie poszczególnych punktów danych, ale również Zapisanie (Store) tego wykresu Strona 128

129 jako osobnego wyniku w bazie danych. Główna korzyść płynąca z tej funkcji to możliwość dalszej obróbki, porównań i eksportowania takich krzywych. Kopiuj element (Copy Element): Kopiuje dowolny element analizy do schowka. Po kliknięciu na dany element zostanie on wybrany (element zostanie obramowany linią przerywaną). Ze schowka można wkleić element do innej aplikacji Windows jak Excel, Word lub SPSS. Wiele aplikacji obsługuje specjalne polecenia wklejania. Umożliwiają one wybranie, czy okno analizy ma być wklejone jako mapa bitowa lub jako dane numeryczne. Eksportuj Raport (Export Report): Cały raport można wyeksportować do formatu HTML I otworzyć w programie Word lub Internet Explorer. Opcje Drukowania (Print Options): Otwiera menu ustawień drukarki Windows. Umożliwiają one zmianę parametrów wydruku i np. dostosowanie rozmiaru papieru. Zalecamy w codziennym użytku ustawienie drukarki na Szkic Wydruku: znacznie zwiększa to szybkość wydruku i oszczędza tusz. Opcje Wybierz Raport (Choose Report): Umożliwia bezpośredni dostęp do Menu Wyboru Raportu (Select Report). Można w nim przełączyć się do nowego raportu i zastosować go do wybranego zapisu. Dodaj do normatywnych (Add to normative): funkcja ta jest przeznaczona do uśrednionych wzorców znormalizowanych w czasie (dostępnych dla Średniej Aktywacji (Average Activation), Izokinetyki (Isokinetics), raportów chodu (Gait reports)). Opcje te można również zastosować do dowolnej (uśrednionej krzywej): Strona 129

130 Nowy (New): otwiera nowy zapis Normatywny. Dodaj (Add): dodaje nowy zapis do istniejącego. Liczba punktów (Number of points) jest wektorem normalizacji w czasie. Np. 100 punktów oznacza, że sygnał wstępuje w 1% danych kroków, a długość sygnału wynosi 100 punktów. Więcej informacji znajduje się w treści lokalnej pomocy w Menu Bazy Danych Normatywnych, do której wchodzi się poprzez Menu Główne Bazy Danych. Edytuj Układ (Edit Layout): funkcja ta otwiera tryb Edycji Raportu (Report Edit): umożliwia on dodawanie nowych i usuwanie istniejących elementów do układu raportu. Elementy raportu to: Elementy Analizy (Analysis Elements) Elementy Informacyjne i Multimedialne (Info & Multimedia Elements) Elementy Dekoracyjne i Układ (Decoration & Layout Elements) Dokładniejszy opis można znaleźć po uruchomieniu trybu Edytowania Raportu i sprawdzeniu w menu lokalnej pomocy. Główny pasek narzędzi Drukowanie (Print) Przesyła raport do podłączonej drukarki. Otworzy się krótkie okno dialogowe wyboru drukowania Całego Raportu (Whole Report) lub tylko Aktualnej Strony (Current Page). Analizuj Ponownie (Reanalyze) Analizuj Ponownie powraca do kroku 1 Menu Ustawień 3 Kroków Raportu (Report Setup 3 Step Menu). Umożliwia ono powtórzenie i zmodyfikowanie ustawień raportu dokonanych w czasie procedury 3 kroków (wybór kanału, wybór odcinków do analizy i porównanie). Porównaj (Compare) Porównaj powraca do kroku 3 Menu Ustawień Raportu (Report Setup Menu) (wybór kanału i odcinków pozostaje taki sam). Możliwe przeprowadzenie porównań wewnętrznych lub porównanie aktualnego zapisu z zapisem normatywnym. Więcej informacji o porównaniach znajduje się w menu pomocy lokalnej. Zamknij (Close) Zamknij wychodzi z Raportu i powraca do Menu Przeglądarki Wyników (Record Viewer). Jeżeli jakiś element analizy lub układu został zmodyfikowany, program zapyta, czy zapisać te zmiany trwale. Strona 130

131 Menu Edytowania Raportu (Report Edit) (tylko Master Edition) Szybkie uruchamianie Master Edition umożliwia tworzenie nowych raportów i modyfikowanie już istniejących. Każdy raport zawiera trzy grupy elementów: Analiza (Analysis), Informacje i Multimedia (Info & Multimedia) oraz Układ i Dekoracja (Layout & Decoration). Istniejące elementy można dostosowywać klikając dwukrotnie na wybrany elementy i/lub przycisk Wstaw Nowe Elementy (Insert New Elements) w trybie Edycji Układu (Edit Layout) aktualnie wyświetlanego raportu. Opis wszystkich Elementów Raportu przedstawiono poniżej. Instrukcje Wstawiania Elementu: 1. Wybierz grupę elementów 2. Wybierz specyficzny element. 3. Określ opcje ustawień dla tego elementu. Strona 131

132 Dostosowywanie ustawień okna analizy Wszystkie elementy raportu posiadają menu ustawień, które można otworzyć klikając lewym klawiszem myszki (jak pokazano dla elementu Krzywe Kanału - Channel Curves) Zazwyczaj takie menu zorganizowane jest w postaci 4 zakładek: Analizowane Sygnały i Interwały (Analyzed Signals & Intervals) Ustawienia Wykresu (Diagram Settings) Wykres Statystyczny (Diagram Statistics) Opcje Wyjścia (Output Options) Umożliwiają one dostosowanie okna analizy do potrzeb użytkownika. Zawartość okna ustawień dla poszczególnych typów analizy może się różnić. Niektóre funkcje występują w większości rodzajów analiz i zostały opisane poniżej. Niektóre specyficzne elementy analizy posiadają własny układ ustawień. Analizowane Sygnały i Interwały (Analyzed Signals & Intervals) Najpierw można dokonać zmian w ustawieniach kanałów i interwałów (fazy, aktywności): Strona 132

133 Ogranicz wszystkie obliczenia do aktywności (Restrict all calculations to activity): Kontrolka ta przeznaczona jest dla zapisów Aktywności mnogich (patrz Opcje Zapisu - Recording Options w Menu Ustawień Pomiarowych) jak np. protokoły nietrzymania moczu. Wszystkie aktywności odnalezione w danym zapisie zostały wymienione na rozwijalnej liście i można je włączyć do ograniczenia. Ogranicz wszystkie obliczenia do fazy (Restrict all calculations to phase): Ta funkcja przeznaczona jest dla raportów Klasy 2 typu Odcinki Dwufazowe (2 Phase periods) (patrz Menu Ustawienia Raportu). Aktualna analiza może zostać ograniczona do dowolnie wybranych faz. Na przykład, w przypadku zapisu prostowania izokinetycznego (faza 1) i zginania (faza 2), analiza może być ograniczona do fazy prostowania. Użyj surowych sygnałów (Use raw signals): Zwykle sygnały biomedyczne, takie jak EMG, przed analizą poddaje się obróbce. W niektórych przypadkach i warunkach konieczny jest powrót do sygnału surowego. Po włączeniu tej opcji, w oknie analizy zostanie wyświetlony surowy sygnał z pominięciem wyników wszystkich procesów obróbki przeprowadzonych do tej pory. Ustawienia Wykresu (Diagram Settings) Opcja ta umożliwia ustawienie podstawowych parametrów dotyczących wybranego elementu analizy tj. sposoby wyświetlania przestrzeni między odcinkowej dla elementu Krzywe Kanału (Channel curves), który to parametr wybiera się w elementach Analizy Wieloodcinkowej (Multiperiod Analysis) lub jeżeli stosuje się technikę normalizacji dla elementu Odcinek uśredniony (Average period). Strona 133

134 Wykres Statystyczny (Diagram Statistics) Dla wszystkich elementów tworzących nowy wykres lub diagram (np. Uśredniona krzywa) można ustalić wykres statystyczny. Strona 134

135 Parametry statystyczne podzielono na 5 kategorii: Amplituda (Amplitude): parametry oparte na amplitudzie jak Pole (Area), Średnia (Mean), Szczyt (Peak), Wartość % wejścia (Input% value). Częstotliwość (Frequency): parametry oparte na częstotliwości jak Mediana/Średnia/Moc całkowita (Median/Mean/Total Power), przecięcia linii zerowej (Zero Crossings). Nachylenie i Zmienność (Slope & Variability): parametry tendencji jak nachylenie, odcinek na prostej, zmiana wartości oraz współczynnik zmienności (coefficient of variability). Podokresy (Sub-period): parametry oparte na ustawieniach progowych jak Średnia Uśredniona, Uśredniony Czas Przed/Po Piku. Błędy Treningu Szablonowego (Template Training Errors): specjalne obliczenia błędów dla zapisów Treningu Szablonowego Czasowanie (Timing): czas trwania odcinka. Niektóre elementy analizy umożliwiają tylko częściowy wybór spośród powyższych kategorii (np. parametry częstotliwości dla krzywych znormalizowanych w czasie nie mają sensu). Inne kategorie są specyficzne dla danego elementu i występują tylko dla niego (np. Błędy Treningu Szablonowego). Opcje Wyjścia (Output Options) W oknie tym można zmieniać wszystkie ustawienia wpływające na prezentację wyników wyjściowych w oknie analizy. Najpierw należy określić podstawowy typ wyjścia na liście ikon po lewej stronie. Liczba wymienionych na liście pozycji zależy od elementów analizy i ich ustawień. Ogólnie, wyniki analizy można przedstawić w formie wykresu krzywej, histogramu oraz tabeli parametrów. Jeżeli określono wykres statystyczny, to można je przedstawić jako histogramy lub tabele z lub Strona 135

136 bez głównego wykresu. Sposób prezentacji tych opcji w menu Opcje Wyjścia (Output Options) różni się dla poszczególnych elementów analizy, poniżej przedstawiono krótki przewodnik po tych opcjach: Wykres (Graph): Wyniki zostaną przedstawione jako wykres liniowy. Jeżeli określono rodzaj Wykresu Statystycznego (Diagram Statistics) to znajdzie się on w pobliżu tego diagramu. Tabela (Table): Wyniki przedstawione zostaną jako wartości liczbowe w tabeli. Histogram: Wyniki zostaną przedstawione w postaci słupków histogramu. Tabela statystyczna/histogram (Statistics table/histogram): Zostanie przedstawiony tylko histogram lub tabela statystyczna. Główne Ustawienia (Common Settings) Oznacz ręcznie/oznacz tekstem(label manually/label text): W górnej części okna analizy można umieścić tytuł ustalony przez użytkownika. Czcionka Nagłówka (Header Font): Określa typ i rozmiar czcionki oraz rozmiar tytułu okna. Czcionka (Font): Określa typ czcionki oraz rozmiar wszystkich znaków tekstowych w obrębie okna. Wysokość (Height): Określa przestrzeń przypadającą na dany element na wydruku raportu. Jeżeli nie zastosowano Rozdziału (Splitter) (patrz Menu Edytowania Raportu, Elementy Układu i Dekoracji), to okno analizy automatycznie umieszczane jest w przestrzeni pomiędzy prawym i lewym marginesem papieru, natomiast jego wysokość można dowolnie regulować. Zwiększ wysokość jeżeli dostępne jest miejsce (Increase height if space available): Wysokość okna analizy zwiększana jest automatycznie jeżeli jest wolne miejsce. Pokaż fazy osobno (Show phases separately): Ten wybór jest ważny w przypadku analizy podfaz w obrębie faz, np. chód lub chód obustronnego. W obrębie całkowitej fazy cyklu, określane są podfazy pozycji i kołysania. W czasie chodu obustronnego dodawane jest więcej podfaz jak Obciążenie (Load), Na Jednej Nodze (Single) oraz Pre-Kołysanie (Pre-Swing). Po włączeniu tej opcji podfazy zostaną wyświetlone pod wykresem krzywej: Strona 136

137 Averaged Periods Ustawienia krzywej (Curve settings) Ustawienia te są różne w zależności od wybranego stylu wyjścia (wykres, histogram, tabela). Pokaż SD dla (Show SD for): To okno określa, czy ma być wyświetlana wartość odchylenia standardowego (+/- 1 SD w postaci zakolorowanego obszaru) (np. dla uśrednionych odcinków ). W przypadku porównania wyników lub kanałów można wybrać z rozwijalnej listy, czy SD ma być wyświetlane dla sygnału aktualnego lub porównywanego. Kanały w (Channels in): Opcja wyjścia Tabela (Table) może mieć postać z danymi kanału ułożonymi w postaci kolumn lub rzędów. Ten ostatni przypadek przydaje się tylko w przypadku niewielkiej ilości danych, gdyż fizyczne rozmiary papieru ograniczają dostępną liczbę kolumn. Jeżeli wybrano dane w kolumnach, w przypadku, gdy nie zmieszczą się one na jednej stronie do raportu dodawana jest kolejna. Pokaż linię regresji (Show regression line): W oknie wyjściowym wykreślana jest cienka czerwona linia (np. w przypadku Analizy Wieloodcinkowej) wskazująca na trend danych. Połącz środki prób (Connect centers of samples): Po włączeniu tej opcji punkt danych zostanie wyśrodkowany w obrębie interwału odcinka (np. w przypadku Trendu Parametru przedstawionego w postaci wykresu, każdy punkt danych (próba) zostanie umieszczony w środku odcinka i połączony linią prostą). Pokaż znaczniki (Show markers), Fazy odcinka (Period phases), Aktywności (Activities): Rysuje linie znaczników, odcinki oraz słupki aktywności na wykresach lub po osią X Wykresu Wyjściowego. Rysuj linię czasu (Draw time line): Dodaje punkty czasu lub linię wskaźnikową odcinka do tabeli Strona 137

