S U B S T A N C J E S Ł O D Z Ą C E J A K O W S P A R C I E W O P I E C E N A D P A C J E N T E M O T Y Ł Y M I Z C U K R Z Y C A T Y P U 2.

Transkrypt

1 S U B S T A N C J E S Ł O D Z Ą C E J A K O W S P A R C I E W O P I E C E N A D P A C J E N T E M O T Y Ł Y M I Z C U K R Z Y C A T Y P U 2. A N N A J E Z N A C H - S T E I N H A G E N P O R A D N I A D I A B E T O L O G I C Z N A IMID, W A R S Z A W A ZAKŁ A D D I E T E T Y K I K L I N I C Z N E J W U M

2 PIĘĆ PODSTAWOWYCH WRAŻEŃ SMAKOWYCH: słodki (pokarmy o dużej zawartości energii), gorzki (ostrzegawczy), słony (składniki mineralne, elektrolity), kwaśny (ostrzegawczy), umami (aa, pokarmy bogate w białko).

3 Wrodzone upodobanie do smaku słodkiego i niechęć do gorzkiego. Smak słodki - wyraźna przyjemność, dostarcza motywacji do kontynuowania jedzenia. Pokarmy słodkie cechują się większą wartością energetyczną I STĄD Wzrost popytu na substancje słodzące.

4 PODZIAŁ SUBSTANCJI SŁODZĄCYCH POLIOLE E 420 SORBITOLE E 421 MANNITOL E 953 IZOMALT E 965 MALTITOLE E 966 LAKTITOL E 967 KSYLITOL E 968 ERYTRYTOL NISKOKALORYCZNE SUBSTACJE S ŁODZĄCE / SUBSTANCJE INTENSYWNIE S ŁODZĄCE E 950 ACESULFAM K E 951 ASPARTAM E 952 CYKLAMINIANY E 954 SACHARYNY E 955 SUKRALOZA E 957 TAUMATYNA E 959 NEOHESPERYDYNA DC E 960 GLIKOZYDY STEWIOLOWE E 961 NEOTAM E 962 SÓL ASARTAMU I ACESULFAMU E 969 ADWANTAM

5 TABEL A - RODZ A J S UBSTANCJI S ŁODZĄCYCH Z AWART YCH W W YBRANYCH PRODUKTACH S POŻYWCZYCH Grupa produktów Gumy do żucia Rodzaj substancji słodzącej np. poliole: ksylitol, syrop maltitolowy, mannitol, maltitol, sorbitol, erytrytol, aspartam, sól aspartamu, acesulfam K, sukraloza, izomalt, Słodycze Produkty zbożowe Przetwory mleczne np. sukraloza, izomalt, maltitol, syrop maltitolowy np. sukraloza np. syrop sorbitolowy, aspartam, acesulfam K, glikozydy stewiolowe Napoje acesulfam K, aspartam, cyklaminian sodu, sacharynian sodu

6 NAJISTOTNIEJSZE CECHY SUBSTANCJI SŁODZĄCEJ TO: bezpieczeństwo zdrowotne, niska lub zerowa wartość energetyczna, brak wpływu na glikemię poposiłkową, słodycz porównywalna lub wyższa od słodyczy sacharozy. Uwaga producentów jest skierowana na uzyskanie dodatkowych cech omawianych substancji, takich jak: dobrą rozpuszczalność w wodzie, odporność na ogrzewanie, nie powodowanie zmian cech sensorycznych produktu, brak interakcji z innymi składnikami w żywności.

7 KORZYŚCI Kontrola masy ciała, Ograniczenie spożywania kalorii, Bez wpływu na poziom insuliny, Zdrowie jamy ustnej.

8 DROBNE UWAGI Żywność bez dodatku cukrów produkt nie zawiera żadnych dodanych cukrów prostych, dwucukrów ani żadnych innych środków spożywczych zastosowanych ze względu na ich właściwości słodzące Oświadczenie o obniżonej zawartości cukrów może być stosowane tylko wówczas, gdy wartość energetyczna produktu opatrzonego oświadczeniem jest równa lub mniejsza od wartości energetycznej produktu podobnego. Żywność o obniżonej (zmniejszonej) wartości energetycznej - żywność, której wartość energetyczna została obniżona od pierwotnej o przynajmniej 30% wg Rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1924/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności

