INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA W POWIECIE DĄBROWSKIM W 2014 ROKU

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KRAKOWIE DELEGATURA W TARNOWIE INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA W POWIECIE DĄBROWSKIM W 2014 ROKU Zatwierdził Kierownik Delegatury w Tarnowie mgr Krystyna Gołębiowska TARNÓW, listopad 2015

2 Opracowano w Dziale Monitoringu Środowiska Delegatury WIOŚ w Tarnowie Autorzy: Maria Ogar Iwona Para Teresa Prajsnar Teresa Reczek 2

3 SPIS TREŚCI: Wprowadzenie MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA Roczna ocena jakości powietrza w strefach Wyniki badań jakości powietrza ze stacji w Dąbrowie Tarnowskiej Chemizm opadów atmosferycznych MONITORING HAŁASU MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH Ocena jakości wód w 2014 roku Osady wodne rzek MONITORING WÓD PODZIEMNYCH Podsumowanie

4 4

5 Wprowadzenie Informację opracowano na podstawie wyników badań monitoringowych prowadzonych w 2014 roku przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Na terenie województwa małopolskiego realizowano zadania określone w programie monitoringu środowiska dla województwa małopolskiego na lata Bieżące informacje dotyczące stanu środowiska w województwie małopolskim znaleźć można na stronie internetowej 1. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA Badania i ocena jakości powietrza prowadzone są w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w podsystemie monitoring jakości powietrza. Celem funkcjonowania podsystemu jest uzyskiwanie informacji i danych dotyczących poziomów substancji w otaczającym powietrzu oraz wyników analiz i ocen w zakresie przestrzegania norm jakości powietrza Roczna ocena jakości powietrza w strefach W 2014 roku w województwie małopolskim prowadzone były pomiary stężeń substancji w powietrzu tj.: dwutlenek siarki (SO 2 ), dwutlenek azotu (NO 2 ), tlenki azotu (NO x ), pył zawieszony PM10 (PM10), pył zawieszony PM2,5 (PM2,5), tlenek węgla (CO), benzen (C 6 H 6 ), ozon (O 3 ) oraz ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd), nikiel (Ni) i benzo(a)piren (B(a)P) w pyle zawieszonym PM10. Pomiary były wykonywane w sposób ciągły (pomiar automatyczny) i systematyczny (pomiar manualny) w strefach: aglomeracja krakowska, miasto Tarnów oraz strefa małopolska, tj. w strefach, w których poziomy stężeń są wyższe od górnego progu oszacowania oraz w aglomeracjach o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys. W oparciu o wyniki pomiarów przeprowadzonych w województwie małopolskim 2014 roku na stałych stacjach monitoringu została wykonana roczna ocena jakości powietrza w strefach. W strefie małopolskiej pomiary prowadzono w miejscowościach: Bochnia, Brzesko, Dąbrowa Tarnowska, Gorlice, Niepołomice, Nowy Targ, Nowy Sącz, Miechów, Olkusz, Oświęcim, Proszowice, Rabka, Skawina, Sucha Beskidzka, Szarów, Szymbark, Tuchów, Trzebinia, Wadowice i Zakopane. Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy, stanowią wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyższych poziomach stężeń danego zanieczyszczenia w strefie. Klasyfikację stref wykonano dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie najwyższych stężeń (tzn. występujących w najbardziej zanieczyszczonych rejonach) na obszarze aglomeracji lub innej strefy, dla kryterium ochrony zdrowia i kryterium ochrony roślin. Zgodnie z kryterium ochrony zdrowia klasyfikacja objęła następujące zanieczyszczenia: SO 2, NO 2, CO, C 6 H 6, O 3, pyłu zawieszonego PM10, pyłu PM2,5 oraz ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle PM10. Klasyfikację stref zgodnie z kryterium ochrony roślin wykonano dla: SO 2, NO X i ozonu. 5

6 Poziomy kryterialne substancji w powietrzu zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku 1. Tab. Wyniki klasyfikacji stref pod kątem ochrony zdrowia Nazwa strefy Aglomeracja Krakowska miasto Tarnów strefa małopolska Kod strefy Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń ochrona zdrowia ludzi SO2 NO2 CO C6H6 O3 PM10 PM2,5 Pb As Cd Ni B(a)P PL1201 A C A A A C C A A A A C PL1202 A A A A A C A A A A A C PL1203 A A A A A C C A A A A C Tab. Wynik klasyfikacji stref pod kątem ochrony roślin Nazwa strefy Kod strefy Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń ochrona roślin SO2 NOx O3 strefa małopolska PL1203 A A A Na terenie województwa wystąpiły w 2014 roku przekroczenia poziomów dopuszczalnych lub docelowych następujących substancji: dwutlenku azotu (Aglomeracja Krakowska), pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 (wszystkie strefy) oraz pyłu zawieszonego PM2,5 (Aglomeracja Krakowska i strefa małopolska). W przypadku ozonu nie został dotrzymany poziom celu długoterminowego zarówno dla kryterium ochrony zdrowia, jak i roślin. Zgodnie z klasyfikacją stref dla kryterium ochrony zdrowia do: klasy C zostały zakwalifikowane wszystkie strefy: 1. Aglomeracja Krakowska, ze względu na stężenia substancji: NO 2 (stężenie średnioroczne), pył zawieszony PM10 (stężenia 24 godzinne, średnioroczne), benzo(a)piren w pyle PM10 (stężenie średnioroczne), pył zawieszony PM2,5 (stężenie roczne), 2. miasto Tarnów, ze względu na stężenia substancji: pył zawieszony PM10 (stężenia 24 godzinne), benzo(a)piren w pyle PM10 (stężenie średnioroczne) 3. strefa małopolska, ze względu na stężenia substancji: pył zawieszony PM10 (stężenia 24 godzinne, średnioroczne), benzo(a)piren w pyle PM10 (stężenie średnioroczne), pył zawieszony PM2,5 (stężenie średnioroczne). Zgodnie z klasyfikacją dla kryterium ochrony roślin do: klasy A zaliczono strefę małopolską. Kompleksowe omówienie wyników oceny jakości powietrza za rok 2014 zostało zawarte w opracowaniu Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2014 roku dostępnym na stronie internetowej 1 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U z 2012 r., poz. 1031). 6

7 Informacja o stanie środowiska Wyniki oceny poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w strefie małopolskiej, do której należy powiat dąbrowski wykazały, że zanieczyszczenia gazowe tj. SO2, NO2, CO, C6H6, O3 (dla kryterium ochrona zdrowia) oraz SO2, NOX i ozon (dla kryterium ochrony roślin) nie przekraczały obowiązujących dla tych substancji poziomów dopuszczalnych. Pozwoliło to na zakwalifikowanie strefy pod względem zanieczyszczenia tymi substancjami do klasy A dla obu kryteriów. Ponadnormatywne zanieczyszczenie powietrza w strefie pyłem zawieszonym PM10, PM2,5 oraz benzo(a)pirenem w pyle PM10, mierzonym w kryterium ochrony zdrowia, klasyfikuje strefę do klasy C. Mapa. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 w 2014 roku stężenia roczne (kryterium ochrony zdrowia) (Żródło: Mapa. Rozkład stężeń benzo(a)pirenu w 2014 roku stężenia roczne (Źródło: 7