138 wyjściowych. Skala Y (Y scale): Określa skalowanie osi Y. Domyślnie (Default) zachowuje oryginalne wartości skalowania amplitudy kanału Przeglądarki Wyników (Record Viewer), Auto prezentuje każdy kanał w jak najlepiej dobranej skali amplitudy (opcja Skala Ogólna (Global scale) musi być wyłączona) Ręcznie (Manual) umożliwia ręczne wprowadzenie wartości Min i Max dla nieznormalizowanych kanałów (jednostki) oraz kanałów znormalizowanych (%). Skala Ogólna (Global scale): Powoduje ujednolicone skalowanie wszystkich kanałów tego samego (np. wszystkich kanałów EMG). W ten sposób najwyższa amplituda kanału nie zostanie obcięta. Ustawienia statystyki (Statistics settings) Dla określonego Wykresu Statystycznego (Diagram Statistics) można zmienić sposób prezentacji graficznej: Odstęp pomiędzy histogramami (Space between histograms): Określa wolne miejsce pomiędzy histogramami. Pokaż SD (odchylenie standardowe) (Show SD (standard deviation): Dodaje wskazania SD w górnej części słupka statystycznego. Rysuj różnicę (Draw difference): W przypadku porównywania zapisów lub kanałów, można obliczyć różnicę pomiędzy każdym parametrem kanału dla dwóch zapisów i przedstawić jej wynik. Na rozwijalnej liście dostępne są trzy wzory jej obliczania: - w % największej wartości (in % of the larger value) - w % pierwszej wartości (in % of the first value) - W % drugiej wartości (in % of the second value) Opis elementów analizy posiada zestaw procesorów analizy, wykonujących najczęściej wykonywaną obróbkę sygnału EMG. Typowo elementy analizy zorganizowane są w 4 zakładki: Analizowane Sygnały i Interwały (Analyzed Signals & Intervals) Ustawienia Wykresu (Diagram Settings) Wykres Statystyczny (Diagram Statistics) Opcje Wyjścia (Output Options) System ustawień opisano dokładnie w rozdziale Dostosowywanie ustawień elementów analizy. Procesory służą do tworzenia okien analizy na stronach raportu i można je dowolnie łączyć celem stworzenia własnego raportu. Okna analizy można otwierać dowolną ilość razy, np. można je powtórzyć w tej samej analizie, lecz ze zmodyfikowanymi ustawieniami. Krzywe kanałów (Channel Curves) Element ten służy wyświetlaniu okna przeglądarki wyników z krzywymi kanałów. Służy on dokumenta- Strona 138

139 cji zarejestrowanych sygnałów, znaczników oraz wyboru odcinków a także obróbki wykonanej przed analizą. W zależności od ustawień Opcji wyjścia (Output options), Znaczników (Markers), Aktywności (Activities) (odcinki zapisu przerywane przez Pauzę, Sygnał dźwiękowy lub zapisy Aktywności mnogich) oraz wybrane Odcinki (Periods) przedstawione są pod krzywymi kanałów. W zakładce Analizowane Sygnały i Interwały (Analyzed Signals & Intervals) znajdującej się w Ustawieniach Elementów Raportu, można ograniczyć wykres krzywych do pewnych aktywności lub odcinków lub wybrać wyświetlanie tylko danych surowych lub przetworzonych. W części Ustawienia Wykresu (Diagram Settings), znajduje się lista rozwijalna (Pokaż i analizuj..) (Show and analyze...) zawierająca trzy różne widoki i tryby analizy: 1. Cały zapis, zignoruj zaznaczone odcinki (Whole record, ignore placed periods) Ten wybór tworzy kompletny obraz (niczym fotografia) zapisu z zaznaczonymi wszystkimi odcinkami I aktywnościami: Strona 139

140 W powyższym przykładzie pokazano sygnał testowy z trzema zaznaczonymi odcinkami (żółte paski w linii Odcinki -Periods). Całkowite wartości minimum i maksimum znajdują się poza żółtymi odcinkami do analizy. Został włączony wykres statystyczny obliczający wartość Minimum i Maksimum (patrz zakładki Wykresu Statystycznego w Ustawieniach Elementów Ustawienia Raportu). Te wykresy statystyczne odnoszą się do wyboru Cały Zapis ('Whole Record') dokonanego w opcji Pokaż i Analizuj (Show & Analyze) i zawierają one dane znajdujące się również poza zaznaczonymi odcinkami. Opcję tę należy zastosować jeżeli chce się dodać ogólną dokumentację i statystykę do raportu, pomijając zaznaczenie odcinków. Na przykład: oryginalny zapis badania chodu w raporcie oblicza uśrednione krzywe wybranych półkroków (odcinki). 2. Całkowity interwał zawierający wszystkie wybrane odcinki (Complete interval containing all placed periods) W tym trybie, krzywe kanałów wyświetlane są od pierwszego do ostatniego odcinka lub zaznaczonego obszaru odcinki zapisu znajdujące się przed i za wybranym obszarem są pomijane. Taki sam sygnał testowy jak pokazano uprzednio! Teraz jednak fragmenty zapisu przed pierwszym i po ostatnim zaznaczonym odcinku zostały wyeliminowane. Opcja ta nadaje się do zastosowania jeżeli w dokumentacji zbędny są początkowy i końcowy fragment zapisu oraz wykres statystyczny obejmu- Strona 140

141 jący te fragmenty. 3. Odcinki bez fragmentów międzyodcinkowych (Periods without inter-period space) Wyświetlane są tylko odcinki wybrane do analizy. W tym trybie, wszystkie wybrane odcinki do analizy zostaną połączone w jedną ciągłą krzywą: Użyto takiego samego sygnału jak w przykładach poprzednich. Wszystkie odcinki poza żółtym zaznaczeniem są wycinane, statystyka dotyczy tylko pozostałych odcinków. Wykres Statystyczny (Diagram Statistics) Jak już uprzednio zademonstrowano w przypadku sygnału testowego, do wyjściowego wykresu można dołączyć również Wykresy Statystyczne (Diagram Statistics). Wybór ten obejmuje amplitudę, parametry częstotliwości, nachylenie i zmienność, pododcinki, obliczenia błędu oraz czasowanie: Strona 141

142 Kliknij Wprowadź (Insert) lub Usuń (Delete) celem dokonania wyboru parametrów statystycznych. Wykresy Statystyczne Dostępne Obliczenia Amplituda (Amplitude) Pole powierzchni (Area): całka dla wybranego odcinka. Średnia (Mean): wartość średnia. Minimum: najniższa wartość. Maximum: najwyższa wartość. Szczyt (Peak): najwyższa wartość amplitudy po zignorowaniu biegunowości plus/minus. Wejście % (Input %) : wartość procentowa każdego kanału w stosunku do zsumowanej wartości amplitud wszystkich kanałów (=100%). Strona 142

143 Częstotliwość (Frequency) Mediana Częstotliwości (Median Frequency): częstotliwość, która dzieli Spektrum Mocy Całkowitej na dwa równe obszary. Średnia Częstotliwość (Mean Frequency): średnia wartość Spektrum Mocy Całkowitej (Total Power Spectrum). Moc Całkowita (Total Power): wykres rozkładu częstotliwości oparty o obliczenia Szybkiej Transformacji Fouriera. Przecięcie Linii Zerowej (Zero Crossings): liczba przecięć linii zerowej przez dwubiegunowy sygnał EMG podzielona przez 2. Strona 143

144 Nachylenie i zmienność (Slope & Variability) Zmienność (Variability): zmienność danych wokół wartości średniej wybranego odcinka do analizy. Nachylenie i korelacja nachylenia (Slope and Slope correlation): współczynnik regresji dla linii regresji wszystkich punktów danych. Można ją ustawić dla: -Całego odcinka (Whole Interval): wybrany odcinek do analizy. -Maksymalnego wzrostu (Max Increase): w oknie określonym przez użytkownika wybierany jest odcinek o największym stopniu nachylenia wzrostu. -Maksymalnego spadku (Max Decrease): w oknie określonym przez użytkownika wybierany jest odcinek o największym stopniu nachylenia spadku. Odcinek na prostej (Intercept): punkt, w którym linia regresji przecina oś Y Zmiana parametrów (Change of parameters): jest to różnica pomiędzy dowolną określoną przez użytkownika amplitudą lub parametrem częstotliwości dla dwóch analizowanych odcinków. Opcja Czas trwania porównywanych odcinków (Duration of the compared interval) określa czas trwania pierwszego i ostatniego odcinka obszaru do analizy. Podocinek (Sub-period) W oparciu o kryteria określone w linii Progi (Thresholds), można obliczać pewne wyładowania amplitudy (aktywne odcinki EMG), piki lokalne oraz czas trwania odcinków przed/po piku. Kryteria progu można określić za pomocą algorytmu automatycznego, który potrafi wykrywać lokalne odcinki Wzrostów (Rise) i Spadków (Fall). Celem wyeliminowania krótkich pików lub artefaktów zakłócających obliczenia, można określić Minimalny Czas Trwania (funkcja anty-zakłóceniowa) (Minimum (antirattle) duration): Strona 144

145 Średnia Uśredniona (Av. Mean): Jest to średnia wartość amplitudy z aktywnych odcinków EMG. Średni Szczyt (Av. Peak): Jest to wartość średnia ze wszystkich wykrytych lokalnych szczytów. Średni Czas Przed Szczytem (Av. Time before Peak): Średni czas wzrostu sygnału do wartości lokalnego szczytu. Średni Czas Po Szczycie (Av. Time After Peak): Średni czas spadku od wartości szczytowej do poziomu spoczynkowego. Strona 145

146 Błędy Treningu Szablonowego (Template Training Errors) Obliczenia błędów dotyczą pododcinków zapisu Treningu Szablonowego. Używane wzory przedstawiono w formie ikon parametrów. Stały błąd (Constant error): jest to średnie odchylenie od szablonu: średnia (sygnału[i]-szablon[i]). Jeżeli wartość ta jest ujemna, oznacza to że pacjent uzyskuje wyniki mniejsze niż szablon; jeżeli dodatnia, to pacjent uzyskuje wyniki ponad szablonem. Jeżeli oscyluje w granicach zera, pacjent utrzymuje równowagę, czasami znajduje się pod a czasami nad szablonem. Błąd bezwzględny (Absolute error): Podobny do Stałego Błędu, ale uwzględniana jest różnica bezwzględna: średnia oczyszczonego (sygnału[i]-szablon[i]). Wynik jest zawsze dodatni. Wskazuje on na odległość w jakiej znajduje się zapis pacjenta od szablonu, nie określając kierunku (pod lub nad szablonem. Błąd zmienny (Variable error): Oblicza pierwiastek kwadratowy z następującej różnicy: średnia różnica do kwadratu minus kwadrat różnicy średniej. Wskazuje ona jak duża jest składowa niestała oraz Całkowita punktacja błędu (Total error score): Pierwiastek kwadratowy z sumy: kwadratu stałego błędu plus kwadrat błędu zmiennego. Wybór Parametru (Parameter) określa parametr dla którego wykonywane są obliczenia błędu. Strona 146

147 Czas trwania (Duration) Czas trwania obejmuje tylko jeden rodzaj obliczeń czasu trwania wybranego do analizy odcinka. Zakładka Opcje Wyjściowe (Output Options) Zakładka Opcje Wyjściowe (Output Option) umożliwia dostosowanie wyglądu wyjściowej prezentacji elementów Krzywych Kanału (Channel Curves). Prosimy zapoznać się z objaśnieniami dla Opcji Wyjścia (Output Options) znajdującymi się w poprzednim rozdziale Dostosowywanie ustawień okna analizy. Element Przeglądarki Wyników ( Record Viewer) pod nazwą Krzywe Kanałów (Channel Curves) jest wykorzystywany przez wiele szablonów protokołów Noraxona, np. Analiza Standardowa (Standard Analysis). Analiza Wieloodcinkowa (Multi Period Analysis) Element ten umożliwia wybór jednego specyficznego parametru analizy i obliczenie go dla każdego wybranego do analizy odcinka. Np. po wybraniu 10 odcinków do analizy (jak pokazano powyżej) można dla każdego z nich obliczyć średnią wartość amplitudy, wybierając opcję Amplituda/Średnia (Amplitude / Mean) (jak pokazano powyżej) W Ustawieniach Wykresu (Diagram Settings) w menu Ustawień Elementów Raportu. Obsługiwane są następujące grupy parametrów: Strona 147

148 Amplituda Częstotliwość (Frequency) Nachylenie i Zmienność (Slope & Variability) Czasowanie (Timing) W oknie analizy można określić tylko jeden parametr, ale okno to można otwierać dowolną ilość razy. Dla okna ustala się dany parametr statystyczny do wykresu (Wykres Statystyczny, Diagram Statistics) co spowoduje wyświetlenie wyników (Opcje Wyjścia, Output Options) w postaci histogramu, linii trendu lub tabeli parametrów. W powyższym przykładzie, histogramy pokazane powyżej zostały przekonwertowane na tryb wyjściowy Wykres (Graph) i zostały otwarte wykresy statystyczne dla Średniej (Mean) i Maksimum (Maximum) amplitudy. Te same dane wyświetlono również w tabeli parametrów: Zastosowanie Opcji Wyjścia (Output Options) służy stworzeniu najlepszej formy prezentacji wyników w raporcie. Element raportu Analiza Wieloodcinkowa (Multi Period Analysis) można otwierać dowolną ilość razy w zależności od potrzeb (tak jak wszystkie inne elementy raportu) i wyświetlać te Strona 148

149 same wyniki analizy w różnym stylu wyjściowym. Analiza Wieloodcinkowa (Multi Period Analysis) wykorzystywana jest przez wiele szablonów protokołów Noraxona, np. Analiza Standardowa (Standard Analysis). Odcinek uśredniony (Average period) Ten element analizy tworzy uśrednioną krzywą dla wszystkich wybranych odcinków. Mogą być to odcinki Jednofazowe (One phase) lub Dwufazowe (Two phase) (jak chód, faza pozycji kołysania) w zależności od wyboru Klasy Raportu (Report Class) (patrz Menu Ustawienia Raportu) oraz określanie Odcinków. Powyższa uśredniona krzywa utworzona została dla zapisu prostowania stawu kolanowego (pierwsza faza) oraz zginania w stawie kolanowym (druga faza) na urządzeniu izokinetycznym: Strona 149