9 WĄTPLIWOŚCI PRZYZWYCZAJENIE DO SŁODKIEGO SMAKU WZROST INSULINOOPORNOŚCI WZROST APETYTU, SPOŻYCIA ŻYWNOŚCI NIEZASPOKOJENIE GŁODU ZMIANA MIKROBIOMU JELITA SUBSTANCJE CHEMICZNE O NIEJASNYM DZIAŁANIU DŁUGOFALOWYM

10 Autor Badanie Wnioski Porikos (1977) Otyłe osoby dorosłe, sacharoza zastąpiona aspartamem Zmniejszenie ilości spożywanych kalorii o 25% Porikos (1984) Osoby otyłe, o prawidłowej masie ciała Zmniejszenie ilości spożywanych kalorii 16% Tordoff, Alleva (1990) 30 nieotyłych mężczyzn i kobiet, przez 3 tygodnie, napoje bezalkoholowe Zmniejszenie spożycia ilości kalorii, uzyskano spadek masy ciała (mężczyźni) Kanders, Blackburn (1993, 1994) 163 otyłe kobiety, 19 tyg, przyjmowały lub unikały aspartamu Spadek masy ciała 10% (10 kg). Aspartam- utrzymywały masę ciała w dłuższym okresie czasu Blackburn (1997) Otyłe kobiety, 3 lata, dieta+aspartam Lepsza kontrola masy ciała w okresie 3 lat Rolls (1989, 1987, 1990) Prawidłowa masa ciała, galaretki, puddingi, lemoniada z aspartamem, 2 godz przed posiłkiem Brak różnic w odczuwaniu głosu, stabilność masy ciała

11 NOWE BADANIA Rogers, PJ, Hogenkamp, P S, de Graaf, et al. Does low-energy sweetener consumption affect energy intake and body weight? A systematic review, including meta-analyses, of the evidence from human and animal studies. Int J Obes (Lond) 2016;40: Fantino M, Fantino A, Matray M, Mistretta F. Beverages containing low energy sweeteners do not differ from water in their effects on appetite, energy intake and food choices in healthy, non-obese French adults. Appetite 2018; Mar 8. pii: S (18) doi: /j.appet Burke, MV& Small, DM. Physiological mechanisms by which nonnutritive sweeteners may impact body weight and metabolism. Physiol Behav 2015;152: Bellisle, F. Intense Sweeteners, Appetite for the Sweet Taste, and Relationship to Weight Management. Curr Obes Rep 2015;4: Rogers, P. The role of low-calorie sweeteners in the prevention and management of overweight and obesity: evidence v. conjecture. Proceedings of the Nutrition Society, 2017 Nov 23: 1-9

12 No effect of low calorie sweeteners used in drinks on food intake and sweet tooth Posted: 21 March 2018 Outcomes of a new study comparing low calorie sweetened drinks to water effects on eating behaviour of healthy adults BADANIA WE FRANCJI U 166 ZDROWYCH OSÓB SPOŻYWAJĄCYCH DWA RAZY DZIENNIE NAPÓJ S ŁODZONY SŁODZIKIEM VS WODA DO DWÓCH G ŁÓWNYCH POSIŁKÓW (2X 330 ML). BEZ WPŁYWU NA WIELKOŚĆ POSIŁKU I CAŁKOWITĄ ILOŚĆ SPOŻYTEGO JEDZENIA W CIĄGU DNIA ORAZ WARTOŚĆ ENERGETYCZNĄ DIETY W OKRESIE 5 TYGODNI. NIE ODNOTOWANO ZMIANY MASY CIA ŁA U BADANYCH. NIE ODNOTOWANO ZMIANY W ZAKRESIE APETYTU, G ŁODU, UCZUCIA SYTOŚCI, CHĘCI JEDZENIA ( DESIRE TO-EATE )