8 Mapa. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 w 2014 roku stężenia roczne (Źródło: PM10[ µg/m3] (pomiary okresowe) PM10[ µg/m3] (pomiary ciągłe) Częstość przekroczeń PM10 poziom dopuszczalny PM10[µg/m3] Nowy Targ Proszowice Oświęcim Sucha B. Nowy Sącz Wadowice Skawina Tuchow Miechów Bochnia Zakopane Trzebinia Rabka Dąbrowa T. Niepołomice Gorlice Brzesko Wykres. Średnioroczne stężenia pyłu zawieszonego PM10 i częstość przekraczania stężeń 24-godzinnych na stanowiskach pomiarowych w strefie małopolskiej w 2014 roku 8

9 20 B(a)P (pomiary ciągłe) B(a)P (pomiary okresowe) poziom docelowy B(a)P Nowy Targ Sucha B. Proszowice Nowy Sącz Miechów Zakopane Rabka Wadowice Tuchow Oświęcim Niepołomice B(a)P[ng/m 3 ] Bochnia Trzebinia Dąbrowa T. Brzesko Gorlice Wykres. Średnioroczne stężenia benzo(a)pirenu w pyle PM10 na stanowiskach pomiarowych w strefie małopolskiej w 2014 roku Średnie stężenia dla B(a)P na wszystkich stanowiskach w województwie w 2014 roku przekraczały normę od 3-15 krotnie. Na stanowisku w Dąbrowie Tarnowskiej stwierdzono 4 krotne przekroczenie normy Wyniki badań jakości powietrza ze stacji w Dąbrowie Tarnowskiej W obszarze powiatu dąbrowskiego w 2014 roku prowadzono pomiary zanieczyszczeń powietrza na stacji zlokalizowanej w Dąbrowie Tarnowskiej, przy ul. Zaręby. Na stacji prowadzone były okresowe 24-godzinne pomiary pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartości benzo(a)pirenu w pyle PM10. Tab. Charakterystyka stacji monitoringu jakości powietrza w Dąbrowie Tarnowskiej Kod krajowy stacji MpDabrowWIOSZare0401 Rok uruchomienia 2014 Szerokość geograficzna Długość geograficzna Strefa Typ stacji Typ obszaru Mierzone zanieczyszczenia 20 o 59 1,61 50 o 10 41,28 małopolska tło miejskie miejski PM10, benzo(a)piren - Czas uśredniania: 24- godzinny (pomiary okresowe) 9

10 Badania prowadzone na stacji w Dąbrowie Tarnowskiej w 2014 roku wykazały, że: Stężenie średnioroczne z pomiarów 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM10 wynosiło 32 µg/m 3 tj. 80,0% Da. Stężenie 24-godzinne przekroczyło poziom dopuszczalny 20 razy w okresie prowadzenia pomiarów, który objął 33% dni w roku. Pomiary prowadzono okresowo w następujących miesiącach: styczeń, marzec, kwiecień, maj, lipiec, sierpień, wrzesień, październik i listopad. Najniższe wartości stężeń notowano w maju a najwyższe w marcu i wrześniu. stężenie średniomiesięczne stężenie średnioroczne poziom dopuszczalny PM10 częstość przekroczeń PM10 średnia temperatura stężenie PM10[µg/m 3 ] styczeń marzec kwiecień maj lipiec sierpień wrzesień październik listopad temperatura [ C] Wykres. Stężenia pyłu zawieszonego PM10 na stanowisku w Dąbrowie Tarnowskiej w 2014 roku Stężenie średnioroczne benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 wynosiło 4 ng/m 3, przy wartości dopuszczalnej 1 ng/m 3. Pomiary były prowadzone przez 32% dni w roku. Najwyższe stężenia notowano w miesiącu marcu a najniższe w sierpniu. Zawartość benzo(a)pirenu oznaczano w próbkach pyłu PM10 pobieranych wagowo. stężenie B(a)P[ng/m 3 ] stężenie średniomiesięczne stężenie średnioroczne poziom docelowy B(a)P średnia temperatura ,4 0,2 0,3 styczeń marzec kwiecień maj lipiec sierpień wrzesień październik listopad temperatura [ C] Wykres. Stężenia benzo(a)pirenu w pyle PM10 na stanowisku w Dąbrowie Tarnowskiej w 2014 roku 10

11 1.3. Chemizm opadów atmosferycznych 2 Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża prowadzone są w ramach podsystemu PMŚ - monitoring jakości powietrza. Systematyczne badania składu fizykochemicznego opadów oraz równoległe obserwacje i pomiary parametrów meteorologicznych prowadzi Wrocławski Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego, na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Celem monitoringu jest określenie obciążenia obszarów leśnych, gleb i wód powierzchniowych substancjami deponowanymi z powietrza-związkami zakwaszającymi, biogennymi i metalami ciężkimi, będącego podstawą do analizy istniejącego stanu. W 2014 roku sieć pomiarowo-kontrolna w skali kraju składała się z 23 stacji monitoringowych i 162 posterunków opadowych, z czego na obszarze województwa małopolskiego zlokalizowano 2 stacje monitoringowe (Kasprowy Wierch i Nowy Sącz) oraz 10 posterunków. W 2014 roku na stacjach wykonano pomiary ph opadów, w celu oceny zakwaszenia wód opadowych. Wartości ph mieściły się w zakresie od 3,65-7,27. W przypadku 62% próbek opadów stwierdzono kwaśne deszcze (ph poniżej 5,6). Roczny sumaryczny ładunek jednostkowy badanych substancji zdeponowany na obszar województwa małopolskiego wyniósł 52,4 kg/ha i był wyższy niż średni dla całego obszaru Polski o 24,4%. W porównaniu z rokiem ubiegłym w województwie obserwowany był wzrost obciążenia o 5%, przy wyższej średniorocznej sumie opadów (o 117,1mm). Największym ładunkiem substancji został obciążony powiat tatrzański (69 kg/ha), zaś najmniejsze obciążenie powierzchniowe wystąpiło w powiecie dąbrowskim, z najniższym, w stosunku do pozostałych powiatów, obciążeniem ładunkami wapnia, magnezu i chromu. 80 ładunek jednostkowy [kg/ha/rok] ,0 61,1 58,8 56,6 55,7 55,7 55,6 53,9 53,1 51,3 50,8 50,6 50,5 49,7 48,8 48,0 47,9 47,4 47,4 46,3 45,3 44,9 52,4 tatrzański oświęcimski wadowicki nowotarski chrzanowski suski olkuski limanowski myślenicki nowosądecki miechowski bocheński wielicki gorlicki tarnowski proszowicki Nowy Sącz krakowski Tarnów brzeski Kraków dąbrowski MAŁOPOLSKIE Wykres. Obciążenie powierzchniowe zanieczyszczeniami z opadów atmosferycznych w powiatach w województwie małopolskim w 2014 roku 2 Opracowano na podstawie: E. Liana, M. Popudejski, J. Bokszańska, E. Terlecka, W. Rawa, Wyniki badań monitoringowych w województwie małopolskim w 2014 roku, IMGW-PIB Wrocław