150 W Przeglądarce Wyników na podstawie linii Znacznikowych (Marker) wyznaczono odcinki zdefiniowane na według opcji Schematu Ustawień Raportu Kroków poprzez Znaczniki/Czerwone Linie (Markers/Red Lines) oraz Każdy interwał ze zdarzeniem (Every interval with event). Definicja odcinków tworzy dwie fazy (góra i dół, przód i tył itp.) zaznaczone przez żółte (pierwsza faza ) i niebieskie (druga faza) słupki pod krzywymi. W Ustawieniach Wykresu (Diagram Settings) w menu ustawień elementów raportu można włączyć lub wyłączyć normalizację czasową dla uśredniania odcinków. A) Włącz normalizację w czasie (Enable Time normalization) Rozmiar uśrednionej krzywej (Size of the average curve): Ręcznie (Manual) otwiera nowe okno Rozmiar ręczny (Manual size), w którym można wprowadzić liczbę punktów danych zastosowanych w prezentacji (zwykle 100 punktów, 1 punkt odpowiada krokowi 1% w cyklu znormalizowanym w czasie). Najkrótszy odcinek: najpierw wybierany jest odcinek najkrótszy i określana jest jego długość, która służy jako okno czasowe dla innych odcinków (dłuższe odcinki są skracane a krótsze wydłużane). B) Wyłącz normalizację w czasie (Disabled Time normalization) Czas trwania punktu (Duration of a point): W opcji Auto (domyślnie), jeden oryginalny punkt danych stanowi jeden punkt danych na uśrednionej krzywej. Opcja Ręcznie (Manual), umożliwia wygładzenie danych: Po wprowadzeniu wartości w polu Długość ręczna (Manual duration), średnia wartość tego odcinka przyjmowana jest jako jeden punkt danych na uśrednionej krzywej. W zakładce Wykresy Statystyczne można otworzyć wykresy dla amplitudy, nachylenia i zmienności oraz czasowania uśrednionej krzywej. Opcje Wyjścia umożliwiają wybranie kilku stylów wyjściowych jak Wykres (Graph) lub Tabela (Table), z lub bez statystyki. Strona 150

151 Element analizy Uśredniony Odcinek (Average Period) wykorzystywana jest przez wiele szablonów protokołów Noraxona, np. Analiza Standardowa (Standard Analysis). Krzywe Pododcinków (Sub-Periods Curves) Wstęp Ten element raportu stanowi jeden z najbardziej skomplikowanych procesorów systemu raportów MyoResearch XP i wymaga dokładnego zapoznania się z nim przed jego wykorzystaniem. W przeciwieństwie do regularnych odcinków do analizy, które określane są np. za pomocą linii znacznikowych lub sygnałów TTL, pododcinki wchodzą w skład pewnych odcinków do analizy i określane są za pomocą kryteriów specyficznych dla kanału. Odcinki do analizy posiadają ogólne linie znacznikowe, które są identyczne dla wszystkich kanałów w zapisie, podczas gdy pododcinki posiadają lokalne linie znacznikowe różniące się pomiędzy kanałami, w zależności od specyficznej charakterystyki amplitudy kanału. W obrębie ogólnego odcinka do analizy, pododcinki wyróżnia się na podstawie wartości Progu (Threshold), zakresów według Szablonu (Templates) (patrz tryb Zapisu Treningu Szablonowego) lub Zakresy Sprzężenia Zwrotnego (Biofeedback Ranges) (patrz opcje pomiarowe Sprzężenia Zwrotnego). Główną myślą przewodnią analizy dla wszystkich zastosowań jest: Kiedy (when): początek, kolejność wyładowań... Jak długo (how long): raporty ergonomiczne, sprzężenie zwrotne Jak bardzo (how much): ergonomia, sprzężenie zwrotne... czy zapis EMG z mięśnia lub sygnał znajduje się w obrębie, nad lub pod określoną wartością (zakresem) progowym? Parametry czasowania stanowią główny punkt analizy. Prezentacja graficzna pododcinków Ogólny odcinek do analizy z podziałem na pododcinki zostanie wyznaczony na podstawie np. obszarów zaznaczonych myszką, odcinka pomiędzy dwoma znacznikami lub interwału po linii znacznikowej TTL: Strona 151

152 Na podstawie określenia regularnego odcinka w Kroku 2 Ustawień raportu, ogólny odcinek do analizy zaznaczony jest żółtym paskiem w obszarze Odcinki (Periods) pod wykresem a pododcinek (w oparciu o kryteria lokalne) jako pasek różowy w obszarze Pododcinki (Sub-periods), a pozioma linia progu zostanie wykreślona na) znacznikiem. Tak jak w przypadku innych elementów raportu, wykres statystyczny np. dla parametrów czasowania zostanie otwarty i wyświetlony w postaci wykresu słupkowego po prawej stronie. Menu ustawień dla Elementów Krzywych Pododcinków posiada specjalne zakładki zwane Ustawieniami Pododcinków (Sub-period Settings), umożliwiające użytkownikowi ustawienie kryteriów progów do analizy: Jak już wspomniano poprzednio, obsługiwane jest 5 podstawowych metod, które objaśniono poniżej: Pododcinki Ręcznie (Manual Sub-periods) Pierwsza opcja Progi (Thresholds) może przyjmować ustawienie Zakres (Range) lub Wartość (Value). W zależności od tego wyboru, można wprowadzić wartości Minimum (Min) i Maksimum (Max) amplitudy określające zakres progowy lub stałą wartość linii progowej. Na wykresie pokazanym powyżej wybrano stałą (pomarańczową) linię progową. Zakres progowy wyświetlany jest jako pole zakolorowane na żółto: Strona 152

153 Minimalny Czas Trwania Pododcinka (Minimum sub-period duration) (MSD) stanowi bardzo ważny parametr, który należy dokładnie ustawić w zależności od charakterystyki sygnału, Czas trwania pododcinka określa okres czasu następujący po pierwszej zmianie sygnału, podczas gdy inne zmiany sygnału będą ignorowane. Przykład: pierwszy próg sygnału został przekroczony, co stanowi początek aktywności, a MSD ustawiono na 0.01 ms. Oznacz to, że każde inne wydarzenie wzrostu, spadku sygnału powyżej/poniżej wartości progowej będzie ignorowane i nie będzie traktowane jako przekroczenie progu i/lub nowy początek odcinka. Funkcja ta służy do unikania problemów z pojedynczymi pikami EMG (w obrębie surowych sygnałów) lub artefaktów rozpoczynających lub kończących pododcinek. Okno Ustaw pododcinek (Set sub-period) zmienia się wraz z wprowadzeniem wartości Progu (Threshold) (Zakresu lub Wartości) i można wprowadzić w nim następujące ustawienia: Ponad progiem (Above threshold): sygnał przekracza zakres lub linię progową (zaznaczone na czerwono). Pod progiem (Below threshold): sygnał opada poniżej zakresu lub linii progowej (zaznaczone na niebiesko). W obrębie progu (Inside threshold): sygnał pozostaje w obrębie zakresu progowego (zaznaczone na zielono). Strona 153

154 Każdy typ pododcinka można nazwać wprowadzając nazwę w polu Name. Pododcinki definiowane przez N SD Czasu (Sub-periods by N Times SD) Tryb ten działa jak tryb Pododcinki Ręczne (Manual Sub-periods). Główną różnicę stanowi określenie progu. Ten tryb określania pododcinka jako kryterium progowego używa mnożnika dla odchylenia standardowego (SD) pewnego odcinka sygnału. Wprowadzona wartość Obliczaj SD odcinka... po wyzwoleniu (Calculate SD in interval... after trigger) określa odcinek sygnału służący do obliczenia SD. Jeżeli np. ustawienie to wynosi od 0 do 0.1 s, to używany jest odcinek od początku (ogólnego) odcinka trwający 100 ms. Zwykle, do określania SD używana jest linia podstawowa EMG (uzyskana przy rozluźnionych mięśniach). Strona 154

155 Podobnie jak w przypadku metody Pododcinki Ręcznie (Manual Sub-period) można ustalić linię lub zakres progowy. Do określenia mnożnika SD można używać wartości Min, Max lub Wartość razy SD (Value of... times SD). Zwykle stosowaną wartością dla ustalonej linii progowej jest np. 3 razy SD dla zapisu EMG rozluźnionych mięśni. Należy mieć świadomość, współczesne wzmacniacze dają znacznie lepszą (bez zakłóceń) linię podstawową EMG i do uzyskania stabilnych wyników często potrzebne są wyższe wartości mnożników, np. 5-8 razy. Ustawienie mnożnika oraz MSD (patrz tryb Pododcinki Ręczne), powinno pasować do jakości i charakterystyki sygnału. Pododcinki według Szczytu (Sub-periods by peak) Metodą mniej popularną, ale bardziej stabilną jest ustalenie kryteriów progowych w oparciu o lokalną wartość szczytową amplitudy. W polu Odszukaj szczyt (Search for peak) można ustawić W obrębie odcinka (Within the period), co oznacza przyjęcie lokalnego szczytu w obrębie obszaru wybranego do analizy. Alternatywnie można ustawić W obrębie zapisu (Within record), co oznacza przyjęcie szczytu dla całego zapisu (ignorując wybrany odcinek). Strona 155

156 Długość trwania odcinka szczytowego (Peak interval length) umożliwia ustawienie określenia wartości szczytowej. Zwykle pojedynczy punkt szczytowy nie daje stabilnych wyników, gdyż zapis EMG zbyt wiele niepowtarzalnych pików sygnału. Wprowadzenie wartości średniej czasu trwania odcinka szczytowego, powoduje przyjęcie referencyjnej długości trwania szczytu i daje bardziej stabilne wyniki. Inne opcje ustawień są takie same jak w trybie Pododcinki Ręcznie (Manual Sub-periods). Pododcinki według Sprzężenia zwrotnego (Feedback Sub-periods) W przypadku pomiarów wykonanych w oknie sprzężenia zwrotnego (patrz Menu Ustawień Pomiarowych, Opcje Pomiarowe), ustawienia zakresu progowego dla treningu ze sprzężeniem zwrotnym są zapisywane i przechowywane wraz z zapisem. Zakres sprzężenia zwrotnego może posłużyć jako zakres progowy do analizy pododcinków: Strona 156

157 Podobnie jak w przypadku innych trybów określania Pododcinków, analiza może zawierać pododcinki Poniżej (Below) (zaznaczone na niebiesko), Wewnątrz (Inside) (zielone) oraz Powyżej Above (czerwone) (red) progu. Minimalny czas trwania Pododcinka (Minimum Sub-period duration) stanowi interwał czasowy mierzony od momentu rozpoczęcia, pozostałe zmiany sygnału będą ignorowane (patrz MSD dla Pododcinki Ręcznie). Trening Szablonowy (Template Training) Tryb Trening Szablonowy (Template Training) służy do analizy zapisów uzyskanych w czasie Treningu Szablonowego (patrz Ustawienia Pomiarowe, Opcje Zapisu). Zwykle szablony tworzy się na podstawie sygnałów z innych zapisów, np. pacjent ma utrzymywać aktywność EMG chorego mięśnia Strona 157

158 na poziomie wyników po stronie zdrowej. Tryb ten działa podobnie do trybu Pododcinków według Sprzężenia Zwrotnego. Obliczenia pododcinków na Wykresie Statystycznym Element krzywych pododocinków posiada specjalne zakładki w oknie Wykres Statystyczny zwane Pododcinkami (Sub-periods): Strona 158

159 Jest to specjalny zestaw parametrów analizy służący do obliczeń analizy pododcinków: Czas początku (Onset Time): jest to czas od początku ogólnego odcinka do analizy do początku pierwszego pododcinka. Czas odcięcia (Offset Time): czas od początku ogólnego odcinka do analizy do końca pierwszego pododcinka. Parametr początkowy (Onset parameter): odnosi się do początku pododcinka i umożliwia użytkownikowi wybór parametrów obliczeniowych. Dla podocinka można obliczać Średnią (Mean), Maksimum (Maximum), Minimum, Pole powierzchni (Area), Szczyt (Peak) oraz Czas trwania (Duration). Parametr reakcji (Reaction parameter): odnosi się do okresu reakcji, który jest interwałem między początkiem odcinka do analizy oraz pierwszym zdarzeniem początkowym. Dla podocinka można obliczać Średnią (Mean), Maksimum (Maximum), Minimum, Pole powierzchni (Area), Szczyt (Peak) oraz Czas trwania (Duration). Szybkość przewodzenia (Conduction velocity): poprzez wprowadzenie wartości Odległość (Distance) obliczana jest szybkość odpowiedzi na bodziec zewnętrzny. Kolejność wyładowań (Firing order): oblicza kolejność wyładowań krzywych EMG dla wybranych kanałów w oparciu o ustawienia pododcinka. Uwaga: Obliczenia te dają wiarygodne wyniki tylko jeżeli pododcinki zostały ustalone na podstawie stałej wartości progowej i tylko jeżeli wybrano opcję Nad (Above) progiem (patrz zakładki Ustawień Pododcinków). Obliczenia Amplitudy i Czasowania na Wykresie Statystycznym (Amplitude and Timing calculations in Diagram Statistics) Inne możliwe obliczenia jak Amplituda, Błąd Treningu Szablonowego oraz Czas trwania można wykonywać zarówno w przypadku użycia stałych linii progowych lub zakresów progowych. W przypadku zakresów progowych, każdy parametr będzie wyświetlany jako W obrębie (In), Nad (Above) lub Pod (Under) podocinka progowego (patrz Okno pododcinków według Sprzężenia Zwrotnego omówione Strona 159