13 INSULINOOPORNOŚĆ J Nutr Apr 1;148(4): doi: /jn/nxy021. Aspartame Consumption for 12 Weeks Does Not Affect Glycemia, Appetite, or Body Weight of Healthy, Lean Adults in a Randomized Controlled Trial. Higgins KA 1, Considine RV 2, Mattes RD 1. Crit Rev Food Sci Nutr Apr 10:1-14. doi: / Metabolic effects of aspartame in adulthood: A systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Santos NC 1, de Araujo LM 1, De Luca Canto G 2, Guerra ENS 3, Coelho MS 1, Borin MF BADAŃ OD 2016 R Vecchia LC, Care, 2013; 39: WNIOSKI: BEZ WPŁYWU NA GLUKOZĘ, INSULINĘ, GLP-1, LEPTYNĘ, CHOLESTEROL, TRÓJGLICERYDY, CIŚNIENIE TĘTNICZE, MASĘ CIAŁA, SPOŻYCIE ŻYWNOŚCI

14 MIKROBIOM, DYSBIOZA SZEREG BADAŃ NAD ZMIANĄ MIKROBIOMU, WZROST BAKTERII OGÓŁEM, WZROST ENTEROBACTERIACEAE, CLOSTRIDIUM LEPTUM W POŁĄCZENU Z DIETĄ BOGATOTŁUSZCZOWĄ - WZROST FIRMICUTES, POPRZEZ DYSBIOZĘ, SZCZEGÓLNIE W POŁĄCZENIU Z DIETĄ BOGATOTŁUSZCZOWĄ, MOŻE ZWIĘKSZAĆ INSULINOOPORNOŚĆ (WZROST STEŻENIA WOLNYCH KRÓTKOŁAŃCUCHOWYCH KWASÓW TŁUSZCZOWYCH). BADANIA Z PRZESZCZEPEM MIKROBIOMU HODOWANEGO W WARUNKACH Z ASAPARTAMEM - BRAK ZMIAN W ZAKRESIE PARAMETRÓW METABOLICZNYCH U SZCZURÓW Glikozydy stewiolowe i część polioli- rozkładane w jelicie grubym-uwolniona glukoza jest wykorzystywana przez bakterie jelitowe. Erytrytol- wchłaniany w jelicie cienkim NEW- Harpaz D, Yeo LP, Cecchini F i in. Measuring Artificial Sweeteners Toxity Using a Bioluminescent Bacterial Panel, Molecules 2018, 23 (10), bioluminescence E. colimodel reprezentujący mikrobiom jelita; test na obecność w środowisku WYMAGA DALSZYCH BADAŃ

15 BEZPIECZEŃSTWO

16 ADI Akceptowane dzienne spożycie (Accepted Daily Intake) Ilość substancji, która może być pobierana w ciągu całego życia nie powodując ryzyka zagrożenia zdrowia wyrażane w mg/kg masy ciała / dobę Ustalanie ADI: NOEL (non-observed-effect level), czyli taka dawki substancji ustalona na podstawie badań toksykologicznych, która nie wywołuje żadnego obserwowanego skutku Podzielona przez współczynnik bezpieczeństwa (100 krotny lub więcej) uwzględniający różnice międzyosobnicze, wrażliwe populacje w tym dzieci i osoby starsze ADI jest ustalane w oparciu o wyniki badań toksykologicznych, oceniających bezpieczeństwo substancji dodatkowych dla zdrowia człowieka Na podstawie tych wartości ustalane są maksymalne dawki danych substancji, które są następnie wprowadzane do przepisów prawa żywnościowego.

17 ADI Nie przekroczono ADI dla niskokalorycznych substancji słodzących Belgia rządowy Naukowy Instytut Zdrowia Publicznego 25% ADI dla cyklaminu, 17% acesulfamu K, 5% aspartamu, 11% sacharyny, 7% dla sukralozy. ADI dla aspartamu to 40 mg/kg mc/dobę Kobieta 60 kg, każdego dnia 280 łyżek słodzika lub 20 puszek niskokalorycznych napojów bezalkoholowych

18 DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE HIPOTEZY Aspartam - problemy behawioralne i neurologiczne (bóle głowy, napady padaczki) Rak żołądka, trzustki, macicy Sacharyna - rak pęcherza moczowego u samców szczurów 2010 rok EFSA (Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa) i Forum Doradcze we współpracy z grupą wybitnych ekspertów (18 ekspertów z 10 krajów UE) przeprowadziło analizę wszystkich publikacji dotyczących aspartamu nie ma wiarygodnej podstawy naukowej sugerującej działania niepożądane. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) ocenił i potwierdził bezpieczeństwo w opiniach z lat 2002, 2006, 2009, 2010 i 2011 I 2013