12 Roczny sumaryczny ładunek jednostkowy badanych substancji (wyrażony w kg/ha) zdeponowany na obszar powiatu dąbrowskiego w 2014 roku wyniósł 44,9 kg/ha, i utrzymywał się na poziomie roku ubiegłego. Ładunek jednostkowy zdeponowany w 2014 roku na obszar powiatu dąbrowskiego nie przekroczył poziomu wojewódzkiego dla poszczególnych badanych substancji, za wyjątkiem wolnych jonów wodorowych (o 16%). dąbrowski tatrzański MAŁOPOLSKIE 25 ładunki jednostkowe {kg/ha/rok] ładunki jednostkowe {kg/ha/rok] 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0,00 Wykres. Depozycja poszczególnych substancji wprowadzonych z opadami w powiecie dąbrowskim na tle wybranych obszarów województwa małopolskiego w 2014 roku Na obszar powiatu dąbrowskiego wody opadowe w 2014 roku wniosły: 792 tony siarczanów, 657 ton azotu ogólnego, 311 ton wapnia, 282 tony chlorków, 262 tony azotu amonowego, 156 ton azotynów i azotanów, 131 ton potasu, 119 ton sodu, 44 tony magnezu, 19,9 tony fosforu, 20,5 tony cynku, 2,2 tony miedzi, 1,78 tony wolnych jonów wodorowych, 0,65 tony ołowiu, 0,2 tony niklu, 0,058 tony chromu i 0,063 tony kadmu. Azot amonowy 9,4% Azotyny+azotany 5,6% Fosfor ogólny 0,7% Azot ogólny 23,5% Chlorki 10,1% Sód 4,3% Siarczany 28,3% Wapń 11,1% Potas 4,7% Magnez 1,6% Cynk 0,7% Miedź 0,1% Ołów 0,023% Kadm 0,002% Nikiel 0,007% Chrom 0,002% Jon wodorowy 0,1% Wykres. Udział procentowy poszczególnych substancji wniesionych z opadami w obciążeniu powierzchniowym powiatu dąbrowskiego w 2014 roku 12

13 Największy udział w depozycji rocznej powiatu stanowiły kwasotwórcze związki azotu (38,5%) i siarki (28,3%), które mają szczególnie ujemny wpływ na stan środowiska. Występujące w opadach kationy zasadowe (sód, potas, wapń, magnez), stanowiące w depozycji powiatu 21,7%, mają pozytywne oddziaływanie na środowisko, ponieważ neutralizują wody opadowe. [%] ,7-20,2-19,6-18,6-13,9-13,8-11,0-10,4-0,3 0,0 0,7 11,3 20,6 21,4 24,5 27,6 32,4 Wykres. Zmiany wielkości ładunków całkowitych zanieczyszczeń wniesionych przez opady atmosferyczne na obszar powiatu dąbrowskiego w 2014 roku w odniesieniu do 2013 roku Ładunki całkowite zanieczyszczeń (wyrażone w tonach/rok) wniesione wraz z opadami w 2014 roku, w porównaniu do wielkości z roku 2013, były wyższe dla 7 substancji tj.: dla fosforu ogólnego o 32,4%, dla azotu amonowego o 27,6%, ołowiu o 24,4%, azotu ogólnego o 21,4%, cynku o 20,6%, potasu o 11,3%, azotynów i azotanów o 0,7%. Mniejsze natomiast były ładunki dla: kadmu o 20,7%, magnezu o 20,2%, niklu o 19,6%, chlorków o 18,6%, jonu wodorowego o 13,9%, wapnia o 13,8%, miedzi o 11%, sodu o 10,4%, siarczanów o 0,3%, zaś ładunek chromu nie uległ zmianie. Udział ładunków całkowitych zanieczyszczeń wniesionych w 2014 roku z opadami na obszar powiatu dąbrowskiego w obciążeniu powierzchniowym województwa małopolskiego, dla poszczególnych badanych substancji, zawierał się w zakresie od 2,4% (kadm, chrom) do 4,1% (cynk, wolne jony wodorowe). 13

14 2. MONITORING HAŁASU Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzi pomiary poziomów hałasu w środowisku oraz dokonuje oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian. Zgodnie z programem PMŚ dla województwa małopolskiego na lata w 2014 roku wykonywano pomiary hałasu komunikacyjnego oraz przemysłowego. Pomiary hałasu komunikacyjnego realizowano w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z 16 czerwca 2011 roku 3. Głównym założeniem pomiarów hałasu komunikacyjnego jest określenie warunków panujących w bezpośrednim sąsiedztwie tras komunikacyjnych i uzyskanie informacji o uciążliwości akustycznej w ich otoczeniu. W 2014 roku pomiary hałasu drogowego przeprowadzono w 15 punktach pomiarowokontrolnych zlokalizowanych na terenie województwa. W 8 punktach wyznaczono krótkookresowe wskaźniki hałasu (L AeqD i L AeqN ), mające zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska. W 7 punktach prowadzono badania poziomów długookresowych (L N i L DWN ), mające zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem. Pomiarami objęto 12 powiatów tj.: dąbrowski, krakowski, limanowski, myślenicki, nowosądecki, nowotarski, olkuski, suski, tarnowski, tatrzański, wadowicki, wielicki. Badania monitoringowe hałasu drogowego przeprowadzone w 2014 roku na terenie województwa małopolskiego wykazały przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu, określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku 4, w wielu badanych punktach zarówno w porze dnia jak i nocy. W pomiarach długookresowych przekroczenia poniżej 10 db odnotowano w trzech punktach (Szczucin, Czasław, Półwieś). Szczucin (powiat dąbrowski) 7,4 9,4 pora nocna Półwieś (powiat wadowicki) Czasław (powiat myślenicki) 0,3 1,2 pora dziennowieczorno-nocna przekroczenia [db} Wykres. Przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu w pomiarach długookresowych w 2014 roku w województwie małopolskim 3 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linia kolejową, linia tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. z 2011 r. Nr 140, poz.824). 4 Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z 2014 r. poz.112). 14

15 W pomiarach krótkookresowych tylko w jednym punkcie w porze nocnej (Poronin) dotrzymane zostały poziomy dopuszczalne. Przekroczenia występujące w pozostałych punktach przeważnie mieściły się w klasie do 5 db, a tylko w jednym punkcie (Charzewice) były to wartości powyżej 10 db. Charzewice (powiat tarnowski) Bogoniowice (powiat tarnowski) Dąbrowa Tarnowska (powiat dąbrowski) Niewiarów (powiat wielicki) Mszana Górna (powiat limanowski) Waksmund (powiat nowotarski) Grybów (powiat nowosądecki) 4,5 4 2,7 2,4 4,5 2,2 4,8 2,1 2,4 0,9 7 7,6 10,6 10,1 pora nocna pora dzienna Poronin (powiat tatrzański) 0, przekroczenia [db} Wykres. Przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu w pomiarach krótkookresowych (dobowych) w 2014 roku w województwie małopolskim W powiecie dąbrowskim w 2014 roku badania monitoringowe hałasu drogowego przeprowadzono w Dąbrowie Tarnowskiej oraz w Szczucinie. Łączna długość przebadanych odcinków dróg wyniosła 9,8 km. W punkcie zlokalizowanym w Dąbrowie Tarnowskiej wykonano pomiary, określając wskaźniki krótkookresowe (dobowe). Dla odcinka pomiarowego w Dąbrowie Tarnowskiej emisja w porze dziennej wynosiła 67,7 db a w porze nocnej 60 db. Przekroczenia wartości dopuszczalnych, określonych dla terenów mieszkaniowo-usługowych, były na poziomie średnim w województwie, i wynosiły 2,7 db dla pory dnia i 4 db dla nocy. W punkcie w Szczucinie prowadzono pomiary długookresowe. Badania wykonano w dwóch seriach pomiarowych, w porze wiosennej i jesiennej. Uzyskane wartości wskaźników długookresowych wynosiły 75,4 db w porze dzienno-wieczorno-nocnej (L DWN ) oraz 68,4 db w porze nocnej (L N ) i tym samym przekroczyły dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, określone dla terenów mieszkaniowo-usługowych, o 7,4 db w porze dzienno-wieczorno-nocnej i 9,4 db w porze nocnej. W porównaniu z rokiem 2013 przekroczenia wartości dopuszczalnych w pomiarach długookresowych w Szczucinie były mniejsze o 1,6 db, zarówno dla pory dnia jak i nocy. 15