160 powyżej). W przypadku parametrów Amplitudy i Czasowania możliwy jest wybór kilku parametrów do ich obliczania, co należy sprawdzić, w przypadku włączania kilku pododcinków w obrębie jednego fragmentu zapisu do analizy: Cała krzywa, ignoruj wszystkie pododcinki (Total curve, ignore all sub-periods): ten tryb oblicza wybrany parametr poprzez analizę całego zapisu. Średnia wszystkich pododcinków (Average of all sub-periods): tryb ten uśrednia wybrany parametr dla wszystkich pododcinków. Suma wszystkich pododcinków (Sum of all sub-periods): tryb ten sumuje wartość parametru dla wszystkich pododcinków. Suma wszystkich pododcinków, % całości (Sum of all sub-periods, % of total): tryb ten wyraża dany parametr jako wartość procentową ogólnej sumy tego parametru, np. procent czasu (czas trwania) w którym wartość parametru znajduje się w obrębie, nad i pod wartością progową wynosi 100% (cały analizowany odcinek czasowy). Obliczenia Błędów Treningu Szablonowego na Wykresie Statystycznym (Template Training Error Calculations in Diagram Statistics) Dla pododcinków Treningu Szablonowego oblicza się następujące błędy: Stały błąd (Constant error): jest to średnie odchylenie od szablonu: średnia (sygnału[i]-szablon[i]). Jeżeli wartość ta jest ujemna, oznacza to że pacjent uzyskuje wyniki mniejsze niż szablon; jeżeli dodatnia, to pacjent uzyskuje wyniki ponad szablonem. Jeżeli oscyluje w granicach zera, pacjent utrzymuje równowagę, czasami znajduje się pod a czasami nad szablonem. Błąd bezwzględny (Absolute error): Podobny do Stałego Błędu, ale uwzględniana jest różnica bezwzględna: średnia oczyszczonego (sygnału[i]-szablon[i]). Wynik jest zawsze dodatni. Wskazuje on na odległość w jakiej znajduje się zapis pacjenta od szablonu, nie określając kierunku (pod lub nad szablonem. Błąd zmienny (Variable error): Oblicza pierwiastek kwadratowy z następującej różnicy: średnia różnica do kwadratu minus kwadrat różnicy średniej. Wskazuje ona jak duża jest składowa niestała oraz Całkowita punktacja błędu (Total error score): Pierwiastek kwadratowy z sumy: kwadratu stałego błędu plus kwadrat błędu zmiennego. Wybór Parametru (Parameter) określa parametr dla którego wykonywane są obliczenia błędu. Pododcinki odcinków uśrednionych (Sub-periods of Average periods) Ten element raportu łączy ze sobą analizę Krzywych Pododcinków (Sub-period Curves) omówioną w poprzednim rozdziale z funkcjami uśredniania odcinków elementu Odcinek Uśredniony (Average Period) (patrz wprowadzenie do Odcinka Uśrednionego). Działanie wszystkich elementów ustawień jest podobne jak w przypadku Krzywych Pododcinków (Sub-period Curves). Strona 160

161 Jak objaśniono dokładnie w poprzednim rozdziale, definicja progu dla pododcinków wymaga właściwego wyboru i zrównoważenia trybu (ręcznie, według SD, według szczytu lokalnego) oraz jego ustawień (współczynnik SD, % szczytu itp.) oraz współczynnika MSD (minimalny czas trwania pododcinka). Zakładka Ustawienia Wykresu (Diagram settings) umożliwia włączenie lub wyłączenie normalizacji czasowej dla uśredniania odcinka. Zakładki Wykresu Statystycznego (Diagram Statistics) umożliwiają ustawienia parametrów czasowania pododcinków, co zostało omówione w poprzednim rozdziale: Strona 161

162 Analiza pododcinków (Trendu) (Sub-period (Trend) Analysis) Ten element raportu działa podobnie jak element Krzywe pododcinków (Sub-periods curves), ale umożliwia analizę parametrów czasowania pododcinków. W przeciwieństwie do elementu Krzywe pododcinków (Sub-periods curve), który oblicza tylko pierwszy początek, odciętą lub kolejność wyładowań dla jednego ogólnego odcinka do analizy, Analiza Trendu Pododcinka (Sub-period Trend Analysis) umożliwia wykonanie analizy trendu parametrów czasowania dla jednego zapisu (porównywalnie do Analizy Wieloodcinkowej, opisanej wcześniej w rozdziale Analiza Wieloodcinkowa). W obrębie każdego odcinka do analizy, każdy pododcinek może być określany i analizowany z wykorzystaniem zestawu parametrów czasowania podocinka: Strona 162

163 Powyżej pokazano okno przeglądarki wyników (utworzone za pomocą elementu krzywe pododcinków) zapisu zawierającego 8 głównych odcinków (patrz żółte paski na linii Odcinki -Periods). Dzięki zastosowaniu kryteriów progowych (3 razy SD), wyznaczono 8 pododcinków (patrz różowe paski/znaczniki w linii Pododcinki - Sub-periods). Analiza trendu Pododcinków potrafi obliczyć parametry czasowania dla każdego podocinka i np. podaje wyniki w postaci tabeli trendu lub wykresu: Strona 163

164 W powyższym przykładzie w tabeli parametrów podano czas Początku każdego podocinka oraz statystykę średniej (wykres po prawej; czas Odcięcia pokazano na histogramie z linią regresji, i statystyką średniej (patrz Opcje Wyjścia w elementach raportu). Parametr czasowania dla Analizy Trendu Podocinka wybrano w zakładce ustawień elementów w oknie Ustawienia Wykresu (Diagram Settings): Obliczane są następujące parametry czasowe: Czas początku (Onset Time): jest to czas od początku ogólnego odcinka do analizy do początku pierwszego pododcinka. Czas odcięcia (Offset Time): czas od początku ogólnego odcinka do analizy do końca pierwszego podocinka. Parametr początkowy (Onset parameter): odnosi się do początku pododcinka i umożliwia użytkownikowi wybór parametrów obliczeniowych. Dla podocinka można obliczać Średnią (Mean), Maksimum (Maximum), Minimum, Pole powierzchni (Area), Szczyt (Peak) oraz Czas trwania (Duration). Parametr reakcji (Reaction parameter): odnosi się do okresu reakcji, który jest interwałem między początkiem odcinka do analizy oraz pierwszym zdarzeniem początkowym. Dla podocinka można obliczać Średnią (Mean), Maksimum (Maximum), Minimum, Pole powierzchni (Area), Szczyt (Peak) oraz Czas trwania (Duration). Szybkość przewodzenia (Conduction velocity): poprzez wprowadzenie wartości Odległość (Distance) obliczana jest szybkość odpowiedzi na bodziec zewnętrzny. Kolejność wyładowań (Firing order): oblicza kolejność wyładowań krzywych EMG dla wybranych kanałów w oparciu o ustawienia pododcinka. Po wybraniu parametru, należy w Ustawieniach Pododcinka (Sub-period Settings) określić kryteria progowe dla pododcinka: Strona 164

165 Działanie ustawień jest takie samo jak objaśnione dla Krzywych Podocinka. Przed przejściem do dalszej części instrukcji należy dokładnie się z nimi zapoznać. Podsumowując, należy wybrać jeden z 5 możliwych trybów wyznaczania progu (Odcinki Ręcznie, Pododcinki definiowane przez N SD Czasu i Szczytu, Pododcinki według Sprzężenia Zwrotnego oraz Podcinki Treningu Szablonowego) i wprowadzić odpowiednie ustawienia. W zależności od charakterystyki sygnału, należy właściwie ustawić poziom progowy oraz Minimalny czas trwania pododcinka (Minimal sub-period duration, MSD). Analiza trendu parametrów czasowych zwykle wykonywana jest w odniesieniu do linii progowych, a nie do zakresów. Przełącznik Pod Progiem (Below Threshold) powinien pozostać bez zaznaczenia, celem umożliwienia obliczeń parametrów początkowych. Zalecamy przetestowanie danego ustawienia pododcinka w Krzywych kanałów (Channel curves), dzięki czemu można wyświetlić lokalizację każdego podocinka. Umożliwia to graficzną kontrolę każdego ustawienia. Po uzyskaniu wiarygodnych wyników, te same ustawienia należy zastosować w Ustawieniach Pododcinka lub Analizie Trendu Podocinka. W przeciwieństwie do elementu Krzywych Kanałów (Channel Curves), Analiza Trendu Pododcinka może być powtarzana dla każdego odcinka zapisu. Na wykresach oraz w tabelach trendu można uzyskać wartość średnią. Zakładka ustawienia Wykresu Statystycznego obsługuje parametry trendu Amplitudy ("Amplitude") (dane wyników trendu zostaną uznane za nowy sygnał wyników) oraz obliczenia Nachylenia i Zmienności (Slope & Variability): Strona 165

166 Jak pokazano powyżej, Opcje Wyjścia umożliwiają użytkownikowi wybór różnych stylów prezentacji wyników. Analiza Skoku (Jump Analysis) Element Analiza Skoku (Jump Analysis) umożliwia wykrywanie oraz analizę faz skoku w oparciu o sygnały siły pionowej reakcji podłoża lub kontaktu. Możliwe są obliczenia w trybie wieloodcinkowym. W przykładzie pokazano analizę czasu kontaktu oraz wysokości skoku dla 4 skoków oraz wykres statystyczny dla wartości średniej, szczytowej oraz odchylenia standardowego dla analizowanych 4 skoków: Strona 166

167 Celem wykonania właściwych obliczeń, należy uporządkować sygnały według biegunowości. Dla sygnału siły pionowej, pierwszy impuls lądowania zwiększa amplitudę (biegun dodatni dla zwiększającej się iły). Dla sygnałów kontaktowych, poziom wyzwalający musi wzrastać (Wydarzenie Wzrostu, Rise event). Algorytm został już skonfigurowany do następujących sygnałów wydarzeń: Pierwszy wzrost impulsu lub Wzrost TTL uważa się za pierwszy kontakt z podłożem skoku. Pierwszy spadek impulsu lub Spadek TTL uważa się za oderwanie od podłoża. Drugi wzrost impulsu lub Wzrost TTL uważa się za drugie lądowanie (po skoku). Faza pomiędzy pierwszym spadkiem impulsu lub spadkiem TTL oraz następnym wzrostem impulsu/wzrostem TTL uważa się za fazę lotu. Każde inny sygnał wydarzenia następujący po powyżej opisanej sekwencji jest ignorowany przez algorytm. Kolejność sygnałów wydarzeń zilustrowano na następujących 2 przykładach: Dla zeskoku na platformę siły: Strona 167

168 Dla zeskoku na platformę kontaktową lub na przełączniki dla stóp: W przysiadzie oraz zeskoku, badany stoi już na platformie siły lub kontaktowej, co oznacza, ze sygnał już wzrósł (siła) lub jest wysoki (kontakt). Celem zapewnienia właściwego działania algorytmu dla wszystkich klas skoków, pierwszy spadek siły lub Spadek TTL jest ignorowany. Podsumowując, parametry skoku zawsze rozpoczynają się od pierwszego wyzwalającego wzrostu sygnału w obrębie wybranego do analizy odcinka. Celem właściwego obliczania parametrów skoku, należy określić pewne specyficzne ustawienia. W pierwszej zakładce Analizowany Sygnał (Analyzed Signal), w polu Kanał (Channel) należy określić kanał wyzwalający dla wydarzenia skok: Strona 168

169 W polach Wzrost przy (Rise at) i Spadek przy (Fall at) należy określić pozycję znacznika skoku w czasie wydarzenia Wzrost (Rise) i Spadek (Fall). Sygnały siły, w tym sygnały kontaktu TTL wymagają kilku milisekund do zmiany swojego poziomu. Wartości procentów określają, przy jakiej wartości procentowej Wzrostu i Spadku w obrębie sygnału wyzwalającego rozpoczynają się obliczenia skoku. Minimalny czas trwania (funkcja anty-zakłóceniowa) służy do eliminowania krótkich pików lub artefaktów wyzwalających wydarzenie skok. Na przykład: wartość s oznacza, ze sygnał wyzwalający powinien pozostawać pod lub nad wartością progową przez co najmniej 5 ms, aby został uznany za sygnał wyzwalający. Następny krok procedury ustawień obejmuje Ustawienia Wykresu (Diagram Settings) przedstawiającego wyniki parametrów skoku: Strona 169

170 Czas Kontaktu (Contact Time): Czas trwania pierwszego lądowania, stanowiący okres pomiędzy pierwszym wzrostem TTL oraz wydarzeniem spadku poziomu sygnału. Czas kontaktu nie może być obliczany dla przysiadu oraz zeskoku, gdyż badany rozpoczyna od pozycji kontaktowej. Ma on znaczenie tylko w przypadku skoków reaktywnych! Czas Lotu (Flight Time): Czas pomiędzy pierwszym i drugim lądowaniem, stanowiący odcinek pomiędzy pierwszym spadkiem TTL, a następnym wydarzeniem wzrostu sygnału. Wysokość Skoku (Jump Height): Obliczana na podstawie czasu lotu, według wzoru: g /8 x t^2, gdzie g jest przyśpieszeniem ziemskim, a t długością skoku. Obliczenia te nadają się jedynie do skoków pionowych, przy założeniu że obie pozycje lądowania pokrywają się. Zakładka Wykres Statystyczny (Diagram Statistics) umożliwia ustawienie oceny parametrów Amplitudy (Amplitude) oraz Nachylenia i Zmienności (Slope & Variability) dla sekwencji skoków: Spektrum Mocy (Power spectrum) Możliwa jest analiza spektrum mocy (w oparciu o algorytm Szybkiej Transformacji Fouriera, FFT) dla wybranego odcinka lub zapisu i wyświetlenie wyników analizy w formie wykresu w raporcie. Strona 170

171 W oknie ustawień elementów raportu, opcja Analizowane Sygnały i Interwały (Analyzed Signals & Intervals), umożliwia ograniczenie obliczeń do pewnych aktywności, faz i kanałów. Bardzo istotne jest pole Użyj surowych sygnałów (Use raw signals), którego zaznaczenie wprowadza analizę z użyciem danych surowych; niezależnie do rodzaju obróbki, której poddano sygnał przed analizą. Przełącznik ten musi być zaznaczony jeżeli łączy się element analizy spektrum mocy z innymi elementami wymagającymi przetworzonych danych (zwykle elementy amplitudy). Powinien on być także zaznaczony w przypadku, gdy chce się analizować sygnały, które zostały zoptymalizowane poprzez pewne procesy obróbki (np. usuwanie EKG). W oknie Ustawienia Wykresu (Diagram Settings) można określić długość Okna FFT (FFT Window length) oraz Ograniczyć Pasmo Częstotliwości (Limit the Frequency) wprowadzając wartość Minimum i Maksimum (Maximum). Opcje Wyjścia (Output Options) umożliwiają prezentację wyników w postaci wykresu lub tabeli danych (patrz Opcje Wyjścia w rozdziale Dostosuj ustawienia okna analizy). Pasma Częstotliwości (Frequency bands) Oprócz wyświetlania i analizy spektrum mocy, można również obliczyć rozkład częstotliwości w poszczególnych pasmach. Ten element analizy oblicza moc dla określonych przez użytkownika pasm częstotliwości: Strona 171