19 Gallus S, Scotti L, Negri E, i in, Artificial sweeteners and cancer risk in a network of case-control studies, Annals of Oncology Volume 2007, 18: Bosetti C, Gallus R, Talamini M i in, Artificial sweeteners and the risk of gastric, pancreatic and endometrial cancers in Italy, Cancer Epidemiology Biomarkers and Prevention, 2009, 8: French Food Safety Agency Assessment Report 2002, opinion on posible link between the exposition to aspartam and the incidence of brain tumours in human

20 NISKOKALORYCZNE SUBSTANCJE SŁODZĄCE A APETYT Zastąpienie sacharozy niskokalorycznymi substancjami słodzącymi nie zwiększa ilości spożywanej żywności. Niezmieniona lub zmniejszona motywacja do jedzenia niezależnie czy substancja słodząca była podawana w postaci płynnej czy stałej. Anderson GH, Saravis S, Effect on lunchtime food intake, appetite and hedonic response in children, Appetite 1989, 13; 115 Drewnowski A, Comparing the effects of aspartame and sucrose on motivational rating, taste preferences and energy intake in humans, Am J Clin Nutr, 1994, 59:338

21 DZIECI, KOBIETY W CIĄŻY, OSOBY Z CUKRZYCĄ Nie zostały dopuszczone do stosowania w produktach spożywczych przeznaczonych dla niemowląt i małych dzieci W ciąży w granicach ADI jest bezpieczne (wzrost ryzyka przedwczesnego porodu- dziś raczej wątpliwa hipoteza) Pozwala zaspokoić apetyt ciężarnych na słodycze Fenyloketonuria aspartam jest źródłem fenyloalaniny Cukrzyca zalecane przez PTD w granicach ADI; daje przyjemność odczuwania słodkiego smaku

22 ASPARTAM (E951) Znany od 1969 r, najbardziej przebadany Biały, bezwonny proszek 200 razy słodszy od sacharozy 1 g dostarcza 4 kcal (1 g cukru-kcal) Metabolizowany do metanolu i fenyloalaniny Diketopiperaza alergizujący metabolit (pokrzywka, obrzęki) Podgrzewanie (30stC) formaldehyd kwas mrówkowy kwasica metaboliczna ADI 40 mg/dobę

23 ACESULFAM K (E950) Stabilny w wysokich temperaturach Wchłaniany całkowicie w przewodzie pokarmowym, wydalany 99% w postaci niezmienionej z moczem ADI 15 mg/kg mc/dobę 200 razy słodszy Kcal 0 Kuchenny środek słodzący do pokarmów, napojów, i produkty do higieny jamy ustnej

24 ALKOHOLE CUKROWE Niekompletnie metabolizowane w organizmie, niewielki wpływ na stężenie glukozy we krwi. Efekt glikemiczny zależny od rodzaju alkoholu i rodzaju żywności Sorbitol, mannitol, ksylitol, maltitol, laktitol, izomalt Biały, ziarnisty proszek lub płatki o łagodnym słodkim smaku i efekcie chłodzącym podczas zetknięcia z językiem 80% wchłania w przewodzie pokarmowym, 20% fermentacja w okrężnicy DN- wzdęcia (dawka 10-20g/dobę), biegunki Zastosowanie do gum do żucia- ogranicza powstawanie próchnicy

25 GLIKOZYDY STEWIOLOWE Glikozydy diterpenowe z rośliny Stevia rebaudiana (Ameryka Płd) wodna ekstrakcja liści W Unii Europejskiej (w tym w Polsce) od listopada x słodsze od sacharozy Odporne na ogrzewanie Hamują rozwój próchnicy Bez wpływu na ciśnienie tętnicze krwi, stężenie glukozy ADI 4 mg/kgmc/dobę Wysokie dawki podawane szczurom- zmniejszenie produkcji spermy, wzrost proliferacji komórek w jądrach

26 Zgodnie z opinią Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności substancje słodzące zostały uznane za bezpieczne do spożycia.