16 Tab. Wartości poziomów dobowych hałasu drogowego prowadzonych w powiecie dąbrowskim w 2014 roku Miejscowość Opis lokalizacji punktu Współrzędn e punktu długość szerokość Równoważny poziom dźwięku A [db] Pora dzienna LAeqD Pora nocna LAeqN Dopuszczalny poziom [db} Pora dzienna Pora nocna Wielkość przekroczenia [db] Pora dzienna Pora nocna Dąbrowa Tarnowska, ul. Żabieńska Droga wojewódzka nr 975 Dąbrowa Tarnowska-Żabno, Punkt zlokalizowany na terenie o zabudowie mieszkaniowo-usługowej , ,3 67, ,7 4,0 Tab. Wartości poziomów długookresowych hałasu drogowego w powiecie dąbrowskim w 2014 roku Współrzędne punktu Długookresowy średni poziom dźwięku [db] Dopuszczalny poziom [db} Wielkość przekroczenia [db] Miejscowość Opis lokalizacji punktu długość szerokość Pora dziennowieczorno -nocna Pora nocna L N dziennowieczorno -nocna Pora nocna dziennowieczorno -nocna Pora nocna LDWN Szczucin, ul. Kościuszki Droga krajowa nr 73, Punkt zlokalizowany na terenie o luźnej zabudowie jednorodzinnej z obiektami usługowymi '30,5" 50 18'48,4" 75,4 68, ,4 9,4 W ramach cyklu kontrolnego Ograniczenie uciążliwości związanych z ponadnormatywną emisją hałasu i promieniowania elektromagnetycznego przeprowadzono w powiecie dąbrowskim w 2014 roku 1 kontrolę planową z pomiarami. Podczas kontroli stwierdzono naruszenie polegające na nieprowadzeniu obowiązkowych okresowych pomiarów hałasu przemysłowego przenikającego do środowiska zewnętrznego. W związku z powyższym nałożono na firmę mandat karny oraz wydano zarządzenia pokontrolne. W porównaniu do roku 2013 na tym samym poziomie utrzymuje się liczba interwencji związanych z ponadnormatywną emisją hałasu. W 2014 roku przeprowadzono 1 kontrolę pozaplanową (interwencyjną). Podczas kontroli nie stwierdzono naruszeń związanych z emisją hałasu. 16

17 Fot. Lokalizacja punktu pomiarowego w Dąbrowie Tarnowskiej - droga wojewódzka nr 975 (Dąbrowa Tarnowska- Żabno) 3. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzi pomiary poziomów pól elektromagnetycznych (PEM) w środowisku. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku 5 zakres badań obejmuje pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości co najmniej od 3MHz do 3000MHz, dla terenów dostępnych dla ludności. W roku 2014 rozpoczął się trzeci trzyletni cykl pomiarowy obejmujący lata Pomiary wykonywano w dostępnych dla ludności miejscach usytuowanych na obszarze województwa w miastach powyżej 50 tys. mieszkańców, w pozostałych miastach oraz na terenach wiejskich. Łącznie na terenie województwa badania prowadzono w 45 punktach, po 15 punktów dla każdej z ww. kategorii. Celem pomiarów było określenie oddziaływania pól elektromagnetycznych w miejscach dostępnych dla ludności. Sondę pomiarową przyrządu ustawiano w miejscach, w których odległość od źródeł promieniowania (np. anten instalacji radiokomunikacyjnych, radiolokacyjnych, radionawigacyjnych) była nie mniejsza niż 100 m (przeważnie wynosiła ponad 300 m). W każdym z punktów pomiary wykonano raz w roku kalendarzowym, w sposób ciągły przez dwie godziny z częstotliwością próbkowania 10 sekund. Z przeprowadzonych w 2014 roku pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku wynika, iż w żadnym punkcie na terenie województwa małopolskiego nie wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku 6. 5 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. z 2007 Nr 221, poz.1645). 6 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzenia dotrzymania tych poziomów (Dz.U. Nr 192, poz. 1883). 17

18 W powiecie dąbrowskim w 2014 roku pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych wykonano w jednym punkcie, zlokalizowanym w Bolesławiu (typ obszaru: tereny wiejskie). Uzyskana średnia wartość natężenia PEM była poniżej 0,3 V/m 7, a tym samym nie przekraczała wartości dopuszczalnej wynoszącej 7 V/m. Średnia arytmetyczna z pomiarów w województwie w pozostałych miastach tej kategorii wyniosła 0,15 V/m, co stanowiło 2% wartości dopuszczalnej. W 2014 roku w powiecie dąbrowskim wykonano 3 kontrole pozaplanowe w oparciu o dokumentację z pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku w otoczeniu stacji bazowych telefonii komórkowej, przesyłaną do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w trybie art. 122a ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U poz z późn. zm.). Nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnej określonej w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. 4. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) z dnia 23 października 2000 roku 8, która jest podstawowym aktem prawnym dotyczącym ochrony wód w Unii Europejskiej, zmieniła podejście do systemu zarządzania wodami, w tym do badań i oceny ich jakości. Zgodnie z RDW podstawową jednostkę gospodarowania wodami stanowią tzw. jednolite części wód (jcw), które należy rozumieć jako oddzielne i znaczące elementy wód powierzchniowych takie jak: rzeka, jezioro, zbiornik, strumień, część strumienia, rzeki lub kanału, wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych. Wyróżnia się naturalne i silnie zmienione lub sztuczne jednolite części wód. Zarządzanie wodami musi uwzględniać uwarunkowania wynikające z dokonanego podziału na jednolite części wód. Stąd też monitoring wód, którego głównym celem jest dostarczenie informacji o stanie wód, niezbędnych do planowania działań w gospodarowaniu wodami, w tym do ich ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami antropogenicznymi, jest realizowany w jednolitych częściach wód powierzchniowych. RDW zobowiązuje Polskę do osiągnięcia do 2015 roku dobrego stanu wód. Badania wód realizowane są w oparciu o wieloletnie programy monitoringu środowiska dla województwa małopolskiego (programy te są dostępne na stronie internetowej WIOŚ w Krakowie). Podstawą do prowadzenia badań w 2014 roku był program Państwowego Monitoringu Środowiska województwa małopolskiego na lata Zgodnie z programem system oceny jakości jednolitych części wód rzecznych w powiecie dąbrowskim realizowano poprzez badania i pomiary wykonywane w ramach monitoringu operacyjnego. 7 Wartości zmierzone poniżej dolnego progu oznaczalności sondy pomiarowej. 8 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. 9 Program Państwowego Monitoringu Środowiska województwa małopolskiego na lata w województwie małopolskim, Kraków