172 W oknie Ustawienia Elementów Raportu (Report Element Setup), opcja Analizowane Sygnały i Interwały (Analyzed Signals & Intervals), umożliwia ograniczenie obliczeń do umożliwia ograniczenie obliczeń do pewnych aktywności, faz i kanałów. Bardzo istotne jest pole Użyj surowych sygnałów (Use raw signals), którego zaznaczenie wprowadza analizę z użyciem danych surowych; niezależnie do rodzaju obróbki, której poddano sygnał przed analizą. W zakładce Ustawienia Wykresu (Diagram Settings) użytkownik może określić całkowite pasmo częstotliwości poprzez wprowadzenie zakresu w polach Od (From) Do (To); Pasmo (Band) określa szerokość poszczególnych jego składowych. Zwykle wyniki przedstawia się w tabeli parametrów (Opcje Wyjścia) lub jako histogram lub wykres liniowy. Prawdopodobieństwo Amplitudy (Amplitude Probability) Ten element analizy oblicza rozkład procentowy wzrostów amplitudy w danym czasie analizy. Na osi X znajdują się skoki amplitudy w jednostkach danego kanału (np. mikrov w przypadku kanałów EMG); a na osi Y znajduje się rozkład procentowy. Jeżeli po lewej stronie wykresu znajdują się wysokie słupki, to oznacza to, że niższe amplitudy występowały z wyższą częstotliwością tj. częściej niż amplitudy wysokie. Ustawienia Wykresu (Diagram Settings) umożliwiają kilka opcji ustawień analizy: Strona 172

173 Rozdzielczość (Resolution): Tutaj określa się szerokość skoków amplitudy. Na przykład: wartość 50 (jednostek kanału) oznacza, ze dla kanałów typu EMG, każde 50 mikrov będzie oznaczało jeden słupek (wartość). Ignoruj czasy trwania poniżej procent czasu całkowitego (Ignore durations below... percent from total time): Funkcja ta umożliwia określenie minimalnego czasu, w którym amplituda powinna pozostawać na danym poziomie, aby została uwzględniona w analizie. Funkcja ta umożliwia unikanie krótkich pików, np. wysokich amplitud tworzących zbyt szeroki zakres skalowania osi X. Użyj RMS każdego (Use RMS... of each): Po włączeniu tej opcji do obliczeń rozkładu przyjmowane są interwały czasowe RMS EMG określone przez użytkownika. Obliczenia RMS wykonywane są dodatkowo do obróbki sygnału wykonanej przed analizą raportu. Jeżeli użytkownik chce wykonać analizę prawdopodobieństwa amplitudy z tylko jedną obróbką RMS, jak określono powyżej, wówczas powinien posłużyć się danymi surowymi. Jednostki wyjściowe (Output units) Procent analizowanego czasu (Percent of the analyzed time): normalizuje każdą wartość do ogólnego czasu trwania wybranego odcinka czasowego. Sekundy (Seconds): odlicza czas rzeczywisty w sekundach. Zliczenia (Counts): Jeżeli opcja Użyj RMS (Use RMS) jest wyłączona, zliczenia obejmują wszystkie punkty danych znajdujące się w jednym wzroście amplitudy. Jeżeli opcja Użyj RMS jest włączona, zliczenia obejmują liczbę interwałów czasowych określonych dla obliczeń RMS. Zwykle dane prezentowane są w postaci wykresu histogramu, ale Opcje Wyjścia (Output Options) umożliwiają również prezentację wyników w postaci wykresu liniowego lub tabeli danych. Spektrogram STFT (STFT spectrogram) W transformacjach Fouriera, krzywe sinusoidalne biegną od początku do końca analizowanego interwału, dzięki czemu wyniki wskazują jak aktywny jest składnik częstotliwości w obrębie analizowanego sygnału, nie dostarczając jednak informacji, w którym miejscu sygnału ten składnik częstotliwości się znajdował. Krótka Transformacja Fouriera (Short-Time Fourier Transform, STFT) została wprowadzona jako łatwa metoda lokalizacji aktywności składowej częstotliwości. Wykorzystuje ona okresowe transformacje Fouriera w krótkich interwałach czasowych. Wynik informuje o ogólnej dynamice spektrum sygnału. Element raportu Spektrogram STFT (STFT Spectrogram) oblicza spektrum mocy w ustalonym oknie w krokach nakładających się w 50%. Spektrum generowane w każdym korku przedstawiane jest na spektrogramie w postaci kolumn kolorowych pikseli: kolor oznacza intensywność każdej składowej spektrum. W związku z tym spektrogram pokazuje jak zmienia się spektrum sygnału w czasie. Na poniższym wykresie pokazano wyniki analizy sinusoidy przy liniowym wzroście częstotliwości sygnału od 20 Hz do 400 Hz. Strona 173

174 W górnej części spektrogramu znajduje się analizowany sygnał. Po prawej, wyświetlana jest kolorowa legenda intensywności spektrum oraz dwie krzywe: czerwona ilustrująca wartość szczytową oraz czarna, ilustrująca wartość uśrednioną każdej składowej spektrum w całym analizowanym odcinku. Czarna linia to ta sama krzywa jak wyświetlana poprzez element raportu Spektrum Mocy. Podobnie jak w przypadku obliczeń krzywej spektrum, ten element raportu stosuje znormalizowane okno Hanna, celem uniknięcia przesunięcia spektrum przez niespodziewane granice. Ustawienia obliczeń dla tego elementu raportu są następujące: Strona 174

175 NNN punktów okna (Window NNN points), określa rozmiar okna w punktach. Po wybraniu opcji "auto" program sam dostosowuje rozmiar okna ustalając jak najbardziej zbliżoną rozdzielczość pionową i poziomą dla tworzonego obrazu. Ustawienia wyjścia (Output settings): Skala kolorowa (Color scale): Auto/Ręcznie (Auto/manual) określa przydział kolorów do poszczególnych wartości na spektrogramie. Jeżeli skalę kolorów ustawiono na "Auto", wówczas program automatycznie dostosowuje skalę kolorów do wartości minimalnych i maksymalnych spektrogramu; jeżeli włączono ogólne skalowanie, wówczas zostaną zastosowane ograniczenia maksimum dla wszystkich analizowanych sygnałów. Jeżeli skalę kolorów ustawiono Ręcznie (Manual), to następne dwa ustawienia (min i max) należy wprowadzić ręcznie; może to być konieczne celem porównania wyników analizy różnych sygnałów. Wysokość (Height): Wysokość danego elementu zapisu w mm. Rozszczep pionowo przy/rozszczep poziomo przy (Split vertical at / Split horizontal at): Służy do określania rozmiarów podelementów na dole i po prawej stronie. Odstęp (Space): Odstęp pomiędzy podelementami. Czcionka Tytułu (Title font) i Czcionka Reguł (Ruler font): Określa czcionki stosowane w tytułach podelementów i regułach. Ogranicz wszystkie obliczenia do aktywności/ogranicz wszystkie obliczenia do fazy (Restrict all calculations to activity / Restrict all calculations to phase): stosuje obliczenia tylko do wybranych aktywności lub faz w obrębie analizowanego odcinka. Użyj surowych sygnałów (Use raw signals): Określa, czy obliczenia mają być przeprowadzone na surowym (nie poddanym obróbce) sygnale. Ogranicz obliczenia do kanałów (Restrict calculations to channels): Służy do ograniczania obliczeń do ustalonych w Konfiguratorze Raportu kanałów. Skalogram CWT (CWT scalogram) Krótkie Transformacje Fouriera dają jedynie powierzchowny zarys dynamiki spektrum, ponieważ rozdzielczość czasowa jest stała dla wszystkich częstotliwości i określana jest przez długość kroku analizy, niemniej jednak wyższe częstotliwości charakteryzują się większą liczbą oscylacji w danym okresie czasu i w związku z tym wymagają bardziej precyzyjnej lokalizacji w porównaniu z niższymi częstotliwościami. Ponadto krótszy krok analizy STFT prowadzi do zmniejszenia rozdzielczości częstotliwości. Metoda Ciągłej Transformacji Falek (Continuous Wavelet Transform, CWT) umożliwia lepszą lokalizację czasową wyładowań o krótkiej aktywności (falki) z tylko kilkoma ich oscylacjami, czyli wysokiej częstotliwości. Różne Ciągłe Transformacje Falek używają różnych kształtów falek do obliczeń. Strona 175

176 Powszechnie używana jest falka Morleta, która powstaje z tych samych krzywych, które używane są przez transformacje Fouriera, lecz falka Morleta zawiera tylko kilka ich oscylacji, inne są tłumione. Falka Morleta jest wygodna w użyciu, gdyż jest ona bardzo zbliżona do krzywej transformacji Fouriera, dostarcza podobnych informacji, lecz umożliwia arbitralne ustalenie częstotliwości i wybór pasma. Poniżej przedstawiono wynik Skalogramu CWT z obliczeniami na podstawie krzywej Morleta. Sygnał wejściowy w górnej części skalogramu jest taki sam jak użyty do utworzenia spektrogramu STFT (na stronie 175). Na górnym wykresie po prawej stronie znajduje się podgląd falki zastosowanej do obliczeń. Krzywe po prawej stronie określają maksymalne (czerwone) i uśrednione (czarne) wartości obliczanych poziomów. STFT posiada skalę liniową, tj. każda następna częstotliwość ma wartość poprzedniej plus ustalona wartość. CWT, jak przedstawiono na wykresie, posiada logarytmiczną skalę częstotliwości, tj. każda następna częstotliwość przybiera wartość poprzedniej pomnożonej przez określony współczynnik, podobnie jak w przypadku skali muzycznej, gdzie każda następna oktawa ma dwukrotnie wyższą częstotliwość niż oktawa poprzedzająca ją. Transformacja Morleta jest bardzo wygodna jeżeli konieczne jest zbadanie znanego zestawu częstotliwości w sygnale z lepszą lokalizacją czasową. Jest to szczególnie ważne w przypadku krótkich odcinków poddawanych analizie. Ustawienia CWT (CWT Settings) dla transformacji Morleta są następujące: Początek częstotliwości (Begin frequency): środkowa częstotliwość pierwszego obliczonego głosu. Koniec częstotliwości (End frequency): środkowa częstotliwość ostatniego obliczonego głosu. Strona 176

177 Liczba głosów (Number of voices): jest to liczba obliczonych częstotliwości. Szerokość pasma głosu (Voice bandwidth): określa szerokość pasma głosu, wartość powyżej 100% oznacza, że sąsiadujące częstotliwości nakładają się, wartość poniżej 100% oznacza, że częstotliwości się nie nakładają. Uwaga: im węższe pasmo, tym więcej oscylacji zawiera falka i w związku z tym słabsza lub mniej dokładna lokalizacja czasowa. Opcje Wyjścia/Ustawienia (Output Options/Settings) dla elementu raportu Skalogram CWT są takie same jak w przypadku Spektrogramu STFT (patrz wyżej). Inny powszechny typ CWT stanowi Transformacja Typu Meksykańskiego Kapelusza (Mexican Hat Transform). Wzięła ona swoją nazwę od kształtu falki przypominającej meksykańskie sombrero. Charakteryzuje się ona stosunkowo niską szerokością pasma (około 4 głosy na oktawę), która jest stała i nie podlega zmianom. Niemniej jednak charakteryzuje się ona dobrą lokalizacją czasową rozdzielczości oraz dobrym wykrywaniem ostrych zmian częstotliwości. Nie posiada składowej fazowej (złożonej), a wyniki wyglądają jak sekwencja kropli. Poniżej przedstawiono Skalogram CWT z falką typu meksykańskiego kapelusza zastosowaną do sygnału odkształcenia 20 do 400 Hz. Transformacja Meksykańskiego Kapelusza (Mexican Hat Transform) posiada następujące parametry obliczeniowe: Początek częstotliwości (Begin frequency): środkowa częstotliwość pierwszego obliczonego głosu. Liczba oktaw (Number of octaves): liczba obliczanych oktaw; oktawa określa zakres częstotliwości: każda kolejna oktawa rozpoczyna się od częstotliwości wynoszącej dwa razy tyle co częstotliwość poprzedniej oktawy. Głosy na oktawę (Voices per octave): liczba głosów obliczona w każdej oktawie. Strona 177

178 MRA Dyskretna Transformacja Falek (Discrete Wavelet Transform, DWT) opera się na takiej samej zasadzie lokalizacji wyładowań o krótkiej aktywności o znanych kształtach jak ciągła Transformacja Falek (Continuous Wavelet Transform), ale o zoptymalizowanym algorytmie zmniejszającym liczbę obliczeń i przynoszącym taką ilość informacji o sygnale, która umożliwi jego rekonstrukcję. Jeżeli falka użyta do obliczeń opisuje kształt analizowanych sygnałów, wyniki będą zawierały tylko niewielką liczbę znamiennych współczynników. W niektórych przypadkach, DWT stanowi bardziej skuteczną i szybszą metodę kompresji w porównaniu z transformacją Fouriera. Innym zastosowaniem DWT jest oczyszczanie zakłóceń: niskie lub krótkie aktywności uznawane są za szum, który można łatwo zlokalizować i usunąć z transformowanych danych, a sygnał można następnie przywrócić bez istotnych zmian jego kształtu, lecz uzyskując bardziej zwartą charakterystykę częstotliwości. Celem uzyskania dużej szybkości obliczeń, SWT określa specjalny algorytm, wymagający konformacji falek według pewnych ścisłych kryteriów. Element raportu "MRA" (Analiza Wielodzielcza, Multi-Resolution Analysis) zawiera zestaw powszechnie stosowanych falek odpowiednich do DWT, jak Coiflet, Symmlet i Daubechies. MRA rozdziela analizowany sygnał na przybliżenia poprzez wybraną falkę, wykonywane przy różnych poziomach częstotliwości. Sinusoidalny sygnał pokazywany w przykładach poprzednich rozdziałów zanalizowany za pomocą "Coiflet 18", da następujący wynik: Na pierwszym wykresie pokazano sygnał oryginalny. Inne wykresy stanowią pierwszych 6 poziomów przybliżenia przez wybraną falkę. Poniżej pokazano ten sam sygnał, ale analizowany falką "Daubechies 2 / Haar": Strona 178

179 Element raportu "MRA" posiada następujące ustawienia: Typ wyboru falki (Wavelet type selection): wybiera kształt falki do analizy. Poziom Min (Min Level), Poziom Max (Max Level): określa wyświetlane poziomy przybliżenia. Strona 179