19 Jednolite części wód występujące na obszarach chronionych (obszary wrażliwe na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniem pochodzącym ze źródeł komunalnych, obszary wód wykorzystywanych do celów rekreacyjnych, w tym do kąpielisk) badano także według odrębnych przepisów, w celu ustalenia stopnia spełniania dodatkowych wymagań dla tych obszarów. Warunki hydrometeorologiczne obszaru badań w 2014 roku Rok 2014 został sklasyfikowany przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej jako rok ekstremalnie ciepły. Również obszar badań został przyporządkowany do tej samej klasy. Średnioroczna suma opadów na terenie powiatu odpowiadała średniej z wielolecia , przy czym rozkład ilościowy opadów był w okresie całego roku bardzo zróżnicowany. Zima roku 2014 była okresem anomalnie ciepłym, z opadami wynoszącymi % normy z wielolecia. Pokrywa śnieżna występowała średnio przez dni, a okres zalegania śniegu wynosił dni. Lato i jesień uznane zostały odpowiednio za bardzo ciepłe i ekstremalnie ciepłe. Ilość opadów w okresie lata wahała się od 90 do 130% średniej z wielolecia, natomiast jesienią %. Za wyjątkiem maja, czerwca, sierpnia i grudnia, sklasyfikowanych jako miesiące normalne, lekko ciepłe i ciepłe, większość miesięcy w roku była bardzo, anomalnie lub ekstremalnie ciepła. Rozkład opadów atmosferycznych w poszczególnych miesiącach był zróżnicowany od opadów na poziomie % normy z wielolecia w okresie zimowym, do % w okresie letnim. Wyjątkowo wzmożone opady notowano w marcu (90 180%), w maju ( %), w lipcu (90 190%) i w sierpniu ( %), natomiast najmniej opadów wystąpiło w listopadzie (30 90%) i w grudniu (50 70%). Powyższe warunki spowodowały zaburzenia naturalnego reżimu hydrologicznego regionu. Z powodu małej pokrywy śnieżnej nie obserwowano przekroczeń stanów alarmowych i ostrzegawczych na rzekach, spowodowanych spływami wód roztopowych. Pierwsze lokalne przekroczenia stanów ostrzegawczych i alarmowych zaobserwowano w marcu, spowodowane przez gwałtowne opady deszczu w zlewniach. W związku z intensywnymi opadami deszczu, szczególnie o charakterze burzowym, w miesiącu lipcu zaobserwowano gwałtowny wzrost poziomu wód, przekroczenie stanu alarmowego i ostrzegawczego, powodując wystąpienie lokalnych podtopień w zlewniach zurbanizowanych. Sieć monitoringu wód W roku 2014 klasyfikację stanu wód powierzchniowych dla powiatu dąbrowskiego przeprowadzono w oparciu o wyniki badań monitoringowych wód w 7 punktach pomiarowokontrolnych, zlokalizowanych w 7 jednolitych częściach wód powierzchniowych, na 6 rzekach: Dunajec, Kanał Zyblikiewicza, Breń, Żabnica, Nieczajka, Upust. Oceniane jednolite części wód mają status wód naturalnych (4 jcw), silnie zmienionych (2 jcw) oraz wód sztucznych (1 jcw). Wykonawcą badań było Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie. 19

20 Mapa. Sieć monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą przeprowadzono klasyfikację jakości wód powierzchniowych w 2014 roku w powiecie dąbrowskim 20

21 Tab. Charakterystyka sieci monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą przeprowadzono klasyfikację jakości wód dla powiatu dąbrowskiego w 2014 roku Nazwa jcw Kod jcw Nazwa rzeki Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Kod punktu km biegu rzeki Typ abiotyczny wód 1) Status wód Rodzaj Monitoringu 2) prowadzonego w latach Czy jcw występuje na obszarze chronionym? Dorzecze: Górna Wisła kod: 2000 Zlewnia: Dunajca; kod: 214 Dunajec od Zb. Czchów do ujścia PLRW Dunajec Ujście Jezuickie PL01S1501_1828 0,1 20 silnie zmienione MORWS MOEURWS Tak Zlewnia: Wisła od Nidy do Wisłoki; kod: 217 Kanał Zyblikiewicza PLRW Kanał Zyblikiewicza Zagórskie Błonie PL01S1501_1832 0,1 26 sztuczne MORWS Tak Breń Żabnica do Żabnicy PLRW Breń Łężce PL01S1501_ ,5 17 naturalne MORW MOEURW Tak Żabnica do Żymanki PLRW Żabnica Grądy PL01S1501_1829 4,9 17 naturalne MORW MOEURW Tak Nieczajka PLRW Nieczajka Sutków PL01S1501_2194 3,4 17 naturalne MORW MOEURW Tak Upust PLRW Upust Suchy Grunt PL01S1501_2193 6,1 17 silnie zmienione MORWS MOEURWS Tak Breń Żabnica od Żymanki do ujścia PLRW Breń Słupiec PL01S1501_1831 2,4 19 naturalne MORW MOEURW Tak Objaśnienia: 1) Typ abiotyczny wód 17-potok nizinny piaszczysty, 19-rzeka nizinna piaszczysto- gliniasta, 20-rzeka nizinna żwirowa, 26-ciek w dolinie wielkiej rzeki nizinnej 2) MO monitoring operacyjny, MOEU monitoring operacyjny jakości wód narażonych na eutrofizację ze źródeł komunalnych. Kody programów monitoringu w odniesieniu do kategorii wód, w której są prowadzone: RW program monitoringu realizowany na JCW rzecznej naturalnej RWS program monitoringu realizowany na JCW rzecznej sztucznej bądź silnie zmienionej 21