180 Wszystkie inne ustawienia są podobne do ustawień dla elementu raportu Krzywe kanału ("Channel curves"). Skalogram DWT (DWT scalogram) "DWT scalogram" oblicza takie same dane jak "MRA", wyliczając i wyświetlając dodatkowo wszystkie możliwe poziomy przybliżeń i prezentuje je na takim samym skalogramie jak w przypadku CWT (patrz rozdział skalogram CWT). Korelacja Faz (Phase correlation) Ten element raportu służy do analizy raportu zapisów Chodu Obustronnego (Bilateral Gait). W oparciu o sygnały z przełączników na stopy, uśrednia się i porównuje w postaci wykresu fazowego dla prawego i lewego cyklu chodu dane uzyskane w czasie fazy pozycji i kołysania oraz podfaz Odpowiedź Obciążenia (Loading Response), Podparcie na Jednej Nodze (Single Support) oraz Faza Przed- Kołysania Pre-Swing: Strona 180

181 Element Korelacji Faz posiada tylko jedno okno ustawień: Opcję Oblicz (Calculate) można ustawić jako: Wartości względne (Relative): fazy chodu wyrażone będą w % cyklu chodu. Strona 181

182 Wartości bezwzględne (Absolute): fazy chodu wyrażone są w wartościach bezwzględnych (sekundach). Niektóre opcje wyjściowe jak Czcionki (Fonts), rozmiary (sizes) i skalowanie można dostosowywać w innych oknach. Elementy Informacyjne i Multimedialne (Info & Multimedia) Stanowią drugą klasę elementów raportu, powodując otwarcie użytecznych okien dotyczących informacji o badanym i zapisie, legendy, zdjęcia wideo oraz mapy mięśni. Data i Czas (Date & Time) Te elementy informacyjne pozwalają na dodanie czasu i daty do analizy. Można je dostosować korzystając z opcji wyjścia. Legenda (Legend) Tworzy legendę dla wszystkich wyników w czasie analizy porównawczej. Zdjęcie badanego (Subject picture) System bazy danych umożliwia dodanie zdjęcia pacjenta/badanego do okna informacji o badanym. Zdjęcie to zostanie również umieszczone w raporcie. Informacje o badanym (Subject info) Ten element umożliwia dostęp do wszystkich właściwości badanego (np. Formularza Pacjenta) znajdujących się na liście w oknie informacyjnym bazy danych, a także wydrukowanie ich w raporcie. Pokaż właściwości (Show properties) umożliwia wybranie poszczególnych właściwości badanego. Komentarze o badanym (Subject comment) Okno komentarzy bazujące na formacie RTF wywołuje się z okna Informacje o Badanym w Menu Bazy Danych i można je również umieścić w raporcie. Funkcja Edytuj (Edit) umożliwia edycję tych uwag. Wszystkie uwagi wpisane tutaj domyślnie będą się pojawiały w oknie komentarzy o badanym. Informacje o zapisie (Record Info) Podobnie jak w przypadku Informacji o Badanym (Subject Info), właściwości zapisu znajdujące się w oknie Informacje o zapisie (Record info) w Bazie Danych można również otworzyć w raporcie. Okno Pokaż Właściwości (Show Properties) umożliwia wprowadzenie lub usunięcie tego elementu z rapor- Strona 182

183 tu. Komentarze do zapisu (Record Comment) Okno komentarzy bazujące na formacie RTF wywołuje się z okna Informacje o Zapisie w Menu Bazy Danych i można je również umieścić w raporcie. Funkcja Edytuj (Edit) umożliwia edycję tych uwag. Wszystkie uwagi wpisane tutaj domyślnie będą się pojawiały w oknie komentarzy o zapisie. Historia obróbki (Processing History) To okno analizy wyświetla listę wszystkich operacji przetwarzania sygnału wykonanych dla danego zapisu. Urządzenie Pomiarowe (Measured Device) Ten element otwiera okno Mapy Mięśni (służącą do wyboru elektrod) oraz zewnętrznych urządzeń i czujników (używanych w danym zapisie) w raporcie. Podgląd (Show views) umożliwia wybór rodzaju mapy, która ma zostać umieszczona w raporcie. Intensywności w pozycji znacznika (Intensities at marker position) Każda wartość amplitudy (każdy pojedynczy punkt danych dla każdego kanału) znajdujący się w pozycji znacznika wymieniony zostanie na liście tych elementów raportu. Wideo (Video) Jeżeli w czasie zapisu wykonywany był zsynchronizowany zapis wideo, ten element spowoduje wyświetlenie okna wideo, w którym pozycje znaczników odpowiadają pozycji kursora w Przeglądarce Wyników (Pokaż okna przy.., Show frames at...). dzięki kilku Opcjom Wyjścia obraz sekwencji wideo można dostosować do wymagań użytkownika. Opis Elementów Układu i Dekoracyjnych (Layout & Decoration) Koncepcja układu raportów zorientowana jest na format HTML. Do określenia układu raportu używane są główne elementy układu dokumentów HTML. Koncepcja układu ma charakter dynamiczny, np. jeżeli zawartość analizowanego elementu nie mieści się na jednej stronie, to jest on automatycznie kontynuowany na stronie kolejnej. Po zmianie drukarki automatycznie dostosowywany jest układ raportu. Pole (Box) Ten element układu tworzy pole w raporcie. Można mu nadać tytuł i wypełnić innym elementem np. Strona 183

184 analizy. Linia pozioma (Horizontal line) Rysuje linię poziomą od lewego do prawego brzegu strony. Podział (Splitter) Jest to narzędzie, którym można oddzielić dwa elementy (np. analizy) od siebie i ułożyć je poziomo lub pionowo. Kontrolka Brzeg (Edge) określa pozycję pierwszego elementu, a drugi umieszczany jest automatycznie w pozostałej przestrzeni. W Lewo (Left) i W Prawo (Right) służą do poziomego rozmieszczania elementów. Do góry (Top) i W Dół (Bottom) służą do rozmieszczania elementów w pionie. Rozszczepione elementy można umieszczać w Polach (Boxes) i Na Stronach (Sheets). Strona (Sheet) Element Strona (Sheet) umożliwia umieszczenie kilku nowych elementów w Polu (Box) oraz obszarach Podziału (Splitter areas), z których zwykle każdy zawiera po jednym elemencie. Podział strony (Page break) Podział strony dzieli stronę w pożądanym miejscu. Obraz (Picture) Ten element dekoracyjny służy do dodawania dowolnego obrazu do raportu, np. logo instytucji lub protokołu. Kliknij Przeglądaj (Click Browse...) aby ustalić ścieżkę do obrazu, który chce się umieścić w raporcie. Tekst i Pełny Tekst (Text & Rich Text) Oba elementy umożliwiają edycję dowolnego tekstu w raporcie, np. celem dodania opisu lub wyjaśnienia do okna analizy. Tekst używa formatu tekstowego, Pełny Tekst, używa formatu pliku RTF, w którym mogą być zawarte zarówno znaki tekstowe jak i obrazy. Numeracja Stron (Page number) Dodaje numerację stron do raportu. Strona 184

185 Protokoły Aplikacji Wstęp Do Protokołów Aplikacji MyoResearch przechodzi się poprzez oddzielny link/ikonę programu znajdującą się na pulpicie komputera zwaną MyoResearch Application. Najpierw należy jednak zamknąć poziom master. Protokoły aplikacji MyoResearch są półautomatycznymi czynnościami służącymi tworzeniu specyficznych raportów analizy. Protokoły posortowane są według grup aplikacji (jak Chód - Gait, Symetria - Symmetry lub Nietrzymanie - Incontinence). Kreator protokołu przeprowadza użytkownika przez każdy jego etap. 1. Pomiary (Measurement): wybór kanału i opcji zapisu, monitorowanie online i zapis danych. 2. Obróbka sygnału (Signal processing): jak wygładzanie, filtrowanie, oczyszczanie; zostanie pominięta w protokołach obróbki w czasie rzeczywistym. 3. Określanie Odcinków (Period Definition): określanie odcinków do analizy poprzez linie znaczników, sygnały wyzwalające lub za pomocą obszarów zaznaczanych myszką. 4. Raport (Report): typowo, 1 lub 2 strony a oknami analizy. Każdy z tych kroków może zostać zmodyfikowany do potrzeb użytkownika poprzez naciśnięcie przycisku Modyfikuj (Modify) i wprowadzenie odpowiednich ustawień. Okna protokołów oparte zostały o wygląd okna menu dla poziomu master level; w zależności od wybranego protokołu, liczba dostępnych funkcji może być mniejsza. Zwykle wystarczy kliknąć na zielony przycisk znajdujący się w dolnym pasku narzędzi, aby automatycznie przejść do raportu analizy. Dla każdej grupy aplikacji można stworzyć własne protokoły lub zapisać modyfikacje już istniejących pod nową nazwą. Menu Bazy Danych (Database Menu) umożliwia powtórną analizę istniejących danych oraz ich kopiowanie, importowanie i eksportowanie. Strona 185

186 Celem zapoznania się z kompletną listą grup aplikacji, należy kliknąć na przycisk rozwijający znajdujący się w pobliżu tytułu Aplikacji (Application). Każda aplikacja posiada odpowiedni opis tekstowy, pojawiający się po naciśnięciu przycisku Pokaż Informacje (Show Info) znajdujący się w menu po prawej stronie. Okno Wprowadzające Protokołu Projekt Nowy (New) i Organizuj (Organize) Projekt ("Project") znajduje się na najwyższym poziomie w hierarchii bazy danych. Poziom ten służy do rozdzielania różnych badań lub prac kilku użytkowników pracujących na tej samej wersji oprogramowania. Jeżeli w tej samej wersji dostępnych jest kilka projektów, poprzez kliknięcie rozwijalnego przycisku można zmienić Katalog Projektu. Nowy ("New") tworzy nowy Katalog Projektu. Organizuj ("Organize") zawiera wszystkie funkcje niezbędne do zarządzania Katalogiem Projektu: Strona 186

187 Nowy ("New") tworzy nowy Katalog Projektu. Edytuj ("Edit") umożliwia zmianę nazwy Katalogu Projektu. Usuń ("Delete") usuwa Katalog Projektu i wszystkie dane z nim związane. Uwaga! Po usunięciu nie ma możliwości przywrócenia usuniętych danych! Kopiuj (Copy) ma charakter dwukierunkowy: umożliwia przesłanie projektu (wraz z całą zawartością) do katalogu sieciowego lub ściągnięcie danych z dowolnej lokalizacji i zaimportowanie ich do własnej wersji. Użycie polecenia Kopiuj (Copy) umożliwia wykonanie kopii zapasowej danych na nośniki zewnętrzne lub inne lokalizacje i/lub przywrócenie ich, jeżeli to będzie konieczne. Aby Skopiować (Copy) projekty, najpierw należy zdecydować, czy dane mają być kopiowane w najnowszym formacie danych (oznaczonym jako Projekty Zewnętrzne External Projects ) lub, czy chcesz ściągnąć projekty z wcześniejszych wersji MyoResearch (98), tj (oznaczonym jako '16-Bit MR Projects import only'). Następnie należy wybrać katalog, do którego mają być przesłane lub z którego mają być ściągnięte dane projektu. Strona 187

188 Dane zawsze kopiowane są do lub ze specjalnego katalogu pod nazwą Noraxon Data. Katalog ten tworzony jest automatycznie przy kopiowaniu danych z. Ten specjalny katalog służy utrzymaniu integralności złożonej struktury bazy danych. W katalogu tym znajdują się nie tylko wyniki, ale również konfiguracje pomiarowe, protokoły i raporty. Dane MyoResearch można przesłać do dowolnej lokalizacji lub katalogu na dysku twardym lub w sieci, niemniej jednak zawsze automatycznie zostanie utworzony katalog Noraxon Data: w oknie dialogowym pojawi się komunikat 'This directory doesn't contain Noraxon Data yet" (Niniejsza lokalizacja nie zawiera jeszcze Noraxon Data),a następnie pojawi się poniższe okno dialogowe: Przy pierwszorazowym użyciu funkcji kopiowania w danej lokalizacji należy potwierdzić przyciskiem OK! Ważne uwagi dotyczące funkcji Kopiowania: Do przesyłania lub kopiowania pojedynczych plików w obrębie katalogu nie używać nigdy programu Windows Explorer! Nigdy nie kopiować danych z katalogu Dane programu! Postępowanie takie może doprowadzić do utraty ważnych indeksów plików koniecznych do właściwego odczytu danych! Bezpiecznie można przesyłać, kopiować lub archiwizować tylko cały katalog Noraxon Data, lecz nigdy nie jego poszczególne składniki! Przy próbie kopiowania danych z lokalizacji zewnętrznej do oprogramowania, MR-XP automatycznie wyszukuje katalog Noraxon Data w wybranej lokalizacji i sprawdza, czy zawiera on dane MyoResearch. Po odnalezieniu danych pojawia się okno z podwójnym panelem: po lewej stronie znajduje się istniejąca wersja, która aktualnie jest w użyciu, zaś po prawej lista dostępnych projektów w lokalizacji zewnętrznej: Strona 188

189 Wszystkie aktualnie dostępne projekty znajdują się na liście. Za pomocą lewego klawisza myszki można wybrać projekt (wybór wielu projektów poprzez naciśnięcie klawisza CTRL lub SHIFT) do skopiowania. Kliknięcie przycisku Import kopiuje projekty z lokalizacji zewnętrznej do lokalnej, tj. aktualnie używanej. Aby wysłać/skopiować dane do katalogu zewnętrznego, należy kliknąć przycisk Export. Badany (Subject) Nowy (New) Badani (Subjects) stanowią drugi poziom bazy danych. Zazwyczaj są tu przechowywane i wyświetlane wszystkie wyniki (poziom trzeci) danego badanego. Element Badany (Subject)-Nowy (New) wskazuje aktualnie wybranego badanego. Oznacza to, że wszystkie istniejące i przyszłe wyniki tego badanego zostaną automatycznie zachowane w jego katalogu. Aby utworzyć nowy katalog badanego należy kliknąć Nowy (New) i wprowadzić nowego badanego. Aby przejść do innego badanego należy kliknąć jego nazwisko na liście Badanych (Subject). Strona 189