22 4.1. Ocena jakości wód w 2014 roku Ocenę jakości wód przeprowadzono według: Informacja o stanie środowiska rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 258, poz. 1549) rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz.1728) rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U poz.1482) zasad klasyfikacji stanu wód przyjętych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (pismo GIOŚ z dnia r.) W obecnie obowiązujących procedurach oceny stanu jednolitych części wód na koniec danego roku badawczego uwzględnia się wyniki z lat wcześniejszych, przy czym wyniki uzyskane w danym roku badawczym obowiązują do czasu uzyskania wyników nowych, bardziej aktualnych. Taki sposób oceny, poprzez dziedziczenie wyników oceny, polega na przeniesieniu wyników elementów biologicznych, fizykochemicznych, hydromorfologicznych oraz chemicznych na kolejny rok w przypadku, gdy nie były one objęte monitoringiem w analizowanym okresie. W przypadku elementów biologicznych dziedziczenie oceny odbywa się na poziomie pojedynczego elementu, przy czym wyniki oceny dla ichtiofauny można dziedziczyć maksymalnie przez 6 lat, zaś wyniki dla pozostałych elementów biologicznych nie mogą być starsze niż 3 lata. Ocena elementów hydromorfologicznych musi być z roku, z którego pochodzą najnowsze dane biologiczne. Dla potrzeb klasyfikacji elementów fizykochemicznych wykorzystuje się najbardziej aktualne wyniki, przy czym nie mogą być one jednak starsze niż 3 lata. Do oceny jcw wykorzystuje się wartości wskaźników ze stanowiska reprezentatywnego. W przypadku wskaźników chemicznych ocena może być dziedziczona w całości lub w przypadku uzyskania nowszych danych, ocenę koryguje się w oparciu o aktualne wskaźniki. Klasyfikacji jakości wód dokonuje się w punktach pomiarowo-kontrolnych i w jednolitych częściach wód. Zgodnie z aktualnie przyjętą przez GIOŚ zasadą dotyczącą wykonania klasyfikacji wód, ocenę stanu jednolitych części wód powiatu dąbrowskim w 2014 roku wykonano na podstawie badań prowadzonych w latach W trzyletnim okresie badawczym ( ) w powiecie dąbrowskim badaniami objęto 7 jednolitych części wód, tj.: Dunajec od Zb. Czchów do ujścia, Kanał Zyblikiewicza, Breń Żabnica do Żabnicy, Żabnica do Żymanki, Nieczajka, Upust, Breń Żabnica od Żymanki do ujścia. Ocena stanu/potencjału ekologicznego Stan lub potencjał ekologiczny jest wynikiem klasyfikacji elementów biologicznych oraz wspierających je elementów hydromorfologicznych i fizykochemicznych łącznie 22

23 z zanieczyszczeniami syntetycznymi (np. fenole lotne, cyjanki) i niesyntetycznymi (metale np. bar, bor, cynk, glin). Klasyfikacja jakości wód w zakresie elementów biologicznych w tym okresie wykazała: II klasę jakości wód w trzech jcw tj.: Dunajec od Zb. Czchów do ujścia, Żabnica do Żymanki, Breń Żabnica od Żymanki do ujścia, III klasę jakości wód w dwóch jcw tj.: Breń Żabnica do Żabnicy, Nieczajka, IV klasę jakości wód w jcw tj.: Upust. Elementy hydromorfologiczne odpowiadały I klasie jakości wód w jcw naturalnych i II klasie jakości wód pozostałych przebadanych jcw powiatu dąbrowskiego. W zakresie badanych elementów fizykochemicznych w dwóch jcw tj.: Dunajec od Zb. Czchów do ujścia, Breń Żabnica od Żymanki do ujścia spełnione były wymagania określone dla stanu bardzo dobrego (I klasa). Wody czterech jcw.: Kanał Zyblikiewicza, Breń Żabnica do Żabnicy, Żabnica do Żymanki, Nieczajka spełniały wymagania określone dla stanu dobrego (II klasa). Wody jcw Upust nie spełniały wymagań określonych dla poziomu dobrego elementów fizykochemicznych (PPD). W sześciu spośród badanych jcw (poza jcw-nieczajka) prowadzono badania substancji szczególnie szkodliwych. W I klasie znalazły się dwie z nich tj. Dunajec od Zb. Czchów do ujścia oraz Żabnica od Żymanki do ujścia, pozostałe przebadane jcw spełniły wymagania klasy II. W rezultacie, interpretacja wyników badań wskaźników jakości wód wchodzących w skład elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych wykazała, że: stan ekologiczny dobry osiągnęły wody jcw: Żabnica do Żymanki, Breń Żabnica od Żymanki do ujścia, potencjał ekologiczny dobry osiągnęły wody jcw: Dunajec od Zb. Czchów do ujścia, stan ekologiczny umiarkowany występował w jcw tj.: Breń Żabnica do Żabnicy, Nieczajka, potencjał ekologiczny słaby występował w jcw Upust. Ocena stanu chemicznego wód Stan chemiczny wód powierzchniowych określają stężenia substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających stanowiących zagrożenie dla środowiska wodnego (grupa wskaźników chemicznych charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego). Normy środowiskowe tych zanieczyszczeń dla poszczególnych kategorii wód (rzek, jezior, wód przejściowych i przybrzeżnych) zostały określone dla stężeń średniorocznych i maksymalnych. Dopuszczalny poziom stężeń średniorocznych chroni wody przed zanieczyszczeniami długotrwałymi, natomiast stężeń maksymalnych - krótkotrwałymi. Metodyka oceny stanu chemicznego wymaga, aby dla wszystkich substancji spełnione były równocześnie dwa warunki, a co za tym idzie o dobrym stanie chemicznym możemy mówić wyłącznie wtedy, kiedy stwierdzane stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają stężeń średniorocznych określanych przez średnią arytmetyczną oraz stężeń maksymalnych wyrażanych jako 90-percentyl obliczany z uzyskanych wyników. Jednolita część wód osiąga dobry stan chemiczny jeżeli stężenia średnioroczne i maksymalne nie są przekraczane w żadnym 23

24 z punktów pomiarowych. Wymogi te dotyczą zarówno jednolitych części wód w obszarach chronionych jak i poza nimi. W 2014 roku stan chemiczny wód badano w 6 punktach pomiarowo-kontrolnych. W 3 przypadkach tj. w punktach pomiarowo-kontrolnych: Dunajec Ujście Jezuickie, Kanał Zyblikiewicza Zagórskie Błonie, Upust Suchy Grunt ocena stanu chemicznego została wykonana na podstawie wyników z lat , zgodnie z przeprowadzoną weryfikacją ocen (dziedziczeniem wyników oceny). W pozostałych punktach pomiarowo-kontrolnych ocena stanu chemicznego została wykonana na podstawie wyników z 2014 r. We wszystkich badanych jcw stan chemiczny oceniono jako dobry. Ocena spełniania wymagań określonych dla wód w obszarach chronionych Jakość wód narażonych na eutrofizację ze źródeł komunalnych Ochrona wód przed eutrofizacją ma na celu zapobieżenie, zmniejszenie lub eliminację negatywnych następstw działań człowieka na faunę i florę, ziemię, wodę, powietrze, klimat oraz krajobraz, a także na zdrowie i jakość życia ludności. Ocena eutrofizacji zawiera się w ocenie stanu ekologicznego wód, ponieważ zwiększona dostawa związków biogennych i wzrost ich stężenia w wodach wywiera wpływ na stan elementów biologicznych i fizykochemicznych, co może skutkować nieosiągnięciem dobrego stanu ekologicznego wód. Przyczyną eutrofizacji jest dopływ do wód związków biogennych: - ze źródeł rolniczych (spływy powierzchniowe, nawożenie), - ze źródeł komunalnych (zrzuty ścieków komunalnych) W całym dorzeczu Górnej Wisły nie stwierdzono zagrożenia eutrofizacją ze źródeł rolniczych, natomiast wszystkie jednolite części wód uznane są za zagrożone eutrofizacją ze źródeł komunalnych. Rozporządzenie w sprawie klasyfikacji wód wprowadza do systemu ocen metodykę oceny stopnia zagrożenia wód eutrofizacją ze źródeł komunalnych. Zakres wskaźników przyjętych do oceny obejmuje: - elementy biologiczne (fitoplankton lub fitobentos), - elementy fizykochemiczne (tlen rozpuszczony, BZT5, ogólny węgiel organiczny, azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny). Jako wartości graniczne przyjęto granicę między stanem dobrym a umiarkowanym, a podstawą klasyfikacji są stężenia średnioroczne. Eutrofizację stwierdzono w trzech jednolitych częściach wód powiatu dąbrowskiego: Breń Żabnica do Żabnicy, Nieczajka oraz Upust. 24

25 Jakość wód przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych Ocena spełniania wymagań w obszarach chronionych przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych obejmuje: - ocenę występowania przyśpieszonej eutrofizacji w wyniku presji antropogenicznej, wskazującej na możliwość zakwitu glonów, - ocenę stanu sanitarnego, tj. stopnia zanieczyszczenia bakteriologicznego wód. Ocenę występowania przyśpieszonej eutrofizacji przeprowadza się w oparciu o zasady obowiązujące w klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego, w zakresie wskaźników określonych w załączniku nr 3 tabela nr 7 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. 10. W roku 2014 oceny spełniania wymagań w obszarach chronionych przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych dokonano w jednolitej części wód Dunajec od Zb. Czchów do ujścia. Stwierdzono, że badana jednolita część wód spełniała wymagania. Ocena stanu wód Zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną celem środowiskowym dla jednolitych części wód jest osiągnięcie do końca roku 2015 dobrego stanu wód, tj. co najmniej dobrego stanu/potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego. Dla obszarów chronionych, poza osiągnięciem dobrego stanu/potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód, dodatkowym warunkiem osiągnięcie zgodności ze wszystkimi normami określonymi dla tych obszarów. Ponieważ jest to warunek łączny, ocena stanu wód w obszarach chronionych jest wynikową klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego, stanu chemicznego i oceny spełniania wymagań dodatkowych. W wyniku przeprowadzonej w okresie klasyfikacji jednolitych części wód dla powiatu dąbrowskiego stwierdzono, że: w trzech jednolitych częściach wód tj.: Dunajec od Zb. Czchów do ujścia, Żabnica do Żymanki, Breń Żabnica od Żymanki do ujścia stan wód był dobry, w trzech jednolitych częściach wód tj.: Breń Żabnica do Żabnicy, Nieczajka, Upust stan wód był zły. 10 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U nr 258, poz. 1550). 25

26 Tab. Ocena jakości wód w punktach pomiarowo-kontrolnych oraz w jednolitych częściach wód w powiecie dąbrowskim w 2014 roku Nazwa jcw Kod jcw Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Klasa elementów biologicznych Klasa elementów hydromorfologicznych Klasa elementów fizykochemicznych Klasyfikacja substancji szczególnie szkodliwych STAN/ POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN Dunajec od Zb. Czchów do ujścia Kanał Zyblikiewicza Breń Żabnica do Żabnicy Żabnica do Żymanki Nieczajka Upust Breń Żabnica od Żymanki do ujścia PLRW PLRW Dunajec Ujście Jezuickie Kanał Zyblikiewicza Zagórskie Błonie II* II* I I DOBRY DOBRY* DOBRY II* II* II* DOBRY* PLRW Breń - Łężce III I II II UMIARKOWANY DOBRY ZŁY PLRW Żabnica - Grądy II I II II DOBRY DOBRY DOBRY PLRW PLRW Nieczajka - Sutków Upust Suchy Grunt III I II UMIARKOWANY ZŁY IV* II* PPD* II* SŁABY DOBRY* ZŁY PLRW Breń - Słupiec II I I I DOBRY DOBRY DOBRY Źródło danych: Państwowy Monitoring Środowiska Objaśnienia: * - dziedziczone wyniki oceny cyfra rzymska - oznacza klasę jakości wód, PPD poniżej poziomu dobrego 26

27 Mapa. Ocena stanu chemicznego wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w 2014 roku w powiecie dąbrowskim 27

28 Mapa. Ocena stanu/potencjału ekologicznego wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w 2014 roku w powiecie dąbrowskim 28

29 Mapa. Ocena jakości wód w jednolitych częściach wód powierzchniowych w 2014 roku w powiecie dąbrowskim 29

30 4.2. Osady wodne rzek Badania geochemiczne osadów wodnych rzek i jezior na obszarze kraju prowadzone są w ramach podsystemu Państwowego Monitoringu Środowiska monitoring jakości wód. Badania wykonywane są przez Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy. Bezpośredni nadzór nad realizacją programu badań sprawuje Departament Monitoringu w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska. Program badań obejmuje oznaczenia zawartości m.in. metali ciężkich i wybranych szkodliwych związków organicznych w osadach powstających współcześnie w rzekach i jeziorach na obszarze kraju. Oznaczenia chemiczne wykonywane są w akredytowanym Centralnym Laboratorium Chemicznym PIG. Monitoring jakości osadów rzek i jezior oraz ich analiza pozwalają nie tylko na pozyskanie uzupełniających informacji na potrzeby bieżącej oceny stanu wód, ale w dalszej perspektywie determinować będą osiągnięcie wspólnotowych celów środowiskowych wytyczonych w Ramowej Dyrektywie Wodnej (RDW). Na potrzeby monitoringu ocena jakości osadów wodnych, w aspekcie ich zanieczyszczenia metalami ciężkimi lub szkodliwymi związkami organicznymi wykonywana jest w oparciu o kryteria geochemiczne. W celu oceny szkodliwego oddziaływania na organizmy wodne pierwiastków śladowych, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, polichlorowanych bifenyli i chloroorganicznych pestycydów, zawartych w osadach wykorzystano progowe zawartości zanieczyszczeń tj. wartości PEC (Probable Effects Concentrations - Consensus-Based Sediment Qquality Guidelines)- zawartość pierwiastka lub związku chemicznego, powyżej której jest często obserwowany toksyczny wpływ na organizmy. W województwie małopolskim w 2014 roku badania osadów wodnych 11 przeprowadzono w 33 punktach obserwacyjnych. Badania geochemiczne wykazały, że w 30,3% lokalizacji (10 ppk) osady nie były zanieczyszczone pierwiastkami śladowymi. Osady miernie zanieczyszczone wystąpiły w 48,5% lokalizacji (16 ppk), pozostałą część stanowiły osady zanieczyszczone (21,2%). 30,3% 21,2% 48,5% 21,2% zanieczyszczone miernie zanieczyszczone niezanieczyszczone 78,8% często szkodliwie oddziaływujące na organizmy żywe sporadycznie szkodliwie oddziaływujące na organizmy żywe 78,8% przebadanych w województwie osadów dennych (26 ppk) sklasyfikowano jako sporadycznie szkodliwie oddziaływujące na organizmy wodne, a 21,2% (7 ppk) jako często szkodliwie oddziaływujące na organizmy wodne. 11 Opracowano na podstawie bazy danych OSADY (dostępna on line na wg stanu na r.). 30