190 W bazie danych można wprowadzić dodatkowe informacje o każdym badanym (właściwości badanego). Obejmują one pisemne komentarze, formularze dla badanego, dokumenty zewnętrzne oraz obrazy. Informacje o Badanym (Subject Info Section) podzielono na 4 części: Informacje podstawowe (Basic Info): Są to najczęstsze informacje dotyczące pacjentów. Wpisanie Imienia (First) i Nazwiska (Last Name) jest obowiązkowe, opcjonalnie można wprowadzić Płeć (Sex) i Datę Urodzenia (Date of Birth). Wpisy na listę można dostosować do wymagań użytkownika (np. poszerzyć o inne dane) poprzez menu kontekstowe rozwijane za pomocą kliknięcia prawym przyciskiem myszki. Pola Pokaż/Ukryj (Show/Hide) umożliwiają wyświetlenie listy wszystkich istniejących właściwości badanych. Zaznaczając lub odznaczając wpis można dodać lub usunąć nowe właściwości. Formularz Badanego: Umożliwia wprowadzenie formularza badanego. Jak podano powyżej, naciśnięcie prawego klawisza myszki umożliwia dostosowanie tej listy. Komentarz (Comment): Dwukrotne kliknięcie na zakładkę Komentarz (Comment) uaktywnia przycisk Edytuj (Edit) służący do dodawania komentarzy o badanym. Edycja otwiera edytor WordPad będący częścią składową systemu Windows XP. WordPad umożliwia tworzenie lub otwieranie dokumentów w formacie RTF (np. WinWord) oraz wklejanie ich do właściwości badanego w sekcji komentarze. RTF obsługuje pliki graficzne/obrazy w formacie schowka. Obraz (Picture): Ta zakładka służy do dodawania do właściwości badanego dokumentacji w postaci obrazu. Dwukrotne kliknięcie myszką umożliwi dostęp do 3 poleceń: Strona 190

191 Przeglądaj (Browse): ładuje plik obrazu (bmp, jpg, emf, png, ico, gif) przechowywany na twardym dysku. Wklej (Paste): wkleja obraz ze schowka. Usuń (Delete): usuwa istniejący obraz Właściwości pacjenta umożliwiają dodanie obrazu bezpośrednio z kamery USB: w ten sposób można sfotografować pacjenta/badanego i zachować kopię zdjęcia w schowku, a następnie zapisać ją w bazie danych pacjentów. W bazie danych można również zapisywać w formacie obrazu skany (Uwaga: powoduje to tworzenie plików o dużych rozmiarach!). Lista Aplikacji (Application List) Listę tę można minimalizować lub maksymalizować za pomocą przycisku małej podwójnej strzałki znajdującej się w pobliżu tytułu Aplikacji (Application). Przedstawiona lista ikon grup aplikacji może się różnić pomiędzy poszczególnymi wersjami i aktualizacjami oprogramowania. Aby wybrać lub zmienić grupę aplikacji należy kliknąć lewym klawiszem myszki na ikonę grupy na liście. Na liście Protokołów (Protocol) znajdują się szablony protokołów (zwykle nazywane 2, 4 i 8 kanałowymi). Możliwe jest otwarcie opisu każdej grupy aplikacji oraz znajdujących się w niej protokołów poprzez naciśnięcie przycisku Pokaż Informacje (Show Info) na pasku narzędzi po prawej stronie. Użytkownicy pełnej wersji master mogą również wchodzić do okna Narzędzia Aplikacji (Application Tools) poprzez przycisk znajdujący się na pasku narzędzi po prawej stronie. Narzędzia te umożliwiają tworzenie, kopiowanie, zmianę nazwy oraz eksportowanie grup aplikacji. Lista Protokołów (Protocol List) Protokoły są to półautomatyczne czynności służące tworzeniu specyficznego raportu analizy. Każda grupa aplikacji została wstępnie skonfigurowana dla protokołów 2, 4 lub 8-kanałowych. Każdy z tych protokołów można zmieniać, dostosowując liczbę kanałów (patrz następny etap tworzenia protokołu Ustawienia Pomiarowe, Measurement Setup) a następnie zapisać pod inną nazwą nadaną przez użytkownika. Naciśnięcie przycisku Pomiar (Measure) znajdującego się na dole po lewej stronie (lub Strona 191

192 podwójne kliknięcie lewym klawiszem myszki) powoduje uruchomienie protokołu. Informacje dotyczące zawartości protokołu można uzyskać klikając na przycisk Pokaż Informacje (Show Info ) znajdujący się na pasku narzędzi po prawej stronie. Kreator Protokołu (Protocol Wizard) Ułatwia stworzenie protokołu. Wystarczy postępować według wskazówek wyświetlanych na monitorze. Wyświetlany jest każdy etap protokołu, a system wyświetla informacje o operacjach, które w danym momencie powinien wykonać użytkownik. Pasek narzędzi po prawej stronie Narzędzia Aplikacji Ten pasek narzędzi pojawia się jeżeli lista aplikacji została zmaksymalizowana. Dostępnych jest kilka pomocnych funkcji umożliwiających zarządzanie grupami aplikacji: Nowy (New) Funkcja ta służy do tworzenia własnych aplikacji przez użytkownika. Edytuj (Edit) Umożliwia zmianę tytułu i obrazu ikony aplikacji. Duplikuj (Duplicate) Strona 192

193 Jeżeli użytkownik chce utworzyć nową grupę aplikacji w oparciu o ustawienia aplikacji już istniejącej, należy użyć tej funkcji celem utworzenia kopii tej grupy aplikacji a następnie ją zmienić/wyedytować. Usuń (Delete) Usuwa grupę aplikacji. Uwaga!: Raz usunięte dane aplikacji nie będą mogły być przywrócone! Kopiuj Polecenie kopiuj działa dwukierunkowo. Aby skopiować całą grupę aplikacji, należy kliknąć polecenie Kopiuj (Copy) w oknie narzędzi i określić ścieżkę dostępu do katalogu zewnętrznego. Dane zawsze kopiowane są do lub ze specjalnego podkatalogu pod nazwą Noraxon Data, tworzonego jest automatycznie przy kopiowaniu danych z. Jeżeli katalog ten zostanie wykryty w dowolnej lokalizacji zewnętrznej, napędzie lub katalogu (gdyż został uprzednio utworzony w czasie kopiowania) w oknie dialogowym pojawi się komunikat "Some data found in this directory" (W tym katalogu są już dane). Wystarczy potwierdzić ścieżkę dostępu, aby przejść do okna dialogowego kopiowania składającego się z 2 paneli: Po lewej stronie znajdują się wszystkie aplikacje aktualnie znajdujące się w systemie; po prawej stronie widoczne są wszystkie aplikacje znajdujące się w lokalizacji zewnętrznej. Aby skopiować dane ze strony lewej na prawą należy kliknąć na przycisk Kopiuj (Copy) znajdujący się po prawej stronie. Przycisk po lewej stronie kopiuje dane z prawej na lewą stronę (np. dodawanie danych z lokalizacji zewnętrznej do systemu). Wybór wielokrotny umożliwiają klawisze CTRL lub Shift. Strona 193

194 Prosimy o zapoznanie się z ważnymi uwagami dotyczącymi systemu kopiowania znajdującymi się w lokalizacji Nowy Projekt/Organizuj// Kopiuj (Project New/Organize // Copy) na początku niniejszego rozdziału. Narzędzia Nowy (New) Kliknięcie na tą ikonę utworzy nowy protokół w obrębie wybranej grupy aplikacji. Użytkownik zostanie przeniesiony automatycznie do okna Ustawienia Pomiarowe (Measurement Setup). Aby kontynuować należy po pierwsze określić konfigurację pomiarową i wykonać zapis testowy. Następnie, należy wykonywać polecenia kreatora protokołu służące do określenia sposobu obróbki sygnału (jeżeli jest konieczna), wyboru metody określania odcinków oraz rodzaju raportu. Alternatywnie można wejść do własnych lub zmodyfikowanych raportów. Ostatnią czynność stanowi określenie nazwy i ikony (jeżeli to pożądane) protokołu oraz zapisanie go w pamięci komputera i uruchomienie jako nowego protokołu. Edytuj (Edit) Umożliwia zmianę tytułu i obrazu ikony protokołu. Usuń (Delete) Usuwa wybrany protokół Uwaga!: Raz usunięte dane aplikacji nie będą mogły być przywrócone! Kopiuj (Copy) Polecenie kopiuj działa dwukierunkowo. Aby skopiować protokół, należy kliknąć polecenie Kopiuj (Copy) w oknie narzędzi i określić ścieżkę dostępu do katalogu zewnętrznego. Dane zawsze kopiowane są do lub ze specjalnego podkatalogu pod nazwą Noraxon Data, tworzonego jest automatycznie przy kopiowaniu danych z. Jeżeli katalog ten zostanie wykryty w dowolnej lokalizacji zewnętrznej, napędzie lub katalogu (gdyż został uprzednio utworzony w czasie kopiowania) w oknie dialogowym pojawi się komunikat "Some data found in this directory" (W tym katalogu są już dane). Wystarczy potwierdzić ścieżkę dostępu, aby przejść do okna dialogowego kopiowania składającego się z 2 paneli: Strona 194

195 Po lewej stronie znajdują się wszystkie protokoły aktualnie znajdujące się w systemie; po prawej stronie widoczne są wszystkie protokoły znajdujące się w lokalizacji zewnętrznej. Aby skopiować dane ze strony lewej na prawą należy kliknąć na przycisk Kopiuj (Copy) znajdujący się po prawej stronie. Przycisk po lewej stronie kopiuje dane z prawej na lewą stronę (np. dodawanie danych z lokalizacji zewnętrznej do systemu). Wybór wielokrotny umożliwiają klawisze CTRL lub Shift. Prosimy o zapoznanie się z ważnymi uwagami dotyczącymi systemu kopiowania znajdującymi się w lokalizacji Nowy Projekt/Organizuj// Kopiuj (Project New/Organize // Copy) na początku niniejszego rozdziału. Pokaż informacje (Show Info) Przycisk ten otwiera panel informacji i opisów dotyczących wybranej aplikacji. Podzielono go na cztery zakładki: Strona 195

196 Zakładka Informacje o Aplikacji (Application Info) Tekst Informacji o Aplikacji (Application Info) jest taki sam dla wszystkich protokołów w wybranej grupie aplikacji i nie podlega modyfikacji przez użytkownika, gdyż stanowi on opis produktu. Zawiera on opis wykorzystywanych grup aplikacji i protokołów, które opisano poniżej: Widok ogólny (Overview): Cel i zawartość protokołów oraz podgląd raportu. Zastosowanie (Application): Objaśnienie gdzie i jak stosować protokół Procedura Testowa (Testing Procedure): Dokładna instrukcja obsługi protokołu. Raport (Report): Objaśnienie wszystkich wyników analizy. Linki (Links): < w opracowaniu> Interesujące i ważne linki związane z tematem. Zakładka Podstawowe Ustawienia Protokołu (Protocol Basic Settings) Jest to krótkie podsumowanie ustawień protokołu. Kanały (Channels): Liczba i typ kanałów wybranych do protokołu. Raport (Report): Raport automatycznie tworzony przez protokół. Określanie Odcinka (Period Definition): Tryb określania odcinków w automatycznym raporcie. Zakładka Opcje Pomiarowe Protokołu (Protocol Measurement Options) Główne ustawienia wszystkich włączonych opcji pomiarowych podano poniżej: Strona 196

197 Opcje Zapisu (Recording options) Obróbka w czasie rzeczywistym (Real time processing) Opcje Wyświetlacza (Display Options) Sprzężenie zwrotne (Biofeedback) Wideo (Video) Więcej informacji o Opcjach Pomiarowych (Measurement Options) patrz rozdział Ustawienia Pomiarowe (Measurement Setup). Zakładka Obróbka Sygnału w Protokole (Protocol Signal Processing) Wiele protokołów korzysta ze wstępnie ustawionej obróbki sygnału stosowanej po zapisaniu danych surowych na twardym dysku komputera PC (patrz krok protokołu Obróbka Sygnału, Signal Processing). Wszystkie operacje wykonane w danym protokole znajdują się na liście (jak np. wygładzanie, oczyszczanie, filtrowanie). Główne Przyciski Funkcji Główny pasek narzędzi działa na zasadzie świateł na skrzyżowaniu: po lewej stronie znajduje się zielony przycisk Idź ( Go") dla głównej czynności, po prawej stronie czerwony przycisk "Stop" zatrzymujący procedurę w dowolnym momencie, a pomiędzy nimi znajdują się ważne przyciski Opcji jak Modyfikuj (Modify). Pomiar (Measure) Przycisk ten uruchamia menu Ustawienia Pomiaru (Measurement Setup), i uruchamia wybrany protokół. Baza Danych (Database) Aby zanalizować (powtórnie) uprzednio uzyskany zapis, należy kliknąć ten przycisk, co spowoduje otwarcie Menu Bazy Danych (Database Menu). Jeżeli chcesz analizować zapisy za pomocą innego zapisu niż ten, w którym były one oryginalnie uzyskane (wszystkie protokoły dla danej grupy aplikacji posiadają ten sam docelowy raport), to najpierw należy otworzyć grupę aplikacji zawierającą dany raport, a następnie kliknąć na Bazę danych (Database) i otworzyć zapis do analizy. Wyjście (Exit) Naciśnięcie przycisku Wyjście (Exit), powoduje zamknięcie Protokołów Aplikacji. Ustawienia Pomiarowe Po wybraniu aplikacji i protokołu, następnym krokiem będzie określenie lub potwierdzenie konfiguracji Ustawień Pomiarowych (Measurement Setup). Rozpoczynając z okna Wstępnego Protokołu (Protocol Entrance) można przejść do Okna Ustawień Pomiarowych (Measurement Setup) poprzez naciśnięcie Strona 197

198 przycisku Pomiar (Measure) znajdującego się na dolnym pasku narzędzi. Uwaga, to i następne okna protokołu są bardzo podobne do okna menu dla poziomu Master Level; zmodyfikowany został jedynie główny pasek narzędzi, kreator protokołu oraz ograniczono zawartość funkcji menu: Na tym etapie można dostosować wybór mięśni/kanałów lub potwierdzić już dokonany wybór. Opcjonalny przycisk Modyfikuj (Modify) umożliwia przejście do większej liczby opcji pomiarowych (np. jeżeli użytkownik chce dodać zsynchronizowany zapis wideo). Funkcje te są takie same jak funkcje dal poziomu Master Level. Ich opisy znajdują się w rozdziale Opcje Pomiarowe dla poziomu Master Level w niniejszej instrukcji. Niektóre Protokoły Aplikacji skonfigurowane są za pomocą szablonów opcji pomiarowych jak obróbka w czasie rzeczywistym. Podgląd wszystkich aktualnie włączonych opcji pomiarowych znajduje się w zakładce Informacje/Opcje Pomiarowe (Info/Meas. Options) pod listą Kanałów (Channels). Przycisk Start kontynuuje czynności protokołu i otwiera Okno Pomiarowe (Measurement Monitor). Przycisk Baza Danych (Database) umożliwia powrót do menu bazy danych. Pomiary (Monitorowanie, Zapis) Strona 198

199 W następnym etapie otwiera się Okno Sygnału (Signal). W zależności od wybranego protokołu, elementy tego okna mogą się różnić: niektóre protokoły wykorzystują Okno Sprzężenia Zwrotnego, inne zsynchronizowane domyślnie wideo, itp. Aby rozpocząć rejestrację danych należy kliknąć na przycisk Zapis (Record). Linia stanu powyżej kreatora protokołu zmieni się na Zapisywanie ( Recording) ; w górnym prawym rogu Paska Narzędzi uruchomi się zegar pomiarowy. Opcje Pomiarowe (Measurement Options) oraz Narzędzia (Tools) prawego paska narzędzi służą do dostosowywania opcji pomiarowych lub Pauzy (Pause), Zamrażania (Freeze) lub Powtórnego Uruchamiania (Restart) zapisu. Zerowanie Odcięcia (Zero Offset), na głównym pasku narzędzi umożliwia wyzerowanie linii podstawowej sygnału. Funkcja ta powinna być uruchomiona przed naciśnięciem przycisku Zapis (Record). Przycisk Znacznik (Mark), który stanie się dostępny tuż po rozpoczęciu rejestracji danych umożliwia dodanie znaczników wydarzeń, które posiadają swoje etykiety tekstowe znajdujące się po lewej stronie przycisku Znacznik (Mark). Niektóre protokoły wykorzystują elektronicznego asystenta treningu (Protokoły aktywności mnogich jak Nietrzymanie moczu lub Sprzężenie Zwrotne), który poleca badanemu wykonywanie skurczu mięśni i odtwarza odpowiednie polecenia głosowe. Bardziej dokładny opis wszystkich dostępnych funkcji znajduje się w rozdziale Okno Pomiarowe (Measurement Monitor) dla poziomu Master Level. Zielony przycisk funkcji Zakończ (Finish) zatrzymuje rejestrację danych i prosi o wprowadzenie nazwy zapisu. Strona 199

200 Obróbka Sygnału (Signal Processing) Obróbka Sygnału (Signal Processing) automatycznie stosuje skonfigurowane szablony obróbki sygnału dla danego protokołu i wyświetla wyniki w oknie Przeglądarki Wyników (Record Viewer): Okno to umożliwia przejrzenie wyników obróbki. Jeżeli konieczne są modyfikacje, wówczas należy nacisnąć przycisk Modyfikuj (Modify) celem otwarcia Menu Obróbki Sygnału (Signal Processing Menu), które dokładnie opisano w rozdziale Obróbka Sygnału dla wersji Master Level. Określanie Odcinka (Period Definition) Następny krok Określanie Odcinka (Period Definition), umożliwia użytkownikowi określenie odcinków do analizy. Asystent protokołu wyświetla ustaloną metodę określania odcinka, która różni się w zależności od aplikacji. Niektóre protokoły pomijają ten krok, gdyż domyślnie analizowany jest cały zapis. Inne wymagają wprowadzenia par znaczników lub sygnałów wyzwalających celem określenia odcinków do analizy. Strona 200

201 System określania odcinka został dokładnie omówiony w rozdziale Schemat Ustawień 3 Kroków Raportu (krok 2) dla poziomu Master Level. Po naciśnięciu głównego zielonego przycisku funkcji Dalej (Next), wybrane odcinki zostaną wyświetlone jako żółte i/lub niebieskie paski w linii Odcinki (Periods) pod wykresami ścieżek. Granice odcinków można przesuwać za pomocą lewego klawisza myszki; niewłaściwie zaznaczone odcinki można usuwać poprzez przeciągnięcie ich poza linię Odcinki (Periods). Aby zmienić lub ustawić tryb określania Odcinków lub wybrać pewne sygnały do analizy, należy kliknąć na przycisk Modyfikuj (Modify) na głównym pasku narzędzi. Poprzez kliknięcie Dalej (Next) na głównym pasku narzędzi nastąpi przejście do Raportu. Raport (Report) Ostatni etap protokołu stanowi Raport, w którym ma miejsce przetwarzanie sygnałów w oparciu o określenie odcinków z poprzedniego kroku. Raporty są specyficzne dla aplikacji. Opis raportów można znaleźć w Panelu Informacyjnym (Info panel) w oknie Wstępnym Protokołu (Protocol Entrance). Strona 201

202 Objaśnienia elementów analizy raportu znajdują się w rozdziale Opisy Elementów Analizy dla poziomu Master Level. Celem identyfikacji nazwy i typu danego elementu analizy wystarczy kliknąć na niego i sprawdzić tytuł oraz ustawione wcześniej parametry w systemie zakładek. Jako przykład, pokazano menu ustawień dla elementu Odcinek Uśredniony (Average Period): Strona 202

203 Celem wykonywania różnych czynności należy korzystać z licznych Narzędzi i Opcji dostępnych na prawym pasku narzędzi, np. umożliwiających kopiowanie danych do schowka, eksportowanie raportu lub dodawanie wyników do Bazy Danych Normatywnych. Opis wszystkich opcji i funkcji znajduje się w rozdziale Raport (Report) w opisie poziomu Master Level. Przycisk Dalej (Next) powraca do okna Ustawień Pomiarowych (Measurement Setup) dla następnych zapisów; Drukuj (Print) umożliwia wydrukowanie strony lub całego raportu. Przycisk Analizuj ponownie (Reanalyze) przechodzi do kroku Określania Odcinka (Period Definition) i umożliwia użytkownikowi modyfikację określania odcinków do analizy. Przycisk Porównaj (Compare) otwiera menu Porównań (Comparison) w Schemacie Ustawień 3 Kroków Raportu, co objaśniono w opisie Trybu Master. Zamknij (Close) zamyka protokół. Jak analizować powtórnie stare zapisy lub otwierać poprzednie raporty? Rozpocznij od okna wstępnego protokołu: Jeżeli chcesz otworzyć raport dla danego zapisu, najpierw upewnij się, że wybrałeś taką samą grupę aplikacji jak poprzednio, przy tworzeniu tego raportu (Protokoły oraz funkcje makro automatycznie tworzą raport dla danej aplikacji). Następnie kliknij na przycisk Bazy Danych (Database) na głównym pasku narzędzi. Zostaniesz przeniesiony do menu Bazy Danych (Database), gdzie możesz wybrać odpowiedni zapis. Ostatnie ustawienia raportu zostały zapisane w pamięci programu. Wystarczy kliknąć na przycisk Analiza (Analysis), aby natychmiast stworzyć raport z poprzednimi ustawieniami. Strona 203

204 Jak zmienić raport dla danego zapisu? Jeżeli korzystałeś z protokołu dla grupy aplikacji Analiza Standardowa ( Standard Analysis ) i utworzyłeś raport standardowy EMG, a teraz chcesz utworzyć raport Częstotliwości/Zmęczenia dla tego samego zapisu, to wystarczy kliknąć na Wybierz Raport (Choose Report) w Opcjach Raportu (Report Options) znajdujących się na pasku narzędzi po prawej stronie i wybrać rodzaj raportu w menu Wybór Raportu (Report Selection). Następnie należy przejść do Schematu Ustawień 3 Kroków Raportu, celem określenia kanałów, odcinków oraz trybu opcjonalnego porównania dla raportu nowej analizy. Jak utworzyć nowy protokół Rozpocznij od okna Wstępnego Protokołu (Protocol Entrance). Użytkownicy Master Edition mogą tworzyć nowe grupy aplikacji w oparciu o tworzone przez siebie raporty. Po pierwsze należy zmaksymalizować listę Aplikacji, a na pasku narzędzi po prawej stronie w oknie Wstępnym Protokołu pojawią się Narzędzia Aplikacji (Application Tools). Kliknij na Nowy (New) celem otwarcia nowej grupy aplikacji. Następnie kliknij na Nowy (New) w Narzędziach Protokołu na prawym pasku narzędzi. Teraz postępuj zgodnie z instrukcjami Kreatora Protokołu. Aby stworzyć protokół należy określić konfigurację pomiarową, zapisać wyniki w oparciu o tę konfigurację, określić obróbkę sygnału oraz wybrać Raport i ustawić opcje Schematu Ustawień 3 Kroków Raportu celem określenia kanałów i odcinków. Na koniec kliknąć Zakończ (Finish) celem nadania nazwy oraz zapisania nowego protokołu aplikacji. Strona 204

205 Lista skonfigurowanych fabrycznie grup aplikacji programu MyoResearch Master Edition Standardowa Analiza EMG Uniwersalny protokół dla wszystkich typów ustawień EMG Wybór podstawowych parametrów amplitudy (średnia, szczyt) dla poszczególnych odcinków do analizy Standardowy wykres oraz histogram Przeznaczony do analizy ogólnej Protokół Symetrii Porównanie strony zdrowej i chorej Dla obustronnych ruchów symetrycznych Wyświetla wzorce EMG oraz histogramy statystyczne Ocena różnic unerwienia pomiędzy prawą i lewą stroną Protokół Koordynacji Analiza koordynacji agonistów i antagonistów Do oceny jednostronnej ruchów w jednym lub wielu stawach Wyświetla wzorce EMG i histogram Ocena koordynacji nerwowo-mięśniowej Uśrednione wzorce EMG Tworzy uśrednione wzorce EMG znormalizowane w czasie. Dla powtarzalnych sekwencji ruchowych oraz ćwiczeń Optymalna normalizacja MVC Do analizy typowej struktury unerwienia ruchów Trening ze Sprzężeniem Zwrotnym Wyświetlanie sygnałów sprzężenia zwrotnego Automatyczny asystent treningu (akustyczny i wizualny) Opcjonalna normalizacja MVC i określanie progu Do precyzyjnego treningu uszkodzonych grup mięśniowych Trening nietrzymania moczu Zacieśniający się wyświetlacz sygnałów Automatyczny asystent treningu (akustyczny i wizualny) Rejestracja Aktywności Mnogich z linią podstawową, szybkimi zmianami, maksymalnymi skurczami, maksymalną wytrzymałością oraz testem linii spoczynkowej Raport Spektrum Oblicza spektrum całkowitej mocy Używa regulowanych ustawień Transformacji Fouriera Wykres analizy spektrum mocy oraz statystyka rozkładu częstotliwości Do analizy składowych częstotliwości EMG oraz jakości sygnału Strona 205

206 Analiza Częstotliwości/Zmęczenia Oblicza zmiany częstotliwości w domenie czasowej Automatycznie rozdzielanie segmentów czasowych Tworzy wykres trendu i zmian statystycznych Służy do wykazywania przesunięć częstotliwości związanych ze zmęczeniem EMG i Izokinetyka Połączenie analizy wejściowego sygnału EMG i wyjściowego sygnału siły Dla wszystkich ćwiczeń izokinetycznych Tworzy krzywe uśrednione EMG/siła oraz wykresy trendu Analiza nerwowo mięśniowa w czasie testów I ćwiczeń izokinetycznych Analiza czasowa Określanie pododcinków w obrębie odcinków w oparciu o próg Obsługuje mnożnik SD linii podstawowej/% lokalnego szczytu/wartość stałą Tworzy wykresy dla progów oraz pododcinków Do zmiennego czasowania oraz analizy początku/końca Protokoły Ergonomiczne Analiza wysiłku mięśni w czasie aktywności w oparciu o EMG Raporty prawdopodobieństwa amplitudy lub progu Określanie odcinków i analiza w oparciu o zapis wideo Wyjaśnia naturę mięśniową oraz wymagania dla danej aktywności Protokoły Skoków Analiza skoków na platformie siłowej lub kontaktowej Obejmuje różne typy skoków: zeskoki, skoki z przysiadu, podskakiwanie Tworzy uśrednione krzywe i oblicza wysokość skoku Do analizy aktywności reaktywnej i/lub współśrodkowej w czasie skoku Trening Szablonowy Trening w oparciu o sprzężenie zwrotne z zastosowaniem szablonu Ocena EMG/kąta/siły po stronie zdrowej służy jako szablon Pokazuje dokładność wykonania zadania w odniesieniu do szablonu Do rożnych zadań nauki motorycznej i treningu ze sprzężeniem zwrotnym Strona 206

207 Lista skonfigurowanych fabrycznie grup aplikacji programu MyoResearch Basic Edition Standardowa Analiza EMG Uniwersalny protokół dla wszystkich typów ustawień EMG Wybór podstawowych parametrów amplitudy (średnia, szczyt) dla poszczególnych odcinków do analizy Standardowy wykres oraz histogram Przeznaczony do analizy ogólnej Protokół Symetrii Porównanie strony zdrowej i chorej Dla obustronnych ruchów symetrycznych Wyświetla wzorce EMG oraz histogramy statystyczne Ocena różnic unerwienia pomiędzy prawą i lewą stroną Analiza Częstotliwości/Zmęczenia Oblicza zmiany częstotliwości w domenie czasowej Automatycznie rozdzielanie segmentów czasowych Tworzy wykres trendu i zmian statystycznych Służy do wykazywania przesunięć częstotliwości związanych ze zmęczeniem Raport Spektrum Oblicza spektrum całkowitej mocy Używa regulowanych ustawień Transformacji Fouriera Wykres analizy spektrum mocy oraz statystyka rozkładu częstotliwości Do analizy składowych częstotliwości EMG oraz jakości sygnału Strona 207