31 Nr punktu na mapie Nazwa punktu Rzeka Miejscowość Mapa. Lokalizacja punktów obserwacyjnych w sieci monitoringu osadów wodnych w województwie małopolskim w 2014 roku 31 Nr punktu na mapie Nazwa punktu Rzeka Miejscowość 1 Breń/3 Dopływ ze Słupca Słupiec 18 Dunajec/166 Dunajec Sromowce Niżne 2 Dunajec/4 Dunajec Siedliszowice 19 Dunajec/127 Obidzki Potok Obidza Grabka 3 Raba/2 Raba Uście Solne 20 Dłubnia/0,5 Dłubnia Nowa Huta 4 Nidzica/3,5 Nidzica Piotrowice 21 Raba/71 Raba Myślenice 5 Szreniawa/4,5 Szreniawa Koszyce 22 Rudawa/0,5 Rudawa Kraków 6 Żabnica/1 Żabnica Wola Mędrzechowska 23 Prądnik/2 Prądnik Kraków 7 Uszwica/0 Uszwica Wola Nowy Sącz 24 Dunajec/2,002 Dunajec Przemykowska (Kurów) 8 Wisła/63,5 Wisła Tyniec 25 Dunajec/67 Dunajec Czchów 9 Biała Tarnowska/0,5 Biała Tarnów 26 Łososina/2 Łososina Witowice Górne 10 Wisła/5 Wisła Niepołomice 27 Wilga/0 Wilga M. Kraków 11 Wątok/1 Wątok M. Tarnów 28 Skawa/5 Skawa Zator 12 Wisła/187 Wisła Kopanka 29 Soła/2 Soła Oświęcim 13 Poprad/2 Poprad Stary Sącz 30 Chechło/0,5 Chechło Mętków 14 Poprad/24 Poprad Piwniczna 31 Wisła/0,001 Wisła Oświęcim 15 Dunajec/3 Dunajec Waksmund (Knurów) 32 Wisła/6 Wisła Jankowice 16 Poprad/1 Poprad Leluchów 33 Przemsza/5,5 Przemsza Chełmek 17 Dunajec/201 Dunajec Nowy Targ

32 W powiecie dąbrowskim w 2014 roku badania monitoringowe osadów wodnych rzek przeprowadzono w 2 punktach obserwacyjnych zlokalizowanych w Słupcu (na rzece Dopływ ze Słupca) i Woli Mędrzechowskiej (na rzece Żabnica). Pobrano próbki do badań na zanieczyszczenie metalami ciężkimi oraz trwałymi zanieczyszczeniami organicznymi (TZO). Wykonane badania geochemiczne wskazały, że osady wodne nie były zanieczyszczone metalami ciężkimi. Ze względu na szkodliwe oddziaływanie na organizmy żywe zanieczyszczeń zawartych w osadach wodnych Żabnicy oraz Dopływu ze Słupca sklasyfikowano jako sporadycznie szkodliwie oddziaływujące na organizmy żywe. Tab. Ocena jakości osadów dennych w powiecie dąbrowskim w roku 2014 Kod JCW Nazwa punktu Rzeka Miejscowość Data badania Ocena geochemiczna Ocena biogeochemiczna PLRW Breń/3 Dopływ ze Słupca Słupiec osady niezanieczyszczone osady sporadycznie szkodliwie oddziaływujące na organizmy żywe PLRW Żabnica/1 Żabnica Wola Mędrzechowska osady niezanieczyszczone osady sporadycznie szkodliwie oddziaływujące na organizmy żywe Źródło danych: Państwowy Monitoring Środowiska Monitoring osadów dennych MONITORING WÓD PODZIEMNYCH Badania i ocena stanu wód podziemnych prowadzone są w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w podsystemie monitoring jakości wód podziemnych. Celem monitoringu jakości wód podziemnych jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, śledzenie jego zmian oraz sygnalizacja zagrożeń w skali kraju, na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych i oceny skuteczności podejmowanych działań ochronnych. Przedmiotem badań i oceny są jednolite części wód podziemnych (JCWPd), dla których określany jest stan ilościowy i chemiczny. Zgodnie z programem wojewódzkim PMŚ na lata w 2014 roku na obszarze województwa małopolskiego badania jakości wód podziemnych prowadzono w sieciach: krajowej i regionalnej. W roku 2014 badania stanu ilościowego i chemicznego wód podziemnych prowadzono łącznie w 18 spośród 22 jednolitych części wód wyznaczonych w województwie, w 83 punktach tworzących sieci monitoringu krajowego i regionalnego. Badania stanu chemicznego prowadzono w 61 punktach zlokalizowanych w 16 jednolitych częściach. 32

33 W sieci monitoringu krajowego, funkcjonującej w sieci Państwowego Monitoringu Środowiska, realizowano programy: - w 12 punktach monitoringu operacyjnego, - w 9 punktach monitoringu wód granicznych wzdłuż granicy z Republiką Słowacką. Sieć regionalną stanowiło 12 punktów, w których realizowano program monitoringu operacyjnego oraz monitoringu spełniania wymagań dla obszarów chronionych służących do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Dla zrealizowania celu badań punkty pomiarowo-kontrole monitoringu regionalnego zlokalizowano na 12 ujęciach wód podziemnych. W pozostałych punktach prowadzono obserwacje stanu ilościowego oraz stanu chemicznego wód. Badania w sieci Państwowego Monitoringu Środowiska prowadziła Państwowa Służba Hydrogeologiczna na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, natomiast monitoring regionalny prowadzony był przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie. Ocena stanu wód w roku 2014 Stan ilościowy Spośród monitorowanych w województwie małopolskim w 2014 roku jednolitych części wód słaby stan ilościowy stwierdzono w pięciu z nich: JCWPd nr 134, 135, 146, 147 i 149 obejmujących północno-zachodnią i zachodnią część województwa, w obszarach powiatów: olkuskiego, chrzanowskiego, oświęcimskiego i krakowskiego. Obszary te znajdują się w zasięgu regionalnych lejów depresji kopalń węgla kamiennego, rud cynku i ołowiu, piasku, co wiąże się z odwadnianiem terenów przez drenaż górniczy oraz dodatkowo znacznym poborem wód do zaopatrzenia ludności. W JCWPd na pozostałym obszarze województwa stwierdzono dobry stan ilościowy wód. Stan jakościowy Ocenę stanu chemicznego wód przeprowadzono zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 lipca Badania wykazały, że 77% wód podziemnych było w dobrym stanie chemicznym (I, II i III klasa), pozostałe 23% stanowiły wody w słabym stanie chemicznym (IV i V klasa). Wody na granicy z Republiką Słowacką pozostają w stanie dobrym (klasa II i III). W stosunku do roku 2013 zwiększyła się ilość punktów z wodami w klasie I i II, zmniejszeniu uległa natomiast ilość punktów w klasie III i V. Zwiększył się równocześnie (o 2,5%) udział wód w stanie dobrym. Badania stanu ilościowego i jakościowego wód podziemnych województwa małopolskiego przeprowadzone w roku 2014 wykazały: zły stan ilościowy w 22,7% jednolitych częściach wód, zły stan jakościowy w 23,0 % badanych JCWPd. Wody ujmowane do zaopatrzenia ludności w 48% badanych punktów nie spełniały wymagań określonych dla nich w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143 z 2008r., poz.896). 33